BL TK/14 Warszawa, 13 czerwca 2014 r.

Transkrypt

1 BL TK/14 Warszawa, 13 czerwca 2014 r. INFORMACJA PRAWNA O WYROKU TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO Z DNIA 10 GRUDNIA 2013 R. (SYGN. AKT K 16/13) DOTYCZĄCYM USTAWY - PRAWO O SZKOLNICTWIE WYŻSZYM I. METRYKA ORZECZENIA Wyrok TK z dnia 10 grudnia 2013 r. (sygn. akt K 16/13) dotyczy ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2012 r. poz. 572, ze zm.). Jego sentencja została ogłoszona 18 grudnia 2013 r. w Dz. U. poz. 1588, a pełny tekst wraz z uzasadnieniem w OTK ZU Nr 9A, poz II. ROZSTRZYGNIĘCIE TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO 1. Treść sentencji TK orzekł, że art. 94 ust. 5 w związku z art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym w zakresie, w jakim uzależniają prawo niepublicznych szkół wyższych do dotacji ze środków publicznych od warunków ustalonych w rozporządzeniu, są niezgodne z art. 70 ust. 3 zdanie trzecie Konstytucji RP. 2. Stan faktyczny i prawny Ustawa przewiduje, że działalność uczelni publicznej jest finansowana z dotacji z budżetu państwa oraz może być finansowana z przychodów własnych. Ustawa wymienia szczegółowo zadania uczelni publicznych, które są finansowane z budżetu państwa. Obok uczelni publicznych mogą działać uczelnie niepubliczne, w tym prowadzone przez kościoły i związki wyznaniowe, przy czym do tych ostatnich ustawy nie stosuje się, chyba że ustawa lub umowa między rządem a władzami kościołów lub związków wyznaniowych stanowi inaczej. Ustawa przewiduje, że uczelnie publiczne otrzymują m.in. dotacje na: kształcenie studentów stacjonarnych, utrzymanie uczelni (np. remonty), stypendia dla studentów, ul. Wiejska 6, Warszawa, tel , fax , jarentow@nw.senat.gov.pl

2 - 2 - dofinansowanie lub finansowanie inwestycji, polepszanie warunków dla studentów niepełnosprawnych, dofinansowanie działań projakościowych. Uczelnie niepubliczne otrzymują obligatoryjnie dotacje jedynie na stypendia studenckie i doktoranckie, polepszanie warunków dla studentów niepełnosprawnych oraz dotacje projakościowe na kształcenie doktorantów. Mogą natomiast otrzymać środki publiczne na: pokrycie części opłat wnoszonych przez studentów i doktorantów stacjonarnych, dofinansowanie kosztów realizacji niektórych zadań (np. kształcenie studentów i doktorantów, inwestycje), dofinansowanie działań projakościowych, a także środki wypłacane na podstawie innych przepisów (np. z ustawy o finansowaniu nauki). O niektóre z tych fakultatywnych środków uczelnie niepubliczne mogą ubiegać się już obecnie (np. w ramach konkursów przeprowadzanych przez Narodowe Centrum Nauki). Inne zaś - dotację przeznaczoną na pokrycie części opłat wnoszonych przez studentów i doktorantów stacjonarnych lub dotację na dofinansowanie kosztów realizacji zadań wymienionych w art. 94 ust. 1 pkt 1, 2, 4 i 5 oraz uczelnia niepubliczna - zgodnie z zakwestionowanym art. 94 ust. 5 - może, choć nadal nie musi, otrzymać, o ile spełnia warunki określone w przepisach wydanych na podstawie art. 95 ust. 1. Wspomniany art. 95 ust. 1, również zakwestionowany, przewiduje, że minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego określi, w drodze rozporządzenia, warunki i tryb występowania przez uczelnie niepubliczne o dotacje, o których mowa w art. 94, oraz sposób kontroli ich wykorzystania, uwzględniając jakość kształcenia w uczelni, liczbę nauczycieli akademickich, dla których uczelnia jest podstawowym miejscem pracy, liczbę kształconych w uczelni studentów studiów stacjonarnych i uczestników stacjonarnych studiów doktoranckich, zaangażowanie własnych środków w rozwój bazy materialnej uczelni oraz osiągnięcia uczelni w dotychczasowym kształceniu. (Od początku obowiązywania ustawy, czyli od 2005 r. rozporządzenia takiego minister nie wydał, co oznacza, że uczelnie nie mogą ubiegać się o dotacje, o których mowa w art. 94 ustawy.) 3. Istota problemu konstytucyjnego Konstytucja - w art. 70 ust. 2 zd. 1 - przewiduje, że nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna, a jednocześnie - w art. 70 ust. 3 zd. 3 - przewiduje, że warunki udziału władz publicznych w finansowaniu szkół niepublicznych, określa ustawa. Z przepisu tego TK wyprowadził trzy wnioski. Po pierwsze warunki finansowania uczelni niepublicznych powinny być określone w ustawie, a nie w rozporządzeniu. Po drugie z przepisu tego wynika

3 - 3 - obowiązek, a nie tylko możliwość, wydania aktu normatywnego regulującego finansowanie uczelni niepublicznych. Po trzecie, przepis ten dopuszcza różnorodny, a zarazem zróżnicowany stopień zaangażowania państwa w finansowanie uczelni niepublicznych. Granicą stopnia zaangażowania jest z jednej strony to by to zaangażowanie osiągnęło co najmniej jakiś minimalny stopień (w przeciwnym razie wymagane przez art. 70 Konstytucji zaangażowanie państwa w finansowanie szkół w ogóle nie miałoby miejsca), a z drugiej strony zaangażowanie to nie może być maksymalne (całkowite finansowanie szkół niepublicznych zrównałoby je bowiem ze szkołami publicznymi). Ponadto, finansowaniem w takim samym stopniu nie muszą być objęte wszystkie szkoły niepubliczne - możliwe jest zróżnicowanie stopnia zaangażowania państwa w zależności od przyjętych założeń polityki edukacyjnej (np. preferencyjne traktowanie niektórych szkół ze względu np. na profil, jakość świadczonych usług lub przejrzystość i prawidłowość gospodarowania środkami publicznymi). Ponadto TK, analizując wyraz warunki użyty we wzorcu konstytucyjnym, zwrócił uwagę, że [p]rzy wykładni pojęć konstytucyjnych definicje formułowane w aktach niższego rzędu nie mogą mieć znaczenia wiążącego i przesądzającego o sposobie ich interpretacji. Jak wielokrotnie podkreślano w orzecznictwie Trybunału, pojęcia konstytucyjne mają charakter autonomiczny wobec obowiązującego ustawodawstwa. Z powyższego wynikają dwa wnioski. Po pierwsze, warunki finansowania uczelni niepublicznych powinny być określone w samej ustawie. Nie ma tu miejsca na delegowanie ministrowi prawa do regulowania tych warunków w rozporządzeniu. Po drugie, choć kwestionowany przepis upoważnia ministra do określenia zarówno warunków występowania uczelni niepublicznych o dotacje, jaki i trybu występowania o dotacje, a także sposobu kontroli ich wykorzystania, to jednak wszystkie trzy elementy, nie tylko pierwszy, mieszczą się w konstytucyjnym wymogu uregulowania tych spraw w samej ustawie. Ministrowi, można w tym zakresie pozostawić do uregulowania, tylko sprawy takie jak wzór formularzy wypełnianych przez uczelnie w związku z ubieganiem się o dotacje. TK podkreślił, że sprzeczność zaskarżonych przepisów ze wskazanym wzorcem kontroli ma charakter oczywisty i rażący. Art. 95 ust. 1 w związku z art. 94 ust. 5 nie dość, że nakazują ( ) zastosowanie nieprawidłowej formy regulacji (rozporządzenia zamiast ustawy), to jeszcze pozostawiają ministrowi praktycznie całkowitą swobodę decydowania o treści aktu wykonawczego (który staje się tym samym samoistnym źródłem prawa).

4 - 4 - Dodatkowo ten sam organ jest odpowiedzialny także za rozpoznawanie wniosków o dotacje - skupia więc kompetencje prawotwórcze i wykonawcze. Choć nie było to przedmiotem zaskarżenia TK ocenił też fakt, iż minister w ogóle nie wydał tego rozporządzenia. Minister wskazywał na rozprawie przed TK, że upoważnienie ustawowe zawarte w art. 95 ust. 1 p.s.w. w aktualnie obowiązującym brzmieniu «nie jest możliwe do wykonania», ponieważ - w kontekście art. 94 ust. 5 ustawy - «wiązałoby się z kilkukrotnym regulowaniem tych samych kwestii, prowadzącym do podwójnego finansowania tych samych celów i zadań», m.in. podwójnego finansowania studiów doktoranckich i kształcenia studentów studiów stacjonarnych oraz trzykrotnego finansowania kształcenia uczestników stacjonarnych studiów doktoranckich. Byłoby to «sprzeczne z celem ustawy i zasadą racjonalnego ustawodawcy, a ponadto mogłoby wręcz stanowić nieuzasadnione uprzywilejowanie uczelni niepublicznych». Przyczyny niewydania rozporządzenia Minister upatruje zatem w działaniu samego ustawodawcy, który uchwalił błędne przepisy. TK stwierdził jednak że zgodnie z art. 146 ust. 4 pkt 1 Konstytucji zapewnienie wykonywania ustaw należy do konstytucyjnych obowiązków Rady Ministrów. W tym kontekście powody bezczynności Ministra, wskazane przez jego pełnomocników podczas rozprawy (tj. dostępność innych źródeł finansowania i ograniczone środki finansowe), nie są wystarczającym usprawiedliwieniem niewydania rozporządzenia. III. TERMIN WYKONANIA ORZECZENIA TK nie odroczył terminu utraty mocy przez zakwestionowane przepisy. IV. WSKAZÓWKI DLA USTAWODAWCY WYRAŻONE PRZEZ TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY W UZASADNIENIU (POSTULATY DE LEGE FERENDA) TK stwierdził, że zakres omawianej delegacji konstytucyjnej jest określony w sposób bardzo wąski - regulacji ustawowej wymagają tylko «warunki udziału państwa w finansowaniu szkół niepublicznych». Co istotne, zdaniem TK, [p]od względem podmiotowym obejmuje ona wszystkie «szkoły niepubliczne», tj. takie, których założycielami nie są organy władzy publicznej (państwowej lub samorządowej), niezależnie od skali i szczebla działalności (a więc lege non distiguenta - także niepubliczne szkoły wyższe, w tym założone przez związki wyznaniowe). Nie znaczy to jednak, że finansowaniem w takim samym stopniu muszą być objęte wszystkie szkoły niepubliczne - możliwe jest zróżnicowanie stopnia zaangażowania

5 - 5 - państwa w zależności od przyjętych założeń polityki edukacyjnej (np. preferencyjne traktowanie niektórych szkół ze względu np. na profil, jakość świadczonych usług lub przejrzystość i prawidłowość gospodarowania środkami publicznymi). Z uwagi na systematykę art. 70 Konstytucji, zasadne wydaje się oczekiwanie, że dotowane na podstawie tego przepisu niepubliczne szkoły będą prowadziły głównie działalność dydaktyczną i to na nią właśnie przeznaczały otrzymane środki publiczne (wolność badań naukowych jest bowiem gwarantowana w art. 73 Konstytucji, przy czym przepis ten nie reguluje źródeł finansowania tego typu aktywności ani nie łączy explicite formy wykonywania tej wolności ze szkołami). Pod względem przedmiotowym «udział państwa w finansowaniu szkół niepublicznych» obejmuje przeznaczanie środków publicznych na działalność danego typu podmiotów, bez względu na formę i tryb przydzielania funduszy. W pojęciu tym będą się więc mieściły zarówno dotacje celowe albo podmiotowe, bezzwrotne lub preferencyjne pożyczki, jak i darowizny mienia, otrzymywane na przykład pod warunkiem spełnienia ustawowych kryteriów (np. liczby studentów lub pracowników albo jakości kształcenia) lub rozdzielane w drodze konkursów. Należy zwrócić uwagę, że użyte w analizowanym sformułowaniu słowo «udział» samo w sobie nie implikuje żadnego konkretnego poziomu finansowania («udział» z definicji może być mniejszy lub większy). Przesądza jedynie, że wkład państwa musi osiągnąć jakiś stopień minimalny ( ) i równocześnie nie może osiągnąć poziomu maksymalnego ( ). Z art. 70 ust. 3 Konstytucji nie wynika więc prawo podmiotowe szkół niepublicznych do uzyskania środków na całość ich działalności: w założeniu szkoły niepubliczne mają być finansowane w mniejszym stopniu ze środków budżetu państwa niż szkoły publiczne ( ). Podczas ustalania skali udziału władz publicznych w finansowaniu szkół niepublicznych ustawodawca niewątpliwie powinien jednak brać pod uwagę potrzebę zapewnienia powszechności dostępu do edukacji (por. art. 70 ust. 4 Konstytucji) oraz zasadę równości (art. 32 Konstytucji), które mogą być ograniczane jedynie w zgodzie z przesłankami wskazanymi w art. 31 ust. 3 Konstytucji (w tym m.in. ze względu na konieczność zapewnienia równowagi budżetowej). Pozytywną treść nakazu uregulowania w ustawie «warunków udziału władz publicznych w finansowaniu szkół niepublicznych» należy rozumieć jako obowiązek zawarcia w ustawie pełnej (wyczerpującej) listy konkretnych, samodzielnych i możliwych do wyegzekwowania «wymogów» («przesłanek», «podstaw», «kryteriów») uzyskania takich

6 - 6 - środków przez szkoły niepubliczne. Wobec braku dalszego dookreślenia tego pojęcia w art. 70 ust. 3 zdanie trzecie Konstytucji, należy przyjąć, że obejmuje to zarówno czynniki merytoryczne (np. przyznawanie dotacji w zależności od skali działalności lub osiągnięć naukowych danej placówki, czy też ich potrzeb lub możliwości), jak i reguły proceduralne (np. częstotliwość przyznawania tych środków, podmioty uprawnione do podejmowania decyzji w tym zakresie, procedurę rozpatrywania i oceniania wniosków, tryb odwoławczy) - słowem: wszystkie okoliczności decydujące o przyznaniu lub nieprzyznaniu finansowania. Analizowana regulacja nie narzuca przy tym żadnej treści tych «warunków», wymaga jedynie, aby w ustawie były one uregulowane w sposób kompletny (w tym sensie ma więc charakter zasady formalnej, a nie materialnoprawnej). Pewne ramy merytoryczne swobody ustawodawcy w tym zakresie wyznaczają natomiast inne przepisy Konstytucji, zwłaszcza wspomniane już zasady powszechnego dostępu do edukacji ( ) oraz równości. V. INFORMACJA O WYKONANIU ORZECZENIA PRZEZ INNY PODMIOT W Sejmie znajduje się rządowy projekt nowelizacji ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym (druk nr 2085). Do Sejmu wpłynął on 17 stycznia 2014 r., czyli krótko po wydaniu wyroku. Dotyczy on różnych zagadnień (sam projekt bez uzasadnienia liczy 105 stron i dokonuje 117 zmian w ustawie). Proponuje się w nim m.in. uchylenie art. 94 ust. 5 przewidującego możliwość uzyskiwania dotacji przez uczelnie niepubliczne. W konsekwencji proponuje się też uchylenie upoważnienia do wydania rozporządzenia. W miejsce tego ostatniego wprowadza się upoważnienie do uregulowania w rozporządzeniu sposobu podziału i trybu przekazywania uczelniom niepublicznym tylko jednej dotacji - na finansowanie zadań związanych z kształceniem stacjonarnych doktorantów w tych uczelniach. Projekt ten znajduje się w trakcie pierwszego czytania w komisjach. VI. WYKONANIE ORZECZENIA Wykonanie wyroku jest konieczne. Znajdujący się w Sejmie projekt rządowy w pewnym zakresie nowelizuje normy dotyczące dotowania uczelni niepublicznych. Projekt wpłynął do Sejmu krótko po wydaniu wyroku, zatem nie było możliwości uwzględnienia w nim treści uzasadnienia wyroku TK. Jednakże, w sprawozdaniu podkomisji z 28 maja 2014 r., a więc już pół roku po wydaniu wyroku, proponowane przez Rząd przepisy nadal nie zostały w pełni dostosowane do wyroku TK.

7 - 7 - Choć TK nie przesądził zakresu udziału państwa w dotowaniu uczelni niepublicznych, a zatem ustawodawca ma możliwość regulowania owego zakresu, to jednak TK wskazał normy konstytucyjne, które ustawodawca powinien mieć na względzie. Po pierwsze, to ustawa, a nie minister, powinna określać warunki udzielania dotacji. Tymczasem projekt nowelizacji przewiduje, że minister określi, w drodze rozporządzenia, sposób podziału i tryb przekazywania uczelniom niepublicznym dotacji projakościowej biorąc pod uwagę liczbę uczestników stacjonarnych studiów doktoranckich i kosztochłonność stacjonarnych studiów doktoranckich w poszczególnych dziedzinach nauki i sztuki, mając na względzie podniesienie jakości kształcenia uczestników stacjonarnych studiów doktoranckich w uczelni niepublicznej. Upoważnienie to ma, w perspektywie wyroku TK, dwie wady. Minister ma w nim określić sposób podziału, co jednak jest materią ustawową. Po drugie, wytyczne, choć formalnie są w nim zawarte, odwołują się do czynników, które pozostawiają ministrowi całkowitą dowolność w tym zakresie. Przewidują bowiem, że minister ma wziąć pod uwagę liczbę doktorantów. To, że zawsze jakaś ich liczba musi wystąpić w uczelni jest oczywiste, skoro jest to dotacja na podniesienie jakości studiów doktoranckich. Nie wiadomo jednak czy dotacja ma być wprost proporcjonalna do liczby doktorantów, ma rosnąć progresywnie czy też degresywnie w stosunku do liczby doktorantów. Podobna uwaga dotyczy kosztochłonności studiów. Różnie też może być rozumiana wytyczna wzgląd na podniesienie jakości kształcenia - czy oznacza ona, że te uczelnie, w których jakość jest już w miarę wysoka dostana mniejszą, a te w których jest bardzo niska znacznie większą dotację, czy odwrotnie. Konstytucja nie przesądza tego, musi to jednak przesądzić ustawodawca, a nie minister. Zaproponowane przez Rząd wytyczne są wytycznymi pozornymi. Po drugie, TK uznał, że regulacje ustawowe dotyczące dotowania uczelni niepublicznych nie mogą abstrahować od konstytucyjnej zasady równości. Jednocześnie zauważył, że uczelnie zakładane przez kościoły i związki wyznaniowe są również uczelniami niepublicznymi. Po raz kolejny zatem pojawia się problem zróżnicowania uczelni niepublicznych ze względu na osobę założyciela. Już w wyroku z 14 grudnia 2009 r. (K 55/07) TK zwrócił uwagę na wątpliwości związane z uchwalaniem incydentalnych ustaw regulujących finansowanie imiennie określonych uczelni wyznaniowych. Pierwsza wątpliwość - ze względu na to, że wykonywanie władzy ustawodawczej polega na stanowieniu wiążących norm postępowania o charakterze abstrakcyjnym i generalnym, czyli

8 - 8 - takich, które są skierowane do nieoznaczonych imiennie podmiotów i mających zastosowanie w pewnej klasie powtarzających się sytuacji - ustawodawca powinien unikać tworzenia ustaw przyznających uprawnienia (czy nakładających obowiązki) na imiennie określone podmioty prywatne. Druga wątpliwość - TK zauważył, że stanowienie regulacji dotyczących szkolnictwa wyznaniowego za pomocą odrębnych ustaw jest procesem rozłożonym w dłuższym przedziale czasowym. Oznacza to zatem czasowe zróżnicowanie wspólnot religijnych. Istota problemu polega na sposobie ( ) ujęcia kręgu podmiotów (uczelni wyznaniowych), które mogą ubiegać się o finansowanie. Problem polega więc nie tyle na przyznaniu dotacji określonym uczelniom, lecz na nie przyznaniu podobnych dotacji uczelniom należącym do innych kościołów, a więc na zaniechaniu ustanowienia regulacji uwzględniających uczelnie prowadzone przez inne kościoły. TK wskazał na potrzebę ustanowienia ogólnej regulacji ustawowej określającej obiektywne i racjonalne kryteria, jakie muszą spełnić uczelnie wyznaniowe przy ubieganiu się o dotacje ze strony państwa, tak aby zapobiec nieuzasadnionemu pomijaniu kościołów i związków wyznaniowych przy przyznawaniu takich dotacji, co uchroni ustawodawcę przed zarzutem arbitralności. Trzecia wątpliwość - TK zwrócił uwagę, że również zasada bezstronności wymaga ustanowienia regulacji ustawowych zapewniających dostęp do dotacji państwowych wszystkim kościołom i związkom wyznaniowym prowadzącym szkoły wyższe, które spełniają obiektywne kryteria ustanowione w ustawie. Po trzecie - ten problem pojawił się w obu wyrokach - inna wątpliwość może się wiązać z pewnymi ograniczeniami dostępu do nauki w wyższych szkołach kościelnych dotowanych na podstawie zaskarżonych ustaw. Można przyjąć, że przesłanką finansowania przez podatników szkół wyższych prowadzonych przez kościoły jest przekazywanie wiedzy i wychowywanie studentów oraz przygotowywanie ich do służby na rzecz dobra wspólnego. Tymczasem niektóre z tych szkół wymagają od kandydatów na studia świadectwa proboszcza. Narusza to konstytucyjną zasadę powszechnego dostępu do edukacji. Obecnie ustawodawstwo w istotny sposób różnicuje szkoły wyższe. Najbardziej uprzywilejowane są niepubliczne katolickie (i jedna prawosławna) szkoły wyznaniowe finansowane w zasadzie w pełni, tak jak uczelnie publiczne. Są one jednak w lepszej sytuacji niż uczelnie publiczne, ponieważ na mocy wyłączenia ustawowego, nie stosuje się do nich ustawy, w tym wymogów ustawowych dotyczących jakości kształcenia i nie podlegają ocenie Polskiej Komisji Akredytacyjnej.

9 - 9 - Do drugiej grupy należą wszystkie uczelnie publiczne, są one finansowane z budżetu państwa, ale muszą spełniać wszelkie jakościowe wymogi ustawowe i podlegają ocenie PKA. Trzecia grupa obejmuje dwie kategorie uczelni niepublicznych. Jedna z nich to cywilne uczelnie niepubliczne, które mogą liczyć, bez gwarancji, na finansowanie (choć w kontekście zakwestionowanych przepisów, nie spełnia ono standardów konstytucyjnych). Druga kategoria to niepubliczne uczelnie wyznaniowe, które nie muszą spełniać wymogów ustawowych zapewniających jakość kształcenia i nie podlegają ocenie PKA, ale też nie mogą liczyć na jakiekolwiek finansowanie, ponieważ nie podlegają ustawie - Prawo o szkolnictwie wyższym. Czasem te uczelnie wyznaniowe, by uzyskać szanse na finansowanie (bez gwarancji), rejestrują się jako cywilne uczelnie niepubliczne, tracą wtedy jednak możliwość niestosowania się do standardów ustawowych (jedna uczelnia ewangelicka). W konsekwencji wykonanie wyroku powinno polegać na pełnym uregulowaniu w ustawie warunków dotowania uczelni niepublicznych, niezależnie od osoby założyciela uczelni. Reguła ta obowiązuje w przypadku szkół podstawowych i ponadpodstawowych. Nie ma powodu by inaczej było w przypadku szkół wyższych. Tym bardziej, że wzorzec konstytucyjny, w oparciu o który TK zakwestionował ustawę, jest wspólny dla wszystkich poziomów szkół, także niezależnie od podmiotu je zakładającego. Przewiduje on, że Obywatele i instytucje mają prawo zakładania szkół podstawowych, ponadpodstawowych i wyższych oraz zakładów wychowawczych. Warunki zakładania i działalności szkół niepublicznych oraz udziału władz publicznych w ich finansowaniu, a także zasady nadzoru pedagogicznego nad szkołami i zakładami wychowawczymi, określa ustawa, a Władze publiczne zapewniają obywatelom powszechny i równy dostęp do wykształcenia. Komisja Ustawodawcza ma kilka możliwości. Po pierwsze, może nie podejmować inicjatywy ustawodawczej, upoważniając jednak jednego z członków komisji do wniesienia stosownej poprawki w senackim etapie prac nad nowelizacją rządową. Nie wiadomo jednak, jaką treść ostatecznie będzie miała ustawa uchwalona przez Sejm i czy poprawka Senatu zmierzająca do zapewnienia mechanizmowi finansowania uczelni niepublicznych pełnej konstytucyjności, będzie mogła być przyjęta z powodów proceduralnych (ograniczenia poprawki senackiej). Po drugie, Komisja może wnieść stosowany projekt ustawy wykonującej wyrok TK, ale dopiero po ogłoszeniu nowelizacji rządowej. Opracował: Marek Jarentowski