Opracowanie metody prognozy wzdlużbrzegowego natężenia ruchu osadów morskich przy zastosowaniu radioznaczników

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Opracowanie metody prognozy wzdlużbrzegowego natężenia ruchu osadów morskich przy zastosowaniu radioznaczników"

Transkrypt

1 PL Opracowanie metody prognozy wzdlużbrzegowego natężenia ruchu osadów morskich przy zastosowaniu radioznaczników Zbigniew Pruszak 1}, Ryszard Wierzchnicki 2) 1} 2) Instytut Budownictwa Wodnego PAN, Gdańsk Instytut Chemii i Techniki Jądrowej, Warszawa Abstract The near-shore zone is the most interesting sea region for coastal engineering. In this region the most effective changes in coastal morphodynamic takes place due to intensive sediment transport generated by waves and currents. The subject of the work was the study of bedload movement for the multibar conditions. The general aim was determination of longshore sediment transport rate. The field study was carried out in a multibar (4-5 bars) coastal zone 700 m long and about 1000 m wide at Coastal Laboratory near Lubiatowo (southern coast of Baltic sea). Sediment transport in this region was the object of intensive and complex field studies by the use of radiotracer method. As a radiotracer was used!92 Ir, which was as a component of specially prepared glass grains of the diameter of 0,020-0,025 cm and density of 2668 kg/m 3. The tracer was introduced at selected points of the coastal zone in order to cover its most interesting regions. The obtained results give the possibility to elaborate empirical model of the global sediment transport rate for the multibar conditions. 1. Wprowadzenie Zainteresowanie i praktyczna działalność inżynierska człowieka związana z morzem skupiona jest najczęściej w obszarze strefy brzegowej rozciągającej się od linii brzegowej do głębokości rzędu kilku, a co najwyżej kilkunastu metrów. Jest to obszar intensywnego ruchu osadów morskich oraz najbardziej aktywnych zmian morfodynamicznych brzegu. Strefa ta ma fundamentalne znaczenie w zagadnieniach ochrony brzegów morskich, różnego typu działalności hydrotechnicznej czy też rekreacji. Zagospodarowanie tego obszaru morza stwarza wiele problemów, a jego litoi morfodynamiczne rozpoznanie jest ciągle niezadowalające. Przyczyną tego jest złożoność występujących tam procesów mających charakter losowy, zmienny w czasie i przestrzeni. Prawidłowa ocena i prognoza ruchu osadów morskich ma podstawowe znaczenie w inżynierii brzegowej, skupiającej swoją uwagę m. in. na: hydrotechnicznej zabudowie strefy brzegowej, zamulaniu portów, podwodnych rurociągach, monitoringu odkładów pogłębiarskich, śledzeniu ruchu morskich zanieczyszczeń dennych czy optymalizacji metod ochrony brzegu i budowli. W wielu zagadnieniach inżynierii brzegowej, pomimo istnienia różnych modeli i metod opisu ruchu osadów morskich w strefie przyboju, ciągle pojawiają się niejednoznaczności i nowe pytania dotyczące rozpoznania i opisu w warunkach naturalnych (rzeczywiste skale czasowo-przestrzenne oraz proporcje sił) takich elementów ruchu osadów morskich jak: prędkości krytyczne początkujące różne fazy ruchu osadów dennych; różne prędkości ruchu osadów dennych w funkcji generującego go pola falowoprądowego; miąższość aktywnej warstwy dna morskiego w trakcie ruchu osadów; 104

2 intensywność i kierunek mchu (transportu) osadów, dennych pod wpływem różnych sytuacji hydrodynamicznych; rozkład transportu osadów w profilu poprzecznym do brzegu. 2. Cel i metoda badań Badania i analizę ruchu osadów morskich prowadzić można stosując różne narzędzia i metody. Aby uzyskać wyniki najbliższe rzeczywistości, uwzględniające realny układ i proporcje sił, skal i istotnych czynników, najlepiej oprzeć je na obserwacjach i badaniach w naturze. Uświadomić sobie jednak trzeba, że badania w naturze są pracami kosztownymi, wymagającymi wiele wysiłku, sprawności technicznej oraz odpowiedniej metodyki badań. Szczególnie w przypadku złożoności, wieloparametrowości oraz losowości zjawiska, metody empiryczne są podstawowymi technikami badań pozwalającymi na bardziej całościowy opis i dalsze modelowanie zjawiska zgodnie z rzeczywistością. W przypadkach takich analiza teoretyczna staje się narzędziem pomocniczym, mogącym pomóc w rozwiązywaniu tylko pewnych szczegółów, lecz nawet w tym zakresie ma znacznie ograniczone możliwości, z uwagi na niemożliwość sformułowania równań konstytutywnych odpowiadających rzeczywistej fizyce procesu. Badania laboratoryjne, nawet w układzie trójwymiarowym, z uwagi na zawsze występujące uproszczenia, a przede wszystkim ze względu na efekty skalowe i uwzględnianie tylko wybranych parametrów wpływających na badany proces, tworzą w różnym stopniu sztuczną naturę", często daleko odbiegającą od rzeczywistości. Uwzględniając wszystkie te fakty, jako podstawową metodę badań przyjęto badania terenowe oraz empiryczne metody opisu uzyskanych wyników. Dodać ponadto należy, że badania terenowe (w naturze) są pracą na obiekcie rzeczywistym, bez możliwości subiektywnego i sztucznego sterowania procesem. Znacznikami wykorzystywanymi w badaniach transportu osadów są substancje, które ze względu na identyczność cech fizycznych z naturalnymi osadami dennymi zapewniają pełną zgodność swego zachowania z materiałem rodzimym. Z drugiej strony znaczniki posiadają cechę rozpoznawczą, mierzalną (promieniotwórczość, luminescencja) możliwą do detekcji i rejestracji. Rejestracja ta ma charakter ilościowy co umożliwia określenie wartości koncentracji c znacznika w punkcie wykonania pomiaru. Znacznikowe badania intensywności transportu osadów dennych zakładają, że całkowity transport osadu można przybliżyć za pomocą ruchu warstwy materiału dennego o grubości a ze średnią prędkością V s. Lokalna wielkość transportu wynosi więc: q = p t -(l-p)-k-<* [kg/mbs] (1) W związku z tym, podstawym celem znacznikowych badań transportu osadów dennych jest: określenie średnich (dla różnych obszarów i sytuacji hydrologicznych) wartości parametrów Foraz a w oparciu o wyznaczone rozkłady koncentracji znacznika oraz skorelowanie ich z adekwatnymi, pomierzonymi wartościami parametrów hydrologicznych. W przeprowadzonych badaniach jako znacznika użyto sztuczny piasek otrzymany ze szkła irydowego. Szkło irydowe wytopiono z mieszaniny o składzie :SiC>2-48%, A1 2 O 3-17%, MgO - 6%, TiO 2-5%, K 2 O - 5% oraz IrO %. Celem tak dobranej kompozycji było otrzymanie szkła o gęstości zbliżonej do gęstości piasku, a nie zawierającej poza irydem innych pierwiastków, które mogłyby aktywować się na skutek napromieniowania neutronami w reaktorze jądrowym. Szczególnie istotną cechą 105

3 tego szkła jest brak obecności sodu, który jako łatwo aktywówalny nuklid stanowiłby bardzo niekorzystną domieszkę. Otrzymane szkło o gęstości 2.66 g/cm 3 zostało następnie rozdrobnione i poddane długotrwałemu wytrząsaniu w celu uzyskania ziaren o wyoblonych krawędziach i wymiarach zbliżonych do średnicy piasku naturalnego z rejonu badań. Z masy tej, w wyniku analizy sitowej została wyodrębniona reprezentatywna, dla danego rejonu badań, frakcja D = 0,20-0,25 mm. Końcową operacją przygotowawczą było mycie ziaren oraz separacja sedymentacyjna zanieczyszczeń i pyłów z ich powierzchni. Tak przygotowany materiał został poddany aktywacji w reaktorze jądrowym "Ewa". 3. Miejsce badań Miejscem badania ruchu osadów był rejon Morskiego Laboratorium Brzegowego IBW PAN w Lubiatowie, charakteryzujący się typowymi dla polskiego wybrzeża warunkami: nachylenie brzegu (dna) J3 «1.5 ; brzeg wielorewowy z czterema stabilnymi rewami w odległościach od linii brzegowej około: 110, 190, 370 i 650m oraz piąta, niestabilna rewa występująca okresowo w odległości około 3 Om od linii brzegowej (rys. 1); średnica osadów (mediana) D 50 = " 4 m; brak wyraźnej, długookresowej przewagi procesów erozyjnych bądź akumulacyjnych; brak elementów naturalnych (ujścia rzek, duże zatoki, cyple) oraz inżynierskiej zabudowy brzegu zakłócających prąd wzdłużbrzegowy, który posiada decydujące znaczenie dla kierunku i wielkości transportu osadów dennych w strefie brzegowej. h[mj D1..D4 - measuring stations J1..J4 - injection points C W - currentmeter - wavemeter L[mJ Rys. I. Profil pomiarowy wraz z punktami dozowania znacznika i aparaturą pomiarową (eksperyment Jesień'93). Obszar badań strefy przyboju został podzielony na trzy charakterystyczne rejony, w których prowadzono lokalne pomiary szybkości transportu osadów oraz miąższości dynamicznie aktywnej warstwy dna w celu określenia globalnego transportu osadów. Przeprowadzone badania terenowe umożliwiły analizę i empiryczny opis takich podstawowych parametrów ruchu osadów jak: prędkość krytyczną początku ruchu osadów. Parametr ten badany i analizowany był na podstawie przebiegu krzywej opisującej zachowanie się znacznika pod stałą bardzo czułą scyntylacyjną sondą pomiarową rejestrującą każdy nawet minimalny ruch 106

4 znacznika w wybranym punkcie obszaru badań (m.in. pomiary przy użyciu konstrukcji pomiarowych Pająk 1" i Pająk 2")[1] i [2]; średnią prędkość masowego ruchu osadów. Wielkość tą określono w oparciu o zmiany współrzędnych środka ciężkości obszaru zalegania znacznika (wyznaczone po każdym etapie ruchu osadów związanym z określoną sytuacją hydrodynamiczną); prędkość powierzchniowego ruchu osadów. Wyznaczano ją na podstawie zmian w czasie maksymalnego zasięgu znacznika zarówno w kierunku wzdłużbrzegowym jak i poprzecznym do brzegu; grubość warstwy aktywnej oraz warstw ruchu osadów. Wielkości te określono analizując pionowe rozkłady koncentracji znacznika w próbach rdzeniowych. Wyznaczone po każdym etapie badań radioznacznikowych mapy rozkładu aktywności oraz analizy prób rdzeniowych dostarczyły ostatecznych informacji na temat aktualnej lokalizacji i rozkładu koncentracji znacznika [3]. Umożliwiło to, w kolejnym kroku, obliczenie transportu osadów dla danego obszaru i występujących w tym czasie warunków falowo-prądowych. 4. Transport globalny Wartości globalne transportu wzdłużbrzegowego zsumowane z całego dynamicznie aktywnego profilu poprzecznego brzegu estymowane są równaniem: G = (*/ 4) (2) i gdzie: /, - zasięg obszaru (I), (II), i (III) wzdłuż profilu poprzecznego brzegu Z badań i wykonanej na ich podstawie analizy wynika, że całkowity transport wzdłużbrzegowy w strefie brzegowej o przyjętej długości 1=95Om, w warunkach sztormu lub intensywnego falowania i przy kącie podchodzenia fali do brzegu zmieniającym się w przedziale 10-30, przyjmuje wartości w granicach 3-7 ' 10" 3 m7s. Wielkość globalnego transportu przedstawić można w funkcji parametru H Z V. Otrzymane rozkłady wskazują na istnienie, w zależności od wielkości i zakresu tego parametru, dwóch różnych przebiegów funkcji Q=J{H Z V). Dla zakresu parametrów H Z V =0-0.15, a więc przypadków niewielkiego i średniego falowania, funkcja Q=J[H Z V) przyjmuje postać Q = Ko (H 2 ZV) = (H 2 ZV) [m 3 /s] (3) W sytuacji większego falowania i sztormów, H z V>0.15, w wyniku zmiany mechanizmów powodujących generację ruchu osadów dennych, funkcja Q=j{H z V) przyjmuje postać: O = Oo ^ K? (H Z V- 0.15) = * " (H Z V ) (4) Otrzymane równania służyć mogą prognozie wzdłużbrzegowego, globalnego transportu osadów w krótkookresowej skali czasowej. 107

5 5. Model empiryczny Wychodząc z ogólnych równań Longuet - Higginsa (1970) dotyczących opisu prądu wzdłużbrzegowego w strefie przyboju oraz po przyjęciu szeregu upraszczających założeń, można określić średnią prędkość prądu wzdłużbrzegowego, wynikającego z procesu załamania fali, tarcia przydennego oraz turbulentnego mieszania wewnątrz cieczy, w postaci: gdzie: 5TT tan/?. _,.. r V L = - ^u m -sma z -cosa z = 0.5-kyu m -sm2cc z (5) o Cc ky- parametr empiryczny będący m.in. funkcją współczynnika, 5 tan/? tarcia, k v = iz ; 8 c, u m - składowa pozioma maksymalnej prędkości orbitalnej przy dnie. Prędkość u m w obszarze załamania fal można wyrazić zależnością: u m = 0.5 H 2 fg/h z ) I/2 =0.5 H z /h z (ghf 2 = 0.5 y z (ghf 2 (6) gdzie: H z, h z, y z - odpowiednio średnia wysokość fali, głębokość wody oraz wskaźnik załamania fali w miejscu jej załamania Podstawiając: g = 9,81 m/s 2, H z = H, oraz y z =0.78, wiedząc jednocześnie, że parametr y z zmieniać się może w naturalnych warunkach strefy przyboju w przedziale 0.5 < Yz < 1.0 oraz wstawiając równanie (6) do zależności (5) otrzymujemy: V L = 0.65-ky-JpB^ -sin2a z (7) Z przeprowadzonych w ramach niniejszej pracy badań znacznikowych dla wielorewowego brzegu polskiego otrzymano układ empirycznych równań (3 i 4) opisujących objętościowy, globalny wzdłużbrzegowy transport osadów. Wstawiając do tych równań (3 i 4) zależność (7) otrzymujemy: O = 0.0l5-k y -(H ms )l 5 sm2a z dla (*,), -V L < 0.15 (8) dla (H 2 ) -V T >0.15 (9) Ostatecznie, dla określonej, stałej wartości ^0.9, uwzględniającej specyfikę polskiego brzegu, proponowany empiryczny model transportu osadów staje się zależnością będącą funkcją dwóch podstawowych parametrów fali (wysokości i kąta podejścia do brzegu) w miejscu jej załamania: Q =f(h z, ccj Rozwiązanie modelu dla różnych hydrologicznych warunków zostały przedstawione w postaci nomogramów [3] rys

6 0.12 Q [m'/s] o.oa Rys. 2. Transport globalny osadów w funkcji kąta podejścia fali do brzegu dla różnych wysokości fali załamującej. Literatura [1]. Owczarczyk A., Strzelecki M., Szpilowski S., Wierzchnicki R., Basinski T., New application of radioactive tracer method for the sediment movement measurements in the near-shore zone. Isotopenpraxis 25(1989) 8, [2]. Owczarczyk A., Pruszak Z., Szpilowski St., Wierzchnicki R., Zeidler R., Badanie ruchu osadów w morskiej strefie brzegowej metoda radioznacznikowa. Rozprawy Hydrotechniczne, 54, Gdansk. [3]. Wierzchnicki R., Charakterystyki i parametryzacja ruchu osadów dennych dla warunków wielorewowej strefy brzegowej na podstawie badań terenowych, Praca doktorska. 109

Obciążenia, warunki środowiskowe. Modele, pomiary. Tomasz Marcinkowski

Obciążenia, warunki środowiskowe. Modele, pomiary. Tomasz Marcinkowski Obciążenia, warunki środowiskowe. Modele, pomiary. Tomasz Marcinkowski 1. Obciążenia środowiskowe (wiatr, falowanie morskie, prądy morskie, poziomy zwierciadła wody, oddziaływanie lodu) 2. Poziomy obciążeń

Bardziej szczegółowo

Instytut Budownictwa Wodnego Polskiej Akademii Nauk. Gdańsk Oliwa ul. Kościerska 7. www.ibwpan.gda.pl

Instytut Budownictwa Wodnego Polskiej Akademii Nauk. Gdańsk Oliwa ul. Kościerska 7. www.ibwpan.gda.pl Zakłady Naukowe IBW PAN 1. Zakład Mechaniki i Inżynierii Brzegów 2. Zakład Mechaniki Falowania i Dynamiki Budowli 3. Zakład Dynamiki Wód Powierzchniowych i Podziemnych 4. Zakład Geomechaniki Dyscypliny

Bardziej szczegółowo

ANALiZA WPŁYWU PARAMETRÓW SAMOLOTU NA POZiOM HAŁASU MiERZONEGO WEDŁUG PRZEPiSÓW FAR 36 APPENDiX G

ANALiZA WPŁYWU PARAMETRÓW SAMOLOTU NA POZiOM HAŁASU MiERZONEGO WEDŁUG PRZEPiSÓW FAR 36 APPENDiX G PRACE instytutu LOTNiCTWA 221, s. 115 120, Warszawa 2011 ANALiZA WPŁYWU PARAMETRÓW SAMOLOTU NA POZiOM HAŁASU MiERZONEGO WEDŁUG PRZEPiSÓW FAR 36 APPENDiX G i ROZDZiAŁU 10 ZAŁOżEń16 KONWENCJi icao PIotr

Bardziej szczegółowo

Laboratorium. Hydrostatyczne Układy Napędowe

Laboratorium. Hydrostatyczne Układy Napędowe Laboratorium Hydrostatyczne Układy Napędowe Instrukcja do ćwiczenia nr Eksperymentalne wyznaczenie charakteru oporów w przewodach hydraulicznych opory liniowe Opracowanie: Z.Kudżma, P. Osiński J. Rutański,

Bardziej szczegółowo

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA Wydział Mechaniczny Katedra Pojazdów Mechanicznych i Transportu LABORATORIUM TERMODYNAMIKI TECHNICZNEJ

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA Wydział Mechaniczny Katedra Pojazdów Mechanicznych i Transportu LABORATORIUM TERMODYNAMIKI TECHNICZNEJ WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA Wydział Mechaniczny Katedra Pojazdów Mechanicznych i Transportu LABORATORIUM TERMODYNAMIKI TECHNICZNEJ Instrukcja do ćwiczenia T-06 Temat: Wyznaczanie zmiany entropii ciała

Bardziej szczegółowo

Transport i sedymentacja cząstek stałych

Transport i sedymentacja cząstek stałych Slajd 1 Slajd 2 Slajd 3 Slajd 4 Slajd 5 Akademia Rolnicza w Krakowie WIŚiG Katedra Inżynierii Wodnej dr inż. Leszek Książek Transport i sedymentacja cząstek stałych wykład 1, wersja 4.4 USM Inżynieria

Bardziej szczegółowo

Grawitacyjne zagęszczanie osadu

Grawitacyjne zagęszczanie osadu Grawitacyjne zagęszczanie osadu Wprowadzenie Zagęszczanie grawitacyjne (samoistne) przebiega samorzutnie w np. osadnikach (wstępnych, wtórnych, pośrednich) lub może być prowadzone w oddzielnych urządzeniach

Bardziej szczegółowo

Pomiary transportu rumowiska wleczonego

Pomiary transportu rumowiska wleczonego Slajd 1 Akademia Rolnicza w Krakowie WIŚiG Katedra Inżynierii Wodnej dr inż. Leszek Książek Pomiary transportu rumowiska wleczonego wersja 1.2 SMU Inżynieria Środowiska, marzec 2009 Slajd 2 Plan prezentacji:

Bardziej szczegółowo

NOWOCZESNE TECHNOLOGIE ENERGETYCZNE Rola modelowania fizycznego i numerycznego

NOWOCZESNE TECHNOLOGIE ENERGETYCZNE Rola modelowania fizycznego i numerycznego Politechnika Częstochowska Katedra Inżynierii Energii NOWOCZESNE TECHNOLOGIE ENERGETYCZNE Rola modelowania fizycznego i numerycznego dr hab. inż. Zbigniew BIS, prof P.Cz. dr inż. Robert ZARZYCKI Wstęp

Bardziej szczegółowo

OMÓWIENIE REALIZACJI PROJEKTU pt.

OMÓWIENIE REALIZACJI PROJEKTU pt. INSTYTUT BUDOWNICTWA WODNEGO POLSKIEJ AKADEMII NAUK OMÓWIENIE REALIZACJI PROJEKTU pt. BUDOWA SIECI TRANSFERU WIEDZY NT. KIERUNKÓW I MOŻLIWOŚCI ROZWOJU BADAŃ W LABORATORIUM FALOWYM ORAZ IN SITU PRZY WYKORZYSTANIU

Bardziej szczegółowo

ŁAPACZ RUMOWISKA DENNEGO W KORYTACH RZECZNYCH RBT (RIVER BEDLOAD TRAP) autor dr Waldemar Kociuba

ŁAPACZ RUMOWISKA DENNEGO W KORYTACH RZECZNYCH RBT (RIVER BEDLOAD TRAP) autor dr Waldemar Kociuba ŁAPACZ RUMOWISKA DENNEGO W KORYTACH RZECZNYCH RBT (RIVER BEDLOAD TRAP) autor dr Waldemar Kociuba Urządzenie produkowane na licencji Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Chronione patentem

Bardziej szczegółowo

Hydrostatyczne Układy Napędowe Laboratorium

Hydrostatyczne Układy Napędowe Laboratorium Hydrostatyczne Układy Napędowe Laboratorium Temat: Eksperymentalne wyznaczenie charakteru oporów w przewodach hydraulicznych opory liniowe Opracował: Z. Kudźma, P. Osiński, J. Rutański, M. Stosiak CEL

Bardziej szczegółowo

PROFIL PRĘDKOŚCI W RURZE PROSTOLINIOWEJ

PROFIL PRĘDKOŚCI W RURZE PROSTOLINIOWEJ LABORATORIUM MECHANIKI PŁYNÓW Ćwiczenie N 7 PROFIL PRĘDKOŚCI W RURZE PROSTOLINIOWEJ . Cel ćwiczenia Doświadczalne i teoretyczne wyznaczenie profilu prędkości w rurze prostoosiowej 2. Podstawy teoretyczne:

Bardziej szczegółowo

DETEKCJA FAL UDERZENIOWYCH W UKŁADACH ŁOPATKOWYCH CZĘŚCI NISKOPRĘŻNYCH TURBIN PAROWYCH

DETEKCJA FAL UDERZENIOWYCH W UKŁADACH ŁOPATKOWYCH CZĘŚCI NISKOPRĘŻNYCH TURBIN PAROWYCH Mgr inż. Anna GRZYMKOWSKA Politechnika Gdańska Wydział Oceanotechniki i Okrętownictwa DOI: 10.17814/mechanik.2015.7.236 DETEKCJA FAL UDERZENIOWYCH W UKŁADACH ŁOPATKOWYCH CZĘŚCI NISKOPRĘŻNYCH TURBIN PAROWYCH

Bardziej szczegółowo

Laboratorium techniki laserowej Ćwiczenie 2. Badanie profilu wiązki laserowej

Laboratorium techniki laserowej Ćwiczenie 2. Badanie profilu wiązki laserowej Laboratorium techniki laserowej Ćwiczenie 2. Badanie profilu wiązki laserowej 1. Katedra Optoelektroniki i Systemów Elektronicznych, WETI, Politechnika Gdaoska Gdańsk 2006 1. Wstęp Pomiar profilu wiązki

Bardziej szczegółowo

Modelowanie zjawisk erozyjnych w zakolu rzeki Nidy

Modelowanie zjawisk erozyjnych w zakolu rzeki Nidy Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie Koło Naukowe Inżynierii Środowiska Sekcja Renaturyzacji rzek i Dolin Rzecznych Modelowanie zjawisk erozyjnych w zakolu rzeki Nidy Autorzy: Dawid Borusiński,

Bardziej szczegółowo

J. Szantyr Wykład nr 27 Przepływy w kanałach otwartych I

J. Szantyr Wykład nr 27 Przepływy w kanałach otwartych I J. Szantyr Wykład nr 7 Przepływy w kanałach otwartych Przepływy w kanałach otwartych najczęściej wymuszane są działaniem siły grawitacji. Jako wstępny uproszczony przypadek przeanalizujemy spływ warstwy

Bardziej szczegółowo

STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA

STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA Mechanika i wytrzymałość materiałów - instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego: STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA oprac. dr inż. Jarosław Filipiak Cel ćwiczenia 1. Zapoznanie się ze sposobem przeprowadzania statycznej

Bardziej szczegółowo

Raport Specjalny z Rejsu Wielki Wlew do Bałtyku

Raport Specjalny z Rejsu Wielki Wlew do Bałtyku INSTYTUT METEOROLOGII I GOSPODARKI WODNEJ - PIB Oddział Morski w Gdyni 81-342 GDYNIA Waszyngtona 42 tel. (+48) 58 628 81 00 fax (+48) 58 628 81 63 Raport Specjalny z Rejsu Wielki Wlew do Bałtyku Statek:

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Symbole i oznaczenia 13. Przedmowa 19. Część I. Podstawy dynamiki płynów 23

Spis treści. Symbole i oznaczenia 13. Przedmowa 19. Część I. Podstawy dynamiki płynów 23 Spis treści Symbole i oznaczenia 13 Przedmowa 19 Część I. Podstawy dynamiki płynów 23 1 Właściwości wody morskiej 25 1.1 Wprowadzenie................................. 25 1.2 Właściwości fizyczne wody morskiej.....................

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM POMIARY W AKUSTYCE. ĆWICZENIE NR 4 Pomiar współczynników pochłaniania i odbicia dźwięku oraz impedancji akustycznej metodą fali stojącej

LABORATORIUM POMIARY W AKUSTYCE. ĆWICZENIE NR 4 Pomiar współczynników pochłaniania i odbicia dźwięku oraz impedancji akustycznej metodą fali stojącej LABORATORIUM POMIARY W AKUSTYCE ĆWICZENIE NR 4 Pomiar współczynników pochłaniania i odbicia dźwięku oraz impedancji akustycznej metodą fali stojącej 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest poznanie metody

Bardziej szczegółowo

Laboratorium z Krystalografii. 2 godz.

Laboratorium z Krystalografii. 2 godz. Uniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakład Krystalografii Laboratorium z Krystalografii 2 godz. Zbadanie zależności intensywności linii Ka i Kb promieniowania charakterystycznego X emitowanego przez anodę

Bardziej szczegółowo

INŻYNIERIA RZECZNA Konspekt wykładu

INŻYNIERIA RZECZNA Konspekt wykładu INŻYNIERIA RZECZNA Konspekt wykładu Wykład 2 Charakterystyka morfologiczna koryt rzecznych 1. Procesy fluwialne 2. Cechy morfologiczne koryta rzecznego 3. Klasyfikacja koryt rzecznych 4. Charakterystyka

Bardziej szczegółowo

Modelowanie procesów transportu zanieczyszczeń. Seminarium

Modelowanie procesów transportu zanieczyszczeń. Seminarium Modelowanie procesów transportu zanieczyszczeń Seminarium Systemy eksperckie przeznaczone do analizy stref mieszania i wspomagające projektowanie inżynierskie System ekspercki System ekspercki strukturalny

Bardziej szczegółowo

mgr Sławomir Gawałko upr. geologiczne: V-1494, VI-0396 dr inż. Jan Wencewicz Upr. bud. St-584/78 Członek MAZ/WM/1580/1 Warszawa, kwiecień 2010 r.

mgr Sławomir Gawałko upr. geologiczne: V-1494, VI-0396 dr inż. Jan Wencewicz Upr. bud. St-584/78 Członek MAZ/WM/1580/1 Warszawa, kwiecień 2010 r. 1989 www.hydeko.eu ZAMAWIAJĄCY Zarząd Mienia m. st. Warszawy Jednostka Budżetowa ul. Jana Kazimierza 62 01-248 Warszawa UMOWA ZMW/26/2010/I3/AK/C z dnia 08.02.2010 r. TEMAT DOKUMENTACJA WYKONAWCZA ZADANIA

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM ELEKTROAKUSTYKI. ĆWICZENIE NR 1 Drgania układów mechanicznych

LABORATORIUM ELEKTROAKUSTYKI. ĆWICZENIE NR 1 Drgania układów mechanicznych LABORATORIUM ELEKTROAKUSTYKI ĆWICZENIE NR Drgania układów mechanicznych Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z właściwościami układów drgających oraz metodami pomiaru i analizy drgań. W ramach

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA ŚWIĘTOKRZYSKA w Kielcach WYDZIAŁ MECHATRONIKI I BUDOWY MASZYN KATEDRA URZĄDZEŃ MECHATRONICZNYCH LABORATORIUM FIZYKI INSTRUKCJA

POLITECHNIKA ŚWIĘTOKRZYSKA w Kielcach WYDZIAŁ MECHATRONIKI I BUDOWY MASZYN KATEDRA URZĄDZEŃ MECHATRONICZNYCH LABORATORIUM FIZYKI INSTRUKCJA POLITECHNIKA ŚWIĘTOKRZYSKA w Kielcach WYDZIAŁ MECHATRONIKI I BUDOWY MASZYN KATEDRA URZĄDZEŃ MECHATRONICZNYCH LABORATORIUM FIZYKI INSTRUKCJA ĆWICZENIE LABORATORYJNE NR 1 Temat: Wyznaczanie współczynnika

Bardziej szczegółowo

ADSORPCJA BŁĘKITU METYLENOWEGO I JODU NA WYBRANYCH WĘGLACH AKTYWNYCH

ADSORPCJA BŁĘKITU METYLENOWEGO I JODU NA WYBRANYCH WĘGLACH AKTYWNYCH Węgiel aktywny w ochronie środowiska i przemyśle (2006) ZYGMUNT DĘBOWSKI, EWA OKONIEWSKA Politechnika Częstochowska, Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska ul. Brzeźnicka 60a, 42-200 Częstochowa ADSORPCJA

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. 1.Wstęp 2.Charakterystyka terenu prac 3.Warunki gruntowe i wodne w podłożu 4.Uwagi końcowe. Załączniki tekstowe

SPIS TREŚCI. 1.Wstęp 2.Charakterystyka terenu prac 3.Warunki gruntowe i wodne w podłożu 4.Uwagi końcowe. Załączniki tekstowe 1.Wstęp 2.Charakterystyka terenu prac 3.Warunki gruntowe i wodne w podłożu 4.Uwagi końcowe Załączniki tekstowe SPIS TREŚCI 1.Zestawienie wyników badań laboratoryjnych 2.Badanie wodoprzepuszczalności gruntu

Bardziej szczegółowo

Obliczenie objętości przepływu na podstawie wyników punktowych pomiarów prędkości

Obliczenie objętości przepływu na podstawie wyników punktowych pomiarów prędkości Obliczenie objętości przepływu na podstawie wyników punktowych pomiarów prędkości a) metoda rachunkowa Po wykreśleniu przekroju poprzecznego z zaznaczeniem pionów hydrometrycznych, w których dokonano punktowego

Bardziej szczegółowo

BŁĘDY W POMIARACH BEZPOŚREDNICH

BŁĘDY W POMIARACH BEZPOŚREDNICH Podstawy Metrologii i Technik Eksperymentu Laboratorium BŁĘDY W POMIARACH BEZPOŚREDNICH Instrukcja do ćwiczenia nr 2 Zakład Miernictwa i Ochrony Atmosfery Wrocław, listopad 2010 r. Podstawy Metrologii

Bardziej szczegółowo

Materiały pomocnicze z Aparatury Przemysłu Chemicznego

Materiały pomocnicze z Aparatury Przemysłu Chemicznego Materiały pomocnicze z Aparatury Przemysłu Chemicznego Odstojnik dr inż. Szymon Woziwodzki Materiały dydaktyczne v.1. Wszelkie prawa zastrzeżone. Szymon.Woziwodzki@put.poznan.pl Strona 1 POLITECHNIKA POZNAŃSKA

Bardziej szczegółowo

Filtracja - zadania. Notatki w Internecie Podstawy mechaniki płynów materiały do ćwiczeń

Filtracja - zadania. Notatki w Internecie Podstawy mechaniki płynów materiały do ćwiczeń Zadanie 1 W urządzeniu do wyznaczania wartości współczynnika filtracji o powierzchni przekroju A = 0,4 m 2 umieszczono próbkę gruntu. Różnica poziomów h wody w piezometrach odległych o L = 1 m wynosi 0,1

Bardziej szczegółowo

WPŁYW ZAKŁÓCEŃ PROCESU WZBOGACANIA WĘGLA W OSADZARCE NA ZMIANY GĘSTOŚCI ROZDZIAŁU BADANIA LABORATORYJNE

WPŁYW ZAKŁÓCEŃ PROCESU WZBOGACANIA WĘGLA W OSADZARCE NA ZMIANY GĘSTOŚCI ROZDZIAŁU BADANIA LABORATORYJNE Górnictwo i Geoinżynieria Rok 33 Zeszyt 4 2009 Stanisław Cierpisz*, Daniel Kowol* WPŁYW ZAKŁÓCEŃ PROCESU WZBOGACANIA WĘGLA W OSADZARCE NA ZMIANY GĘSTOŚCI ROZDZIAŁU BADANIA LABORATORYJNE 1. Wstęp Zasadniczym

Bardziej szczegółowo

Zmienność wiatru w okresie wieloletnim

Zmienność wiatru w okresie wieloletnim Warsztaty: Prognozowanie produktywności farm wiatrowych PSEW, Warszawa 5.02.2015 Zmienność wiatru w okresie wieloletnim Dr Marcin Zientara DCAD / Stermedia Sp. z o.o. Zmienność wiatru w różnych skalach

Bardziej szczegółowo

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW ENERGETYKA

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW ENERGETYKA Załącznik do uchwały Nr 000-8/4/2012 Senatu PRad. z dnia 28.06.2012r. EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW ENERGETYKA Nazwa wydziału: Mechaniczny Obszar kształcenia w zakresie: Nauk technicznych Dziedzina

Bardziej szczegółowo

PRZYGOTOWANIE DANYCH HYDROLOGICZNYCH W ZAKRESIE NIEZBĘDNYM DO MODELOWANIA HYDRAULICZNEGO

PRZYGOTOWANIE DANYCH HYDROLOGICZNYCH W ZAKRESIE NIEZBĘDNYM DO MODELOWANIA HYDRAULICZNEGO PRZYGOTOWANIE DANYCH HYDROLOGICZNYCH W ZAKRESIE NIEZBĘDNYM DO MODELOWANIA HYDRAULICZNEGO Tamara Tokarczyk, Andrzej Hański, Marta Korcz, Agnieszka Malota Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy

Bardziej szczegółowo

Statyka płynów - zadania

Statyka płynów - zadania Zadanie 1 Wyznaczyć rozkład ciśnień w cieczy znajdującej się w stanie spoczynku w polu sił ciężkości. Ponieważ na cząsteczki cieczy działa wyłącznie siła ciężkości, więc składowe wektora jednostkowej siły

Bardziej szczegółowo

Laboratorium z Krystalografii. 2 godz.

Laboratorium z Krystalografii. 2 godz. Uniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakład Krystalografii Laboratorium z Krystalografii 2 godz. Zbadanie zależności intensywności linii Kα i Kβ promieniowania charakterystycznego X emitowanego przez anodę

Bardziej szczegółowo

Zagęszczanie gruntów niespoistych i kontrola zagęszczenia w budownictwie drogowym

Zagęszczanie gruntów niespoistych i kontrola zagęszczenia w budownictwie drogowym Zagęszczanie gruntów niespoistych i kontrola zagęszczenia w budownictwie drogowym Data wprowadzenia: 20.10.2017 r. Zagęszczanie zwane również stabilizacją mechaniczną to jeden z najważniejszych procesów

Bardziej szczegółowo

LIV OLIMPIADA FIZYCZNA 2004/2005 Zawody II stopnia

LIV OLIMPIADA FIZYCZNA 2004/2005 Zawody II stopnia LIV OLIMPIADA FIZYCZNA 004/005 Zawody II stopnia Zadanie doświadczalne Masz do dyspozycji: cienki drut z niemagnetycznego metalu, silny magnes stały, ciężarek o masie m=(100,0±0,5) g, statyw, pręty stalowe,

Bardziej szczegółowo

"Działania przygotowawcze do częściowego odtworzenia żwirowych siedlisk dla litofilnych gatunków ryb na odcinku Wisłoki od jazu w Mokrzcu do

Działania przygotowawcze do częściowego odtworzenia żwirowych siedlisk dla litofilnych gatunków ryb na odcinku Wisłoki od jazu w Mokrzcu do "Działania przygotowawcze do częściowego odtworzenia żwirowych siedlisk dla litofilnych gatunków ryb na odcinku Wisłoki od jazu w Mokrzcu do miejscowości Pustków" Pustków RZEKA WISŁOKA OD JAZU W MOKRZCU

Bardziej szczegółowo

Dane wejściowe do opracowania map zagrożenia powodziowego i map ryzyka powodziowego

Dane wejściowe do opracowania map zagrożenia powodziowego i map ryzyka powodziowego Dane wejściowe do opracowania map zagrożenia powodziowego i map ryzyka powodziowego MATEUSZ KOPEĆ Centrum Modelowania Powodzi i Suszy w Poznaniu Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy Instytut

Bardziej szczegółowo

Nieustalony wypływ cieczy ze zbiornika przewodami o różnej średnicy i długości

Nieustalony wypływ cieczy ze zbiornika przewodami o różnej średnicy i długości LABORATORIUM MECHANIKI PŁYNÓW Nieustalony wypływ cieczy ze zbiornika przewodami o różnej średnicy i długości dr inż. Jerzy Wiejacha ZAKŁAD APARATURY PRZEMYSŁOWEJ POLITECHNIKA WARSZAWSKA, WYDZ. BMiP, PŁOCK

Bardziej szczegółowo

Oddziaływanie rew na stabilność ruchu falowego w profilu poprzecznym brzegu

Oddziaływanie rew na stabilność ruchu falowego w profilu poprzecznym brzegu Oddziaływanie rew na stabilność ruchu falowego w profilu poprzecznym zegu Mgr inż. Grzegorz Robert Cerkowniak, prof. dr hab. inż. Zbigniew Pruszak Instytut Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku Wielorewowa

Bardziej szczegółowo

Numeryczna symulacja rozpływu płynu w węźle

Numeryczna symulacja rozpływu płynu w węźle 231 Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 7, nr 3-4, (2005), s. 231-236 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Numeryczna symulacja rozpływu płynu w węźle JERZY CYGAN Instytut Mechaniki Górotworu PAN,

Bardziej szczegółowo

1. Część teoretyczna. Przepływ jednofazowy przez złoże nieruchome i ruchome

1. Część teoretyczna. Przepływ jednofazowy przez złoże nieruchome i ruchome 1. Część teoretyczna Przepływ jednofazowy przez złoże nieruchome i ruchome Przepływ płynu przez warstwę luźno usypanego złoża występuje w wielu aparatach, np. w kolumnie absorpcyjnej, rektyfikacyjnej,

Bardziej szczegółowo

Przykłady modelowania numerycznego warunków hydraulicznych przepływu wody w przepławkach ryglowych i dwufunkcyjnych

Przykłady modelowania numerycznego warunków hydraulicznych przepływu wody w przepławkach ryglowych i dwufunkcyjnych Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Katedra Inżynierii Wodnej i Geotechniki Przykłady modelowania numerycznego warunków hydraulicznych przepływu wody w przepławkach

Bardziej szczegółowo

Akumulacja osadów w dennych oraz odkładanie materii organicznej nocno-zachodnim Morzu Barentsa

Akumulacja osadów w dennych oraz odkładanie materii organicznej nocno-zachodnim Morzu Barentsa Agata Zaborska Zakład Chemii i Biochemii Morza Instytutu Oceanologii PAN Akumulacja osadów w dennych oraz odkładanie materii organicznej w północnop nocno-zachodnim Morzu Barentsa. Akumulacja osadów dennych.

Bardziej szczegółowo

Ocena warunków równowagi hydrodynamicznej w przepławkach z dnem o dużej szorstkości Wojciech Bartnik

Ocena warunków równowagi hydrodynamicznej w przepławkach z dnem o dużej szorstkości Wojciech Bartnik Ocena warunków równowagi hydrodynamicznej w przepławkach z dnem o dużej szorstkości Wojciech Bartnik Kryteria stabilności biologicznej - kryterium prądu wabiącego (vprądu wabiącego > 1,10 1,20 vśr) - -

Bardziej szczegółowo

1. Dane : DANE OGÓLNE PROJEKTU. Poziom odniesienia: 0,00 m.

1. Dane : DANE OGÓLNE PROJEKTU. Poziom odniesienia: 0,00 m. 1. Dane : DANE OGÓLNE PROJEKTU Poziom odniesienia: 0,00 m. 4 2 0-2 -4 0 2. Fundamenty Liczba fundamentów: 1 2.1. Fundament nr 1 Klasa fundamentu: ława, Typ konstrukcji: ściana, Położenie fundamentu względem

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie wzoru na osiadanie płyty statycznej do określenia naprężenia pod podstawą kolumny betonowej

Wykorzystanie wzoru na osiadanie płyty statycznej do określenia naprężenia pod podstawą kolumny betonowej Wykorzystanie wzoru na osiadanie płyty statycznej do określenia naprężenia pod podstawą kolumny betonowej Pro. dr hab. inż. Zygmunt Meyer, mgr inż. Krzyszto Żarkiewicz Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny

Bardziej szczegółowo

Zadanie Cyfryzacja grida i analiza geometrii stropu pułapki w kontekście geologicznym

Zadanie Cyfryzacja grida i analiza geometrii stropu pułapki w kontekście geologicznym Zadanie 1 1. Cyfryzacja grida i analiza geometrii stropu pułapki w kontekście geologicznym Pierwszym etapem wykonania zadania było przycięcie danego obrazu tak aby pozostał tylko obszar grida. Obrobiony

Bardziej szczegółowo

Materiały pomocnicze do laboratorium z przedmiotu Metody i Narzędzia Symulacji Komputerowej

Materiały pomocnicze do laboratorium z przedmiotu Metody i Narzędzia Symulacji Komputerowej Materiały pomocnicze do laboratorium z przedmiotu Metody i Narzędzia Symulacji Komputerowej w Systemach Technicznych Symulacja prosta dyszy pomiarowej Bendemanna Opracował: dr inż. Andrzej J. Zmysłowski

Bardziej szczegółowo

Inżynieria Ruchu Morskiego wykład 01. Dr inż. Maciej Gucma Pok. 343 Tel //wykłady tu//

Inżynieria Ruchu Morskiego wykład 01. Dr inż. Maciej Gucma Pok. 343 Tel //wykłady tu// Inżynieria Ruchu Morskiego wykład 01 Dr inż. Maciej Gucma Pok. 343 Tel. 91 4809 495 www.uais.eu //wykłady tu// m.gucma@am.szczecin.pl Zaliczenie Wykładu / Ćwiczeń Wykład zaliczenie pisemne Ćwiczenia -

Bardziej szczegółowo

WYBRANE ELEMENTY GEOFIZYKI

WYBRANE ELEMENTY GEOFIZYKI YBRANE ELEMENTY GEOFIZYKI Ćwiczenie 4: Grawimetria poszukiwawcza. Badanie zaburzenia grawitacyjnego oraz zmian drugich pochodnych gradientowych. prof. dr hab. inż. Janusz Bogusz Zakład Geodezji Satelitarnej

Bardziej szczegółowo

Teoria głębokości zamknięcia w świetle pomiarów terenowych na wielorewowym brzegu morskim

Teoria głębokości zamknięcia w świetle pomiarów terenowych na wielorewowym brzegu morskim Teoria głębokości zamknięcia w świetle pomiarów terenowych na wielorewowym brzegu morskim Mgr inż. Grzegorz R. Cerkowniak, dr hab. inż. Rafał Ostrowski, prof. dr hab. inż. Zbigniew Pruszak, inż. Marek

Bardziej szczegółowo

Anomalie gradientu pionowego przyspieszenia siły ciężkości jako narzędzie do badania zmian o charakterze hydrologicznym

Anomalie gradientu pionowego przyspieszenia siły ciężkości jako narzędzie do badania zmian o charakterze hydrologicznym Anomalie gradientu pionowego przyspieszenia siły ciężkości jako narzędzie do badania zmian o charakterze hydrologicznym Dawid Pruchnik Politechnika Warszawska 16 września 2016 Cel pracy Zbadanie możliwości

Bardziej szczegółowo

1. Płyta: Płyta Pł1.1

1. Płyta: Płyta Pł1.1 Plik: Płyta Pł1.1.rtd Projekt: Płyta Pł1.1 1. Płyta: Płyta Pł1.1 1.1. Zbrojenie: Typ : Przedszk Kierunek zbrojenia głównego : 0 Klasa zbrojenia głównego : A-III (34GS); wytrzymałość charakterystyczna =

Bardziej szczegółowo

W zaleŝności od charakteru i ilości cząstek wyróŝniamy: a. opadanie cząstek ziarnistych, b. opadanie cząstek kłaczkowatych.

W zaleŝności od charakteru i ilości cząstek wyróŝniamy: a. opadanie cząstek ziarnistych, b. opadanie cząstek kłaczkowatych. BADANIE PROCESU SEDYMENTACJI Wstęp teoretyczny. Sedymentacja, to proces opadania cząstek ciała stałego w cieczy, w wyniku działania siły grawitacji lub sił bezwładności. Zaistnienie róŝnicy gęstości ciała

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY ELEKTOTECHNIKI LABORATORIUM

PODSTAWY ELEKTOTECHNIKI LABORATORIUM PODSTAWY ELEKTOTECHNIKI LABORATORIUM AKADEMIA MORSKA Katedra Telekomunikacji Morskiej ĆWICZENIE 8 OBWODY PRĄDU STAŁEGO -PODSTAWOWE PRAWA 1. Cel ćwiczenia Doświadczalne zbadanie podstawowych praw teorii

Bardziej szczegółowo

PROBLEMY GEOLOGICZNO- INŻYNIERSKIE W POSADOWIENIU FARM WIATROWYCH NA OBSZARACH MORSKICH RP

PROBLEMY GEOLOGICZNO- INŻYNIERSKIE W POSADOWIENIU FARM WIATROWYCH NA OBSZARACH MORSKICH RP PROBLEMY GEOLOGICZNO- INŻYNIERSKIE W POSADOWIENIU FARM WIATROWYCH NA OBSZARACH MORSKICH RP 28 lutego 2017 r., Warszawa dr Zbigniew Frankowski dr Regina Kramarska Zakres prezentacji 1. Materiały archiwalne

Bardziej szczegółowo

Liczba godzin Liczba tygodni w tygodniu w semestrze

Liczba godzin Liczba tygodni w tygodniu w semestrze 15. Przedmiot: WYTRZYMAŁOŚĆ MATERIAŁÓW Kierunek: Mechatronika Specjalność: mechatronika systemów energetycznych Rozkład zajęć w czasie studiów Liczba godzin Liczba godzin Liczba tygodni w tygodniu w semestrze

Bardziej szczegółowo

ST-01 Roboty pomiarowe

ST-01 Roboty pomiarowe ST- 01/1 ST-01 Roboty pomiarowe ST-01 Roboty pomiarowe Budowa kanalizacji zlewni Orzegów Odcinek C4, C6, KS-04, B4-K8 01/2 ST-01 Roboty pomiarowe ST- SPIS TREŚCI 1. WPROWADZENIE 1.1 PRZEDMIOT SPECYFIKACJI...

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM: ROZDZIELANIE UKŁADÓW HETEROGENICZNYCH ĆWICZENIE 1 - PRZESIEWANIE

LABORATORIUM: ROZDZIELANIE UKŁADÓW HETEROGENICZNYCH ĆWICZENIE 1 - PRZESIEWANIE LABORATORIUM: ROZDZIELANIE UKŁADÓW HETEROGENICZNYCH ĆWICZENIE 1 - PRZESIEWANIE CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest wykonanie analizy sitowej materiału ziarnistego poddanego mieleniu w młynie kulowym oraz

Bardziej szczegółowo

Stateczność dna wykopu fundamentowego

Stateczność dna wykopu fundamentowego Piotr Jermołowicz Inżynieria Środowiska Szczecin Stateczność dna wykopu fundamentowego W pobliżu projektowanej budowli mogą występować warstwy gruntu z wodą pod ciśnieniem, oddzielone od dna wykopu fundamentowego

Bardziej szczegółowo

MODELOWANIE OBCIĄŻEŃ ZIAREN AKTYWNYCH I SIŁ W PROCESIE SZLIFOWANIA

MODELOWANIE OBCIĄŻEŃ ZIAREN AKTYWNYCH I SIŁ W PROCESIE SZLIFOWANIA Modelowanie obciążeń ziaren ściernych prof. dr hab. inż. Wojciech Kacalak, mgr inż. Filip Szafraniec Politechnika Koszalińska MODELOWANIE OBCIĄŻEŃ ZIAREN AKTYWNYCH I SIŁ W PROCESIE SZLIFOWANIA XXXVI NAUKOWA

Bardziej szczegółowo

Projektowanie umocnienia brzegowego.

Projektowanie umocnienia brzegowego. Piotr Jermołowicz - Inżynieria Środowiska Szczecin Projektowanie umocnienia brzegowego. Przedstawiony sposób projektowania odnosi się zasadniczo do gruntów podłoża najbardziej wrażliwych na erozję piasków

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie metody MASW do wyznaczania profilu prędkościowego warstw przypowierzchniowych

Zastosowanie metody MASW do wyznaczania profilu prędkościowego warstw przypowierzchniowych Mat. Symp. str. 493 499 Robert SIATA, Jacek CHODACKI Główny Instytut Górnictwa, Katowice Zastosowanie metody MASW do wyznaczania profilu prędkościowego warstw przypowierzchniowych Streszczenie Rozpoznanie

Bardziej szczegółowo

Laboratorium z Krystalografii specjalizacja: Fizykochemia związków nieorganicznych

Laboratorium z Krystalografii specjalizacja: Fizykochemia związków nieorganicznych Uniwersytet Śląski - Instytut Chemii Zakład Krystalografii ul. Bankowa 14, pok. 133, 40-006 Katowice tel. 0323591197, e-mail: izajen@wp.pl opracowanie: dr Izabela Jendrzejewska Laboratorium z Krystalografii

Bardziej szczegółowo

Rok akademicki: 2013/2014 Kod: GBG-1-309-s Punkty ECTS: 3. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: -

Rok akademicki: 2013/2014 Kod: GBG-1-309-s Punkty ECTS: 3. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: - Nazwa modułu: Hydraulika i hydrologia Rok akademicki: 2013/2014 Kod: GBG-1-309-s Punkty ECTS: 3 Wydział: Górnictwa i Geoinżynierii Kierunek: Budownictwo Specjalność: - Poziom studiów: Studia I stopnia

Bardziej szczegółowo

Przyrodnicze uwarunkowania planowania przestrzennego w Polskich Obszarach Morskich z uwzględnieniem Sieci NATURA 2000

Przyrodnicze uwarunkowania planowania przestrzennego w Polskich Obszarach Morskich z uwzględnieniem Sieci NATURA 2000 Przyrodnicze uwarunkowania planowania przestrzennego w Polskich Obszarach Morskich z uwzględnienie Sieci NATURA Raport z wykonania zadania.. Opracowanie dla obszaru polskich wód orskich warstw: kliat falowy,

Bardziej szczegółowo

MECHANIKA PŁYNÓW LABORATORIUM

MECHANIKA PŁYNÓW LABORATORIUM MECANIKA PŁYNÓW LABORATORIUM Ćwiczenie nr 4 Współpraca pompy z układem przewodów. Celem ćwiczenia jest sporządzenie charakterystyki pojedynczej pompy wirowej współpracującej z układem przewodów, przy różnych

Bardziej szczegółowo

Rok akademicki: 2012/2013 Kod: GBG-1-707-n Punkty ECTS: 3. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: -

Rok akademicki: 2012/2013 Kod: GBG-1-707-n Punkty ECTS: 3. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: - Nazwa modułu: Hydraulika i hydrologia Rok akademicki: 2012/2013 Kod: GBG-1-707-n Punkty ECTS: 3 Wydział: Górnictwa i Geoinżynierii Kierunek: Budownictwo Specjalność: - Poziom studiów: Studia I stopnia

Bardziej szczegółowo

Efekty kształcenia Dla kierunku Inżynieria Bezpieczeństwa

Efekty kształcenia Dla kierunku Inżynieria Bezpieczeństwa Efekty kształcenia Dla kierunku Inżynieria Bezpieczeństwa, studia II stopnia profil ogólnoakademicki Specjalność studiowania Gospodarka Wodna i Zagrożenia Powodziowe Umiejscowienie kierunku w obszarze

Bardziej szczegółowo

Skala zjawisk abrazyjnych w minionym 20 leciu na przykładzie Mierzei Dziwnowskiej

Skala zjawisk abrazyjnych w minionym 20 leciu na przykładzie Mierzei Dziwnowskiej Skala zjawisk abrazyjnych w minionym 20 leciu na przykładzie Mierzei Dziwnowskiej Kazimierz Furmańczyk, Joanna Dudzińska-Nowak Uniwersytet Szczeciński, Instytut Nauk o Morzu Europejska Agencja Środowiska:

Bardziej szczegółowo

DRGANIA SWOBODNE UKŁADU O DWÓCH STOPNIACH SWOBODY. Rys Model układu

DRGANIA SWOBODNE UKŁADU O DWÓCH STOPNIACH SWOBODY. Rys Model układu Ćwiczenie 7 DRGANIA SWOBODNE UKŁADU O DWÓCH STOPNIACH SWOBODY. Cel ćwiczenia Doświadczalne wyznaczenie częstości drgań własnych układu o dwóch stopniach swobody, pokazanie postaci drgań odpowiadających

Bardziej szczegółowo

DOKUMENTACJA SYSTEMU ZARZĄDZANIA LABORATORIUM. Procedura szacowania niepewności

DOKUMENTACJA SYSTEMU ZARZĄDZANIA LABORATORIUM. Procedura szacowania niepewności DOKUMENTACJA SYSTEMU ZARZĄDZANIA LABORATORIUM Procedura szacowania niepewności Szacowanie niepewności oznaczania / pomiaru zawartości... metodą... Data Imię i Nazwisko Podpis Opracował Sprawdził Zatwierdził

Bardziej szczegółowo

INSTYTUT INŻYNIERII ŚRODOWISKA ZAKŁAD GEOINŻYNIERII I REKULTYWACJI ĆWICZENIE NR 4 OKREŚLENIE WSPÓŁCZYNNIKA STRAT LOEKALNYCH

INSTYTUT INŻYNIERII ŚRODOWISKA ZAKŁAD GEOINŻYNIERII I REKULTYWACJI ĆWICZENIE NR 4 OKREŚLENIE WSPÓŁCZYNNIKA STRAT LOEKALNYCH INSTYTUT INŻYNIERII ŚRODOWISKA ZAKŁAD GEOINŻYNIERII I REKULTYWACJI Laboratorium z mechaniki płynów ĆWICZENIE NR 4 OKREŚLENIE WSPÓŁCZYNNIKA STRAT LOEKALNYCH . Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest doświadczalne

Bardziej szczegółowo

GRAWITACYJNE ZAGĘSZCZANIE OSADÓW

GRAWITACYJNE ZAGĘSZCZANIE OSADÓW GRAWITACYJNE ZAGĘSZCZANIE OSADÓW Ćwiczenie nr 4 1. CHARAKTERYSTYKA PROCESU Ze względu na wysokie uwodnienie oraz niewielką ilość suchej masy, osady powstające w oczyszczalni ścieków należy poddawać procesowi

Bardziej szczegółowo

TOM I Aglomeracja warszawska

TOM I Aglomeracja warszawska Biuro Studiów i Pomiarów Proekologicznych EKOMETRIA Sp. z o.o. 80-299 Gdańsk, ul. Orfeusza 2 tel. (058) 30-42-53, fax (058) 30-42-52 Informacje uzupełniające do PROGRAMÓW OCHRONY POWIETRZA dla stref województwa

Bardziej szczegółowo

LISTA 4. 7.Przy sporządzaniu skali magnetometru dokonano 10 niezależnych pomiarów

LISTA 4. 7.Przy sporządzaniu skali magnetometru dokonano 10 niezależnych pomiarów LISTA 4 1.Na pewnym obszarze dokonano 40 pomiarów grubości warstwy piasku otrzymując w m.: 54, 58, 64, 69, 61, 56, 41, 48, 56, 61, 70, 55, 46, 57, 70, 55, 47, 62, 55, 60, 54,57,65,60,53,54, 49,58,62,59,55,50,58,

Bardziej szczegółowo

NATĘŻENIE POLA ELEKTRYCZNEGO PRZEWODU LINII NAPOWIETRZNEJ Z UWZGLĘDNIENIEM ZWISU

NATĘŻENIE POLA ELEKTRYCZNEGO PRZEWODU LINII NAPOWIETRZNEJ Z UWZGLĘDNIENIEM ZWISU POZNAN UNIVE RSITY OF TE CHNOLOGY ACADE MIC JOURNALS No 85 Electrical Engineering 016 Krzysztof KRÓL* NATĘŻENIE POLA ELEKTRYCZNEGO PRZEWODU LINII NAPOWIETRZNEJ Z UWZGLĘDNIENIEM ZWISU W artykule zaprezentowano

Bardziej szczegółowo

IR II. 12. Oznaczanie chloroformu w tetrachloroetylenie metodą spektrofotometrii w podczerwieni

IR II. 12. Oznaczanie chloroformu w tetrachloroetylenie metodą spektrofotometrii w podczerwieni IR II 12. Oznaczanie chloroformu w tetrachloroetylenie metodą spektrofotometrii w podczerwieni Promieniowanie podczerwone ma naturę elektromagnetyczną i jego absorpcja przez materię podlega tym samym prawom,

Bardziej szczegółowo

WYKORZYSTANIE TECHNIK KOMPUTEROWEJ SYMULACJI PRZEPŁYWU PŁYNÓW W OPRACOWANIU WYNIKÓW EKSPERYMENTÓW RADIOZNACZNIKOWYCH

WYKORZYSTANIE TECHNIK KOMPUTEROWEJ SYMULACJI PRZEPŁYWU PŁYNÓW W OPRACOWANIU WYNIKÓW EKSPERYMENTÓW RADIOZNACZNIKOWYCH WYKORZYSTANIE TECHNIK KOMPUTEROWEJ SYMULACJI PRZEPŁYWU PŁYNÓW W OPRACOWANIU WYNIKÓW EKSPERYMENTÓW RADIOZNACZNIKOWYCH Jacek Palige, Andrzej Dobrowolski, Andrzej G. Chmielewski Instytut Chemii i Techniki

Bardziej szczegółowo

1.1. Dobór rodzaju kruszywa wchodzącego w skład mieszanki mineralnej

1.1. Dobór rodzaju kruszywa wchodzącego w skład mieszanki mineralnej Przykład: Przeznaczenie: beton asfaltowy warstwa wiążąca, AC 16 W Rodzaj MMA: beton asfaltowy do warstwy wiążącej i wyrównawczej, AC 16 W, KR 3-4 Rodzaj asfaltu: asfalt 35/50 Norma: PN-EN 13108-1 Dokument

Bardziej szczegółowo

SPECYFIKACJA TECHNICZNA ST WYTYCZENIE TRAS I PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH CPV

SPECYFIKACJA TECHNICZNA ST WYTYCZENIE TRAS I PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH CPV SPECYFIKACJA TECHNICZNA ST-01.01. WYTYCZENIE TRAS I PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH CPV-45100000-8 24 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania

Bardziej szczegółowo

BUDOWA DRÓG - LABORATORIA

BUDOWA DRÓG - LABORATORIA BUDOWA DRÓG - LABORATORIA Ćwiczenie Nr 1. POMIAR RÓWNOŚCI POPRZECZNEJ I PODŁUŻNEJ 1. CEL I ZAKRES ĆWICZENIA Celem ćwiczenia laboratoryjnego jest zapoznanie studentów z metodą pomiarów równości podłużnej

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 3: Wyznaczanie gęstości pozornej i porowatości złoża, przepływ gazu przez złoże suche, opory przepływu.

Ćwiczenie 3: Wyznaczanie gęstości pozornej i porowatości złoża, przepływ gazu przez złoże suche, opory przepływu. 1. Część teoretyczna Przepływ jednofazowy przez złoże nieruchome i ruchome Przepływ płynu przez warstwę luźno usypanego złoża występuje w wielu aparatach, np. w kolumnie absorpcyjnej, rektyfikacyjnej,

Bardziej szczegółowo

Ć W I C Z E N I E N R J-1

Ć W I C Z E N I E N R J-1 INSTYTUT FIZYKI WYDZIAŁ INŻYNIERII PRODUKCJI I TECHNOLOGII MATERIAŁÓW POLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA PRACOWNIA DETEKCJI PROMIENIOWANIA JĄDROWEGO Ć W I C Z E N I E N R J-1 BADANIE CHARAKTERYSTYKI LICZNIKA SCYNTYLACYJNEGO

Bardziej szczegółowo

K02 Instrukcja wykonania ćwiczenia

K02 Instrukcja wykonania ćwiczenia Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego K2 Instrukcja wykonania ćwiczenia Wyznaczanie krytycznego stężenia micelizacji (CMC) z pomiarów napięcia powierzchniowego Zakres zagadnień obowiązujących

Bardziej szczegółowo

Rozkład normalny, niepewność standardowa typu A

Rozkład normalny, niepewność standardowa typu A Podstawy Metrologii i Technik Eksperymentu Laboratorium Rozkład normalny, niepewność standardowa typu A Instrukcja do ćwiczenia nr 1 Zakład Miernictwa i Ochrony Atmosfery Wrocław, listopad 2010 r. Podstawy

Bardziej szczegółowo

Ćw. 4. BADANIE I OCENA WPŁYWU ODDZIAŁYWANIA WYBRANYCH CZYNNIKÓW NA ROZKŁAD CIŚNIEŃ W ŁOśYSKU HYDRODYNAMICZNYMM

Ćw. 4. BADANIE I OCENA WPŁYWU ODDZIAŁYWANIA WYBRANYCH CZYNNIKÓW NA ROZKŁAD CIŚNIEŃ W ŁOśYSKU HYDRODYNAMICZNYMM Ćw. 4 BADANIE I OCENA WPŁYWU ODDZIAŁYWANIA WYBRANYCH CZYNNIKÓW NA ROZKŁAD CIŚNIEŃ W ŁOśYSKU HYDRODYNAMICZNYMM WYBRANA METODA BADAŃ. Badania hydrodynamicznego łoŝyska ślizgowego, realizowane na stanowisku

Bardziej szczegółowo

WYKORZYSTANIE MES DO WYZNACZANIA WPŁYWU PĘKNIĘCIA W STOPIE ZĘBA KOŁA NA ZMIANĘ SZTYWNOŚCI ZAZĘBIENIA

WYKORZYSTANIE MES DO WYZNACZANIA WPŁYWU PĘKNIĘCIA W STOPIE ZĘBA KOŁA NA ZMIANĘ SZTYWNOŚCI ZAZĘBIENIA ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ 2009 Seria: TRANSPORT z. 65 Nr kol. 1807 Tomasz FIGLUS, Piotr FOLĘGA, Piotr CZECH, Grzegorz WOJNAR WYKORZYSTANIE MES DO WYZNACZANIA WPŁYWU PĘKNIĘCIA W STOPIE ZĘBA

Bardziej szczegółowo

METODY STATYSTYCZNE W BIOLOGII

METODY STATYSTYCZNE W BIOLOGII METODY STATYSTYCZNE W BIOLOGII 1. Wykład wstępny 2. Populacje i próby danych 3. Testowanie hipotez i estymacja parametrów 4. Planowanie eksperymentów biologicznych 5. Najczęściej wykorzystywane testy statystyczne

Bardziej szczegółowo

Podstawy Automatyki. Wykład 5 - stabilność liniowych układów dynamicznych. dr inż. Jakub Możaryn. Warszawa, Instytut Automatyki i Robotyki

Podstawy Automatyki. Wykład 5 - stabilność liniowych układów dynamicznych. dr inż. Jakub Możaryn. Warszawa, Instytut Automatyki i Robotyki Wykład 5 - stabilność liniowych układów dynamicznych Instytut Automatyki i Robotyki Warszawa, 2015 Wstęp Stabilność O układzie możemy mówić, że jest stabilny gdy układ ten wytrącony ze stanu równowagi

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie nr 2. Pomiar energii promieniowania gamma metodą absorpcji

Ćwiczenie nr 2. Pomiar energii promieniowania gamma metodą absorpcji Ćwiczenie nr (wersja_05) Pomiar energii gamma metodą absorpcji Student winien wykazać się znajomością następujących zagadnień:. Promieniowanie gamma i jego własności.. Absorpcja gamma. 3. Oddziaływanie

Bardziej szczegółowo

Deszcze nawalne doświadczenia Miasta Gdańska

Deszcze nawalne doświadczenia Miasta Gdańska Deszcze nawalne doświadczenia Miasta Gdańska Kategorie deszczu wg Chomicza Deszcze nawalne wg klasyfikacji Chomicza oznaczają opady o współczynniku wydajności a od 5,66 do 64,00 Wraz ze wzrostem współczynnika

Bardziej szczegółowo

Jan A. Szantyr tel

Jan A. Szantyr tel Katedra Energetyki i Aparatury Przemysłowej Zakład Mechaniki Płynów, Turbin Wodnych i Pomp J. Szantyr Wykład 1 Rozrywkowe wprowadzenie do Mechaniki Płynów Jan A. Szantyr jas@pg.gda.pl tel. 58-347-2507

Bardziej szczegółowo

Zakres wiadomości na II sprawdzian z mechaniki gruntów:

Zakres wiadomości na II sprawdzian z mechaniki gruntów: Zakres wiadomości na II sprawdzian z mechaniki gruntów: Wytrzymałość gruntów: równanie Coulomba, parametry wytrzymałościowe, zależność parametrów wytrzymałościowych od wiodących cech geotechnicznych gruntów

Bardziej szczegółowo