STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA SPIS TREŚCI. I. Raport diagnostyczny Miasta Stalowa Wola... 5

Transkrypt

1 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA Rzeszów- Stalowa Wola 2007

2 SPIS TREŚCI Wstęp... 4 I. Raport diagnostyczny Miasta Stalowa Wola Ogólna charakterystyka Rys historyczny Uwarunkowania geopolityczne Uwarunkowania geograficzno- przyrodnicze Zagospodarowanie przestrzenne Infrastruktura drogowa Infrastruktura teleinformatyczna Gospodarka komunalna Środowisko naturalne Otoczenie przyrodnicze Stan środowiska naturalnego Działania proekologiczne Sytuacja społeczna Dane demograficzne Zasoby mieszkaniowe Pomoc społeczna Ochrona zdrowia Kultura i sport Edukacja Rynek pracy Sytuacja gospodarcza Przemysł Handel i usługi RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 2

3 5.3. Turystyka Instytucje otoczenia biznesu Inwestycje II. Strategia rozwoju Miasta Stalowa Wola Ogólne załoŝenia Uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne rozwoju Analiza potrzeb rozwojowych miasta Analiza SWOT Misja Miasta Stalowa Wola Wizja Miasta Stalowa Wola Obszary rozwojowe Cele i zadania strategiczne Haromonogram realizacji strategii Źródła finansowania strategii Związki z innymi strategiami Zarządzanie i monitoring SPIS OBRAZÓW SPIS RYSUNKÓW SPIS TABEL SPIS WYKRESÓW RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 3

4 Wstęp Strategia rozwoju jest to długofalowy proces przygotowania oraz prowadzenia działań, słuŝący realizacji wyznaczonych zadań i celów, przy uwzględnieniu istniejących uwarunkowań. Jest to sposób w jaki miasto zamierza realizować swoją misję i cele, wskazuje kierunek rozwoju. Wymaga spojrzenia perspektywicznego i kompleksowego. Jest zarówno narzędziem analitycznym jak i roboczym. Odpowiada na pytanie co miasto musi zrobić aby się rozwijać, stwarza ramy bardziej szczegółowego planowania oraz ułatwia koncentrację energii i zasobów na najwaŝniejsze działania. Sformułowanie planu strategicznego stanowi podstawę do opracowywania planów bardziej specjalistycznych, np. finansowych. Odpowiada na pytania: Co trzeba zrobić? Kiedy naleŝy to zrobić? W jaki sposób? Kto ma realizować wyznaczone cele i zadania? Punktem wyjściowym formułowania strategii jest analiza własnych zasobów i moŝliwości oraz szans i zagroŝeń- raport diagnostyczny miasta. Diagnoza sytuacji społeczno- gospodarczej miasta została przeprowadzona w oparciu o aktualne dane dostarczone przez Urząd Miasta Stalowa Wola oraz na podstawie analizy danych z ostatnich lat. Raport został sporządzony w odniesieniu do następujących obszarów: 1) Ogólna charakterystyka. 2) Zagospodarowanie przestrzenne. 3) Środowisko naturalne. 4) Sytuacja społeczna. 5) Sytuacja gospodarcza. Druga część strategii ma charakter programujący, a podstawą do jej opracowania były wyniki debaty nad kierunkami rozwoju Miasta Stalowa Wola zorganizowanej w Urzędzie Miasta 15 listopada 2007r., w której uczestniczyli mieszkańcy oraz władze miasta. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 4

5 I. Raport diagnostyczny Miasta Stalowa Wola 1. Ogólna charakterystyka 1.1. Rys historyczny Stalowa Wola jest jednym z najmłodszych miast Polski. Powstała na terenie wsi Pławo, odnośnie której pierwsze wzmianki sięgają I połowy XV w. Ludność zamieszkująca tamtejsze tereny zajmowała się głównie łowiectwem, uprawą roli, wyrębem drzew oraz bartnictwem. W okresie I-go rozbioru Polski, Pławo wchodziło w skład kameralnego dominum Nisko. Następnie znajdowało się w posiadaniu baronów Richenbachów ( r.), by później stanowić własność magnatów- rodziny Resigner. W trakcie I wojny światowej, wieś stała się własnością Maksymiliana Francke. Przełomowym momentem dla rozwoju miasta był 1937r., kiedy Eugeniusz Kwiatkowski zatwierdził plan Centralnego Okręgu Przemysłowego oraz budowę Zakładów Południowych. Do momentu wybuchu II wojny światowej powstała tu część zakładów. W 1939r. prezydent Ignacy Mościcki dokonał uroczystego otwarcia nowo wzniesionych Zakładów Południowych. W1948r. Zakładom nadano nazwę Huta Stalowa Wola (HSW) Obejmowała ona wówczas: Fabrykę Maszyn w Radomsku, Fabrykę Maszyn w LeŜajsku, Fabrykę Maszyn w StrzyŜowie, Zakład Maszyn Budowlanych w Lubaczowie, Zakład Projektowania i Realizacji Inwestycji i Remontów Budowlanych w Stalowej Woli, Zakład Projektowo-Technologiczny w Stalowej Woli, Odlewnię śeliwa w Koluszkach. W latach 60 i 70, dzięki współpracy kooperacyjnej z firmami niemieckimi, brytyjskimi, amerykańskimi, HSW pozyskała najnowsze technologie, a w latach 80. stała się znaczącym producentem sprzętu wojskowego oraz stali jakościowych. Lata 90. to okres restrukturyzacji, reorganizacji oraz umacniania się profilu produkcji i poszukiwania dróg RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 5

6 wiodących do lepszej jakości, a takŝe poprawy konkurencyjności i obniŝenia kosztów wytwarzania. W 1991 roku nastąpiło przekształcenie HSW Kombinatu Przemysłowego w HSW Spółkę Akcyjną. Elektrownia Stalowa Wola była drugim co do wielkości zakładem powstałym w ramach programu w 1939r. Z upływem czasu przekształciła się z funkcjonującej jedynie na potrzeby Huty w głównego dostawcę energii cieplnej dla przemysłu oraz okolicznych miast. W latach 70 i 80 Elektrownia została przebudowana na potrzeby ciepłownictwa, głównie w celu bezzwrotnego podgrzewu wody do podziemnego wytopu siarki w kopalni w Jeziórku. W 1989r. stała się samodzielnym Przedsiębiorstwem Państwowym, a od 1996r. zaczęła funkcjonować jako Spółka Akcyjna. Kolejne istotne daty w historii Stalowej Woli to: 1944r.- wyzwolenie, 1945r.- otrzymanie praw miejskich, 1953r.- wyodrębnienie jako powiat miejski, 1973r.- przyłączenie Rozwadowa, 1977r.- przyłączenie Charzewic. Dynamiczny rozwój miasta rozpoczął się po zakończeniu wojny. W tym okresie powstało wiele nowych zakładów przemysłowych, szkół, budynków, osiedli, ulic, a takŝe baza sportowa i kulturalna. Lata 60 to okres kiedy Stalowa Wola przekształciła się do rozmiarów duŝego miasta. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 6

7 1.2. Uwarunkowania geopolityczne Stalowa Wola to miasto połoŝone w południowo- wschodniej Polsce. Od 1999r. naleŝy do województwa podkarpackiego i znajduje się w jego północnej części. Zajmuje powierzchnię 82,5 km 2, co stanowi 9,9% powierzchni całego powiatu stalowowolskiego i 0,45% powierzchni województwa podkarpackiego. Rysunek 1. Powiat stalowowolski na tle województwa podkarpackiego Źródło: Urząd Statystyczny w Rzeszowie RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 7

8 Stalowa Wola jest głównym miastem powiatu stalowowolskiego, który składa się z 6 gmin: 1. Stalowa Wola, 2. Bojanów- graniczy ze Stalową Wolą od strony południowej, 3. Zaleszany- graniczy ze Stalową Wolą od zachodu, 4. Pysznica- graniczy ze Stalową Wolą od wschodu, 5. Radomyśl- graniczy ze Stalową Wolą od północy, 6. Zaklików- znajduje się na północ od Stalowej Woli. Tabela 1. Powierzchnia Stalowej Woli na tle wybranych miast województwa podkarpackiego Wyszczególnienie Powierzchnia ha km 2 Stalowa Wola Krosno Przemyśl Rzeszów Tarnobrzeg Źródło: Dane GUS za rok 2006 Powierzchniowo Stalowa Wola jest duŝym miastem, większym niŝ Rzeszów. W porównaniu do wybranych największych miast województwa podkarpackiego znajduje się na 2 miejscu zaraz za Tarnobrzegiem, natomiast w skali kraju na 1670 miejscu. DuŜe znaczenie dla miasta ma fakt relatywnej bliskości granic Białorusi, Ukrainy i Słowacji oraz szlaków tranzytowych. Z jednej strony stwarza to zagroŝenie w wypadkach konfliktów zbrojnych, jednak w czasie pokoju implikuje ogromne moŝliwości osiągnięcia profitów gospodarczych, społecznych i kulturowych. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 8

9 1.3. Uwarunkowania geograficzno- przyrodnicze Stalowa Wola jest połoŝona w południowo- wschodniej Polsce, w Kotlinie Sandomierskiej, w widłach Wisły i Sanu. Płaskie ukształtowanie terenu stanowi idealne miejsce dla duŝych szlaków komunikacyjnych i co się z tym wiąŝe centrum logistycznego. Miasto ulokowane jest na wysokości od 151 do 160m n.p.m. w przygranicznej strefie 2 mezoregionów: 1. Równiny Tarnobrzeskiej- jest to region o powierzchni około km 2, zbudowany z plejstoceńskich piasków rzecznych, z których powstały liczne wydmy. Na terenie Równiny Tarnobrzeskiej znajdują się złoŝa siarki, które zalegają pod warstwą piasków. Znaczną część obszaru równiny zajmuje Puszcza Sandomierska, którą porastają bory mieszane (głównie dąb i sosna). 2. Doliny Dolnego Sanu- mezoregion zajmuje powierzchnię ok km 2. Ma postać bruzdy erozyjnej, której długość wynosi ponad 130 km, natomiast szerokość około 10 km. Dno doliny wypełnione jest osadami rzecznymi, których miąŝszość wynosi m. Porastają je łąki, a takŝe lasy łęgowe. W obrębie terasy zalewowej znajdują się starorzecza, zaś na terasach połoŝonych powyŝej terasy zalewowej wydmy. Jednym z najwaŝniejszych walorów przyrodniczych okolicy jest Puszcza Sandomierska, rozpościerająca się w kierunku gminy Bojanów. UŜytki rolne i leśne Rolnictwo w Mieście Stalowa Wola odgrywa znikomą rolę. Większość terenów zajmują uŝytki leśne. Tabela 2. UŜytki rolne oraz leśne w powiecie i mieście (dane w ha) w 2007r. UŜytki leśne Ogółem UŜytki rolne Lasy Zadrzewione i zakrzewione Razem Pozostałe uŝytki Stalowa Wola Bojanów RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 9

10 Pysznica Radomyśl nad Sanem Zaklików Zaleszany Powiat stalowowolski Źródło: Dane udostępnione przez Miasto Stalowa Wola Łączna powierzchnia uŝytków leśnych w mieście wynosi ha, podczas gdy uŝytki rolne zajmują jedynie ha. Zasoby naturalne W niedalekiej odległości od Stalowej Woli w rejonie Tarnobrzegu i Lubaczowa zlokalizowane są złoŝa siarki wynoszące około 200 mln ton. W dolinach w obrębie duŝych rzek Podkarpacia takich jak Wisła, San, Wisłok i Wisłoka znajdują się piaski i Ŝwiry w ilości około 110 mln ton. Ponadto w województwie podkarpackim odnaleźć moŝna około ton piasku kwarcowego uŝywanego do produkcji betonu komórkowego i cegły wapiennopiaskowej, ok. 22,5 mln ton surowców ilastych niezbędnych w ceramice budowlanej oraz torfy wapienne i margale uŝywane w przemyśle włókienniczym. Zasoby diatomitów i ziemi okrzemkowej wykorzystywane są w przemyśle chemicznym, spoŝywczym, budowlanym i środków ochrony roślin. WaŜnym zasobem jest równieŝ surowiec drzewny, którego ilość pozwala na pozyskanie około 1,5 mln m 3 rocznie w skali całego województwa. Spowodowane jest to duŝym zalesieniem sięgającym 37% powierzchni województwa, a wynoszącym około ha. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 10

11 Cieki wodne Przez miasto przepływa rzeka San, a takŝe odcinki Sanny, Łęgu i Bukowej. Przy czym najwyŝszym poziomem czystości charakteryzują się 2 ostatnie. DuŜe zasoby stanowią wody podziemne, które są głównym źródłem zaopatrzenia ludności w wodę pitną. Obecność rzek stwarza ogromny potencjał jeśli chodzi o zapotrzebowanie w wodę zarówno dla osiedlania się na tym terenie jak równieŝ na potrzeby gospodarcze. Szczegółowe informacje na temat stanu wód zawarte są w rozdziale określającym stan środowiska naturalnego. Klimat Obszar i okolicę Stalowej Woli moŝna zakwalifikować do klimatu podgórskich nizin i kotlin. Średnia roczna temperatura wynosi 8 0 C i obniŝa się w kierunku południowym. Dla tego klimatu charakterystyczne są częste zmiany pogody oraz temperatury. Rocznie liczba dni, w których występują przymrozki mieści się w granicach dni. Pierwsze przymrozki zaczynają się często w połowie października, a kończą pod koniec kwietnia. Największe zachmurzenie występuje między listopadem a lutym, sięgając swojego maksimum w grudniu. Liczba godzin, kiedy świeci słońce średnio wynosi 5 w ciągu lata i 2 godziny zimą. Jest to spowodowane licznymi mgłami oraz inwersją temperatury. Średnioroczne opady wynoszą 800mm, z czego 7-10% to opady śnieŝne. Grubość pokrywy śnieŝnej sięga nawet 50cm i zdarza się to najczęściej na przełomie stycznia i lutego, a utrzymuje dni w skali roku. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 11

12 2. Zagospodarowanie przestrzenne 2.1. Infrastruktura drogowa Układ drogowy Stalowa Wola jest znaczącym węzłem komunikacyjnym w regionie. PołoŜona jest na skrzyŝowaniu dróg płn.- płd. i wsch.- zach. Przez miasto przebiega droga krajowa 77 Lipnik- Stalowa Wola-Przemyśl. W odległości ok. 60km od miasta planowana jest budowa autostrady A-4. Drogi wojewódzkie przebiegające przez miasto to: Olbięcin- Stalowa Wola Nr 855 oraz Nagnajów- Tarnobrzeg- Stalowa Wola Nr 871. Drogi wojewódzkie przebiegające w pobliŝu miasta to drogi Nr: 854, 856, 857,858, 861, 863, 872, 985. Obraz 1. Stalowa Wola nocą - skrzyŝowanie ul. KEN i Al. Jana Pawła II RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 12

13 Tabela 3. Długość i jakość dróg gminnych i powiatowych w latach 2005 i 2007 Wyszczególnienie 2005r. 2007r. Drogi powiatowe O nawierzchni twardej 173,9 km 173,9 km O nawierzchni ulepszonej 170,3 km 173,9 km Drogi gminne O nawierzchni twardej 65,4 km 69,8 km O nawierzchni ulepszonej 65,1 km 69,3 km Źródło: Dane udostępnione przez Urząd Miasta Stalowa Wola W przeciągu ostatnich 2 lat zwiększyła się długość dróg powiatowych o nawierzchni ulepszonej o 3,3 km oraz długość dróg gminnych o nawierzchni twardej o 4,4 km i długość dróg gminnych o nawierzchni ulepszonej o 4,2 km. Komunikacja autobusowa Po mieście moŝna poruszać się komunikacją publiczną w postaci ZMKS na 10 liniach. Długość trasy komunikacyjnej autobusowej wynosi 41km. Układ kolejowy Przez teren miasta przebiegają 3 linie kolejowe o długości ok. 12 km. 1. Lublin Przeworsk, odcinek Lublin Stalowa Wola (linia jednotorowa niezelektryfikowana), 2. Sandomierz - Stalowa Wola (linia dwutorowa zelektryfikowana), 3. Stalowa Wola Hrubieszów (linia jednotorowa niezelektryfikowana). Ogromne znaczenie ma takŝe węzeł kolejowy Rozwadów, który posiada bezpośrednie połączenie z Przemyślem, Krakowem, Lublinem, Warszawą, Łodzią i Poznaniem, a takŝe z miastami Śląska i Wrocławiem. W odległości ok. 10 km od Stalowej Woli przebiega szeroko-torowa trasa LHS (Linia Hutniczo-Siarkowa), która łączy Katowice z centrami przemysłowymi Ukrainy. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 13

14 Lotniska Na terenie województwa podkarpackiego znajduje się 5 lotnisk, w tym 1 nieczynne w Arłamowie. Największym lotniskiem jest lotnisko regionalne Rzeszów- Jasionka. Pozostałe posiadają status lokalnych i zlokalizowane są w Turbii koło Stalowej Woli oraz w Mielcu i Krośnie Infrastruktura teleinformatyczna Na terenie Stalowej Woli oprócz ogólnopolskich dostawców, świadczących usługi telekomunikacyjne, Telekomunikacji Polskiej S.A. działa lokalna firma telekomunikacyjna- Pilicka Telefonia Sp. z o.o. Firma świadczy usługi w 3 obszarach dla firm, osób indywidualnych oraz usługi internetowe. Potrzeby komunikacyjne mieszkańców Stalowej Woli są spełniane takŝe dzięki telefonii bezprzewodowej, operatorów telefonów komórkowych. Innym coraz bardziej popularnym środkiem komunikacji jest Internet. Na terenie miasta działają następujący dostawcy Internetu : MTM- INFO- firma oferuje dostęp do Internetu, obejmujący podłączanie pojedynczych odbiorców oraz budowę i przyłączanie całych sieci komputerowych. Oferta handlowa firmy adresowana jest do klientów indywidualnych oraz małych i średnich przedsiębiorstw. Telekomunikacja Polska- Neostrada tp oferuje stały i szybki dostęp do Internetu bez blokowania linii telefonicznej, umoŝliwia przesyłanie duŝych ilości informacji, korzystanie z poczty elektronicznej i multimediów oraz zakładanie stron www. CoverNET- firma działa na terenie Stalowej Woli i okolic od 2003r. Oferta firmy opiera się na usługach związanych z bezprzewodowym dostępem do Internetu, skierowana jest przede wszystkim do osób indywidualnych, ale takŝe do firm oraz osób prowadzących działalność gospodarczą. Kompleksowa oferta rozpoczyna się zaprojektowaniem sieci lokalnej LAN, instalacją urządzeń i ułoŝeniem przewodów w budynku, a kończy się podłączeniem Internetu oraz skonfigurowaniem komputera. MK-NET S.C.- firma jest jednym z największych dostawców Internetu na obszarze Stalowej Woli i miejscowości sąsiadujących, działa od 2002r., a swoją ofertę kieruje zarówno do klientów indywidualnych jak i firm. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 14

15 TELE 2- świadczy usługi w technologii ADSL (szerokopasmowe cyfrowe łącze internetowe oparte na sieci telefonicznej). Firma posiada kompleksową ofertę zarówno dla biznesu jak osób indywidualnych. TVK Diana- firma oferuje dostęp bez ograniczeń do zasobów światowego Internetu, brak limitu transferu danych, zabezpieczenie przed awariami - dynamiczne przełączanie w przypadku awarii jednego z łączy, system monitoringu działający 24x7, własną stronę www, własne konto pocztowe o pojemności 50MB, 1Mb/s w nocy, a takŝe opiekę specjalistów. TVK Stella- firma wykorzystując instalację telewizji kablowej oferuje tani, łatwy i nielimitowany dostęp do Internetu. Telewizje: Telewizja Miejska Stalowa Wola, ul. 1-go Sierpnia 12, Telewizja Kablowa "Diana", ul. Popiełuszki 6, Telewizja Kablowa "Stella", ul. Ofiar Katynia 35; tvk.stella.net.pl. Stacje radiowe Radio Leliwa - oddział w Stalowej Woli, Al. Jana Pawła II 25 a. Redakcje Wydawnictwo "Sztafeta" - redakcja tygodnika, ul. 1-go Sierpnia 12, "Echo Dnia" - oddział redakcji dziennika, ul. 1-go Sierpnia 12, "Nowiny" - oddział redakcji dziennika, Al. Jana Pawła II 25a Gospodarka komunalna Na ternie miasta funkcjonuje Miejski Zakład Komunalny Spółka z o.o. w Stalowej Woli. Przedmiotem działalności spółki jest: zaopatrzenie w wodę pitną, oczyszczanie ścieków komunalnych, instalatorstwo wodno- kanalizacyjne, konserwacja urządzeń wodno- kanalizacyjnych, wywóz i unieszkodliwianie nieczystości oraz prowadzenie składowiska odpadów, RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 15

16 zagospodarowanie surowców wtórnych, usługi transportowe, dystrybucja paliw, naprawy pojazdów mechanicznych, remonty dróg, chodników i placów, wynajem nieruchomości, analizy i badania techniczne. Dane odnośnie urządzeń sieciowych zlokalizowanych na terenie miasta przedstawiają poniŝsze tabele. Tabela 4. Wodociągi w 2006r. Wyszczególnienie Jednostka miary 2006r. Długość czynnej sieci rozdzielczej km 90,2 Połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania szt Woda dostarczona gospodarstwom domowym dam Liczba ludności korzystającej z sieci wodociągowej osoba Źródło: Dane GUS z 2006r. Tabela 5. Kanalizacja w 2006r. Wyszczególnienie Jednostka miary 2006r. Długość czynnej sieci kanalizacyjnej km 104,4 Połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania szt. 927 Ścieki odprowadzane dam Ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej osoba Źródło: Dane GUS za 2006r. W 2006r. z instalacji wodociągowych korzystało 96,1% mieszkańców, a z instalacji kanalizacyjnych- 86,8% mieszkańców. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 16

17 Tabela 6. Sieć gazowa w 2006r. Sieć gazowa Długość czynnej sieci ogółem km ,0 Długość czynnej sieci przesyłowej km ,0 Długość czynnej sieci rozdzielczej w m m ,0 Czynne połączenia do budynków mieszkalnych szt ,0 Odbiorcy gazu gosp. dom ,0 Odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania gazem gosp. dom. 987,0 Odbiorcy gazu w miastach gosp. dom ,0 ZuŜycie gazu w tys. m3 tys.m ,9 ZuŜycie gazu na ogrzewanie mieszkań w tys. m3 tys.m ,1 Ludność korzystająca z sieci gazowej osoba ,0 Źródło: GUS za 2006 Według danych z r. długość sieci gazowej wzrosła do 184,9 km (sieć gazowa niskiego ciśnienia: m, średniego ciśnienia: m, przyłącza gazowe niskiego ciśnienia: m, średniego ciśnienia: m). Elektroenergetyka W energię elektryczną miasto zaopatruje Elektrownia Stalowa Wola S.A. Spółka składa się z 2 części: Elektrownia II o osiągalnej mocy elektrycznej 91 MW i cieplnej 422 MW oraz Elektrownia III o osiągalnej mocy elektrycznej 250 MW. Ilość odbiorców energii elektrycznej na niskim napięciu w 2005r. wynosiła , a jej zuŝycie MW h. W maju 2007r. swoją działalność rozpoczęła Energetyka Południe S.A. (EP S.A.), do której zgodnie z rządowym Programem dla elektroenergetyki - wniesiono akcje: EnergiiPro S.A., Enionu S.A., Południowego Koncernu Energetycznego S.A. i Elektrowni Stalowa Wola S.A. EP S.A. obejmuje swoim działaniem 17% powierzchni kraju. Spółka jest drugim pod względem wielkości producentem energii elektrycznej w Polsce, a takŝe liderem pod względem sprzedaŝy energii dla klientów indywidualnych oraz korporacyjnych. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 17

18 Tabela 7. ZuŜycie energii elektrycznej na terenie gminy Stalowa Wola Stan na Stan na Odbiorcy energii elektrycznej na niskim napięciu szt szt. ZuŜycie energii elektrycznej na niskim napięciu MW h MW h ZuŜycie energii elektrycznej w przeliczeniu na 1 mieszkańca 504,3 KW h 513,5 KW h ZuŜycie energii elektrycznej w przeliczeniu na 1 odbiorcę 1 370,8 KW h KW h Źródło: Dane dostarczone przez Miasto Stalowa Wola Ciepłownictwo Głównym dostarczycielem energii cieplnej w mieście jest Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej sp. z o.o. w Stalowej Woli. Spółka prowadzi działalność gospodarczą w zakresie przesyłania i dystrybucji ciepła zakupionego w Elektrowni Stalowa Wola S.A na potrzeby centralnego ogrzewania i podgrzewania wody wodociągowej dla odbiorców z terenu gmin Stalowa Wola oraz Nisko. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 18

19 Tabela 8. Elektrociepłownia Stalowa Wola- dane o przedsiębiorstwie za 2006r. Wielkość mocy cieplnej zamówionej przez odbiorców ogółem Wielkość mocy cieplnej zamówionej przez Miasto Stalowa Wola Wielkość mocy cieplnej zamówionej przez Miasto Nisko Długość eksploatowanych sieci cieplnych Długość eksploatowanych zewnętrznych instalacji odbiorczych Ilość eksploatowanych węzłów cieplnych Roczna sprzedaŝ ciepła ogółem SprzedaŜ na cele komunalno bytowe Pozostałe Zatrudnienie ogółem Zatrudnienie w działalności koncesjonowanej MW 126,82 MW 20,4 MW 196,26 km 47,15 km 99 szt ,16 GJ ,16 GJ GJ 125 osób 124 osób Źródło: Dane udostępnione przez Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej sp. z o.o. w Stalowej Woli RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 19

20 Wnioski: Stalowa Wola jest miastem o bardzo korzystnym połoŝeniu geograficznym, na przecięciu szlaków północ- południe, wschód-zachód w relatywnej bliskości granic z Ukrainą i Słowacją. Miasto jest bardzo dobrze zaopatrzone w energię elektryczną (ESW), posiada teŝ własne zasoby wodne i ujęcie wody. Do głównych problemów w zakresie infrastruktury technicznej i gospodarki komunalnej, z jakimi zmaga się miasto naleŝą: m.in. zły stan dróg, połoŝenie poza głównymi arteriami komunikacyjnymi w skali kraju oraz niepełna kanalizacja. Do najwaŝniejszych szans rozwoju miasta naleŝą plany dokończenia budowy obwodnicy oraz wspólne przedsięwzięcia (m.in. budowa wraz z Tarnobrzegiem spalarni śmieci). RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 20

21 3. Środowisko naturalne 3.1. Otoczenie przyrodnicze Stalowa Wola połoŝona jest w Kotlinie Sandomierskiej. W jej pobliŝu znajdują się ogromne połacie lasów mieszanych, pozostałych po dawnej puszczy Sandomierskiej. Korelują one z tarasową rzeźbą terenu, zbudowaną z glin lodowcowych bądź utworów fluwioglacjalnych. W skład lasów wchodzą głównie: sosny 66%, dęby 19%, olchy 11%, brzozy 2% oraz inne drzewa 2%. Utworzono tam 6 rezerwatów florystycznych, mających za zadanie chronić rzadkie gatunki roślin. WaŜnym elementem krajobrazu jest przepływająca rzeka San, która łączy się na Północnym Zachodzie z Wisłą. W pobliŝu miasta znajduje się Rezerwat Przyrody Jastkowice o powierzchni 45,68 ha, gdzie oprócz wielu gatunków drzew godne uwagi jest równieŝ runo leśne, wśród którego moŝna wyróŝnić m.in. czerniec groszkowy, czosnek niedźwiedzi i Ŝywiec gruczołowaty. We wsi Pniów i Orzechów znajdują się rezerwaty florystyczne o powierzchni odpowiednio: 4,15 ha i 1,72 ha. MoŜna tam spotkać największe skupiska kotewki - jadalnego orzecha wodnego. Na terenie kotliny zlokalizowany jest Park Krajobrazowy Lasy Janowskie, który stanowi jeden z największych w Polsce zwartych kompleksów leśnych. Powierzchnia samego Parku wynosi ha, a jego otuliny ha. O wysokich walorach świadczy fakt, Ŝe w Lasach Janowskich wyodrębniono ponad 200 zespołów roślinnych, w tym 33 leśne. Niezwykle zróŝnicowane w skali kraju są siedliska torfowiskowe. W Parku znajdziemy ponad 800 gatunków roślin naczyniowych, 162 gatunki mszaków i około 230 gatunków porostów. Na uwagę zasługuje fakt istnienia duŝych kompleksów stawów, a takŝe licznej zwierzyny. Lasy Janowskie są bardzo waŝnym miejscem wśród polskich obszarów chronionych i włączone zostały do europejskiej sieci Natura RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 21

22 Obraz 2. Lasy Janowskie Innym rezerwatem przyrody jest Rezerwat Kacze Błota zajmujący powierzchnię 168,87 ha. Na jego terenie występuje 80 gatunków roślin naczyniowych, 2 gatunki rosiczek, storczyk krwisty i kocanka piaskowa oraz inne bardzo cenne gatunki. Rezerwat Imielity Ług zajmujący powierzchnię 802 ha jest rezerwatem o wybitnych walorach przyrodniczych. Ma charakter wodno- torfowiskowy, gdzie miąŝszość torfu dochodzi do 6m.Występuje tam bogata roślinność, spośród której jest wiele zagroŝonych gatunków. Warunki tam panujące idealnie nadają się dla zwierząt. Szczególnie ptaków błotnych, wodnych i drapieŝnych( Ŝuraw, rybołów, łabędź niemy, bielik, bocian czarny). Obraz 3. Rezerwat Imielity Ług RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 22

23 Cała Kotlina Sandomierska jest głównie obszarem torfowisk i lasów wilgotnych. Obok gatunków pospolitych jest wiele ginących, rzadko spotykanych i chronionych. Znajduje się tam wiele gatunków zwierząt, chociaŝby największe zwierze występujące w Polsce- Ŝubr, a takŝe wiele innych: jelenie, dziki, sarny, lisy, zające, baŝanty, wiewiórki, nietoperze oraz padalec zwyczajny, jaszczurka zwinka, a takŝe róŝne gatunków owadów. W Kotlinie Sandomierskiej występują najczęściej gleby bielicowe lub na skutek przekształcenia działalnością człowieka pseudoblielicowe. Charakteryzują się intensywnym brunatnym zabarwieniem. Powstały na warstwach istebniańskich dolnych, piaskowcach i łupkach ilastych z gleb lessowych i lessopodobnych, piasków całkowitych i niecałkowitych. Na terenie tym występuje równieŝ drugi rodzaj gleb, a mianowicie gleby torfowe, występujące na obszarze tzw. Wielkiego Błota. Gleby mają odczyn zbliŝony do obojętnego i zalicza się je do IV i V klasy. Powierzchnię terenów zielonych w samym mieście Stalowa Wola oraz ich podział przedstawia poniŝsza tabela. Tabela 9. Tereny zieleni w Stalowej Woli w 2007r. Wyszczególnienie Powierzchnia Parki Zieleń uliczna Zieleń osiedlowa Park Charzewicki Pozostałe 18,7 ha 54,5 ha 17,1 ha 13,5 ha 13,5 ha Źródło: Dane udostępnione przez Urząd Miasta Stalowa Wola Największą powierzchnię w mieście zajmuje zieleń uliczna- 54,5 ha, następnie parki, zieleń osiedlowa oraz Park Charzewicki i pozostałe tereny zieleni. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 23

24 3.2. Stan środowiska naturalnego W przeciągu ostatnich lat liczba odpadów wytwarzanych w mieście wzrosła z ton w 2000r. do ton w 2006r. Zjawisko to spowodowane jest pojawieniem się nowych zakładów przemysłowych, które je wytwarzają. Poziom zanieczyszczenia powietrza, wód oraz gleb przedstawiony jest poniŝej. Zanieczyszczenie powietrza Zanieczyszczenie powietrza w Stalowej Woli, biorąc pod uwagę emisję zanieczyszczeń pyłowych, wzrosło w porównaniu z 2000r. o 26,34%. Emisja zanieczyszczeń gazowych nieznacznie się zmniejszyła- o 2,61%. Wielkość emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych w latach przedstawiają poniŝsze wykresy. Wykres 1. Wysokość emisji zanieczyszczeń pyłowych z zakładów szczególnie uciąŝliwych na terenie Stalowej Woli w latach (dane w tonach) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Z lat Emisja zanieczyszczeń pyłowych wzrosła z 562 ton w 2000r. do 714 ton w 2005r. 608 ton zanieczyszczeń pyłowych pochodzi ze spalania paliw, natomiast pozostałe 5 ton to emisja nie zorganizowana. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 24

25 Wykres 2. Wysokość emisji zanieczyszczeń gazowych z zakładów szczególnie uciąŝliwych na terenie Stalowej Woli w latach (dane w tonach) r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS za lata W skład zanieczyszczeń gazowych wchodzi przede wszystkim emisja dwutlenku węgla t/r. i kolejno dwutlenku siarki t/r., nie zorganizowana t/r., tlenków azotu t/r. oraz tlenku węgla- 957 t/r. Największy wzrost emisji zanieczyszczeń gazowych miał miejsce z 2002 na 2003r. Emisja wzrosła wówczas o 15,70%. Według danych WIOS w Rzeszowie w 2005r. stęŝenie SO 2 w Stalowej Woli wynosiło 5,9 µg/m3, a dopuszczalnym poziom substancji w powietrzu w ciągu roku to 20 µg/m3. Daje to bardzo dobrą ocenę jakości powietrza, pod względem zanieczyszczenia przez SO 2. StęŜenie NO 2 wynosiło 22,9 µg/m3. Norma substancji w powietrzu to 40 µg/m3, a wartość marginesu tolerancji 10 µg/m3. Oznacza to dostateczny poziom czystości powietrza, biorąc pod uwagę zanieczyszczenie wywołane NO 2. Zawartość benzenu wyniosła 3,03 µg/m3. Dopuszczalny poziom stęŝenia substancji w powietrzu to 5 µg/m3, tyle samo wynosi wartość marginesu tolerancji, co oznacza bardzo dobra ocenę jakości powietrza, pod względem stęŝenia tej substancji. Emisję zanieczyszczeń pyłowych oraz gazowych w Stalowej Woli w porównaniu do wybranych miast województwa podkarpackiego przedstawiają poniŝsze tabele oraz wykresy. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 25

26 Tabela 10. Emisja zanieczyszczeń pyłowych powietrza z zakładów szczególnie uciąŝliwych w wybranych miastach województwa podkarpackiego Wyszczególnienie r. Stalowa Wola Krosno Przemyśl Rzeszów Tarnobrzeg Źródło; Dane GUS za lata Wykres 3. Emisja zanieczyszczeń pyłowych powietrza z zakładów szczególnie uciąŝliwych w wybranych miastach województwa podkarpackiego (dane w tonach) Rzeszów Tarnobrzeg Przemyśl Krosno Stalowa Wola Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS za lata RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 26

27 Tabela 11. Emisja zanieczyszczeń gazowych powietrza z zakładów szczególnie uciąŝliwych (dane w tonach) Wyszczególnienie r. Stalowa Wola Krosno Przemyśl Rzeszów Tarnobrzeg Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS za lata Wykres 4. Emisja zanieczyszczeń gazowych powietrza z zakładów szczególnie uciąŝliwych w wybranych miastach województwa podkarpackiego (dane w tonach) Rzeszów Tarnobrzeg Przemyśl Krosno Stalow a Wola Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS za lata W Stalowej Woli na przestrzeni lat odnotowano najwyŝszy poziom emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych w porównaniu do pozostałych wybranych miast województwa podkarpackiego. Wpływa na to przede wszystkim fakt, Ŝe jest to miasto przemysłowe, na terenie którego znajduje się wiele fabryk emitujących zanieczyszczenia. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 27

28 ZuŜycie i zanieczyszczenie wód Przez miasto Stalowa Wola przepływa rzeka San. Jest to największy karpacki dopływ Wisły, o długości 443,4 km i zlewni o powierzchni ,3 km 2. Lewostronne dopływy Sanu to: Wołowaty, Solinka, Hoczewka, Osława, Sanoczek, Łęg Rokietnicki, Wisłok, Trzebośnica, Rudnia i Barcówka. Do prawostronnych dopływów naleŝą: Czarny, Olszanka, Tyrawka, Stupnica, Wiar, Wisznia, Szkło, Lubaczówka, Złota, Tanew i Bukowa. W zlewni Sanu oprócz Stalowej Woli znajdują się miasta: Lesko, Zagórz, Sanok, Dynów, Przemyśl, Radymno, Jarosław, Lubaczów, Oleszyce, Cieszanów, LeŜajsk, Sokołów Małopolski, Nowa Sarzyna, Rudnik nad Sanem, Ulanów oraz Nisko. W 2005r. do Sanu odprowadzane były ścieki z oczyszczalni biologicznych w Lesku, Sanoku, Dynowie, Jarosławiu, Wierzawicach, LeŜajsku, Nisku i Stalowej Woli a takŝe ścieki przemysłowe z Sanockich Zakładów Przemysłu Gumowego Stomil-Sanok S.A. w Sanoku, z Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Sanoku, a takŝe z jednostek wchodzących w skład Grupy Kapitałowej Huty Stalowa Wola S.A. w Stalowej Woli oraz firm, które są zlokalizowane na terenie HSW S.A. i Tarnobrzeskiej Specjalnej strefy Ekonomicznej. Do Sanu wpływają takŝe wody pochłodnicze z Elektrowni Stalowa Wola S.A. w Stalowej Woli. W 2005r. zostały przeprowadzone badania jakości rzeki w 20 punktach pomiarowokontrolnych. Wyniki badań wskazały na przynaleŝność wód Sanu do V- najgorszej klasy pod względem jakości wody w 6 punktach pomiarowo-kontrolnych, przynaleŝność do IVniezadowalającej klasy w 3 punktach: poniŝej Jarosławia, poniŝej ujścia Wisłoka i powyŝej Sarzyny. PrzynaleŜność do III- zadowalającej klasy odnotowano w 15 punktach, a do II klasy oznaczającej dobrą jakość w 2 punktach. Główne zaopatrzenie ludności w wodę stanowią wody podziemne. Według badań przeprowadzonych przez PIG w latach 2004 i wody podziemne w Stalowej Woli naleŝały kolejno do IV i do III klasy, co oznacza, Ŝe ich stan się poprawił. PrzynaleŜność do IV klasy oznacza niezadowalającą jakość- przekroczenie przez większość wskaźników dopuszczalnego poziomu jakości wody przeznaczonej do spoŝycia oraz podwyŝszenie wskaźników jakości w wyniku naturalnych procesów oraz słabego oddziaływania antropogenicznego. PrzynaleŜność do III klasy wskazuje na zadowalającą jakośćograniczenie ilości wskaźników, przekraczających dopuszczalne wartości jakości wody przeznaczonej do spoŝycia oraz podwyŝszenie wskaźników jakości w wyniku naturalnych procesów oraz słabego oddziaływania antropogenicznego. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 28

29 Do badań nad jakością wody wykorzystano wskaźniki: amoniak arsen, azotany, azotyny, bor, chlorki, chrom, cyjanki, cynk, fluorki, fosforany, glin, kadm, krzemionka, magnez, mangan, miedź, nikiel, odczyn ph, ołów, potas, przewodność, siarczany, sód, wapń, węgiel organiczny, wodorowęglany, Ŝelazo ogólne i rtęć. W przypadku Stalowej Woli wskaźniki przekraczające normy wód przeznaczonych do spoŝycia przez ludzi to mangan, Ŝelazo ogólne oraz nikiel. Oczyszczaniem wód zajmują się 2 oczyszczalnie ścieków (komunalna i przemysłowa) o łącznej przepustowości 123 dam 3 na dobę (komunalna- 23 dam 3 na dobę, przemysłowa- 100 dam 3 na dobę). Łączna ilość odprowadzanych ścieków komunalnych w 2006r., wynosiła dam 3, natomiast ścieków przemysłowych dam 3. Wykres 5. Ilość odprowadzanych ścieków przemysłowych w wybranych miastach województwa podkarpackiego (dane w hm 3 ) ,7 1,2 1,5 1,8 1,9 4,9 Jedlicze Mielec Jasło Dębica Rzeszów Stalow a Wola 8,1 Tarnobrzeg Źródło: Dane WIOS w Rzeszowie za 2005r. Według danych WIOS w Rzeszowie z 2005r. Stalowa Wola jest jednym z miast województwa podkarpackiego, które odprowadzają największa ilość ścieków przemysłowych. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 29

30 Wykres 6. ZuŜycie wody w Stalowej Woli na potrzeby gospodarki narodowej i przemysłu w 2006r. 2,10% 1,81% Przemysł Eksploatacja sieci wodociągowej Gospodarstwa domowe 96,09% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS z 2006r. Większość wody, bo aŝ 96,09%,zuŜywana jest na potrzeby przemysłu, pozostałą część pochłania eksploatacja sieci wodociągowej 2,10% oraz gospodarstwa domowe 1,81%. Zanieczyszczenie gleb Stan i jakość gleb mają kluczowe znaczenie w rolnictwie. PoniewaŜ w samym mieście rolnictwo odgrywa znikomą rolę, badania zostały przeprowadzone w skali całego powiatu stalowowolskiego, a ich wyniki prezentuje poniŝsza tabela. Tabela 12. Odczyn gleb oraz zawartość przyswajalnych form P 2 O 5, K 2 O i Mg w % w powiecie stalowowolskim Powierzchnia- ha 575 Ilość prób 932 Ilość gospodarstw 163 Odczyn gleb- % Bardzo kwaśny, kwaśny 61 Lekko kwaśny 20 RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 30

31 Obojętny, zasadowy 19 Potrzeby wapniowania- % Konieczne, potrzebne 55 Wskazane 11 Ograniczone, zbędne 34 Udział gleb o zwartości fosforu- % Udział gleb o zawartości potasu- % Udział gleb o zawartości magnezu- % Bardzo niski, niski 76 Średni 12 Wysoki, bardzo 12 wysoki Bardzo niski, niski 55 Średni 21 Wysoki, bardzo 24 wysoki Bardzo niski, niski 27 Średni 10 Wysoki, bardzo 60 wysoki Źródło: Badania OSChR w Rzeszowie w latach (na podstawie danych opracowanych w OSChR Kielcach) 61% gleb w powiecie stalowowolskim jest kwaśnych i bardzo kwaśnych. Zakwaszenie gleb jest zjawiskiem bardzo niekorzystnym, gdyŝ ogranicza ich produktywność. Jest to wskaźnik ich degradacji chemicznej. Kationy kwaśne takie jak glin, wodór czy mangan wywierają toksyczny wpływ na rośliny uprawne, to z kolei prowadzi do redukcji wzrostu i wielkości systemu korzeniowego. 55% gleb wymaga wapniowania, które z kolei jest sposobem na kontrolę nadmiaru kwaśnych kationów w glebach uprawnych. Według danych za 2005r. wykazanych przez WIOS w Rzeszowie, tereny na których odnotowano przekroczenia standardów jakości gleby i ziemi znajdują się na terenie 13 powiatów. Są to: powiat jasielski, m. Krosno, lubaczowski, łańcucki, mielecki, niŝański, przemyski, przeworski, m. Rzeszów, rzeszowski, sanocki, m. Tarnobrzeg, ustrzycki. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 31

32 Zanieczyszczenie terenów dotyczyło przede wszystkim: benzyn (węglowodory C6 C12), oleju mineralnego (C12-C35), sumy węglowodorów aromatycznych. W pozostałych 12 powiatach, w tym w stalowowolskim, nie zarejestrowano przekroczeń standardów jakości gleby i ziemi Działania proekologiczne W działalność proekologiczną juŝ od kilku lat jest zaangaŝowana Elektrownia Stalowa Wola. Podejmowane przez nią działania znacznie ograniczają negatywny wpływ produkcji na środowisko. Obecnie na terenie miasta realizowana jest inwestycja związana z budową elektrowni wodnej. Ponadto Elektrownia Stalowa Wola na bieŝąco inwestuje w produkcję tzw. zielonej energii. Warta około 26 mln zł inwestycja pozwoli na to, by 10% ogółu produkowanej przez elektrownię energii uzyskiwana była ze źródeł ekologicznych. Interesującym pomysłem jest takŝe budowa małej elektrowni wodnej o wartości 2 mln zł. Ideą proekologicznej działalności Elektrowni jest tzw. czysta produkcja, która polega na: poprawie efektywności wykorzystania istniejących zasobów naturalnych, poprawie efektywności wykorzystania surowców wtórnych, ograniczeniu powstawania zanieczyszczeń na początku procesu produkcyjnego, ograniczeniu kosztów produkcji, przy zachowaniu takiej samej jakości. Inne działania, mające na celu ograniczyć negatywne oddziaływanie na środowisko polegają na: ograniczaniu emisji pyłów i gazów do powietrza atmosferycznego, poprzez stosowanie nowoczesnych technologii, ochronie wód poprzez wykorzystanie ścieków w produkcji i obniŝanie zuŝycia wody, eliminacji składowania odpadów paleniskowych, utrzymywaniu urządzeń technicznych w dobrym stanie. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 32

33 Wnioski W zakresie środowiska naturalnego Stalowa Wola posiada wiele atutów, a mianowicie bliskość rezerwatów przyrody czy połoŝenie w otoczeniu licznych terenów zielonych, co moŝe sprzyjać rozwojowi turystyki lokalnej. Do słabych stron miasta i zagroŝeń naleŝą wzrost zanieczyszczeń pyłowych i gazowych powietrza w wyniku produkcji przemysłowej i wzrostu emisji spalin, a takŝe duŝa ilość ścieków odprowadzanych do wód. Szansą na ochronę środowiska naturalnego jest wzrost świadomości proekologicznej oraz podejmowanie działań, mających na celu lepsze wykorzystanie istniejących zasobów oraz stosowanie w procesach produkcyjnych nowoczesnych, mniej szkodliwych dla środowiska technologii. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 33

34 4. Sytuacja społeczna 4.1. Dane demograficzne Według danych z r. Stalowa Wola jest zamieszkiwana przez mieszkańców, co daje jej 65 miejsce w skali kraju. Gęstość zaludnienia całego powiatu stalowowolskiego na tle województwa podkarpackiego przedstawia poniŝszy rysunek. Rysunek 2. Zaludnienie w poszczególnych powiatach województwa podkarpackiego Źródło: Urząd Statystyczny w Rzeszowie, dane za 2005r. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 34

35 Powiat stalowowolski w 2005r. znajdował się w II grupie pod względem gęstości zaludnienia, co oznacza, Ŝe na km 2 przypadało od 100 do 140 osób, podczas gdy średnia dla Podkarpacia to 118 osób na km 2. Bardziej zaludnione od Stalowej Woli były tylko powiaty: rzeszowski, łańcucki, mielecki i dębicki. Zestawienie wysokości zaludnienia w Mieście Stalowa Wola w porównaniu do wybranych większych miast województwa podkarpackiego przedstawia poniŝsza tabela. Tabela 13. Zaludnienie Stalowej Woli na tle wybranych miast województwa podkarpackiego w 2006r. Wyszczególnienie Ludność Ogółem Os./ km 2 Stalowa Wola Krosno Przemyśl Rzeszów Tarnobrzeg Źródło: Dane GUS za 2006r. Gęstość zaludnienia w Stalowej Woli wg danych GUS wynosi 794 os./ km 2. W porównaniu do wybranych miast województwa podkarpackiego miasto znajduje się za Krosnem, Rzeszowem i Przemyślem. PrzewyŜsza natomiast Tarnobrzeg, gdzie gęstość zaludnienia wynosi 586 os/ km 2. Na przestrzeni lat liczba mieszkańców miasta zmniejszyła się z do mieszkańców, z czego jest kobiet, a męŝczyzn. Oprócz spadku liczby ludności występuje zjawisko przewagi kobiet, współczynnik feminizacji to 107 kobiet na 100 męŝczyzn. Kształtowanie się wysokości liczby ludności w latach przedstawia poniŝszy wykres. 1 Dane dostarczone przez Urząd Miasta Stalowa Wola RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 35

36 Wykres 7. Liczba ludności w latach Źródło: Urząd Miasta Stalowa Wola Wykres 8. Liczba ludności w latach wg płci Kobiety MęŜczyźni Źródło: Urząd Miasta Stalowa Wola RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 36

37 W ostatnich latach zanotowano znaczny spadek przyrostu naturalnego. Ruch naturalny wg płci przedstawia poniŝsza tabela. Tabela 14. Ruch naturalny wg płci w latach r. Urodzenia Ŝywe Ogółem MęŜczyźni Kobiety Zgony ogółem Ogółem MęŜczyźni Kobiety Zgony niemowląt Ogółem MęŜczyźni Kobiety Źródło: Dane GUS z lat RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 37

38 Wykres 9. Przyrost naturalny ogółem w latach r. Źródło: Dane GUS za lata Wykres 10. Przyrost naturalny wg płci w latach r. MęŜczyźni Kobiety Źródło: Dane GUS za lata W roku 2006 zanotowano spadek przyrostu naturalnego w stosunku do roku bazowego (2000r.). Szczególnie widoczny jest spadek przyrostu naturalnego wśród męŝczyzn. Wynika to ze spadku liczby urodzin przy jednoczesnym wzroście zgonów. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 38

39 Spadek liczby mieszkańców Stalowej Woli jest równieŝ spowodowany spadkiem liczby zameldowań przy wzroście wymeldowań. Tabela 15. Migracje na pobyt stały gminne wg typu i kierunku r. Zameldowania Ogółem Miasta Wieś Zagranica Wymeldowania Ogółem Miasta Wieś Zagranica Źródło: Dane GUS Z lat Wykres 11. Struktura migracji w latach Zameldowania Wymeldowania r. Źródło: Dane GUS Z lat RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 39

40 W ostatnich latach zanotowano zjawisko wzrostu liczby osób, które wyjeŝdŝają z miasta, liczba wymeldowań w porównaniu z 2002r. wzrosła o blisko 43%, co jest bardzo niekorzystna tendencją. W latach zanotowano takŝe spadek ludności w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym, a wzrost liczby osób w wieku poprodukcyjnym. Tabela 16. Liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym w latach r. Ludność w wieku przedprodukcyjnym (poniŝej 15 lat) Ogółem MęŜczyźni Kobiety Ludność w wieku produkcyjnym Ogółem MęŜczyźni (15-64 lata) Kobiety (15-59 lat) Ludność w wieku poprodukcyjnym Ogółem MęŜczyźni Kobiety Źródło: Dane GUS za lata RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 40

41 Wykres 12. Procentowy udział osób w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym na przestrzeni lat % 80% 60% 40% 20% 0% 22,7 65,6 11,8 21,6 66, ,6 67,1 12,3 19,8 67,6 12,6 18, , Poprodukcyjny Produkcyjny Przedprodukcyjny Źródło: Dane GUS za lata ChociaŜ w Stalowej Woli przewaŝają osoby w wieku produkcyjnym (68%), to na przestrzeni lat moŝna zaobserwować bardzo niekorzystne zjawisko. Polega ono na spadku liczby osób w wieku produkcyjnym, przy wzroście osób w wieku poprodukcyjnym. Taka tendencja przyczynia się do starzenia społeczności lokalnej i w przyszłości moŝe obciąŝyć fiskalnie osoby pracujące. Tabela 17. Struktura ludności wg podziału na płeć i wykształcenie Wyszczególnienie Ogółem MęŜczyźni Kobiety Bez wykształcenia lub podstawowe nieukończone Podstawowe Średnie Policealne WyŜsze Źródło: Dane GUS Największą część ludności w Stalowej Woli stanowią osoby z wykształceniem średnim , spośród których większość to kobiety. Na drugim miejscu znajdują się RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 41

42 osoby z wykształceniem podstawowym, z wykształceniem wyŝszym na trzecim i kolejno z wykształceniem policealnym i bez wykształcenia Zasoby mieszkaniowe W 2006r. w Stalowej Woli było mieszkań. Liczbę mieszkań, izb i powierzchni uŝytkowej w wybranych większych miastach województwa podkarpackiego przedstawia poniŝsza tabela. Tabela 18. Zasoby mieszkaniowe w wybranych miastach województwa podkarpackiego w 2006r. Wyszczególnienie Mieszkania Izby Powierzchnia uŝytkowa mieszkań Stalowa Wola Krosno Przemyśl Rzeszów Tarnobrzeg Źródło: Dane GUS za 2006r. Stalowa Wola znajduje się na 3 miejscu w porównaniu do wybranych miast zarówno pod względem ilości mieszkań, izb oraz powierzchni. Tabela 19. Zasoby mieszkaniowe wg form własności w latach Wyszczególnienie Ogółem Jednostka miary r. Mieszkania ob Izby ob Powierzchnia m uŝytkowa RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 42

43 mieszkań Zasoby gmin Mieszkania ob Izby ob Powierzchnia uŝytkowa mieszkań m Zasoby spółdzielni mieszkaniowych Mieszkania ob Izby ob Powierzchnia uŝytkowa mieszkań m Zasoby zakładów pracy Mieszkania ob Izby ob Powierzchnia uŝytkowa mieszkań m Zasoby osób fizycznych Mieszkania ob Izby ob Powierzchnia uŝytkowa mieszkań m Zasoby RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 43

44 pozostałych podmiotów Mieszkania ob Izby ob Powierzchnia uŝytkowa mieszkań m Źródło: Dane GUS Z lat Na przestrzeni lat łączna liczba mieszkań wzrosła, przy czym wzrost ten został zanotowany jedynie w przypadku mieszkań, których właścicielami były osoby fizyczne. W przeciągu ostatnich lat wzrosła takŝe nieznacznie przeciętna powierzchnia uŝytkowa mieszkań. Wykres 13. Przeciętna powierzchnia uŝytkowa mieszkań w latach (dane w m 2 ) 57,6 57,4 57, ,8 56,6 56,4 56, ,4 57,5 57,3 56,9 56, Źródło: Dane GUS za lata RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 44

45 Wykres 14. Przeciętna powierzchnia uŝytkowa mieszkań na 1 osobę w latach (dane w m 2 /os.) 20 19, ,3 19,6 19, ,5 18, , Źródło: Dane GUS za lata Powierzchnia uŝytkowa mieszkań wzrosła z 56,6 m 2 w 2002r. do 57,5 m 2 w 2006r. Zwiększyła się równieŝ przeciętna powierzchnia uŝytkowa przypadająca na 1 mieszkańca, która wzrosła z 18,2 m 2 /os. do 19,8 m 2 /os. Obraz 4. Stalowowolskie osiedle mieszkaniowe Większość mieszkań w mieście jest wyposaŝona w instalacje wodociągowe, łazienki oraz ogrzewanie centralne. Liczba instalacji na przestrzeni ostatnich lat pozostaje niezmienna. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 45

46 Tabela 20. Udział mieszkań wyposaŝonych w instalacje w ogóle mieszkań w latach (dane w %) Wyszczególnienie r. Wodociąg 99,1 99,1 99,1 99,1 Łazienka 98,1 98,1 98,1 98,1 Centralne ogrzewanie 97,4 97,4 97,4 97,4 Źródło: Dane GUS z lat Pomoc społeczna Na terenie miasta znajdują się 2 placówki stacjonarnej pomocy społecznej i 1 dom pomocy społecznej. Łączna ilość miejsc w ośrodkach wynosi 119, a liczba mieszkańców Dom Pomocy Społecznej mieści się na ulicy Dmowskiego 2. Jest to nowoczesny i dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych zakład. Budynek połoŝony jest w centrum miasta, ale w zacisznym miejscu, w otoczeniu 70 arów zieleni. W domu znajduje się 88 miejsc mieszkalnych, kaplica, biblioteka, jadalnia, świetlica, gabinet lekarski i fizjoterapii. Inne instytucje pomocy społecznej mieszczące się na terenie miasta to: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, ul. Dmowskiego 1, Polski Czerwony KrzyŜ, ul. Wyszyńskiego 7a, Polski Komitet Pomocy Społecznej, ul. Wyszyńskiego 7a, Poradnia Psychologiczno - Pedagogiczna, ul. Okulickiego 12, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, ul. 1-go Sierpnia 12, Schronisko dla bezdomnych, ul. Rozwadowska 15, Towarzystwo Pomocy im. Brata Alberta, ul. Wałowa 46, Zakład Pielęgnacyjno- Opiekuńczy, ul. Dąbrowskiego 5. Stalowa Wola dysponuje równieŝ 1 Ŝłobkiem, w którym znajduje się 75 miejsc rzeczywistych. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 46

47 Tabela 21. Liczba Ŝłobków na terenie Stalowej Woli w latach Wyszczególnienie r. śłobki Miejsca rzeczywiste Dzieci przebywające w ciągu roki Źródło: Dane GUS za lata w 2006r. Liczba dzieci przebywających w Ŝłobkach zmniejszyła się z 168 w 2000r. do Ochrona zdrowia W mieście funkcjonuje 1 szpital- Powiatowy Szpital Specjalistyczny w Stalowej Woli, dysponujący nowoczesną bazą diagnostyczno- leczniczą. Cel działalności szpitala to przede wszystkim udzielanie świadczeń zdrowotnych, ratowanie, przywracanie oraz poprawa zdrowia. Jednostka zajmuje się ponadto promocją zdrowia i zapobieganiem chorobom oraz przygotowywaniem osób do wykonywania zawodów medycznych. Podstawowe zadania zakładu sprowadzają się do sprawowania opieki stacjonarnej, udzielania specjalistycznych i konsultacyjnych świadczeń ambulatoryjnych, działania na rzecz promocji zdrowia oraz szkolenie pracowników medycznych. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 47

48 Wykres 15. Liczba hospitalizacji na przestrzeni lat Źródło: Dane za lata udostępnione przez Powiatowy Szpital Specjalistyczny w Stalowej Woli Ilość hospitalizacji wzrosła w porównaniu do roku 2002 z do Najliczniejsza grupa pacjentów w 2006r. znajdowała się na oddziałach Chirurgii Ogólnej oraz Ginekologiczno- PołoŜniczym , najmniejsza na oddziale Kardiologii Inwazyjnej i Angiologii z Pr. Hemodynamiki- 35. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 48

49 Wykres 16. Ilość świadczeń ambulatoryjnych w latach Źródło: Dane za lata udostępnione przez Powiatowy Szpital Specjalistyczny w Stalowej Woli Na przestrzeni lat w odróŝnieniu od hospitalizacji, liczba świadczeń ambulatoryjnych spadła z do Najwięcej świadczeń ambulatoryjnych w 2006r. zostało wykonanych w poradni Chirurgii Ortopedyczno- Urazowej PS śadnych świadczeń nie wykonały poradnie: Alergologiczna dla Dzieci PS1, Alergologiczna PS1, Chirurgii Ortopedyczno- Urazowej PS1, Chirurgii Ortopedyczno- Urazowej PS2, Neurologiczna PS2, Okulistyczna PS2. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 49

50 Najliczniejszą grupą zawodową byli lekarze medycyny- 126 oraz pielęgniarki- 382, natomiast najmniejszą stomatolodzy- 1. Tabela 22. Placówki ochrony zdrowia na terenie Stalowej Woli w latach Wyszczególnienie r. Ogółem Publiczne Niepubliczne SłuŜby medycyny pracy Praktyki lekarskie Źródło: Dane GUS za lata Na przestrzeni lat wzrosła liczba zarówno placówek ochrony zdrowia jak i praktyk lekarskich, co świadczy o wzroście zapotrzebowania na tego typu usługi. Ogółem w 2006r. na terenie Stalowej Woli znajdowały się 22 placówki ochrony zdrowia. Zdecydowany prym wiodły jednak prywatne praktyki lekarskie, których zarejestrowanych było Kultura i sport Kultura Najstarszą placówką kulturalną w Stalowej Woli jest Miejska Biblioteka Publiczna, która funkcjonuje juŝ od 1936r. Na terenie miasta znajduje się równieŝ Biblioteka Uniwersytecka KUL (ul. Ks. J. Popiełuszki 6). Według danych GUS z 2006r. łączna ilość bibliotek wraz z filiami wynosi 7, w tym 5 to obiekty przystosowane do osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. Biblioteki zatrudniały łącznie 31 pracowników. Księgozbiór obiektów wynosił pozycji, a wielkość wypoŝyczeń pozycje. W mieście znajdują się takŝe 2 kina: Ballada (ul. Staszica 14) oraz Wrzos (ul. 1 go Sierpnia 14). W kinach wyświetlono w 2006r seansów, które zgromadziły łącznie widzów. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 50

51 Jednym z najwaŝniejszych ośrodków kulturalnych na terenie miasta jest Muzeum Regionalne w Stalowej Woli przy ul. Sandomierskiej 1. Muzeum w ciągu 2006r. odwiedziło osób. Jednostka posiada 4 działy: archeologii, historii, etnologii i sztuki. W dziale archeologii kolekcjonowane są materiały zabytkowe, dotyczące wszystkich okresów pradziejów oraz wczesnego średniowiecza. Zbiór zabytków archeologicznych pozwala zapoznać się z najdawniejszą przeszłością regionu w dorzeczu dolnego Sanu i Łęgu od początków osadnictwa ludzkiego aŝ do końca staroŝytności i czasów pierwszych Piastów. W dziale historii gromadzone są zabytki obrazujące dzieje regionu. Najbogatszy zbiór przedstawia historię Stalowej Woli, a przede wszystkim Rozwadowa- dzielnicy miasta. Dział etnografii przechowuje zbiory dotyczące kultury ludowej. Największą część kolekcji stanowią przedmioty, które prezentują kulturę materialną i duchową Lasowiaków, zamieszkujących tereny dawnej Puszczy Sandomierskiej. Kolekcja Towarzystwa Sztuk Pięknych w Stalowej Woli zapoczątkowała zbiory Muzeum. Kolekcja zdominowana jest przez prace artystów tworzących w regionie lub wywodzących się z niego. Muzeum gromadzi dzieła Alfonsa Karpińskiego, urodzonego w Rozwadowie znanego twórcy. Istotną rolę odgrywają takŝe prace związane z ikonografią regionu. Obraz 5. Muzeum Regionalne w Stalowej Woli Imprezy rozrywkowo- kulturalne odbywają się w Miejskim Domu Kultury w Stalowej Woli znajdującym się na ul. 1 Sierpnia 9, a takŝe w Spółdzielczym Domu Kultury przy ul. Okulickiego 32. Najbardziej popularne, organizowane corocznie imprezy to Dni Stalowej Woli, Dni Kultury Chrześcijańskiej, Konkurs Piosenki Wygraj Sukces, Ogólnopolski Festiwal RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 51

52 Zespołów Folklorystycznych im. M. Kosińskiego oraz Ogólnopolskie Spotkania Dziecięcych Zespołów Folklorystycznych Lasowiaczek. W Stalowej Woli znajdują się 4 galerie dzieł sztuki: Galeria "Tło" SprzedaŜna i Wystawiennicza (ul. 1- go Sierpnia 14), Antykwariat Galicja (Al. Jana Pawła II 2F), WernisaŜe SDK (ul. Okulickiego 3) oraz Galeria Autorska K. Myk-Magdziak, S. Magdziak, Agatówka 10. Stalowowolski ruch artystyczny reprezentowany jest przez: Zespół Pieśni i Tańca Lasowiacy, Zespół Taneczny Volta, Chór Cantus, Chór Kameralny, Chór Gaudium, Orkiestrę Dętą, Teatr Dramatyczny im. J. śmudy, Teatr Okna. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 52

53 Sport Stalowa Wola posiada bogatą ofertę dla miłośników sportu. Mieszkańcy mogą aktywnie spędzić czas na 2 basenach: 1. Basen kąpielowy i pływalnia kryta MOSiR ul. Hutnicza 15, 2. Basen Poradni Leczenia Osteoporozy i Chorób Narządu Ruchu w Stalowej Woli ul. Wojska Polskiego 5. Obraz 6. Basen kąpielowy w Stalowej Woli Do dyspozycji są takŝe korty tenisowe (ul. ks. J. Skoczyńskiego) oraz: Hala sportowa, ul. Hutnicza 15: Parkiet: długość 28m, szerokość 16m, Pojemność: 1500 miejsc siedzących. Obraz 7. Hala sportowa w Stalowej Woli RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 53

54 Stadion Sportowy ul. Hutnicza15: Boisko: długość 105m, szerokość 68m, Pojemność: 6500 miejsc, w tym 1500 na trybunie krytej, 450 plastikowych krzeseł. Obraz 8. Stadion sportowy w Stalowej Woli Hala tenisowa, ul. Ks. Wyszyńskiego 1, Miejski stadion sportowy, ul. Staszica 2. Na terenie miasta funkcjonuje kilka klubów i organizacji sportowych: Zakładowy Klub Sportowy "Stal", ul. Hutnicza 15, Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji, ul. Hutnicza 15, Katolicki Klub Sportowy "Victoria", ul. Ks. J. Popiełuszki 4, Miejski Klub Lekkoatletyczny ul. Staszica 2, Aeroklub Stalowowolski - lotnisko Turbia, Liga Obrony Kraju Strzelnica Sportowa, ul. Energetyków 5, Automobilklub, ul. Ofiar Katynia 28a, Miejski Klub Tenisowy "Sponsor-Stal", ul. ks. J. Skoczyńskiego 3, Stalowowolski Klub Płetwonurkowy HOVER, ul. Hutnicza 17, Yacht Club Stalowa Wola, ul. Wałowa 1, LOK Przystań Wodna, ul. Spacerowa, Podkarpackie Centrum Nurkowe FROGMEN, ul. Energetyków 5. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 54

55 Jednym z najsłynniejszych klubów sportowych w Stalowej Woli jest Klub Sportowy STAL Stalowa Wola, który powstał w 1938 r. W następnym roku utworzono sekcje: piłki noŝnej, tenisa ziemnego i bokserska. Po 8 latach funkcjonowania rozszerzono działalność klubu o sekcje lekkoatletyki i tenisa stołowego, a po 2 następnych latach utworzono sekcję hokeja na lodzie, która mimo zdobycia tytułu mistrza okręgu rzeszowskiego została rozwiązana w 1952 r. W międzyczasie, w 1949 r. klub przyjął nazwę Związkowy Klub Sportowy. W następnych latach po kolejnej zmianie nazwy na Koło Sportowe Stal Stalowa Wola utworzono nowe sekcje: kolarska, gimnastyczna, motorowa, szachowa i narciarska. Do czasu przyjęcia ostatecznej nazwy w 1958 r. Zakładowy Klub Sportowy "STAL" Stalowa Wola, powstała jeszcze sekcja łucznictwa. W latach 60- tych powstały sekcje: piłki ręcznej, koszykówki i pływacka. Do końca roku 1980 została rozwiązana Sekcja Tenisa Stołowego, a Sekcja Bokserska przeniesiona do MKS Wisłoka Mors w Dębicy. Kolejne lata przyniosły dla klubu wiele sukcesów, które odznaczyły się na arenie ogólnopolskiej Edukacja Edukacja odgrywa bardzo waŝną rolę w rozwoju społeczeństwa, dostarczając na rynek pracy wykwalifikowaną kadrę. Przyczynia się w ten sposób do rozwoju nie tylko społecznego, ale takŝe gospodarczego. Współczynnik skolaryzacji w Stalowej Woli jest zbliŝony do średniej krajowej i osiąga niemal 100%. Jest to bardzo dobry wynik i oznacza, Ŝe niemal wszystkie osoby, w tym przedziale wiekowym są objęte edukacją. Tabela 23. Współczynnik skolaryzacji w szkołach podstawowych i gimnazjalnych w % r. Polska 100,10 99,90 99,60 99,12 Stalowa Wola 102,50 102,00 101,10 99,40 Źródło: Dane GUS za lata Z danych wynika, Ŝe do szkół podstawowych i gimnazjalnych w latach uczęszczały równieŝ osoby z poza zakresu wiekowego, który naturalnie korzysta z tego rodzaju kształcenia. Współczynnik ten malał aŝ do osiągnięcia w 2006r. wyniku przybliŝonego do średniej krajowej. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 55

56 Tabela 24. Komputeryzacja w szkołach Stalowej Woli (dane w szt.) r. Komputery Dostęp do Internetu Źródło: Dane GUS za lata W ostatnich latach wzrosła liczba komputerów w szkołach, zwiększył się równieŝ dostęp do Internetu. Szkolnictwo przedszkolne Na terenie miasta funkcjonuje 13 przedszkoli, w których znajduje się łącznie miejsc na dzieci w wieku od 3 do 6 lat. Pełna lista przedszkoli przedstawia się następująco: Lp. Nazwa przedszkola Adres przedszkola 1 Przedszkole nr 1 Stalowa Wola ul. Niezłomnych 2 2 Przedszkole nr 2 im. Jana Brzechwy Stalowa Wola ul. ks. J. Skoczyńskiego 5 3 Przedszkole nr 3 Stalowa Wola ul. Poniatowskiego 57 4 Przedszkole nr 4 Stalowa Wola ul. Wańkowicza 72 5 Przedszkole nr 5 Stalowa Wola ul. Mieszka I-go 5 6 Przedszkole nr 6 Stalowa Wola ul. Partyzantów 10 RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 56

57 7 Przedszkole nr 7 im. Marii Konopnickiej Stalowa Wola ul. ks. J. Popiełuszki 29a 8 Przedszkole nr 9 Stalowa Wola Al. J. Pawła II 5 9 Przedszkole nr 10 im. Marii Kownackiej Stalowa Wola Al. J. Pawła II Przedszkole nr 11 Stalowa Wola Al. J. Pawła II 6 11 Przedszkole Integracyjne nr 12 im. J.Ch. Andersena Stalowa Wola ul. Okulickiego Przedszkole nr 15 Stalowa Wola ul. Obrońców Westerplatte 1 13 Przedszkole nr 18 Stalowa Wola ul. Poniatowskiego 33 Szkolnictwo podstawowe i gimnazjalne W Stalowej Woli znajduje się 9 szkół podstawowych oraz 1 specjalna, posiadających ogółem 184 pomieszczenia na uczniów. Ogólna liczba absolwentów 2006r. wynosiła 773. Szkolnictwo gimnazjalne to 8 szkół, a takŝe 1 gimnazjum specjalne, posiadających 113 pomieszczeń. W 2006r. do szkół uczęszczało uczniów, a ukończyło ją absolwentów. Wykaz szkół podstawowych: Lp. Nazwa szkoły Adres szkoły 1 Zespół Szkół Społecznych nr 1 im. Armii Krajowej Stalowa Wola ul. Skoczyńskiego 1 RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 57

58 2 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1 im. Wacława Górskiego 3 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 3 im. Bohaterów Westerplatte 4 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 4 im. Eugeniusza Kwiatkowskiego 5 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 5 im. Energetyków 6 Publiczna Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 7 im. Mikołaja Kopernika 7 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 9 im. Jana Kochanowskiego Stalowa Wola ul. Dmowskiego 9 Stalowa Wola ul. Prymasa Wyszyńskiego 14 Stalowa Wola ul. Niezłomnych 1 Stalowa Wola ul. Energetyków 18 Stalowa Wola ul. gen. Okulickiego 14 Stalowa Wola ul. Rozwadowska 10 8 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 8 Stalowa Wola ul. Hutnicza Publiczna Szkoła Podstawowa nr 11 im. Szarych Szeregów 10 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 12 im. Jana Pawła II Stalowa Wola ul. Wojska Polskiego 9 Stalowa Wola ul. Poniatowskiego 55 Wykaz szkół gimnazjalnych: Lp. Nazwa szkoły Adres szkoły 1 Gimnazjum nr 1 im. Ks. B. Markiewicza Stalowa Wola ul. Podleśna Gimnazjum nr 2 Stalowa Wola RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 58

59 im. Jana Pawła II ul. Mickiewicza 15 3 Gimnazjum z Oddziałami Integracyjnymi nr 3 im. Józefa Piłsudskiego Stalowa Wola Al. Jana Pawła II Gimnazjum nr 4 Stalowa Wola ul. Wojska Polskiego 9 5 Gimnazjum nr 5 Stalowa Wola ul. Poniatowskiego 55 6 Gimnazjum nr 6 Stalowa Wola ul. Rozwadowska 10 7 Gimnazjum nr 7 Stalowa Wola ul. Energetyków Gimnazjum nr 8 Stalowa Wola ul. Hutnicza Społeczne Gimnazjum Stalowa Wola ul. Skoczyńskiego 1 RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 59

60 Szkolnictwo ponadgimnazjalne 1) Zespół Szkół Ogólnokształcących Liceum Ogólnokształcące im. Komisji Edukacji Narodowej ul. Stanisława Staszica 5, Stalowa Wola, tel , w skład którego wchodzi: Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Integracyjnymi. 2) Zespół Szkół Nr 1 im. gen. Władysława Sikorskiego w Stalowej Woli ul. Hutnicza 17, Stalowa Wola tel , w skład którego wchodzą: Liceum Ogólnokształcące, Liceum Profilowane, Technikum, Zasadnicza Szkoła Zawodowa, Technikum Uzupełniające. 3) Zespół Szkół Nr 2 im. Tadeusza Kościuszki w Stalowej Woli ul. 1-go Sierpnia 26, Stalowa Wola, tel , w skład którego wchodzą: Liceum Ogólnokształcące, Liceum Profilowane, Technikum, Zasadnicza Szkoła Zawodowa, Technikum Uzupełniające, Szkoła Policealna. 4) Zespół Szkół Nr 3 im. Króla Jana III Sobieskiego w Stalowej Woli ul. Polna15, Stalowa Wola, tel , w skład którego wchodzą: Liceum Profilowane, Technikum, Zasadnicza Szkoła Zawodowa, RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 60

61 Technikum Uzupełniające, Szkoła Policealna. 5) Zespół Szkół Nr 4 im. płk. Stanisława Dąbka w Stalowej Woli ul. E. Kwiatkowskiego 1, Stalowa Wola, tel , w skład którego wchodzą: Liceum Ogólnokształcące, Liceum Profilowane, Technikum, Zasadnicza Szkoła Zawodowa, Technikum Uzupełniające. 6) Zespół Szkół Nr 5 im. Jana Pawła II w Stalowej Woli ul. Jagiellońska 17, Stalowa Wola, tel , w skład którego wchodzą: Liceum Profilowane, Technikum, Zasadnicza Szkoła Zawodowa, Technikum Uzupełniające. 7) Zespół Szkół Nr 6 Specjalnych w Stalowej Woli ul. Hutnicza 14, Stalowa Wola, tel , w skład którego wchodzą: Publiczna Szkoła Podstawowa Nr 8 Specjalna w Stalowej Woli, Publiczne Gimnazjum Nr 8 Specjalne w Stalowej Woli, Zasadnicza Szkoła Zawodowa Specjalna, Trzyletnia Szkoła Specjalna Przysposabiająca do Pracy dla Uczniów z Upośledzeniem Umysłowym w Stopniu Umiarkowanym lub Znacznym oraz dla Uczniów z Niepełnosprawnościami SprzęŜonymi. 8) Centrum Kształcenia Ustawicznego ul. Hutnicza 12, Stalowa Wola, tel , w skład którego wchodzą: Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych, RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 61

62 Technikum dla Dorosłych, Zasadnicza Szkoła Zawodowa dla Dorosłych, Liceum Uzupełniające dla Dorosłych, Technikum Uzupełniające dla Dorosłych, Szkoła Policealna dla Dorosłych. 9) Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 2 w Stalowej Woli ul. Wojska Polskiego 9, Stalowa Wola, tel , w skład którego wchodzą: Samorządowe Liceum Ogólnokształcące. 10) Społeczne Liceum Ogólnokształcące ul. Podleśna 4, Stalowa Wola, tel ) Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 1 ul. Energetyków 18, Stalowa Wola, tel W Stalowej Woli znajduje się takŝe 1 szkoła artystyczna- Państwowa Szkoła Muzyczna I i II st., przy ul. Narutowicza 17. Szkolnictwo wyŝsze Stalowa Wola posiada 5 wyŝszych uczelni, które spełniają bardzo waŝną funkcję w zakresie nauki, są to: 1. Katolicki Uniwersytet Lubelski - Wydział Zamiejscowy Nauk o Społeczeństwie Wydział utworzono w 2004r. Uczelnia stwarza moŝliwość kształcenia specjalistów z zakresu ekonomii, pedagogiki, socjologii i prawa. Studenci wydziału zamiejscowego są zrównani w prawach ze studentami KUL-u. Uczelnia gwarantuje podobną jakość nauczania, przy duŝo mniejszych kosztach. Dyplomy są honorowane w Unii Europejskiej. Ponadto uczelnia współpracuje z WyŜszą Szkołą Ekonomiczną EHSAL w Brukseli. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 62

63 2. WyŜsza Szkoła Ekonomiczna w Stalowej Woli WyŜsza Szkoła Ekonomiczna w Stalowej Woli działa na podstawie decyzji Ministra Edukacji Narodowej Nr DNS /100/1/TBM/97 wydanej 4 kwietnia 1997r. Uczelnia zatrudnia 22 wykładowców, ponadto współpracuje z wykładowcami innych uczelni: SGH w Warszawie, ALMANER WSE w Warszawie, UMCS w Lublinie, Politechniki Lubelskiej, Politechniki Rzeszowskiej, Uniwersytetu Rzeszowskiego oraz AGH w Krakowie. Dotychczasowo wypromowano ponad 3000 licencjatów. Uczelnia kształci na kierunku Ekonomii w 6 specjalnościach: 1. Ekonomia Obrotu Celnego, 2. Euroregionalizm, 3. Gospodarka Turystyczna, 4. Informatyka w Zrządzaniu, 5. Organizacja i Ekonomika Przedsiębiorstw, 6. Rachunkowość i Zarządzanie Finansami Firmy. Ponadto prowadzone są studia podyplomowe na specjalnościach: Doradztwo zawodowe, Kontrola i audyt wewnętrzny w przedsiębiorstwach i administracji publicznej, Metodyka nauczania przedsiębiorczości, Organizacja i zarządzanie oświatą, Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy, Zarządzanie kulturą, Zamówienia publiczne. 3. OLYMPUS Szkoła WyŜsza im. Romualda Kudlińskiego w Warszawie- Wydział Zamiejscowy w Stalowej Woli Działa na podstawie zezwolenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 lipca 1995 r. nr DNS /3/AM/95 (wpis do Rejestru Uczelni Niepaństwowych pod nr 61). Wydział Zamiejscowy Uczelni działa na podstawie decyzji Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 13 stycznia 2003r. Posiada wysoką pozycję w rankingu szkół wyŝszych. Uczelnia prowadzi kształcenie na 2 kierunkach: Finanse i Rachunkowości oraz Filozofia. W pierwszym przypadku posiada moŝliwość nadawania tytułu magistra, natomiast w drugim licencjata. Istnieje moŝliwość wyboru rodzaju studiów stacjonarnych dziennych i niestacjonarnych zaocznych. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 63

64 4. Politechnika Rzeszowska- Studia Zamiejscowe w Stalowej Woli Uczelnia oferuje studia na wydziale Budowa maszyn i Lotnictwo, na kierunku Mechanika i budowa maszyn. Jest to jeden z najstarszych technicznych kierunków studiów, który oferuje wiedzę z zakresu technologii, konstrukcji i eksploatacji maszyn, oraz zdobycie umiejętności wykorzystania nowoczesnych technik komputerowych w projektowaniu oraz produkcji. Program studiów umoŝliwia równieŝ zdobycie wiedzy z zakresu nauk ekonomicznych, organizacji i zarządzania oraz ekologii. 5. Studium Języków Obcych Studium oferuje naukę języków: Angielskiego. Niemieckiego. Rosyjskiego. Francuskiego Rynek pracy Poziom i struktura zatrudnienia W Stalowej Woli ogółem zatrudnionych jest osób. Zestawienie wysokości zatrudnienia w poszczególnych miastach województwa podkarpackiego wg płci przedstawia poniŝsza tabela. Tabela 25. Zatrudnienie wg płci w wybranych miastach województwa podkarpackiego w 2006r. Ogółem Kobiety MęŜczyźni Stalowa Wola Krosno Przemyśl Rzeszów Tarnobrzeg Źródło: Dane GUS za 2006r. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 64

65 Miasto pod względem wysokości zatrudnienia w porównaniu do wybranych miast znajduje się na 3 miejscu. Pierwsze miejsce zajmuje miasto Rzeszów, natomiast najniŝszy poziom zatrudnienia odnotowano w Tarnobrzegu. Wykres 17. Zatrudnienie ogółem w latach r. Źródło: Dane GUS za lata Wykres 18. Struktura zatrudnienia wg płci w latach MęŜczyźni Kobiety r. Źródło: Dane GUS za lata RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 65

66 Na przestrzeni lat nastąpił nieznaczny spadek zatrudnienia, przy czym dotyczył on jedynie liczby zatrudnionych kobiet, która spadła z w 2000r. do w 2006r. Jest to bardzo duŝa przewaga; liczba zatrudnionych męŝczyzn jest niemal dwukrotnie większa. Tak ogromnych dysproporcji nie ma w Ŝadnym z wybranych miast województwa podkarpackiego. Zatrudnienie w poszczególnych sektorach gospodarki w Mieście Stalowa Wola przedstawia poniŝszy wykres. Wykres 19. Udział zatrudnienia w poszczególnych sektorach gospodarki w 2005r. 18% 0,21% Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo i rybactwo Przemysł i budownictwo 25% 57% Usługi rynkowe Usługi nierynkowe Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych dostarczonych przez Urząd Miasta Stalowa Wola Najwięcej osób w badanym okresie zatrudnionych było w przemyśle i budownictwie (13 260), kolejno w sektorze usług rynkowych (5 933), usług nierynkowych (4 224) i najmniej w rolnictwie, łowiectwie, leśnictwie i rybactwie (50). Taka struktura zatrudnienia moŝe tłumaczyć przewagę męŝczyzn na rynku pracy. Stalowa Wola jest bowiem miastem, gdzie dominująca rolę odgrywa przemysł oraz budownictwo- sektory gospodarki, w których głównie zatrudniają się męŝczyźni. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 66

67 PoniŜej przedstawione są dane powiatowe odnośnie procentowego udziału wynagrodzenia w średniej krajowej. Tabela 26. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej (dane w %) r. Powiat stalowowolski Powiat tarnobrzeski Powiat rzeszowski 86,9 86,8 85,1 83,8 85,9 86,2 89,5 91,1 88, , ,5 76,1 74,2 Źródło: Dane GUS za lata Powiat stalowowolski pod względem wynagrodzeń znajduje się między powiatem rzeszowskim, a tarnobrzeskim, w którym wynagrodzenia są najbardziej zbliŝone do średniej krajowej. W kaŝdym z powiatów wynagrodzenie jest jednak niŝsze od średniej krajowej. Bezrobocie W 2007r. wysokość bezrobocia w Stalowej Woli wynosiła osób. W porównaniu do 2003r. zanotowano znaczny spadek liczby bezrobotnych. Stopa bezrobocia w powiecie stalowowolskim spadła z 15, 7% do 10,2%. Dla porównania stopa bezrobocia w województwie podkarpackim wynosi 14,1%, a w całym kraju 12,3%. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 67

68 Wykres 20. Liczba bezrobotnych ogółem w latach r. Źródło: Dane GUS za lata oraz Powiatowego Urzędu Pracy w Stalowej Woli z 2007r. Wykres 21. Struktura bezrobocia wg płci w latach MęŜczyźni Kobiety r. Źródło: Dane GUS za lata oraz Powiatowego Urzędu Pracy w Stalowej Woli z 2007r. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 68

69 W trudnej sytuacji znajdują się przede wszystkim kobiety, których bezrobotnych jest prawie dwukrotnie więcej niŝ męŝczyzn. Wysokość bezrobocia w Stalowej Woli w porównaniu do wybranych miast województwa podkarpackiego przedstawia poniŝsza tabela. Tabela 27. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w wybranych miastach województwa podkarpackiego w 2007r. Wyszczególnienie Ogółem Kobiety MęŜczyźni Stalowa Wola Krosno Przemyśl Rzeszów Tarnobrzeg Źródło: Dane statystyczne Powiatowych Urzędów Pracy w Stalowej Woli, Krośnie, Przemyślu, Rzeszowie i Tarnobrzegu z 2007r. Wykres 22. Przeciętna stopa bezrobocia w na obszarze działania powiatowych urzędów pracy wybranych miast województwa podkarpackiego w 2007 r , ,2 10,6 9,8 13,2 Stalowa Wola Krosno Przemyśl Rzeszów Tarnobrzeg 0 Stalowa Wola Krosno Przemyśl Rzeszów Tarnobrzeg Źródło: Obwieszczenie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 26 września 2007 r. w sprawie przeciętnej stopy bezrobocia w kraju oraz na obszarze działania powiatowych urzędów pracy. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 69

70 Stalowa Wola pod względem liczby bezrobotnych znajduje się na 3 miejscu wśród wybranych miast województwa podkarpackiego. Tabela 28. Struktura bezrobocia w Stalowej Woli w 2007r. Wyszczególnienie 2007r. Ogółem Z prawem do zasiłku Ogółem 255 Kobiety 142 Bez prawa do zasiłku Ogółem Kobiety Ze zwolnień grupowych Ogółem 114 Kobiety 83 Źródło: Dane Powiatowego Urzędu Pracy w Stalowej Woli z 2007r. Tabela 29. Bezrobotni w szczególnej sytuacji na rynku pracy Do 25 roku Ŝycia Bez kwalifikacji zawodowych Ogółem 526 Ogółem 695 Kobiety 341 Kobiety 481 PowyŜej 50 roku Ŝycia Niepełnosprawni Ogółem 533 Ogółem 116 Kobiety 295 Kobiety 64 Długotrwale bezrobotni Wychowujący samotnie co najmniej 1 dziecko do 7 roku Ŝycia Ogółem 1685 Ogółem 122 Kobiety 1223 Kobiety Źródło: Dane Powiatowego Urzędu Pracy w Stalowej Woli z 2007r. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 70

71 Tabela 30. Bezrobotni wg czasu pozostawania bez pracy Do 1m-ca 6-12m-cy Ogółem 275 Ogółem 526 Kobiety 141 Kobiety m-cy 12-24m-cy Ogółem 341 Ogółem 366 Kobiety 189 Kobiety m-cy PowyŜej 24m-cy Ogółem 431 Ogółem 838 Kobiety 258 Kobiety 631 Źródło: Dane Powiatowego Urzędu Pracy w Stalowej Woli z 2007r. Tabela 31. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych wg staŝu pracy Do 1 roku lat Ogółem 323 Ogółem 469 Kobiety 221 Kobiety lat lat Ogółem 588 Ogółem 319 Kobiety 389 Kobiety lat Bez staŝu Ogółem 369 Ogółem 637 Kobiety 268 Kobiety 463 Źródło: Dane Powiatowego Urzędu Pracy w Stalowej Woli z 2007r. Tabela 32. Bezrobotni wg wieku lata lata Ogółem 526 Ogółem 737 Kobiety 341 Kobiety lata lat RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 71

72 Ogółem 805 Ogółem 146 Kobiety 591 Kobiety lata PowyŜej 60 lat Ogółem 529 Ogółem 16 Kobiety 381 Kobiety - Źródło: Dane Powiatowego Urzędu Pracy w Stalowej Woli z 2007r. Tabela 33. Bezrobotni wg wykształcenia WyŜsze Średnie ogólnokształcące Ogółem 325 Ogółem 296 Kobiety 239 Kobiety 226 Policealne i średnie zawodowe Pozostałe Ogółem 756 Ogółem 717 Kobiety 549 Kobiety 431 Źródło: Dane Powiatowego Urzędu Pracy w Stalowej Woli z 2007r. Bardziej szczegółowa analiza sytuacji rynku pracy, wskazuje na to, Ŝe największy problem ze znalezieniem pracy mają osoby z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym. Najmniej bezrobotnych jest wśród osób z wykształceniem średnim ogólnokształcącym i wyŝszym. Największą grupę wg czasu pozostawania bez pracy stanowią osoby długotrwale bezrobotne, które zwykle tracą juŝ prawo do pobierania zasiłku. Pozostałe grupy osób bezrobotnych to osoby pozostające bez pracy przez okres 6 do 12m-cy, następnie od 3-6, i 1-3. Najmniej bezrobotnych jest wśród osób pozostających najkrócej bez pracy, czyli do 1m-ca. Wg staŝu pracy w najtrudniejszej sytuacji znajdują się młode osoby, które nie mają staŝu pracy lub krótki staŝ. Najmniej bezrobotnych jest wśród osób z najdłuŝszym staŝem pracy, tj. od lat. Powiatowy Urząd Pracy w Stalowej Woli podejmuje działania zwiększające aktywizację zawodową mieszkańców, polegające na realizacji 6 projektów, które są współfinansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Sektorowego Programu RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 72

73 Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich Priorytet 1: Aktywna polityka rynku pracy oraz integracji zawodowej i społecznej. Realizowane działania to: Działanie 1.3. Przeciwdziałanie i zwalczanie długotrwałego bezrobocia schemat a Wspieranie osób bezrobotnych, w tym długotrwale bezrobotnych pn. Wszechnica moŝliwości (wkład finansowy UE- 73,74%). Realizacja Działania 1.3. była prowadzona w okresie od r. do r. i polegała na przygotowaniu zawodowym 33 osób, przeszkoleniu 120 osób, przyznaniu środków finansowych na rozpoczęcie działalności gospodarczej 26 osobom oraz zorganizowaniu prac interwencyjnych dla 20 osób. Działanie 1.2. perspektywy dla młodzieŝy schemat a- Wspieranie młodzieŝy na rynku pracy pn. Pełna parą (wkład finansowy UE- 72,57%). Realizacja Działania 1.2. zaplanowana była na okres r r. Celem projektu było zaktywizowanie 199 osób poprzez organizację staŝy dla 400 osób, przeszkoleniu 80 osób, przyznaniu środków na rozpoczęcie działalności gospodarczej dla 15 osób oraz zorganizowanie prac interwencyjnych dla 20. Działanie 1.6. Integracja i reintegracja zawodowa kobiet schemat a- Równość szans kobiet i męŝczyzn na rynku pracy pn. Stalowowolskie Magnolie (wkład finansowy UE- 80%). Działanie 1.6. zostało przewidziane na okres r r. W ramach działania zostały zorganizowane szkolenia, ułatwiające zdobycie pracy, warsztaty z zakresu poszukiwania pracy z wykorzystaniem komputera oraz Internetu, warsztaty- Jak szukać pracy- kreujemy swój wizerunek, przygotowanie zawodowe przez okres 5 miesięcy, poradnictwo zawodowe oraz kursy: opiekunki osoby chorej i starszej, opiekunki dziecięcej, kurs nowoczesny sprzedawca. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 73

74 Wnioski Do mocnych stron w zakresie sfery społecznej naleŝy przede wszystkim kapitał ludzki. Stalowa Wola posiada bardzo dobrze wykształconą, doświadczoną kadrę. Do silnych stron naleŝą równieŝ bogate tradycje dotyczące sportu i kultury, a takŝe fakt posiadania wyŝszych uczelni. Bardzo niekorzystnym zjawiskiem jest natomiast spadek liczby ludności. Jest to spowodowane 2 czynnikami: emigracją ludności do innych miast i zagranicę oraz spadkiem przyrostu naturalnego. Kolejnym problemem jest wysoki boziom bezrobocia, zwłaszcza w przypadku kobiet. Szansą na poprawę sytuacji społecznej są działania realizowane przez powiatowy urząd pracy, nowe inwestycje zwiększające miejsca pracy, samozatrudnianie, a takŝe moŝliwości pomocy ze środków UE. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 74

75 5. Sytuacja gospodarcza Ogółem w 2006r. w Stalowej Woli było zarejestrowanych jednostek gospodarczych. Obecnie ich liczba wynosi W całym powiecie stalowowolskim w 2006r. było 507 nowo zarejestrowanych podmiotów gospodarki narodowej. Podział zarejestrowanych podmiotów wg sektorów własnościowych przedstawia poniŝsza tabela. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON wg wybranych sekcji Tabela 34. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze regon wg sektorów własnościowych w 2006r. Wyszczególnienie Jednostki gospodarcze 2006r. Sektor publiczny Podmioty gospodarki narodowej ogółem Państwowe i samorządowe jednostki prawa budŝetowego ogółem Spółki handlowe 33 Podmioty gospodarki narodowej ogółem Sektor prywatny Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą Spółki handlowe 315 Spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego 43 Spółdzielnie 24 Fundacje 7 Stowarzyszenia i organizacje społeczne 101 Źródło: Dane GUS z 2006r. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 75

76 W 2006r. zdecydowanie więcej zostało zarejestrowanych podmiotów w sektorze prywatnym , natomiast w sektorze publicznym 366. Spis najwaŝniejszych przedsiębiorstw w Stalowej Woli przedstawia poniŝsza tabela. Tabela 35. Spis największych firm Lp. Nazwa firmy Rodzaj działalności 1 ATS Stahlschmidt & Maiworm Sp. z o.o. 2 HSW Zakład Zespołów Napędowych Sp. z o.o. 3 HSW Zakład Kuźnia Matrycowa Sp. z o.o. produkcja felg aluminiowych producent elementów napędowych, łoŝysk, kół zębatych branŝa metalowa, producent odkuwek dla przemysłu 4 Alutec Sp. z o.o. producent wyrobów aluminiowych (odlew) 5 HSW Lorresta Sp. z o.o. odzyskiwanie materiałów z odpadów 6 Uniwheels Production Poland Sp. z o.o. producent felg aluminiowych 7 NiRoVe-Polska Sp. z o.o. wyroby metalowe, obróbka metali 8 Cell-Fast Słabik i Słabik Sp.j. wyroby z tworzyw sztucznych (węŝe ogrodnicze) 9 Eurometal S.A. przetwórstwo aluminium 10 KSM SYSTEM II & DOMLUX Sp. z o.o. produkcja okien, drzwi z PCV 11 Zakład Mechaniczny TASTA Sp. z o.o. branŝa metalowa, obróbka metali 12 IWAMET Sp. z o.o. obróbka metali, wyroby metalowe PPHU Domostal s.c. produkcja elementów metalowych dla przemysłu 13 HSW-Odlewnia Sp. z o.o. produkcja wyrobów odlewniczych 14 Wtór-Steel Sp. z o.o surowce wtórne, odzysk metal 15 Rakoczy Stal Sp. j. konstrukcje metalowe RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 76

77 16 MISTA Sp. z o.o. konstrukcje metalowe, obróbka metali 17 Technocentrum Sp. z o.o. produkcja maszyn budowlanych 18 Zakład Zespołów Spawanych WOWI Sp. z o.o. 19 ANTONIO AND STANLEY KŁOSOWSKI 20 AUTORUD Stanisław Górski, Stanisław Sobiło Spółka Jawna obróbka metali i nakładanie powłok na metale producent konstrukcji stalowych i wyrobów z metali kolorowych autoryzowany dealer VW/Audi 21 CHIP Zakład Elektroniki i Informatyki elektronika i informatyka 22 GOMA Agencja Reklamy reklama 23 Miejski Zakład Komunalny SP. Z O. O. gospodarka komunalna 24 SKAREM SP. Z O.O. sprzątanie i czyszczenie obiektów, działalność detektywistyczna i ochroniarska, projektowanie i wykonastwo zabezpieczenia technicznego 25 TOP INFO firma komputerowa 26 TRYUMF SP. Z O.O. trofea sportowe 27 ZMKS w Stalowej Woli komunikacja miejska Źródło: Dane udostępnione przez Miasto Stalowa Wola 5.1. Przemysł Podstawą przemysłu miasta jest Huta Stalowa Wola S.A. Firma jest czołowym producentem maszyn budowlanych i sprzętu wojskowego. Jest spółką dominującą w Grupie Kapitałowej HSW, w skład której wchodzą takŝe: 1. HSW Zakład SpręŜynownia Sp. z o.o. (100%), 2. HSW Zakład Transportu Sp. z o.o. (100%), 3. HSW Zakład Zespołów Mechanicznych Sp. z o.o. (87,3%), 4. HSW Elektronika i Automatyka Sp. z o.o.(82,1%), 5. HSW Tlenownia Sp. z o.o. (100%), RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 77

78 6. HSW Wodociągi Sp. z o.o. (100%), 7. INFORMATYKA Sp. z o.o. (45%), 8. HSW Fundusz Kapitałowy Sp. z o.o. (100%). Obraz 9. Huta Stalowa Wola S.A. Obok HSW S.A. ogromną rolę odgrywa powstały w 1998r. ATS Stahlschmidt & Maiworm, który zatrudniał w 2005r, prawie 800 pracowników, a takŝe firmy związane z budownictwem: Mostostal S.A. oraz Prefabet. Tarnobrzeska Strefa Ekonomiczna EURO-PARK WISŁOSAN Rozwojowi miasta sprzyja Tarnobrzeska Strefa Ekonomiczna EURO-PARK WISŁOSAN (TSSE). Strefa została utworzona Rozporządzeniem Rady Ministrów 9 września 1997r. na okres 20 lat. Zlokalizowana jest na obszarze 1 049,18 ha, na terenie 6 województw. Obejmuje 9 rozproszonych podstref z wydzielonymi terenami inwestycyjnymi w: 1. Tarnobrzegu (119,8 ha), 2. Stalowej Woli (249,3 ha), 3. Nowej Dębie (150,1 ha), 4. Jaśle (34,3 ha), 5. Staszowie (93,5 ha), 6. Radomiu (105,5 ha), 7. Wrocławiu- Kobierzycach (281,65 ha), 8. Przemyślu (12,6 ha), 9. Wojniczu (11,9 ha). RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 78

79 Podstrefa Stalowa Wola zajmuje łączną powierzchnię 239,32 ha, razem z rejonem Nisko obejmującym 14,94 ha. Obszar podstrefy obejmuje południową część kompleksu przemysłowego HSW S.A. oraz tereny naleŝące do gminy, a zarządzany jest przez Agencję Rozwoju Przemysłu S.A. w Warszawie. Głównymi zadaniami dla jakich została stworzona strefa było: zagospodarowanie nadwyŝek siły roboczej, wykorzystanie majątku pozostawionego po Hucie Stalowa Wola w szczególności nieruchomości w postaci gruntów i budynków. Kolejnym istotnym powodem powstania strefy była dywersyfikacja dominujących rodzajów działalności gospodarczych. Zastana monokultura przemysłu siarkowego, hutniczego, maszynowego i metalowego nie odnosiła wystarczających rezultatów jako czynnik wzrostu gospodarczego. Celem strategicznym Strefy było stworzenie miejsc pracy. Wg danych z r. zatrudnienie w strefie wynosi osób, powstało takŝe nowych miejsc pracy. Koszty, jakie zostały poniesione na inwestycje wyniosły 3 367,1 mln zł. Na terenie podstrefy Stalowa Wola powstało nowych miejsc pracy przy całkowitym zatrudnieniu sięgającym osób. Poniesione nakłady inwestycyjne wyniosły 822 mln zł. Cele te osiągnięto poprzez przyznawanie pomocy publicznej inwestorom z tytułu poniesionych nakładów inwestycyjnych lub utworzenia i utrzymania nowych miejsc pracy. Wielkość tej pomocy wynosiła maksymalnie 50% nakładów inwestycyjnych, poniesionych w ramach realizowanego projektu lub 50% nakładów poniesionych na dwuletnie koszty zatrudnienia nowych pracowników, przy spełnieniu warunku, Ŝe utworzone miejsca pracy będą utrzymane przez okres min 5 lat od daty udzielenia pomocy. Pomoc publiczna dla małych i średnich przedsiębiorstw wynosiła maksymalnie 65% i była moŝliwa do uzyskania w formie ulg w podatku dochodowym lub kwot uzyskanych z innych źródeł pomocy. Przy czym uzyskana pomoc publiczna jeśli była otrzymywana z róŝnych źródeł krajowych i zagranicznych ulegała sumowaniu. Warunkami stawianymi przedsiębiorcom było zainwestowanie min EURO, konieczność utrzymania majątku związanego z inwestycją, oraz konieczność utrzymania działalności gospodarczej na tym terenie przez co najmniej 5 lat. Koszty kwalifikowane jako wydatki inwestycyjne to: zakup gruntów, budynków, budowli oraz pozostałe środki trwałe związane z realizacją inwestycji. Do dnia r. wydano 148 zezwoleń na działalność na terenie strefy dla przedsiębiorstw, w tym dla 34 z udziałem kapitału zagranicznego: koreańskich- 10, niemieckich- 8, francuskich- 3, japońskich- 2, amerykańskich- 2 oraz duńskich, belgijskich, holenderskich, włoskich, austriackich, szwajcarskich, chińskich, kanadyjskich i finlandzkich po 1 zezwoleniu. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 79

80 Na terenie podstrefy Stalowa Wola działalność gospodarczą prowadzą przedsiębiorstwa zaprezentowane poniŝszej tabeli. Tabela 36. Spis przedsiębiorstw działających na terenie podstrefy Stalowa Wola Lp. Nazwa firmy Rodzaj działalności 1 ATS Stahlschmidt & Maiworm Sp. z o. o. produkcja felg aluminiowych 2 HSW Zakład Zespołów Napędowych Sp. z o. o. producent elementów napędowych, łoŝysk, kół zębatych 3 HSW Zakład Kuźnia Matrycowa Sp. z o.o. branŝa metalowa, producent odkuwek dla przemysłu 4 Alutec Sp. z o.o. producent wyrobów aluminiowych (odlew) 5 HSW Lorresta Sp. z o.o. odzyskiwanie materiałów z odpadów 6 Uniwheels Production Poland Sp. z o. o. producent felg aluminiowych 7 NiRoVe-Polska Sp. z o.o. wyroby metalowe, obróbka metali 8 Cell-Fast Słabik i Słabik Sp. j. wyroby z tworzyw sztucznych (węŝe ogrodnicze) 9 Eurometal S.A. przetwórstwo aluminium 10 KSM SYSTEM II & DOMLUX Sp. z o.o. produkcja okien, drzwi z PCV 11 Zakład Mechaniczny TASTA Sp. z o.o. branŝa metalowa, obróbka metali 12 IWAMET Sp. z o.o. obróbka metali, wyroby metalowe PPHU Domostal s. c. produkcja elementów metalowych dla przemysłu 13 HSW-Odlewnia Sp. z o.o. produkcja wyrobów odlewniczych 14 Wtór-Steel Sp. z o.o. surowce wtórne, odzysk metali RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 80

81 15 Rakoczy Stal Sp. j. konstrukcje metalowe 16 MISTA Sp. z o.o. konstrukcje metalowe, obróbka metali 17 Technocentrum Sp. z o.o. produkcja maszyn budowlanych 18 Zakład Zespołów Spawanych WOWI Sp. z o.o. obróbka metali i nakładanie powłok na metale Rejon inwestycyjny Nisko Lp. Nazwa firmy Rodzaj działalności 1 TOORA POLAND Sp. z o.o. produkcja wyrobów z aluminium (grzejniki, felgi) Źródło: Dane udostępnione przez Miasto Stalowa Wola W ramach utworzenia podstrefy, Stalowa Wola ma szansę na lokalizację inwestycji z róŝnych dziedzin przemysłu. Najbardziej preferowaną branŝą jest przemysł motoryzacyjny i maszyn cięŝkich. Pozostałe to przemysły: metalowy i elektromaszynowy, wykorzystujący zaawansowane technologie, komponentów dla budownictwa, metali nieŝelaznych, przetwórstwo złomu metali, produkcja oparta o wytwarzane w HSW materiały, produkcja materiałów pomocniczych dla HSW (np. recycling). Docelowymi sektorami przemysłowymi są : przemysł metalowy i elektromaszynowy, produkcja materiałów budowlanych, przetwórstwo tworzyw sztucznych, produkcja wyrobów dla motoryzacji, produkcja części elektronicznych, produkcja odzieŝy, produkcja Ŝywności. Strefa oprócz udogodnień podatkowo- finansowych (ulgi podatkowe dla inwestorów sięgające 65% zainwestowanych środków) oferuje takŝe kadrę inŝynieryjno- techniczną, RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 81

82 zaplecze badawczo- naukowe, a takŝe moŝliwość kooperacji ze spółkami, które powstały w wyniku restrukturyzacji HSW S.A Handel i usługi Handel W mieście znajdują się 352 sklepy, w 39 branŝach. Funkcjonuje takŝe 7 stacji paliw: 1. Statoil Polska Sp. z o.o., ul. Okulickiego 140a, 2. Orlen, ul. Staszica 2, 3. Orlen, ul. KEN, 4. Orlen, ul. Przemysłowa 2, 5. Lotos, al. Jana Pawła II, 6. Stacja LPG, ul. Poniatowskiego 21/7, 7. Stacja PKS, ul. Ofiar Katynia 30, 8. Bliska Agatówka. W Stalowej Woli działają 2 targowiska stałe oraz 2 sezonowe. Szczegółowe informacje dotyczące targowisk przedstawia poniŝsza tabela. Tabela 37. Targowiska w Stalowej Woli w 2006r. Targowiska ogółem 2 Targowiska stałe Targowiska z przewagą sprzedaŝy drobnodetalicznej 2 Powierzchnia ogółem Powierzchnia sprzedaŝowa targowisk Stałe punkty sprzedaŝy drobnodetalicznej ogółem 74 Targowiska sezonowe Stałe punkty sprzedaŝy drobnodetalicznej na targowiskach czynnych codziennie Targowiska lub miejsca na ulicach i placach do prowadzenia sprzedaŝy sezonowej Roczne w pływy z opłaty targowej na targowiskach stałych i sezonowych ogółem ,3 Źródło: Dane GUS z 2006r. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 82

83 Usługi Miasto oferuje swoim mieszkańcom szeroką gamę usług, m.in.: Usługi bankowe- na terenie gminy Stalowa Wola funkcjonuje 17 placówek bankowych, spośród których moŝna wymienić takie banki jak: Bank Polska Kasa Opieki S.A., Bank Gospodarki śywnościowej S.A., Bank Spółdzielczy w Stalowej Woli, Gospodarczy Bank Południowo-Zachodni S.A., Powszechna Kasa Oszczędności BP S.A., Kredyt Bank S.A., Bank Przemysłowo-Handlowy S.A., Powszechny Bank Kredytowy S.A., GE Capital Bank S.A., Invest- Bank S.A., MultiBank BRE Bank S.A., Raiffeisen Bank Polska S.A., Dominet Bank S.A., Przedstawicielstwo śagiel S.A. W Stalowej Woli znajduje się 26 bankomatów, 16 biur rachunkowych i 3 kantory wymiany walut oraz 1 biuro maklerskie Centralne Biuro Maklerskie - Punkt Obsługi Klientów, Al. Jana Pawła II 13. Usługi turystyczne- na terenie miasta działa 10 biur podróŝy: Lasowiak PPU, 1-go Sierpnia 12, "Orbis"- Licencja Polskie Biuro PodróŜy, Popiełuszki 6, "Poltur" s.c. Biura PodróŜy, Okulickiego 83, "Artur" Biuro PodróŜy, Okulickiego 8a, Biuro PodróŜy, Okulickiego 3, "Travel" Biuro Turystyczno-Usługowe, K.E.N. 13, Okulickiego 11, "Staltur" s.c., Okulickiego 83, Polskie Biuro PodróŜy - ul. Popiełuszki 6, Inturist, ul. Okulickiego 16a, Biuro Turystyczno-Usługowe Voyage, ul. Okulickiego 31. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 83

84 Rozrywka- w Stalowej Woli znajduje się 7 klubów i barów oraz 2 kina: Klub TOP TEN, Staszica 14, Pub OMEGA, Siedlanowskiego 3, Club Forum, Dmowskiego 7a, Club DVD, Poniatowskiego 8, Cinema, Okulickiego 83, Klub Planeta, Dąbrowskiego 2 (Rozwadów), Klub Muzyczny Arkadia, 1-go Sierpnia 2a, Kino Ballada, Staszica 14, Kino Wrzos, 1-go Sierpnia Turystyka Stalowa Wola jest miastem, który moŝe sprzyjać rozwojowi turystyki m.in. ze względu na atrakcyjne środowisko naturalne- duŝa powierzchnia zalesionych terenów oraz bogate zbiory zabytków. Doskonałym miejscem do odpoczynku są tereny zielone wokół rzeki San. Stalowa Wola jest ponadto pierwszym przystankiem Turystycznego Szlaku Gniazd Rodowych Lubomirskich, wiodącego przez wiele miast regionu, a takŝe Słowacji. Najsłynniejsze stalowowolskie zabytki to: Drewniany kościół św. Floriana, pochodzący z 1802r., jeden z najciekawszych zabytków sakralnych, zbudowany z trzech rodzajów drewna: sosny Stanowskiej, pospolitej oraz z modrzewia. Obraz 9. Kościół św. Floriana RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 84

85 Kościół i klasztor kapucynów pochodzący Z XVII w., ufundowany przez Lubomirskich; w kościele organizowane są Międzynarodowe Letnie Koncerty Międzynarodowe. Neogotycki zespół kościoła parafialnego Matki BoŜej Szkaplerznej pochodzący z 1907r., w kościele znajduje się piękny obraz Matki Boskiej Rozwadowskiej, który pochodzi z czasów mecenatu Lubomirskich. Nowoczesny kościół Matki BoŜej Królowej Polski, który został przez PapieŜa Jana Pawła II podniesiony do rangi bazyliki. Zamek Lubomirskich w Rozwadowie- Muzeum Regionalne. Synagoga. Atrakcje turystyczne okolic miasta, oferowane miłośnikom przyrody i aktywnego wypoczynku to: Muzeum leśnej kolejki wąskotorowej. Znajduje się w Lasach Janowskich, a powstało na podstawie dawnej trasy słuŝącej do transportu drewna. Szlaki turystyczne na terenie Lasów Janowskich: 1. Szlak walk partyzanckich o długości 214km, rozpoczynający się w Górach Świętokrzyskich i biegnący przez Dolinę Wisły, WyŜynę Lubelską i Kotlinę Sandomierską. PodróŜując tym szlakiem moŝna zwiedzić zabytkowe budowle okresu romańskiego, gotyckiego, renesansowego i barokowego. Przebieg trasy szlaku oznaczonego kolorem czerwonym: Gołoszyce Klimontów Koprzywnica Sandomierz Zawichost Annopol Zaklików Lipa Siembidy Świdry Gwizdów ŁąŜek Ordynacki Szklarnia Porytowe Wzgórze Ujście Szeliga Ciosmy Bidaczów Stary. Dalej aŝ do Tomaszowa Lubelskiego szlak oznaczony jest kolorem czarnym. 2. Szlak historyczny- prowadzi przez Roztocze Zachodnie, Równinę Biłgorajską i kończy się na Porytowym Wzgórzu. Ma długość 40km i prowadzi przez obszary walk powstania styczniowego z 1863 r., a takŝe II wojny światowej. Przebieg trasy oznaczony kolorem Ŝółtym: Batorz Antolin Wierzchowiska Janów Lubelski Porytowe Wzgórze. 3. Szlak Porytowe Wzgórze Momoty oznaczony jest kolorem niebieskim i ma długość 7km. Szlak turystyczny pieszy nizinny. Oznaczony jest kolorem Ŝółtym, ma długość 107 km, a szacowany czas wędrówki to 30 godzin. Trasa biegnie przez: Sandomierz - Gorzyce - RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 85

86 Wrzawy - Radomyśl nad Sanem - Rozwadów - Stalowa Wola - Nisko - Zarzecze - Ulanów - Bieliny - Krzeszów - Kuryłówka LeŜajsk. Szlaki rowerowe 1. Szlak dookoła powiatu Janowskiego. Ma długość 161km. Prowadzi przez Kotlinę Sandomierską, Roztocze i WyŜynę Lubelską. Trasa obejmuje: Janów Lubelski Porytowe Wzgórze Momoty Kiszki Ujście Szewce Boreczki Kocudza Dzwola Łada Chrzanów Otrocz Zdziłowice Batorz BłaŜek Piłatka Antolin Węgliska Wierzchowiska Wolica Modliborzyce Stojeszyn Potoczek Łysaków Maliniec Osówek Świdry Gwizdów Kopczańska Góra ŁąŜek Gancarski Przymiarki Kruczek Janów Lubelski. 2. Szlak rowerowy na terenie powiatu stalowowolskiego. Ma długość 120km. Prowadzi przez najciekawsze miejsca powiatu szczególnie przez posiadające duŝe walory przyrodnicze Lasy Janowskie. Oznaczony jest kolorem zielonym i prowadzi przez: Maziarnie Kołodzieje Bojanów Stany Przyszów Ciemny Kąt Stalową Wolę Agatówkę Kotową Wolę Zbydniów Skowierzyn Wrzawy Chwałowice ŁąŜek Chwałowski Baraki Stare Zaklików Gielnie Lipę Goliszowiec Lipowiec Szwedy Studzieniec Słomianę Krzaki KłyŜów Stalową Wolę. Obraz 10. Szlak rowerowy na ternie powiatu stalowowolskiego- zielony Turyści odwiedzający miasto mają do dyspozycji 5 hoteli oraz 1 schronisko młodzieŝowe, w których jest łącznie 388 miejsc noclegowych. W sumie w 2006r. udzielono noclegów. Miasto jest odwiedzane takŝe przez gości zagranicznych, a udzielone im RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 86

87 w 2006r. noclegi wyniosły 8 274, co stanowi prawie 19% ogólnej liczby noclegów. Dane dotyczące obiektów zbiorowego zakwaterowania przedstawione są w poniŝszej tabeli. Tabela 38. Obiekty zbiorowego zakwaterowania ogółem w 2006r. Obiekty zbiorowego zakwaterowania ogółem 2006r. Obiekty ogółem 7 Obiekty całoroczne 6 Miejsca noclegowe ogółem 388 Miejsca noclegowe całoroczne 358 Korzystający z noclegów ogółem Korzystający z noclegów turyści zagraniczni Wynajęte pokoje w hotelach, motelach, pensjonatach ogółem Wynajęte pokoje w hotelach, motelach, pensjonatach turystom zagranicznym Udzielone noclegi ogółem Udzielone noclegi turystom zagranicznym Źródło: Dane GUS z 2006r. Spis hoteli: Hotel Metalowiec- ul. 1- Sierpnia 24, dysponuje 78 miejscami sklepem oraz parkingiem. Hotel Stal, ul. Komisji Edukacji Narodowej 4, 70 miejsc noclegowych. Hotel Hutnik, ul. Prymasa Wyszyńskiego 12, 47 miejsc noclegowych. Akademiki Fundacji Uniwersyteckiej- ul. Ofiar Katynia 6, 150 miejsc noclegowych. Zajazd Sezam, ul. Komisji Edukacji Narodowej 51, 46 miejsc noclegowych. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 87

88 5.4. Instytucje otoczenia biznesu Na terenie miasta znajdują się instytucje, które skupiają kupców, rzemieślników oraz prywatnych przedsiębiorców. Jedną z najbardziej popularnych instytucji jest Cech Rzemieślników i Przedsiębiorców, który zrzesza ok. 400 zakładów rzemieślniczych. Cech oferuje szkolenia dla swoich członków, pomaga prowadzić firmę oraz pełni funkcję informacyjną na temat imprez handlowych w kraju i zagranicą. Kolejna waŝna instytucja to Regionalna Izba Gospodarcza w Stalowej Woli, zajmuje się wspieraniem rozwoju przedsiębiorczości oraz integracją środowiska biznesowego. RIG powstała 10 marca 1998r. Jej główne zdania statutowe to: Reprezentowanie gospodarczych interesów członków Izby wobec organów administracji rządowej i samorządowej. Uczestnictwo w tworzeniu i realizowaniu lokalnej polityki gospodarczej, a takŝe wspierania inicjatyw gospodarczych członków Izby. Wspieranie przedsiębiorczości i inicjatyw gospodarczych. Promowanie postępu technicznego, technologicznego jak równieŝ organizacyjnego. Działalność pośrednictwa finansowego w tym udzielania poŝyczek. Współtworzenie i rozpowszechnianie zasad etyki w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej. Cele te jak i równieŝ inne Regionalna Izba Gospodarcza moŝe realizować głównie poprzez: Występowanie do organów fiskalnych i kontrolnych z propozycjami i wnioskami dotyczącymi prowadzenia działalności gospodarczej jak i samej gospodarki. Opracowywanie i wyraŝanie opinii o projektach prawno- gospodarczych. Działania na rzecz wdroŝenia i promowania lokalnej polityki gospodarczej. Współdziałanie z terenowymi organami władzy i administracji państwowej oraz innymi podmiotami w ramach spraw gospodarczych. Współtworzenie banków informacji, giełd oraz innych przedsięwzięć mających na celu rozwijanie przedsiębiorczości i inicjatywy gospodarczej. Udzielanie informacji swoim członkom na temat problemów związanych z rozwojem społeczno- gospodarczym miasta. Zapewnianie doradztwa oraz informacji członkom. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 88

89 Wspomaganie transferu i wykorzystania informacji naukowo- technicznej. Wspieranie procesu harmonizacji systemu kształcenia z potrzebami rynku. Wspieranie współpracy gospodarczej z zagranicą. Stworzenie warunków rozstrzygania spraw spornych przez członków Izby związanych z działalnością gospodarczą. Organizowanie i utrzymywanie działalności tzw. Inkubatorów Przedsiębiorczości. Organizowanie spotkań naukowych związanych z rozwojem gospodarczym regionu i kraju. Prowadzenie działalności gospodarczej W ramach RIG funkcjonują: 1. Lokalny Fundusz Poręczeń Kredytowych- pełni funkcję wspierania małych i średnich przedsiębiorstw w zakresie pozyskiwania kredytów i poŝyczek. 2. Punkt Konsultacyjno- Doradczy- wspiera małe i średnie przedsiębiorstwa oraz podmioty rozpoczynające działalność gospodarczą. 3. Centrum Wspierania Przedsiębiorczości- zajmuje się wspieraniem osób bezrobotnych oraz usług doradczych i szkoleń w zakresie rozpoczynania działalności gospodarczej. Wspieraniu rozwoju przedsiębiorczości sprzyja takŝe Centrum Edukacji i Rozwoju Biznesu Olympus, organizujące kursy w dziedzinach rachunkowość, bankowość oraz zarządzanie i ubezpieczenia społeczne. Firmy zainteresowane inwestowaniem w regionie mogą liczyć na pomoc w zakresie usług marketingowych, oferowanych przez Centrum Badań Marketingowych. Zaopatrzeniem w specjalistyczne urządzenia i maszyny budowlane zajmuje się HSW Technocentrum Sp. z o.o. Swoją siedzibę w Stalowej Woli ma Związek Rzemiosła Polskiego, który jest organizacją o charakterze ogólnopolskim. Do głównych zadań związku naleŝą: Reprezentowanie interesów członków i rzemiosła wobec organów władzy i administracji. Prowadzenie działalności społeczno- zawodowej, gospodarczej, a takŝe socjalnej w taki sposób, aby zapewnić integralność rzemiosła. Udzielanie pomocy członkom związku i małych przedsiębiorców w zakresie zadań statutowych. Występowanie z inicjatywami ustawodawczymi dotyczącymi rzemiosła i małej przedsiębiorczości. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 89

90 Wpływanie na system oświaty i wychowania w sposób, który zapewni dostateczną ilość wykwalifikowanych pracowników dla rzemiosła i małych przedsiębiorstw. Propagowanie zasad etyki zawodowej. Promowanie dorobku polskiego rzemiosła i małej przedsiębiorczości oraz jego roli w Ŝyciu społeczno gospodarczym. Podejmowanie działań mających na celu przygotowanie przedsiębiorstw do funkcjonowania w warunkach globalizacji obrotu towarowego Inwestycje Stalowa Wola jest terenem bardzo zalesionym. To z jednej strony stanowi ogromny walor, przyciąga turystów i stwarza barierę przed hałasem i zanieczyszczeniami z zakładów, znajdujących się na terenie HSW, a z drugiej strony stanowi powaŝną barierę rozwoju. Zainteresowani terenami inwestorzy mają ograniczone moŝliwości, jeŝeli chodzi o dostępne obszary. Nowe inwestycje wymagałyby ogromnych kosztów, wynikających z konieczności zapłacenia bardzo wysokiej rekompensaty za wylesienie terenu. W ten sposób Stalowa Wola traci wiele szans rozwoju gospodarczego. Mimo to miasto cieszy się coraz większym zainteresowaniem wśród inwestorów. W szczególnej sytuacji znajduje się rynek nieruchomości, ze względu na poszukiwanie przez interesantów atrakcyjnych terenów pod działalność produkcyjno- magazynową. Największymi podmiotami, jakie oferowały swoje nieruchomości w ostatnich latach były Huta Stalowa Wola S.A. oraz Agencja Rozwoju Przemysłu. W latach zanotowano 18 transakcji sprzedaŝy nieruchomości produkcyjno- magazynowych, o łącznej powierzchni m 2 i uŝytkowej budynków m 2. Jedną z najpowaŝniejszych inwestycji w Stalowej Woli w ostatnich latach była budowa obwodnicy Stalowej Woli. Obwodnica ma długość 3 km, dostosowana została do nacisku 115 kn/oś. Jest to droga dwujezdniowa (po dwa pasy ruchu w kaŝdą stronę), ze wzmocnionym poboczem (2x2m). Zadaniem tej drogi jest przeniesienie intensywnego ruchu cięŝkiego poza granice miasta i tym samym odciąŝenie drogi DK-77. Przyczyni się to do jej większej przepustowości, a takŝe zminimalizuje negatywne skutki dla środowiska naturalnego. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 90

91 Rysunek 3. Obwodnica Miasta Stalowa Wola Inwestycja ta składa się z kilku projektów realizowanych etapami: Kontrakt Nr 1 - Budowa odcinka Brandwicka Szopena (1,72 km). Zakończono go w listopadzie 2003 r., a koszt budowy wyniósł: ,63 EUR (tj. około ,00 PLN). Środki na budowę pochodziły: z budŝetu państwa ,89 EUR (tj. około PLN), środki samorządowe UM w Stalowej Woli ,53 EUR (tj. około PLN), środki Phare ,74 EUR (tj. około PLN). Kontrakt Nr 2 polegał na budowie kanału przeciwdeszczowego na odcinku ul. Ogrodowej do ul. Brandwickiej. Budowę zakończono w marcu 2004 r. Wartość zrealizowanych robót wyniosła: ,39 PLN, środki te pochodziły BudŜetu Państwa i Krajowego Funduszu Drogowego. Kontrakt Nr 7 realizację i utrzymywanie dróg objazdowych zakończono w marcu 2004 r. Wartość prac wyniosła PLN. Kontrakt Nr 4 realizacja trasy podskarpowej w ciągu drogi Nr 77 odcinek od m. Agatówka do ul. Brandwickiej - jezdnia zachodnia. Kontrakt Nr 5 - Budowa Trasy Podskarpowej w Stalowej Woli w ciągu drogi krajowej Nr.77, odcinek od. m. Agatówka do ul. Brandwickiej - druga jezdnia. Te 2 kontrakty zakończono w listopadzie 2005 r. Wartość realizowanych robót to: PLN Środki pochodziły ze: Skarbu Państwa i Krajowego Funduszu Drogowego PLN oraz środków samorządowych PLN. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 91

92 Obraz 11. Krajowa droga Nr 77 Kontrakt Nr 3 zakładał wykonanie wiaduktu drogowego siedmio przęsłowego o całkowitej długości 207,0 m, dojazdów do wiaduktu o długości 304,3 m, łącznic dojazdowych o długości 260,6 m, przebudowy sieci energetycznych, teletechnicznych i wodociągów, oświetlenia ulicznego oraz kanalizacji opadowej. Kontrakt Nr 6 obejmuje wybudowanie Trasy Podskarpowej od ulicy Szopena do ul. KEN w Stalowej Woli o długości 0,9 km. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 92

93 Wnioski Stalowa Wola jest miastem o bogatych tradycjach przemysłowych. Jest to waŝne centrum przemysłowe w regionie i kraju. Mocną stroną miasta jest Tarnobrzeska Strefa Ekonomiczna, oferująca inwestorom liczne ułatwienia. Ponadto okolice miasta ze względu na wiele zielonych terenów sprzyjają rozwojowi lokalnej turystki. Z drugiej jednak strony tereny te stanowią barierę rozwoju, uniemoŝliwiając podejmowanie niektórych inwestycji. Do słabych stron miasta naleŝy zbyt słabo rozwinięty sektor usług i handlu, a takŝe brak promocji regionu. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 93

94 II. Strategia rozwoju Miasta Stalowa Wola 1. Ogólne załoŝenia Planowanie strategiczne to długofalowy, sformalizowany proces kompleksowego działania, słuŝącego określeniu i realizacji celów. Cechy planowania strategicznego: Zajmuje się podstawowymi zagadnieniami- jakie są kierunki rozwoju obecnie i jakie powinny być w przyszłości. Stwarza ramy planowania bardziej szczegółowego. Stwarza podstawy do codziennych decyzji. Ułatwia koncentrację energii i zasobów na kluczowe zadania. Mówiąc o planowaniu strategicznym naleŝy określić misję, obszary strategiczne, cele i działania. Rysunek 4. Logiczna struktura strategii MISJA OBSZARY STRATEGICZNE CELE STRATEGICZNE DZIAŁANIA RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 94

95 Misja, obszary strategiczne, cele i kierunki działań zostały opracowane w oparciu o raport diagnostyczny miasta, analizę silnych i słabych stron oraz szans i zagroŝeń, a takŝe debatę z mieszkańcami i władzami, która odbyła się dnia 15 listopada 2007r. w Urzędzie Miasta Stalowa Wola. Zebrane materiały pozwoliły na określenie najwaŝniejszych problemów, z jakimi boryka się miasto oraz zweryfikowanie i wypracowanie rozwiązań w oparciu o szanse rozwojowe. Dokument jest ponadto zgodny z priorytetami zawartymi w Strategii Rozwoju Kraju oraz Strategii Rozwoju Województwa Podkarpackiego. 2. Uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne rozwoju W dniu 15 listopada 2007r. w Urzędzie Miasta Stalowa Wola odbyła się debata nad kierunkami rozwoju miasta Stalowa Wola w latach Spotkanie dotyczyło kwestii związanych z: 1. Infrastrukturą techniczną. 2. Stanem środowiska naturalnego. 3. Sytuacją społeczną. 4. Sytuacją gospodarczą. Celem spotkania było określenie priorytetowych kierunków rozwoju w tych właśnie dziedzinach. Oprócz dyskusji na wyŝej wymienione tematy uczestnicy spotkania wypełnili 2 ankiety: dotyczące potrzeb rozwojowych miasta oraz oceny uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych oddziałujących na funkcjonowanie miasta Stalowa Wola. W debacie uczestniczyło 55 osób, w tym 20% kobiet i 80 % męŝczyzn. Większość osób posiadało wyŝsze wykształcenie (44), a pozostali średnie (11). Najwięcej respondentów było w przedziale wiekowym lat (18), kolejno lat (16), (11), powyŝej 65 lat (5), lat (4) i 1 osoba z przedziału wiekowego lat. Zawody wykonywane przez uczestników debaty to: administrator, architekt, dyrektor, ekonomista- 3, ekonomista i dziennikarz, emeryt- 2, energetyk, handlowiec, hotelarz, inŝynier, inŝ. elektryk, inŝ. mechanik- 5, inŝ.- 4, nauczyciel- 5, nauczyciel i emeryt, nauczyciel akademicki, oficer W.P. i emeryt, pracownik kultury, pracownik samorządowy, pracownik umysłowy, prawnik- 3, rewizor- 2, technik- 2, technik budowlany, technik mechanik, urzędnik-3. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 95

96 Pierwsza część ankiety zawierała pytania oceniające poszczególne dziedziny, a takŝe trendy w nich panujące (stabilizacja, rozwój, regres). Ocenie zostało poddanych 6 obszarów: 1. Środowisko naturalne. 2. Struktura demograficzna. 3. Warunki socjalno- bytowe. 4. Gospodarka. 5. Infrastruktura techniczna. 6. Turystyka. Oceny dziedzin dokonano w skali pięciostopniowej, zakładając, iŝ 1 oznacza ocenę dobrą, a 5- złą. Ocenione zostały równieŝ postępy w tychŝe dziedzinach. Osoby uczestniczące w debacie w tej części próbowały ocenić postępy w poszczególnych dziedzinach, oceniając trend w nich występujący. Uczestnicy mieli do dyspozycji 3 moŝliwości: zaznaczenie trendu wzrostowego, regresywnego oraz sytuacji stabilnej. wykresie. Wyniki ankiety przedstawione są w poniŝszej tabeli, a następnie zobrazowane na Tabela 39. Podsumowanie ankiety uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych oddziałujących na funkcjonowanie miasta Stalowa Wola Lp. ZAGADNIENIE OCENA TREND ŚRODOWISKO NATURALNE Średnia ocen: 3,07 Ogólna Ogólna ocen Ilość liczba Ilość liczba Trend Stan środowiska a osób odpowiedz osób odpowied naturalnego i zi Ocena:3,25 Walory turystyczno- 2 krajobrazowe 2 14 Rozwój 15 Na 55 osób Na Stabilizacja 27 osoby 4 12 Regres Na 53 Na 55 osób 2 11 Rozwój 27 osoby RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 96

97 3 19 Stabilizacja Regres Ocena: 3, Dbałość o stan środowiska Ocena: 2, Na 53 osób Rozwój Stabilizacja Regres Na 51 osób 5 2 LUDNOŚĆ I ZAGADNIENIA SPOŁECZNE Średnia ocen: 3,12 1 Poziom wykształcenia mieszkańców Ocena: 2, Na 55 osób Rozwój Stabilizacja Regres Na 53 osoby Poziom kwalifikacji zawodowych mieszkańców Ocena: 2, Na 54 Osoby Rozwój Stabilizacja Regres Na 52 osoby 3 MoŜliwości podnoszenia kwalifikacji zawodowych Ocena: 2, Na 55 osób Rozwój Stabilizacja Regres Na 53 osoby 4 Równość szans kobiet i męŝczyzn na rynku pracy Na 55 osób Rozwój Stabilizacja Regres Na 52 osoby RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 97

98 Ocena: 3, Tendencje emigracyjne Ocena: 3, Na 55 osób Rozwój Stabilizacja Regres Na 53 osoby 5 18 Poziom bezpieczeństwa w mieście Ocena: 3, Na 53 osoby Rozwój Stabilizacja Regres Na 50 osób 5 3 WARUNKI SOCJALNO- BYTOWE 1 Stan infrastruktury oświatowej Ocena: 2, Na 54 osoby Rozwój Stabilizacja Regres Na 52 osoby 5 1 Stan infrastruktury zdrowotnej Ocena: 2, Na 55 osób Rozwój Stabilizacja Regres Na 53 osoby 5 2 Poziom zaspokojenia potrzeb w zakresie opieki medycznej Ocena:3, Na 55 osób Rozwój Stabilizacja Regres Na 53 osoby Poziom zaspokajania 1 3 Na 55 osób Rozwój 19 Na 53 RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 98

99 potrzeb w zakresie 2 12 Stabilizacja 28 osoby pomocy społecznej 3 26 Regres Ocena: 2, Organizacja Ŝycie kulturalnego w mieście Ocena: 2, Na 55 osób Rozwój Stabilizacja Regres Na 53 osoby Aktywność społeczna mieszkańców miasta Ocena: 3, Na 55 osób Rozwój Stabilizacja Regres Na 53 osoby 5 3 Wykorzystanie funkcji placówek oświatowokulturalnych Na 55 osób Rozwój Stabilizacja Regres Na 53 osoby Ocena: 3, GOSPODARKA I PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ 1 Aktywność gospodarcza mieszkańców Ocena: 3, Na 55 osób Rozwój Stabilizacja Regres Na 53 osoby Rozwój lokalnej przedsiębiorczości Ocena: 2, Na 54 osoby Rozwój Stabilizacja Regres Na 53 osoby 5 4 RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 99

100 3 Dostęp do informacji o instytucjach wspierających rozwój gospodarczy Na 55 osób Rozwój Stabilizacja Regres Na 53 osoby Ocena: 3, Promocja miasta Ocena: 3, Na 52 osoby Rozwój Stabilizacja Regres Na 51 osób 5 3 INFRASTRUKTURA TECHNICZNA Połączenia komunikacyjne na terenie miasta Ocena: 3, Na 55 osób Rozwój Stabilizacja Regres Na 53 osoby Połączenia komunikacyjne z otoczeniem zewnętrznym Na 55 osób Rozwój Stabilizacja Regres Na 53 osoby Ocena: 2, Jakość dróg miejskich Ocena: 3, Na 55 osób Rozwój Stabilizacja Na 53 osoby Sieć dróg miejskich Ocena: 2, Na 54 osoby Rozwój Stabilizacja Regres Na 52 osoby 5 1 RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 100

101 Stan infrastruktury 1 5 telekomunikacyjnej 2 20 Rozwój 36 Na Stabilizacja 15 osób Ocena: 2, Regres Sieć wodociągowa 2 25 Rozwój 26 Na 55 Ocena: 2, Stabilizacja 26 osób 4 17 Regres Sieć gazowa 2 19 Rozwój 21 Ocena: 2,83 Na Stabilizacja 30 osoby 4 18 Regres Sieć kanalizacyjna 2 17 Rozwój 31 Na 55 Ocena: 3, Stabilizacja 20 osób 4 15 Regres TURYSTYKA, OŚRODKI SPORTOWO- REKREACYJNE 1 4 Szlaki turystyczne Rozwój Na 55 Stabilizacja Ocena: 3,27 osób Regres Stan klubów 1 2 sportowych 2 10 Rozwój 16 Na Stabilizacja 22 osób Ocena: 3, Regres Ilość klubów 1 4 Na 55 9 sportowych 2 10 osób Rozwój 38 Na 53 osoby Na 53 osoby Na 52 osoby Na 53 osoby Na 52 osoby Na 53 osoby Na 52 osoby RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 101

102 3 28 Stabilizacja 5 Ocena: 2, Regres 5 2 Baza hotelowo restauracyjna Ocena: 2, Na 55 osób Rozwój Stabilizacja Regres Na 52 osoby 5 1 Ilość ścieŝek rowerowych Ocena:2, Na 53 osoby Rozwój Stabilizacja Regres Na 51 osób 5 4 RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 102

103 Wykres 23. Analiza ankiet uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych oddziałujących na funkcjonowanie Miasta Stalowa Wola 4 3,76 3,5 3 3,25 3,22 3,27 3,16 3,22 3,02 3,11 3,08 3,02 3,07 3,09 3,04 3,05 2,94 2,96 3 2,96 2,96 3 2,95 2,98 2,96 2,95 2,83 2,93 2,93 2,89 2,92 2,78 2,78 2,82 2,83 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Stan środowiska naturalnego Walory turystyczno- krajobrazowe Dbałość o stan środowiska Poziom wykształcenia mieszkańców Poziom kwalifikacji zawodowych mieszkańców MoŜliwość podnoszenia kwalifikacji zawodowych Równość szans kobiet i męŝczyzn na rynku pracy Aktywność społeczna mieszkańców miasta Tendencje emigracyjne Stan infrastruktury oświatowej Stan infrastruktury zdrowotnej Poziom zaspokajania potrzeb w zakresie opieki medycznej Poziom zaspokajania potrzeb w zakresie pomocy społecznej Poziom bezpieczeństwa w mieście Organizacja Ŝycia kulturalnego w mieście Wykorzystywanie funkcji placówek oświatowo- kulturalnych Aktywność gospodarcza mieszkańców Rozwój lokalnej przedsiębiorczości Dostęp do informacji o instytucjach wspierających rozwój gospodarczy Promocja miasta Połączenia komunikacyjne na terenie miasta Połączenia komunikayjne z otoczeniem zewnętrznym Jakość dróg miejskich Sieć dróg miejskich Stan infrastruktury telekomunikacyjnej Sieć wodociągowa Sieć gazowa Sieć kanalizacyjna Szlaki turystyczne Stan klubów sportowych Ilość klubów sportowych Baza hotelowo- restauracyjna Ilość ścieŝek rowerowych RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 103

104 Wszystkie obszary oceniono na poziomie średnim. Najlepiej oceniono stan infrastruktury telekomunikacyjnej (2,78), organizację Ŝycia kulturalnego (2,78), sieć wodociągową (2,82), sieć gazową (2,83) oraz stan infrastruktury oświatowej (2,83). Najgorzej natomiast oceniono tendencje emigracyjne (3,76), stan środowiska naturalnego (3,25) oraz szlaki turystyczne (3,27). Miasto otrzymało średnią ocenę 3,02. Według 73,6% uczestników debaty najbardziej odczuwalny jest rozwój poziomu wykształcenia mieszkańców Stalowej Woli (39 osób) oraz poprawa jakości dróg miejskich (39 osób). Zdaniem duŝej liczby respondentów rozwój odnotowano takŝe w obszarach takich jak poziom kwalifikacji zawodowych i moŝliwości ich podnoszenia (31 i 34 osoby), organizacja Ŝycia kulturalnego w mieście (30 osób), sieć dróg miejskich (37), stan infrastruktury telekomunikacyjnej (36 osób), sieć kanalizacyjna (31 osób), ilość ścieŝek rowerowych (36 osób). 34% obecnych na debacie mieszkańców wskazało na regres w zakresie poziomu bezpieczeństwa w mieście. Ten obszar został najgorzej oceniony, a zaraz po nim znajdują się tendencje emigracyjne- 30,2% wskazało na negatywne zmiany polegające na emigracji mieszkańców z miasta na przestrzeni ostatnich lat. 3. Analiza potrzeb rozwojowych miasta Ankieta odnośnie potrzeb rozwojowych miasta składała się z 7 pytań otwartych o następującej tematyce: Problemy do rozwiązania wg waŝności (5 najwaŝniejszych problemów wg hierarchii od najbardziej istotnego do mniej pilnego ). Najistotniejsze i wymagające rozwiązania problemy społeczne. MoŜliwości finansowania przedsięwzięć. Pozytywne cechy miasta- mocne strony ( 5 najmocniejszych stron miasta od najbardziej znaczącej do mniej istotnej ). Działania zwiększające dochody miasta i poziom dobrobytu mieszkańców. Działania korzystnie wpływające na rozwój przedsiębiorczości w regionie. MoŜliwości i kierunki rozwoju miasta. Kierunki rozwoju turystyki w mieście. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 104

105 Wyniki ankiety prezentują się następująco: W zakresie najwaŝniejszych problemów do rozwiązania mieszkańcy wyznaczyli, jako najwaŝniejszy problem, usprawnienie komunikacji, zarówno z innymi ośrodkami miejskimi, ale takŝe poprawę rozwiązań komunikacyjnych i modernizację dróg wewnątrz miasta. Wśród najczęściej wymienianych problemów znalazła się potrzeba dokończenia budowy obwodnicy. Kolejnymi równie istotnymi problemami wymienianymi wśród mieszkańców są problemy natury demograficznej: emigracja ludności z miasta oraz spadek przyrostu naturalnego, a takŝe kwestie związane z bezrobociem. Głównym źródłem problemu jest tutaj niedopasowanie posiadanych kompetencji ludności do wymogów rynku pracy. Mieszkańcy wskazują na potrzebę kształcenia młodych ludzi w kierunkach bardziej technicznych, odpowiadających profilowi zatrudnienia w mieście. Następna najczęściej poruszana kwestia to budownictwo mieszkaniowe (brak terenów), w tym przede wszystkim potrzeba powstawania mieszkań socjalnych oraz rewitalizacja starego budownictwa mieszkaniowego. Jako kolejna, najczęściej pojawiała się kwestia problemu braku terenów pod inwestycje oraz kwestie dotyczące zanieczyszczenia środowiska, wywołanego produkcją przemysłową. Następnie mieszkańcy wskazali na słaby poziom opieki zdrowotnej oraz brak dostatecznej moŝliwości korzystania z opieki długoterminowej. Na róŝnych poziomach waŝności pojawiało się takŝe wiele innych problemów m.in. takich jak problem zagospodarowania czasu dla dzieci i młodzieŝy, brak wystarczającej ilości miejsc do spędzania wolnego czasu i uprawiania sportu, konieczność dostosowania infrastruktury technicznej oraz organizacji czasu dla osób niepełnosprawnych, kwestia poprawy atrakcyjności układu urbanistycznego oraz ochrona terenów zagroŝonych degradacją i modernizacja budynków uŝyteczności publicznej, problemy związane z gospodarką wodnościekową oraz problemy związane z brakiem bezpieczeństwa w mieście, a takŝe brak promocji regionu. Wśród najistotniejszych problemów społecznych uczestnicy debaty wskazali przede wszystkim narastające zjawisko emigracji młodych wykształconych osób, a takŝe spadek przyrostu naturalnego. Równie waŝnym problemem jest kwestia bezrobocia (głównie wśród kobiet) oraz zbyt niski poziom zarobków. Mieszkańcy zwrócili takŝe uwagę na brak inicjatyw słuŝących zagospodarowaniu wolnego czasu dla dzieci i młodzieŝy, brak odpowiedniego zaplecza socjalnego oraz na wzrost przestępczości i alkoholizmu. Za najmocniejszą stronę miasta mieszkańcy uznali fakt, Ŝe Stalowa Wola stanowi waŝny ośrodek przemysłowy z bogatymi tradycjami (COP, HSW S.A.) i duŝym potencjałem produkcyjnym. Docenione zostało zaplecze techniczne przedsiębiorstw oraz korzyści płynące RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 105

106 z istnienia Specjalnej Strefy Ekonomicznej Europark Wisłosan. Obok znaczenia przemysłu, uczestnicy spotkania jako mocną stronę miasta wymienili korzystne połoŝenie geograficzne w regionie, blisko duŝych ośrodków miejskich oraz atrakcyjne środowisko naturalne- duŝo zalesionych terenów i zasobów naturalnych. Jako kolejną mocną stronę uznano kapitał ludzki. Większość mieszkańców jest dobrze wykształcona, a doświadczenie w pracy w duŝych zakładach przemysłowych (HSW), umoŝliwiło na zdobycie specjalistycznej wiedzy. Na uwagę zasługuje równieŝ wysoka aktywność społeczności miasta w kwestiach związanych z samoorganizowaniem się i rozwiązywaniem problemów. Wysoko oceniona została takŝe baza kulturalno- naukowa, która wg mieszkańców choć potrzebuje modernizacji jest adekwatna do potrzeb społeczności. Jako kolejną mocną stronę dostrzeŝono potencjał miasta do rozwoju lokalnej tzw. weekendowej turystyki, ze względu na duŝą liczbę zalesionych terenów oraz bogate zbiory zabytków. Do innych mocnych stron zaliczono m.in. dobre zabezpieczenie w infrastrukturę energetyczną, stosunkowo mały ruch samochodowy, rozwój infrastruktury teleinformatycznej oraz posiadanie własnych ujęć wodnych. Aby zwiększyć dochody miasta i poziom dobrobytu mieszkańcy wskazali 2 wiodące kierunki. Pierwszy polegał na przyciąganiu inwestorów do miasta nie tylko poprzez promocję regionu, ale takŝe przez stworzenie zainteresowanym dogodnych warunków do działaniaułatwienia organizacyjne i finansowe (ulgi podatkowe) oraz przygotowanie niezbędnej infrastruktury. Drugi kierunek polegał na rozwoju lokalnej przedsiębiorczości oraz wspieraniu nowopowstałych firm- uproszczenia organizacyjne, długoterminowe kredyty, ulgi podatkowe, środki z UE. Za działania korzystnie wpływające na rozwój przedsiębiorczości w regionie uznano ułatwienia w zakładaniu działalności gospodarczej (zwolnienia podatkowe, fundusze poŝyczkowe), wszelkie działania słuŝące wzrostowi inwestycji typu poprawa infrastruktury drogowej, promocja gospodarczą regionu, pozyskiwanie nowych terenów pod inwestycje. Za czynniki sprzyjające rozwojowi przedsiębiorczości uznano takŝe wsparcie dla instytucji otoczenia biznesu, utworzenie inkubatora technologicznego, powiększenie Specjalnej Strefy Ekonomicznej Europark Wisłosan, a takŝe współdziałanie Stalowej Woli z innymi miastami w regionie (Tarnobrzeg, Nisko) oraz współpracę przedsiębiorców i władz lokalnych. W kwestii moŝliwości i kierunków rozwoju wyodrębnionych zostało kilka waŝnych obszarów, a mianowicie: rozwój budownictwa mieszkaniowego, rozwój szkolnictwa wyŝszego, rozwój przemysłu i wzrost przedsiębiorczości, rozwój sektora handlu i usług, rozwój turystyki lokalnej, zwiększenie oferty kulturalnej oraz rozwój bazy rekreacyjnosportowej. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 106

107 Uczestnicy debaty wyodrębnili 2 kierunki rozwoju turystyki. Pierwszy kierunek polegał na wykorzystaniu otaczających miasto zasobów leśnych i enklaw przyrodniczychbudowa ścieŝek rowerowych i pieszych, zagospodarowanie terenów wzdłuŝ Sanu, organizacja spływów kajakowych, jeździectwo. Ogółem rozwój lokalnej turystyki sportowo- rekreacyjnej. Drugi kierunek polegał na wykorzystaniu unikalnej w skali kraju architektury w stylu art deco, utworzeniu muzeów tematycznych (muzeum COP, hutnictwa), rewitalizacji zabytkowej części miasta (Rozwadów, Charzewice). Rozwój turystyki nawet tej na mniejszą skalę wymaga jednak wg mieszkańców wzmocnienia bazy zarówno hotelowej jak i gastronomicznej oraz większej promocji regionu. Analiza ankiet miała posłuŝyć do określenia najwaŝniejszych kierunków rozwoju w mieście, zadań do wykonania w ramach wyznaczonych celów oraz sposobów ich realizacji i źródeł finansowania, a takŝe do określenia najistotniejszych problemów, wymagających rozwiązania oraz mocnych stron miasta i szans rozwoju. Z jednej strony zebrane informacje umoŝliwiają dokonanie analizy SWOT- czyli analizy mocnych i słabych stron miasta oraz szans i zagroŝeń, a z drugiej strony wyznaczają obszary priorytetowe, na których powinny skoncentrować się działania, podejmowane przez miasto. 4. Analiza SWOT Podstawą do sporządzenia analizy SWOT był przede wszystkim raport o stanie Miasta Stalowa Wola. Pomocne okazały się równieŝ informacje zebrane od mieszkańców. Mocne strony Korzystne połoŝenie geograficzne w regionie, przecięcie szlaków północpołudnie, wschód- zachód. PołoŜenie w pobliŝu granic z Ukrainą i Słowacją. DuŜo zielonych terenów i zasobów naturalnych. Dobre zabezpieczenie w infrastrukturę Słabe strony Zły stan dróg. Brak terenów pod budownictwo mieszkaniowe. Zły stan starego budownictwa mieszkaniowego. Niepełna kanalizacja (konieczność rozbudowy). Zanieczyszczenie środowiska w wyniku RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 107

108 energetyczną. Posiadanie własnych ujęć wodnych. Stosunkowo mały ruch samochodowy w mieście. Unikalna w skali kraju architektura art deco. Wysoki poziom wykształcenia mieszkańców i posiadanych kompetencji. Baza kulturalno- naukowa. Silne tradycje dotyczące sportu i kultury. WaŜny ośrodek przemysłowy z bogatymi tradycjami (COP, HSW S.A.). DuŜy potencjał produkcyjny. Specjalna Strefa Ekonomiczna Europark Wisłosan. Instytucje otoczenia biznesu. Szanse MoŜliwość pozyskania środków z funduszy UE na realizację wyznaczonych zadań. Planowana budowa autostrady A4. Rozwój infrastruktury teleinformatycznej. Współpraca z innymi miastami w regionie (Nisko, Tarnobrzeg). Budowa wraz z Tarnobrzegiem spalarni śmieci. Poprawa wykorzystania istniejących produkcji przemysłowej. Wysoki boziom bezrobocia. Niekorzystna dla zatrudniania kobiet struktura rynku pracy. Niewystarczający poziom opieki zdrowotnej. Brak dostatecznej moŝliwości korzystania z opieki długoterminowej. Brak odpowiedniego zaplecza socjalnego. Problem z zagospodarowaniem wolnego czasu dla dzieci i młodzieŝy. Brak wystarczającej ilości miejsc do spędzania wolnego czasu i uprawiania sportu. Brak poczucia bezpieczeństwa w mieście. Zbyt mała ilość terenów pod inwestycje (duŝo zalesionych obszarów). Brak promocji regionu. ZagroŜenia ZagroŜenie degradacją środowiska naturalnego. Emigracja ludności do innych miast i za granicę. Zbyt niski poziom zarobków. Spadek przyrostu naturalnego. Starzenie się społeczeństwa. Niestabilna polityka państwa w zakresie słuŝby zdrowia. Konkurencja większych ośrodków akademickich (Lublin, Kraków, RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 108

109 zasobów. Współpraca przedsiębiorców i władz lokalnych. Wykorzystanie otaczających miasto zasobów leśnych i enklaw przyrodniczych w celu rozwoju turystyki lokalnej. Zainteresowanie międzynarodowych inwestorów. Wzrost lokalnej przedsiębiorczości. Rozwój rynku usługowo- handlowego. Działania podejmowane w ramach funkcjonowania Specjalnej Strefy Ekonomicznej Europark Wisłosan. Rzeszów). Problemy operacyjne i finansowe sprywatyzowanych dawnych przedsiębiorstw państwowych. Analiza umoŝliwia weryfikację sytuacji, w jakiej znajduje się miasto. Pozwala na identyfikację mocnych stron i szans, które sprzyjają rozwojowi, ale takŝe słabych punktów i zagroŝeń, przed którymi naleŝy się ustrzegać. Taka analiza stanowi punkt wyjściowy przy formułowaniu kierunków rozwoju miasta. Największym atutem miasta jest niewątpliwie potencjał produkcyjny. Stalowa Wola jest miastem o bogatych tradycjach przemysłowych z bardzo dobrze wykwalifikowaną, doświadczoną kadrą. O atrakcyjności miasta stanowi takŝe bardzo korzystne połoŝenie (przecięcie szlaków północ- południe, wschód- zachód). Szansą rozwoju dla miasta są środki pomocowe jakie oferuje Unia Europejska oraz moŝliwości współpracy regionalnej i międzynarodowej (Ukraina, Słowacja). Zwiększeniu atrakcyjności zarówno miasta jak i całego województwa podkarpackiego sprzyjają takŝe plany odnośnie budowy autostrady A4. Do słabych punktów miasta naleŝą m.in. brak wystarczającej ilości terenów inwestycyjnych, słaby stan dróg, zanieczyszczenie środowiska, problemy bezrobocia oraz kłopoty związane z zapleczem socjalno- bytowym. ZagroŜenia rozwoju sprowadzają się do bardzo niekorzystnych tendencji emigracyjnych oraz spadku przyrostu naturalnego. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 109

110 5. Misja Miasta Stalowa Wola Misja Miasta Stalowa Wola została wypracowana przez mieszkańców, podczas debaty, która odbyła się dnia 15 listopada 2007r. Jest ona wyrazem wyobraŝenia społeczności na temat tego jak powinno wyglądać miasto. Wyznacza wartości wyznawane przez mieszkańców oraz ich cele i aspiracje. Misja stanowi wizytówkę miasta, nadaje mu toŝsamość, określa generalny kierunek funkcjonowania i rozwoju oraz stanowi o jego odrębności. Pomaga sformułować podstawowe zadania i strategię, a takŝe integruje mieszkańców i władze miasta wokół wspólnych celów. Przy formułowaniu misji naleŝy odpowiedzieć na następujące pytania: 1. Jakie są główne obszary rozwojowe miasta i kierunki działania? 2. Kim są jego mieszkańcy? 3. Co stanowi dla nich wartość? 4. Jakie są ich oczekiwania wobec miasta? MISJA MIASTA STALOWA WOLA Stalowa Wola jest miastem nowoczesnym, ale z tradycjami, wyróŝniającym się otwartością na nowe inicjatywy, atrakcyjnym dla inwestorów, przyjaznym dla mieszkańców i osób je odwiedzających; miastem o zrównowaŝonym rozwoju, gdzie wzrost gospodarczy połączony jest z troską o społeczeństwo, środowisko naturalne i ład przestrzenny. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 110

111 6. Wizja Miasta Stalowa Wola Wizja jest to wyobraŝenie przyszłej rzeczywistości, określona przez mieszkańców koncepcja funkcjonowania i rozwoju miasta. Jest ukierunkowana prognostycznie. Wskazuje nowe horyzonty, idee oraz moŝliwości. Jasno sformułowana wizja ułatwia podejmowanie trafnych decyzji oraz nadaje poczucie wspólnoty i spójności działania. Dobrze sformułowana wizja zawiera: 1. Opis moŝliwości i warunków rozwoju miasta. 2. Bazę, którą miasto moŝe rozwijać przez swoje wyróŝniające kompetencje. 3. Opis aktualnie posiadanych wyróŝniających kompetencji. 4. Zrozumienie moŝliwej do przebycia drogi. WIZJA MIASTA STALOWA WOLA Dzięki rozwojowi ośrodków kulturalnych i edukacyjnych Stalowa Wola do 2013r. stanie się przyjaznym dla młodych osób regionalnym centrum nauki i kultury. Modernizacja infrastruktury technicznej uczyni miasto nowoczesnym, czystym i innowacyjnym ośrodkiem przemysłowym, stwarzającym korzystne warunki dla inwestorów, oferujących miejsca pracy dla lokalnej społeczności. Działania te przełoŝą się na wzrost dochodów i poprawę warunków Ŝycia mieszkańców. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 111

112 7. Obszary rozwojowe Obszary rozwojowe wyznaczają kierunki rozwoju miasta i umoŝliwiają wyznaczenie konkretnych zadań do realizacji w latach Działania podejmowane przez miasto koncentrują się w 5 obszarach: 1. Infrastruktura techniczna: Infrastruktura komunalna. Infrastruktura transportowa. Infrastruktura turystyczna. Infrastruktura teleinformatyczna. Poprawa estetyki architektonicznej. 2. Środowisko naturalne: Infrastruktura ochrony środowiska. Edukacja proekologiczna. 3. Sfera społeczna: Opieka medyczna i pomoc społeczna. Bezrobocie. Bezpieczeństwo publiczne. Baza sportowo- rekreacyjna. Baza kulturalna. Szkolnictwo. 4. Sfera gospodarcza: Rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Modernizacja i rozwój duŝych zakładów przemysłowych. Tworzenie nowych dziedzin działalności gospodarczej- turystyka. 5. Współpraca wewnętrzna i zewnętrzna: Nawiązanie współpracy regionalnej i międzynarodowej. Są to obszary strategiczne, które wyznaczają kierunki prac samorządu miasta Stalowa Wola w latach RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 112

113 INFRASTRUKTURA TECHNICZNA Priorytet: Poprawa infrastruktury drogowej i rozwiązań komunikacyjnych STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA OBSZARY ROZWOJOWE ŚRODOWISKO NATURALNE Priorytet: Ochrona terenów zagroŝonych degradacją SFERA SPOŁECZNA Priorytet: Poprawa warunków socjalno-bytowych i atrakcyjności kulturalnorekreacyjnej miasta SFERA GOSPODARCZA Priorytet: Dalszy rozwój przemysłu oraz stworzenie warunków dla nowych inwestycji WSPÓŁPRACA WEWNĘTZRNA I ZEWNĘTRZNA Priorytet: Nawiązanie współpracy regionalnej i międzynarodowej RZESZOWSKA AGENACJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 113

114 8. Cele i zadania strategiczne OBSZAR INFRASTRUKTURA TECHNICZNA CELE STRATEGICZNE 1) Poprawa infrastruktury transportowej. 2) Poprawa gospodarki odpadami i gospodarki wodno- kanalizacyjnej. 3) Poprawa infrastruktury teleinformatycznej. 4) Poprawa estetyki architektonicznej miasta. DZIAŁANIA 1) Lepsze rozwiązania komunikacyjne i modernizacja dróg. 2) Budowa publicznej stacji wielopaliwowej tankowania pojazdów, posiadającej dystrybutory CNG, ON, LPG i benzyny. 3) Wprowadzenie w latach do eksploatacji min. 10 autobusów miejskich napędzanych CNG. 4) Budowa wraz z Tarnobrzegiem spalarni śmieci. 5) Zaopatrzenie w kanalizację sanitarną i burzową. 6) Rozbudowa sieci światłowodów. 7) Modernizacja budynków uŝyteczności publicznej. 8) Nadzór nad architekturą przestrzeni. 9) Budowa wiat przystankowych. Infrastruktura techniczna to wszelkie urządzenia oraz sieci przemysłowe, a takŝe związane z nimi obiekty, które świadczą niezbędne i podstawowe dla miasta usługi. Zakres infrastruktury technicznej obejmuje m.in. transport, dostarczanie wody i ciepła, usuwanie odpadów, energetykę czy teletechnikę. RZESZOWSKA AGENACJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 114

115 Dobrze rozwinięta infrastruktura techniczna jest podstawą funkcjonowania miasta i stanowi o jego rozwoju, wpływa na poziom jego atrakcyjności zarówno dla mieszkańców jak i dla podmiotów gospodarczych. Realizacja zamierzonych zadań wymaga przede wszystkim inwestycji mających na celu poprawę infrastruktury technicznej. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury ma kluczowe znaczenie w zakresie lokalizacji róŝnego rodzaju działalności i inwestycji na terenie miasta. Poprawa infrastruktury przyczyni się ponadto do poprawy jakości Ŝycia mieszkańców. Przewidziane zadania to przede wszystkim poprawa rozwiązań komunikacyjnych z innymi ośrodkami miejskimi oraz wewnątrz miasta (zwłaszcza w rejonie HSW), a takŝe modernizacja dróg. Kwestią priorytetową jest dokończenie budowy obwodnicy. W zakresie infrastruktury technicznej proponuje się takŝe powstanie publicznej stacji wielopaliwowej tankowania pojazdów, która posiadałaby obok dystrybutorów ON, benzyny i LPG, takŝe dystrybutory CNG. Równolegle z budową stacji do eksploatacji wprowadzonych by było min 10 autobusów miejskich napędzanych CNG. Przesłanki do utworzenia dodatkowej stacji mają zarówno charakter ekonomiczny jak i ekologiczny. Z jednej strony powstanie stacji umoŝliwiłoby m.in. wprowadzenie alternatywnego, bardziej przyjaznego dla środowiska paliwa, a z drugiej strony zmniejszyłoby koszty eksploatacji pojazdów napędzanych CNG, umoŝliwiłoby korzystanie z funduszy pomocowych UE oraz wpływanie przez władze miasta na poziom cen paliw. Inne propozycje to budowa spalarni śmieci, budowa wiat przystankowych, a takŝe modernizacja budynków uŝyteczności publicznej w zakresie dostępu do usług dla osób niepełnosprawnych. W celu poprawy dostępu do Internetu dobrym rozwiązaniem jest rozbudowa juŝ istniejących sieci światłowodów. Aby poprawić estetykę miasta i zachować zasady zrównowaŝonego zagospodarowania przestrzennego niezbędny jest takŝe większy nadzór nad architekturą przestrzeni. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 115

116 OBSZAR ŚRODOWISKO NATURALNE CELE STRATEGICZNE 1) Wzrost świadomości proekologicznej. 2) Ograniczenie zanieczyszczenia środowiska naturalnego. 3) Poprawa infrastruktury ochrony środowiska. DZIAŁANIA 1) Edukacja proekologiczna z wykorzystaniem mediów. 2) Audyt środowiskowy. 3) Wykorzystanie w procesach produkcyjnych nowoczesnych technologii. ZrównowaŜony rozwój oprócz aspektów społecznych i gospodarczych powinien uwzględniać takŝe środowisko naturalne, na które składają się budowa geologiczna, rzeźba terenu, organizmy Ŝywe, klimat, gleba oraz stosunki wodne. Polska wchodząc do UE przyjęła na siebie obowiązek ochrony wszystkich wymienionych elementów środowiska. Działania podejmowane w tym zakresie powinny sprowadzać się do kompleksowej analizy zanieczyszczenia powietrzna i wód, stanowiących źródło wody pitnej oraz podejmowaniu działań zaradczych, polegających m.in. na wykorzystywaniu w procesach produkcyjnych nowoczesnych technologii ograniczających szkodliwość oddziaływania na środowisko oraz bardziej efektywne wykorzystanie zasobów naturalnych. Szczególny obowiązek spoczywa na firmach działających w branŝach, gdzie produkcja związana jest z bardzo duŝym zanieczyszczeniem środowiska. W celu ochrony środowiska niezbędnym wydaje się takŝe proekologiczne wychowanie młodych pokoleń oraz uświadamianie społeczności, jakie zagroŝenia wynikają z braku działań ochronnych. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 116

117 OBSZAR SFERA SPOŁECZNA CELE STRATEGICZNE 1) Poprawa warunków socjalno- bytowych. 2) Poprawa jakości i dostępu do opieki medycznej. 3) Rozwiązanie problemu bezrobocia. 4) Ochrona dziedzictwa kulturowego. 5) Rozwój bazy sportowo- rekreacyjnej. 6) Poprawa bezpieczeństwa publicznego. DZIAŁANIA 1) Udostępnienie i uzbrojenie terenów pod rynek mieszkaniowy. 2) Utworzenie zakładu opieki paliatywnej. 3) Opieka stomatologiczna w szkołach. 4) Utworzenie centrum dla osób niepełnosprawnych. 5) Rozbudowa schroniska dla bezdomnych św. Brata Alberta. 6) Stworzenie inkubatora przedsiębiorczości i technologii. 7) Rozwój szkolnictwa zawodowego wysokospecjalistycznego wyŝszego i średniego. 8) Modernizacja ośrodków kulturalnych (kino, MDK). 9) Stworzenie pawilonu wystawienniczego dla Muzeum Regionalnego. 10) Stworzenie klubów dla młodzieŝy oraz centrum studenckiego. 11) Budowa ogólnodostępnych obiektów sportowych (np. przy szkołach). 12) Utworzenie centrum sportowego. 13) Modernizacja stadionu z nawierzchnią tartanową. 14) Zwiększenie liczebności StraŜy Miejskiej. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 117

118 Na sferę społeczną składają się zarówno tendencje demograficzne, warunki socjalnobytowe, ochrona zdrowia, edukacja, kultura, sport oraz rynek pracy. Wiele spośród wymienionych obszarów wymaga interwencji. Przede wszystkim naleŝy powstrzymać negatywne zjawisko związane z emigracją młodych ludzi. Aby skutecznie z nim walczyć naleŝy stworzyć odpowiednie warunki takie jak atrakcyjne miejsca pracy, odpowiednie zaplecze socjalno bytowe oraz atrakcje kulturalno- rozrywkowe. NaleŜy równieŝ podjąć walkę z bezrobociem, które jest jedną z przyczyn emigracji ludności. W tym celu naleŝy stworzyć sprzyjające warunki do rozwoju inwestycji oraz postawić na rozwój szkolnictwa wyŝszego wysokowyspecjalizowanego. Kierunki działań powinny sprowadzać się do pozyskiwania i uzbrajania terenów pod rynek mieszkaniowy oraz poprawy dostępności i jakości opieki zdrowotnej. W zakresie pomocy i opieki społecznej proponuje się utworzenie zakładu opieki paliatywnej oraz rozbudowę schroniska św. Brata Alberta, a takŝe utworzenie centrum dla osób niepełnosprawnych, w którym mogłyby spędzać wolny czas. Modernizacji wymagają równieŝ ośrodki kulturalne m.in. MDK. DuŜym problemem jest brak odpowiednich placówek, które stwarzałyby moŝliwość atrakcyjnego zagospodarowania czasu dla dzieci i młodzieŝy. W tej kwestii proponowane działania to budowa boisk sportowych przy szkołach oraz klubów dla młodzieŝy szkolnej. W celu poprawy bezpieczeństwa w mieście proponuje się zwiększenie liczebności i dostępności straŝy miejskiej. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 118

119 OBSZAR GOSPODARKA CELE STRATEGICZNE 1) Rozwój i modernizacja duŝych zakładów przemysłowych. 2) Rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw. 3) Wzrost przedsiębiorczości. 4) Rozwój turystyki. DZIAŁANIA 1) Dalsze zagospodarowanie i rozwój terenów poprzemysłowych w rejonie HSW S.A. i TSSE. 2) Rewitalizacja zdegradowanych terenów poprzemysłowych. 3) Wsparcie dla przedsiębiorstw (JOB). 4) Rozwój lokalnego funduszu poŝyczkowego i poręczeniowego. 5) Utworzenie Inkubatora technologicznego i przedsiębiorczości. 6) Kompleksowe uzbrojenie terenów. 7) Utworzenie biznesowego centrum kongresowo wystawienniczego. 8) Utworzenie klastrów stalowo-maszynowe, spawalnicze, odlewnicze, aluminium. 9) Przygotowanie terenów pod centrum konferencyjno- wypoczynkowo- kongresowe. 10) Budowa ośrodka rekreacyjno- wypoczynkowego. 11) Budowa ścieŝek rowerowych w mieście i okolicach. 12) Wspólne projekty z innymi JST. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 119

120 Gospodarka jest to ogół działań prowadzonych w rejonie i polegających na świadczeniu usług oraz wytwarzaniu dóbr. Podstawowy podział działalności gospodarczej wyróŝnia 3 sfery: przemysł, usługi oraz rolnictwo. Podstawą gospodarki Stalowej Woli od lat jest przemysł, który stanowi wizytówkę miasta. Priorytetem w obszarze gospodarki jest zatem dalszy rozwój miasta jako ośrodka przemysłowego oraz rozwój firm, wykorzystujących nowoczesne technologie, a takŝe stworzenie sprzyjających warunków do powstawania nowych inwestycji. W tym zakresie niezbędne jest kompleksowe uzbrojenie terenów oraz większy nacisk na promocję miasta jako obszaru atrakcyjnego pod względem gospodarczym. Proponuje się modernizację zakładów przemysłowych oraz zastosowanie nowoczesnych technologii. W tym celu moŝna utworzyć Inkubator Przedsiębiorczości, który umoŝliwiałby transfer wiedzy do przedsiębiorstw. Drugi kierunek rozwoju gospodarki polega na wspieraniu handlu oraz drobnej przedsiębiorczości. Rozwój handlu i usług korzystnie wpłynąłby na poprawę struktury zatrudnienia, poprawę zaopatrzenia mieszkańców w róŝnego rodzaju usługi oraz zrównowaŝył rozwój przemysłu. Trzeci kierunek rozwoju polega na działaniach związanych ze stworzeniem warunków do rozwoju turystyki lokalnej poprzez odpowiednie zagospodarowanie terenów zielonych, otaczających miasto. W tym obszarze pojawia się propozycja stworzenia centrum konferencyjno- wypoczynkowego oraz budowa ścieŝek rowerowych w mieście i okolicach. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 120

121 OBSZAR INTEGRACJA WEWNĘTZRNA I ZEWNĘTRZNA CELE STRATEGICZNE 1) Integracja społeczności lokalnej. 2) Nawiązanie współpracy regionalnej. 3) Nawiązanie współpracy międzynarodowej. DZIAŁANIA 4) Stworzenie strefy śródmiejskiej. 5) Aktywne uczestnictwo mieszkańców we wszelkich przedsięwzięciach rozwoju miasta. 6) Informacje od władz o bieŝących i przyszłościowych problemach. 7) Wspieranie inicjatyw mieszkańców i władz miasta. 8) Współpraca z miastami regionalnymi. 9) Zaproszenie do miasta zagranicznych inwestorów. Realizacja zadań z poszczególnych obszarów wymaga przede wszystkim współpracy społeczności lokalnej. Podstawą tej współpracy jest komunikacja mieszkańców oraz władz miasta. Działania przewidziane w tej sferze to m.in. stworzenie strefy śródmiejskiej, która byłaby miejscem spotkań mieszkańców oraz sprzyjałaby integracji i identyfikacji z miastem. Inne działania zmierzające do poprawy współpracy wewnętrznej to aktywizacja społeczności oraz czynny udział w kreowaniu wizerunku i kierunków rozwoju miasta oraz wsparcie dla nowych inicjatyw. Ogromną szansą rozwoju jest ponadto stworzenie sprzyjających warunków dla zagranicznych inwestorów oraz podejmowanie wspólnych inicjatyw z miastami o podobnych problemach i wielkości. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 121

122 9. Haromonogram realizacji strategii Proponowany harmonogram realizacji strategii ma charakter poglądowy, gdyŝ bardziej szczegółowe harmonogramy powinny być ustalane na bieŝąco, oddzielnie dla kaŝdego z planowanych do realizacji zadań. Ogólny plan działania przedstawia się następująco: Zadanie Opracowanie strategii rozwoju miasta Stalowa Wola na lata Przyjęcie Strategii Rozwoju Miasta Stalowa Wola na lata Powołanie Zespołu Zarządzająco- Monitorującego Realizację Strategii Realizacja zadań objętych strategią wg corocznych harmonogramów Termin realizacji Październik Styczeń 2008 Styczeń 2008 Luty Monitoring Analiza i uaktualnianie danych Raport końcowy oceniający realizację strategii ze względu na zrealizowane zadania i osiągnięte cele Październik- Grudzień 2013 Przyjęcie raportu z realizacji strategii Grudzień 2013 W harmonogramie oprócz realizacji wyznaczonych działań w poszczególnych obszarach rozwojowych, zostały ujęte takŝe działania pomocnicze. Są one częścią strategii i polegają na monitoringu, analizie i uaktualnianiu danych. Działania te powinny odbywać się przez cały okres realizacji strategii począwszy od jej przyjęcia aŝ do sporządzenia raportu końcowego. Nad ich realizacją powinien czuwać specjalnie powołany do tego celu Zespół Zarządzająco- Monitorujący Realizację Strategii. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 122

123 10. Źródła finansowania strategii Wśród moŝliwości finansowania przedsięwzięć najczęściej wymienia się środki budŝetowe miasta oraz środki z ogólnokrajowych i regionalnych programów operacyjnych w ramach funduszy strukturalnych na lata Analiza budŝetu Dochody budŝetu na przestrzeni lat wzrosły z zł do zł. Największą część stanowią dochody własne (64%), następnie subwencje ogólne (19%), dotacje (13%) oraz środki na finansowanie zadań gminy z innych źródeł (4%). Wykres 24. Dochody budŝetu Stalowej Woli w latach r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS za lata Tabela 40. Dochody Stalowej Woli za 2006r. w zł Wyszczególnienie Plan Wykonanie Wykonanie planu w % Rolnictwo i łowiectwo 54 53,98 99,96 RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 123

124 Transport i łączność ,40 96,83 Gospodarka mieszkaniowa Działalność usługowa Administracja publiczna Urzędy naczelnych organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpoŝarowa Dochody od osób prawnych, od osób fizycznych i od innych jednostek nie posiadających osobowości prawnej oraz wydatki związane z ich poborem ,79 97, ,23 100, ,97 82, ,00 97, ,21 101, ,72 99,59 RóŜne rozliczenia ,81 100,02 Oświata i wychowanie ,31 89,53 Ochrona zdrowia ,40 99,64 Pomoc społeczna ,97 94,73 Pozostałe zadania w zakresie polityki ,63 92,13 RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 124

125 społecznej Edukacyjna opieka wychowawcza Gospodarka komunalna i ochrona środowiska Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego Kultura fizyczna i sport ,35 96, ,00 47, ,33 10, ,86 101,98 Razem ,96 98,19 Źródło: Informacja o wykonaniu budŝetu Miasta Stalowa Wola za 2006 rok Wykres 25. Struktura dochodów budŝetu Stalowej Woli w 2006r. Dochody własne 12,50% 4,39% Subwencje ogólne 19,45% 63,65% Dotacje Środki na dofinansowanie zadań gminy z innych źródeł Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS za rok 2006r. Wysokość dotacji przyznanych od jednostek samorządu terytorialnego w 2006r. to ,09 zł, natomiast od Miasta Stalowa Wola ,61 zł. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 125

126 Wzrosły równieŝ wydatki, które w 2000r. wynosiły zł, a w 2006r zł. Najwięcej środków zostało przeznaczonych na oświatę i wychowanie (29%), w następnej kolejności na transport i łączność (20%), pomoc społeczną (17%), gospodarkę mieszkaniową (8%), kulturę fizyczną i sport (7%), po 6% na administrację publiczną oraz kulturę i ochronę dziedzictwa kulturowego, 5% na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska i najmniej na ochronę zdrowia (2%). Wykres 26. Wydatki budŝetu Stalowej Woli w latach r r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS za lata Tabela 41. Wydatki Stalowej Woli w 2006r. (dane w zł) Wyszczególnienie Plan Wykonanie Wykonanie planu w % Rolnictwo i łowiectwo ,44 94,30 Transport i łączność ,40 90,98 Gospodarka mieszkaniowa Działalność usługowa ,24 97, ,21 97,11 Administracja ,84 98,99 RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 126

127 publiczna Urzędy naczelnych organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpoŝarowa Dochody od osób prawnych, od osób fizycznych i od innych jednostek nie posiadających osobowości prawnej oraz wydatki związane z ich poborem Obsługa długu publicznego ,00 97, ,03 99, ,46 91, ,90 96,86 RóŜne rozliczenia ,00 100,00 Oświata i wychowanie ,65 99,18 Szkolnictwo wyŝsze ,00 100,00 Ochrona zdrowia ,24 98,44 Pomoc społeczna ,81 96,50 Pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej Edukacyjna opieka wychowawcza ,32 98, ,50 89,14 RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 127

128 Gospodarka komunalna i ochrona środowiska Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego Kultura fizyczna i sport ,67 92, ,67 99, ,05 99,70 Razem ,43 96,48 Źródło: Informacja o wykonaniu budŝetu Miasta Stalowa Wola za 2006 rok Wykres 27. Wybrane wydatki budŝetu Stalowej Woli w 2006r. Transport i łączność 6,61% 6,38% 17,49% 1,95% 6,20% 19,63% 4,72% 7,57% 29,45% Gospodarka komunalna i ochrona środowiska Gospodarka mieszkaniowa Oświata i wychowanie Kultura i ochrona dziedzictwa kulturowego Ochrona zdrowia Pomoc społeczna Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Z 2006r. Plan dochodów w wysokości zł został zrealizowany w kwocie ,96 zł, co oznacza, Ŝe został zrealizowany w 98,19%. Plan wydatków został zrealizowany w 96,48%, wysokość planowanych wydatków wynosiła zł natomiast kwota wykonania to ,43 zł. BudŜet został wykonany z nadwyŝką w wysokości ,53 zł. Kwota ta została powiększona o nadwyŝkę z 2005r. w wysokości zł, spłatę udzielonej poŝyczki RIG zł a takŝe poŝyczkę długoterminową ,79 zł, co łącznie dało kwotę zł. Część ze środków w wysokości zł została przeznaczona na spłatę RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 128

129 kredytów i poŝyczek z lat ubiegłych. Po spłacie zobowiązań pozostało zł. Dochody na 1 mieszkańca w 2006r. wynosiły 2 262, 97, natomiast wydatki 2 208, 31. Na przestrzeni ostatnich lat wzrosły zarówno dochody jak i wydatki budŝetu miasta. Jednak posiadane przez miasto zasoby finansowe nie są w stanie pokryć wszystkich zaplanowanych działań. Szansę na sfinansowanie części zadań w poszczególnych obszarach rozwojowych (m.in. w zakresie rozwoju infrastruktury drogowej) stwarzają środki pomocowe z Unii Europejskiej. Programy pomocowe Unii Europejskiej Oprócz programów regionalnych przewidziane są takŝe do realizacji w ramach funduszy strukturalnych na lata programy o charakterze ogólnokrajowym: 1. Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej , 2. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, 3. Program Operacyjny Kapitał Ludzki, 4. Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka , 5. Program Operacyjny Pomoc Techniczna Celem głównym Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej jest Przyspieszenie tempa rozwoju społeczno- gospodarczego Polski Wschodniej zgodnie z zasadą zrównowaŝonego rozwoju. W ramach Programu realizowanych będzie 6 osi priorytetowych: 1. Nowoczesna gospodarka, 2. Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego, 3. Wojewódzkie ośrodki wzrostu, 4. Infrastruktura transportowa, 5. ZrównowaŜony rozwój. Cel główny Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata to Wzrost krajowej i międzynarodowej konkurencyjności gospodarki oraz poprawa dostępności przestrzennej Podkarpacia. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 129

130 W ramach programu wyodrębniono 8 osi priorytetowych: 1. Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka, 2. Infrastruktura techniczna, 3. Społeczeństwo informacyjne, 4. Ochrona środowiska i zapobieganie zagroŝeniom, 5. Infrastruktura publiczna, 6. Turystyka i kultura, 7. Spójność wewnątrzregionalna, 8. Pomoc techniczna. System dofinansowania inwestycji z funduszy Unii Europejskiej znacznie poszerza moŝliwości finansowania rozwoju miasta i stwarza szansę na sfinansowanie określonych działań, które mieszczą się w ramach poszczególnych programów operacyjnych. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 130

131 Rysunek 5. MoŜliwości zewnętrznego finansowania przedsięwzięć wynikających ze strategii STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA INFRASTRUKTURA TACHNICZNA ŚRODOWISKO NATURALNE SFERA SPOŁECZNA SFERA GOSPODARCZA WSPÓŁPRACA WEWNĘTRZNA I ZEWNĘTRZNA Regionalny Program Operacyjny Regionalny Program Operacyjny Regionalny Program Operacyjny Regionalny Program Operacyjny Regionalny Program Operacyjny Priorytet II Infrastruktura techniczna Priorytet IV Ochrona Środowiska i zapobieganie zagroŝeniom Priorytet III Społeczeństwo informacyjne Priorytet V Infrastruktura publiczna Priorytet VI Turystyka i kultura Priorytet I Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka Priorytet VI Spójność wewnątrzregionalna RZESZOWSKA AGENACJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 131

132 INFRASTRUKTURA TACHNICZNA PO INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO Priorytet I: Gospodarka wodno ściekowa Priorytet VII: Transport przyjazny środowisku Priorytet VIII: Bezpieczeństwo transportu i krajowe sieci transportowe Priorytet IX: Infrastruktura drogowa w Polsce Wschodniej Priorytet XI: Bezpieczeństwo energetyczne STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA ŚRODOWISKO NATURALNE SFERA SPOŁECZNA SFERA GOSPODARCZA WSPÓŁPRACA WEWNĘTRZNA I ZEWNĘTRZNA PO INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO Priorytet II: Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi Priorytet III: Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagroŝeniom środowiska Priorytet IV: Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska Priorytet V: Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych Priorytet X: Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku PO KAPITAŁ LUDZKI Priorytet I: Zatrudnienie i integracja społeczna Priorytet II: Wysoka jakość systemu oświaty Priorytet VI: Profilaktyka, promocja i poprawa stanu zdrowia ludności w wieku produkcyjnym Priorytet VII: Rynek pracy otwarty dla wszystkich oraz integracja społeczna Priorytet VIII: Regionalne kadry gospodarki Priorytet IX: Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach Priorytet X: Partnerstwo na rzecz rozwoju obszarów wiejskich PO KAPITAŁ LUDZKI Priorytet II: Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw Priorytet VIII: Regionalne kadry gospodarki RZESZOWSKA AGENACJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 132

133 INFRASTRUKTURA TACHNICZNA PO ROZWÓJ POLSKI WSCHODNIEJ Priorytet IV: Infrastruktura transportowa STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA ŚRODOWISKO NATURALNE SFERA SPOŁECZNA SFERA GOSPODARCZA WSPÓŁPRACA WEWNĘTRZNA I ZEWNĘTRZNA PO INFRSATRUKTURA I ŚRODOWISKO PO INNOWACYJNA GOSPODARKA Priorytet XII: Kultura i dziedzictwo kulturowe Priorytet XIII: Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia Priorytet III: Kapitał dla innowacji Priorytet IV: Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia PO ROZWÓJ POLSKI WSCHODNIEJ Priorytet I: Nowoczesna gospodarka RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 133

134 11. Związki z innymi strategiami Warunkiem prawidłowej realizacji strategii jest jej powiązanie z innymi strategiami realizowanymi na terenie kraju. JeŜeli opracowany dokument zawiera podobne priorytety, oznacza to, Ŝe miasto akceptuje opracowane strategie i moŝe skorzystać ze wsparcia finansowego w ramach programów krajowych oraz programów finansowanych z funduszy Unii Europejskiej. Strategia rozwoju Miasta Stalowa Wola jest powiązana z innymi strategiami. Do najwaŝniejszych tego typu dokumentów naleŝą Strategia Rozwoju Kraju składająca się z 6 obszarów strategicznych oraz Strategia Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata r., która składa się z 8 obszarów strategicznych. ZałoŜenia Strategii Rozwoju Kraju Cel główny: Podniesienie poziomu i jakości Ŝycia mieszkańców Polski: poszczególnych obywateli i rodzin. Priorytety: 1. Wzrost konkurencyjności i innowacyjności gospodarki, 2. Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej, 3. Wzrost zatrudnienia i podniesienie jego jakości, 4. Budowa zintegrowanej wspólnoty społecznej i jej bezpieczeństwa, 5. Rozwój obszarów wiejskich, 6. Rozwój regionalny i podniesienie spójności terytorialnej. RZESZOWSKA AGENACJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 134

135 ZałoŜenia Strategii Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata r. 1. Obszar strategiczny: Gospodarka regionu Cel strategiczny : Tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki poprzez rozwijanie przedsiębiorczości, zwiększanie jej innowacyjności oraz podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej regionu. Priorytet 1: Rozwój przedsiębiorstw, szczególnie małych i średnich, poprzez wsparcie finansowe i instytucjonalne. Priorytet 2: Budowanie regionalnego systemu innowacji poprzez rozwój rzeszowskiego obszaru metropolitalnego oraz powiązań między nauką i gospodarką. Priorytet 3: Działania na rzecz podniesienia atrakcyjności regionu dla rozwoju inwestycji. Priorytet 4: Turystyka jako czynnik rozwoju społeczno- gospodarczego województwa. 2. Obszar strategiczny: Infrastruktura techniczna Cel strategiczny: Poprawa dostępności komunikacyjnej i infrastruktury technicznej województwa. Priorytet 1: Wspieranie inwestycji komunikacyjnych: drogowych, kolejowych, lotniczych. Priorytet 2: Wspieranie inwestycji z zakresu gospodarki wodno- ściekowej. Priorytet 3: Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego regionu. Priorytet4: Poprawa sprawności funkcjonowania regionalnego systemu usług telekomunikacyjnych. 3. Obszar strategiczny: Obszary wiejskie i rolnictwo Cel strategiczny: Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich sprzyjający powstawaniu rentownych gospodarstw rolnych oraz kreowaniu pozarolniczych źródeł dochodów. Priorytet 1: Rozwój pozarolniczych form działalności gospodarczej w warunkach zrównowaŝonego rozwoju. Priorytet 2: Odnowa wsi oraz modernizacja przestrzeni wiejskiej. Priorytet 3: Wzrost konkurencyjności gospodarstw rolnych. Priorytet 4: Rozwój rynku rolnego. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 135

136 4. Obszar strategiczny : Ochrona środowiska Cel strategiczny: Poprawa jakości środowiska oraz zachowanie i ochrona zasobów przyrodniczych i wartości krajobrazowych. Priorytet 1: Ochrona wód i racjonalna gospodarka zasobami wodnymi. Priorytet 2: Ograniczenie ilości wytwarzanych odpadów i wdraŝanie nowoczesnych systemów gospodarki odpadami. Priorytet 3: Zapewnienie jak najlepszej jakości powietrza i gleb oraz ograniczenie negatywnego oddziaływania na środowisko hałasu i promieniowania elektromagnetycznego. Priorytet 4: Zachowanie oraz ochrona róŝnorodności biologicznej i krajobrazowej. Priorytet 5: Podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa. 5. Obszar strategiczny: Kapitał społeczny Cel strategiczny: Wszechstronny rozwój kapitału społecznego, umoŝliwiający pełne wykorzystanie potencjału i moŝliwości rozwoju osobistego mieszkańców. Priorytet 1: Poprawa jakości systemu edukacji jako warunek pogłębiania wiedzy i wzrostu kompetencji. Priorytet 2: Wzmocnienie jakościowego rozwoju zasobów pracy regionu. Priorytet 3: Rozwój kultury. Priorytet 4: Wspieranie rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. 6. Obszar strategiczny: Współpraca międzynarodowa Cel strategiczny: Wspieranie rozwoju gospodarczego regionu, wykorzystanie potencjału turystycznego i dziedzictwa kulturowego oraz ochrona wartości przyrodniczokrajobrazowych. Priorytet 1: Tworzenie warunków do podejmowania wspólnych przedsięwzięć gospodarczych i pozyskiwania inwestycji. Priorytet 2: Współpraca na rzecz rozwoju turystyki, ochrony i wykorzystywania dziedzictwa kulturowego. Priorytet 3: Zachowanie obszarów cennych krajobrazowo oraz ochrona środowiska przyrodniczego. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 136

137 7. Obszar strategiczny: Ochrona zdrowia Cel strategiczny: Bezpieczeństwo zdrowotne ludności. Priorytet 1: Zmniejszenie zachorowalności oraz umieralności w społeczeństwie. Priorytet 2: Koordynacja działań w zakresie ochrony zdrowia oraz poprawy bezpieczeństwa ludności. 8. Obszar strategiczny: Zabezpieczenie społeczne Cel strategiczny: Integracja działań w zakresie pomocy społecznej. Priorytet 1: Wspieranie działań na rzecz osób zagroŝonych marginalizacją i wykluczeniem społecznym. Priorytet 2: Tworzenie warunków dla rozwoju rodziny i opieki nad dziećmi. Priorytet 3: Rozbudowa i modernizacja infrastruktury pomocy społecznej oraz rozwój zawodowy kadr pomocy społecznej. Priorytet 4: Propagowanie i rozwijanie obywatelskiego uczestnictwa w zaspokajaniu ludzkich potrzeb. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 137

138 Rysunek 6. Dokumenty programowe wg standardów UE, zgodne z zasadą prowadzenia polityki rozwoju STRATEGIA ROZWOJU KRAJU NARODOWA STRATEGIA SPÓJNOŚCI NSRO KRAJOWY PLAN STRATEGICZNY ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH STRATEGIA ROZWOJU RYBOŁÓWSTWA STRATEGIE SEKTOROWE, REGIONALNE I PRZESZTRZENNE PROGRAMY OPERACYJNE PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PROGRAM OPERACYJNY ZRÓWNOWAśONY ROZWÓJ SEKTORA RYBOŁÓWSTWA I NADBRZEśNYCH OBSZARÓW RYBACKICH Regionalnych Programów Operacyjnych Program Innowacyjna Gospodarka Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Program Operacyjny Kapitał Ludzki Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej Program Operacyjny Europejka Współpraca Terytorialna Program Operacyjny Pomoc Techniczna RZESZOWSKA AGENACJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 138

139 Rysunek 7. Porównanie Strategii Rozwoju Miasta Stalowa Wola ze Strategię Rozwoju Województwa Podkarpackiego Strategia Rozwoju Miasta Stalowa Wola- Cele strategiczne Poprawa infrastruktury transportowej Poprawa gospodarki odpadami i wodno- kanalizacyjnej Poprawa infrastruktury teleinformatycznej Poprawa estetyki architektonicznej miasta I N F. T E C H. Strategia Rozwoju Województwa Podkarpackiego- Priorytety Poprawa dostępności komunikacyjnej i infrastruktury technicznej województwa. Wspieranie inwestycji komunikacyjnych: drogowych, kolejowych, lotniczych Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego regionu. Poprawa sprawności funkcjonowania regionalnego systemu usług telekomunikacyjnych Wzrost świadomości proekologicznej Ograniczenie zanieczyszczenia środowiska naturalnego Poprawa infrastruktury środowiska naturalnego Ś R O D. N A T. Poprawa jakości środowiska oraz zachowanie i ochrona zasobów przyrodniczych i wartości krajobrazowych. Ochrona wód i racjonalna gospodarka zasobami wodnymi. Zapewnienie jak najlepszej jakości powietrza i gleb oraz ograniczenie negatywnego oddziaływania na środowisko hałasu i promieniowania elektromagnetycznego Zachowanie oraz ochrona róŝnorodności biologicznej i krajobrazowej Podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa Poprawa warunków socjalno- bytowych Poprawa jakości i dostępności opieki medycznej Wsparcie dla osób niepełnosprawnych Rozwiązanie problemu bezrobocia Ochrona dziedzictwa kulturowego Rozwój bazy sportowo- rekreacyjnej Poprawa bezpieczeństwa publicznego S F E R A S P O Ł E C Z N A Poprawa jakości systemu edukacji jako warunek pogłębiania wiedzy i wzrostu kompetencji Wzmocnienie jakościowego rozwoju zasobów pracy regionu Rozwój kultury Wspieranie rozwoju społeczeństwa obywatelskiego Zmniejszenie zachorowalności oraz umieralności w społeczeństwie Koordynacja działań w zakresie ochrony zdrowia oraz poprawy bezpieczeństwa ludności Wspieranie działań na rzecz osób zagroŝonych marginalizacją i wykluczeniem społecznym Tworzenie warunków dla rozwoju rodziny i opieki nad dziećmi Rozbudowa i modernizacja infrastruktury pomocy społecznej oraz rozwój zawodowy kadr pomocy społecznej Propagowanie i rozwijanie obywatelskiego uczestnictwa w zaspokajaniu ludzkich potrzeb RZESZOWSKA AGENACJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 139

140 Rozwój i modernizacja zakładów przemysłowych Stworzenie warunków dla nowych inwestycji Rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw Wzrost innowacyjności Rozwój turystyki S F E R A G O S P. Rozwój przedsiębiorstw, szczególnie małych i średnich, poprzez wsparcie finansowe i instytucjonalne Budowanie regionalnego systemu innowacji poprzez rozwój rzeszowskiego obszaru metropolitalnego oraz powiązań między nauką i gospodarką Działania na rzecz podniesienia atrakcyjności regionu dla rozwoju inwestycji Turystyka jako czynnik rozwoju społeczno- gospodarczego województwa RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 140

141 12. Zarządzanie i monitoring Proces monitoringu jest niezbędny dla realizacji opracowanej strategii. Systematyczna kontrola umoŝliwia wykrywanie wszelkich błędów i nieprawidłowości w momencie ich wystąpienia. Monitoring umoŝliwia równieŝ określenie stopnia realizacji strategii. W celu stworzenia systemu szybkiego reagowania na zmieniające się uwarunkowania rozwoju, konieczna jest rejestracja, analiza oraz aktualizacja kluczowych czynników rozwoju, a takŝe sprawny system przepływu informacji. W tym celu proponuje się stworzenie specjalnej bazy danych, zawierającej poszczególne informacje jak współczynniki ekonomiczne, struktura zatrudnienia, stopa bezrobocia czy struktura wydatków i inwestycji miasta itp. Baza danych umoŝliwi bieŝąco gromadzenie i aktualizację informacji. Kluczową postacią w procesie monitoringu jest Prezydent. Koordynacja poszczególnych zadań pozostaje właśnie w kompetencjach Prezydenta oraz Zarządu Miasta, zaś struktura organizacyjna urzędu miasta powinna sprzyjać realizacji poszczególnych zadań strategicznych. RZESZOWSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 141

142 Rysunek 8. Struktura organizacyjna miasta Stalowa Wola P M P R E ZY D E N T M IA S T A P T Z astępca P rezy d enta M ia sta SE Sekretar z M iasta S K S karb nik M iasta K ancelaria Prezydenta M iasta K P 9 ½ Szef K an celarii Za stępca Szefa A W A u dytor w e w nętr zny W ydział Architek tury i Planow an ia Przestrzenn ego A P 6 N aczelnik W ydziału W ydział O rganizacji O r 19 Kierow n ik R eferatu W ydz iał B udŝ etu i Finansów B F 20 N aczelnik W ydziału Z -ca S karbnik a K ierow nik R eferatu Z -ca N a czeln ika K ierow nik R eferatu K ierow nik R eferatu W yd ział Działaln ości G ospodarcze j i Sp ołec znej D G is 18 ½ N a czelnik W ydziału K ierownik R eferatu W ydział G ospod ark i K om unalnej G K 23 Naczeln ik W ydzia łu Zastępca N a czelnika K ierownik R eferatu I 1 In form atyk U rzędu B iuro R ady M ie jsk iej B R 4 N acz elnik W ydz iału W ydział E duk acji i Z dr ow ia E Z 8 N aczeln ik W ydziału Sp ecjalista ds. B H P i P. PoŜ. W yd ział Zarząd zan ia K ryzysow eg o i O ch ron y L u dn ości Z espół Pr aw n y U rzęd u U rząd S tanu C yw ilnego B H P 1 ZK O 3 Naczeln ik W ydziału RP 2 U SC 4 K ierownik USC Zastępca K ierownika W yd ział Spraw O byw atelsk ich P ełnom ocnik Prezydenta ds. och ron y in form acji niejaw nych SO 10 Naczeln ik W ydziału PO IN Str aŝ M iejsk a SM 7 K om en dan t StraŜy Z espół ds. k ontroli finansow ej jedn ostek organizacyjn ych M iasta K F 3 Łączn a liczba etatów w U rzędzie M iasta 144 Źródło: Urząd Miasta w Stalowej Woli RZESZOWSKA AGENACJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A. 142