Materiały ceramiczne dla protetyki stomatologicznej badanie właściwości fizycznych i mikrostruktury tworzyw cyrkonowych

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Materiały ceramiczne dla protetyki stomatologicznej badanie właściwości fizycznych i mikrostruktury tworzyw cyrkonowych"

Transkrypt

1 Dr inż. Zbigniew Jaegermann*, technik dentystyczny Robert Michalik** * Zakład Bioceramiki, Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych, Warszawa ** Robocam Dental CAD/CAM System, Warszawa Materiały ceramiczne dla protetyki stomatologicznej badanie właściwości fizycznych i mikrostruktury tworzyw cyrkonowych Streszczenie W niniejszym artykule opisano wstępne próby otrzymania ceramicznego tworzywa cyrkonowego charakteryzującego się wysoką wytrzymałością mechaniczną na zginanie i wysoką odpornością na kruche pękanie, służącego do wytwarzania ceramicznych koron zębowych metodą CAD/CAM. Aby zrealizować powyższy cel przeprowadzono próby formowania poprzez prasowanie osiowe i izostatyczne granulatu cyrkonowego oraz próby wstępnego wyprasek. Zbadano właściwości fizyczne wyprasek, wstępnie wypalonych kształtek oraz właściwości wytrzymałościowe i mikrostrukturalne spieków cyrkonowych. Otrzymano ceramiczne tworzywo cyrkonowe, charakteryzujące się wysoką wytrzymałością mechaniczną (na zginanie w granicach MPa) i wysoką odpornością na kruche pękanie (K Ic 9,1 9,4 MPam 1/2 ), które uzyskało pozytywną ocenę formowania koron ceramicznych metodą skrawania przy użyciu obrabiarki CNC. Słowa kluczowe: protetyka stomatologiczna, korony protetyczne, materiały ceramiczne, tworzywa cyrkonowe, właściwości fizyczne, wytrzymałość na zginanie, mikrostruktura Abstract The article concerns preliminary attempts of obtaining zirconia ceramic material characterized by high bending strength and high resistance to fracture toughness. Such properties are required for the production of ceramic dental crowns by CAD/CAM technique. In order to achieve this objective, axial and isostatic pressing of zirconia powder followed by pre-sintering of compacted blocks were performed. Physical properties of the compacts and pre-sintered blocks as well as mechanical properties and microstructure of finally sintered zirconia were evaluated. The zirconia material characterized by high mechanical resistance (bending strength MPa) and high resistance to fracture toughness (K IC 9,1 9,4 MPam 1/2 ) was obtained. The pre-sintered blocks were positively evaluated as a material applied in forming ceramic crowns by numerically controlled milling machine. Keywords: dental prosthetics, dental crowns, ceramics, zirconia materials, physical properties, flexural strength, microstructure Wprowadzenie Naturalne zęby ludzkie zbudowane są z dwóch części: korzeniowej i koronowej. Granica oddzielająca obie części to szyjka zęba. Czynniki chemiczne i fizyczne występujące w jamie ustnej pacjenta najczęściej powodują uszkodzenia części koronowej zęba. Utrata tkanki szkliwnej może być częściowa lub całkowita. Ubytki częściowe uzupełnia się za pomocą wkładów koronowych typu inlay lub onlay wykonanych z kompozytów światło- i chemoutwardzalnych lub materiałów ceramicznych (szkło-ceramika skaleniowa lub leucytowa). Ubytki całkowite odbudowuje się za pomocą koron protetycznych wykonywanych z różnych materiałów [1]. Najbardziej popularne korony metalowo-porcelanowe wypierane są dziś z rynku przez korony pełnoceramiczne ze względu na ich bardzo dobrą estetykę i wysoką biozgodność z tkankami ludzkimi [2]. Od wielu lat tworzywa ceramiczne są podstawowym materiałem rekonstrukcyjnym do wytwarzania uzupełnień protetycznych. Pierwsze doniesienia o zastosowaniu sztucznych porcelanowych zębów pochodzą już z XVII wieku [3]. Na początku XIX wieku Charles Henry Land opracował ideę, wykonał i zastosował pierwszą koronę porcelanową na bazie ceramiki skaleniowej, która w nieco tylko zmienionej postaci jest stosowana do dziś [4]. Pięćdziesiąt lat później McLean i Hughes opracowali nowe tworzywo porcelanowe wzmocnione tlenkiem glinu [5]. Dalsze prace badawcze koncentrowały się na podniesieniu wytrzymałości na zginanie i polepszeniu odporności materiałów ceramicznych na kruche pękanie poprzez podniesienie zawartości faz krystalicznych w porcelanie, takich jak leucyt (Empress ), mika (Dicor ), hydroksyapatyt (Cerapearl ) czy opracowaniu porowatych tworzyw korundowych, cyrkonowych czy magnezowych infiltrowanych szkłem (InCeram ). Najnowsze technologie otrzymywania koron ceramicznych opierają się na polikrystalicznych materiałach tlenkowych, opartych głównie na częściowo stabilizowanym tlenku cyrkonu TZP, który charakteryzuje się wysoką zarówno wytrzymałością na zginanie, jak i odpornością na kruche pękanie. Do formowania wszystkich tych materiałów stosowane są metody odlewania (Dicor), prasowania (Empress) lub obróbki mechanicznej (Cerec, Robocam, Degudent). 32 Szkło i Ceramika

2 Najnowocześniejsze metody wytwarzania ceramicznych koron zębowych polegają na formowaniu ich kształtu metodą obróbki mechanicznej wspomaganej techniką komputerowego projektowania i wytwarzania CAD/CAM (computer-aided design/computer-aided manufacturing). Pierwszy etap w tej metodzie polega na wykonaniu szlifu uszkodzonej tkanki zęba pacjenta i pobraniu wycisku przez stomatologa. Na podstawie wycisku pracownia dentystyczna przygotowuje model roboczy z gipsu, który następnie jest skanowany bezdotykową metodą optyczną. Trójwymiarowy obraz modelu służy do zaprojektowania ostatecznego kształtu korony, do czego wykorzystuje się specjalistyczne programy komputerowe (CAD). Wycinanie (frezowanie) kształtu korony odbywa się przy pomocy sterowanych komputerowo obrabiarek CNC (computerized numerical control) z wstępnie wypalonych bloków ceramicznych. Kolejnymi etapami są barwienie i ostateczne wypalenie koron. W ostatniej fazie procesu wykonuje się licowanie (szkliwienie) koron wieloma warstwami materiałów szkło-ceramicznych. Ze względu na dużą trwałość, wysoką jakość i bardzo dobrą estetykę wykonywanych tą techniką koron zębowych, istnieje rosnące zapotrzebowanie na materiały ceramiczne w postaci wstępnie wypalonych bloków o najwyższych parametrach mechanicznych. W związku z tym rozpoczęto prace nad otrzymaniem wysokiej jakości ceramicznego tworzywa konstrukcyjnego na protezy koron zębowych. W niniejszym artykule przedstawiono wstępne wyniki przeprowadzonych badań. Celem badań było opracowanie metody formowania i obróbki termicznej kształtek cyrkonowych służących do wytwarzania ceramicznych koron zębowych metodą CAD/ CAM oraz próba otrzymania ceramicznego tworzywa cyrkonowego charakteryzującego się wysoką wytrzymałością mechaniczną na zginanie (powyżej 1000 MPa) i wysoką odpornością na kruche pękanie (K Ic powyżej 9 MPam 1/2 ). Aby zrealizować powyższy cel przeprowadzono próby formowania poprzez prasowanie osiowe i izostatyczne granulatu cyrkonowego oraz próby wstępnego wyprasek. Zbadano właściwości fizyczne wyprasek, wstępnie wypalonych kształtek oraz właściwości wytrzymałościowe i mikrostrukturalne gotowych spieków. Materiały i metody Do badań technologicznych użyto proszku cyrkonowego TZP w postaci granulatu do prasowania o symbolu TZ-3YB-E firmy TOSOH Corporation, którego podstawowe właściwości zamieszczono w tabeli 1. Tabela 1. Podstawowe właściwości proszku ZrO 2 TZ-3YB-E (dane producenta [6]) Parametr Wartość Skład chemiczny [%wag.] Y 2 Al 2 SiO 2 Fe 2 Na 2 O 5,2±0,5 (3% mol) 0,25 0,02 0,01 0,04 Średnia wielkość ziaren D (50) [µm] 0,6 Rzeczywista wielkość ziaren [µm] 0,04 Wielkość krystalitów [µm] 0,027 Powierzchnia właściwa [m 2 /g] 16±3 Prasowanie osiowe prowadzono w formach metalowych na prasie hydraulicznej PH-160. Prasowanie izostatyczne granulatów prowadzone było na dwóch prasach: Autoclave Engineers i National Forge przy ciśnieniach prasowania 150, 200 i 250 MPa. Użyto dwóch rodzajów form elastycznych (PVC) w formie walców o wymiarach (średnica/wysokość): 30/130 mm i 130/400 mm z wyprasek formowano metodą skrawania próbki badawcze w kształcie walców i krążków, które posłużyły do badań gęstości pozornej. Dla części próbek wypalonych wstępnie wykonano próby kształtowania metodą frezowania. Wybrane próbki, przeznaczone do badań właściwości fizycznych i strukturalnych wypalono zgodnie z zaleceniami producenta granulatu cyrkonowego, w temperaturze 1350 o C. Skurczliwość liniową oznaczono przez porównanie wymiarów liniowych przed i po wypaleniu. Gęstość pozorną wyprasek w stanie surowym, próbek wypalonych wstępnie i spieków oznaczano metodą geometryczną (dla spieków stosując próbki szlifowane z dokładnością ±0,02 mm). Ocenę wytrzymałości mechanicznej otrzymanych materiałów przeprowadzono na podstawie wyników badań wytrzymałości na zginanie, które przeprowadzono metodą trójpunktową przy rozstawie podpór 20 mm. We wstępnej części technologicznej do badań użyto belek prasowanych osiowo bez obróbki mechanicznej (as sintered). Do badań porównawczych z każdego rodzaju materiału przygotowano po 12 sztuk próbek w kształcie belek o długości 30 mm, wysokości 3 mm i szerokości 5 mm, które wycięto z większego bloku i szlifowano z dokładnością ±0,02 mm. W testach zastosowano maszynę do badań wytrzymałościowych LR10K firmy Lloyd Instruments. Zakres stosowanych obciążeń wynosił N, a szybkość posuwu głowicy pomiarowej 0,2 mm/min. Do obliczenia wytrzymałości wykorzystano program NEXYGEN 3.0 firmy Lloyd Instruments. Jako wynik podano wartości: maksymalną, minimalną oraz średnią, z odchyleniem standardowym. Odporność na kruche pękanie oznaczono metodą zginania belki z karbem poprzez oznaczenie krytycznego współczynnika intensywności naprężeń K Ic według następującego wzoru: K Ic =Yσ a, gdzie: σ naprężenie niszczące, a długość karbu. Do wyliczenia wartości Y zastosowano trzy najpopularniejsze wzory: wg ASTM [7], Ewansa [8] i Fett a [9], a do wzoru na K Ic wstawiono wartość średnią wyliczeń. Badanie barwy wykonano przy pomocy spektrofotometru LabScan XE o geometrii 45 o /0, z zastosowaniem szczeliny pomiarowej 1cal. Oznaczono parametry barwy w układzie CIE L*a*b* oraz współczynniki białości WI i zażółcenia YI przy oświetleniu D65 i warunkach obserwacji 10 o (zgodnie z normą ASTM E ). Badanie mikrotwardości materiałów cyrkonowych przeprowadzono metodą Vickers a stosując siłę nacisku 4,9N (0,5 kg). Pomiary wykonano przy pomocy mikrotwardościomierza cyfrowego HWMMT-X7 firmy Matsuzawa. Dla każdego tworzywa wykonano pięć odcisków i zmierzono obie ich przekątne. Badanie twardości przeprowadzono analogiczną metodą stosując siłę nacisku 98N (10 kg). Pomiary wykonano przy pomocy twardościomierza cyfrowego 430SVD firmy Wolpert. Wyniki podano jako wartość średnią pięciu pomiarów. Szkło i Ceramika 33

3 Badania mikrostruktury tworzyw przeprowadzono metodą elektronowej mikroskopii w świetle odbitym (mikroskopii skaningowej) przy użyciu mikroskopu NOVA NANOSEM 200 firmy FEI, stosując detektory elektronów wtórnych. Analizę przeprowadzono w warunkach wysokiej próżni dla próbek napylonych przewodzącą warstwą złota. Do oceny stopnia zagęszczenia tworzyw badań przygotowano próbki polerowane. Badania cech morfologicznych tworzyw przeprowadzono poprzez obserwację powierzchni swobodnych próbek tworzyw. Do celów dokumentacyjnych wykonano zdjęcia badanych tworzyw przy powiększeniach od 500x do x. Określenie rozmiarów i rozkładu wielkości ziaren w tworzywach przeprowadzono metodą stereologiczną. Parametry lokalne wyznaczono metodami planimetrycznymi, z wykorzystaniem komputerowej analizy obrazu. Metoda ta polegała na przekształceniu obrazu SEM mikrostruktury na czarno-biały obraz zarysów granic międzyziarnowych, a następnie zmierzeniu przy pomocy odpowiedniego programu komputerowego [10] pola przekroju każdego ziarna i przeliczeniu na ekwiwalentne koło. Średnicę takiego koła przyjęto jako umowną średnicę zastępczą ziarna E(d 2 ). Wyniki badań technologicznych Tabela 2. Skurczliwości liniowe i gęstości pozorne badanych tworzyw Symbol materiału Temperatura [ o C] Skurczliwość liniowa [%] Gęstość pozorna [g/cm 3 ] Wytrzymałość na zginanie [MPa] TZ/150-I 2,92 TZ/150-I/ ,82 TZ/150-I/ ,82 TZ/150-I/ ,5 2,87 TZ/150-I/ ,9 2,91 TZ/150-I/950/ ,4 6, TZ/150-I/950/ ,6 6, TZ/150-I/950/ ,6 6, W ramach prac technologicznych przeprowadzono próbę optymalizacji wstępnej temperatury półfabrykatów cyrkonowych, a także próby określenia wpływu sposobu i warunków formowania oraz wielkości form do prasowania izostatycznego na właściwości półfabrykatu oraz gotowego tworzywa cyrkonowego. W celu określenia optymalnej do obróbki skrawaniem temperatury wstępnego, wyprasowano izostatycznie z granulatu TZ-3YB-E pod ciśnieniem 150 MPa 5 szt. walców o średnicy ok. 21 mm i długości ok. 110 mm. Metodą skrawania wytoczono 25 szt. próbek badawczych w kształcie walców o średnicy 19 mm i wysokości 15 mm. Całą partię oznaczono symbolem TZ/150-I. Po 2 szt. walców wypalono wstępnie w temperaturach: 700, 800, 900 i 950 o C. Ocena obróbki, przeprowadzona na stanowisku produkcyjnym wyposażonym w maszynę CNC wykazała, że próbki wypalone w temperaturze 950 o C cechują się najlepszymi, odpowiednimi do skrawania właściwościami odpowiednią twardością oraz zdolnością do odwzorowania skomplikowanych kształtów bez pęknięć i odkruszeń. Aby wstępnie ocenić jakość tworzywa, po 3 szt. walców i po 12 szt. belek prasowanych osiowo wypalono w temperaturze 950 o C, a następnie w 1300, 1350 i 1400 o C. Średnie wartości skurczliwości liniowej, gęstości pozornej oraz wytrzymałości na zginanie badanych tworzyw zebrano w tabeli 2. Otrzymane wyniki wytrzymałości na zginanie są wyraźnie niższe od zakładanych 1000 MPa, co z pewnością jest związane z jakością prasowania (prasowanie osiowe) oraz z faktem, że badane były belki bez obróbki mechanicznej. Celem kolejnego etapu badań było określenie zależności właściwości tworzyw od sposobu formowania (prasowanie osiowe, prasowanie izostatyczne) i ciśnienia prasowania izostatycznego. W związku z tym przy użyciu prasy izostatycznej Autoclave Engineers, w formach gumowych, z granulatu TZ-3YB-E wyprasowano po 1 szt. wyprasek o średnicy 25 mm i długości 150 mm przy ciśnieniach prasowania 150, 200 i 250 MPa, które oznaczono symbolami: TZ/150-II, TZ/200-II i TZ/250-II. Z wszystkich wyprasek wytoczono po 8 szt. walców o średnicy 20 mm i wysokości 15 mm. Ponadto wyprasowano osiowo 7 szt. prostopadłościanów o wymiarach 60x60x20 mm na prasie hydraulicznej PH-160, pod ciśnieniem ok. 200 MPa i oznaczono symbolem partii TZ/200-V. Po dwie sztuki walców z każdej serii i dwie sztuki wyprasek prostopadłościennych wypalono w temperaturze 950 o C. Po trzy sztuki walców z każdej serii i jedną wypraskę wypalono w temperaturze 1350 o C. Średnie wartości gęstości pozornych badanych próbek zamieszczono w tabeli 3. Otrzymane wyniki potwierdzają, że sposób formowania wpływa w zasadniczy sposób na stopień zagęszczenia wyprasek. Najniższą gęstością cechują się próbki prasowane osiowo (2,68 g/cm 3 ). Lepsze zagęszczenie uzyskuje się przez prasowanie izostatyczne. Gęstości wyprasek zależą w tym wypadku od ciśnienia prasowania (od 2,93g/cm 3 dla ciśnienia 150 MPa do 3,11g/cm 3 dla ciśnienia 250 MPa). Różnice w wartości gęstości pozornej utrzymują się nadal po wypaleniu próbek w temperaturze 950 o C. Dla prasowania izostatycznego różnice gęstości ulegają znacznemu wyrównaniu po całkowitym wypaleniu w temperaturze 1350 o C (6,04 6,06g/cm 3 ), natomiast gęstość próbek wypalonych formowanych osiowo jest nieco niższa (5,99g/cm 3 ). Tabela 3. Wyniki badań sposobu formowania próbek Symbol materiału Sposób prasowania Ciśnienie prasowania [MPa] Temperatura [ o C] Gęstość pozorna [g/cm 3 ] TZ/200-V osiowo 200 2,68 TZ/150-II izostatycznie 150 2,93 TZ/200-II izostatycznie 200 3,03 TZ/250-II izostatycznie 250 3,11 TZ/200-V/950 osiowo ,73 TZ/150-II/950 izostatycznie ,93 TZ/200-II/950 izostatycznie ,02 TZ/250-II/950 izostatycznie ,09 TZ/200-V/1350 osiowo ,99 TZ/150-II/1350 izostatycznie ,04 TZ/200-II/1350 izostatycznie ,06 TZ/250-II/1350 izostatycznie ,06 34 Szkło i Ceramika

4 W ostatnim etapie tej części badań postanowiono sprawdzić czy wielkość formy elastycznej do formowania izostatycznego ma istotny wpływ na wstępne zagęszczenie oraz na właściwości fizyczne tworzyw cyrkonowych po wypaleniu. Aby odpowiedzieć na to pytanie wykonano wypraskę o długości ok. 250 mm i średnicy ok. 100 mm w formie z PVC o średnicy ok. 130 mm i wysokości ok. 400 mm. Prasowanie przeprowadzono w prasie izostatycznej National Forge pod ciśnieniem 150 MPa. z wypraski wytoczono 10 szt. krążków badawczych o średnicy 98 mm i wysokości 14 mm (seria TZ/150/III). Pięć krążków zważono i zmierzono, a po jednym wypalono w temperaturze 950 o C i 1350 o C. Wartości gęstości pozornej porównano z opisanymi wcześniej wynikami formowania w małych formach. Wartości porównawcze zebrane w tabeli 4 wskazują na to, że wielkość formy do prasowania nie ma istotnego wpływu ani na stopień wstępnego zagęszczenia, ani na gęstości pozorne po wypaleniu wstępnym i zasadniczym. Tabela 4. Wyniki badania wpływu wielkości wypraski na gęstość pozorną tworzywa Symbol materiału Wymiary próbek (średnica/ wysokość) [mm] Temperatura [ o C] Skurczliwość [%] Gęstość pozorna [g/cm 3 ] TZ/150-I 20/15 2,92 TZ/150-III 99/14-2,95 TZ/150-I/950 20/ ,9 2,91 TZ/150-III/950 99/ ,0 2,91 TZ/150-I/ / ,6 6,02 TZ/150-III/ / ,2 6,03 Wyniki porównawczych badań właściwości tworzyw cyrkonowych W ramach tego etapu przeprowadzono badania porównawcze właściwości tworzyw badawczych TZ (przygotowanych przez prasowanie izostatyczne pod ciśnieniem 150 MPa (TZ-izo) i osiowe pod ciśnieniem 200 MPa (TZ-osi)) oraz materiału porównawczego w postaci półfabrykatu cyrkonowego (ZR) innej firmy. Skład chemiczny tworzywa ZR oznaczony metodą XRF, zamieszczono w tabeli 5. Tabela 5. Skład chemiczny tworzywa ZR tlenek ZrO 2 Y 2 Al 2 SiO 2 Fe 2 Na 2 O K 2 O MnO 2 TiO 2 [%wag] 90,58 5,88 <0,05 0,83 <0,01 1,59 0,08 0,377 0,019 Tabela 6. Wyniki badania barwy tworzyw cyrkonowych Warunki pomiaru Warunki obserwacji 10 o Oświetlenie D65 Oznaczenie próbek TZ-osi ZR L* 91,36 92,67 a* -0,75 0,05 b* 6,15 8,93 WI CIE 50,38 40,80 WI E313 (2/C) 49,21 37,02 YI E313 (2/C) 9,55 13,82 YI D1925 (2/C) 10,84 16,50 W oparciu o powyższe materiały, wypalone w temperaturze 1350 o C z przetrzymaniem 120 minut, wykonano badania: barwy, gęstości pozornej, wytrzymałości na zginanie, odporności na kruche pękanie, twardości w skali Vickers a oraz przeprowadzono analizę mikrostruktury metodą obserwacji w mikroskopie skaningowym. Barwę oznaczono jedynie dla próbek TZ-osi i ZR ze względu na to, że do wytworzenia próbek TZ-izo i TZosi użyto tego samego rodzaju proszku cyrkonowego. Wyniki badania barwy zamieszczono w tabeli 6. Subiektywna ocena barwy tworzyw dokonana przez trzy osoby jednoznacznie wykazała, że próbka TZ-osi wydaje się być bardziej biała niż próbka ZR, która sprawia wrażenie bardziej żółtej. Ta subiektywna ocena została zweryfikowana w toku badań instrumentalnych. Z przeprowadzonych badań barwy wynika, że próbka tworzywa ZR jest bardziej zażółcona. Wskazuje na to wyższy współczynnik zażółcenia YI i wyższe wartości parametru b*, co odpowiada na wykresie barw przesunięciu w kierunku barwy żółtej. Próbka TZ-osi cechuje się wyższym współczynnikiem białości WI i większym przesunięciem parametru a* w kierunku barwy niebieskiej w stosunku do tworzywa ZR, co podnosi subiektywne wrażenie wyższej białości tej próbki. Różnice w barwie wynikają głównie z różnic w składzie chemicznym tworzyw. Proszek firmy TOSOH oprócz dodatku 0,25% tlenku glinu nie zawiera istotnych ze względu na barwę zanieczyszczeń (tabela 1), natomiast analiza chemiczna tworzywa ZR (tabela 5) wykazała większą ilość zanieczyszczeń, w tym tlenek manganu, które mogą powodować zabarwienie tworzywa na kolor żółty. W tabeli 7 zebrano wyniki badań gęstości pozornej oraz właściwości mechanicznych tworzyw wytrzymałości na zginanie, odporności na kruche pękanie i twardości. Tabela 7. Wyniki badań właściwości fizycznych i mechanicznych tworzyw cyrkonowych Parametr Jednostka TZ-izo TZ-osi ZR Symbol tworzywa Gęstość pozorna g/cm 3 6,004 6,007 5,976 Minimalna MPa 781,5 819,0 576,7 Wytrzymałość na zginanie Maksymalna MPa 1216,2 1156,8 713,7 Średnia z odchyleniem standardowym MPa 1042,6 ±122,3 1010,7 ±108,7 634,9 ±44,2 Krytyczny współczynnik intensywności naprężeń K IC MPam 1/2 9,4 9,1 8,7 Mikrotwardość HV05 Twardość HV10 kg/mm GPa 12,0 12,2 11,4 kg/mm GPa 13,0 12,5 12,4 Badanie gęstości wykazało, że zagęszczenia tworzyw TZ-izo i TZ-osi praktycznie nie różnią się od siebie (gęstości 6,003 g/cm 3 i 6,007 g/cm 3 ) i są wyższe niż tworzywa ZR (gęstość 5,976 g/cm 3 ). Gorszą jakość tworzywa ZR potwierdzają także badania wytrzymałościowe. Szczególnie duże różnice wykazuje wytrzymałość na zginanie, która dla tworzyw TZ-izo i TZ-osi jest zbliżona i wynosi odpowiednio Szkło i Ceramika 35

5 1042,6 MPa i 1010,7 MPa, natomiast dla tworzywa ZR jest o ok. 40% niższa (634,9 MPa). Nieco mniejsze różnice charakteryzują odporności na kruche pękanie i twardości badanych materiałów, ale i w tym wypadku najniższe parametry charakteryzują tworzywo ZR. Analizując szczegółowe wyniki badania twardości można zauważyć duże rozrzuty wartości w ramach jednej próbki dla testów przy obciążeniu 0,5 kg. Przyczyną tego zjawiska jest fakt, że odcisk piramidki przy tym obciążeniu jest bardzo mały (przekątna ok. 20 µm), a co za tym idzie pomiar przekątnej jest obarczony dużym błędem. Wynika stąd wniosek, że dokładniejszy pomiar twardości uzyskuje się przy obciążeniu 10 kg. Ocenę jakości i jednorodności mikrostruktury tworzyw przeprowadzono metodą obserwacji w mikroskopie skaningowym. W oparciu o próbki polerowane dokonano oceny stopnia zagęszczenia poszczególnych materiałów cyrkonowych. Na rysunku 1 zamieszczono obrazy powierzchni polerowanej badanych tworzyw, na których widać, że tworzywo TZ-izo charakteryzuje się najmniejszą ilością porów na powierzchni polerowanej (rys. 1a). W zdecydowanej większości są to pory o kształcie zbliżonym do kuli i niewielkich rozmiarach (poniżej 1 µm). Bardzo zbliżony obraz przedstawia powierzchnia tworzywa TZ-osi, chociaż wydaje się, że ilość porów jest większa niż w tworzywie TZ-izo (rys. 1b). Znacznie większą ilość porów można zaobserwować na powierzchni tworzywa ZR (rys. 1c). Oprócz małych porów kulistych występuje wiele porów o kształcie nieregularnym i wydłużonym, które świadczą o niedoskonałości procesu prasowania. Badanie rozkładu wielkości ziaren przeprowadzono w oparciu o obrazy mikroskopowe powierzchni swobodnej próbek. Subiektywna obserwacja obrazów mikroskopowych (rys. 2) wskazuje na to, że wielkości ziaren tworzyw TZ-izo i TZ-osi są do siebie zbliżone i mniejsze od tworzywa ZR. Potwierdzają to w pełni ilościowe wyliczenia (tabela 8) i rozkłady wielkości ziaren (rys. 3). Tabela 8. Wyniki ilościowej analizy wielkości ziaren tworzyw cyrkonowych Symbol tworzywa Parametr TZ-izo TZ-osi ZR Średnica zastępcza średnia 0,28/0,09 0,23/0,10 0,39/0,12 ziarna E(d 2 )/odchylenie minimalna 0,26/0,09 0,21/0,09 0,35/0,21 standardowe [µm] maksymalna 0,38/0,11 0,30/0,12 0,50/0,17 Średnia powierzchnia ziarna [µm 2 ] 0,07/0,04 0,05/0,04 0,14/0,12 Rys. 2. Obrazy mikroskopowe powierzchni swobodnej tworzyw cyrkonowych Wykonanie próbnych koron i mostów cyrkonowych Rys. 1. Obrazy mikroskopowe powierzchni polerownej tworzyw cyrkonowych Aby w praktyce ocenić przydatność wytworzonych materiałów, w laboratorium firmy Robocam 1, z bloków cyrkonowych TZ-izo o średnicy 98 mm i wysokości 14 mm, wypalonych wstępnie w temperaturze 950 o C, wykonano stałe uzupełnienia protetyczne w postaci serii pojedynczych koron. Do formowania uzupełnień użyto sterowanej numerycznie obrabiarki frezującej Robo- 36 Szkło i Ceramika

6 Rys. 5. Podbudowy wycięte z bloku przed obróbką wykańczającą i barwieniem Rys. 3. Analiza wielkości ziaren tworzyw cyrkonowych Rys. 6. Wypalone podbudowy przed szkliwieniem Rys. 7. Gotowe korony na modelach gipsowych Podsumowanie Rys. 4. Blok cyrkonowy po frezowaniu elementów koron mill 5. Na rysunku 4 przedstawiono blok cyrkonowy po frezowaniu elementów koron, a na rysunku 5 podbudowy wycięte z bloku. Przeprowadzona w czasie próby ocena twardości przygotowanych bloków i zdolności do odwzorowania przy ich pomocy precyzyjnych kształtów wypadła pozytywnie otrzymano podbudowy bez odkruszeń i pęknięć. Podbudowy, po usunięciu naddatków technologicznych, po obróbce wykańczającej i zabarwieniu zostały wypalone w temperaturze 1350 o C (rys. 6). Następnie przeprowadzono licowanie (wielowarstwowe szkliwienie) podbudów szkło-ceramicznymi materiałami Wielend Zirox (rys. 7). Celem opisanych w niniejszej pracy badań były wstępne próby opracowania metody otrzymywania bloków cyrkonowych użytecznych w metodzie formowania CAD/CAM, charakteryzujących się po wypaleniu wytrzymałością na zginanie powyżej 1000 MPa i wysoką odpornością na kruche pękanie (współczynnik K Ic powyżej 9 MPam 1/2 ). Aby zrealizować powyższy cel użyto handlowego granulatu cyrkonowego, z którego formowano metodą prasowania (izostatycznie i osiowo) wypraski i poddawano wstępnej obróbce termicznej w różnych temperaturach. Właściwości otrzymanych materiałów porównywano do jednej z komercyjnie oferowanych kształtek cyrkonowych. Wyniki badań procesu zagęszczania wstępnego potwierdzają, że sposób formowania w największym stopniu wpływa na gęstość wyprasek (lepsze zagęszczenie uzy- Szkło i Ceramika 37

7 skuje się przez prasowanie izostatyczne). Po wypaleniu różnice w gęstości tworzyw ulegają zmniejszeniu. Spowodowane jest to prawdopodobnie wysoką reaktywnością zastosowanego proszku (nanoproszek o dużym rozwinięciu powierzchni) i co za tym idzie jego doskonałą spiekalnością. Badania wykazały ponadto, że wielkość form do prasowania izostatycznego nie ma istotnego wpływu ani na stopień wstępnego zagęszczenia, ani na gęstości pozorne po wypaleniu wstępnym i zasadniczym. W wyniku przeprowadzonych prób otrzymano ceramiczne tworzywo cyrkonowe, charakteryzujące się wysoką wytrzymałością mechaniczną na zginanie ( MPa) i wysoką odpornością na kruche pękanie (K Ic powyżej 9,1 9,4 MPam 1/2 ), z którego wstępnie wypalone bloki uzyskały pozytywną ocenę w procesie formowania koron i mostów ceramicznych metodą skrawania. Porównawcze badania właściwości tworzyw otrzymanych w trakcie realizacji niniejszej pracy (TZ) i materiału odniesienia (ZR) wykazały duże różnice zarówno właściwości mechanicznych jak i strukturalnych. Z przeprowadzonych badań wynika, że zarówno wstępne zagęszczenia formowania jak i spiekalność materiału odniesienia były wyraźnie gorsze od materiału badanego. Badania mikrostruktury wykazały spore błędy prasowania materiału odniesienia (pory międzyagregatowe i międzyziarnowe), które miały wpływ zarówno na gęstość pozorną materiału jak i na jego właściwości mechaniczne. Uzyskane wyniki, wraz z pozytywną oceną skrawalności materiału w obrabiarce CNC, dają podstawy po uzupełniających badaniach technologicznych do komercyjnego wytwarzania materiałów cyrkonowych z granulatu TZ-3YB-E na konstrukcyjne elementy stałych uzupełnień protetycznych formowanych metodą CAD/CAM. 1 Firma Robocam zajmuje się sprzedażą oprogramowania CAD/ CAM, urządzeń skanujących i obrabiarek frezujących CNC. Jest przedstawicielem firmy 3Shape lidera skanerów optycznych oraz firmy Delcam lidera oprogramowania CAD/CAM. Firma Robocam współpracuje z Instytutem Ceramiki i Materiałów Budowlanych w zakresie wytwarzania i prac badawczo-rozwojowych nad nowoczesnymi materiałami ceramicznymi dla protetyki stomatologicznej. Literatura [1] Conrad H.J., SeongW-J., Pesun I.J.: Current ceramic materials and systems with clinical recommendations: A systematic review. Journal of Prosthetic Dentistry, 2007, 98, [2] Holand W., Rheinberger V., Apel E., Ritzberger C., Rothbrust F., Kappert H., Krumeich F., Nesper R.: Future perspectives of biomaterials for dental restorations. J. Europ. Ceram. Soc. 2009, 29, [3] J.R. Kelly, I. Nishimura, S.D. Campbell: Ceramics in dentistry: Historical roots and current perspectives. J. Prosthet. Dent. 1996, 75, [4] A.J. Raigrodski: Contemporary materials and technologies for all-ceramic fixed partial dentures: A review of literature. J. Prosthet. Dent. 2004, 92, [5] L. Pröbster: Vollkeramik, Werkstoffkunde Zahntechnik klinische Erfahrung. Quintessence Verlag, 1996, 114 [6] ( ) [7] Standard Test Method for Plane-Strain Fracture Toughness of Metallic Materials, ASTM E [8] A.G. Ewans, T.G. Langdon: Progress in Materials Science, Pergamon Press, v.21 (1976) 289 [9] T. Fett, D. Munz: Subcritical Crack Growth of Macrocracks in Alumina with R-curve Behavior. J. Am. Ceram. Soc. 75 [4] (1992) [10] T. Wejrzanowski: Program komputerowy Micrometer (materiały niepublikowane). Jubileusz 25-lecia Muzeum w Sosnowcu W dniach r. Muzeum w Sosnowcu obchodziło jubileusz 25-lecia swojego istnienia. W ciągu swego ćwierćwiecza przeszło przemianę z oddziału Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu w latach , do samorządowej instytucji kultury od r. Muzeum sosnowieckie posiada unikalną kolekcję polskiego szkła współczesnego, która powstała w 1980 r. dla potrzeb Centralnej Wzorcowni Szkła w Sosnowcu, zorganizowanej z inicjatywy ówczesnego dyrektora Zjednoczonych Hut Szkła Gospodarczego i Technicznego Vitropol doc. dr. Eugeniusza Gubały. Kolekcja jest panoramą wzorów użytkowych powstałych we wszystkich działających wtedy w Polsce hutach szkła gospodarczego i kryształowego. Liczyła ok eksponatów powstałych w latach , wśród których są naczynia użytkowe oraz dzieła unikatowe. Ich autorami są najlepsi polscy projektanci designerzy, którzy na trwałe weszli do historii polskiej kultury. Dzieje kolekcji obfitują w momenty wręcz dramatyczne. Po likwidacji ZHSGiT Vitropol zbiory przemianowano na Muzeum Szkła Współczesnego pod patronatem Zrzeszenia Przedsiębiorstw Przemysłu Szklarskiego, które w 1989 r. powróciło do nazwy PPHU Vitropol, a w 1994 r. po ogłoszeniu jego upadłości, stały się częścią masy upadłości. Wpisanie w 1994 r. całego zasobu do rejestru zabytków województwa katowickiego, jako kolekcji o szczególnym znaczeniu dla dziedzi- 38 Szkło i Ceramika

Charakter struktury połączenia porcelany na podbudowie cyrkonowej w zaleŝności od rodzaju materiału licującego.

Charakter struktury połączenia porcelany na podbudowie cyrkonowej w zaleŝności od rodzaju materiału licującego. WyŜsza Szkoła InŜynierii Dentystycznej w Ustroniu Charakter struktury połączenia porcelany na podbudowie cyrkonowej w zaleŝności od rodzaju materiału licującego. Anna Legutko Promotor: prof. zw. dr hab.

Bardziej szczegółowo

ANALIZA WYTRZYMAŁOŚCI POŁĄCZENIA METAL CERAMIKA NA PRZYKŁADZIE CERAMIKI SHOFU I VITA

ANALIZA WYTRZYMAŁOŚCI POŁĄCZENIA METAL CERAMIKA NA PRZYKŁADZIE CERAMIKI SHOFU I VITA ANALIZA WYTRZYMAŁOŚCI POŁĄCZENIA METAL CERAMIKA NA PRZYKŁADZIE CERAMIKI SHOFU I VITA WSTĘP W stomatologii i technice dentystycznej moŝna zaobserwować znaczny rozwój materiałów ceramicznych. Z tworzyw stosowanych

Bardziej szczegółowo

Dawid Bula. Wytrzymałość połączenia metal-ceramika na wybranych podbudowach metalowych

Dawid Bula. Wytrzymałość połączenia metal-ceramika na wybranych podbudowach metalowych WyŜsza Szkoła InŜynierii Dentystycznej im. Prof. Alferda Meissnera w Ustroniu Dawid Bula Wytrzymałość połączenia metal-ceramika na wybranych podbudowach metalowych (The strength of metal-ceramics joins

Bardziej szczegółowo

WyŜsza Szkoła InŜynierii Dentystycznej im. prof. Meissnera

WyŜsza Szkoła InŜynierii Dentystycznej im. prof. Meissnera WyŜsza Szkoła InŜynierii Dentystycznej im. prof. Meissnera ANALIZA POŁĄCZENIA WARSTW CERAMICZNYCH Z PODBUDOWĄ METALOWĄ Promotor: Prof. zw. dr hab. n. tech. MACIEJ HAJDUGA Tadeusz Zdziech CEL PRACY Celem

Bardziej szczegółowo

Badanie twardości i kruchości materiałów ceramicznych stosowanych w wykonawstwie stałych uzupełnień pełnoceramicznych

Badanie twardości i kruchości materiałów ceramicznych stosowanych w wykonawstwie stałych uzupełnień pełnoceramicznych PROT. STOM., 2005, LV, 5 Badanie twardości i kruchości materiałów ceramicznych stosowanych w wykonawstwie stałych uzupełnień pełnoceramicznych Examination of hardness and fracture toughtness indentation

Bardziej szczegółowo

mechaniczna trójpunktowych mostów protetycznych wykonanych z ceramiki tłoczonej t i tlenku cyrkonu

mechaniczna trójpunktowych mostów protetycznych wykonanych z ceramiki tłoczonej t i tlenku cyrkonu WyŜsza Szkoła InŜynierii Dentystycznej w Ustroniu Wytrzymałość mechaniczna trójpunktowych mostów protetycznych wykonanych z ceramiki tłoczonej t i tlenku cyrkonu Ireneusz Podkowinski Promotor: prof. dr

Bardziej szczegółowo

MODELOWANIE WARSTWY POWIERZCHNIOWEJ O ZMIENNEJ TWARDOŚCI

MODELOWANIE WARSTWY POWIERZCHNIOWEJ O ZMIENNEJ TWARDOŚCI Dr inż. Danuta MIEDZIŃSKA, email: dmiedzinska@wat.edu.pl Dr inż. Robert PANOWICZ, email: Panowicz@wat.edu.pl Wojskowa Akademia Techniczna, Katedra Mechaniki i Informatyki Stosowanej MODELOWANIE WARSTWY

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH Imię i Nazwisko Grupa dziekańska Indeks Ocena (kol.wejściowe) Ocena (sprawozdanie)........................................................... Ćwiczenie: MISW2 Podpis prowadzącego Politechnika Łódzka Wydział

Bardziej szczegółowo

BADANIA PÓL NAPRĘśEŃ W IMPLANTACH TYTANOWYCH METODAMI EBSD/SEM. Klaudia Radomska

BADANIA PÓL NAPRĘśEŃ W IMPLANTACH TYTANOWYCH METODAMI EBSD/SEM. Klaudia Radomska WyŜsza Szkoła InŜynierii Dentystycznej im. prof. Meissnera w Ustroniu Wydział InŜynierii Dentystycznej BADANIA PÓL NAPRĘśEŃ W IMPLANTACH TYTANOWYCH METODAMI EBSD/SEM Klaudia Radomska Praca dyplomowa napisana

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH Politechnika Łódzka Wydział Mechaniczny Instytut Inżynierii Materiałowej LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH Blok nr 1 Badania Własności Mechanicznych L.p. Nazwisko i imię Nr indeksu Wydział Semestr Grupa

Bardziej szczegółowo

σ c wytrzymałość mechaniczna, tzn. krytyczna wartość naprężenia, zapoczątkowująca pękanie

σ c wytrzymałość mechaniczna, tzn. krytyczna wartość naprężenia, zapoczątkowująca pękanie Materiały pomocnicze do ćwiczenia laboratoryjnego Właściwości mechaniczne ceramicznych kompozytów ziarnistych z przedmiotu Współczesne materiały inżynierskie dla studentów IV roku Wydziału Inżynierii Mechanicznej

Bardziej szczegółowo

Osadzanie i korekta powierzchni

Osadzanie i korekta powierzchni Osadzanie i korekta powierzchni Uzupełnienia Lava TM Ultimate są proste do cementowania i naprawy Przed ostatecznym osadzeniem należy przymierzyć pracę i ewentualnie dopasować stosując standardowe narzędzia

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 097

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 097 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 097 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 14 Data wydania: 5 lutego 2016 r. AB 097 Kod identyfikacji

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 5 POMIARY TWARDOŚCI. 1. Cel ćwiczenia. 2. Wprowadzenie

Ćwiczenie 5 POMIARY TWARDOŚCI. 1. Cel ćwiczenia. 2. Wprowadzenie Ćwiczenie 5 POMIARY TWARDOŚCI 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zaznajomienie studentów ze metodami pomiarów twardości metali, zakresem ich stosowania, zasadami i warunkami wykonywania pomiarów oraz

Bardziej szczegółowo

nowe dna CERAMIKI SZKLANEJ O WYSOKIEJ WYTRZYMAŁOŚCI

nowe dna CERAMIKI SZKLANEJ O WYSOKIEJ WYTRZYMAŁOŚCI nowe dna CERAMIKI SZKLANEJ O WYSOKIEJ WYTRZYMAŁOŚCI 1 nowe dna PEŁNEJ CERAMIKI O WYSOKIEJ WYTRZYMAŁOŚCI Wraz z Frauenhofer Institut oraz firmą VITA opracowaliśmy nową klasę materiałową dla ceramiki szklanej

Bardziej szczegółowo

BADANIA WYTRZYMAŁOŚCIOWE CERAMIKA A STOPY DENTYSTYCZNE W KONTEKŚCIE WYBRANYCH RODZAJÓW STOPÓW PROTETYCZNYCH

BADANIA WYTRZYMAŁOŚCIOWE CERAMIKA A STOPY DENTYSTYCZNE W KONTEKŚCIE WYBRANYCH RODZAJÓW STOPÓW PROTETYCZNYCH WyŜsza Szkoła InŜynierii Dentystycznej im. prof. Meissnera w Ustroniu BADANIA WYTRZYMAŁOŚCIOWE CERAMIKA A STOPY DENTYSTYCZNE W KONTEKŚCIE WYBRANYCH RODZAJÓW STOPÓW PROTETYCZNYCH CEL PRACY Celem pracy było

Bardziej szczegółowo

Własności mechaniczne i strukturalne wybranych gipsów w mechanizmie wiązania.

Własności mechaniczne i strukturalne wybranych gipsów w mechanizmie wiązania. WYśSZA SZKOŁA INśYNIERII DENTYSTYCZNEJ im. prof. Meissnera w Ustroniu Własności mechaniczne i strukturalne wybranych gipsów w mechanizmie wiązania. Promotor: Prof. zw. dr hab. n. tech. MACIEJ HAJDUGA Barbara

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH INSTYTUT MASZYN I URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechnika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH BADANIE TWORZYW SZTUCZNYCH OZNACZENIE WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH PRZY STATYCZNYM ROZCIĄGANIU

Bardziej szczegółowo

WYśSZA SZKOŁA INśYNIERII DENTYSTYCZNEJ IM. PROF. MEISSNERA W USTRONIU

WYśSZA SZKOŁA INśYNIERII DENTYSTYCZNEJ IM. PROF. MEISSNERA W USTRONIU WYśSZA SZKOŁA INśYNIERII DENTYSTYCZNEJ IM. PROF. MEISSNERA W USTRONIU Wytrzymałościowe badanie porównawcze podbudowy cyrkonowej wykonanej w systemie CAD/CAM Kamińska Gabriela Praca dyplomowa napisana napisana

Bardziej szczegółowo

Badanie wpływu dodatku modyfikatorów na właściwości mechaniczne i termiczne wysokoglinowego tworzywa odpornego na szoki termiczne

Badanie wpływu dodatku modyfikatorów na właściwości mechaniczne i termiczne wysokoglinowego tworzywa odpornego na szoki termiczne MATERIA Y CERAMICZNE /CERAMIC MATERIALS/, 69, 1, (2017), 40-45 www.ptcer.pl/mccm Badanie wpływu dodatku modyfikatorów na właściwości mechaniczne i termiczne wysokoglinowego tworzywa odpornego na szoki

Bardziej szczegółowo

WPŁYW RODZAJU MASY OSŁANIAJĄCEJ NA STRUKTURĘ, WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE I ODLEWNICZE STOPU Remanium CSe

WPŁYW RODZAJU MASY OSŁANIAJĄCEJ NA STRUKTURĘ, WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE I ODLEWNICZE STOPU Remanium CSe WYśSZA SZKOŁA INśYNIERII DENTYSTYCZNEJ im. prof. Meissnera w Ustroniu WYDZIAŁ INśYNIERII DENTYSTYCZNEJ WPŁYW RODZAJU MASY OSŁANIAJĄCEJ NA STRUKTURĘ, WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE I ODLEWNICZE STOPU Remanium

Bardziej szczegółowo

WYBÓR PUNKTÓW POMIAROWYCH

WYBÓR PUNKTÓW POMIAROWYCH Scientific Bulletin of Che lm Section of Technical Sciences No. 1/2008 WYBÓR PUNKTÓW POMIAROWYCH WE WSPÓŁRZĘDNOŚCIOWEJ TECHNICE POMIAROWEJ MAREK MAGDZIAK Katedra Technik Wytwarzania i Automatyzacji, Politechnika

Bardziej szczegółowo

fizyczno-mechaniczne protez dentystycznych

fizyczno-mechaniczne protez dentystycznych WyŜsza Szkoła a InŜynierii Dentystycznej im. prof. Meissnera w Ustroniu Analiza wpływu płynu p ustrojowego (sztucznej śliny) na właściwo w ciwości fizyczno-mechaniczne protez dentystycznych Katarzyna Partyka

Bardziej szczegółowo

CENNIK USŁUG STOMATOLOGICZNYCH W PORADNIACH UCS GUMed

CENNIK USŁUG STOMATOLOGICZNYCH W PORADNIACH UCS GUMed CENNIK USŁUG STOMATOLOGICZNYCH W PORADNIACH UCS GUMed PORADNIA PROTETYKI I IMPLANTOLOGII STOMATOLOGICZNEJ * CENNIK Z DNIA 09 Sierpnia 2013r z uwzględnieniem oznaczeń dodatkowych * Procedury nie objęte

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH INSTYTUT MASZYN I URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechnika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH BADANIE ZACHOWANIA SIĘ MATERIAŁÓW PODCZAS ŚCISKANIA Instrukcja przeznaczona jest dla studentów

Bardziej szczegółowo

PRACE. Instytutu Ceramiki i Materia³ów Budowlanych. Nr 6. Scientific Works of Institute of Ceramics and Construction Materials ISSN

PRACE. Instytutu Ceramiki i Materia³ów Budowlanych. Nr 6. Scientific Works of Institute of Ceramics and Construction Materials ISSN PRACE Instytutu Ceramiki i Materia³ów Budowlanych Scientific Works of Institute of Ceramics and Construction Materials Nr 6 ISSN 1899-3230 Rok III Warszawa Opole 2010 KRZYSZTOF PERKOWSKI * MARCIN OSUCHOWSKI

Bardziej szczegółowo

Nazwa przedmiotu INSTRUMENTARIUM BADAWCZE W INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Instrumentation of research in material engineering

Nazwa przedmiotu INSTRUMENTARIUM BADAWCZE W INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Instrumentation of research in material engineering Nazwa przedmiotu INSTRUMENTARIUM BADAWCZE W INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Instrumentation of research in material engineering Kierunek: Inżynieria materiałowa Rodzaj przedmiotu: kierunkowy obowiązkowy Rodzaj

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE Z BADAŃ

SPRAWOZDANIE Z BADAŃ POLITECHNIKA ŁÓDZKA ul. Żeromskiego 116 90-924 Łódź KATEDRA BUDOWNICTWA BETONOWEGO NIP: 727 002 18 95 REGON: 000001583 LABORATORIUM BADAWCZE MATERIAŁÓW I KONSTRUKCJI BUDOWLANYCH Al. Politechniki 6 90-924

Bardziej szczegółowo

Kompozyty Ceramiczne. Materiały Kompozytowe. kompozyty. ziarniste. strukturalne. z włóknami

Kompozyty Ceramiczne. Materiały Kompozytowe. kompozyty. ziarniste. strukturalne. z włóknami Kompozyty Ceramiczne Materiały Kompozytowe intencjonalnie wytworzone materiały składające się, z co najmniej dwóch faz, które posiadają co najmniej jedną cechę lepszą niż tworzące je fazy. Pozostałe właściwości

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA OPOLSKA WYDZIAŁ BUDOWNICTWA Katedra Inżynierii Materiałów Budowlanych Laboratorium Materiałów Budowlanych. Raport LMB 326/2012

POLITECHNIKA OPOLSKA WYDZIAŁ BUDOWNICTWA Katedra Inżynierii Materiałów Budowlanych Laboratorium Materiałów Budowlanych. Raport LMB 326/2012 POLITECHNIKA OPOLSKA WYDZIAŁ BUDOWNICTWA Katedra Inżynierii Materiałów Budowlanych Laboratorium Materiałów Budowlanych Raport 326/2012 WDROŻENIE WYNIKÓW BADAŃ WYTRZYMAŁOŚCI BETONU NA ŚCISKANIE ORAZ GŁĘBOKOŚCI

Bardziej szczegółowo

Dzień pierwszy: 23.01.2013

Dzień pierwszy: 23.01.2013 Strona1 Sprawozdanie z wyjazdu oraz zajęć dydaktycznych w Instytucie Ceramiki i Materiałów Budowlanych w Warszawie W dniach 23 24.01.2013 r. grupa osób zainteresowanych poszerzaniem swojej wiedzy w zakresie

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA POZNAŃSKA

POLITECHNIKA POZNAŃSKA POLITECHNIKA POZNAŃSKA WYDZIAŁ BUDOWY MASZYN I ZARZĄDZANIA MODELOWANIE I SYMULACJA ZAGADNIEŃ BIOMEDYCZNYCH Symulacja naprężeń i przemieszczeń materiału w koronie implantu zęba podczas zgryzu Wykonali:

Bardziej szczegółowo

Politechnika Politechnika Koszalińska

Politechnika Politechnika Koszalińska Politechnika Politechnika Instytut Mechatroniki, Nanotechnologii i Technik Próżniowych NOWE MATERIAŁY NOWE TECHNOLOGIE W PRZEMYŚLE OKRĘTOWYM I MASZYNOWYM IIM ZUT Szczecin, 28 31 maja 2012, Międzyzdroje

Bardziej szczegółowo

STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA

STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA Mechanika i wytrzymałość materiałów - instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego: STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA oprac. dr inż. Jarosław Filipiak Cel ćwiczenia 1. Zapoznanie się ze sposobem przeprowadzania statycznej

Bardziej szczegółowo

Wykorzystuję najprostszy sposób osiągnięcia precyzyjnego wyniku. .zy widzisz różnicę?

Wykorzystuję najprostszy sposób osiągnięcia precyzyjnego wyniku. .zy widzisz różnicę? PL Stand: 03/2008 Wykorzystuję najprostszy sposób osiągnięcia precyzyjnego wyniku. Skanowanie Skanowanie modelu. Wstępny projekt struktury zaproponowany przez program. wt., godz. 14.32, laboratorium dentystyczne

Bardziej szczegółowo

PRZYGOTOWANIE PRÓBEK DO MIKROSKOPI SKANINGOWEJ

PRZYGOTOWANIE PRÓBEK DO MIKROSKOPI SKANINGOWEJ Ewa Teper PRZYGOTOWANIE PRÓBEK DO MIKROSKOPI SKANINGOWEJ WIELKOŚĆ I RODZAJE PRÓBEK Maksymalne wymiary próbki, którą można umieścić na stoliku mikroskopu skaningowego są następujące: Próbka powinna się

Bardziej szczegółowo

1. Wstęp. O wkładach koronowych.

1. Wstęp. O wkładach koronowych. 1. Wstęp O wkładach koronowych. Wkłady koronowe są uznaną metodą rekonstrukcji utraconych twardych tkanek zęba (fot.1-3). Ich kształt oraz wielkość zależą od klasy ubytku (klasyfikacja według Blacka).W

Bardziej szczegółowo

Wykaz procedur komercyjnych

Wykaz procedur komercyjnych KOD Wykaz procedur komercyjnych NAZWA I-1-1 KORONA METALOWA LICOWANA PORCELANĄ - wizyta 1 I-1-2 KORONA METALOWA LICOWANA PORCELANĄ - wizyta 2 I-2 KORONA AKRYLOWA, TYMCZASOWA (LEKARZ) I-3-1 KORONA AKRYLOWA,

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH Imię i Nazwisko Grupa dziekańska Indeks Ocena (kol.wejściowe) Ocena (sprawozdanie)........................................................... Ćwiczenie: MISW1 Podpis prowadzącego Politechnika Łódzka Wydział

Bardziej szczegółowo

WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE PLASTYCZNOŚĆ. Zmiany makroskopowe. Zmiany makroskopowe

WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE PLASTYCZNOŚĆ. Zmiany makroskopowe. Zmiany makroskopowe WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE PLASTYCZNOŚĆ Zmiany makroskopowe Zmiany makroskopowe R e = R 0.2 - umowna granica plastyczności (0.2% odkształcenia trwałego); R m - wytrzymałość na rozciąganie (plastyczne); 1

Bardziej szczegółowo

Laboratorium badań materiałowych i technologicznych. dr inż. Tomasz Kurzynowski

Laboratorium badań materiałowych i technologicznych. dr inż. Tomasz Kurzynowski Laboratorium badań materiałowych i technologicznych dr inż. Tomasz Kurzynowski Agenda Oferta badawcza Wyposażenie laboratorium Przykłady realizowanych badań Opracowanie i rozwój nowych materiałów Zastosowanie

Bardziej szczegółowo

BADANIE WYTRZYMAŁOŚCI NA ROZCIĄGANIE KOMPOZYTÓW WZMACNIANYCH WŁÓKNAMI WĘGLOWYMI KLASY T700

BADANIE WYTRZYMAŁOŚCI NA ROZCIĄGANIE KOMPOZYTÓW WZMACNIANYCH WŁÓKNAMI WĘGLOWYMI KLASY T700 Autor: Joachim Marzec BADANIE WYTRZYMAŁOŚCI NA ROZCIĄGANIE KOMPOZYTÓW WZMACNIANYCH WŁÓKNAMI WĘGLOWYMI KLASY T700 Praca dyplomowa napisana w Katedrze Mechaniki i Podstaw Konstrukcji Protetycznych pod kierunkiem

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 097

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 097 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 097 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 11 Data wydania: 26 lutego 2013 r. AB 097 Nazwa i adres INSTYTUT

Bardziej szczegółowo

Peter Schramm pracuje w dziale technicznym FRIATEC AG, oddział ceramiki technicznej.

Peter Schramm pracuje w dziale technicznym FRIATEC AG, oddział ceramiki technicznej. FRIALIT -DEGUSSIT ZAAWANSOWANA CERAMIKA TECHNICZNA NIEWYCZERPANY POTENCJAŁ Peter Schramm pracuje w dziale technicznym FRIATEC AG, oddział ceramiki technicznej. Jak produkuje się zaawansowaną ceramikę techniczną?

Bardziej szczegółowo

Wykład X: Dekohezja. JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych

Wykład X: Dekohezja. JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Wykład X: Dekohezja JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Treść wykładu: 1. Dekohezja materiałów - wprowadzenie. 2. Wytrzymałość materiałów -

Bardziej szczegółowo

Spis treści Przedmowa

Spis treści Przedmowa Spis treści Przedmowa 1. Wprowadzenie do problematyki konstruowania - Marek Dietrich (p. 1.1, 1.2), Włodzimierz Ozimowski (p. 1.3 -i-1.7), Jacek Stupnicki (p. l.8) 1.1. Proces konstruowania 1.2. Kryteria

Bardziej szczegółowo

PROCEDURY POMIARÓW PARAMETRÓW KONSTRUKCYJNYCH, MATERIAŁOWYCH I SZYBKOŚCI ZUśYCIA KOMBAJNOWYCH NOśY STYCZNO-OBROTOWYCH

PROCEDURY POMIARÓW PARAMETRÓW KONSTRUKCYJNYCH, MATERIAŁOWYCH I SZYBKOŚCI ZUśYCIA KOMBAJNOWYCH NOśY STYCZNO-OBROTOWYCH PROCEDURY POMIARÓW PARAMETRÓW KONSTRUKCYJNYCH, MATERIAŁOWYCH I SZYBKOŚCI ZUśYCIA KOMBAJNOWYCH NOśY STYCZNO-OBROTOWYCH Część : Procedura pomiaru parametrów konstrukcyjnych noŝy styczno-obrotowych oraz karta

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie materiałów perowskitowych wykonanych metodą reakcji w fazie stałej do wytwarzania membran separujących tlen z powietrza

Zastosowanie materiałów perowskitowych wykonanych metodą reakcji w fazie stałej do wytwarzania membran separujących tlen z powietrza Zastosowanie materiałów perowskitowych wykonanych metodą reakcji w fazie stałej do wytwarzania membran separujących tlen z powietrza Magdalena Gromada, Janusz Świder Instytut Energetyki, Oddział Ceramiki

Bardziej szczegółowo

im. prof. Meissnera w Ustroniu Tomasz Kaptur

im. prof. Meissnera w Ustroniu Tomasz Kaptur WyŜsza Szkoła a InŜynierii Dentystycznej im. prof. Meissnera w Ustroniu Tomasz Kaptur ANALIZA WYTRZYMAŁOŚCI POŁĄCZENIA METAL KOMPOZYT W ZALEśNOŚCI OD SPOSOBU PRZYGOTOWANIA POWIERZCHNI METALOWEJ Praca dyplomowa

Bardziej szczegółowo

PORÓWNANIE WŁASNOŚCI WYBRANYCH WOSKÓW DENTYSTYCZNYCH. Moczulska Anna Maria

PORÓWNANIE WŁASNOŚCI WYBRANYCH WOSKÓW DENTYSTYCZNYCH. Moczulska Anna Maria PORÓWNANIE WŁASNOŚCI WYBRANYCH WOSKÓW DENTYSTYCZNYCH Moczulska Anna Maria Wstęp W szybko rozwijającej się współczesnej protetyce wykorzystuje się rozmaite materiały naturalne i syntetyczne. Woski dentystyczne

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Przedmowa 11

Spis treści. Przedmowa 11 Podstawy konstrukcji maszyn. T. 1 / autorzy: Marek Dietrich, Stanisław Kocańda, Bohdan Korytkowski, Włodzimierz Ozimowski, Jacek Stupnicki, Tadeusz Szopa ; pod redakcją Marka Dietricha. wyd. 3, 2 dodr.

Bardziej szczegółowo

30/01/2018. Wykład IX: Dekohezja. Treść wykładu: Dekohezja - wprowadzenie. 1. Dekohezja materiałów - wprowadzenie.

30/01/2018. Wykład IX: Dekohezja. Treść wykładu: Dekohezja - wprowadzenie. 1. Dekohezja materiałów - wprowadzenie. Wykład IX: Dekohezja JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Treść wykładu: 1. Dekohezja materiałów - wprowadzenie. 2. Wytrzymałość materiałów -

Bardziej szczegółowo

WPŁYW ODKSZTAŁCENIA WZGLĘDNEGO NA WSKAŹNIK ZMNIEJSZENIA CHROPOWATOŚCI I STOPIEŃ UMOCNIENIA WARSTWY POWIERZCHNIOWEJ PO OBRÓBCE NAGNIATANEM

WPŁYW ODKSZTAŁCENIA WZGLĘDNEGO NA WSKAŹNIK ZMNIEJSZENIA CHROPOWATOŚCI I STOPIEŃ UMOCNIENIA WARSTWY POWIERZCHNIOWEJ PO OBRÓBCE NAGNIATANEM Tomasz Dyl Akademia Morska w Gdyni WPŁYW ODKSZTAŁCENIA WZGLĘDNEGO NA WSKAŹNIK ZMNIEJSZENIA CHROPOWATOŚCI I STOPIEŃ UMOCNIENIA WARSTWY POWIERZCHNIOWEJ PO OBRÓBCE NAGNIATANEM W artykule określono wpływ odkształcenia

Bardziej szczegółowo

OPERATOR OBRABIAREK SKRAWAJĄCYCH

OPERATOR OBRABIAREK SKRAWAJĄCYCH OPERATOR OBRABIAREK SKRAWAJĄCYCH Operator obrabiarek skrawających jest to zawód występujący także pod nazwą tokarz, frezer, szlifierz. Osoba o takich kwalifikacjach potrafi wykonywać detale z różnych materiałów

Bardziej szczegółowo

Rozwiązanie systemu pastylek daje najwyższą efektywność dla pracowni protetycznych

Rozwiązanie systemu pastylek daje najwyższą efektywność dla pracowni protetycznych Dwu-krzemian Litu - ceramika prasowana o wyjątkowej wytrzymałości! 420 Mpa odporności na zginanie Wysoka estetyka Doskonałe dopasowanie powierzchni Rozwiązanie systemu pastylek daje najwyższą efektywność

Bardziej szczegółowo

Materiałoznawstwo optyczne CERAMIKA OPTYCZNA

Materiałoznawstwo optyczne CERAMIKA OPTYCZNA Materiałoznawstwo optyczne CERAMIKA OPTYCZNA Szkło optyczne i fotoniczne, A. Szwedowski, R. Romaniuk, WNT, 2009 POLIKRYSZTAŁY - ciała stałe o drobnoziarnistej strukturze, które są złożone z wielkiej liczby

Bardziej szczegółowo

W tygle używane do topienia (grzanie indukcyjne) metali (szlachetnych) W płyty piecowe / płyty ślizgowe / wyposażenie pieca

W tygle używane do topienia (grzanie indukcyjne) metali (szlachetnych) W płyty piecowe / płyty ślizgowe / wyposażenie pieca FRIALIT -DEGUSSIT ZAAWANSOWANA CERAMIKA TECHNICZNA DEGUSSIT ZR25 Zastosowanie: Szok termiczny i wysokie temperatury, izolacja Materiał: Mg-PSZ (ZrO2) DEGUSSIT ZR25 Cyrkon znany jest z wysokiej wytrzymałości

Bardziej szczegółowo

Badanie wytrzymałości mechanicznej materiałów ceramicznych stosowanych w wykonawstwie uzupełnień pełnoceramicznych

Badanie wytrzymałości mechanicznej materiałów ceramicznych stosowanych w wykonawstwie uzupełnień pełnoceramicznych PROTET. STOMATOL., 2006, LVI, 3, 227-232 Badanie wytrzymałości mechanicznej materiałów ceramicznych stosowanych w wykonawstwie uzupełnień pełnoceramicznych Examination of flexural strength of all ceramic

Bardziej szczegółowo

Właściwości mechaniczne kompozytu Al 2 O 3 -ZrO 2 -grafen

Właściwości mechaniczne kompozytu Al 2 O 3 -ZrO 2 -grafen MATERIA Y CERAMICZNE /CERAMIC MATERIALS/, 69, 4, (17), 317-31 1984 www.ptcer.pl/mccm Właściwości mechaniczne kompozytu Al O 3 -ZrO -grafen Marek Boniecki*, Władysław Wesołowski, Przemysław Gołębiewski,

Bardziej szczegółowo

Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny INSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ ZAKŁAD METALOZNAWSTWA I ODLEWNICTWA

Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny INSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ ZAKŁAD METALOZNAWSTWA I ODLEWNICTWA Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny INSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ ZAKŁAD METALOZNAWSTWA I ODLEWNICTWA PRZEDMIOT: INŻYNIERIA WARSTWY WIERZCHNIEJ Temat ćwiczenia: Badanie prędkości zużycia materiałów

Bardziej szczegółowo

Analiza porównawcza dwóch metod wyznaczania wskaźnika wytrzymałości na przebicie kulką dla dzianin

Analiza porównawcza dwóch metod wyznaczania wskaźnika wytrzymałości na przebicie kulką dla dzianin Analiza porównawcza dwóch metod wyznaczania wskaźnika wytrzymałości na przebicie kulką dla dzianin B. Wilbik-Hałgas, E. Ledwoń Instytut Technologii Bezpieczeństwa MORATEX Wprowadzenie Wytrzymałość na działanie

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW INSTYTUT MASZYN I URZĄZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechnika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA O ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW TECH OLOGICZ A PRÓBA ZGI A IA Zasada wykonania próby. Próba polega

Bardziej szczegółowo

WYTRZYMAŁOŚĆ RÓWNOWAŻNA FIBROBETONU NA ZGINANIE

WYTRZYMAŁOŚĆ RÓWNOWAŻNA FIBROBETONU NA ZGINANIE Artykul zamieszczony w "Inżynierze budownictwa", styczeń 2008 r. Michał A. Glinicki dr hab. inż., Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN Warszawa WYTRZYMAŁOŚĆ RÓWNOWAŻNA FIBROBETONU NA ZGINANIE 1.

Bardziej szczegółowo

PROCEDURY POMIARÓW PARAMETRÓW KONSTRUKCYJNYCH, MATERIAŁOWYCH KOMBAJNOWYCH NOŻY STYCZNO-OBROTOWYCH

PROCEDURY POMIARÓW PARAMETRÓW KONSTRUKCYJNYCH, MATERIAŁOWYCH KOMBAJNOWYCH NOŻY STYCZNO-OBROTOWYCH Postępowanie nr 56/A/DZZ/5 PROCEDURY POMIARÓW PARAMETRÓW KONSTRUKCYJNYCH, MATERIAŁOWYCH KOMBAJNOWYCH NOŻY STYCZNO-OBROTOWYCH Część : Procedura pomiaru parametrów konstrukcyjnych noży styczno-obrotowych

Bardziej szczegółowo

TEMAT PRACY DOKTORSKIEJ

TEMAT PRACY DOKTORSKIEJ Krynica, 12.04.2013 Wpływ cyrkonu i skandu na zmiany mikrostruktury i tekstury w silnie odkształconych stopach aluminium ---------------------------------------------------------------------------- TEMAT

Bardziej szczegółowo

WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY

WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY WYDZIAŁ LEKARSKO-DENTYSTYCZNY KATEDRA PROTETYKI STOMATOLOGICZNEJ ANALIZA ZMIAN WARTOŚCI SIŁY RETENCJI W TRÓJELEMENTOWYCH UKŁADACH KORON TELESKOPOWYCH Rozprawa na stopień

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH INSTYTUT MASZYN I URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechnika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Instrukcja przeznaczona jest dla studentów następujących kierunków: 1. Energetyka - sem.

Bardziej szczegółowo

L.A. Dobrzański, A.D. Dobrzańska-Danikiewicz (red.) Metalowe materiały mikroporowate i lite do zastosowań medycznych i stomatologicznych

L.A. Dobrzański, A.D. Dobrzańska-Danikiewicz (red.) Metalowe materiały mikroporowate i lite do zastosowań medycznych i stomatologicznych L.A. Dobrzański, A.D. Dobrzańska-Danikiewicz (red.) Metalowe materiały mikroporowate i lite do zastosowań medycznych i stomatologicznych Spis treści Streszczenie... 9 Abstract... 11 1. L.A. Dobrzański,

Bardziej szczegółowo

B A D A N I E W Y T R Z Y M A Ł O Ś C I K O M P O Z Y T Ó W W Ę G L O W Y C H

B A D A N I E W Y T R Z Y M A Ł O Ś C I K O M P O Z Y T Ó W W Ę G L O W Y C H WYśSZA SZKOŁA INśYNIERII DENTYSTYCZNEJ IM. PROF. ALFREDA MEISSNERA W USTRONIU WYDZIAŁ INśYNIERII DENTYSTYCZNEJ B A D A N I E W Y T R Z Y M A Ł O Ś C I K O M P O Z Y T Ó W W Ę G L O W Y C H Autor pracy:

Bardziej szczegółowo

Pomiar twardości ciał stałych

Pomiar twardości ciał stałych Pomiar twardości ciał stałych Twardość jest istotną cechą materiału z konstrukcyjnego i technologicznego punktu widzenia. Twardość, to właściwość ciał stałych polegająca na stawianiu oporu odkształceniom

Bardziej szczegółowo

FRIALIT -DEGUSSIT Ceramika tlenkowa Rurki dylatometryczne wykonane z wysoce wydajnej ceramiki tlenkowej

FRIALIT -DEGUSSIT Ceramika tlenkowa Rurki dylatometryczne wykonane z wysoce wydajnej ceramiki tlenkowej FRIALIT -DEGUSSIT Ceramika tlenkowa Rurki dylatometryczne wykonane z wysoce wydajnej ceramiki tlenkowej Zastosowanie: Precyzyjny pomiar zmian wymiarów próbki w funkcji temperatur Materiał: Tlenek glinu

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH INSTYTUT MASZYN I URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechnika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH BADANIE ZACHOWANIA SIĘ MATERIAŁÓW PODCZAS ŚCISKANIA Instrukcja przeznaczona jest dla studentów

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE NR 9. Zakład Budownictwa Ogólnego. Stal - pomiar twardości metali metodą Brinella

ĆWICZENIE NR 9. Zakład Budownictwa Ogólnego. Stal - pomiar twardości metali metodą Brinella Zakład Budownictwa Ogólnego ĆWICZENIE NR 9 Stal - pomiar twardości metali metodą Brinella Instrukcja z laboratorium: Budownictwo ogólne i materiałoznawstwo Instrukcja do ćwiczenia nr 9 Strona 9.1. Pomiar

Bardziej szczegółowo

Katedra Inżynierii Materiałów Budowlanych

Katedra Inżynierii Materiałów Budowlanych Katedra Inżynierii Materiałów Budowlanych TEMAT PRACY: Badanie właściwości mechanicznych płyty "BEST" wykonanej z tworzywa sztucznego. ZLECENIODAWCY: Dropel Sp. z o.o. Bartosz Różański POSY REKLAMA Zlecenie

Bardziej szczegółowo

IV Ogólnopolska Konferencja Naukowo-Techniczna Problematyka funkcjonowania i rozwoju branży metalowej w Polsce

IV Ogólnopolska Konferencja Naukowo-Techniczna Problematyka funkcjonowania i rozwoju branży metalowej w Polsce IV Ogólnopolska Konferencja Naukowo-Techniczna Problematyka funkcjonowania i rozwoju branży metalowej w Polsce Jedlnia Letnisko 28 30 czerwca 2017 Właściwości spieków otrzymanych techniką prasowania na

Bardziej szczegółowo

1. BADANIE SPIEKÓW 1.1. Oznaczanie gęstości i porowatości spieków

1. BADANIE SPIEKÓW 1.1. Oznaczanie gęstości i porowatości spieków 1. BADANIE SPIEKÓW 1.1. Oznaczanie gęstości i porowatości spieków Gęstością teoretyczną spieku jest stosunek jego masy do jego objętości rzeczywistej, to jest objętości całkowitej pomniejszonej o objętość

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE LABORATORIUM WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW B Badanie własności mechanicznych materiałów konstrukcyjnych

SPRAWOZDANIE LABORATORIUM WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW B Badanie własności mechanicznych materiałów konstrukcyjnych Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki Katedra Wytrzymałości, Zmęczenia Materiałów i Konstrukcji SPRAWOZDANIE B Badanie własności mechanicznych materiałów konstrukcyjnych Wydział Specjalność.. Nazwisko

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 15 WYZNACZANIE (K IC )

ĆWICZENIE 15 WYZNACZANIE (K IC ) POLITECHNIKA WROCŁAWSKA Imię i Nazwisko... WYDZIAŁ MECHANICZNY Wydzia ł... Wydziałowy Zakład Wytrzymałości Materiałów Rok... Grupa... Laboratorium Wytrzymałości Materiałów Data ćwiczenia... ĆWICZENIE 15

Bardziej szczegółowo

lek. dent. Kamila Wróbel-Bednarz

lek. dent. Kamila Wróbel-Bednarz WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY WYDZIAŁ LEKARSKO DENTYSTYCZNY KATEDRA PROTETYKI STOMATOLOGICZNEJ lek. dent. Kamila Wróbel-Bednarz Analiza zjawisk mechanicznych zachodzących w układzie ząb cement wkład

Bardziej szczegółowo

Przykład programowania obrabiarki 3-osiowej z użyciem pakietu CAD-CAM

Przykład programowania obrabiarki 3-osiowej z użyciem pakietu CAD-CAM Przykład programowania obrabiarki 3-osiowej z użyciem pakietu CAD-CAM Niżej pokazany projekt wykonano na trzyosiową mikrofrezarkę firmy DENFORD. Do zaprojektowania bryły obrabianego przedmiotu wykorzystano

Bardziej szczegółowo

Bezzębna pacjentka, lat 58, zgłosiła się do lekarza

Bezzębna pacjentka, lat 58, zgłosiła się do lekarza Tomasz Gołąb 1, tech. dent. Aleksander Orzełowski 2, dr hab. inż. Piotr Czop 3, 4 Korekta toru wszczepienia implantów przy wykorzystaniu łączników typu multiunit oraz indywidualnie zaprojektowanych tulei

Bardziej szczegółowo

Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych

Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych Scientific Works of Institute of Ceramics and Building Materials Nr 13 ISSN 1899-3230 Rok VI Warszawa Opole 2013 Teksty publikowane w Pracach Instytutu Ceramiki

Bardziej szczegółowo

Metody badań kamienia naturalnego: Oznaczanie wytrzymałości na zginanie pod działaniem siły skupionej

Metody badań kamienia naturalnego: Oznaczanie wytrzymałości na zginanie pod działaniem siły skupionej Metody badań kamienia naturalnego: Oznaczanie wytrzymałości na zginanie pod działaniem siły skupionej 1. Zasady metody Zasada metody polega na stopniowym obciążaniu środka próbki do badania, ustawionej

Bardziej szczegółowo

Keep it simple and safe. take five Zalety wyliczone na pięciu palcach

Keep it simple and safe. take five Zalety wyliczone na pięciu palcach Keep it simple and safe. take five Zalety wyliczone na pięciu palcach take Klasyczne stopy szlachetne Duceram Kiss Uniwersalne stopy szlachetne i nieszlachetne oraz ceramika prasowana Duceragold Kiss Stopy

Bardziej szczegółowo

NAWIERZCHNIE ASFALTOWE I BETONOWE - LABORATORIA

NAWIERZCHNIE ASFALTOWE I BETONOWE - LABORATORIA NAWIERZCHNIE ASFALTOWE I BETONOWE - LABORATORIA Ćwiczenie Nr 2. BADANIE WYTRZYMAŁOŚCI NA ROZCIĄGANIE POŚREDNIE 1. CEL I ZAKRES ĆWICZENIA Celem ćwiczenia laboratoryjnego jest zapoznanie studentów z badaniem

Bardziej szczegółowo

Właściwości tworzyw autoklawizowanych otrzymanych z udziałem popiołów dennych

Właściwości tworzyw autoklawizowanych otrzymanych z udziałem popiołów dennych Właściwości tworzyw autoklawizowanych otrzymanych z udziałem popiołów dennych dr inż. Zdzisław Pytel Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Technologii Materiałów Budowlanych V Międzynarodowa

Bardziej szczegółowo

Supertrik CeraFusion. Dyfuzja zamiast polerowania.

Supertrik CeraFusion. Dyfuzja zamiast polerowania. Supertrik CeraFusion. Dyfuzja zamiast polerowania. Produkty wymienione i określenia użyte w tekście są częściowo chronione prawem marki, prawem patentowym i prawem autorskim. Nawet wtedy, gdy nie została

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE: LABORATORIUM Z WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW B Badanie własności mechanicznych materiałów konstrukcyjnych

SPRAWOZDANIE: LABORATORIUM Z WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW B Badanie własności mechanicznych materiałów konstrukcyjnych Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki Katedra Wytrzymałości, Zmęczenia Materiałów i Konstrukcji SPRAWOZDANIE: LABORATORIUM Z WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW B Badanie własności mechanicznych materiałów konstrukcyjnych

Bardziej szczegółowo

BADANIA KRZYWYCH R W MATERIAŁACH NARZĘDZIOWYCH - TWORZYWIE TLENKOWYM I KOMPOZYCIE TLENKOWO-WĘGLIKOWO-AZOTKOWYM

BADANIA KRZYWYCH R W MATERIAŁACH NARZĘDZIOWYCH - TWORZYWIE TLENKOWYM I KOMPOZYCIE TLENKOWO-WĘGLIKOWO-AZOTKOWYM KOMPOZYTY (COMPOSITES) 2(2002)5 Magdalena Szutkowska 1 Instytut Obróbki Skrawaniem, Zakład Inżynierii Materiałowej, ul. Wrocławska 37a, 30-011 Kraków Marek Boniecki 2 Instytut Technologii Materiałów Elektronicznych,

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM: ROZDZIELANIE UKŁADÓW HETEROGENICZNYCH ĆWICZENIE 1 - PRZESIEWANIE

LABORATORIUM: ROZDZIELANIE UKŁADÓW HETEROGENICZNYCH ĆWICZENIE 1 - PRZESIEWANIE LABORATORIUM: ROZDZIELANIE UKŁADÓW HETEROGENICZNYCH ĆWICZENIE 1 - PRZESIEWANIE CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest wykonanie analizy sitowej materiału ziarnistego poddanego mieleniu w młynie kulowym oraz

Bardziej szczegółowo

Na co zwrócić uwagę przy zakupie płytek ceramicznych?

Na co zwrócić uwagę przy zakupie płytek ceramicznych? Na co zwrócić uwagę przy zakupie płytek ceramicznych? Wybór produktów ceramicznych wytwarzania może wydawać się trudną decyzją, dla tych którzy nie są materiałoznawcami. Mnogość marek i producentów niesie

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM SPEKTRALNEJ ANALIZY CHEMICZNEJ (L-6)

LABORATORIUM SPEKTRALNEJ ANALIZY CHEMICZNEJ (L-6) LABORATORIUM SPEKTRALNEJ ANALIZY CHEMICZNEJ (L-6) Posiadane uprawnienia: ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO NR AB 120 wydany przez Polskie Centrum Akredytacji Wydanie nr 5 z 18 lipca 2007 r. Kierownik

Bardziej szczegółowo

Wykład IX: Odkształcenie materiałów - właściwości plastyczne

Wykład IX: Odkształcenie materiałów - właściwości plastyczne Wykład IX: Odkształcenie materiałów - właściwości plastyczne JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Technologii Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Treść wykładu: 1. Odkształcenie

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM DYFRAKCJI RENTGENOWSKIEJ (L-3)

LABORATORIUM DYFRAKCJI RENTGENOWSKIEJ (L-3) LABORATORIUM DYFRAKCJI RENTGENOWSKIEJ (L-3) Posiadane uprawnienia: ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO NR AB 120 wydany przez Polskie Centrum Akredytacji Wydanie nr 5 z 18 lipca 2007 r. Kierownik

Bardziej szczegółowo

Zadania badawcze realizowane na Wydziale Inżynierii Materiałowej Politechniki Warszawskiej

Zadania badawcze realizowane na Wydziale Inżynierii Materiałowej Politechniki Warszawskiej Zadania badawcze realizowane na Wydziale Inżynierii Materiałowej Politechniki Warszawskiej Łukasz Ciupiński Politechnika Warszawska Wydział Inżynierii Materiałowej Zakład Projektowania Materiałów Zaangażowanie

Bardziej szczegółowo

Nauka o Materiałach. Wykład IX. Odkształcenie materiałów właściwości plastyczne. Jerzy Lis

Nauka o Materiałach. Wykład IX. Odkształcenie materiałów właściwości plastyczne. Jerzy Lis Nauka o Materiałach Wykład IX Odkształcenie materiałów właściwości plastyczne Jerzy Lis Nauka o Materiałach Treść wykładu: 1. Odkształcenie plastyczne 2. Parametry makroskopowe 3. Granica plastyczności

Bardziej szczegółowo

WPŁYW WIELKOŚCI WYDZIELEŃ GRAFITU NA WYTRZYMAŁOŚĆ ŻELIWA SFEROIDALNEGO NA ROZCIĄGANIE

WPŁYW WIELKOŚCI WYDZIELEŃ GRAFITU NA WYTRZYMAŁOŚĆ ŻELIWA SFEROIDALNEGO NA ROZCIĄGANIE 15/12 ARCHIWUM ODLEWNICTWA Rok 2004, Rocznik 4, Nr 12 Archives of Foundry Year 2004, Volume 4, Book 12 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 WPŁYW WIELKOŚCI WYDZIELEŃ GRAFITU NA WYTRZYMAŁOŚĆ ŻELIWA SFEROIDALNEGO

Bardziej szczegółowo

INSTYTUT TECHNOLOGII MECHANICZNYCH

INSTYTUT TECHNOLOGII MECHANICZNYCH Politechnika Częstochowska Wydział Inżynierii Mechanicznej i Informatyki INSTYTUT TECHNOLOGII MECHANICZNYCH 1 Instytut Technologii Mechanicznych Dyrektor: Dr hab. inż. T. Nieszporek, prof. PCz Z-ca Dyrektora:

Bardziej szczegółowo

Dorota Kunkel. WyŜsza Szkoła InŜynierii Dentystycznej

Dorota Kunkel. WyŜsza Szkoła InŜynierii Dentystycznej Dorota Kunkel Implant wszystkie przyrządy medyczne wykonywane z jednego lub więcej biomateriałów, które mogą być umiejscowione wewnątrz organizmu, jak też częściowo lub całkowicie pod powierzchnią nabłonka

Bardziej szczegółowo

BADANIA WŁAŚCIWOŚCI POWLOK CERAMICZNYCH NA BAZIE CYRKONU NA TRYSKANYCH NA STOP PA30

BADANIA WŁAŚCIWOŚCI POWLOK CERAMICZNYCH NA BAZIE CYRKONU NA TRYSKANYCH NA STOP PA30 27/42 Solidification o f Metais and Alloys, Year 2000, Volume 2, Book No 42 Krzepnięcie Metali i Stopów, Rok 2000, Rocznik 2, Nr 42 PAN- Katowice, PL ISSN 0208-9386 BADANIA WŁAŚCIWOŚCI POWLOK CERAMICZNYCH

Bardziej szczegółowo