Systemy wspomagania decyzji

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Systemy wspomagania decyzji"

Jan Brzozowski
5 lat temu
Przeglądów:

1 Systemy wspomagania decyzji Wykład dla I ZiP ns II- go stopnia Adam Deptuła a.deptula@po.opole.pl

2 Zajęcia: 11:00-12:50 sala S208 Kontakt: TW: SWDnst ( ) Konsultacje: sobota 12:55-13:15 Sala S-400

3 Plan wykładu Historia z 1953 i 1975 roku Co to są systemy wspomaganie decyzji (Decision Support System DSS)? Program wykładu Literatura wymagana i zalecana Źródła informacji o DSS: czasopisma i internet

Systemy wspomagania decyzji (DSS) Decyzja Decyzja to wybór dokonany pomiędzy alternatywami Alternatywy mogą być związane ze zróżnicowaniem charakteru działania lub odmiennymi hipotezami dotyczącymi

4 Systemy wspomagania decyzji (DSS) Decyzja Decyzja to wybór dokonany pomiędzy alternatywami Alternatywy mogą być związane ze zróżnicowaniem charakteru działania lub odmiennymi hipotezami dotyczącymi skutków działania Psychika człowieka wymaga oceny alternatyw wyboru na podstawie jakiś racjonalnych kryteriów (czasami intuicji) Kryteria stanowiące podstawę podejmowanych decyzji mogą być określone i ocenione Co to jest DSS. Definicje narzędzi wspomagania procesu decyzyjnego zawierają się między: Interaktywny system oparty o stosowanie komputerów umożliwiający decydentom wykorzystywanie danych i modeli do rozwiązania złożonych problemów (Gorry i Morton 1971) Dowolny system ułatwiający podejmowanie decyzji (Sprague i Watson 1986)

5 Podejmowanie decyzji? Zakres problematyki wspomagania decyzji to rozwój metodologii, metod i modeli służących wykorzystaniu narzędzi informatycznych do polepszenia efektywności decydentów w sytuacjach, kiedy komputer może wspomóc i zwiększyć zdolność człowieka do oceny powodzenia zadań, zawierających elementy niemożliwe do określenia zawczasu.

6 Kontekst decyzji, a domena DSS Niepewność związana z wiedzą na temat sposobów rozwiązania problemu weakly structured problem Model A Model D Model K Model Y unstructured problem Domena DSS structured weakly structured problem Model Q problem Przykład: budowa nowej drogi Problem prosty: Ile pasów ruchu potrzeba, aby zapewnić płynny ruch 5000 pojazdów Zakres prostego na godzinę w maksimum natężenia ruchu w mieście? Sprzeczne spojrzenia na wartości, Problem modelowania trudny: Czy możliwe jest zapewnienie płynności ruchu cele i środki w kontekście każdego dnia na następne 15 lat? rozwiązania problemu Problem niepewny: Czy budowa nowej autostrady to dla wszystkich zainteresowanych dobra decyzja uwzględniając sytuację aktualną i (Hoppe and Peterse, 1998 w Van Delden, 2000) wszystkie możliwe scenariusze przyszłości? Model X Model L Model V

7 Pojęcie systemu DSS Systemy Wspomagania Decyzji są zorganizowanym zbiorem ludzi, procedur, baz danych i urządzeń wykorzystywanych w celu wspomagania podejmowania decyzji na wszystkich etapach tego procesu, poczynając od rozpoznania czyli zdefiniowania problemu i zaklasyfikowania go do określonej grupy standardowej, następnie poprzez wybór odpowiednich danych stworzenie i analizę modelu informacyjnego opisującego rzeczywistość, dalej pomagając w generowaniu wariantów dopuszczalnych rozwiązań oraz w wyborze najlepszego rozwiązania.

8 Pojęcie systemu DSS DSS stosowane są w sytuacji gdy podjęcie decyzji jest zadaniem skomplikowanym, gdy mamy do czynienia z problemami słabo ustrukturalizowanymi. Systemy te skupiają więc uwagę na wspomaganiu, a nie automatyzacji decyzji. Tym samym ich celem jest podnoszenie skuteczności a nie sprawności zarządzania.

9 Pojęcie systemu DSS W szczególności DSS pozwalają na realizację następujących zadań: wyszukiwanie danych jednostkowych, czyli wyodrębnionych ze zbiorów danych, swobodny dostęp do danych oraz ich analizę przyczynowo-skutkową, dostarczanie danych zbiorczych wcześniej zdefiniowanych, przygotowywanie projektów możliwych decyzji, przedstawienie konsekwencji (ocenę) proponowanych decyzji przy wykorzystaniu modeli obliczeniowych i symulacyjnych: "co - jeżeli?", określanie danych problemu niezbędnych do realizacji określonego celu: wykonywanie analiz sterowanych celami wybranie wariantu decyzji na podstawie zadanych kryteriów.

Etapy wspomagania procesu decyzyjnego 1.

Zbadanie możliwych sposobów osiągnięcia tych celów, z uwzględnieniem

Ocena pozytywnych i negatywnych skutków każdego z możliwych wariantów

10 Etapy wspomagania procesu decyzyjnego 1. Zbadanie celów rozważanej akcji czy linii postępowania. 2. Zbadanie możliwych sposobów osiągnięcia tych celów, z uwzględnieniem propozycji i projektów nowych rozwiązań. 3. Ocena pozytywnych i negatywnych skutków każdego z możliwych wariantów postępowania, uwzględniającą niepewność przyszłości. 4. Porównanie wariantów według różnych kryteriów i przedstawienie wyników w sposób umożliwiający wybór.

11 Wartość DSS dla osób podejmujących decyzję Wprowadza się pewną dozę obiektywizmu do procesu, który w zasadzie jest subiektywny. Otwarcie uwzględnia się czynnik niepewności. Zagadnienia szczególne rozważa się w szerszym kontekście, określając wzajemne powiązania i efekty uboczne. Wprowadza się tendencję przesuwania punktu ciężkości dyskusji ze środków działania na jego skutki. Można ujawnić nieprzewidywalne następstwa proponowanych działań. W sposób jednolity i systematyczny ocenia się i porównuje możliwe warianty. Odsłania się niektóre relacje istniejące pomiędzy celami i wynikami możliwymi do osiągnięcia.

Użyteczność DSS DSS opiera swoje wnioski na zbiorze neutralnych zasad mających większe uznanie, niż wówczas gdyby te same wnioski uzyskano bez wykazania, że dadzą się one logicznie wywieść z takich

12 Użyteczność DSS DSS opiera swoje wnioski na zbiorze neutralnych zasad mających większe uznanie, niż wówczas gdyby te same wnioski uzyskano bez wykazania, że dadzą się one logicznie wywieść z takich zasad. W tym sensie DSS w odniesieniu do decyzji politycznych i technicznych pełni podobną rolę do tej, jaką pełni proces sądowy w odniesieniu do konfliktów pomiędzy osobami. Decyzja sądu przyjmowana jest przez spierające się strony głównie dlatego, że opiera się ona na zbiorze reguł akceptowanych przez obie strony i stosowanych zgodnie z procedurą, które obie strony są gotowe uznać za bezstronną, zanim poznają jej wynik.

Korzyści z DSS Bardziej efektywne osiąganie celów stawianych sobie przez osoby podejmujące decyzje, przy mniejszej liczbie niepożądanych skutków ubocznych.

13 Korzyści z DSS Bardziej efektywne osiąganie celów stawianych sobie przez osoby podejmujące decyzje, przy mniejszej liczbie niepożądanych skutków ubocznych. Oparcie decyzji na lepszej informacji uzyskanej przez jawne rozważenie założeń, niepewności, kosztów, strat i innych konsekwencji. Stworzenie obiektywnej procedury i wspólnej bazy dla pewnej części rozważanego postępowania poprzez wyodrębnienie komponentów obiektywnych. Lepsze zrozumienie zagadnień i, co za tym idzie, lepsza intuicja osób podejmujących decyzję. Stworzenie logicznej podstawy do rozważania i ustalania celów postępowania. Zwiększenie umiejętności planowania i kierowania. Lepsze możliwości (ekonomiczne, polityczne, organizacyjne, techniczne) stawiania i realizacji zadań. Pokazanie ludziom nowych możliwości wyboru, nowych celów i horyzontów, a poprzez to danie szansy poprawy jakości życia.

14 Niewłaściwe wykorzystanie DSS i niekorzystne skutki jego stosowania Tworzenie fasady ekspertyzy dla popierania swych z góry powziętych pomysłów lub działań. Szukanie wymówki dla braku działania lub opóźnienia działania. Darzenie nieuzasadnionym zaufaniem wyników częściowych lub otrzymanych drogą nadmiernych uproszczeń. Przecenianie znaczenia łatwych do analizy (lecz często nieistotnych) aspektów ilościowych przy jednoczesnym lekceważeniu innych cech i wartości, które jako trudno kwantyfikowalne można jedynie rozważać przez subiektywny osąd. Opóźnienia w podejmowaniu decyzji. Wzrost centralizacji i koncentracji decyzji na najwyższych stanowiskach Zwiększona zależność od skomplikowanych metod, co wymaga stałego zatrudnienia wysoko kwalifikowanego personelu. Eliminacja rezerw wydajności i innych które choć kosztowne mogły stanowić ratunek w nieprzewidzianych sytuacjach; wzrost zależności od wyszukanych procedur.

eksploracji przestrzeni rozwiązań poprzez budowę alternatyw; Uwzględnianie zróżnicowania typów

15 Cechy DSS Nacisk projektowania na rozwiązywanie problemów; Pełny ale i łatwy w obsłudze interfejs użytkownika; Zdolność do elastycznego łączenia modeli analitycznych z danymi; Zdolność do pełnej eksploracji przestrzeni rozwiązań poprzez budowę alternatyw; Uwzględnianie zróżnicowania typów podejmowania decyzji i Zdolność do interaktywnego i powtarzalnego (rekursywnego) przetwarzania analizowanego problemu.

Podobne dokumenty

Alfred Stach Justyna Weltrowska

Geowizualizacja a partycypacja społeczna w planowaniu przestrzennym Seminarium: Aspekty przestrzenne budowania partnerstwa. Ład i zagospodarowanie przestrzenne w działaniu Alfred Stach Justyna Weltrowska