Przedmowa. Zespół InvestTracer.com

Transkrypt

1

2 2 Przedmowa Systematyczne pomnażanie pieniędzy nie jest sprawą łatwą. Przekonał się o tym każdy inwestor, który spróbował swoich sił na rynku kapitałowym. Poświęciliśmy kilkanaście lat aby stworzyć narzędzia, które pomagają inwestorom w osiąganiu sukcesów na rynkach finansowych. Zobaczysz nie tylko, że systematyczne pomnażanie pieniędzy jest możliwe, ale również przeprowadzimy Cię krok po kroku przez kolejne etapy, które pozwolą Ci zrealizować cel, którym jest systematyczne osiąganie zysku. Posiadamy kilka unikalnych w skali światowej narzędzi, które pozwalają skutecznie inwestować, ale w tym e-booku skupiamy się na systemach transakcyjnych. W pierwszym rozdziale przekonamy Cię, że systemy transakcyjne warto stosować, mimo tego, że znasz dokładnie ich budowy. Liczy się tak naprawdę tylko ostateczny wynik inwestycyjny- zysk. Pokażemy jak powstają systemy transakcyjne oraz jakie osiągają stopy zwrotu w różnych horyzontach inwestycyjnych. W drugim rozdziale pokażemy Ci przykłady prostych strategii opartych na systemach transakcyjnych. Najprostszą z nich jest wybór jednego systemu, który realizuje Twoje cele inwestycyjne. Niezależnie od tego możesz zastosować strategie oparte o wybór wielu systemów jednocześnie. Możesz też znaleźć własną strategię odpowiadającą Twoim preferencjom. W rozdziale trzecim przeprowadzimy Cię krok po kroku przez etapy, które należy zrealizować aby odczytać sygnał inwestycyjny, powiemy Ci jak złożyć zlecenie, jak sprawdzić wyniki inwestycyjne. W tym celu posłużymy się prawdziwymi transakcjami zrealizowanymi na rzeczywistym rachunku inwestycyjnym w jednym z polskich domów maklerskich. E-book napisany jest prostym językiem, zrozumiałym dla czytelnika, który niewiele wie o rynkach finansowych. Chcemy abyś po jego przeczytaniu mógł rozpocząć zastosowanie w praktyce systemów transakcyjnych. Zachęcamy Cię, abyś poświęcił godzinę ja jego przeczytanie. Wiemy, że czas to pieniądz, ale w tym przypadku pieniądz może się zwrócić. Zespół InvestTracer.com

3 3 Spis treści Przedmowa 2 Rozdział I Dlaczego warto stosować systemy transakcyjne? 4 Wprowadzenie Budowa systemów transakcyjnych Wyniki systemów transakcyjnych na indeks DAX Wyniki systemów transakcyjnych na parze walutowej EURUSD Wyniki systemów transakcyjnych na indeks WIG Podsumowanie 19 Rozdział II Strategie inwestycyjne oparte o systemy transakcyjne 20 Wprowadzenie Wybór systemów transakcyjnych Strategie oparte systemy transakcyjne Podsumowanie 30 Rozdział III Zastosowanie systemów transakcyjnych w praktyce 31 Wprowadzenie Odczytywanie sygnałów inwestycyjnych Składnie zleceń Kontrola wyników inwestycyjnych.. 36 Podsumowanie Zakończenie 39

4 4 Rozdział I Dlaczego warto stosować systemy transakcyjne? Wprowadzenie Na temat automatycznych systemów transakcyjnych powstało wiele stereotypów i żartów, choćby ten iż sztuczna inteligencja potrzebna jest tym, którzy mają deficyt własnej. W opracowaniach można przeczytać, że to komputer inwestuje pieniądze, co oczywiście znacząco mija się z prawdą. Każdy system został przecież zbudowany przez człowieka. Przyjęte założenia inwestycyjne, wybór zmiennych systemu to wszystko dzieło konstruktorów czyli ludzi. Gotowy system działa w oparciu o przyjęte i wdrożone założenia a jego wskazania bywają kontrowersyjne nawet dla jego twórcy, który często preferuje emocje od zdrowego rozsądku. Warto także zauważyć, że dobrze skonstruowany system transakcyjny posiada zdolność przystosowania się do nieznanych mu sytuacji pojawiających się na rynku. W miarę upływu czasu system w tzw. procesie uczenia lub optymalizacji parametrów, zdobywa i porządkuje wiedzę dotyczącą rynku. Podobnie zresztą czynią inwestorzy obserwują i wyciągają wnioski na przyszłość. To co odróżnia system automatyczny od człowieka to właściwość nieulegania emocjom. Decyzje systemu są wynikiem chłodnej kalkulacji, a bardziej precyzyjnie rzecz ujmując chłodnego złożonego procesu obliczeniowego. System zapewnia żelazną konsekwencję działania. Dzieje się to oczywiście tylko wówczas, gdy w stu procentach inwestuje się w oparciu o wygenerowane przez niego sygnały. Dziedzina automatyzacji procesów decyzyjnych dynamicznie się rozwija wraz z rozwojem technologii komputerowych i obliczeniowych, co mamy okazję zauważać od ponad dwudziestu lat. Szczegóły konstrukcyjne systemów są zwykle objęte przez twórców tajemnicą. Nic w tym dziwnego, jeżeli weźmie się pod uwagę fakt, że budowa systemu trwa niejednokrotnie kilkanaście lat. Wymaga przy tym specjalistycznej wiedzy

5 5 interdyscyplinarnej z dziedziny finansów oraz zaawansowanej matematyki. Firmy publikują za to wyniki zastosowania systemów w inwestycjach, co zresztą bywa koronnym argumentem przemawiającym za ich praktycznym wykorzystaniem. Firmy takie jak Element Capital Master JHL Capital czy Paulsen Credit Opportunities LP rokrocznie osiągają znacząco wyższe stopy zwrotu niż rynek reprezentowany na przykład przez indeks indeksu giełdy amerykańskiej SP500. Nawet w okresach spadku indeksu wyniki tych firm są dodatnie. Systemy transakcyjne portalu finansowego publikowane są od kwietnia 2013 roku a osiągnięte przez nie od tego czasu rezultaty wydają się być na tyle zadowalające, że warto poświęcić im więcej uwagi Budowa systemów transakcyjnych Systemy transakcyjne są bardzo złożonymi modelami matematycznymi, analizującymi współzależności pomiędzy czynnikami wpływającym na zachowanie się rynków finansowych. Jeżeli nie jesteś zainteresowany procesem budowy systemów transakcyjnych przejdź od razu do wyników inwestycyjnych, które zostały osiągnięte w ostatnim czasie. Jeśli jednak chcesz poznać choć w zarysie proces ich powstawania zapraszamy do lektury. Najogólniej, proces generowania informacji prognostycznej można przedstawić następującym schematem. Rys. 1. Ogólny schemat procesu generowania prognoz rynkowych Sygnały inwestycyjne powstają dzięki bardzo złożonym modelom matematycznym analizującym procesy rynkowe. Modele matematyczne mają za zadanie znaleźć i określić wzajemne relacje pomiędzy bardzo licznymi czynnikami wpływającymi na

6 6 rynek. Czynniki te w języku formalnym (ekonometrycznym) nazywają się zmiennymi objaśniającymi. W pierwszej kolejności określa się, które zmienne objaśniające mają wpływ na prognozę. Poszukiwanie tych czynników wykonujemy technikami DATAMINING, umożliwiającymi selekcję tych, które rzeczywiście wpływają na prognozę. Czy wiesz że DATAMINING to inaczej eksploracja (odkrywanie) danych, pozyskiwanie wiedzy. To jeden z etapów procesu odkrywania wiedzy z baz danych (ang. Knowledge Discovery in Databases, KDD). Idea eksploracji danych polega na wykorzystaniu szybkości komputera do znajdowania ukrytych dla człowieka (właśnie z uwagi na ograniczone możliwości czasowe) prawidłowości w danych zgromadzonych w bazach danych. (źródło: wikipedia.pl) Kolejnym etapem, powstawania systemu transakcyjnego jest określenie jego postaci analitycznej oraz optymalizacja parametrów strukturalnych. Optymalizacja odbywa się metodami heurystycznymi w tym za pomocą sieci neuronowych. W dalszym kroku po ustaleniu postaci analitycznej modelu i ustaleniu jego parametrów strukturalnych tworzony jest komitet modeli i wyznaczenie prognozy. Zdążyłeś się zorientować, że końcowy rezultat, czyli prognoza wymaga zastosowania zaawansowanych technik obliczeniowych. Wygenerowanie prognozy trwa kilka godzin. Nasze komputery i serwery pracują w nocy kilka godzin aby wygenerować końcowy rezultat sygnał inwestycyjny. Rysunek 2 przedstawia ekran własnego, autorskiego oprogramowania i przedstawia proces selekcji danych techniką DATAMINING. Rezultatem końcowym tego etapu jest selekcja zmiennych objaśniających wykorzystanych do dalszego etapu analizy. Rys. 2 Selekcja zmiennych objaśniających techniką DATAMINING

7 7 Rys. 3. Przykład przebiegu prognozy oraz rzeczywisty przebieg prognozowanego instrumentu finansowego Jesteśmy zwolennikami prostoty przekazu. Zamiast prezentować użytkownikowi końcowemu cały proces decyzyjny decydujemy się na pokazanie rezultatu końcowego w sposób prosty i jednoznaczny, podając wynik prognozy czyli sygnał inwestycyjny. Sygnały inwestycyjne generowane są codziennie i zawierają: Sugerowaną pozycję (długą, krótką, neutralną- poza rynkiem) Poziom stop loss (maksymalnej akceptowanej straty) Poziom take profit (poziom realizacji zysku) Sygnały automatycznych systemów inwestycyjnych dla trzech rodzajów aktywów : kontraktów terminowych na polski indeks WIG20 kontraktów terminowych na niemiecki indeks DAX parę walutową EURO/USD. W następnych podrozdziałach omówimy wyniki inwestycyjne tych systemów.

8 1.2. Wyniki systemów transakcyjnych na indeks DAX Omówienie wyników systemów transakcyjnych na indeks DAX rozpoczynamy od zaprezentowania tabeli wyników inwestycyjnych dziesięciu najlepszych strategii inwestycyjnych, tj. tych które osiągnęły najwyższe stopy zwrotu za okres sześciu miesięcy (Tabela 1). 8 Tabela 1. Stopy zwrotu oraz maksymalne obsunięcia kapitału 10 najlepszych systemów transakcyjnych na indeks DAX za cały okres, pięć lat, rok, pół roku, trzy miesiące i miesiąc stan na dzień Źródło:InvestTracer.com, link: Najlepszy system transakcyjny o nazwie DAX12M2 uzyskał stopę zwrotu za okres sześciu miesięcy równą 38%. Maksymalne obsunięcie kapitału w analizowanym półrocznym okresie wyniosło 3%. Równie satysfakcjonujące wyniki prezentuje system ostatni w Tabeli 1- stopa zwrotu w skali sześciu miesięcy wyniosła 28% przy maksymalnym obsunięciu kapitału 3%. Warto również zwrócić uwagę na stopy zwrotu za dłuższe okresy. W przypadku pięciu systemów stopa zwrotu za okres 5 lat przekracza 500% a w przypadku trzech jest wyższa od 400%. Zdecydowanie najgorsze parametry uzyskał system DX74 oraz DX63 za okres 5 lat. Potwierdzają to nie tylko stopy zwrotu, które są zdecydowanie niższe od pozostałych strategii odpowiednio 203% i 216% ale również parametr maksymalnego obsunięcia kapitału odpowiednio 36% i 23%. O wyborach systemów transakcyjnych więcej miejsca poświęcimy w Rozdziale II jednak już w teraz sygnalizujemy, że odpowiedni wybór systemu wymaga przeanalizowania stóp zwrotu i maksymalnego obsunięcia kapitału za cały dostępny okres. Stopy zwrotu i maksymalne obsunięcia kapitału w przeszłości nie gwarantują w

9 9 100% osiągnięcia takich samych wyników w przyszłości, jednak im dłuższy okres analizy bierzemy pod uwagę, tym wyższe jest prawdopodobieństwo powtarzalności wyników w przyszłości. W praktyce zalecamy przeanalizowanie wykresu zachowania się stóp zwrotu strategii za cały okres, za okres 5 lat, roku, trzech miesięcy oraz jednego miesiąca. Zalecamy również sprawdzenie zachowania się wyników systemów w poszczególnych latach wybierając zakres dat np. od 1 stycznia 2010 do 31 grudnia 2010, od 1 stycznia 2011 do 31 grudnia 2011 itd. Taka analiza pozwala wyrobić sobie lepszy pogląd na możliwe przyszłe scenariusze zdarzeń. Czy wiesz że Maksymalne obsunięcie kapitału (draw down, DD) jest to maksymalny spadek od punktu, w którym wyniki strategii uzyskują lokalne maksimum do punktu w którym uzyskująlokalne minimum. W praktyce oznacza to maksymalną lokalną stratę. Maksymalne obsunięcie kapitału prezentujemy na poniższym przykładzie Wykres 1 przedstawia przebieg stóp zwrotu oraz maksymalne obsunięcie kapitału za cały dostępny okres dla systemu, który w Tabeli 1 znajduje się na pierwszym miejscu od 2 stycznia 2008 roku do 23 marca 2014 roku. Wykres świecowy (biało czarny) lewa skala przestawia zachowanie się indeksu niemieckiej giełdy DAX. Wykres liniowy przestawia stopy zwrotu ze strategii. Linia niebieska prezentuje analizę wstecz przeprowadzoną przed uruchomieniem strategii. Linia czarna będąca kontynuacją linii niebieskiej oznacza wyniki prezentowane na portalu od momentu, kiedy rozpoczęliśmy codzienne publikowanie sygnałów. Pod wykresem kolorem zielonym prezentujemy maksymalne obsunięcia kapitału w procentach. Analizując stopy zwrotu z tego systemu w długim, kilkuletnim okresie można zauważyć dużą regularność i powtarzalność wyników.

10 10 Wykres. 1 Wyniki systemu transakcyjnego DAX12M2 okresie od 2 stycznia 2008 do 23 marca 2014 (prawa skala) na tle DAX Źródło: InvestTracer.com, link: Warto również przyjrzeć się krótszemu horyzontowi czasowemu, dlatego na Wykresie 2przedstawiamy wyniki tego samego systemu za okres półroczny od 30 grudnia 2013 roku do 18 lipca 2014 roku. Kontrakt terminowy na indeks DAX (seria kontynuacyjna) wzrósł w tym czasie z poziomu 9598 punktów do poziomu 9917 punktów, czyli osiągnął dodatnią stopę zwrotu +3.32%. Patrząc na wykres DAX, można zauważyć, że na rynku niemieckim panował trend boczny. System transakcyjny DAX12M2 osiągnął w tym czasie stopę zwrotu w wysokości 38% przy maksymalnym obsunięciu kapitału draw down wynoszącym 3%.

11 11 Czy wiesz że Track record to inaczej linia kapitału. Track record informuje, jak w miarę upływu czasu zmienia się w procentach wielkość zainwestowanego kapitału. Wykres 2. Przebieg wyników inwestycyjnych systemu transakcyjnego DAX12M2 na tle indeksu DAX w okresie od 30grudnia 2013 do 18 lipca 2014 r. Źródło:: InvestTracer.com, link: Wyjaśnienia wymaga jeszcze jeden parametr czas wyjścia z draw down. Jest to czas, który jest potrzebny na odrobienie lokalnych strat. Po osiągnięciu maksymalnej stopy zwrotu systemy okresowo przynoszą straty. Czas potrzebny na odrobienie tych strat, czyli powrót na poziom maksymalnych stóp zwrotu to właśnie czas wyjścia z draw down. Wykres 2 pokazuje, że okres ten wynosił około jednego miesiąca. Jest to bardzo ważny parametr. Z perspektywy inwestora oznacza to, że są okresy kiedy notujemy lokalne straty i czas na ich odrobienie jest relatywnie długi. Drugi aspekt analizy czasu wyjścia z draw down wskazuje, że jeśli rozpoczniemy inwestowanie w maksymalnym

12 12 punkcie lub w jego pobliżu to możemy zacząć inwestowanie od strat i pierwsze dodatnie wyniki inwestycyjne mogą się pojawić dopiero w późniejszych okresach Wyniki systemów transakcyjnych parze walutowej EURUSD Tabela 2 przedstawia wyniki 10 systemów transakcyjnych na parę walutową EUR/USD, które osiągnęły najwyższe stopy zwrotu za okres półroczny. Tabela2. Stopy zwrotu oraz maksymalne obsunięcia kapitału 10 najlepszych systemów transakcyjnych na parę walutową EURUSD za cały okres, pięć lat, rok, pół roku, trzy miesiące i miesiąc stan na dzień r. Źródło:InvestTracer.com, link: Najlepszy system transakcyjny o nazwie GRP123M2 uzyskał stopę zwrotu za okres sześciu miesięcy 13% a więc trzykrotnie mniejszą od stopy zwrotu osiągniętej na indeksie DAX. Należy jednak zwrócić uwagę, że maksymalne obsunięcie kapitału w analizowanym półrocznym okresie wyniosło zaledwie 1%. Można powiedzieć, że miarą ryzyka systemu transakcyjnego jest relacja stopy zwrotu do maksymalnego obsunięcia kapitału. Czy wiesz że Jedną z miar ryzyka systemu transakcyjnego jest relacja stopy zwrotu do maksymalnego obsunięcia kapitału

13 13 Wyniki systemów transakcyjnych na EUR/USD potwierdzają, że wszystkie dziesięć systemów transakcyjnych osiągnęło stopy zwrotu powyżej 7%, w tym 5 z nich powyżej 10%. Jednocześnie maksymalne obsunięcie kapitału 9 systemów wyniosło zaledwie 1% i jednego 2% za okres półroczny. Równie zadowalające są stopy zwrotu z tych systemów za cały prezentowany okres w relacji do ryzyka mierzonego maksymalnym obsunięciem kapitału. Przypominamy, że w praktyce zalecamy przeanalizowanie wykresu zachowania się stóp zwrotu systemów za cały okres, za okres 5 lat, roku, trzech miesięcy oraz jednego miesiąca. Zalecamy również sprawdzenie zachowania się wyników systemów w poszczególnych latach wybierając zakres dat np. od 1 stycznia 2010 do 31 grudnia 2010, od 1 stycznia 2011 do 31 grudnia 2011 itd. Taka analiza pozwala wyrobić sobie lepszy pogląd na możliwe przyszłe scenariusze zdarzeń. Na Wykresie 3 prezentujemy przebieg stóp zwrotu oraz maksymalne obsunięcie kapitału za cały dostępny okres dla systemu, który w Tabeli 2 znajduje się na pierwszym miejscu w okresie od 2 stycznia 2008 roku do 23 marca 2014 roku. Wykres świecowy (biało czarny) lewa skala przestawia zachowanie się pary walutowej EUR/USD. Wykres liniowy przestawia stopy zwrotu ze strategii. Linia niebieska prezentuje analizę wstecz przeprowadzoną przed uruchomieniem strategii. Linia czarna, będąca kontynuacją linii niebieskiej, oznacza wyniki od momentu, kiedy rozpoczęliśmy codzienne publikowanie sygnałów. Pod wykresem kolorem zielonym prezentujemy maksymalne obsunięcia kapitału w procentach. Czy wiesz że Czas wyjścia z draw down to czas jaki jest potrzebny na odrobienie strat po osiągnięciu lokalnego maksimum.

14 14 Wykres. 3 Przebieg wyników inwestycyjnych systemu transakcyjnego GRP123M2 (prawa skala) na tle pary walutowej EUR/USD (lewa skala) okresie od 2 stycznia 2008 do 18lipca 2014 Źródło: InvestTracer.com W długim terminie system transakcyjny GRP123M2 charakteryzuje się stabilnością i powtarzalnością wyników. Maksymalny draw down miał miejsce w 2010 ale nie przekroczył 2%. W tym długim okresie kurs pary walutowej EUR/USD spadł z 1,45 do 1,35 a strategia osiągnęła stopę zwrotu równą 578%. Czy wiesz że Inwestując z wykorzystaniem strategii inwestycyjnych uczestniczysz zarówno we wzrostach jak i w spadkach instrumentu finansowego. Grając na wzrosty kupujesz- inaczej mówiąc otwierasz pozycję długą. Grając na spadki sprzedajesz lub otwierasz pozycję krótką. Jeśli chcesz być poza rynkiem zamykasz pozycję długą (sprzedajesz) lub zamykasz pozycję krótką (kupujesz).

15 15 Ten sam system transakcyjny za ostatnie pół roku od stycznia 2014 roku do 18 lipca 2014 roku zachowywał się równie dobrze. Przebieg track record wskazuje, że początkowo od 1 stycznia do 14 stycznia system przynosił straty (draw down 0,53%). Po tym okresie wszedł w fazę regularnych zysków. Okres ten trwał do końca maja. Od czerwca system zachowuje się gorzej ale nadal przynosi dodatnie stopy zwrotu. Maksymalne obsunięcia kapitału są relatywnie niewielkie, co czyni go atrakcyjnym dla inwestorów. Wykres. 4 Przebieg wyników inwestycyjnych systemu transakcyjnego GRP123M2 (prawa skala) na tle pary walutowej EUR/USD (lewa skala) okresie od 31 grudnia 2014 do 18 lipca 2014 Źródło: InvestTracer.com, link:

16 16 Czy wiesz że Track record to wykres wyników strategii. Prezentujemy go zawsze na skali prawej w procentach od momentu startu strategii. Aby przekonać się jaką stopę zwrotu osiąga strategia w krótszych okresach wystarczy odjąć stopę zwrotu bieżącą od stopy zwrotu na początku okresu, który analizujesz Wyniki systemów transakcyjnych na indeks WIG20 Systemy transakcyjne na indeks WIG20 są bardzo pożądane przez polskich inwestorów ponieważ umożliwiają inwestowanie na rynku kontraktów terminowych na indeks WIG20, który jest bardzo płynny. Systemy transakcyjne na WIG20 mogą być wykorzystywane również do okresowego zabezpieczenia portfela akcji wchodzących w skład indeksu WIG20. W Tabeli 3 przedstawiamy wyniki dziesięciu strategii, które osiągnęły najwyższą stopę zwrotu w okresie półrocznym. Tabela3. Stopy zwrotu oraz maksymalne obsunięcia kapitału 10 najlepszych systemów transakcyjnych na indeks WIG20 za cały okres, pięć lat, rok, pół roku, trzy miesiące i miesiąc stan na dzień r. Źródło:InvestTracer.com, link: Najlepszy system transakcyjny o nazwie LEVEL1_25 uzyskał stopę zwrotu za okres sześciu miesięcy 23% więc niższą od stopy zwrotu ze strategii DAX, ale dwukrotnie wyższą od stopy zwrotu osiągniętej na parze walutowej EUR/USD. Przedział stóp zwrotu dla tych systemów kształtuje się w przedziale od 16% do 23% za okres półroczny. Poziomy maksymalnego obsunięcia kapitału kształtują się w przedziałach od 4% do 12%, przy czym aż osiem systemów zanotowało obsunięcie kapitału poniżej 10%. Biorąc pod uwagę cały analizowany okres od początku 2008 roku

17 17 można zauważyć, że wśród zaprezentowanych systemów transakcyjnych znajdują się trzy, które osiągnęły stopę zwrotu ponad 1000% oraz jeden, który zarobił ponad 2000% przy maksymalnym obsunięciu kapitału 12%. Wykres 5 ilustruje przebieg stóp zwrotu oraz maksymalne obsunięcie kapitału za cały dostępny okres dla systemu transakcyjnego LEVEL1_25. Wykres świecowy (biało czarny) na lewej skali przestawia zachowanie się indeksu WIG20. Wykres liniowy przestawia stopy zwrotu z systemu transakcyjnego LEVEL1_25. Linia niebieska prezentuje analizę wstecz przeprowadzoną przed uruchomieniem systemu transakcyjnego. Linia czarna będąca kontynuacją linii niebieskiej oznacza wyniki prezentowane od momentu, kiedy rozpoczęliśmy codzienne publikowanie sygnałów. Pod wykresem kolorem zielonym prezentujemy maksymalne obsunięcia kapitału w procentach. Wykres. 5 Przebieg wyników inwestycyjnych systemu transakcyjnego LEVEL1_25 (prawa skala) na tle indeksu WIG20 (lewa skala) okresie od 2 stycznia 2008 do 18 lipca 2014 Źródło: InvestTracer.com: Link:

18 18 W długim terminie od 2008 do 2012 roku system LEVEL1.25 charakteryzował się stabilnością i powtarzalnością wyników przy stosunkowo niskim obsunięciu kapitału. W 2013 roku system miał gorszy okres i wszedł w stosunkowo długi okres obsunięcia kapitału. W 2014 roku track rekord systemu powrócił na ścieżkę wzrostu odrabiając całość strat. Ten sam system transakcyjny w okresie półrocznym od 2 stycznia 2014 roku również przyniósł dodatnią stopę zwrotu. Od 10 maja do 17 czerwca 2014 r. wszedł w okresowy draw down, ale po tym okresie ponownie powrócił na ścieżkę wzrostu. W prezentowanym okresie stopa zwrotu z tego systemu transakcyjnego wyniosła 23%. Wykres. 6. Przebieg wyników inwestycyjnych systemu transakcyjnego LEVEL1_25 (prawa skala) na tle indeksu WIG20 (lewa skala) okresie od 1 stycznia 2014 do 18 lipca 2014 Źródło: InvestTracer.com, link:

19 19 Podsumowanie Po przeczytaniu tego Rozdziału wiesz już, że zbudowanie systemu transakcyjnego nie jest zadaniem łatwym. Nawet jeśli będziesz w stanie zastosować skomplikowane metody obliczeniowe ostatecznie o sukcesie decydować będzie umiejętność wyboru odpowiedniego modelu oraz wyniki inwestycyjne tych systemów. Zaprezentowane w tym rozdziale stopy zwrotu ze strategii za pełny okres oraz okresy pięcioletni, roczny, półroczny, miesięczny pokazują, że wyniki są bardzo zadowalające. Najlepsze stopy zwrotu osiągają systemy transakcyjne na indeks DAX. Gorzej od systemów na DAX w okresach półrocznych zachowują się strategie na indeks WIG20. Świadczy o tym zarówno niższa stopa zwrotu, jak również relacja stóp zwrotu do maksymalnego obsunięcia kapitału. Systemy oparte o parę walutową EUR/USD osiągają najniższe stopy zwrotu ale za to są najbardziej stabilne i w okresach półrocznych osiągnęły bardzo niskie poziomy obsunięcia kapitału nie przekraczające dwóch procent. W Rozdziale I podkreśliliśmy dwa bardzo ważne aspekty inwestowania z wykorzystaniem systemów transakcyjnych. Pierwszy to obsunięcie kapitału (draw down), drugi to czas wyjścia z draw down. Są to najważniejsze miary ryzyka informujące nas ile możemy stracić biorąc pod uwagę historyczne stopy zwrotu oraz jak długo pozostaniemy na tej stracie. Dlaczego warto stosować systemy transakcyjne? Lektura tego rozdziału pokazuje, że mogą generować lepsze stopy zwrotu od strategii kup i trzymaj, pozwalają być na rynku w okresach wzrostów i spadków oraz są łatwe w stosowaniu. Wystarczy wybrać własny system lub własną strategię opartą o systemy transakcyjne. Temu zagadnieniu poświęcimy Rozdział II. Czy wiesz że jeśli nie akceptujesz dużych okresowych strat oraz jeśli nie masz cierpliwości aby długo czekać na wyjście z tych strat możesz znaleźć systemy transakcyjne, które charakteryzują się niskim poziomem draw down oraz krótkim czasem wychodzenia z draw down.

20 20 Rozdział II Strategie inwestycyjne oparte o systemy transakcyjne Wprowadzenie Zastosowanie w praktyce systemów transakcyjnych może mieć wiele płaszczyzn. Możesz wybrać jeden system, który spełnia Twoje oczekiwania odnoszące się do oczekiwanej stopy zwrotu, ryzyka mierzonego obsunięciem kapitału lub czasu potrzebnego na odrobienie tego kapitału lub zastosować bardziej złożoną strategię inwestycyjną opartą o wiele systemów transakcyjnych. W Rozdziale II pomożemy Ci wybrać systemy transakcyjne odpowiadające Twoim preferencjom. Zaprezentujemy unikalne na rynku narzędzie, które nazwaliśmy Selektor Strategii. Jest to ruchomy sześcian, który w kilka sekund pozwala na wyszukanie odpowiedniego systemu transakcyjnego. Dzięki niemu będziesz w stanie wyszukać jeden system lub wiele systemów, które po złożeniu mogą stać się częścią bardziej złożonej strategii inwestycyjnej. Rozdział II dzielimy na dwa podrozdziały. W pierwszym nauczymy Cię jak wyszukiwać systemy transakcyjne spośród wielu dostępnych. W drugim podrozdziale przedstawimy pomysły na ograniczenie ryzyka związanego z inwestowaniem tylko za pomocą jednego systemu transakcyjnego Wybór systemów transakcyjnych Z Rozdziału I dowiedziałeś się, że cztery podstawowe parametry decydujące o tym, który system transakcyjny będzie dla Ciebie najlepszy to stopa zwrotu, maksymalne obsunięcie kapitału (draw down) oraz czas wyjścia z draw down. Dodatkowo bierzesz pod uwagę okres analizy. Pierwszy parametr określa oczekiwaną w przyszłości stopę zwrotu, dwa pozostałe są miarami ryzyka. Inwestując z wykorzystaniem systemów transakcyjnych musisz mieć świadomość, że okresowo system musi przynosić straty. Najgorszy scenariusz to taki, że rozpoczniesz inwestowanie od strat i możesz ich nie zaakceptować. Dlatego przed dokonaniem

21 21 wyboru systemu musisz sobie odpowiedzieć na pytanie jaką maksymalną stratę akceptujesz przy danej oczekiwanej stopie zwrotu. Kwestia czasu wyjścia z tej straty może być dla Ciebie również istotna. Jeśli znasz już odpowiedź na te pytania możesz przejść do selekcji systemów transakcyjnych dostosowanych do Twoich potrzeb. Stworzyliśmy dla Ciebie narzędzie, które pomaga w szybkim i skutecznym wyborze odpowiedniego systemu transakcyjnego i nazwaliśmy to narzędzie Selektor Strategii. Dzięki niemu możesz wyselekcjonować system transakcyjny o pożądanych przez Ciebie parametrach dotyczących stóp zwrotu i poziomu ryzyka w wybranym horyzoncie czasowym. Zanim przejdziemy do Selektora Strategii pokażemy inną szybką drogę wyboru systemu transakcyjnego przy użyciu tabel wyników. Odbywa się w następujących etapach. wybór grupy systemów transakcyjnych WIG20, DAX, EUR/USD filtrowanie wyników analiza szczegółowa wyników Wyboru grupy systemów transakcyjnych dokonujesz w menu systemy transakcyjne, gdzie masz do wyboru systemy transakcyjne na WIG20, DAX, EUR/USD Po dokonaniu wyboru grupy systemów transakcyjnych zostaje wyświetlona tabela z podstawowymi parametrami. Oprócz rodzaju i nazwy systemu, tabela zawiera informacje dotyczące stóp zwrotu oraz draw down (maksymalne obsunięcie kapitału) dla sześciu okresów: miesiąc, trzy miesiące, pół roku, rok, 5 lat oraz okresu od początku strategii.

22 22 Możesz uszeregować systemy w ten sposób aby na górze tabeli będą znajdowały się te o największej stopie zwrotu w dowolnym okresie czasu. Do tego celu wykorzystaj strzałki które znajdują się w nagłówku tabeli: ROR (rate of change czyli stopa zwrotu), MAX DD (maksymalny draw down). W każdym momencie możesz przeanalizować szczegóły każdego sytemu transakcyjnego po wybraniu przycisku Zobacz Po jego aktywacji wyświetlana jest strona ze szczegółowymi parametrami oraz wykresami stóp zwrotu. Plansze z wynikami pokazaliśmy już w Rozdziale I. Narzędzie Selektor Strategii umożliwia błyskawiczny wybór najlepszego systemu transakcyjnego. Kryterium wyboru może stanowić zarówno stopa zwrotu jak również trzy miary ryzyka związane z systemami (odchylenie standardowe, draw down, czas wyjścia z draw down). Selektor Strategii to ruchomy sześcian, na którym w postaci punktów prezentowane są systemy transakcyjne. Rys. 4. Selektor Strategii- widok podstawowy Pierwszym etapem selekcji jest określenie, których aktywów dotyczą prezentowane strategie. Po prawej stronie sześcianu znajdują się cztery kategorie do wyboru DAX, WIG20, TFI, EUR/USD. W tym miejscu pojawia się skrót TFI (Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych). Umieściliśmy je na sześcianie aby porównać wyniki systemów transakcyjnych z wynikami profesjonalistów, pracujących w na rynku kapitałowym. Możesz zaznaczyć jedną z kategorii lub wszystkie. Następnie wybierasz interesujący się horyzont inwestycyjny. Nad sześcianem zaprezentowane są możliwości wyboru dla pełnego okresu, pięciu lat, roku, pół roku, trzech miesięcy i jednego miesiąca.

23 23 Poszczególne wyniki systemów transakcyjnych prezentowane bokach sześcianu za pomocą punktów. Pionowa skala poszczególnych ścian sześcianu dotyczy stóp zwrotu. Im wyżej znajduje się punkt reprezentujący dany systemtransakcyjny, tym większa jest jego stopa zwrotu w zdefiniowanym okresie czasu. Skale poziome dotyczą miar ryzyka. Inwestor zainteresowany jest najczęściej systemami transakcyjnymi, które przy dużej stopie zwrotu charakteryzują się jak najmniejszym możliwym ryzykiem. Czyli te, które umieszczone są jak najwyżej sześcianu i blisko jego lewej krawędzi. Na prawo od sześcianu dodatkowo umieszczona jest tabela umożliwiająca wybór systemów transakcyjnych z wykorzystaniem filtra. Prześledźmy proces wyszukania najlepszych systemów transakcyjnych na przykładzie. Na ścianie sześcianu wyświetlana jest grupa systemów transakcyjnych spełniających założenie maksymalnej stopy zwrotu i minimalnego ryzyka za pełny okres dla systemów transakcyjnych na WIG20. Wyboru obszaru zaznaczonego na czerwono dokonujemy za pomocą myszy zaznaczając interesujący obszar. Pierwsza miara ryzyka, czyli odchylenie standardowe, informuje nas o tym jak bardzo jest zmienny system transakcyjny w wybranym okresie analizy. Przy czym zmienność dotyczy zarówno dodatnich jak i ujemnych stóp zwrotu. Według tej miary ryzyka niebezpieczne są również strategie, o najwyższej stopie zwrotu i dużej zmienności. Miara ta została umieszczona jako pierwsza ze względu na jej popularność.

24 24 Po naciśnięciu przycisku poprzez obrót kostki przechodzimy do kolejnej miary ryzyka, którą jest średni draw down, czyli średnie obsunięcie kapitału. Tutaj musisz skupić swoją uwagę na lewej górnej części kostki, czyli na systemach transakcyjnych o najwyższej stopie zwrotu i najniższym średnim obsunięciu kapitału. Po wybraniu tego zakresu przyciskiem dalej przechodzimy do kolejnej miary ryzyka, czyli do czasu trwania przeciętnego obsunięcia kapitału. Tutaj także interesują nas te systemy transakcyjne, które posiadają dwie cechy po pierwsze generują wysoką stopę zwrotu, po drugie czas spadków jest jak najkrótszy. Systemy o tych właśnie cechach umieszczone są na górnym lewym obszarze kostki.

25 25 Po dokonaniu wyboru przechodzisz do następnej miary ryzyka. Jest nią maksymalny draw down czyli maksymalne obsunięcie kapitału. Jest to jedna z najważniejszych miar ryzyka, ponieważ obrazuje jakim kapitałem zabezpieczającym musisz dysponować w przypadku, kiedy wykorzystywany jest lewar (dźwignia finansowa). Na tej ścianie kostki również należy się skupić na jej górnym, lewym obszarze, który charakteryzuje się dużą stopą zwrotu i niskimi obsunięciami kapitału. Bardzo wartościową funkcjonalnością jest możliwość sprawdzenia w każdym czasie parametrów systemu poprzez najechanie myszą na punkt oznaczony kolorem żółtym. Otrzymasz natychmiast informację o systemie transakcyjnym. Informacja, która jest wyświetlana pokazana jest poniżej. Na każdym etapie selekcji, poniżej kostki pojawia się tabela zsystemami transakcyjnymi spełniającymi aktualnie zadane kryteria wyboru. Możesz dzięki niej

26 26 ocenić wstępne parametry systemów, jak również przejść do podstrony ze szczegółowymi statystykami. Inną ciekawą opcją jest możliwość selekcji warunków brzegowych strategii. Korzystając z tabeli zakresów stóp zwrotu i miar ryzyka umieszczonej po prawej stronie kostki możesz ustalić wstępne parametry graniczne, które są dla Ciebie akceptowalne. Na przykład interesują Cię tylko strategie o stopie zwrotu za ostatni rok od 0 do 60 procent. Po wpisaniu parametrów granicznych i naciśnięciu przycisku filtruj, na kostce zostają pokazane tylko systemy transakcyjne spełniające warunki graniczne ustawione w tabeli.

27 27 Aby system transakcyjny spełniał Twoje wymagania możesz dodatkowo sprawdzić jak będą wyglądały jego wyniki z uwzględnieniem kosztów transakcyjnych(prowizji maklerskich), poziomu dźwigni finansowej, zdefiniowanego indywidualnie poziomu stop loss (maksymalnej akceptowalnej straty). Na poniższym przykładzie prezentujemy wybrane przykładowe parametry. Założyliśmy, że prowizja, którą płacimy od transakcji na kontraktach terminowych wynosi 7 złotych, nie stosujemy dźwigni finansowej, maksymalny poziom straty jaki akceptujemy dla pojedynczej transakcji wynosi 10%. Ustaliliśmy również, że interesuje nas okres analizy od roku. Wybór systemów transakcyjnych przy użyciu Selektora Strategii jest bardzo intuicyjny i zajmuje po zapoznaniu się z narzędziem kilkanaście sekund Strategie oparte o systemy transakcyjne Ten podrozdział poświęcamy pokazaniu jak można wykorzystać systemy transakcyjne w praktyce. Przedstawimy tylko zarys zastosowań i krótko je omówimy. Możliwe, przykładowe warianty to: 1. Jeden system transakcyjny 2. Wiele systemów na jeden instrument finansowy 3. Jeden system na wiele instrumentów finansowych

28 Jeden system transakcyjny W tym punkcie niewiele wymaga wyjaśnienia. Jeśli znalazłeś swój system transakcyjny, zdecydowałeś się na instrument finansowy i zdefiniowałeś parametry oczekiwanej stopy zwrotu i parametrów ryzyka możesz przystąpić do działania. W Rozdziale III opisujemy krok po kroku jak w praktyce na rzeczywistym rachunku inwestycyjnym realizujemy strategię opartą wyłącznie na jednym systemie transakcyjnym strategia LEVEL 5_1_Autorska. Przeczytaj Rozdział III a przekonasz się, realizowanie w praktyce inwestycji sprowadza się tylko do tego aby raz dziennie przed 8:00 odczytać sygnał strategii i złożyć zlecenie. Zajmuje to maksymalnie 5 minut dziennie Wiele systemów transakcyjnych na jeden instrument finansowy Każdy inwestor powinien być świadomy ryzyka inwestowania w instrumenty finansowe. Doświadczony inwestor najpierw myśli o ryzyku a potem o zyskach z transakcji. Jednym ze sposobów ograniczania ryzyka jest dywersyfikacja. Powszechne w odniesieniu do inwestycji jest stwierdzenie nie wkładaj wszystkich jajek do jednego koszyka. Odnosi się to nie tylko do dywersyfikacji w ramach różnych klas aktywów i poszczególnych instrumentów finansowych w ramach klas aktywów ale również systemów transakcyjnych. Jedną z metod którą stosujemy w inwestowaniu jest dywersyfikacja systemów transakcyjnych. Załóżmy, że zamiast jednego systemu transakcyjnego wybrałeś trzy na kontrakt terminowy na indeks WIG20 i inwestujesz po jednym kontrakcie terminowym w ramach każdego z systemów. To oznacza, że jedną trzecią inwestycji przeznaczasz na odrębny system. Wówczas zwiększasz kontrolę nad ryzykiem, bo jeśli jeden z systemów wejdzie w draw down pozostałe nie muszą. Możesz wybrać system z minimalnym draw down, system z maksymalną stopą zwrotu za ostatni okres i system bardzo stabilny w długim okresie. Zaprezentowana strategia może być realizowana na trzech subkontach w ramach jednego rachunku w domu maklerskim. Często zdarza się w praktyce, że jeden system transakcyjny sygnalizuje pozycję długą (kupuj), a dwa pozycję krótką (sprzedaj). Jeśli tak to jak się zachować w takim przypadku. Możesz oczywiście realizować transakcje na trzech subkontach w domu maklerskim w ramach jednego rachunku ale to strata pieniędzy na prowizję. Dlatego najlepszym sposobem jest sposób postępowania, który proponujemy w poniższej tabeli.

29 29 Wskazania systemu Trzy systemy wskazują sprzedaj Trzy systemy wskazują kupuj Dwa systemy wskazują sprzedaj jeden kupuj Dwa systemy wskazują kupuj jeden sprzedaj Twoje zachowanie Otwórz trzy pozycje krótkie Otwórz trzy pozycje długie Otwarcie jednej pozycji krótkiej Otwarcie jednej pozycji długiej To tylko przykładowa konfiguracja zachowania. Można powiedzieć, że systemy transakcyjne są dla nas pewnego rodzaju komitetem inwestycyjnym. Według zaproponowanej metody możesz postępować w dowolnie ustalony sposób np. wybrać więcej niż trzy systemy i ograniczać liczbę otwartych pozycji w zależności od prezentowanych sygnałów, której traktujesz jak rodzaj głosowania Systemy transakcyjne oparte o wiele instrumentów finansowych Opisana zasada dywersyfikacji systemów transakcyjnych w ramach podrozdziału w naszej ocenie daje jeszcze lepsze rezultaty jeśli zastosujesz dywersyfikację na poziomie różnych instrumentów finansowych. W praktyce oznacza to, że inwestujesz w system transakcyjny na DAX, system transakcyjny na EUR/USD oraz system transakcyjny na WIG20. Co do zasady w długim terminie indeks DAX i WIG20 poruszają się tych samych kierunkach. EUR/USD porusza się w kierunku zgodnym z indeksami giełdowymi, jednak zbieżność przebiegu tej pary walutowej z przebiegiem indeksu nie jest tożsama. Współczynnik korelacji jest znacznie niższy od współczynnika korelacji pomiędzy WIG20 i DAX. Mimo, że co do zasady wszystkie trzy instrumenty poruszają się w jednym kierunku dywersyfikacja ma głęboki sens. Wpływ na taki stan rzeczy mają czynniki specyficzne. Niektóre wydarzenia na rynkach finansowych wpływają na zmiany wszystkich trzech instrumentów, niektóre tylko na jeden z nich. Zastanów się, na które instrumenty finansowe miała wpływ informacja o reformie Otwartych Funduszy Emerytalnych. Stąd opisana dywersyfikacja systemów może znacznie ograniczyć ryzyka specyficzne związane z konkretnym instrumentem finansowym. A zatem dokonaj wyboru trzech najlepszych systemów według schematu opisanego w podrozdziale dotyczącym wyboru strategii i inwestuj w trzy strategie jednocześnie. W naszej ocenie jest to najlepsza strategia spośród trzech opisanych.

30 30 Podsumowanie Po przeczytaniu Rozdziału II potrafisz już wybrać własny system transakcyjny odpowiadający Twoim preferencjom dotyczącym oczekiwanej stopy zwrotu, ryzyka mierzonego odchyleniem standardowym, średnim i maksymalnym obsunięciem kapitału oraz czasem potrzebnym na odrobienie strat. Wiesz również, że wybrany system transakcyjny należy sprawdzić w różnych horyzontach czasowych inwestycji oraz w wybranych oknach czasowych np. jak zachowywał się w poszczególnych latach. Potrafisz również korzystać z narzędzia Selektor Strategii i w kilkanaście sekund wybrać ten system. Zapoznałeś się również z możliwymi zastosowaniami systemów transakcyjnych. Zaproponowaliśmy trzy metody inwestowania z ich wykorzystaniem od prostej strategii opartej o jeden system do strategii złożonej opartej o dywersyfikację w ramach jednego instrumentu finansowego oraz dywersyfikację w ramach trzech instrumentów finansowych. Aby rozpocząć inwestowanie powinieneś jeszcze wiedzieć jak odczytać sygnały inwestycyjne oraz jak złożyć zlecenie. Te zagadnienia omówimy w Rozdziale III.

31 31 Rozdział III Zastosowanie systemów transakcyjnych w praktyce Wprowadzenie Aby rozpocząć inwestowanie w praktyce potrzebujesz: sygnału systemu transakcyjnego, rachunku inwestycyjnego w domu maklerskim, na którym przeprowadzisz rzeczywiste transakcje oraz środków finansowych. W tym rozdziale powiemy jak proste jest odczytanie wskazania systemu, jak złożyć zlecenie w domu maklerskim na przykładzie rzeczywistego rachunku inwestycyjnego. Dowiesz się również jak kontrolować wyniki inwestycyjne. W rozdziale posłużymy się ilustracjami z rzeczywistego rachunku inwestycyjnego otwartego w jednym z polskich domów maklerskich, na którym przeprowadzamy rzeczywiste transakcje na kontraktach terminowych na indeks WIG20. Skoro mowa o praktyce, sami inwestujemy za ich pomocą. W tym rozdziale będziemy prowadzić Cię przez przykład z naszego rachunku. Zdecydowaliśmy, że będziemy otwierać dwa kontrakty terminowe na indeks WIG20, zawsze najbliżej wygasającą serię kontraktów, ponieważ ta seria jest najbardziej płynna. Obecnie jest to kontrakt terminowy FW20U1420. F-oznacza futures czyli kontrakt terminowy, W20 oznacza, że instrumentem bazowym jest indeks WIG20. U oznacza, że kontrakt wygasa we wrześniu, 20 to mnożnik. Kurs kontraktu terminowego na koniec sesji w dniu 18 lipca wynosi punkty. Wartość jednego kontraktu to kurs pomnożony przez mnożnik. W przypadku tego kontraktu mnożnik wynosi 20, zatem aby ustalić faktyczną wartość jednego kontraktu należy kurs pomnożyć przez mnożnik (2 362 x 20 = złotych). Jeśli inwestujesz w dwa kontrakty terminowe wartość inwestycji to razy dwa kontakty terminowe, a więc złotych. Jeżeli inwestujesz w dwa kontrakty terminowe i nie stosujesz dźwigni finansowej to oznacza, że jeśli oczekujesz stopy zwrotu na poziomie 20% w skali roku tzn. oczekujesz zysku w wysokości 20% razy złotych w więc złotych. Założyliśmy jednocześnie, że akceptujemy stratę na poziomie 10% w skali roku więc dopóki nie stracimy złotych nie podejmujemy żadnych działań. Stosunek zysku do ryzyka wynoszący 2 do1

32 32 jest dla nas zadowalający. Analiza track rekord naszych systemów pokazuje, że relacja zysku do ryzyka jest znacznie wyższa i przekracza poziom 3 do1 (zysk jest trzykrotnie wyższy od straty). Wartość inwestycji nie jest tożsama z wartością faktycznie wnoszonych środków na rachunek inwestycyjny ponieważ w przypadku inwestycji w kontakty terminowe na WIG20 dom maklerski pobiera od Ciebie tylko część środków pieniężnych, tak zwany depozyt zabezpieczający, który na dzień 18 lipca 2014 roku wynosi 6%. A więc jeśli kupujesz dwa kontrakty terminowe po cenie złotych powinieneś w momencie składania zlecenia wnieść kwotę 2400 złotych * 2 kontrakty * mnożnik * 6%, co jest równe kwocie 5760 złotych. Musisz jednak pamiętać, że kontakty terminowe rozliczane są codziennie, a więc wraz ze zmianą ceny kontaktów wartość depozytu zabezpieczającego ulega zmianie. Z tego powodu na rachunku utrzymujesz kwotę złotych na depozyt zabezpieczający oraz nadwyżkę na poziom akceptowanych strat. Reasumując nasze założenia: na inwestycję przeznaczyliśmy kwotę złotych. Faktycznie zaangażowaliśmy tylko złotych. Pozostałe środki pozostają na lokacie terminowej. Przyjęliśmy, że akceptujemy 10 procentową stratę a więc Oczekujemy stopy zwrotu 20% a więc złotych w skali roku Odczytywanie sygnałów inwestycyjnych Sygnały systemów transakcyjnych odczytywane są przez wejście do szczegółów strategii. W pierwszym kroku w menu Systemy transakcyjne wybieramy strategie FW20. Najszybszym sposobem odnalezienia własnego systemu transakcyjnego jest wpisanie nazwy w okno szukaj znajdujące się w prawym górnym rogu. My w naszym przykładzie inwestujemy i korzystamy z sygnałów strategii LEVEL 5_1_Autorska. Po wpisaniu nazwy w pierwszym wierszu od razu wyświetlił się nasz system transakcyjny. Wystarczy, że klikniesz czerwony przycisk Zobacz i natychmiast zostaniesz przeniesiony do strony ze wskazaniami systemu transakcyjnego.

33 33 Po prawej stronie widoczny jest sygnał systemu transakcyjnego. Na dzień r. obowiązuje pozycja krótka, co zgodnie z naszym przykładem powoduje, że na rachunku mamy otwarte dwie pozycje krótkie. W górnej czerwonej belce zobaczysz datę sygnału. Sygnały generowane są w każdy dzień sesji na Giełdzie w Warszawie przed godziną 8:00. Pierwszy wiersz to kierunek sygnału. Pozycja krótka oznacza, że jeżeli jeszcze nie masz żadnej pozycji na rynku powinieneś sprzedać kontrakty terminowe na indeks WIG20 i odwrotnie jeśli nie masz pozycji jeżeli pojawi się sygnał pozycja długa powinieneś kupić kontrakty terminowe na WIG20. Jeśli już jesteś w trakcie procesu inwestycyjnego i masz pozycję krótką to w momencie kiedy pojawia się sygnał pozycja długa powinieneś zamknąć pozycję krótką- kupić kontrakt terminowy i otworzyć pozycję długą- kupić kontrakt terminowy. Odwrotnie jeśli masz pozycję długą i odczytasz, że zmieniamy sygnał na pozycję krótką zamykasz pozycję długą sprzedajesz kontrakt terminowy i otwierasz pozycję krótką sprzedajesz kontrakt terminowy. Może brzmi to skomplikowanie, ale nie będziesz miał z tym problemu. Na rachunku inwestycyjnym w biurze maklerskim pozycje krótkie oznaczane są znakiem -. Na przykład masz dwie pozycje krótkie to zapis na rachunku inwestycyjnym wygląda jak poniżej. Na koncie zgodnie z ostatnim sygnałem posiadamy dwie pozycje krótkie, co rozpoznajemy po znaku na koncie podstawowym. Jeśli pojawi się sygnał pozycja długa zgodnie z opisem zamkniemy pozycję krótką- kupimy dwa kontrakty terminowe i otworzymy pozycję długą również kupimy dwa kontrakty terminowe. W praktyce nie