WPŁYW GLOBALIZACJI NA ZARZĄDZANIE I ROZWÓJ KULTURY W CZESKIEJ CZĘŚCI ŚLĄSKA CIESZYŃSKIEGO

Transkrypt

1 Projekt Kulturalna inicjatywa edukacyjno-naukowa RAZEM DLA POGRANICZA jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Funduszu Mikroprojektów z Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Republika Czeska Rzeczpospolita Polska i budżetu państwa za pośrednictwem Euroregionu Śląsk Cieszyński Prof. Ing. Zdeněk Mikoláš, CSc. PhDr. Janusz Karpeta VŠP, a. s., Ostrava WPŁYW GLOBALIZACJI NA ZARZĄDZANIE I ROZWÓJ KULTURY W CZESKIEJ CZĘŚCI ŚLĄSKA CIESZYŃSKIEGO

2 KULTURA I ZARZĄDZANIE W naszej pracy traktujemy kulturę jako "dobrowolne dzielenie się wartościami, ideami i podejściami." Zarządzanie jest rozumiane jako "celowa kontrola obiektu zarządzanego przez podmiot zarządzający". Tak więc, chodzi o tworzenie celów, planowanie, podejmowanie decyzji, przywództwo i motywowanie ludzi, a także regulację zarządzanego systemu.

3 MOŻLIWOŚCI ZARZĄDZANIA KULTURĄ LOKALNĄ Tab. 1: Interakcje rzeczywistości obiektywnej i subiektywnej I-porządek obiektywny IIspontaniczność obiektywna A-subiektywny porządek AI AII B- spontaniczność obiektywna BI BII

4 MOŻLIWOŚCI ZARZĄDZANIA KULTURĄ LOKALNĄ Połączenie obiektywnego i subiektywnego porządku (AI) jest szczególnie widoczne w kulturze korporacyjnej.typowym przykładem jest specyficzna kultura górnicza w okolicach miasta Karwina (OKR - Ostrawsko-Karwiński Rewir), gdzie obiektywne warunki naturalne i prawidłowości istnieją w połączeniu z rygorystycznymi przepisami pracy, które muszą być przestrzegane w kopalniach. Nabyte zwyczaje, wartości, postawy i pomysły na "kopalaniach" są odzwierciedlone w życiu osobistym "górników". Co ciekawe po drugiej stronie Śląska Cieszyńskiego można zauważyć inne objawy. Życie górali w trudnych warunkach naturalnych, specyficzna praca (wypas) itp., mają również zasadniczy wpływ na lokalną kulturę wskutek oddziaływania obiektywnego i subiektywnego porządku środowiska naturalnego.

5 MOŻLIWOŚCI ZARZĄDZANIA KULTURĄ LOKALNĄ Połączenie subiektywnego porządku i obiektywnej spontaniczności (AII) jest typowe dla kryzysowych sytuacji na obszarach Śląska Cieszyńskiego z działalnością górniczą. Na przykład wypadek śmiertelny, wybuch gazu kopalnianego itp. (jako spontaniczne obiektywne zjawisko) rozpoczyna formalne i nieformalne procesy subiektywne (solidarność górników z rodzinami zmarłych kolegów, rekacje gmin i związków na niefortunny przypadek, organizowanie pogrzebów, itp), które nie są powszechne w innych branżach i regionach. Podobne procesy można opisać w wypadku górali Śląska Cieszyńskiego, kultura regionu pod naciskiem obiektywnej spontaniczności (nieoczekiwane zmiany warunków naturalnych, pożary, powodzie i inne zjawiska kryzysowe) jest wchłaniana przez historycznie skonstruowany subiektywny porządek (formalny porządek i również nieformalne praktyki, tradycje i zasady).

6 MOŻLIWOŚCI ZARZĄDZANIA KULTURĄ LOKALNĄ Specyfika połączenia subiektywnej spontaniczności i obiektywnego porządku, (BI) znajdują odzwierciedlenie zarówno na obszarach górniczych i górali w chwilach, kiedy "wszystko jest tak jak być powinno" (wysoka wydajność, udane zbiory, warunki wydobycia nie komplikowały się wskutek katastrof naturalnych, zadania związane z wydobyciem zostały spełnione itp). Typowe objawy tego zjawiska mogą być widoczne w wypadku uroczystości góralskich lub górniczych. Społeczność lokalna wyraża spontaniczną radość życia i pracy, bez udawania i pozerstwa.

7 MOŻLIWOŚCI ZARZĄDZANIA KULTURĄ LOKALNĄ Prawdziwa (autentyczna) kultura regionu znajduje odzwierciedlenie w połączeniu z obiektywną i subiektywną spontanicznością (BII). Pojawiają się sytuacje, podczas których są spontanicznie utworzone zespoły artystyczne, kluby, itp.typowym przykładem może być ostatnie dziesięciolecie, gdy na obszarze Trzyńca dosłownie wykluło się wiele najlepszych wokalistów i zespołów (np. Klus, Farna), przedsiębiorców (bracia Wałachowie) itp. Mogą się również spontanicznie zrodzić negatywne przejawy kultury (np. sprzeczności między narodowościami, wyznawcami różnych kościołów, itp), które zostało odnotowano także w niedawnej przeszłości, w czeskiej części Śląska Cieszyńskiego.

8 NACISK TENDENCJI GLOBALIZACYJNYCH NA POCZĄTKU 21 WIEKU Jeden kanał jest spontaniczny - poprzez wykorzystanie nowych technologii komunikacyjnych i sieci społecznych (bez jakiegokolwiek subiektywnego porządku lokalnego) spontanicznie jest wprowadzana obca kultura, zwłaszcza w środowisku młodzieży. W dziedzinie filozofii i stylu życia, kultury krajów wschodnich przedostają się do tego regionu. W dziedzinie kultury muzycznej źródła anglosaskie mają duży wpływ.przecięciem tych procesów jest znaczne zróżnicowanie wartości, idei i podejścia do życia. Drugim kanałem, który wprowadza nowe parametry do kultury regionu, są przejawy inwestycji strategicznych.

9 NACISK TENDENCJI GLOBALIZACYJNYCH NA POCZĄTKU 21 WIEKU Można zatem wyciągnąć dwa wnioski: 1) Dwa filary kultury regionu, które mają wpływ na Śląsk Cieszyński: górnicza i góralska kultura zbudowana na fundamentach zakorzenionych w polskiej tradycji, uzupełniona morawskimi i słowackimi wpływami, będzie ustępować w najbliższej przyszłości nowym uwarunkowaniom kulturowym procesów globalizacyjnych (patrz wyżej)

10 NACISK TENDENCJI GLOBALIZACYJNYCH NA POCZĄTKU 21 WIEKU 2) Przesunięcie zainteresowania z rzeczywistej kultury do kultury wirtualnej opartej nie na realnych społecznościach lokalnych, ale raczej na społecznościach wirtualnych sieci społecznych będzie wymagać zmian w kształtowaniu kultury lokalnej.

11 NACISK TENDENCJI GLOBALIZACYJNYCH NA POCZĄTKU 21 WIEKU Jesteśmy przekonani, iż będzie konieczne dokonać dwu zmian, tak, żeby wartości, historyczny kontekst idei i podejścia do regionu czeskiej części Śląska Cieszyńskiego nie zanikło w miarę upływu czasu: 1) Kultura regionalna może być rozumiana jako "glokalizacyjny synkretyzm", łącząc w ten sposób na pierwszy rzut oka niezgodne momenty kształtowania kultury to znaczy połączyć cechy historycznie ukształtowanej tożsamości regionu z dynamiką (elastycznością) w globalnym świecie. Choć brzmi to absurdalne, to podstawą tej nowej formy harmonicznej fuzji lokalnych cech kulturowych z globalnymi trendami musi stanowić zdrowo rozwijająca się rodzina, która harmonijnie łączy kulturę różnych pokoleń (dziadków, synów i wnuków) i kulturę resortową (każde pokolenie działało oraz pracowało lub pracuje w innej branży biznesu i innym kontekście kulturowym).

12 NACISK TENDENCJI GLOBALIZACYJNYCH NA POCZĄTKU 21 WIEKU 2) Konieczna jest zmiana zarządzania instytucjami kultury. Regionalne instytucje kultury muszą się otworzyć więcej grupom etnicznym i filozoficznym (przykładem może być Teatr Cieszyński z polską i czeską sceną). Instytucje te muszą reagować na nowe technologie rozprzestrzeniania kultury. Wielkim zagrożeniem jest komercjalizacja tych instytucji. W rezultacie maksymalizacja zysku może spowodować transformację "żywej kultury" prowadzącej do fetyszu kultury lub towarów rynkowych (słaba mikstura z oryginalnych wartości kulturowych). Zarządzanie instytucjami kultury musi być stopniowo przekształcana w lidera kulturowego (odp. poradnika). Tak więc, instytucje te muszą "odsłonić źródła kultury i kształtować warunki dla zdrowego rozwoju spontanicznej kultury lokalnej i regionalnej."

13 Projekt Kulturalna inicjatywa edukacyjno-naukowa RAZEM DLA POGRANICZA jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Funduszu Mikroprojektów z Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Republika Czeska Rzeczpospolita Polska i budżetu państwa za pośrednictwem Euroregionu Śląsk Cieszyński