Politechnika Wrocławska Wydział Architektury Katedra Planowania Przestrzennego PRACA DYPLOMOWA

Transkrypt

1 Politechnika Wrocławska Wydział Architektury Katedra Planowania Przestrzennego PRACA DYPLOMOWA Struktura obszarów przyrodniczo cennych a kierunki rozwoju osadnictwa w powiatach ostrzeszowskim i ostrowskim analiza uwarunkowań, potrzeb i propozycje rozwiązań. Structure of valuable natural areas and directions of development of settlements in the districts Ostrzeszów and Ostrów Wielkopolski analysis of conditions, needs and proposed solutions. Kamil Styrczewski Promotor: dr inż. Magdalena Mlek-Galewska Streszczenie: Praca prowadzi do określenia kierunków rozwoju miasta oraz wyznaczenia nowych stref pod zabudowę dla miast w powiecie ostrzeszowskim i ostrowskim. Zastosowana metoda badawcza, opiera się na analizach statystycznych oraz symulacyjnych opartych na modelu pośrednich możliwości w wersji przesunięcia celów. Abstract: This thesis leads to determine the future direction of the city and to designate new areas for development for the cities in the county Ostrzeszów and Ostrów Wielkopolski. The applied research method uses statistical and simulation analysis based on a model of intervening opportunities. 1 Politechnika Wrocławska Wydział Architektury

2 SPIS TREŚCI 1. Wstęp Część analityczna Analizy statystyczne i ich odniesienie przestrzenne Źródła danych statystycznych Stosowane metody analiz przestrzennych Wyniki analiz statystycznych Waloryzacja zasobów przyrodniczo cennych... 7 a) Zalesienie... 7 b) Dynamika zmian terenów zalesionych w latach c) Lesistość d) Gleby Obszary o najwyższej wartości dla produkcji rolnej e) Obszary chronione f) Lokalizacja chronionych gatunków zwierząt g) Lokalizacja chronionych gatunków roślin h) Podsumowanie analiz waloryzacja obszarów przyrodniczo cennych Trendy rozwoju demograficzno-urbanistycznego a) Dynamika zmiany ludności na lata b) Prognoza demograficzna na 2020r c) Gęstość zaludnienia d) Dynamika zmiany budynków oddanych do użytkowania e) Dynamika zmian oddanych mieszkań do użytkowania na lata f) Zmiany terenów zabudowy w poszczególnych okresach g) Podsumowanie analiz - ocena powiązań i kierunków rozwoju terenów zurbanizowanych Wnioski z analiz statystycznych: Modelowania - analizy symulacyjne: Źródła danych do modelowań: Stosowane metody modelowań: Opis narzędzi do wizualizacji, oraz typu stosowanych legend: Wyniki z modelowań: Modelowania systemu lokalizacji miejsc pracy drogowa sieć istniejąca: Modelowania systemu lokalizacji miejsc pracy drogowa sieć projektowana: Politechnika Wrocławska Wydział Architektury

3 Modelowania systemu lokalizacji podmiotów gospodarczych drogowa sieć istniejąca: Modelowania systemu lokalizacji podmiotów gospodarczych drogowa sieć projektowana: Wnioski z modelowań Część projektowa Wytyczne do projektu Koncepcja projektu Projekt: Rysunek 1. Projekt Analiza zmiany struktury miast Rysunek 2. Projekt Analiza obszarów przyrodniczych Rysunek 3. Projekt Koncepcja stref dalszego rozwoju miasta Spisy Spis źródeł: Spis ilustracji: Spis załączników: Załączniki Politechnika Wrocławska Wydział Architektury

4 1. Wstęp Tematem opracowania jest: Struktura obszarów przyrodniczo cennych w powiatach ostrzeszowskim i ostrowskim analiza uwarunkowań, potrzeb i propozycje rozwiązań. Celem pracy jest odpowiedz na pytanie: czy przyszyły rozwój miast może iść w parze ze środowiskiem i czy musi się rozwijać kosztem istniejących chronionych i przyrodniczo cennych terenów? Celem opracowania jest schematyczne wyznaczenie obszarów, na których może się rozwijać się urbanizacja, aczkolwiek jednocześnie nie pochłania hektarów lasów, dobrych gleb czy siedlisk zagrożonych gatunków roślin i zwierząt. Rysunek 1 Położenie analizowanych powiatów. Analizowane powiaty ostrowski i ostrzeszowski znajdują się we województwie wielkopolskim, w jego południowej części. Dokładną lokalizację pokazuje rysunek nr 1. W celu głębszej analizy, aby zobaczyć jak powiaty wypadają na tle innych, analizy powiększono 4 Politechnika Wrocławska Wydział Architektury

5 o pierścień powiatów wokół powiatu ostrzeszowskiego i ostrowskiego. W skład pierścienia wchodzą następujące powiaty: Województwo Wielkopolskie: - Krotoszyński, - Pleszewski, - Kaliski, - Miasto o prawach powiatowych Kalisz, - Kępiński, Województwo Łódzkie: - Sieradzki, - Wieruszowski, Województwo Dolnośląskie: - Oleśnicki, - Milicki. W niniejszej pracy zadaniem jest przeprowadzenie szeregu analiz statystycznych i symulacyjnych których, następstwem będzie wykonanie koncepcji projektowej, polegającej na wyznaczeniu stref dalszego rozwoju miast. Analizy statystyczne zostały podzielone na dwie kategorie. Pierwsze z nich związana z analizą struktur przyrodniczo cennych takich jak ilość lasów, poziom lesistości, lokalizacja gleb najwyższej wartości dla produkcji rolnej, obszarów objętych ochroną czy mapa występowania chronionych gatunków zwierząt czy roślin. Druga kategoria analiz związana jest z zagadnieniami demograficzno urbanistycznymi i obejmuje rozpoznanie dynamiki zmian ludności, prognozy demograficznej, gęstości zaludnienia obszarów, dynamiki zmian oddań budynków oraz mieszkań do użytku, analizy rozrostu terenów zabudowanych w określonym czasie. Analizy obu kategorii zostaną podsumowane poprzez waloryzacje struktur przyrodniczych oraz odszukanie potencjalnych kierunków rozrostu miast na dwóch mapach. Natomiast symulacje mają posłużyć wyznaczeniu hierarchii miejscowości pod względem atrakcyjności miejsca pracy oraz lokowania nowych przedsiębiorstw. Dzięki temu wyznaczone miejscowości i ich ranga pozwoli na określenie, które miasta mogą rozwijać się 5 Politechnika Wrocławska Wydział Architektury

6 szybciej. Do analiz symulacyjnych wykorzystano model alokacyjny, mechanizm pośrednich możliwości, wariant przesunięcie celów. Wieńcząc pracę, zostanie opracowana mapa ukazująca obszary, na których miasta mogłyby kontynuować swój rozwój, minimalizując straty w środowisku przyrodniczym. 2. Część analityczna 2.1. Analizy statystyczne i ich odniesienie przestrzenne Źródła danych statystycznych Dane statystyczne w większości zostały pobrane z Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego 1. Pobrane informacje zostały uzupełnione przez materiały pobrane ze stron urzędowych powiatów, a także stron państwowych. Szczegółowe informacje o wykorzystanych źródłach wymieniono przy każdej z analiz Stosowane metody analiz przestrzennych Celem analiz statystycznych jest przeprowadzenie waloryzacji środowiskowej oraz zbadanie trendów urbanistycznych. W tym celu wszystkie mapy analityczne zostały oparte o dane z BDL według podziału na miejscowości statystyczne oraz gminy (NTS-5 według Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych). Cały materiał kartograficzny został wykonany za pomocą programu ArcGIS Na podstawie podkładów mapowych 2, zostały opracowane warstwy wektorowe na których są zawarte obszary i granice analizowanych gmin i powiatów. Przeprowadzone analizy zostały w większości przedstawione za pomocą obszarowego rozmieszczenia danych za pomocą płaszczyzn. Są również przedstawione za pomocą punktów, mowa o analizie przedstawiającej siedliska chronionych zwierząt oraz roślin. Zróżnicowanie kolorystyczne obszarów, zależny jest od wartości danej cechy lub wskaźnika. Niejednokrotnie na podstawie danych statystycznych opracowano mapy waloryzacyjne 1 Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego, stan z dnia: Wikipedia, Podział administracyjny polski na województwa, powiaty i gminy, pobrane z: stan z dnia , 17:19:20. Geoportal.gov.pl, Podkład mapowy, pobrane z stan z dnia , 19:23:09. 6 Politechnika Wrocławska Wydział Architektury

7 4. Spisy Spis źródeł: [1] Główny Urząd Statystyczny Leśnictwo, powierzchnia gruntów leśnych, powierzchnia lasów oraz lesistość, dane na lata 2006 i 2011 [2] Główny Urząd Statystyczny Ludność, Stan ludności i ruch naturalny, ludność w wieku produkcyjnym, dane na lata 2000 i 2010 [3] Główny Urząd Statystyczny Ludność, Stan ludności i ruch naturalny, przyrost naturalny, dane na lata 2010 i 2011 [październik 2012] [4] Główny Urząd Statystyczny Przemysł i Budownictwo, budynki, budynki nowe oddane do użytkowania, dane na lata 2006 i 2011 [październik 2012] [5] Główny Urząd Statystyczny Przemysł i Budownictwo, budownictwo mieszkaniowe, mieszkania oddane do użytkowania w budynkach mieszkalnych i niemieszkalnych, dane na lata 2006 i 2011 [październik 2012] [6] Główny Urząd Statystyczny Miejscowości statystyczne Ludność, ludność wg płci w wieku produkcyjnym, dane na rok 2009 [październik 2012] [7] Główny Urząd Statystyczny Miejscowości statystyczne Podmioty gospodarcze, podmioty wg klas wielkości, dane na rok 2009 [październik 2012] [8] Wikipedia, Podział administracyjny polski na województwa, powiaty i gminy [Online] mp= [ ] [9] Geoportal.gov.pl, Podkład mapowy [Online] [ ] [10] Wielkopolskie Biuro Planowania Przestrzennego, Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego [Online] [ ] [11] Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, podkłady mapowe, [Online] [ ] [12] Urząd Miasta i Gminy Ostrzeszów, Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Ostrzeszów, Uchwała Rady Miejskiej Nr XVII/151/2004 z dnia 29 czerwca 2004 roku [Online] [ ] 72 Politechnika Wrocławska Wydział Architektury

8 [13] Oficjalna strona powiatu ostrzeszowskiego, Środowisko [Online]: [14] Oficjalna strona powiatu ostrowskiego, Program Ochrony Środowiska Dla Powiatu Ostrowskiego, Uchwała Rady Powiatu, uchwałą nr XII/105/2003 z dnia 30 grudnia 2003 roku [Online] [ ] [15] Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego, Pojęcie stosowane w badaniach statystycznych statystyki publicznej, [Online] [ ] [16] Archiwum Map Zachodnich Polski, Mapy topograficzne Messtischblatt [Online] [ ] [17] OpenStreetMap, Pokład mapowy [Online] [ ] [18] Powiatowy Zarząd Dróg w Kępnie, Mapa sieci dróg powiatowych w powiecie kępińskim [Online] [ ] [19] Powiatowy Zarząd Dróg w Ostrzeszowie, Mapa sieci dróg powiatowych w powiecie ostrzeszowskim [Online] [ ] [20] Powiatowy Zarząd Dróg w Oleśnicy, Mapa sieci dróg powiatowych w powiecie wieruszowskim [Online] id=34 [ ] [21] Powiatowy Zarząd Dróg w Wieruszowie, Mapa sieci dróg powiatowych w powiecie wieruszowskim [Online] [ ] [22] Powiatowy Zarząd Dróg w Pleszewie, Mapa sieci dróg powiatowych w powiecie pleszewskim, pobrane z: stan z dnia , 22:06:07 [23] Strona powiatu krotoszyńskiego, Mapa sieci dróg powiatowych w powiecie krotoszyńskim [Online] [ ] 73 Politechnika Wrocławska Wydział Architektury

9 [24] Strona poświęcona budowie drogi ekspresowej S8 odcinek Wrocław-Syców, Mapa planowanej obwodnicy [Online] [ ] [25] Strona poświęcona budowie drogi ekspresowej S8 odcinki Syców-Walichnowy, Mapa planowanej obwodnicy [Online] [ ] [26] Opracowane na podstawie: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2008r, GUS (2010) Warszawa [27] Wikipedia, Antonin [Online] [ ] 74 Politechnika Wrocławska Wydział Architektury

10 Spis ilustracji: Rysunek 1 Położenie analizowanych powiatów Rysunek 2 Mapa waloryzacji gmin ze względu na zalesienie stan na 2011 rok oraz rozlokowanie lasów i analiza zalesienia w 2011 roku Rysunek 3 Mapa waloryzacji gmina z względu na dynamikę zmian terenów zalesionych w latach Rysunek 4 Mapa waloryzacji gmin ze względu na lesistości oraz mapa lokalizacji lasów i analiza lesistości na 2011r Rysunek 5 Mapa waloryzacji gleb - obszarów o najwyższej wartości dla produkcji rolnej Rysunek 6 Waloryzacja obszarów przyrodniczych na podstawie form ochrony przyrody, oraz lokalizacja istniejących form przyrody Rysunek 7 Mapa lokalizacji chronionych gatunków zwierząt Rysunek 8 Mapa lokalizacji chronionych gatunków roślin Rysunek 9 Mapa waloryzacji obszarów przyrodniczo cennych Rysunek 10 Mapa dynamiki zmian ludności na lata oraz analizę liczby mieszkańców na rok Rysunek 11 Mapa pokazująca prognozę demograficzną na 2020r oraz analizę liczby mieszkańców i przyrost naturalny na rok Rysunek 12 Mapa gęstości zaludnienia oraz przyrostu naturalnego przypadającego na 1000 osób na 2011r Rysunek 13 Mapa dynamiki zmian oddanych budynków do użytkowania na lata oraz analiza ilości oddań budynków do użytku w 2011 roku Rysunek 14 Mapa dynamika zmian oddanych mieszkań do użytkowania na lata , oraz analiza ilości oddanych mieszkań w 2006 i Rysunek 15 Mapa zmian terenów zabudowy w poszczególnych okresach Rysunek 16 Mapa oceny powiązań i kierunków rozwoju terenów zurbanizowanych Rysunek 17 Sieć dróg istniejących prędkości Rysunek 18 Sieć dróg projektowanych prędkości Rysunek 19 Drzewo wariantów Rysunek 20 Masy źródłowe modelowania lokalizacji miejsc pracy - rozmieszczenie rzeczywiste Politechnika Wrocławska Wydział Architektury

11 Rysunek 21 Masy źródłowe modelowania lokalizacji podmiotów gospodarczych - rozmieszczenie rzeczywiste Rysunek 22 Masy celowe dla modelowania lokalizacji miejsc pracy - rozmieszczenie równomierne Rysunek 23 Masy celowe dla modelowania lokalizacji miejsc pracy - rozmieszczenie rzeczywiste Rysunek 24 Masy celowe modelowania lokalizacji podmiotów gospodarczych - rozmieszczenie równomierne Rysunek 25 Masy celowe modelowania lokalizacji podmiotów gospodarczych - rozmieszczenie rzeczywiste Rysunek 26 Modelowanie lokalizacji miejsc pracy - drogowa sieć istniejąca - rozmieszczenie źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów równomierne przy selektywności p=0.002, 50 iteracja Rysunek 27 Modelowanie lokalizacji miejsc pracy - drogowa sieć istniejąca - rozmieszczenie źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów równomierne przy selektywności p= , 50 iteracja Rysunek 28 Modelowanie lokalizacji miejsc pracy - drogowa sieć istniejąca - rozmieszczenie źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów równomierne przy selektywności p= , 50 iteracja Rysunek 29 Modelowanie lokalizacji miejsc pracy - drogowa sieć istniejąca - rozmieszczenie źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów rzeczywiste przy selektywności p=0.002, 50 iteracja Rysunek 30 Modelowanie lokalizacji miejsc pracy - drogowa sieć istniejąca - rozmieszczenie źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów rzeczywiste przy selektywności p= , 50 iteracja Rysunek 31 Modelowanie lokalizacji miejsc pracy - drogowa sieć istniejąca - rozmieszczenie źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów rzeczywiste przy selektywności p= , 50 iteracja Rysunek 32 Wynik modelowań systemu lokalizacji miejsc pracy na drogowej sieci istniejącej Politechnika Wrocławska Wydział Architektury

12 Rysunek 33 Modelowanie lokalizacji miejsc pracy - drogowa sieć projektowana - rozmieszczenie źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów równomierne przy selektywności p=0.002, 50 iteracji Rysunek 34 Modelowanie lokalizacji miejsc pracy - drogowa sieć projektowana - rozmieszczenie źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów równomierne przy selektywności p= , 50 iteracji Rysunek 35 Modelowanie lokalizacji miejsc pracy - drogowa sieć projektowana - rozmieszczenie źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów równomierne przy selektywności p= , 50 iteracji Rysunek 36 Modelowanie lokalizacji miejsc pracy - drogowa sieć projektowana - rozmieszczenie źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów rzeczywiste przy selektywności p=0.002, 50 iteracja Rysunek 37 Modelowanie lokalizacji miejsc pracy - drogowa sieć projektowana - rozmieszczenie źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów rzeczywiste przy selektywności p= , 50 iteracja Rysunek 38 Modelowanie lokalizacji miejsc pracy - drogowa sieć projektowana - rozmieszczenie źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów rzeczywiste przy selektywności p= , 50 iteracja Rysunek 39 Wynik modelowań systemu lokalizacji miejsc pracy na drogowej sieci istniejącej Rysunek 40 Modelowanie lokalizacji podmiotów gospodarczych - drogowa sieć istniejąca - rozmieszczenie źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów równomierne przy selektywności p=0.0015, 50 iteracja Rysunek 41 Modelowanie lokalizacji podmiotów gospodarczych - drogowa sieć istniejąca - rozmieszczenie źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów równomierne przy selektywności p=0.0058, 50 iteracji Rysunek 42 Modelowanie lokalizacji podmiotów gospodarczych - drogowa sieć istniejąca - rozmieszczenie źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów równomierne przy selektywności p= , 50 iteracji Rysunek 43 Modelowanie lokalizacji podmiotów gospodarczych - drogowa sieć istniejąca - rozmieszczenie źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów rzeczywiste przy selektywności p=0.0015, 50 iteracji Politechnika Wrocławska Wydział Architektury

13 Rysunek 44 Modelowanie lokalizacji podmiotów gospodarczych - drogowa sieć istniejąca - rozmieszczenie źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów rzeczywiste przy selektywności p=0.0058, 50 iteracji Rysunek 45 Modelowanie lokalizacji podmiotów gospodarczych - drogowa sieć istniejąca - rozmieszczenie źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów rzeczywiste przy selektywności p= , 50 iteracji Rysunek 46 Wynik modelowania lokalizacji podmiotów gospodarczych na drogowej sieci istniejącej Rysunek 47 Modelowanie lokalizacji podmiotów gospodarczych - drogowa sieć projektowana - rozmieszczenie źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów równomiernym przy selektywności p=0.0015, iteracja Rysunek 48 Modelowanie lokalizacji podmiotów gospodarczych - drogowa sieć projektowana - rozmieszczenie źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów równomiernym przy selektywności p=0.0058, 50 iteracja Rysunek 49 Modelowanie lokalizacji podmiotów gospodarczych - drogowa sieć projektowana - rozmieszczenie źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów równomiernym przy selektywności p= , 50 iteracja Rysunek 50 Modelowanie lokalizacji podmiotów gospodarczych - drogowa sieć projektowana - rozmieszczenie źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów rzeczywistym przy selektywności p=0.0015, 50 iteracja Rysunek 51 Modelowanie lokalizacji podmiotów gospodarczych - drogowa sieć projektowana - rozmieszczenie źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów rzeczywistym przy selektywności p=0.0058, 50 iteracja Rysunek 52 Modelowanie lokalizacji podmiotów gospodarczych - drogowa sieć projektowana - rozmieszczenie źródeł rzeczywiste, rozmieszczenie celów rzeczywistym przy selektywności p= , 50 iteracja Rysunek 53 Wynik modelowania lokalizacji podmiotów gospodarczych na drogowej sieci projektowanej Rysunek 54 Modelowanie - hierarchia dynamiki rozwoju miast Rysunek 55 Mapa przedstawiająca strukturę rozrostu miast Rysunek 56 Mapa przedstawiająca waloryzację strat w środowisku przyrodniczym Rysunek 57 Koncepcja projektowa Politechnika Wrocławska Wydział Architektury

14 Spis załączników: 1. Plansza nr 1 Analizy statystyczne waloryzacja struktur przyrodniczo cennych w powiecie ostrzeszowskim i ostrowskim. 2. Plansza nr 2 Analizy statystyczne trendy rozwoju demograficzno-urbanistyczne w powiecie ostrzeszowskim i ostrowskim. 3. Plansza nr 3 Analizy symulacyjne modelowania systemu lokalizacji miejsc pracy oraz podmiotów gospodarczych w powiecie ostrzeszowskim i ostrowskim. 4. Plansza nr 4 Koncepcja projektowa stref dalszego rozwoju struktur osiedleńczych w powiecie ostrzeszowskim i ostrowskim. 79 Politechnika Wrocławska Wydział Architektury