DWUTYGODNIK ORDYNARIATU POLOWEGO WOJSKA POLSKIEGO. Rok XXIV nr 22 (523) grudnia 2015 r. Fot. Krzysztof Stępkowski. Boże Narodzenie 2015

Transkrypt

1 DWUTYGODNIK ORDYNARIATU POLOWEGO WOJSKA POLSKIEGO Rok XXIV nr 22 (523) grudnia 2015 r. Boże Narodzenie 2015 Fot. Krzysztof Stępkowski

2 Orędzie Ojca Świętego Franciszka na Światowy Dzień Pokoju 2016 Przezwycięż obojętność i zyskaj pokój 1. Bóg nie jest obojętny! Dla Boga ludzkość jest ważna, Bóg jej nie opuszcza! Na początku nowego roku chciałbym, aby to moje głębokie przekonanie towarzyszyło życzeniom obfitego błogosławieństwa i pokoju, naznaczonym nadzieją na przyszłość każdego mężczyzny i kobiety, każdej rodziny, ludu i narodu świata, a także szefów państw i rządów oraz zwierzchników religijnych. [ ] Strzec motywów nadziei 2. Wojny i działania terrorystyczne z ich tragicznymi konsekwencjami, uprowadzenia osób, prześladowania na tle etnicznym czy religijnym, sprzeniewierzanie się zasadom moralnym naznaczyły od początku do końca ubiegły rok, boleśnie pojawiając się coraz częściej w wielu regionach świata, do tego stopnia, by przybrać cechy tego, co można określić trzecią wojną światową w kawałkach. Niektóre jednak wydarzenia minionych lat i dopiero co zakończonego roku zachęcają mnie do ponowienia w perspektywie nowego roku zachęty, by nie tracić nadziei, że człowiek, z pomocą Bożej łaski, jest zdolny do pokonania zła i by nie poddawać się rezygnacji i obojętności. Wydarzenia, o których mówię, ukazują zdolność człowieka do działania w duchu solidarności, przekraczając interesy indywidualne, apatię i obojętność wobec sytuacji krytycznych. [ ] 2015 był rokiem szczególnym dla Kościoła, ponieważ naznaczony był 50.rocznicą publikacji dwóch dokumentów Soboru Watykańskiego II, które wyrażają w bardzo wymowny sposób solidarność Kościoła ze światem. Papież Jan XXIII na początku Soboru, chciał otworzyć na oścież okna Kościoła, aby komunikacja między nim a światem była bardziej ożywiona. Dwa dokumenty, Nostra aetate oraz Gaudium et spes, wyraziście symbolizują nową relację dialogu, solidarności i towarzyszenia, jaką Kościół pragnął wprowadzić w obrębie ludzkości. [ ]. W tej samej perspektywie, poprzez Jubileusz Miłosierdzia pragnę zachęcić Kościół do modlitwy i działania, aby każdy chrześcijanin mógł wypracować serce pokorne i współczujące, zdolne do głoszenia i świadczenia miłosierdzia do przebaczania i do dawania [...], do otwarcia się na tych wszystkich, którzy żyją na najróżniejszych peryferiach egzystencjalnych, które często dzisiejszy świat stwarza w sposób dramatyczny, nie popadając w obojętność, która upokarza, w przyzwyczajenie, które znieczula ducha i nie pozwala odkryć nowości, w cynizm, który niszczy. [ ] Niektóre formy obojętności 3. Oczywiście postawa obojętności ludzi zamykających serce, by nie myśleć o innych, zamykających oczy, żeby nie widzieć tego, co ich otacza, czy stosujących uniki, żeby nie być dotkniętymi problemami innych osób, jest cechą ludzkiej typologii dość rozpowszechnioną i obecną w każdej epoce dziejów. Jednak w dzisiejszych czasach, przekroczyła ona zdecydowanie wymiar indywidualny, by nabrać wymiaru globalnego i wytworzyć to zjawisko globalizacji obojętności. Pierwszą formą obojętności w ludzkim społeczeństwie jest obojętność wobec Boga, z której wypływa także obojętność wobec bliźnich i wobec stworzenia. Jest to jeden z poważnych skutków fałszywego humanizmu i praktycznego materializmu, połączonych z myślą relatywistyczną i nihilistyczną. Człowiek myśli, że jest twórcą samego siebie, swojego życia i społeczeństwa, czuje się samowystarczalny i dąży nie tylko do zastąpienia Boga, ale obycia się całkowicie bez Niego. W rezultacie myśli, że nic nikomu poza sobą samym nie jest winien i żąda jedynie posiadania praw [ ] Pokój zagrożony zglobalizowaną obojętnością 4. Obojętność wobec Boga wykracza poza sferę wewnętrzną i duchową poszczególnej osoby, aktywnie wpływając na sferę publiczną i społeczną. [ ] Na poziomie indywidualnym i wspólnotowym obojętność wobec bliźniego, zrodzona z obojętności wobec Boga, przybiera postać bierności i braku zaangażowania, będących pożywką dla utrzymywania sytuacji niesprawiedliwości i poważnej nierównowagi społecznej, które mogą z kolei prowadzić do konfliktów lub w każdym razie zrodzić atmosferę niezadowolenia, która grozi doprowadzeniem, wcześniej czy później do przemocy i braku bezpieczeństwa. W tym sensie, obojętność i wynikający z niej brak zaangażowania stanowią poważne zaniedbywanie obowiązku, jaki posiada każda osoba, by przyczyniać się na miarę swoich możliwości i roli odgrywanej w społeczeństwie, do dobra wspólnego, szczególnie do pokoju, który jest jednym z najcenniejszych dóbr ludzkości. Ponadto, jeśli obojętność wobec drugiego wkracza na poziom instytucjonalny, będąc wymierzoną w jego godność, prawa podstawowe i jego wolność w połączeniu z kulturą zysku i hedonizmu, to sprzyja ona, a czasami usprawiedliwia działania i politykę, które w ostateczności stanowią zagrożenie dla pokoju. [ ] Od obojętności do miłosierdzia: nawrócenie serca 5. [ ] Jezus uczy nas, abyśmy byli miłosierni jak Ojciec (por. Łk 6,36). W przypowieści o miłosiernym Samarytaninie (por. Łk 10, 29-37) piętnuje nieudzielenie pomocy w obliczu pilnej potrzeby bliźnich, zobaczył go i minął (por. Łk 10,31.32). Równocześnie, posługując się tym przykładem, zachęca swoich słuchaczy, a zwłaszcza swoich uczniów, aby się nauczyli i zatrzymywali w obliczu cierpień tego świata, aby im ulżyć, aby opatrywać rany innych, takimi środkami jakie mamy do dyspozycji, począwszy od własnego czasu, pomimo wielu zajęć. Obojętność bowiem często poszukuje pretekstów: w przestrzeganiu nakazów rytualnych, w ilości rzeczy, które mamy do zrobienia, w antagonizmach, które trzymają nas z daleka od siebie, w różnego rodzaju uprzedzeniach, które uniemożliwiają nam, byśmy stali się dla siebie bliźnimi. Miłosierdzie jest sercem Boga. Dlatego powinno być sercem tych wszystkich, którzy uznają siebie za członków jednej wielkiej rodziny Jego dzieci; sercem, które mocno bije wszędzie tam, gdzie ludzka godność odzwierciedlenie oblicza Boga w Jego stworzeniach jest zagrożona. Jezus nas przestrzega: miłość wobec innych cudzoziemców, chorych, więźniów, bezdomnych, a nawet wrogów to jednostka miary Boga osądzającego nasze działania. Od tego zależy nasze wieczne przeznaczenie.[ ] Język Kościoła i jego gesty muszą przekazywać miłosierdzie, aby przeniknąć do serca ludzi i natchnąć ich do odnalezienia drogi powrotu do Ojca. Pierwszą prawdą Kościoła jest miłość Chrystusa. Tejże miłości, która posuwa się do przebaczenia i do daru z siebie, Kościół jest sługą i pośrednikiem wobec ludzi. Stąd też tam, gdzie Kościół jest obecny, musi być też widoczne miłosierdzie Ojca. W naszych parafiach, w naszych wspólnotach, w stowarzyszeniach, w ruchach, gdziekolwiek są chrześcijanie, każdy powinien odnaleźć oazę miłosierdzia. Zatem my również jesteśmy powołani do uczynienia z miłości, ze współczucia, z miłosierdzia i solidarności prawdziwego programu życia, stylu zachowania w naszych wzajemnych relacjach. Wymaga to nawrócenia serca: to znaczy, aby łaska Boża przemieniła nasze serca z kamienia, w serca z ciała (por. Ez 36,26), zdolne do otwarcia się na innych z autentyczną solidarnością. Jest ona w istocie czymś więcej niż tylko nieokreślonym współczuciem czy powierzchownym rozrzewnieniem wobec zła dotykającego wielu osób, bliskich czy dalekich. Solidarność PAPIESKA INTENCJA MISYJNA NA GRUDZIEŃ Aby rodziny, zwłaszcza te, które cierpią, odnalazły w narodzinach Jezusa znak nadziei. Na okładce: Ks. ppor. Marcin Janocha składa figurkę Chrystusa do żłóbka przed ołtarzem w Katedrze Polowej, 24 grudnia 2015 r. Numer zamknięto 28 grudnia 2015 r. 2

3 Fot. Krzysztof Stępkowski jest mocną i trwałą wolą angażowania się na rzecz dobra wspólnego, czyli dobra wszystkich i każdego, wszyscy bowiem jesteśmy naprawdę odpowiedzialni za wszystkich, ponieważ współczucie wypływa z braterstwa. [ ] Pielęgnować kulturę solidarności i miłosierdzia, by przezwyciężyć obojętność 6. Solidarność jako cnota moralna jest postawą społeczną będącą owocem osobistego nawrócenia. Wymaga zaangażowania ze strony wielu podmiotów, które mają odpowiedzialność o charakterze edukacyjnym i formacyjnym. Moja pierwsza myśli biegnie ku rodzinom powołanym do podstawowej i niezbywalnej misji edukacyjnej. Stanowią one pierwsze miejsce, w którym przeżywa się i przekazuje wartości miłości i braterstwa, współistnienia i dzielenia się nawzajem, troski i opieki nad innymi. Są one również uprzywilejowanym środowiskiem przekazywania wiary, począwszy od tych pierwszych prostych gestów pobożności, jakich matki uczą swoje dzieci. Jeśli idzie o wychowawców i formatorów, którzy w szkole lub w różnych ośrodkach kultury dla dzieci i młodzieży, mają trudne zadanie ich wychowywania, to są oni wezwani, by mieli świadomość, że ich odpowiedzialność dotyczy wymiarów moralnego, duchowego i społecznego osoby. [ ]. Także promotorzy kultury i twórcy środków społecznego przekazu ponoszą odpowiedzialność w zakresie wychowania i formacji, zwłaszcza we współczesnym społeczeństwie, w którym dostęp do narzędzi informacyjnych i komunikacyjnych jest coraz bardziej powszechny. Ich pierwszym zadaniem jest służba prawdzie, a nie interesom partykularnym. [ ] Instytucje kultury i media powinny również czuwać, aby sposób, w jaki pozyskuje się i rozpowszechniania informacje był zawsze prawnie i moralnie godziwy. Pokój: owoc kultury solidarności, miłosierdzia i współczucia 7. Świadomi niebezpieczeństwa globalizacji obojętności, nie możemy nie dostrzec, że w powyżej opisany scenariusz wpisują się także liczne inicjatywy i działania pozytywne, które świadczą o współczucia, miłosierdziu i solidarności, do jakich zdolny jest człowiek.[ ] Istnieje wiele organizacji pozarządowych i grup charytatywnych, w Kościele i poza nim, których członkowie w czasie epidemii, katastrof lub konfliktów zbrojnych, wystawiają się na trudy i niebezpieczeństwa, aby troszczyć się o rannych i chorych oraz pogrzebać zmarłych. Obok nich, chciałbym wspomnieć ludzi i stowarzyszenia, które spieszą na ratunek imigrantom przemierzającym pustynie i morza w poszukiwaniu lepszych warunków życia. Działania te są uczynkami miłosierdzia co do ciała i co do duszy, z których będziemy sądzeni u kresu naszego życia. Moja myśl kieruje się także ku dziennikarzom i fotografom, którzy informują społeczeństwo o trudnych sytuacjach, będących wyzwaniem dla sumień, oraz ku tym, którzy są zaangażowani w obronę praw człowieka, w szczególności praw mniejszości etnicznych i religijnych, ludów pierwotnych, kobiet i dzieci, i wszystkich tych, którzy żyją w trudnej sytuacji. Jest wśród nich także wielu księży i misjonarzy, którzy jako dobrzy pasterze pozostają u boku swoich wiernych i wspierają ich, pomimo niebezpieczeństw i trudności, zwłaszcza podczas konfliktów zbrojnych. Ponadto sporo rodzin, pośród wielu trudności związanych z pracą i natury społecznej, kosztem wielkich ofiar angażuje się konkretnie, aby wbrew dominującym nurtom wychowywać swoje dzieci do wartości solidarności, współczucia i braterstwa! [ ] Na koniec chciałbym wspomnieć o ludziach młodych, którzy łączą się, aby wspólnie realizować projekty solidarności i o tych wszystkich, którzy otwierają swoje ręce, aby pomóc bliźnim potrzebującym w swoim mieście, swoim kraju lub w innych regionach świata. [ ] Pokój pod znakiem Jubileuszu Miłosierdzia 8. W duchu Jubileuszu Miłosierdzia wszyscy są wezwani do rozpoznania, jak obojętność przejawia się w ich życiu i do podjęcia konkretnego wysiłku, by przyczynić się do poprawy rzeczywistości, w której żyjemy, wychodząc od swej rodziny, kręgu sąsiedzkiego lub środowiska pracy. Również państwa są wezwane do konkretnych czynów, do odważnych działań wobec najsłabszych członków swoich społeczeństw, takich jak więźniowie, imigranci, bezrobotni i chorzy. W odniesieniu do więźniów, w wielu przypadkach pilne wydaje się podjęcie konkretnych działań na rzecz poprawy warunków życia w więzieniach, zwracając szczególną uwagę na tych, którzy są pozbawieni wolności w oczekiwaniu na proces, uwzględniając cel reedukacyjny sankcji karnej i oceniając możliwość włączenia do ustawodawstwa danego kraju kar alternatywnych wobec pozbawienia wolności. W tym kontekście pragnę ponowić apel do władz państwowych o zniesienie kary śmierci, tam gdzie jest ona jeszcze stosowana, a także rozważenia możliwości amnestii. Jeśli chodzi o imigrantów, chciałbym skierować zachętę do przemyślenia przepisów migracyjnych tak, aby kierowały się wolą przyjęcia, w poszanowaniu wzajemnych obowiązków i odpowiedzialności, i aby mogły ułatwiać integrację imigrantów. W tym kontekście szczególną uwagę należy zwrócić na warunki życia imigrantów, pamiętając, że nielegalność grozi popchnięciem ich ku przestępczości. Chciałbym również w tym Roku Jubileuszowym sformułować pilny apel do przywódców państw, by podjęli konkretne gesty na rzecz naszych braci i sióstr, którzy cierpią z powodu braku pracy, ziemi i dachu. Myślę o stworzeniu miejsc godnej pracy, aby przeciwdziałać społecznej pladze bezrobocia, które dotyka wiele rodzin oraz ludzi młodych i ma niezwykle poważne konsekwencje dla stanu całego społeczeństwa. Brak pracy wpływa w dużym stopniu na poczucie godności i nadziei, a może być zrekompensowany tylko częściowo przez konieczne zasiłki przeznaczone dla osób bezrobotnych i ich rodzin. Szczególną uwagę należy poświęcić kobietom niestety nadal dyskryminowanym w dziedzinie pracy oraz niektórym kategoriom pracowników, których warunki są niepewne i niebezpieczne, a których wynagrodzenia nie odpowiadają znaczeniu ich misji społecznej. Chciałbym wreszcie zachęcić do podjęcia skutecznych działań w celu poprawy warunków życia osób chorych, zapewniając wszystkim dostęp do opieki medycznej i leków niezbędnych do życia, w tym możliwości opieki domowej. Kierując spojrzenie poza własne granice, szefowie państw są również wezwani do odnowienia swoich relacji z innymi narodami, pozwalając wszystkim w skutecznym uczestnictwie i włączeniu się w życie społeczności międzynarodowej, aby urzeczywistniło się także braterstwo w obrębie rodziny narodów. W tej perspektywie pragnę skierować potrójny apel: o powstrzymanie się od wciągania innych narodów w konflikty i wojny, które niszczą nie tylko bogactwo materialne, kulturowe i społeczne, ale także i to przez długi czas integralność duchową i moralną; o anulowanie lub zrównoważone zarządzanie długiem międzynarodowym krajów najbiedniejszych; o podjęcie polityki współpracy, która zamiast uginać się przed dyktaturą pewnych ideologii, szanowałaby wartości ludności lokalnej, i która w żadnym przypadku, nie byłaby szkodliwa dla podstawowego i niezbywalnego prawa nienarodzonych do życia. Powierzam te refleksje, wraz z najlepszymi życzeniami na Nowy Rok, wstawiennictwu Najświętszej Maryi, Matki troszczącej się o potrzeby ludzkości, aby nam wyjednała u swego Syna Jezusa, Księcia Pokoju, wysłuchanie naszych błagań i błogosławieństwo dla naszego codziennego zaangażowania na rzecz świata braterskiego i solidarnego. Watykan, 8 grudnia 2015 Uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, Inauguracja Nadzwyczajnego Jubileuszu Miłosierdzia 3

4 Poznajmy Ojczyznę Chrystusa (7) Z narodzeniem Jezusa Chrystusa było tak (Mt 1,18) Maryja i Józef w Betlejem znaleźli się w związku ze spisem ludności (por. Łk 2,1). Czy nie mogli dać się zapisać w Nazarecie? Z Ewangelii wynika, że Józef musiał wybrać się do Betlejem, bo stamtąd pochodził ( pochodził z domu i rodu Dawida Łk 2,4), a podczas spisu każdy miał obowiązek stawić się w miejscu swego urodzenia ( wybierali się wszyscy każdy do swego miasta Łk 2,3). Inni uważają, że Betlejem było rodzinną miejscowością nie Józefa, lecz jego ojca Jakuba (por. Mt 1,16), natomiast Józef dostał po ojcu swoją część spadku i miał w Betlejem jakąś nieruchomość. Spisy ludności w cesarstwie rzymskim przeprowadzano m.in. po to, by oszacować majątek człowieka i według stanu posiadania nałożyć na niego określoną stawkę podatkową. Jeśli więc Józef był właścicielem ziemi lub domu w Betlejem, to w związku ze spisem ludności musiał udać się do tego miasta. Wydaje się, że oba wytłumaczenia można połączyć ze sobą: Józef mógł zarówno pochodzić z Betlejem, jak i mieć tam jakąś nieruchomość na własność. Betlejem, ołtarz Narodzenia Pana Jezusa ze srebrną gwiazdą symbolem Mesjasza z proroctwa Balaama Dlaczego jednak zabrał ze sobą Maryję? Była w zaawansowanej ciąży i w każdej chwili mogła urodzić. Józef nie mógł przewidzieć, czy zdążą do Betlejem przed rozwiązaniem. Z Nazaretu do Betlejem mieli do pokonania km, i to po górzystym terenie. Nieroztropność i brak wyobraźni to ostatnia rzecz, o jaką można Józefa podejrzewać. Nazywano go przecież cieślą. W tamtym środowisku to określenie nie tylko informowało o wykonywanym zawodzie, ale też metaforycznie wskazywało na umiejętność radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Gdy trzeba było znaleźć najlepsze rozwiązanie, mówiono: Czy nie ma tu jakiegoś cieśli?. A może w Nazarecie Józef nie miał pod czyją opieką zostawić swej małżonki? Św. Euzebiusz z Cezarei ( ) twierdzi, że w czasach rzymskich Nazaret liczył nie więcej niż 500 mieszkańców. W tak małej społeczności wszyscy się znali, większość była ze sobą spokrewniona. Na pewno znaleźliby się ludzie zaufani, których opiece Józef mógłby powierzyć Maryję na czas swej kilkunastodniowej nieobecności. A jednak postanowił zabrać ją ze sobą. W Ewangelii nic nie słychać, żeby Maryja protestowała czy powątpiewała w sens wspólnej podróży. Z pomocą w wyjaśnieniu tej zagadki przyszła archeologia. W połowie XX w. w Nahal Hever nad Morzem Martwym znaleziono starożytne listy i fragmenty papirusowe datowane na II w. po Chr. Jeden z tych dokumentów (tzw. List Babaty ) zawiera informację, że podczas spisu ludności w 127 r. po Chr. Betlejem, Pole Pasterzy. Fresk przedstawiający scenę Narodzenia Pańskiego zamożna kobieta o imieniu Babata udała się ze swym mężem Judą do miejscowości Rabbat Moab, aby przed namiestnikiem rzymskim zaświadczyć o posiadaniu na własność gajów palmowych. Krótko mówiąc, w czasach rzymskich przepisy dotyczące spisów ludności wymagały, aby prawdziwość zeznania podatkowego potwierdzili oboje małżonkowie. Jeśli Józef wybierał się do Betlejem, żeby dać się zapisać (Łk 2,5), czyli m.in. złożyć sprawozdanie finansowe, Maryję musiał zabrać ze sobą, bo inaczej jego oświadczenie byłoby nieważne. W tym miejscu trzeba dodać, że w Bożej ekonomii zbawienia, w tym także w życiu Pana Jezusa, nic nie działo się przypadkiem. Liczyło się nie tylko to, co Jezus robił i mówił, ale także gdzie te wszystkie wydarzenia się rozgrywały całe Jego życie stanowiło jedno wielkie wypełnienie (zastosowanie) i dopełnienie (udoskonalenie) zapowiedzi Starego Testamentu: Przyszedłem wypełnić Prawo i Proroków (Mt 5,17). Celowo wybrał Nazaret, by tam się wychowywać i wzrastać. Celowo przemienił się na Taborze. Celowo umarł i zmartwychwstał w Jerozolimie. Także nie przez przypadek urodził się właśnie w Betlejem. Z ludzkiego punktu widzenia można oczywiście wskazać konkretne uwarunkowania historyczne tej lokalizacji: trwał akurat spis ludności, Matka i Opiekun Jezusa musieli tu przyjść. Ale okoliczności zewnętrzne były tylko narzędziem, którym Bóg posłużył się po to, by Mesjasz przyszedł na świat w miejscu zapowiadanym przez Stary Testament. Patrząc z perspektywy czasu, wydaje się nawet, że dopiero przez narodzenie Jezusa dawne wydarzenia i postaci biblijne związane z Betlejem zyskały pełny sens i znaczenie. Znamienna jest już sama nazwa Betlejem (w całym Piśmie św. pojawia się 46 razy). W języku hebrajskim i aramejskim tłumaczy się ją jako dom chleba, natomiast w arabskim jako dom mięsa (dosł. ciała ). Chodzi tu o główną treść pożywienia mieszkańców: dla zajmujących się uprawą roli byłby to chleb, dla trudniących się pasterstwem mięso, dla korzystających z owoców morza ryba. Tak oto Pan Jezus przychodzi na świat w mieście, którego nazwa wskazuje na codzienny pokarm podtrzymujący człowieka przy życiu (por. Ja jestem chleb życia chleb, który z nieba zstępuje J 6,48-50; Bierzcie i jedzcie, to jest ciało Moje Mt 26,26). Niektórzy wyprowadzają termin Betlejem od imienia akadyjskiego bożka Lahmu (lub bogini Lahama), patrona urodzajności gleby i owocowania ziemi. Taka etymologia jest tym bardziej prawdopodobna, że Biblia pięciokrotnie nazywa Betlejem Efrata (hebr. [tereny] żyzne, urodzajne, zapewniające bogate plony ), co pokrywałoby się z zakresem odpowiedzialności wspomnianego bóstwa. Narodziny Jezusa następują zatem w domu (siedzibie) bożka, któremu mieszkańcy zawdzięczają to, co mają na talerzu i w spiżarni, z podkreśleniem elementu obfitości. W czasie publicznej działalności Jezus powie o sobie, że wierzący w Niego nigdy nie będą łaknąć ani pragnąć (J 6,35), bo będą mieli życie, i to w obfitości (J 10,10). Najważniejsze wzmianki o Betlejem w Starym Testamencie chronologicznie tak się przedstawiają: Na obrzeżach Betlejem umarła Rachela, umiłowana żona Jakuba-Izraela, gdy wydawała na świat swego drugiego syna, Beniamina (por. Rdz 35,16-20). Stąd pochodził sędzia Ibsan, który przez siedem lat sprawował rządy w Izraelu i zasłynął niezwykłą otwartością na świat nieżydowski (por. Sdz 12,8-10). Moabitka Rut całe swoje dorosłe życie i plany na przyszłość związała z Betlejem - mało tego, jak czas pokazał, stała się prababką Dawida (por. Rt 1,1-4,22). Betlejem nazywane było miastem Dawida (Łk 2,11), bo Dawid tu się urodził i wychował (por. 1 Sm 17,12; 20,6), tu został namaszczony przez proroka Samuela na nowego po Saulu króla izraelskiego (por. 1 Sm 16,13 ). Żyjący w VIII w. przed Chr. prorok Micheasz zapowiadał, że wprawdzie Betlejem Efrata jest mało znaczące ( najmniejsze wśród plemion judzkich ), dostąpi zaszczytu, iż to z niego wyjdzie Mesjasz: Ten, który będzie władał w Izraelu, a pochodzenie jego od 4

5 początku, od dni wieczności (Mi 5,1; por. J 7,42). Wszystkie te wydarzenia i każda z postaci na swój sposób przygotowały drogę przyjściu na świat Mesjasza. Wiedząc, że nadeszła godzina porodu, Maryja z Józefem rozglądali się za odpowiednim schronieniem. Jeśli Betlejem było miastem rodzinnym Józefa (lub jego ojca), to na pewno mieszkało tu wielu jego bliższych lub dalszych krewnych. Nie powinno stanowić problemu znalezienie kogoś, kto by ich przyjął pod swój dach. Tymczasem nie było dla nich miejsca w gospodzie (Łk 2,7). Można by pomyśleć: Co za bezduszność i znieczulica! I to jeszcze wśród swoich! Proponuję spojrzeć na sprawę inaczej. Po pierwsze, w tekście greckim Ewangelii Łukasza występuje sformułowanie: en to katalymati, które oznacza: w sali na górze, a nie: w gospodzie. To samo wyrażenie: en to katalymati - w sali na górze spotykamy w opisie Wieczernika, w którym odbyła się Ostatnia Wieczerza (por. Mk 14,15; Dz 1,13). Zatem zacytowany fragment powinien brzmieć: Nie było dla nich miejsca w górnej izbie. Po drugie, wydaje się, że to nie tyle Maryi i Józefowi odmówiono gościny, ile raczej oni sami uznali, że pomieszczenie normalnie przeznaczone dla ludzi nie nadaje się, by w nim odbył się poród - jest na tyle zatłoczone, że nie zapewnia minimum prywatności i intymności niezbędnej w takiej chwili. Może więc: nie było miejsca trzeba by odczytać w sensie: nie było odpowiedniego miejsca. Maryja i Józef zdecydowali się zostać na dole Betlejem, Grota Mleczna, płaskorzeźba ukazująca Świętą Rodzinę podczas ucieczki do Egiptu możliwe, że zaczęła się akcja porodowa i po prostu nie było czasu szukać innego lokum. Maryja porodziła swego pierworodnego Syna, owinęła Go w pieluszki i położyła w żłobie (Łk 2,7). Nigdzie w Ewangelii nie ma mowy o tym, że pomieszczenie to służyło za stajnię, ani słowa nie ma też o jakichkolwiek zwierzętach. Mimo to rzeczownik: żłób jest wymowny i sugeruje obecność inwentarza (por. Jezus jako Baranek Boży [J 1,29] i jako dobry Pasterz [J 10,14]). Woły, baranki, kozy i osły pojawiają się wokół Dzieciąteczka dopiero w VI w. w apokryficznej Ewangelii Pseudo- Mateusza i od tej pory na trwałe zagościły w naszej tradycji i w kolędach. Zastosowane w tekście greckim wyrażenie: en to fatne posiada trzy różne znaczenia: (1) w zagrodzie (konstrukcja, która chroniła zwierzęta zaganiane na noc); (2) w sakwach (połączone ze sobą torby podróżne przerzucane przez grzbiet zwierzęcia); (3) w żłobie (koryto, do którego wsypywano czy wkładano zwierzętom strawę). Wydaje się, że ostatnie tłumaczenie najbardziej sensownie oddaje, co Ewangelista miał na myśli i gdzie mały Pan Jezus został położony tuż po narodzeniu. Pierwotny żłób był zapewne drewniany lub kamienny, podczas gdy ten, który nawiedzamy obecnie w Bazylice Narodzenia Pańskiego w Betlejem, jest marmurowy i umieszczony tu został w czasach krzyżowców. Niektórzy zastanawiają się, które z określeń najlepiej pasuje do tego miejsca: czy Pan Jezus urodził się w stajni, grocie czy domu? Za stajnią przemawia wspominany wyżej żłób do karmienia zwierząt domowych. O grocie czytamy w najstarszych świadectwach chrześcijańskich: pismach św. Justyna Męczennika ( ), Tertuliana ( ), Orygenesa ( ) i wielu innych, także w apokryficznej Protoewangelii Jakuba (ok r.). Z kolei domem nazywa to miejsce Ewangelista Mateusz: oto mędrcy ze Wschodu, którzy przyszli z darami, weszli do domu upadli na twarz i oddali pokłon (Mt 2,11). Grota Bożego Narodzenia była kiedyś domem, w którym mieszkali ludzie i przechowywano zwierzęta. W czasach starożytnych groty powszechnie wykorzystywane były jako domy, na rynku nieruchomości cieszyły się dużym powodzeniem. Latem skała działała jak naturalna klimatyzacja, a zimą skutecznie chroniła przed zacinającym deszczem i przenikliwym wiatrem. Liczyły się także względy bezpieczeństwa, bo niewielki otwór wejściowy ułatwiał obronę przed dzikim zwierzęciem i intruzem. Kto tylko mógł, osiedlał się w grocie. Dłutem i młotem przygotowywał ją do zamieszkania i poprawiał jej funkcjonalność. Gdy rodzina się powiększała lub przybywało kóz i owiec, tworzono nową przestrzeń użytkową przez domurowanie przybudówki z przodu groty lub nad nią. Świetnym przykładem takiego rozwiązania jest dom Matki Bożej: jego pierwszą część stanowi Grota Zwiastowania w Nazarecie, natomiast późniejsza dobudówka została z Ziemi Świętej wywieziona przez krzyżowców w XIII w. i obecnie przechowywana jest w Loreto (tzw. Domek loretański ). A wracając do Betlejem, grota narodzenia Pańskiego rzeczywiście musiała służyć komuś za mieszkanie, skoro w tyle, po stronie przeciwległej w stosunku do ołtarza, jeszcze dziś można zobaczyć wykuty w podłodze zbiornik na wodę (cysternę). Istnieje tradycja mówiąca, że ten dom był własnością rodziny niejakiego Kimhama (por. 2 Sm 19,38). Grota narodzenia w Betlejem ma ok. 12 m długości, 3,5 m szerokości i 3 m wysokości. Korytarze wejścia i wyjścia, z których obecnie korzystają zwiedzający, pochodzą z czasów krzyżowców. Oni też w XII w. gruntownie przebudowali wcześniejszą rotundę z 6 kolumnami (uzupełniały 42 kolumny w nawach głównych), która wcześniej wznosiła się nad tym domem. Podobnie jak cały kościół, tak i grota naznaczona jest podziałami istniejącymi wewnątrz chrześcijaństwa. Centralne miejsce, tj. ołtarz narodzenia, należy do grekoprawosławnych. Rzymscykatolicy, którzy na co dzień odprawiają msze św. przy równoległym ołtarzu żłóbka, mogą tu sprawować liturgię tylko w uroczystość Bożego Narodzenia, gdy łaciński patriarcha Jerozolimy przenosi z kościoła św. Katarzyny figurę Dzieciątka Jezus i kładzie ją na srebrnej gwieździe. Na ołtarzu narodzenia greko-prawosławni mają prawo do 6 lampek oliwnych, Ormianie do 5, a rzymsko-katolicy do 4. W grocie pod sufitem płoną 53 lampki oliwne, przy czym dokładnie 19 jest własnością rzymskich katolików. Najbardziej charakterystycznym elementem dekoracyjnym groty jest srebrna gwiazda 14-ramienna z datą i łacińskim napisem: Hic de Virgine Maria Iesus Christus natus est 1717 Tu z Dziewicy Maryi narodził się Jezus Chrystus. W podanym roku poprzednią gwiazdę krzyżowców Ojcowie Franciszkanie zastąpili nową. Jej usunięcie (niektórzy twierdzą, że kradzież) przez greko-prawosławnych w 1847 r. stała się jedną z przyczyn wojny krymskiej ( ), w której koalicja Francji, Anglii, Królestwa Sardynii i Turcji pokonała Imperium Rosyjskie (potem gwiazda wróciła na swoje miejsce). Sama gwiazda symbolizuje Władcę, o którym w XIII w. przed Chr. prorokował pogański wieszcz Balaam: Wschodzi Gwiazda z Jakuba, a z Izraela podnosi się berło (Lb 24,17). Natomiast 14 ramion (promieni) nawiązuje do struktury rodowodu Jezusa w Ewangelii Mateusza: Od Abrahama do Dawida 14 pokoleń, od Dawida do przesiedlenia babilońskiego 14 pokoleń, od przesiedlenia babilońskiego do Chrystusa 14 pokoleń (Mt 1,17). Jak się powszechnie uważa, w tej sztucznie stworzonej genealogii zstępującej (od Abrahama do Jezusa), w której autor wymienia przodków Jezusa ze strony Józefa (niektórych pomija, innych dodaje), Mateuszowi zależało na podkreśleniu pochodzeniu Jezusa od Dawida (por. Mt 21,9; Łk 1,69; 18,38; Rz 1,3; 2 Tm 2,8). Zgodnie bowiem z zasadami gematrii, żydowskiego systemu numerologicznego opierającego się na alfabecie hebrajskim, liczba 14 kryła w sobie zaszyfrowane imię Dawid. Z tematyką Bożego Narodzenia wiąże się szereg innych ciekawych zagadnień. Dlaczego Ewangelista Łukasz pisze, że Maryja porodziła swego pierworodnego (Łk 2,7), co może sugerować, że ten pierworodny był pierwszym spośród kilkorga, czyli że Jezus miał młodsze rodzeństwo? Kiedy tak naprawdę urodził się Pan Jezus, skoro katolicy obchodzą to wydarzenie 25 grudnia, prawosławni 6 stycznia, a Ormianie 19 stycznia? Kim byli mędrcy ze Wschodu, których do Betlejem zaprowadziła tajemnicza gwiazda? Warto, korzystając z wolnych dni świątecznych, dowiedzieć się więcej o wydarzeniu, którego pamiątkę obchodzimy. Sławomir Rajzer 5

6 62016 Fot. Krzysztof Stępkowski Bądźmy ludźmi zaufania 31 Cz Beniamina, Gwidona Marii, Wieńczysława 26 So Wielka Sobota Teodora, Emanuela 27 N Wielkanoc Lidii, Ernesta 28 Pn Poniedziałek Wielkanocny Anieli, Jana 29 Wt Wiktoryna, Eustachego 30 Śr Amadeusza, Leonarda Apostołów Piotra i Pawła 30 Cz Emilii, Lucyny 25 So Doroty, Wilhelma 26 N Jana, Pawła 27 Pn Cyryla, Władysława 28 Wt Leona, Ireneusza 29 Śr Uroczystość Świętych 7 Pn Perpetuy, Felicyty 8 Wt Jana, Beaty 9 Śr Franciszki, Brunona 10 Cz Cypriana, Aleksandra 11 Pt Ludosława, Konstantyna 12 So Alojzego, Bernarda Rocznica konsekracji Katedry Polowej WP 13 N Bożeny, Krystyny 14 Pn Leona, Matyldy 15 Wt Ludwiki, Klemensa 16 Śr Izabeli, Hilarego 17 Cz Patryka, Zbigniewa 18 Pt Cyryla, Edwarda 19 So Uroczystość św. Józefa Oblubieńca NMP Józefa, Bogdana 20 N Niedziela Palmowa Klaudii, Maurycego 21 Pn Lubomira, Mikołaja 22 Wt Katarzyny, Bogusława 23 Śr Pelagii, Feliksa 24 Cz Wielki Czwartek Marka, Gabriela 25 Pt Wielki Piątek Boże Narodzenie jest znakiem niezwykłego zaufania Boga do ludzi powiedział podczas Pasterki w Katedrze Polowej WP bp Józef Guzdek, Biskup Polowy Wojska Polskiego. W homilii zachęcał, aby święta stały się okazją do pojednania i przebaczenia. Podkreślał, aby życzyć sobie postawy zaufania Bogu i ludziom. Bądźmy architektami pojednania i pokoju zaapelował. Przed rozpoczęciem Mszy św. orszak liturgiczny udał się do szopki zbudowanej przez Wojsko Polskie naprzeciw katedry polowej, gdzie ks. ppor. Rafał Okoń, wikariusz katedry polowej umieścił figurkę Dzieciątka Jezus w szopce. Drugą figurkę Nowonarodzonego Chrystusa umieszczono przed ołtarzem głównym w katedrze polowej. Wprowadzony został sztandar Wojska Polskiego i odegrany Mazurek Dąbrowskiego. Chcemy przeżywać i kontemplować tajemnicę Bożego Narodzenia. Szukać odpowiedzi na pytanie, co nam Bóg w tym czasie chce powiedzieć i czego nas nauczyć. Obejmuję miłością i modlitwą wszystkich obecnych. Modlę się za żołnierzy pełniących dzisiaj służbę, pamiętam o tych, którzy są poza granicami kraju modlę się w ich intencji, a także w intencji ich rodzin powiedział we wstępie 26 Wt Marzeny, Marii 27 Śr Zyty, Teofila 28 Cz Piotra, Ludwika 29 Pt Katarzyny, Rity 30 So Mariana, Donata do Mszy św. bp Guzdek. Liturgię słowa przygotowali żołnierze z Batalionu Reprezentacyjnego Wojska Polskiego oraz Chóru Reprezentacyjnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego. W homilii bp Guzdek podkreślał, że Boże Narodzenie jest znakiem niezwykłego zaufania Boga do ludzi. Jezus przyszedł na ziemię jako małe, bezradne dziecko potrzebujące miłości i troski dorosłych; bezradne wobec przemocy i zamiarów złych ludzi. Z tego wydarzenia płynie ważne przesłanie: Zaufaj Bogu i ludziom! Naśladuj Boga i buduj na zaufaniu, wszak to najpewniejszy fundament każdej wspólnoty: małżeńskiej i rodzinnej, pracy Najwyższego i Wiecznego Kapłana 20 Pt Aleksandra, Bernardyna 21 So Jana, Wiktora 22 N Uroczystość Trójcy Przenajświętszej 23 Pn Iwony, Dezyderiusza 24 Wt Joanny, Zuzanny 25 Śr Grzegorza, Urbana 26 Cz Boże Ciało Filipa, Pauliny 27 Pt Augusta, Juliana 28 So Jaromira, Justyny 29 N Urszuli, Magdaleny 30 Pn Jana, Karola 31 Wt Anieli, Petroneli i służby. Bez wzajemnego zaufania nie sposób także budować wspólnoty narodowej i państwowej. Jest ono także niezbędne w budowaniu poprawnych relacji miedzy poszczególnymi narodami przekonywał bp Guzdek. Odwołując się do Ewangelii ordynariusz wojskowy przypomniał postać Heroda, mistrza nieufności. Przestrzegł przed niszczącą siłą podejrzliwości. Podejrzliwość jest często początkiem sporów, tych małych i wielkich. Jej smutnym owocem są rozbite małżeństwa, skłócone rodziny, zniszczona atmosfera w miejscu pracy. W skali międzynarodowej brak zaufania prowadzi do intensyfikacji zbrojeń, do konfliktów i wojen przekonywał. Nawiązując do ogłoszonego przez Ojca Świętego Franciszka Nadzwyczajnego Jubileuszu Miłosierdzia zachęcił do budowania atmosfery wzajemnej życzliwości i szacunku. Piotr naszych czasów nalega, abyśmy pokonując wszelkie urazy, nie rezygnowali z wychodzenia w stronę drugiego człowieka, z nadzieją na lepszą przyszłość. Zaufanie, solidarność i odpowiedzialność to trzy filary, na których można budować przyszłość każdej wspólnoty powiedział. Zdaniem biskupa polowego tajemnicę Bożego 12 Wt Juliusza, Wiktora 13 Śr Przemysława, Marcina 14 Cz Justyna, Waleriana 15 Pt Anastazji, Teodora 16 So Bernadety, Julii 17 N Rudolfa, Roberta 18 Pn Bogusławy, Apoloniusza 19 Wt Adolfa, Leona 20 Śr Czesława, Agnieszki 21 Cz Anzelma, Feliksa 22 Pt Łukasza, Leona 23 So Jerzego, Wojciecha 24 N Grzegorza, Fidelisa 25 Pn Marka, Jarosława Uroczystość Narodzenia św. Jana Chrzciciela 17 Wt Sławoja, Sławomira 18 Śr Jana, Eryka 19 Cz Uroczystość Jezusa Chrystusa Matki Kościoła Andrzeja, Szymona 16 Pn Najświętszej Maryi Panny, 15 N Zesłanie Ducha Świętego Zofii, Izydora 6. rocznica śmierci bp. Tadeusza Płoskiego 11 Pn Filipa, Leona Narodzenia najpełniej opisuje i wyraża słowo zaufanie. W tę świętą noc życzmy sobie nawzajem, abyśmy byli ludźmi zaufania. Nie pozwólmy zasiać w naszych umysłach i sercach podejrzliwości i nieufności. Niech przynajmniej przestrzeń kościołów będzie miejscem otwartym dla wszystkich, bez podziałów i wykluczenia. Tu wszyscy jesteśmy równi, jako dzieci tego samego Ojca i bracia Jezusa zaapelował. Nawiązał jeszcze raz do słów Papieża Franciszka i przypomniał jego pozdrowienie wygłoszone do Polaków podczas audiencji generalnej z 16 grudnia: prosząc Boga w sakramencie pojednania o miłosierdzie i odpuszczenie nam grzechów, prośmy Go także o łaskę przebaczania innym i umiejętność pojednania z braćmi. Śpiewając kolędę Wśród nocnej ciszy módlmy się, aby na polskiej ziemi, między nami, więcej było wyciszenia i przyjaznego 11 Śr Władysława, Ignacego 12 Cz Pankracego, Dominika 13 Pt Serwacego, Roberta 14 So Bonifacego, Macieja dialogu. Życzmy sobie nawzajem postawy zaufania Bogu i ludziom. Bądźmy architektami pojednania i pokoju powiedział. Mszę św. koncelebrowali kapelani ordynariatu polowego, m.in. ks. płk January Wątroba, wikariusz generalny biskupa polowego, ks. płk SG Zbigniew Kępa, notariusz kurii polowej. W pasterce uczestniczyli m.in. gen. broni rez. Sławomir Dygnatowski, gen. dyw. Jerzy Michałowski, zastępca dowódcy Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych, gen. bryg. Włodzimierz Nowak. Oficerowie, podoficerowie i żołnierze stołecznego garnizonu, z których wielu przybyło do świątyni ze swoimi rodzinami. 13 Pn Lucjana, Antoniego 14 Wt Walerego, Bazylego 15 Śr Wita, Jolanty 16 Cz Aliny, Ludgardy 17 Pt Laury, Alberta 18 So Marka, Elżbiety 19 N Gerwazego, Romualda 20 Pn Florentyny, Bogny 21 Wt Alicji, Alojzego 22 Śr Pauliny, Tomasza 23 Cz Wandy, Zenona 24 Pt Jana, Danuty Święto Biura Ochrony Rządu 1 Wt Albina, Antoniny Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych 2 Śr Heleny, Pawła 3 Cz Kunegundy, Tycjana 4 Pt Kazimierza, Eugeniusza 5 So Teofila, Fryderyka 6 N Róży, Wiktora 1 Pt Ireny, Grażyny 2 So Teodora, Franciszka Rocznica śmierci św. Jana Pawła II 3 N Niedziela Miłosierdzia Bożego Ryszarda, Sylwestra 4 Pn Uroczystość Zwiastowania Pańskiego Izydora, Wacława 5 Wt Ireny, Wincentego 6 Śr Wilhelma, Celestyna 7 Cz Jana, Rufina 8 Pt Dionizego, Seweryna 9 So Marii, Marcelego 10 N Michała, Makarego *** W przeddzień Wigilii biskup Guzdek złożył życzenia żołnierzom i pracownikom wojska oraz kapelanom Ordynariatu Polowego. W atmosferze wdzięczności za cud betlejemskiej nocy życzę Wam i Waszym najbliższym, abyście w czasie świąt Bożego Narodzenia doświadczyli miłości miłosiernego Boga, który nigdy nie męczy się przebaczaniem, i który pragnie zamieszkać pośród nas napisał bp Guzdek w życzeniach przesłanych do żołnierzy i pracowników wojska. Biskup polowy napisał, że żołnierskie wigilie organizowane w jednostkach i na poligonach, w kraju i na misjach, są okazją do wspólnych spotkań, podziękowań, wyciągania rąk w geście przebaczenia i pojednania. Są także sposobnością, aby wspomnieć i pomodlić się za tych, którzy już odeszli na wieczną wartę napisał bp Guzdek. Ordynariusz wojskowy podkreślił, że obejmuje wszystkich żołnierzy i pracowników wojska swoją pamięcią i modlitwą. Biskup Polowy Józef Guzdek skierował słowa życzeń także do kapelanów Ordynariatu Polowego. - Jezus narodził się na przedmieściach Betlejem, poza głównym nurtem życia społecznego, religijnego i politycznego. Przyszedł do swoich, a swoi go nie przyjęli (J 1, 11). Choć sam był wykluczony, nikogo nie wykluczał. Przyjął ludzkie ciało, umarł na krzyżu i zmartwychwstał dla zbawienia wszystkich ludzi napisał bp Guzdek w liście przesłanym kapelanom. 1 N Józefa, Filipa Święto Pracy 2 Pn Atanazego, Zygmunta Dzień Flagi RP 3 Wt Uroczystość NMP Królowej Polski Święto Konstytucji 3 Maja 4 Śr Moniki, Floriana 5 Cz Ireny, Waldemara 6 Pt Filipa, Jakuba 7 So Benedykta, Ludmiły 8 N Uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego Stanisława, Wiktora 9 Pn Katarzyny, Grzegorza 10 Wt Izydora, Antoniny Ordynariusz wojskowy przypomniał, że Ojciec Święty Franciszek zachęca wszystkich kapłanów, aby z posługą duszpasterską wychodzili do biednych, wydziedziczonych, prześladowanych i zniewolonych przez grzech. Przypomina nam biskupom i kapłanom, abyśmy byli sługami Boga miłosiernego podkreślił bp Guzdek. Biskup Polowy przypomniał, że podczas odprawy kapelanów Ordynariatu Polowego, która odbywała się m.in. w Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Łagiewnikach, dziękował kapłanom swojej diecezji za otwartość na wszystkich zagubionych, wątpiących i poszukujących. Dociera do mnie wiele dobrych wiadomości o tym, że pomagacie żołnierzom i funkcjonariuszom służb mundurowych w pojednaniu z Bogiem i bliźnimi napisał. 1 Śr Justyna, Jakuba 2 Cz Marcelego, Piotra 3 Pt Uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa Karola, Leszka 4 So Franciszka, Kwiryna 5 N Waltera, Bonifacego 6 Pn Norberta, Bogumiła 7 Wt Roberta, Wiesława 8 Śr Jadwigi, Seweryna 9 Cz Efrema, Felicjana 10 Pt Bogumiła, Małgorzaty 11 So Barnaby, Feliksa 12 N Leona, Onufrego Z okazji świąt życzył kapelanom, aby doświadczali radości w naszej posłudze tym, do których zostaliśmy posłani. W każdych okolicznościach pozostańmy wierni przesłaniu Nadzwyczajnego Jubileuszu Miłosierdzia: Chcę raczej miłosierdzia niż ofiary. Bo nie przyszedłem, aby powołać sprawiedliwych, lecz grzeszników (Mt 9,13). Świętujmy objawienie się Bożego Miłosierdzia w narodzinach Jezusa zachęcił. kes MARZEC KWIECIEN ' MAJ CZERWIEC (Ojciec Święty Franciszek, encyklika Laudato si)

7 STYCZEN ' 1 Pt Uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Mieczysława, Mieszka 2 So Bazylego, Grzegorza 3 N Danuty, Genowefy 4 Pn Anieli, Eugeniusza 5 Wt Edwarda, Szymona 6 Śr Uroczystość Objawienia Pańskiego, Kacpra, Melchiora, Baltazara 7 Cz Rajmunda, Lucjana 8 Pt Seweryna, Erharda 9 So Juliana, Marceliny 10 N Święto Chrztu Pańskiego Grzegorza, Dobrosława 11 Pn Teodozego, Matyldy 12 Wt Arkadiusza, Benedykta 13 Śr Hilarego, Weroniki 14 Cz Feliksa, Domosława 15 Pt Pawła, Izydora 16 So Marcelego, Włodzimierza 17 N Antoniego, Jana 18 Pn Piotra, Małgorzaty 19 Wt Henryka, Mariusza 20 Śr Fabiana, Sebastiana 21 Cz Agnieszki, Jarosława 22 Pt Anastazego, Wincentego 23 So Ildefonsa, Rajmunda 24 N Felicji, Franciszka 25 Pn Święto Nawrócenia św. Pawła Apostoła 26 Wt Tymoteusza, Tytusa 27 Śr Jerzego, Anieli 28 Cz Tomasza, Juliana 29 Pt Bolesława, Franciszka 30 So Macieja, Martyny 31 N Jana, Ludwiki (Ojciec Święty Franciszek, encyklika Laudato si) Podobnie jak człowiek zakochany, Franciszek za każdym razem, kiedy spoglądał na słońce, księżyc czy najmniejsze zwierzęta, reagował śpiewem, włączając w swoje uwielbienie wszystkie stworzenia. Wchodził w łączność z całym stworzeniem, a nawet głosił kazania kwiatom, «zapraszał je do chwalby Pańskiej, tak jakby miały rozum» fot. ks. ppłk Władysław Kozicki 1 Pn Brygidy, Ignacego 2 Wt Święto Ofiarowania Pańskiego Marii, Mirosława 3 Śr Błażeja, Oskara 4 Cz Andrzeja, Weroniki 5 Pt Agaty, Adelajdy 6 So Doroty, Pawła 7 N Ryszarda, Teodora 8 Pn Hieronima, Sebastiana 9 Wt Cyryla, Apolonii 10 Śr Środa Popielcowa Scholastyki, Jacka 11 Cz NMP z Lourdes Światowy Dzień Chorego 12 Pt Eulalii, Benedykta 13 So Grzegorza, Katarzyny 14 N Cyryla, Metodego 15 Pn Jowity, Zygfryda 16 Wt Danuty, Julianny 17 Śr Aleksego, Zbigniewa 18 Cz Szymona, Konstancji 19 Pt Arnolda, Konrada 20 So Leona, Ludmiły 21 N Piotra, Eleonory 22 Pn Marty, Małgorzaty 23 Wt Polikarpa, Izabeli 24 Śr Macieja, Bogusza 25 Cz Wiktora, Cezarego 26 Pt Mirosława, Aleksandra 27 So Gabriela, Anastazji 28 N Oswalda, Romana 29 Pn Antoniego, Augusta LUTY 7

8 8 Otwórzmy nasze oczy, aby dostrzec biedę świata, rany tak wielu braci i sióstr pozbawionych godności. Poczujmy się sprowokowani, słysząc ich wołanie o pomoc. Nasze ręce niech ścisną ich ręce, przyciągnijmy ich do siebie, aby poczuli ciepło naszej obecności, przyjaźni i braterstwa. (Ojciec Święty Franciszek, bulla ustanawiająca nadzwyczajny Jubileusz Miłosierdzia Misericordiae vultus) SIERPIEN ' 1 Pn Piotra, Alfonsa Rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego 2 Wt Euzebiusza, Gustawa 3 Śr Lidii, Nikodema 4 Cz Jana, Dominika 5 Pt Mariana, Oswalda 6 So Święto Przemienienia Pańskiego 7 N Doroty, Sykstusa 8 Pn Dominika, Cypriana 9 Wt Ryszarda, Romana 10 Śr Wawrzyńca, Borysa 11 Cz Klary, Zuzanny 12 Pt Hilarego, Lecha 13 So Adriana, Hipolita 14 N Alfreda, Maksymiliana 15 Pn Wniebowzięcie NMP, Święto Wojska Polskiego 16 Wt Stefana, Rocha 17 Śr Jacka, Juliana 18 Cz Heleny, Ilony 19 Pt Jana, Bolesława 20 So Bernarda, Sobiesława 21 N Joanny, Piusa 22 Pn Marii, Cezarego 23 Wt Róży, Apolinarego 24 Śr Jerzego, Bartłomieja 25 Cz Józefa, Ludwika 26 Pt Uroczystość NMP Częstochowskiej Marii, Zefiryny 27 So Cezarego, Moniki 28 N Augustyna, Aleksandra 29 Pn Jana, Beaty 30 Wt Feliksa, Małgorzaty 31 Śr Bohdana, Rajmunda fot. ks. ppłk Władysław Kozicki LIPIEC 1 Pt Haliny, Ottona 2 So Juliana, Urbana 3 N Tomasza, Anatola 4 Pn Elżbiety, Teodora 5 Wt Marii, Antoniego 6 Śr Teresy, Dominiki 7 Cz Benedykta 8 Pt Eugeniusza, Elżbiety 9 So Zenona, Weroniki 10 N Olafa, Filipa 11 Pn Benedykta, Olgi 12 Wt Jana, Brunona 13 Śr Andrzeja, Benedykta 14 Cz Kamila, Jakuba 15 Pt Henryka, Bonawentury 16 So Marii, Eustachego 17 N Aleksego, Bogdana 18 Pn Szymona, Kamila 19 Wt Wincentego, Marcina 20 Śr Czesława, Małgorzaty 21 Cz Daniela, Wawrzyńca 22 Pt Marii, Magdaleny 23 So Brygidy, Apolinarego 24 N Kingi, Krystyny Święto Policji 25 Pn Jakuba, Krzysztofa 26 Wt Anny, Joachima 27 Śr Lidii, Natalii 28 Cz Wiktora, Walentego 29 Pt Ludmiły, Marty 30 So Piotra, Leopolda 31 N Ignacego, Heleny

9 nadzwyczajny Jubileusz Miłosierdzia Misericordiae vultus) 1 Cz Idziego, Bronisławy Rocznica wybuchu II wojny światowej 2 Pt Juliana, Stefana 3 So Izabeli, Grzegorza 4 N Róży, Rozalii 5 Pn Doroty, Teodora 6 Wt Beaty, Eugeniusza 7 Śr Reginy, Melchiora 8 Cz Święto Narodzenia NMP 9 Pt Radosława, Piotra 10 So Łukasza, Mikołaja 11 N Jacka, Hiacynty 12 Pn Marii, Gwidona 13 Wt Jana, Eugenii 14 Śr Święto Podwyższenia Krzyża Świętego Cypriana, Bernarda 15 Cz Marii, Albina 16 Pt Cypriana, Korneliusza 17 So Roberta, Franciszka Rocznica agresji sowieckiej na Polskę 18 N Stanisława, Ireny 19 Pn Januarego, Teodora 20 Wt Andrzeja, Euzebii 21 Śr Jonasza, Mateusza Święto Służby Celnej 22 Cz Tomasza, Maurycego 23 Pt Tekli, Bogusława 24 So Gerarda, Teodora 25 N Aureli, Władysława 26 Pn Kosmy, Damiana 27 Wt Wincentego, Justyny Rocznica powstania Polskiego Państwa Podziemnego 28 Śr Marka, Wacława 29 Cz Świętych Archaniołów Gabriela, Michała, Rafała 30 Pt Hieronima, Felicji ' PAZDZIERNIK WRZESIEN ' 1 So Teresy, Danuty 2 N Wspomnienie Świętych Aniołów Stróżów Teofila, Dionizego 3 Pn Jana, Teresy 4 Wt Franciszka, Rozalii 5 Śr Faustyny, Apolinarego 6 Cz Artura, Brunona 7 Pt Matki Bożej Różańcowej Marii, Marka 8 So Pelagii, Brygidy 9 N Wincentego, Dionizego 10 Pn Pauliny, Franciszka 11 Wt Aleksandra, Aldony 12 Śr Edwina, Maksymiliana 13 Cz Teofila, Edwarda 14 Pt Bernarda, Kaliksta 15 So Teresy, Florentyny 16 N Jadwigi, Małgorzaty 17 Pn Wiktora, Ignacego 18 Wt Juliana, Łukasza 19 Śr Jana, Pawła Wspomnienie bł. ks. Jerzego Popiełuszki 20 Cz Jana, Ireny 21 Pt Jakuba, Urszuli 22 So Filipa, Salomei Wspomnienie św. Jana Pawła II 23 N Honorata, Seweryna 24 Pn Antoniego, Marcina 25 Wt Darii, Bonifacego 26 Śr Lucjana, Ewarysta 27 Cz Iwony, Sabiny 28 Pt Szymona, Tadeusza 29 So Felicjana, Wioletty 30 N Edmunda, Przemysława 31 Pn Krzysztofa, Urbana LISTOPAD 1 Wt Uroczystość Wszystkich Świętych 2 Śr Wspomnienie Wszystkich Wiernych Zmarłych Bohdana, Tobiasza 3 Cz Huberta, Sylwii 4 Pt Karola, Olgierda 5 So Elżbiety, Sławomira 6 N Feliksa, Leonarda 7 Pn Antoniego, Ernesta 8 Wt Seweryna, Bogdana 9 Śr Aleksandra, Ludwika 10 Cz Leona, Ludomira 11 Pt Święto Niepodległości Marcina patrona żołnierzy 12 So Renaty, Witolda 13 N Benedykta, Jana 14 Pn Emila, Wawrzyńca 15 Wt Alberta, Leopolda 16 Śr Gertrudy, Edmunda 17 Cz Elżbiety, Salomei 18 Pt Romana, Karoliny 19 So Matyldy, Seweryna 20 N Uroczystość Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata Anatola, Rafała 21 Pn Wspomnienie Ofiarowania NMP Janusza, Konrada 22 Wt Marka, Cecylii 23 Śr Felicyty, Klemensa 24 Cz Flory, Jana 25 Pt Erazma, Katarzyny Święto Straży Ochrony Kolei 26 So Konrada, Sylwestra 27 N Waleriana, Wirgiliusza 28 Pn Stefana, Zdzisława 29 Wt Błażeja, Saturnina 30 Śr Andrzeja, Konstantyna GRUDZIEN ' 1 Cz Natalii, Edmunda 2 Pt Pauliny, Piotra 3 So Franciszka, Ksawerego 4 N Barbary, Jana 5 Pn Sabiny, Kryspiny 6 Wt Mikołaja, Emiliana 7 Śr Marcina, Ambrożego 8 Cz Uroczystość Niepokalanego Poczęcia NMP Marii, Makarego 9 Pt Wiesława, Leokadii 10 So NMP Loretańskiej Julii, Bogdana 11 N Damazego, Daniela 12 Pn Joanny, Aleksandra 13 Wt Łucji, Otylii 14 Śr Jana, Alfreda 15 Cz Waleriana, Celiny 16 Pt Albiny, Zdzisławy 17 So Floriana, Łazarza 18 N Gracjana, Bogusława 19 Pn Urbana, Dariusza 6. rocznica ingresu bp. Józefa Guzdka do Katedry Polowej 20 Wt Bogumiły, Dominika 21 Śr Piotra, Anastazego 22 Cz Zenona, Honoraty 23 Pt Jana, Małgorzaty 24 So Wigilia Narodzenia Pańskiego Adama, Ewy 25 N Boże Narodzenie 26 Pn Wspomnienie Świętego Szczepana Szczepana, Dionizego 27 Wt Jana, Maksyma 28 Śr Antoniego, Cezarego 29 Cz Tomasza, Dominika 30 Pt Święto Najświętszej Rodziny Eugeniusza, Seweryna 31 So Melanii, Sylwestra

10 MARZEC 1 Wt Albina, Antoniny Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych 2 Śr Heleny, Pawła 3 Cz Kunegundy, Tycjana 4 Pt Kazimierza, Eugeniusza 5 So Teofila, Fryderyka 6 N Róży, Wiktora 7 Pn Perpetuy, Felicyty 8 Wt Jana, Beaty 9 Śr Franciszki, Brunona 10 Cz Cypriana, Aleksandra 11 Pt Ludosława, Konstantyna 12 So Alojzego, Bernarda Rocznica konsekracji Katedry Polowej WP 13 N Bożeny, Krystyny 14 Pn Leona, Matyldy 15 Wt Ludwiki, Klemensa 16 Śr Izabeli, Hilarego 17 Cz Patryka, Zbigniewa 18 Pt Cyryla, Edwarda 19 So Uroczystość św. Józefa Oblubieńca NMP Józefa, Bogdana 20 N Niedziela Palmowa Klaudii, Maurycego 21 Pn Lubomira, Mikołaja 22 Wt Katarzyny, Bogusława 23 Śr Pelagii, Feliksa 24 Cz Wielki Czwartek Marka, Gabriela 25 Pt Wielki Piątek Marii, Wieńczysława 26 So Wielka Sobota Teodora, Emanuela 27 N Wielkanoc Lidii, Ernesta 28 Pn Poniedziałek Wielkanocny Anieli, Jana 29 Wt Wiktoryna, Eustachego 30 Śr Amadeusza, Leonarda 31 Cz Beniamina, Gwidona (Ojciec Święty Franciszek, encyklika Laudato si) KWIECIEN ' 1 Pt Ireny, Grażyny 2 So Teodora, Franciszka Rocznica śmierci św. Jana Pawła II 3 N Niedziela Miłosierdzia Bożego Ryszarda, Sylwestra 4 Pn Uroczystość Zwiastowania Pańskiego Izydora, Wacława 5 Wt Ireny, Wincentego 6 Śr Wilhelma, Celestyna 7 Cz Jana, Rufina 8 Pt Dionizego, Seweryna 9 So Marii, Marcelego 10 N Michała, Makarego 6. rocznica śmierci bp. Tadeusza Płoskiego 11 Pn Filipa, Leona 12 Wt Juliusza, Wiktora 13 Śr Przemysława, Marcina 14 Cz Justyna, Waleriana 15 Pt Anastazji, Teodora 16 So Bernadety, Julii 17 N Rudolfa, Roberta 18 Pn Bogusławy, Apoloniusza 19 Wt Adolfa, Leona 20 Śr Czesława, Agnieszki 21 Cz Anzelma, Feliksa 22 Pt Łukasza, Leona 23 So Jerzego, Wojciecha 24 N Grzegorza, Fidelisa 25 Pn Marka, Jarosława 26 Wt Marzeny, Marii 27 Śr Zyty, Teofila 28 Cz Piotra, Ludwika 29 Pt Katarzyny, Rity 30 So Mariana, Donata MAJ 1 N Józefa, Filipa Święto Pracy 2 Pn Atanazego, Zygmunta Dzień Flagi RP 3 Wt Uroczystość NMP Królowej Polski Święto Konstytucji 3 Maja 4 Śr Moniki, Floriana 5 Cz Ireny, Waldemara 6 Pt Filipa, Jakuba 7 So Benedykta, Ludmiły 8 N Uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego Stanisława, Wiktora 9 Pn Katarzyny, Grzegorza 10 Wt Izydora, Antoniny 11 Śr Władysława, Ignacego 12 Cz Pankracego, Dominika 13 Pt Serwacego, Roberta 14 So Bonifacego, Macieja 15 N Zesłanie Ducha Świętego Zofii, Izydora 16 Pn Najświętszej Maryi Panny, Matki Kościoła Andrzeja, Szymona 17 Wt Sławoja, Sławomira 18 Śr Jana, Eryka 19 Cz Uroczystość Jezusa Chrystusa Najwyższego i Wiecznego Kapłana 20 Pt Aleksandra, Bernardyna 21 So Jana, Wiktora 22 N Uroczystość Trójcy Przenajświętszej 23 Pn Iwony, Dezyderiusza 24 Wt Joanny, Zuzanny 25 Śr Grzegorza, Urbana 26 Cz Boże Ciało Filipa, Pauliny 27 Pt Augusta, Juliana 28 So Jaromira, Justyny 29 N Urszuli, Magdaleny 30 Pn Jana, Karola 31 Wt Anieli, Petroneli CZERWIEC 1 Śr Justyna, Jakuba 2 Cz Marcelego, Piotra 3 Pt Uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa Karola, Leszka 4 So Franciszka, Kwiryna 5 N Waltera, Bonifacego 6 Pn Norberta, Bogumiła 7 Wt Roberta, Wiesława 8 Śr Jadwigi, Seweryna 9 Cz Efrema, Felicjana 10 Pt Bogumiła, Małgorzaty 11 So Barnaby, Feliksa 12 N Leona, Onufrego Święto Biura Ochrony Rządu 13 Pn Lucjana, Antoniego 14 Wt Walerego, Bazylego 15 Śr Wita, Jolanty 16 Cz Aliny, Ludgardy 17 Pt Laury, Alberta 18 So Marka, Elżbiety 19 N Gerwazego, Romualda 20 Pn Florentyny, Bogny 21 Wt Alicji, Alojzego 22 Śr Pauliny, Tomasza 23 Cz Wandy, Zenona 24 Pt Jana, Danuty Uroczystość Narodzenia św. Jana Chrzciciela 25 So Doroty, Wilhelma 26 N Jana, Pawła 27 Pn Cyryla, Władysława 28 Wt Leona, Ireneusza 29 Śr Uroczystość Świętych Apostołów Piotra i Pawła 30 Cz Emilii, Lucyny