Powitanie i otwarcie konferencji. prof. Kazimierz W. Frieske Dyrektor Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych

Transkrypt

1

2 Powitanie i otwarcie konferencji prof. Kazimierz W. Frieske Dyrektor Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych

3 Informacja o projekcie FreSsco prof. Gertruda Uścińska Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Uniwersytet Warszawski

4 EU-wide network of independent experts in the fields of free movement of workers (FMW) & social security coordination (SSC) FreSsco Europejska sieć niezależnych ekspertów z zakresu swobody przepływu pracowników oraz koordynacji zabezpieczenia społecznego FreSsco, Warsaw, 5/9/2014 G. Uscińska Funded by

5 32 countries covered (EU/EEA/CH) Obejmuje 32 państwa First year of operation: 16/12/ /12/2014 Pierwszy rok działania: Funded by the European Commission (DG EMPL) Finansowana przez Komisję Europejską Implemented by Ghent University and Eftheia Zarządzana przez Uniwersytet w Gandawie i Eftheia FreSsco, Warsaw, 5/9/2014 G. Uscińska Funded by

6 Objectives/ Cele to provide high-quality legal expertise in the areas of FMW and SSC Zapewnienie wysokiej jakości ekspertyz i analiz prawnych z zakresu swobody przepływu pracowników i koordynacji zabezpieczenia społecznego by means of reports poprzez raporty by means of ad hoc analytical support poprzez bieżące wsparcie analityczne FreSsco, Warsaw, 5/9/2014 G. Uscińska Funded by

7 to disseminate expertise and increase experts and practitioners knowledge Rozpowszechnianie wiedzy i zwiększanie świadomości ekspertów i praktyków by organising seminars Poprzez organizację seminariów by sharing information Poprzez wymianę informacji by building networks between stakeholders Objectives/ Cele Poprzez tworzenie sieci między zainteresowanymi stronami FreSsco, Warsaw, 5/9/2014 G. Uscińska Funded by

8 Network structure & organisation/ Struktura i organizacja Project management and coordination team Grupa zarządzająca i koordynująca Team of national experts Grupa ekspertów krajowych Team of analytical experts Grupa ekspertów analitycznych Advisory board Ciało doradcze FreSsco, Warsaw, 5/9/2014 G. Uscińska Funded by

9 Replies to ad hoc requests Odpowiedzi na bieżące zapytania Comparative and analytical reports Raporty porównawcze i analityczne Seminars Seminaria Cooperation platform Platforma współpracy Final conference Konferencja podsumowująca Main tasks & activities/ Główne zadania FreSsco, Warsaw, 5/9/2014 G. Uscińska Funded by

10 Reports topics for 2014/ Tematy raportów: 2014 r. Comparative report - the situation of frontier workers under EU law on free movement of workers Raport porównawczy: pracownicy przygraniczni Analytical report No 1 good practices relating to the granting of portable documents A1 (SSC) Raport analityczny1: dobre praktyki w wydawaniu dokumentów A I Analytical report No 2 - the relationship between taxation and social security rules Raport analityczny 2: związek pomiędzy opodatkowaniem a zasadami zabezpieczenia społecznego Analytical report No 3 the notion of restriction under free movement law (FMW) Raport analityczny 3: ograniczenia swobody poruszania się FreSsco, Warsaw, 5/9/2014 G. Uscińska Funded by

11 Seminars/ Seminaria Format & target audience format i grupa docelowa +/- 10 one-day seminars a year ok. 10 seminariów rocznie One country or multi-country jedno państwo lub kilka państw Representatives of competent authorities and institutions, social partners, NGOs, judges and lawyers and academics Przedstawiciele władz i instytucji właściwych, partnerzy społeczni, organizacje pozarządowe, sędziowie, prawnicy, uczeni i eksperci Organised by national expert with content input (training/facilitation) by two FreSsco analytical experts ( visiting experts ) and EC representatives Organizowane przez ekspertów krajowych, merytoryczny wkład zapewniany także przez ekspertów analitycznych i przedstawicieli Komisji Europejskiej FreSsco, Warsaw, 5/9/2014 G. Uscińska Funded by

12 Seminars/ Seminaria Orientation/approach Charakter/cel seminarium Practical for those dealing with SSC and/or FMW in their day-today work Praktyczny Informative raising-awareness about SSC and FMW Informacyjny Reflective analytical presentations and debate for experts dealing with the subject matter at an academic and/or policy level Analityczny FreSsco, Warsaw, 5/9/2014 G. Uscińska Funded by

13 2014 Seminar Calendar/ Kalendarz seminariów 2014 r. Date Country/-ies 5/6 Romania 17/6 Czech Republic 5/9 Poland 26/9 Finland-Estonia 3/10 Benelux 10/10 Spain 17/10 Sweden 27-28/10 Austria-Germany FreSsco, Warsaw, 5/9/2014 G. Uscińska Funded by

14 Cooperation & networking/ Współpraca i tworzenie sieci Cooperation platform Platforma współpracy FreSsco LinkedIn pages (FreSsco coordination / FreSsco free movement) Strona Linkedin Bi-annual FreSsco e-newsletter Newsletter 2 razy w roku Contact us at: fressco@ugent.be Adres fressco@ugent.be FreSsco, Warsaw, 5/9/2014 G. Uscińska Funded by

15 Dostęp do przywilejów socjalnych wynikających z rozporządzenia nr 1612/68 (a obecnie rozporządzenie nr 492/2011) polskich pracowników powracających z emigracji prof. Gertruda Uścińska Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Uniwersytet Warszawski mgr Paulina Roicka Instytut Pracy i Spraw Socjalnych FreSsco, Warsaw, 5/9/2014 G. Uscińska

16 Zakres przedmiotowy swobody przepływu osób prof. Gertruda Uścińska Uniwersytet Warszawski Ekspert krajowy w programie FreSsco-Free Movement of Workers and Social Security Coordination oraz tress (Training and reporting on European Social Security) dotyczącym implementacji przepisów wspólnotowych w zakresie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego i swobody przepływu pracowników Autor licznych publikacji i ekspertyz w kraju i za granicą z zakresu koordynacji i swobody przepływu osób 16

17 Analiza prawa UE oraz orzecznictwa TS UE pozwala na wyróżnienie następujących obszarów przedmiotowych składających się na swobodę przepływu osób: 1) prawo wyjazdu z państwa ojczystego, 2) prawo wjazdu na terytorium innego państwa członkowskiego, 3) prawo do równego traktowania w zakresie zatrudnienia, 4) prawo pobytu a uprawnienia socjalne, 5) prawo dostępu do korzyści socjalnych, 6) prawo pozostania po zakończeniu zatrudnienia, 7) wyłączenia i ograniczenia ze swobody przepływu osób. 17

18 1. Prawo wyjazdu 18

19 Na podstawie art. 4 dyrektywy 2004/38 wszyscy obywatele UE, którzy posiadają ważny dokument tożsamości lub paszport, mają prawo wyjazdu w celu odbycia podróży do innego państwa członkowskiego. Członkowie ich rodzin, którzy nie są obywatelami jednego z państw członkowskich, korzystają z prawa wyjazdu, jeżeli posiadają ważny paszport. 19

20 2. Prawo wjazdu 20

21 Na podstawie art. 5 dyrektywy 2004/38 obywatelom UE przysługuje prawo wjazdu na terytorium państwa członkowskiego z ważnym dokumentem tożsamości lub paszportem oraz przyznanie prawa wjazdu na ich terytorium członkom rodziny, którzy nie są obywatelami jednego państw członkowskich, z ważnym paszportem. 21

22 3. Prawo do równego traktowania w zakresie zatrudnienia 22

23 Na podstawie art. 45 TFUE zapewniona jest swoboda przepływu pracowników wewnątrz Unii. 23

24 Swoboda ta obejmuje: prawo do ubiegania się o rzeczywiste oferowanie miejsca pracy, przemieszczania się w tym celu po terytorium państw członkowskich oraz przebywanie w jednym z państw członkowskich w celu podjęcia tam pracy zgodnie z przepisami ustawowymi, wykonawczymi i administracyjnymi dotyczącymi zatrudnienia pracowników tego państwa. 24

25 Podstawa prawna realizacji tej swobody została ustalona w rozp. 1612/68 EWG. Obecnie rozp.492/2011 Przepis art. 1 rozp. 1612/68 statuuje prawo obywateli państw członkowskich do podejmowania pracy na takich samych warunkach, z jakich korzystają obywatele państwa, w którym praca jest wykonywana. 25

26 Z kolei art. 2 zakazuje dyskryminacji pracowników przemieszczających się w zakresie zawiera i wykonywania umów o pracę. Natomiast przepisy art. 3 i art. 4 zakazują określonych form dyskryminacji, np. zastrzegania określonej liczby miejsc pracy dla własnych obywateli, wprowadzania specjalnych procedur naboru lub ograniczeń dotyczących składania podań o pracę lub reklamowania się pracowników obcych. Dalej art. 5 gwarantuje równy dostęp do usług świadczonych przez urzędy pracy. 26

27 Art. 6 zakazuje stosowania dyskryminacyjnych kryteriów zawodowych lub medycznych w zakresie dostępu do pracy. Dalej art. 7 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik przemieszczający się nie może być traktowany inaczej niż obywatel państwa przyjmującego w zakresie warunków pracy, a w szczególności: wynagrodzenia, warunków rozwiązania umowy o pracę, przywracania do pracy lub podjęcia nowej pracy. Na podstawie art. 7 ust. 2 pracownik ten nie może być dyskryminowany w zakresie dostępu do korzyści socjalnych i podatkowych oraz szkolenia zawodowego. 27

28 Z art. 8 rozporządzenia wynika obowiązek zapewnienia pracownikom przemieszczającym się prawa do zrzeszania się w organizacje związkowe, na takich samych zasadach, jak obywatele państwa przyjmującego. Z kolei art. 9 zakazuje dyskryminacji w zakresie warunków mieszkaniowych. 28

29 3.1. Zakaz dyskryminacji bezpośredniej 29

30 Dyskryminacja bezpośrednia polega na tym, że regulacje krajowe w różny sposób określają warunki podjęcia i wykonywania pracy przez własnych obywateli i obywateli innych państw członkowskich na niekorzyść tych ostatnich. Wyraźnie określonym kryterium uniemożliwiającym lub utrudniającym dostęp do zatrudnienia jest obywatelstwo (C- 466/00 A. Kaba, C-287/05 D.P.W. Hendrix). 30

31 3.2. Zakaz dyskryminacji pośredniej 31

32 Dyskryminacja pośrednia występuje w praktyce częściej niż bezpośrednia. Zakaz pośredniej dyskryminacji w dostępie do zatrudnienia określa art. 3 rozporządzenia 1612/68. 32

33 W art. 3 ust. 2 wskazuje się expressis verbis na przepisy lub praktyki, które mogą przyczynić się do pośredniej dyskryminacji. 33

34 Są nimi: określanie specjalnego trybu rekrutacji cudzoziemców, ograniczanie zamieszczania w prasie lub za pośrednictwem innych mediów ogłoszeń o wolnych stanowiskach pracy lub uzależnienia takiej możliwości od spełnienia warunków innych niż te, które odnoszą się do pracodawców prowadzących działalność na terytorium tego państwa członkowskiego, uzależnienie dostępu do zatrudnienia w stosunku do osób, które nie mieszkają na terytorium tego państwa od spełnienia warunku rejestracji w urzędach pracy lub utrudniają rekrutację indywidualnych pracowników. 34

35 W orzecznictwie TS UE przyjęto, że zakresem podmiotowym art. 45 TFUE są objęte nie tylko osoby związane klasycznym stosunkiem pracy, ale i inne osoby świadczące pracę na rzecz innego podmiotu. Trybunał orzekł również, że niektóre prawa związane ze statusem pracownika są gwarantowane pracownikom migrującym, nawet jeśli tacy pracownicy nie pozostają w stosunku pracy (C- 413/01 Nini-Orasche). 35

36 Jak podaje się w literaturze, w ciągu kilkudziesięciu lat nastąpiła zmiana modelu migracji w ramach UE. Przez długi okres pracownikiem migrującym był mężczyzna, który udawał się do innego państwa członkowskiego w celu zatrudnienia na czas nieokreślony w przemyśle ciężkim. Po zakończeniu aktywności zawodowej pozostawał w państwie zatrudnienia ze sprowadzoną wcześniej do tego kraju rodziną. 36

37 Współczesna migracja oparta jest na ekstremalnej mobilności. Osoby migrujące pracują przez krótki, a nawet bardzo krótki okres w państwie przyjmującym, niekiedy nawet w kilku państwach jednocześnie. Nie dokonuje się podstawowa integracja tych osób w państwie przyjmującym. 37

38 Ich zatrudnienie odbywa się także na różnych podstawach prawnych, co oznacza, że ich status prawny jest zróżnicowany. Powstaje w związku z tym szereg komplikacji w ustaleniu mającego zastosowanie ustawodawstwa w zakresie ubezpieczenia społecznego. Dotychczasowa zasada lex loci laboris, przyjęta prawie 50 lat temu, nie jest w pełni adekwatna do zatrudnienia w nowych, nietypowych formach. 38

39 4. Prawo pobytu a uprawnienia socjalne 39

40 Na podstawie art. 6 dyrektywy 2004/38 dokonano rozróżnienia na: a) prawo pobytu przez okres nieprzekraczający 3 miesięcy, b) prawo pobytu powyżej 3 miesięcy, c) prawo do stałego pobytu po 5 latach legalnego zamieszkania. 40

41 4.1.Warunki pobytu wynikające ze związku rozporządzenia 1612/68 z dyrektywą 2004/38 41

42 TS UE udzielił odpowiedzi na pytanie, czy obywatel państwa członkowskiego, który był zatrudniony na terytorium innego państwa członkowskiego, gdzie jego dziecko odbywa naukę, może jako rodzic sprawujący faktyczną piecze na tym dzieckiem powoływać się na podstawie art. 12 rozporządzenia 1612/68 na prawo pobytu w tym innym państwie członkowskim bez konieczności spełnienia przesłanek określonych w dyrektywie 2004/38, czy też można uznać, że przysługuje mu prawo pobytu wyłącznie, jeżeli spełnia wspomniane przesłanki (C-480/08 M. Teixeira). 42

43 Art. 12 rozporządzenia 1612/68 przyznaje dzieciom obywatela państwa członkowskiego, który jest lub był zatrudniony na terytorium innego p. cz., prawo dostępu do powszechnego systemu kształcenia, nauki zawodu oraz szkolenia zawodowego na takich samych warunkach, jak obywatelom tego państwa, jeżeli dzieci te mieszkają na jego terytorium(pkt 26 i42 C-310/08) 43

44 4.2. Zasady pobytu wynikające ze związku dyrektywy 2004/38 rozporządzeniem 883/

45 Istotnym zagadnieniem jest połączenie prawa do świadczeń z zabezpieczenia społecznego i opieki zdrowotnej nabytych na podstawie rozporządzenia 883/2004 a prawa do pobytu, zamieszkania i równego traktowania na podstawie dyrektywy 2004/38. 45

46 W obecnym stanie prawnym zapisy dyrektywy dotyczące prawa pobytu powyżej 3 miesięcy, uzależnione od spełnienia warunku posiadania wystarczających środków utrzymania w kraju pobytu, mogą być dyskryminujące, bowiem beneficjenci świadczeń z systemów zabezpieczenia społecznego z państwa, gdzie te świadczenia są niższe, nie spełnią tego warunku. Dotyczy to zwłaszcza systemów z nowych państw członkowskich. 46

47 Trzeba dodać, że z kolei prawo do transferu tych świadczeń bezwarunkowo przysługuje na mocy rozporządzenia nr 883/2004 o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. 47

48 Biorąc pod uwagę charakter prawny obu aktów prawa wtórnego UE należy przyjąć, że bezpośrednio stosuje się przepisy rozporządzenia. Rozporządzenie ma zasięg ogólny. Wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich (art. 288 TFUE). 48

49 Dyrektywa wiąże każde państwo członkowskie, do którego jest kierowana w odniesieniu do rezultatu, który musi być osiągnięty, pozostawia jednak organom krajowym swobodę wyboru formy i środków (art. 288 TFUE) ich osiągnięcia w prawie krajowym. W konsekwencji mamy do czynienia z daleko idącymi rozwiązaniami krajowymi, które dokonują implementacji dyrektywy 2004/38. 49

50 4.3. Prawo pobytu a uprawnienia do specjalnych nieskładkowych świadczeń 50

51 Na podstawie rozporządzenia 883/2004 osoby nieaktywne ekonomicznie mają prawo do specjalnych świadczeń nieskładkowych oraz opieki zdrowotnej w państwie zamieszkania. Powstaje więc pytanie, czy wyjątki od zasady równego traktowania ustalone w art. 24 dyrektywy 2004/38 dotyczące opieki społecznej mogą również odnosić się do specjalnych świadczeń nieskładkowych, zapewnionych w rozporządzeniu 883/2004? 51

52 Czy art. 24 ust. 2 dyrektywy 2004/38 ograniczający dostęp do pomocy społecznej jest także ograniczeniem do specjalnych świadczeń nieskładkowych i opieki zdrowotnej ustalonych w rozporządzeniu 883/2004? Dalej, czy osoby spełniające warunki nabycia prawa do specjalnych świadczeń nieskładkowych powinny spełniać także wymagania pobytu ustalone dyrektywą2004/38(pkt59 C-110/08) 52

53 5. Prawo dostępu do korzyści socjalnych 53

54 5.1. Zakaz dyskryminacji w dostępie do przywilejów korzyści) socjalnych i podatkowych 54

55 Z kolei na podstawie art. 7 ust. 2 pracownik korzysta z takich samych przywilejów socjalnych i podatkowych, jak pracownicy krajowi. 55

56 Ważnym elementem równego traktowania pracowników migrujących jest zakaz dyskryminacji w dostępie do przywilejów (korzyści) socjalnych i podatkowych. Przywileje socjalne w rozumieniu art. 7 ust. 2 rozporządzenia 1612/68 były przez ETS rozumiane wąsko, jako korzyści wynikające z zatrudnienia. 56

57 Z czasem stanowisko Trybunału uległo rozszerzeniu i zmianie. Trybunał Sprawiedliwości podkreślał w swoich wyrokach, że pojęcie korzyści socjalne nie może być już wąsko interpretowane. W jego zakresie mieszczą się nie tylko korzyści wynikające z umowy o pracę, ale także po ustaniu zatrudnienia. 57

58 Dalej ETS jako przywileje socjalne rozumie wszelkie korzyści (bez względu na ich związek z umową o pracę), zwłaszcza ze względu na ich obiektywny status pracownika albo na podstawie samego tylko faktu ich zamieszkania na terytorium danego państwa, jeśli objęcie nimi pracowników innych państw członkowskich wydaje się pomocne przy ułatwianiu ich mobilności wewnątrz Wspólnoty. 58

59 6. Prawo pozostania w państwie przyjmującym po zakończeniu zatrudnienia 59

60 Na podstawie art. 16 dyrektywy 2004/38 obywatel UE, który legalnie zamieszkuje w przyjmującym państwie członkowskim przez nieprzerwany okres pięciu lat, ma prawo do stałego pobytu w tym państwie. Prawo to nie podlega warunkom ustalonym w rozdziale III, który ustala wymagania dotyczące środków utrzymania oraz pełnego ubezpieczenia zdrowotnego. 60

61 W art. 17 dyrektywy 2004/38/WE ustalono wyjątki, które przewidują sytuację przyznania prawa stałego pobytu przed upływem nieprzerwanego okresu pięciu lat pobytu. 61

62 7. Ograniczenia w stosowaniu swobody przepływu pracowników 62

63 Swoboda przepływu pracowników może być ograniczona przez państwa członkowskie, jeżeli przemawia za tym potrzeba ochrony porządku i bezpieczeństwa publicznego. Ograniczenia te wprowadza art. 45 ust. 3 TFUE (dawny art. 39 ust. 3 TWE). Przepis ten został skonkretyzowany w art. 27 do 33 dyrektywy 2004/38/WE oraz w orzecznictwie TS UE. 63

64 Problemy do rozwiązania w przyszłości nowa dyrektywa 2014/54 Dziękuję za uwagę 64

65 Konsekwencje nowej dyrektywy PE/Rady nr 2014/50/UE dotyczącej poprawy przenoszenia uprawnień pracowników do dodatkowych emerytur Skutki dla Polski dr Marcin Wojewódka radca prawny Kancelaria Prawa Pracy Wojewódka i Wspólnicy Sp. k.

66 Konsekwencje nowej dyrektywy PE/Rady nr 2014/50/UE dotyczącej poprawy przenoszenia uprawnień pracowników do dodatkowych emerytur. Skutki dla Polski DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2014/50/UE w sprawie minimalnych wymogów służących zwiększeniu mobilności pracowników między państwami członkowskimi dzięki łatwiejszemu nabywaniu i zachowywaniu uprawnień do dodatkowych emerytur (Tekst mający znaczenie dla EOG) (Dz. U. UE L z dnia 30 kwietnia 2014 r. FreSsco, Warsaw, 5/9/2014 M. Wojewódka Funded by

67 Konsekwencje nowej dyrektywy PE/Rady nr 2014/50/UE dotyczącej poprawy przenoszenia uprawnień pracowników do dodatkowych emerytur. Skutki dla Polski (1) Swobodny przepływ osób jest jedną z podstawowych wolności Unii. Art. 46 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) stanowi, że Parlament Europejski i Rada, stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą i po konsultacji z Europejskim Komitetem Ekonomiczno-Społecznym, uchwalają w drodze dyrektyw środki niezbędne do wprowadzenia w życie swobodnego przepływu pracowników określonego w art. 45 TFUE. Art. 45 TFUE stanowi, że swoboda przepływu pracowników obejmuje prawo ubiegania się o oferowane miejsca pracy oraz prawo swobodnego przemieszczania się w tym celu po terytorium państw członkowskich. Niniejsza dyrektywa ma na celu promowanie mobilności pracowników poprzez ograniczenie utrudniających tę mobilność przeszkód, które wynikają z niektórych przepisów dotyczących dodatkowych programów emerytalnych związanych ze stosunkiem pracy. (2) Ochrona socjalna pracowników w zakresie emerytur jest gwarantowana przez ustawowe systemy zabezpieczenia społecznego, uzupełnione coraz powszechniejszymi w państwach członkowskich dodatkowymi programami emerytalnymi powiązanymi z umowami o pracę. FreSsco, Warsaw, 5/9/2014 M. Wojewódka Funded by

68 Konsekwencje nowej dyrektywy PE/Rady nr 2014/50/UE dotyczącej poprawy przenoszenia uprawnień pracowników do dodatkowych emerytur. Skutki dla Polski (4) Dyrektywa Rady 98/49/WE była pierwszym szczegółowym środkiem mającym zwiększyć korzystanie przez pracowników z prawa do swobodnego przemieszczania się, dotyczącym dodatkowych programów emerytalnych. (5) Celem niniejszej dyrektywy jest dalsze ułatwienie mobilności pracowników między państwami członkowskim poprzez ułatwienie nabywania i zachowywania uprawnień do dodatkowych emerytur przez uczestników tych dodatkowych programów emerytalnych. (6) Niniejsza dyrektywa nie ma zastosowania do nabywania i zachowywania uprawnień do dodatkowych emerytur przez pracowników przemieszczających się w obrębie jednego państwa członkowskiego. Państwa członkowskie mogą rozważyć skorzystanie z krajowych kompetencji w celu objęcia przepisami, które mają zastosowanie na mocy niniejszej dyrektywy, także uczestników programu zmieniających zatrudnienie w obrębie jednego państwa członkowskiego. FreSsco, Warsaw, 5/9/2014 M. Wojewódka Funded by

69 Konsekwencje nowej dyrektywy PE/Rady nr 2014/50/UE dotyczącej poprawy przenoszenia uprawnień pracowników do dodatkowych emerytur. Skutki dla Polski (11) Niniejsza dyrektywa powinna mieć zastosowanie do wszystkich dodatkowych programów emerytalnych, które zostały utworzone zgodnie z przepisami krajowymi i praktyką krajową i które mają zapewnić pracownikom dodatkowe emerytury, takich jak umowy ubezpieczenia zbiorowego, systemy repartycyjne uzgodnione przez jedną lub więcej branż lub sektorów, systemy kapitałowe lub przyrzeczenia emerytury zaspokajane z rezerw księgowych lub wszelkie zbiorowe lub inne porównywalne systemy. (14) Niniejszą dyrektywę powinno stosować się wyłącznie do dodatkowych programów emerytalnych, w przypadku których uprawnienia opierają się na stosunku pracy i są powiązane z osiągnięciem wieku emerytalnego lub spełnieniu innych wymogów określonych w programie lub w przepisach krajowych. Niniejszej dyrektywy nie stosuje si do indywidualnych rozwiązań emerytalnych, które nie zostały określone w ramach stosunku pracy. Jeżeli z dodatkowymi programami emerytalnymi są związane świadczenia z tytułu niezdolności do pracy lub renty rodzinne, uprawnienia do nich mogą być regulowane specjalnymi zasadami. Niniejsza dyrektywa nie wpływa na obowiązujące prawo krajowe na zasady dodatkowych programów emerytalnych dotyczące tych specjalnych zasad. FreSsco, Warsaw, 5/9/2014 M. Wojewódka Funded by

70 Konsekwencje nowej dyrektywy PE/Rady nr 2014/50/UE dotyczącej poprawy przenoszenia uprawnień pracowników do dodatkowych emerytur. Skutki dla Polski (16) Ponieważ dodatkowe świadczenia emerytalne stają się w wielu państwach członkowskich coraz istotniejsze dla zapewnienia odpowiedniego standardu życia na starość, należy poprawić warunki nabywania i zachowywania uprawnień emerytalnych, aby ograniczyć przeszkody w swobodnym przemieszczaniu się pracowników między państwami członkowskimi. (19) Jeżeli stosunek pracy ustał przed uzyskaniem przez odchodzącego pracownika nieprzepadalnych uprawnień emerytalnych oraz jeżeli program lub pracodawca ponoszą ryzyko inwestycyjne, zwłaszcza w systemach o zdefiniowanym świadczeniu, program powinien zawsze zwrócić składki emerytalne odchodzącego pracownika. Jeżeli stosunek pracy ustał przed uzyskaniem przez odchodzącego pracownika nieprzepadalnych uprawnień emerytalnych ora; jeżeli odchodzący pracownik ponosi ryzyko inwestycyjne, zwłaszcza w systemach o zdefiniowanej składce, program może wypłacić wartość inwestycji wynikającą z tych składek. Wysokość takiej wypłaty może być wyższa lub niższa od składek wpłaconych przez odchodzącego pracownika. Ewentualnie program może wypłacić sumę składek. (20) Odchodzący pracownik powinien mieć prawo zachowania zgromadzonych nieprzepadalnych uprawnień emerytalnych w formie nieaktywnych uprawnień w dodatkowym programie emerytalnym, w ramach którego te uprawnienia zostały nabyte. W odniesieniu do zachowania nieaktywnych uprawnień emerytalnych poziom ochrony można uznać za równorzędny, jeżeli - zwłaszcza w przypadku systemu o zdefiniowanej składce - odchodzącym pracownikom przyznaje się możliwość przeniesienia wartości ich zgromadzonych nieprzepadalnych uprawnień emerytalnych do dodatkowego programu emerytalnego spełniającego warunki określone w niniejszej dyrektywie. FreSsco, Warsaw, 5/9/2014 M. Wojewódka Funded by

71 Konsekwencje nowej dyrektywy PE/Rady nr 2014/50/UE dotyczącej poprawy przenoszenia uprawnień pracowników do dodatkowych emerytur. Skutki dla Polski (22) Niniejsza dyrektywa nie tworzy obowiązku wprowadzenia korzystniejszych warunków dla nieaktywnych uprawnień emerytalnych niż dla uprawnień aktywnych uczestników programu. (23) Jeżeli zgromadzone nieprzepadalne uprawnienia emerytalne lub wartość zgromadzonych nieprzepadalnych uprawnień emerytalnych odchodzącego pracownika nie przekraczają mającego zastosowanie progu określonego przez dane państwo członkowskie oraz w celu uniknięcia nadmiernych kosztów administracyjnych będących wynikiem zarządzania dużą liczbą nieaktywnych uprawnień emerytalnych o niskiej wartości, można przewidzieć opcję, zgodnie z którą w ramach tych programów emerytalnych nie zachowuje się tych zgromadzonych nieprzepadalnych uprawnień, ale zamiast tego wypłaca się odchodzącemu pracownikowi kapitał odpowiadający wartości zgromadzonych nieprzepadalnych uprawnień. W stosownym przypadku takie przeniesienie wartości lub wypłata kapitału określane powinny być zgodnie z przepisami krajowymi i praktyką krajową. W stosownym przypadku państwa członkowskie powinny ustalić próg takich wypłat z uwzględnieniem adekwatności przyszłego dochodu pracownika z emerytury. (24) Niniejsza dyrektywa nie przewiduje przenoszenia zgromadzonych nieprzepadalnych uprawnień emerytalnych. Jednakże w celu ułatwienia mobilności pracowników między państwami członkowskimi państwa członkowskie powinm dążyć do jak największej poprawy możliwości przenoszenia zgromadzonych nieprzepadalnych uprawnień emerytalnych, w szczególności gdy wprowadzane są nowe dodatkowe programy emerytalne. FreSsco, Warsaw, 5/9/2014 M. Wojewódka Funded by

72 Konsekwencje nowej dyrektywy PE/Rady nr 2014/50/UE dotyczącej poprawy przenoszenia uprawnień pracowników do dodatkowych emerytur. Skutki dla Polski Artykuł 4 Warunki nabycia uprawnień w ramach dodatkowych programów emerytalnych 1. Państwa członkowskie podejmują wszelkie niezbędne środki w celu zapewnienia, by: a) jeżeli zastosowanie ma okres gromadzenia nieprzepadalnych uprawnień lub okres oczekiwania, lub oba te okresy, ich łączna długość nie przekraczała w przypadku odchodzących pracowników trzech lat; b) jeżeli przewidziany jest minimalny wiek gromadzenia nieprzepadalnych uprawnień emerytalnych, nie przekraczał on w przypadku odchodzących pracowników 21 lat; c) jeżeli stosunek pracy ustał przed nabyciem przez odchodzącego pracownika nieprzepadalnych uprawnień emerytalnych, dodatkowy program emerytalny wypłacał składki wpłacone przez pracownika odchodzącego lub w imieniu pracownika odchodzącego zgodnie z przepisami krajowymi, układami zbiorowymi lub umowami zbiorowymi lub, jeżeli odchodzący pracownik ponosi ryzyko inwestycyjne - sumę wpłaconych składek albo wartość inwestycji wynikającą z tych składek. 2. Państwa członkowskie mogą zezwolić partnerom społecznym na określenie w drodze układu zbiorowego innych postanowień, o ile postanowienia takie zapewnią nie mniej korzystną ochronę i nie stanowią przeszkody w swobodnym przemieszczaniu się pracowników. FreSsco, Warsaw, 5/9/2014 M. Wojewódka Funded by

73 Konsekwencje nowej dyrektywy PE/Rady nr 2014/50/UE dotyczącej poprawy przenoszenia uprawnień pracowników do dodatkowych emerytur. Skutki dla Polski Artykuł 5 Zachowanie nieaktywnych uprawnień emerytalnych 1. Z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 państwa członkowskie przyjmują środki niezbędne do zapewnienia możliwości pozostawienia przez odchodzących pracowników nieprzepadalnych uprawnień emerytalnych w dodatkowym programie emerytalnym, w którym zostały one uzyskane. Do celów ust. 2 wartość początkową tych uprawnień oblicza się w chwili ustania dotychczasowego stosunku pracy odchodzącego pracownika. 2. Uwzględniając charakter zasad i praktyki programu emerytalnego, państwa członkowskie przyjmują środki niezbędne do zapewnienia traktowania nieaktywnych uprawnień emerytalnych odchodzących pracowników oraz beneficjentów pozostałych przy życiu lub wartości takich uprawnień odpowiednio do wartości uprawnień aktywnych uczestników programu lub zgodnie z przyrostem aktualnie wypłacanych świadczeń emerytalnych bądź w inny sposób uznawany za sprawiedliwy, na przykład: a) jeżeli uprawnienia emerytalne w dodatkowym programie emerytalnym są nabywane jako uprawnienie do kwoty nominalnej - przez ochronę wartości nominalnej nieaktywnych uprawnień emerytalnych; b) jeżeli wartość naliczonych uprawnień emerytalnych zmienia się w czasie - przez indeksowanie wartości nieaktywnych uprawnień emerytalnych przy zastosowaniu: (i) stopy procentowej zapisanej w dodatkowym programie emerytalnym; lub (ii) stopy zwrotu z inwestycji uzyskanej przez dodatkowy program emerytalny; lub c) jeżeli wartość naliczonych uprawnień emerytalnych jest indeksowana, na przykład z uwzględnieniem stopy inflacji lub poziomu wynagrodzeń - przez odpowiednią indeksację wartości nieaktywnych uprawnień emerytalnych z zastrzeżeniem proporcjonalnych ograniczeń określonych w prawie krajowym lub uzgodnionych przez partnerów społecznych. 3. Państwa członkowskie mogą zezwolić, by dodatkowe programy emerytalne nie zachowywały zgromadzonych nieprzepadalnych uprawnień pracownika odchodzącego, ale wypłacały odchodzącemu pracownikowi - za jego zgodą wyrażoną po uzyskaniu odpowiednich informacji, w tym dotyczących mających zastosowanie opłat - kapitał, którego wartość odpowiada wartości zgromadzonych nieprzepadalnych uprawnień emerytalnych, jeżeli wartość zgromadzonych nieprzepadalnych uprawnień emerytalnych nie przekracza progu określonego przez dane państwo członkowskie. Państwo członkowskie informuje Komisję o stosowanym progu. 4. Państwa członkowskie mogą zezwolić partnerom społecznym na określenie w drodze układu zbiorowego innych postanowień, o ile postanowienia takie zapewniają nie mniej korzystną ochronę i nie stanowią przeszkody w swobodnym przemieszczaniu się pracowników. FreSsco, Warsaw, 5/9/2014 M. Wojewódka Funded by