Geopolityczne podłoże granicy pokoju ryskiego (marzec 1921)
|
|
- Agata Urban
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 STUDIA EUROPEJSKIE TOM IV ROK 1999 ISBN X ARTUR KOZŁOWSKI * Geopolityczne podłoże granicy pokoju ryskiego (marzec 1921) Gdyby oceniać wojnę polsko-bolszewicką na podstawie samych tylko negocjacji pokojowych, można by odnieść wrażenie, że to Rosja sowiecka była stroną zwycięską. Polacy wykazali się niezrozumiałą ustępliwością w pertraktacjach pokojowych. Delegację polskiego sejmu charakteryzowała polityczna krótkowzroczność liczyło się dla niej tylko zakończenie wojny, a nie wywalczenie trwałego pokoju. Za błędy te odpowiedzialny był także rząd oraz Rada Obrony Państwa, aprobujące i dające wskazówki delegacji sejmu. Polityka ta kształtowana była przez endecję głoszącą program inkorporacyjny skierowany przeciw koncepcji federacyjnej Piłsudskiego. Zasadniczym błędem polskiej delegacji, prowadzącej pertraktacje pokojowe, było uznanie prawa do występowania po stronie rosyjskiej delegacji ukraińskich Sowietów i prowadzenia z nimi rokowań równorzędnych". Propozycja ta pojawiła się już na początku negocjacji prowadzonych jeszcze w Mińsku, jednak wobec wagi problemu decyzje w tej sprawie przekazano do rozstrzygnięcia rządowi i Radzie Obrony Państwa. Na wspólnym posiedzeniu w Warszawie 11 września głosami prawicy postanowiono przychylić się do żądań sowieckich, gdyby zostały one ponowione. Decyzja ta oznaczała wycofanie uznania Warszawy dla rządu Ukraińskiej Republiki Ludowej Semena Petlury. W ten sposób padły nadzieje na niepodległą Ukrainę. Dzięki ukraińskim bogactwom naturalnym, czarnoziemu, węgla, żelaza i milionom jej ludności Rosja mogła stać się mocarstwem. 21 września na pierwszym posiedzeniu w Rydze, Dąbski uznał pełnomocnictwa delegacji rosyjskiej i ukraińskiej. Tak łatwo osiągnięty sukces Rosjanie chcieli wzmocnić kolejnym. Na drugim posiedzeniu, 24 września, Joffe przedstawił uchwałę Wszechrosyjskiego Centralnego Komitetu Wykonawczego wycofującą mińskie tezy pokojowe i zapowiedział zgodę na granicę wschodnią Polski znacznie korzystniejszą od linii, ustanowionej przez Radę Najwyższą Sprzymierzonych. W zamian za to Moskwa domagała się plebiscytu w Małopolsce Wschodniej, uznania niepodległości Ukrainy i Białorusi z uznaniem, że państwa te dokonały swego samookreślenia już w roku Jak pisze Władysław Pobóg-Malinowski: znaczyć miało ni mniej, ni więcej, tytko tyle, że Polska ma przekreślić swe późniejsze akty wileńską odezwę Piłsi dskiego do Mieszkań- * A. R. Kozłowski, Geopolityczne podłoże granicy pokoju ryskiego (marzec 1921), pod red. A. Piskozub, Brodecki Z, Łokucijewski K., wyd. Adam Marszałek, Toruń 1999, ISBN X. 135
2 ców W Ks. Litewskiego' i układ z Petlurą i nawet uznać ma te swoje akty za sprzeczne z wolą ludności Ukrainy i Białejrusi. Propozycje te były ważne do czasu podpisania wstępnych warunków pokoju, jednak nie dłużej niż do 5 października. Delegacja rosyjska mimo porażek na froncie świetnie radziła sobie na polu dyplomacji, a Polacy przyjmowali rosyjskie reguły gry. Szybko się okazało, iż sprawa plebiscytu w Małopolsce Wschodniej oraz sprawa białoruska były tylko elementami taktycznymi na wypadek upierania się Polski przy Ukrainie petlurowskiej. Moskwa gotowa była dla sprawy ukraińskiej oddać pod wpływy polskie całą Białoruś, aż do bramy Smoleńskiej2. Nie musiała się jednak bardzo poświęcać, gdyż delegacja polska w swej ustępliwości i samoograniczaniu przechodziła wszelkie wyobrażenie. Sowieci skłonni byli zgodzić się na linię Połock Bobrujsk Mozyrz Równe, po polskiej stronie pozostałby Mińsk i większość obszarów Białorusi. 2 października delegacja polska pod naciskiem Stanisława Grabskiego, większością głosów postanowiła nie skorzystać z propozycji rosyjskich i cofnąć granice Polski w rejonie Białorusi o około sto kilometrów na zachód. Jerzy Łojek przypomina czym kierował się Grabski: W broszurze w języku francuskim pt.: La frontiere Polono-Sovietique, opublikowanej w 1943 roku w Londynie, Stanisław Grabski ujawni! szczerze swoje motywy z 1920 roku. Otóż przyłączenie dalszych obszarów Białorusi, około km2 z ludnością w znacznej części prawosławną (chociaż pamiętającą tradycje dawnej Rzeczypospolitej), zmuszałoby do realizacji na północno-wschodnich ziemiach Rzeczypospolitej doktryny nie inkorporacyjnej i polonizacyjnej, ale przeciwnie federacyjnej, z pozostawieniem narodowi białoruskiemu w granicach Rzeczypospolitej znacznej autonomii i swobody rozwijania swej kultury. Doktryna endecji zakładała jednak, że językowo-kulturowego przymusu ujednolicenia państwa polskiego trzeba i można dokonać tylko wówczas, jeżeli w granicach państwa znajduje się ogółem nie więcej niż jedna trzecia mniejszości narodowych"3. Można odnieść wrażenie, że Polacy bardzo szybko zapomnieli o tym, jak byli pod zaborami, a realizując politykę inkorporacyjną, Polska sama stawała się takim samym zaborcą, jak chociażby Rosja. Ciekawe jest także, skąd przekonanie, że można unarodowić jedną trzecią społeczeństwa Polska stanowiła jeszcze mniejszy ułamek w składzie Rosji carskiej, a nie u- dało jej się zrusyfikować powodowało to jednak wiele konfliktów, które teraz mogły pojawiać się w Polsce. Kazimierz Podlaski tak pisze o przekazaniu Mińszczyzny Sowietom: Dzieląc się w Rydze z Rosjanami ziemią białoruską, zachowali Polacy umiar w żądaniach, który dziś tylko zasmuca i zawstydza. Zatrzymanie w naszych rękach większości Białorusi zupełnie możliwe wymusiłoby, prędzej czy później, puknięcie się w polskie głowy. Rezygnację z naszej w tej kwestii bierności. Krótko- Pobóg-Malinowski W., Najnowsza historia polityczna Polski , t 11, Londyn 1956, s Dąbski J., Pokój ryski wspomnienia, pertraktacje, tajne układy z Jogem, listy, Warszawa 1931, s Łojek J., Idea federacyjna Józefa Piłsudskiego, Libertas" nr 6, Paryż 1986, s
3 wzrocznej i haniebnej. Oddano Mińszczyznę, jakby z ulgą i złośliwością: niech ruscy posmakują sobie tego pasztetu. Istotnie, sprawa białoruska nie była ani łatwa, ani tania, ani rokująca szybkie sukcesy. Bolszewicy rosyjscy nie wystraszyli się jej. Podjęli dzieło rozwiązania spraw po swojemu ( ). Było to od początku elementem tego rozwiązania, by i tak istniejące konflikty białorusko-polskie wyostrzyć w trwały antagonizm'.. Inicjatywa na tych ziemiach tym samym przechodziła na długie lata w ręce rosyjskie. Ustępliwość delegacja polska wykazała także w sprawie granicy z Ukrainą. Mimo, iż możliwe było wytargowanie granicy 50 km na wschód, Polska ograniczyła się do linii Zbrucza, uznając, że tu sięgają polskie możliwości absorpcyjne i asymilacyjne. Jako pewien sukces można natomiast zaliczyć doprowadzenie granicy z Rosją aż do Łotwy. W ten sposób oddzielono od Rosji sprzymierzoną z nią Litwę. Mieczysław Pruszyński, pisze: Osiągnięty kompromis polegał na tym, że Polska przestanie się interesować Ukrainą i przekreśli swój układ z Petlurą, a Rosja przestanie się interesować Galicją Wschodnią oraz Litwą i przekreśli zawarty z nią sojusz przeciw Polsce"5. W tym świetle kompromis ten można uznać za absurdalny, gdyż waga Litwy nieprzychylnej Polsce i Ukrainy potencjalnej sojuszniczki w przypadku utrzymania jej -niezależności od Rosji, jest nieporównywalna. Zgodnie z narzuconą przez pokonaną Rosję wolą, 5 października podpisano wstępne warunki pokoju, a 12 października traktat preliminaryjny, który wszedł w życie sześć dni później. Stronami podpisującymi była z jednej strony Polska, a z drugiej Rosja i Ukraina. Jak pisze Władysław Pobóg-Malinowski: Szczególną i zaiste tragiczną wymowę ma fakt, że przysłani z Moskwy do Rygi delegaci Ukrainy nie znali prawie zupełnie języka ukraińskiego, wskutek czego tekst u- kraiński zawieranego układu opracować musiał Leon Wasilewski i to na prośbę delegacji sowieckiej" 5. Na mocy postanowień traktatu wojska polskie musiały się wycofać na linię przyszłej granicy, opuszczały więc Mińsk, Kojdanów, Słuck, Wiznę, a na południu wycofując się nad Zbrucz opuszczono Sławutę, Zasław, Stary Konstantynów, Płoskirów i Kamieniec. Jak pisał Pobóg-Malinowski: Traktat preliminaryjny bezwzględnie i brutalnie deptał tradycję, która od czasów Kościuszki, przez cały wiek XIX, wołała nie tylko o wolność i niepodległość, ale także o całość przedrozbiorowej Rzeczypospolitej. Deptał nie mniej brutalnie starszą jeszcze tradycję W. Ks. Litewskiego stawał się krzyżem, przez ręce polskie wzniesionym nad grobem wielkiej przeszłości narodowej"'. Rokowanie w Rydze trwały jeszcze przez cztery miesiące. Dotyczyły one odszkodowań dla Polski i mimo, iż były one momentami nawet bardzo ostre, to u- stępstw Grabskiego nie udało się już odrobić. 18 marca 1921 roku podpisano traktat pokojowy między Polską z jednej, a Sowiecką Rosją, Białorusią i Ukraj- 4 Podlaski K., Białorusini, Litwini, Ukraińcy, Białystok 1990, s Pruszyński M., Dramat Piłsudskiego. Wojna 1920, Warszawa 1994, s Pobóg-Malinowski, op. cit., s Tamże, s
4 ną z drugiej strony. Traktat regulował kwestię odszkodowania dla Polski między innymi za jej aktywny udział w życiu gospodarczym Rosji przedwojennej w wysokości 30 milionów rubli. Do Polski wrócić miały zagrabione przez carat archiwa, biblioteki, dzieła sztuki, trofea wojenne, a także wszelkie inne wartościowe przedmioty. W sprawach terytorialnych w stosunku do układu preliminarnego nastąpiła korekta na korzyść Polski o 3 tys. km' na Polesiu, Wołyniu i w południowo-wschodniej Wileńszczyźnie. Granica polsko-sowiecka miała ostatecznie km długości. Była to granica nie tylko międzypaństwowa, ale także ideologiczna i cywilizacyjna. Ziemie i ludzie żyjący na wschód od niej mieli zostać poddani sowieckiemu eksperymentowi społecznemu, który wielu przypłaciło życiem i majątkiem. Traktat ryski określał ostatecznie obszar i charakter państwa Polskiego wyłaniającego się po okresie rozbiorów na niepodległość. Nie nawiązywał jednak do tradycji dawnej Rzeczypospolitej, będącej unią narodów jako wolnych z wolnymi, równych z równymi" na zasadzie dobrowolnego ich scalania. Jak pisze Andrzej Piskozub: Zamiast dawnej Rzeczypospolitej powstało państwo nowoczesnego Polaka wyrosłego na ideologii nacjonalistycznej: R z e czypospo lita Polska [podkreślenie autora], państwo jednego tylko narodu, dominującego nad pozostałymi, w jego granicach zamieszkującymi dawnymi partnerami unii narodów, obecnie już tylko mniejszościami narodowymi "'s. Stanisław Cat Mackiewicz, pisał: Polska otrzymała tyle Ukraińców i Białorusinów, ile mogła ich strawić oto bylo zwycięstwo programu Dmowskiego i Grabskiego"9. Linia pokoju ryskiego była wypadkową między historyczną granicą Polski Piastów a granicą I Rzeczypospolitej. Na tym przemieszanym narodowościowo obszarze zastosowano rozwiązanie najgorsze z możliwych. Ustalona granica wprowadzała sztuczny podział w poprzek zamieszkujących ten obszar narodów. Wchłonięcie przez Polskę znacznego odsetka mniejszości narodowych, przy wzrastającej roli nacjonalizmu, a wraz z nim ruchów separatystycznych, nie dawało w dalszej perspektywie gwarancji na trwałość w obecnym kształcie II Rzeczypospolitej. Nie służyła temu także polityka narodowościowa rządu polskiego Wobec mniejszości. Dla narodów białoruskiego i ukraińskiego traktat ryski był polsko-rosyjskim rozbiorem. Nie dość, że dzielił te narody na będące pod okupacją polską i rosyjską, to jeszcze w tej drugiej skazywał je na życie w narzuconym systemie sowieckim. Dotyczyło to także z górą milionowej rzeszy Polaków, którzy znajdowali się między linią traktatu ryskiego, a granicą wschodnią Rzeczypospolitej z 1771 roku. W okresie międzywojennym padli oni ofiarą masowych represji, w latach trzydziestych byli mordowani w Kuropatach, a także wywożeni do Kazachstanu. Tadeusz A. Olszański w swej pracy Zarys historii Ukrainy w XX wieku", pisze: Odkąd w traktacie ryskim Polska opuściła włościaństwo pols- Piskonb A., Polska w cywilizacji zachodniej, Gdańsk 1995, s g Mackiewicz (Cal) S., Historia Polski od 11 listopada 1918 r. do 17 września 1939 r., Warszawa 1990, s
5 kie na Ukrainie, w żaden sposób nie zabezpieczając jego narodowych interesów, znikli oni ze świadomości narodu. II Rzeczypospolita godnie poprzedzała PRL w swej obojętności na losy Polaków po zakończeniu repatriacji lat dwudziestych"1. Dotyczyło to także Polaków pozostawionych w Białorusi sowieckiej. Stanisław Mackiewicz (Cat) w swej książce dwóm kolejnym rozdziałom o traktacie ryskim dał następujące tytuły: Traktat ryski jako przegrana Piłsudskiego" oraz Sienkiewicz także przegrał traktat ryski". Z tym, iż Sienkiewicz, a wraz z nim koncepcja odbudowy przedrozbiorowej Rzeczypospolitej przegrała, można się zgodzić, bezsprzecznie. Mackiewicz-Cat, pisze: Traktat ryski był pierwszym aktem ze strony polskiej, który się wyrzekał i zrzekał w sposób legalny naszych praw do olbrzymiej połaci ziem wschodnich (.).Traktat ryski, to nie tylko przegrana polityczna Piłsudskiego, to nie tylko zwycięstwo doktryny Dmowskiego, to również przegrana Sienkiewicza, który wpływał na kształtowanie się pojęć o Polsce dopóki jej nie było, ale przestał wpływać na pojęcia, jaką Polska ma być, z chwilą realnego odrodzenia państwa. (..) Tutaj już ostatecznie kończył się Sienkiewicz Dzikich Pól i świętej Żmudzi, kończył się Mickiewicz, Rzewuski, Pol, kończył się Żółkiewicz, Chodkiewicz, Sobieski wszystko co było wielkie. Kończyła się cała dawna Polska nieodłączna od pojęć o Polsce, tak jak nieodłączny jest przepyszny Stambuł od pojęć o Turcji"' i. Czy jednak rzeczywistość przegrał Piłsudski? Klęskę poniosła z pewnością koncepcja federacyjna, natomiast Komendant, gdy odzyskał wpływ na władzę w Polsce, nie zrobił już nic w kierunku federacyjnym. Mackiewicz-Cat, pisze:... polityka federacyjna została przez traktat ryski przekreślona, że istniała może jeszcze w literaturze, ale nigdy w życiu realnym" 12. Andrzej Piskozub oceniając rzekomą przegraną Piłsudskiego, pisze: W latach miał wiele okazji do przyjrzenia się, jak federacji takiej przeciwni są nacjonaliści polscy, ukraińscy, litewscy (białoruski nacjonalizm dopiero się rodził). Piłsudski był realistą politycznym, pragmatykiem w rodzaju de Gaulle 'a, wyznającym zasadę jak się nie ma, co się lubi... Pogodził się zatem z rzeczywistością Nowego Państwa polskiego, zbudowanego nie na założeniu unii narodów, tylko według myśli nowoczesnego Polaka"13. Taka ocena Piłsudskiego wynika z jego niekonsekwencji w realizowaniu idei federacyjnej. Z uwagi na nieszczerość i na bardzo łatwe, i bez walki odstąpienie od tejże idei, trudno dziwić się ostrej i bardzo krytycznej ocenie Piłsudskiego i przyszłego premiera Sławoj-Składkowskiego przez białoruskiego pisarza Sokrata Janowicza, który tak pisze: Właśnie Piłsudski i właśnie Sławoj-Składkowski bezwstydnie rozprawiali się potem z resztkami kulturalnego i narodowego życia Białorusinów i innych mniejszości, caly czas tłamszonych przez endeckie w swej istocie moralno-politycznej społeczeństwo/ Ów wszechmocny Dziadek 1 Olszański A. T., Zarys historii Ukrainy w XX wieku. Warszawa 1990, s Mackiewicz (Cat) S., op. cit., ss Tamże, s Piskozub A., op. cit., s
6 skory przecież do rzucania mięchem, ów schludny i rzeczowy Sławoj, ani razu nie huknęli na swych wypakowanych ordynansów, zajmujących sanacyjne stanowiska: Dość, dajcie im odsapnąć!... Dusiliśmy i będziemy dusić! uciął tenże pan premier skargi delegacji prześladowanego Towarzystwa Szkoły Białoruskiej i Białoruskiego Instytutu Gospodarki i Kultury, po czym bezczelnie nakazał bezzwłoczną likwidację tych organizacji, już ostatnich. Był grudzień 1936 roku. Bo też nie szło im o rzeczywistą wolność, lecz o rozbicie kolosa Rosji cudzymi rękoma tak by cofnęła się ona gdzieś hen, za Smoleńszczyznę... Nigdy nie uznano by wyłącznie białoruskiego terytorium, z Litwy zrobiono by województwo kowieńskie, a Ukrainę zredukowano do Kijowszczyzny"14. Trudno znaleźć kontrargumenty dla tych gorzkich słów. Polska podpisując traktat ryski na nic więcej, jak tylko na taką ocenę zasługiwała. Dla Polski traktat ryski po zwycięskiej wojnie był porażką. Dawne ziemie Rzeczypospolitej podzielono tak, że Sowieci otrzymali ich większość, a rzekomo zwycięska Polska mniejszość. Dokonując rozbioru Białorusi i Ukrainy, Polska nie mogła już liczyć na nacjonalizm białoruski i ukraiński w walce z Rosją, a jedynie mogła być przez niego zagrożona i osłabiła się w ten sposób sama. Rosja zyskawszy Ukrainę mogła stać się mocarstwem, które już po niespełna dwudziestu latach miało ponownie doprowadzić do rozbioru Polski, a później wchłonąć ją do bloku państw komunistycznych. Polska polityka inkorporacyjna doprowadziła, jak pisze Jerzy Łojek, iż wytworzyła się na Zachodzie opinia, że państwo polskie okresu międzywojennego było systemem nacjonalistycznym, uciskającym mniejszości narodowe. Łatwo było w tej sytuacji sprowadzić wschodnia granicę Polski na linię Curzona, wysiedlając na zachód część, pozostawiając zaś pod obcym panowaniem również sporą część ludności polskojęzycznej z obszarów wschodnich międzywojennej Rzeczypospoliteris. Można było tego uniknąć tylko w przypadku zepchnięcia Rosji do jej granic etnicznych i przy wytworzeniu się silnej niezależnej Ukrainy. Utrudnieniem był stosunkowo słaby ukraiński ruch narodowy, niemniej jednak nie uprawniało to Polskę do oddania spraw ukraińskich w ręce rosyjskie, ze szkodą przecież nie tylko dla U- krainy, ale jak się później okazało również ze szkodą dla Polski. Pokój ryski z marca 1921 roku oraz przyłączenie Litwy Środkowej (1922) do Polski zakończył kształtowanie się granic H Rzeczypospolitej. Polacy stanowili 65% obywateli tego państwa, przy czym w niektórych regionach byli oni mniejszością. Rząd RP realizując politykę inkorporacji i polonizacji mniejszości narodowych przyczynił się do wzrostu tendencji separatystycznych, zwłaszcza we wschodnich województwach, w których Polacy byli mniejszością. Przeprowadzony w 1931 roku spis ludności wykazał, iż odsetek ludności wyznania rzymskokatolickiego utożsamianej z Polakami, wynosił w województwie lwowskim 14 Janowicz S., Białoruś, Białoruś, Warszawa 1987, ss Łojek J., op. cit., s
7 46,3%, w woj. nowogrodzkim 40,2%, poleskim 11%, stanisławowskim - 16,6%, tarnopolskim 36,7%, wołyńskim 15,7%16. Przemieszczanie narodowościowe i wzrastający nacjonalizm były czynnikami niebezpiecznymi dla jedności ziem H Rzeczypospolitej. Mniejszościom narodowym nie oferowano autonomii, a jedynie coraz bardziej je uciskano i polonizowano, co z kolei wzmogło polonofobizm. By przekonać się do czego polityka ta mogłaby doprowadzić wystarczy dzisiaj spojrzeć na przemieszaną narodowościowo Jugosławię, w której Serbowie stanowią ok. 70% ludności, przy czym w Wojwodinie ok. 50%, w Kosowie ok. 10%, a w Czarnogórze już tylko ok. 3%. Jednym z celów toczącej się wojny NATO z Serbią było uzyskanie dla Kosowa autonomii, gdzie Albańczycy stanowią 90% ogółu ludności. W H Rzyeczypospolitej rolę Kosowa odegrało Wolne Miasto Gdańsk, od którego rozpoczęła się II wojna światowa. Według spisu ludności z 1923 roku Niemcy stanowili tu 92,6% ogółu ludności, a Polacy 3,7%17, Serbowie nie chcieli przyznać Kosowu autonomii, a tym bardziej są przeciwni połączeniu się tego regionu z Albanią, podobnie, jak Polacy byli przeciwni przyłączeniu Gdańska do Niemiec. Nie wydaje mi się, aby tym razem mogło dojść do rozpętania wojny światowej, ale przykład ten mimo, że nie bezpośrednio związany z granicą ryską, ukazuje dobitnie kruchość podstaw państwa wielonarodowego, a tym samym tejże granicy, w dobie nacjonalizmu graniczącego z szowinizmem. 16 Maty Rocznik Statystyczny, Warszawa Eberhardt P., Między Rosją a Niemcami, Warszawa 1996, s
Niepodległa polska 100 lat
Niepodległa polska 100 lat 1918-2018 UTRATA NIEPODLEGŁOŚCI Ostatni z trzech rozbiorów Polski przypieczętowała klęska powstania kościuszkowskiego w lipcu 1794 roku. W roku następnym 3 stycznia 1795 Rosja,
Bardziej szczegółowoMałopolski Konkurs Tematyczny:
Małopolski Konkurs Tematyczny: Umarli, abyśmy mogli żyć wolni. Miejsce Lwowa i jego obrońców w walce o niepodległość Polski - dla uczniów dotychczasowych gimnazjów i klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych
Bardziej szczegółowoTemat: Walka o granice II Rzeczypospolitej
Temat: Walka o granice II Rzeczypospolitej. 1918-1922 Czynniki kształtujące polskie granice po I wojnie wiatowej Decyzje mocarstw na konferencji wersalskiej Walka zbrojna Polaków o prawo do decydowania
Bardziej szczegółowo90. ROCZNICA ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI
"Kto nie szanuje i nie ceni swojej przeszłości, ten nie jest godzien szacunku teraźniejszości, ani nie ma prawa do przyszłości". Józef Piłsudski Po 123 latach zaborów Polacy doczekali się odzyskania niepodległości.
Bardziej szczegółowoAutor: Błażej Szyca kl.vii b.
1795 1918 Autor: Błażej Szyca kl.vii b. Pod koniec XVIII wieku Polska utraciła niepodległość. Wówczas Rosja, Prusy, Austria wykorzystując osłabienie naszego kraju podzielili ziemie Polski między siebie.
Bardziej szczegółowoWalka o granice II Rzeczypospolitej 1918-1922
Walka o granice II Rzeczypospolitej 1918-1922 Czynniki kształtujące polskie granice po I wojnie światowej Decyzje mocarstw na konferencji wersalskiej Walka zbrojna Polaków o prawo do decydowania o swojej
Bardziej szczegółowoWystawa plenerowa Powstała, by żyć w 100. rocznicę odzyskania niepodległości Warszawa, 29 maja 20 czerwca 2018
Moja Niepodległa https://mojaniepodlegla.pl/mn/aktualnosci/4234,wystawa-plenerowa-powstala-by-zyc-w-100-rocznice-odzyskania -niepodleglosci-warsz.html 2019-07-19, 23:16 żyć w 100. rocznicę odzyskania niepodległości
Bardziej szczegółowoStruktura narodowościowa ludności Polski, Wolnego Miasta Gdańska oraz wschodnich obszarów Niemiec w latach 1931-1939
Spis treści str. 10 str. 12.12 str. 20 sir. 21 Wprowadzenie Wstęp Struktura narodowościowa ludności Polski, Wolnego Miasta Gdańska oraz wschodnich obszarów Niemiec w latach 1931-1939 Struktura narodowościowa
Bardziej szczegółowoSpis treści. Dział I Kształt terytorialno-administracyjny i ludność Polski. Do Czytelnika Przedmowa... 13
Spis treści Do Czytelnika.............................................. 11 Przedmowa................................................ 13 Dział I Kształt terytorialno-administracyjny i ludność Polski Część
Bardziej szczegółowoSpis treści: WYKAZ SKRÓTÓW WSTĘP
Spis treści: WYKAZ SKRÓTÓW WSTĘP ROZDZIAŁ I. RELACJA ZALEŻNOŚCI W NAUCE O STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH 1.Pojęcie zależności 2. Historyczne i współczesne formy zależności 2.1. Okres przedwestfalski 2.2.
Bardziej szczegółowoEkspozycje w Galerii Plenerowej Łazienek Królewskich (ogrodzenie od Alei Ujazdowskich) dostępne będą do 30 września 2018 roku. ***
03 września 2018 WYSTAWA PLENEROWA NA STULECIE SZTABU GENERALNEGO WP. Polacy mają w sobie instynkt wolności. Ten instynkt ma wartość i ja tę wartość cenię - te słowa Marszałka Józefa Piłsudskiego stały
Bardziej szczegółowoHISTORIA USTROJU POLSKI. Autor: Marian Kallas
HISTORIA USTROJU POLSKI Autor: Marian Kallas Dział I Kształt terytorialno-administracyjny i ludność Polski Część I Dawne państwo polskie (do 1795) Rozdział 1. Powstanie Polski i zmiany terytorialno-administracyjne
Bardziej szczegółowo-w Wprowadzenie 12 Wstęp
Spis treści -w Wprowadzenie 12 Wstęp str. 12 str. 20 str. 21 Struktura narodowościowa ludności Polski, Wolnego Miasta Gdańska oraz wschodnich obszarów Niemiec w latach 1931-1939 Struktura narodowościowa
Bardziej szczegółowoKoło historyczne 1abc
Koło historyczne 1abc Autor: A.Snella 17.09.2015. Zmieniony 05.10.2016.,,Kto nie szanuje i nie ceni swojej przeszłości, ten nie jest godzien szacunku, teraźniejszości ani prawa do przyszłości.'' JÓZEF
Bardziej szczegółowoPiłsudski i Dmowski dwie wizje niepodległej Polski. Debata Lublin, 6 września 2018
Moja Niepodległa https://mojaniepodlegla.pl/mn/konferencje-i-wyklady/6529,pilsudski-i-dmowski-dwie-wizje-niepodleglej-polski-d ebata-lublin-6-wrzesnia-2018.html 2019-05-24, 05:31 Piłsudski i Dmowski dwie
Bardziej szczegółowoDla czego 17 września 1939 Wojska ZSRR weszły do Polski?
Dla czego 17 września 1939 Wojska ZSRR weszły do Polski? Fischer, 18.09.2017 00:09 Dla tego, że nas nie lubili, dlatego, że minister Beck odrzucił ustalenia graniczne Traktatu Wersalskiego. Dla tego, że
Bardziej szczegółowoDział I Kształt terytorialno-administracyjny i ludność Polski
Spis treści Do Czytelnika Przedmowa Dział I Kształt terytorialno-administracyjny i ludność Polski Część I Dawne państwo polskie (do 1795) Rozdział 1. Powstanie Polski i zmiany terytorialno-administracyjne
Bardziej szczegółowoMORZE BAŁTYCKIE W KONCEPCJACH I POLITYCE POLSKI I LITWY: SPOJRZENIE NA PODRĘCZNIKI LITEWSKIE
2015.05.11 1 BALTIJOS JŪRA LENKIJOS IR LIETUVOS KONCEPCIJOSE IR POLITIKOJE: ŽVILGSNIS Į LIETUVIŠKUS VADOVĖLIUS / MORZE BAŁTYCKIE W KONCEPCJACH I POLITYCE POLSKI I LITWY: SPOJRZENIE NA PODRĘCZNIKI LITEWSKIE
Bardziej szczegółowoKształtowanie się geografii politycznej Kresów Wschodnich; Granica wschodnia II Rzeczypospolitej cz. II
Adam Stanisław Wieczorek Kształtowanie się geografii politycznej Kresów Wschodnich; Granica wschodnia II Rzeczypospolitej cz. II Realia tamtych dni były jednak inne, w poniedziałkowe popołudnie 8 grudnia
Bardziej szczegółowoWalki o kształt państwa polskiego
Walki o kształt państwa polskiego Traktat Wersalski z 28 VI 1919 roku ustalał problem granic Polski, której przyznano Pomorze Wschodnie bez Gdańska Wielkopolskę Plebiscyt na Warmii i Mazurach i Śląsku
Bardziej szczegółowoGrzegorz Motyka Rafał Wnuk Tomasz Stryjek Adam F. Baran. Wojna. po wojnie. Antysowieckie podziemie w Europie Ârodkowo-Wschodniej w latach
Wojna po wojnie Grzegorz Motyka Rafał Wnuk Tomasz Stryjek Adam F. Baran Wojna po wojnie Antysowieckie podziemie w Europie Ârodkowo-Wschodniej w latach 1944 1953 Gdaƒsk Warszawa 2012 Wydawnictwo Naukowe
Bardziej szczegółowoZAKŁADANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW W KLASIE VII
ZAKŁADANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW W KLASIE VII Zakładane osiągnięcia uczniów to wiadomości i umiejętności, którymi uczeń powinien się wykazywać po zakończeniu nauki w szkole podstawowej. Dzięki przyporządkowaniu
Bardziej szczegółowo11 listopada 1918 roku
11 listopada 1918 roku 92 lat temu Polska odzyskała niepodległość Europa w II połowie XVII wieku Dlaczego Polska zniknęła z mapy Europy? Władza szlachty demokracja szlachecka Wolna elekcja Wojny Rzeczpospolitej
Bardziej szczegółowoKOMENDANT NACZELNIK MARSZAŁEK
Dał Polsce wolność, granice, moc i szacunek. Warsztaty historyczne KOMENDANT NACZELNIK MARSZAŁEK Śladami Józefa Piłsudskiego Część 3: DAŁ POLSCE WOLNOŚĆ, GRANICE, MOC I SZACUNEK Po powrocie do Polski,
Bardziej szczegółowoHISTORIA ADMINISTRACJI W POLSCE Autor: Wojciech Witkowski
HISTORIA ADMINISTRACJI W POLSCE 1764-1989 Autor: Wojciech Witkowski Rozdział 1. Geneza i charakterystyka ustroju administracyjnego państw nowożytnej Europy 1.1. Pojęcie administracji i biurokracji 1.2.
Bardziej szczegółowo11 Walka o granice. Cele lekcji
11 Walka o granice Cele lekcji Wymagania ogólne I. Chronologia historyczna. Uczeń posługuje się podstawowymi określeniami czasu historycznego: wiek, rok; przyporządkowuje fakty historyczne datom; oblicza
Bardziej szczegółowoMałopolski Konkurs Tematyczny:
Małopolski Konkurs Tematyczny: Na Polu Chwały... - Damy i Kawalerowie Virtuti Militari i Krzyża Walecznych w walce o niepodległość i granice II Rzeczypospolitej dla uczniów dotychczasowych gimnazjów i
Bardziej szczegółowoSpis treści. Część I. Dawne państwo polskie (do 1795) Rozdział 1. Państwo patrymonialne (połowa X w. 1320)
Spis treści Do Czytelnika 5 Część I Dawne państwo polskie (do 1795) Rozdział 1. Państwo patrymonialne (połowa X w. 1320) 1.1. Początki i rozwój państwa polskiego (do 1138). Rozbicie dzielnicowe i dążenia
Bardziej szczegółowoKOMENDANT NACZELNIK MARSZAŁEK
Dał Polsce wolność, granice, moc i szacunek. Warsztaty historyczne KOMENDANT NACZELNIK MARSZAŁEK Śladami Józefa Piłsudskiego Część 2: DAŁ POLSCE WOLNOŚĆ, GRANICE, MOC SZACUNEK Podczas studiów Józef zaangażował
Bardziej szczegółowoPOLSKA W LATACH 1944-1947 WALKA O WŁADZĘ. Łukasz Leśniak IVti
POLSKA W LATACH 1944-1947 WALKA O WŁADZĘ Łukasz Leśniak IVti W początkowej fazie drugiej wojny światowej rząd polski w skutek działań wojennych musiał ewakuować się poza granice kraju. Po agresji sowieckiej
Bardziej szczegółowoHISTORIA klasa VII - wymagania edukacyjne na poszczególne oceny
HISTORIA klasa VII - wymagania edukacyjne na poszczególne oceny - wymienia datę kongresu wiedeńskiego, cele i główne państwa - wie, na czym polegała rewolucja przemysłowa - potrafi wymienić nowe idee polityczne
Bardziej szczegółowoRoman Kabaczij. WYGNANI NA STEPY Przesiedlenia ludności ukraińskiej z Polski na południe Ukrainy w latach 1944-1946
Roman Kabaczij WYGNANI NA STEPY Przesiedlenia ludności ukraińskiej z Polski na południe Ukrainy w latach 1944-1946 SPIS TREŚCI Wstęp 11 Rozdział I. Koncepcja wysiedlenia Ukraińców z Polski w kontekście
Bardziej szczegółowoII Rzeczpospolita. Test a. Test podsumowujący rozdział II
Test a II Rzeczpospolita Test podsumowujący rozdział II 1. Czytaj uważnie tekst i zadania. 2. W zadaniach od 1. do 8. znajdują się cztery odpowiedzi: A, B, C, D. Wybierz tylko jedną z nich i zamaluj kratkę
Bardziej szczegółowo1. Główną przyczyną wybuchu I wojny światowej były konflikty polityczne i gospodarcze między mocarstwami europejskimi
1. Główną przyczyną wybuchu I wojny światowej były konflikty polityczne i gospodarcze między mocarstwami europejskimi 2. Przeczytaj poniższy tekst. Następnie zapisz w wyznaczonym miejscu odpowiedzi dwa
Bardziej szczegółowoOSTATNIA NARADA CZŁONKÓW WKR
OSTATNIA NARADA CZŁONKÓW WKR /09.05.2013 R./ W Dzień Zwycięstwa (w Polsce obchodzone jako Narodowe Święto Zwycięstwa i Wolności) święto państwowe obchodzone 9 maja z okazji zakończenia II wojny światowej
Bardziej szczegółowoKsięgarnia PWN: Wojciech Witkowski - Historia administracji w Polsce
Księgarnia PWN: Wojciech Witkowski - Historia administracji w Polsce 1764-1989 Spis treści Do Czytelnika..... 11 Przedmowa....... 13 Rozdział 1. Geneza i charakterystyka ustroju administracyjnego państw
Bardziej szczegółowoWydawnictwo Naukowe SCHOLAR
Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR Seria Współczesne Społeczeństwo Polskie wobec Przeszłości tom VII Redaktor naukowy serii: prof. dr hab. Andrzej Szpociński Recenzent: prof. dr hab. Jan Jacek Bruski Redaktor
Bardziej szczegółowoOD STAROŻYTNOŚCI DO R.
Spis treści WSTĘP 13 Rozdział 1 Dzieje CYPRU OD STAROŻYTNOŚCI DO 1878 R. 1.1. Historia Cypru do podboju tureckiego w 1571 r. 21 1.2. Cypr pod rządami Turków w latach 1571-1878 27 1.3. Sytuacja międzynarodowa
Bardziej szczegółowoAndrzej Jezierski. Cecylia Leszczyńska HISTORIA
Andrzej Jezierski Cecylia Leszczyńska HISTORIA Wydawnictwo Key Text Warszawa 2003 Spis treści Od autorów 13 Rozdział 1 Polska w średniowieczu 1.1. Państwo 15 1.2. Ludność 19 1.2.1. Zaludnienie 19 1.2.2.
Bardziej szczegółowoTytuł. Prawa mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce. Natalia Chojnacka
Tytuł Prawa mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce Natalia Chojnacka Mniejszość narodowa- Definicja Ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym precyzuje, że mniejszość
Bardziej szczegółowoObietnice wyborcze wobec krajów Partnerstwa Wschodniego i Rosji: Kampania wyborcza do Sejmu i Senatu przed wyborami 9 października 2011
Sojusz Lewicy Demokratycznej Obietnice wyborcze wobec krajów Partnerstwa Wschodgo i Rosji: Kampania wyborcza do Sejmu i Senatu przed wyborami 9 października 2011 pytania do Komitetów Wyborczych Priorytety
Bardziej szczegółowoKOMU ZAWDZIĘCZAMY TO, ŻE POLSKA WYBIŁA SIĘ NA NIEPODLEGŁOŚĆ?
KOMU ZAWDZIĘCZAMY TO, ŻE POLSKA WYBIŁA SIĘ NA NIEPODLEGŁOŚĆ? ROZBIORY POLSKI PRZYCZYNĄ UTRATY NIEPODLEGŁOŚCI NASTĄPIŁY W II POŁOWIE XVIII W. NA DRODZE CESJI TERYTORIUM I RZECZYPOSPOLITEJ DOKONANEJ PRZEZ
Bardziej szczegółowoLud Podolski, Głos Podola, Ziemia Podolska
Lud Podolski, Głos Podola, Ziemia Podolska Terytorium współczesnej Ukrainy zamieszkały przez liczne grupy nieukraińców Radziecki spadek - to spadek niepodległej Ukrainy i niepodległej Polski Ludność polska
Bardziej szczegółowoPREZENTACJA SĄSIEDZI POLSKI ABY URUCHOMIĆ PREZENTACJĘ PRZYCIŚNIJ F5 (PREZENTACJA SLAJDÓW AUTOMATYCZNA) AUTOR: mgr Danuta Rozmarynowska
PREZENTACJA SĄSIEDZI POLSKI ABY URUCHOMIĆ PREZENTACJĘ PRZYCIŚNIJ F5 (PREZENTACJA SLAJDÓW AUTOMATYCZNA) AUTOR: mgr Danuta Rozmarynowska SĄSIEDZI POLSKI Niemcy 1. Stolica: Berlin 2. Siedziba rządu: Berlin
Bardziej szczegółowoKształtowanie się geografii politycznej Kresów Wschodnich Granica wschodnia II Rzeczypospolitej cz. I
Adam Stanisław Wieczorek Kształtowanie się geografii politycznej Kresów Wschodnich Granica wschodnia II Rzeczypospolitej cz. I W roku 1918 zakończyła się I wojna światowa. Niemcy zostały pokonane, Rosja
Bardziej szczegółowoObietnice wyborcze wobec krajów Partnerstwa Wschodniego i Rosji: Kampania wyborcza do Sejmu i Senatu przed wyborami 25 października 2015 r.
Obietnice wyborcze wobec krajów Partnerstwa Wschodgo i Rosji: Kampania wyborcza do Sejmu i Senatu przed wyborami 25 października 2015 r. pytania do Komitetów Wyborczych Priorytety polskiej polityki wschodj:
Bardziej szczegółowoWarszawa, styczeń 2012 BS/10/2012 WSPÓŁCZESNE ZWIĄZKI Z DAWNYMI KRESAMI
Warszawa, styczeń 2012 BS/10/2012 WSPÓŁCZESNE ZWIĄZKI Z DAWNYMI KRESAMI Znak jakości przyznany przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 13 stycznia 2011 roku Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej
Bardziej szczegółowoCENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoEmigranci i spiskowcy
Emigranci i spiskowcy Historia Polski Klasa II LO Plan Powtórzenie Początki emigracji Przemarsz przez Niemcy Emigranci we Francji Komitet Lelewelowski Towarzystwo Demokratyczne Gromady Ludu Polskiego Hotel
Bardziej szczegółowoZADANIE 3. Dział III. Małe ojczyzny i wspólne państwo. Prawidłowe odpowiedzi zaznaczono w tekście przez podkreślenie.
ZADANIE 3 Dział III. Małe ojczyzny i wspólne państwo Prawidłowe odpowiedzi zaznaczono w tekście przez podkreślenie. 1. Samorząd gminny przywrócono w Polsce w roku: a) 1989 b) 1990 c) 1998 d) 1999. 2. W
Bardziej szczegółowoAgresja ZSRR na Polskę zbrojna napaść dokonana 17 września 1939 przez ZSRR na Polskę, będącą od 1 września 1939 w stanie wojny z III Rzeszą.
Agresja ZSRR na Polskę zbrojna napaść dokonana 17 września 1939 przez ZSRR na Polskę, będącą od 1 września 1939 w stanie wojny z III Rzeszą. Element działań wojennych kampanii wrześniowej pierwszej kampanii
Bardziej szczegółowoPRÓBNY EGZAMIN GIMNAZJALNY Z NOWĄ ERĄ 2016/2017 HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE
PRÓBNY EGZAMIN GIMNAZJALNY Z NOWĄ ERĄ 2016/2017 HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. Zadanie 1. (0 1) 6. Dziedzictwo antyku. Uczeń: 1) charakteryzuje
Bardziej szczegółowoCzy jesteśmy zwycięzcami? Polacy o przeszłości i o II wojnie światowej. Czy jesteśmy zwycięzcami? TNS Maj 2015 K.034/15
Polacy o przeszłości i o II wojnie światowej Informacja o badaniu Obchody 0. rocznicy zakończenia II wojny światowej rozpoczną się maja na Westerplatte, czyli w symbolicznym miejscu jej rozpoczęcia. Z
Bardziej szczegółowoRozkład materiału. kl. III/podręcznik :Poznać, zrozumieć, WSiP 2009/
Rozkład materiału kl. III/podręcznik :Poznać, zrozumieć, WSiP 2009/ Lp. Temat jednostki lekcyjnej Zagadnienia 1. I wojna światowa geneza, przebieg, skutki Proponowana Scenariusz lekcji liczba godzin str.
Bardziej szczegółowoTemat: Konstytucja marcowa i ustrój II Rzeczypospolitej
Temat: Konstytucja marcowa i ustrój II Rzeczypospolitej 1. Wybory do sejmu ustawodawczego (1919r.) 26 stycznia 1919 r. przeprowadzono wybory w dawnym Królestwie i Galicji Zachodnie, w czerwcu 1919 dołączyli
Bardziej szczegółowoSpis treści. Skróty i oznaczenia Przedmowa...19
Skróty i oznaczenia...13 Przedmowa...19 I. Polska w średniowieczu (wieki XI XV)...25 1. Wprowadzenie...25 2. Prehistoria...26 3. Średniowiecze...27 4. Uniwersytety...29 5. Matematyka w Europie przed 1400
Bardziej szczegółowo- Temat: Europejska polityka Rosji u progu XXI wieku Kierownik tematu: prof. dr hab. Bogdan Łomiński
Informacje ogólne Instytut Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego powstał w 1975 roku. Na dzień 30 listopada 2000 roku w Instytucie zatrudnionych było (w przeliczeniu na pełne etaty)
Bardziej szczegółowoKonkursy Przedmiotowe w roku szkolnym 2017/2018
PROGRAM MERYTORYCZNY KONKURSU HISTORYCZNEGO DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO I. CELE KONKURSU kształcenie umiejętności samodzielnego zdobywania wiedzy historycznej; rozbudzanie ciekawości
Bardziej szczegółowoRozdział II, w którym to o Złotym wieku Rzeczpospolitej rozprawiać będziemy
Rozdział II, w którym to o Złotym wieku Rzeczpospolitej rozprawiać będziemy Społeczeństwo i gospodarka Rzeczypospolitej w XVI wieku Niebo dla szlachty, raj Żydów, czyściec mieszczan, piekło chłopów. Ulotka
Bardziej szczegółowo5. Struktura narodowościowa i wyznaniowa w Polsce. Grupy etniczne
5. Struktura narodowościowa i wyznaniowa w Polsce. Grupy etniczne Polska jest zaliczana do państw jednolitych pod względem narodowościowym, etnicznym i religijnym. Wzrastające otwarcie na świat powoduje
Bardziej szczegółowoHistoria. Specjalność nauczycielska Studia niestacjonarne 2. stopnia
Historia. Specjalność nauczycielska Studia niestacjonarne 2. stopnia ECTS Liczba godzin egz./zal. I rok II rok razem w. ćw. razem w. ćw. s. 1 s. 2 s. 3 s. 4 I. Przedmioty kształcenia ogólnego 1. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoNOWA TOŻSAMOŚĆ NIEMIEC I ROSJI W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH
A Fundacja Studiów Międzynarodowych Foundation of International Studies NOWA TOŻSAMOŚĆ 3 NIEMIEC I ROSJI W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH Praca zbiorowa pod redakcją Stanisława Bielenia i Witolda M. Góralskiego
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wprowadzenie. Łączenie realizmu z wizją przyszłości... 13
Spis treści Wprowadzenie. Łączenie realizmu z wizją przyszłości............... 13 1. Polska granica zachodnia a zjednoczenie Niemiec w świetle stanowiska polskiego................................. 33 1.
Bardziej szczegółowoDrogi do Niepodległej kontekst międzynarodowy druga debata historyków w Belwederze 21 stycznia 2017
Moja Niepodległa https://mojaniepodlegla.pl/mn/debaty-belwederskie/2383,drogi-do-niepodleglej-kontekst-miedzynarodowy-drug a-debata-historykow-w-belweder.html 2019-09-06, 15:16 druga debata historyków
Bardziej szczegółowoSąsiedzi. Warszawa, październik 2004 r.
078/04 Sąsiedzi. Warszawa, październik 2004 r. Za dobrego sąsiada najczęściej uważane są Czechy i Słowacja, a za złego Rosja; opinie o Niemczech są podzielone, ale w sumie pozytywne. Krajom, które uważamy
Bardziej szczegółowo, , CZY ROSJA NAM ZAGRAŻA? WARSZAWA, KWIECIEŃ 95
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET: http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowo3 Religie Rola Rzymu Ośrodki kulturowe po upadku Rzymu 4 Schemat społeczeństwa Pojęcia
Klasa I ZS Temat Lp. Zakres treści Lekcja organizacyjna 1 Program nauczania System oceniania Źródła wiedzy o przeszłości i teraźniejszości 2 Epoki historyczne Źródła historyczne Dziedzictwo antyku Kształtowanie
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne na poszczególne oceny z przedmiotu historia klasa VII
Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z przedmiotu historia klasa VII ( wg programu Wczoraj i dziś nr dopuszczenia 877/4/2017 ). Rok szkolny 2017/2018 Ocena dopuszczająca : - zna datę i postanowienia
Bardziej szczegółowoBezpieczeństwo ' polityczne i wojskowe
AKADEMIA OBRONY NARODOWEJ A 388068 Bezpieczeństwo ' polityczne i wojskowe Redakcja i opracowanie: Andrzej Ciupiński Kazimierz Malak WARSZAWA 2004 SPIS TREŚCI WSTĘP 9 CZĘŚĆ I. NOWE PODEJŚCIE DO POLITYKI
Bardziej szczegółowo74 -ta rocznica agresji sowieckiej na Polskę 17.09.1939 r.
Nie o zemstę, lecz o prawdę i pamięć wołają Ofiary 74 -ta rocznica agresji sowieckiej na Polskę 17.09.1939 r. 70 -ta rocznica ludobójstwa na Kresach Wschodnich II RP Ostrowiec Świętokrzyski 17.09.2013
Bardziej szczegółowoGrabski dla Niepodległej. Jak zbudować funkcjonalną gospodarkę w niepodległym państwie polskim?
Grabski dla Niepodległej. Jak zbudować funkcjonalną gospodarkę w niepodległym państwie polskim? 1 W wyniku zaborów państwo polskie zostało wymazane z mapy Europy. Pomimo licznych powstań, nie udało się
Bardziej szczegółowoOcena: Postanowienia zabezpieczające przed ponownym wzrostem niemieckiej potęgi militarnej:
Sprawdzian 2 Data:... 1 Dział: Polska w drodze do odzyskania niepodległości Imię i nazwisko- Ilość pkt.- Ocena: Nr w dzienniku:.......... 1. (P) (0--1) Główną przyczyną wybuchu I wojny światowej było...
Bardziej szczegółowoGŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Urząd Statystyczny w Rzeszowie
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Urząd Statystyczny w Rzeszowie Warszawa-Rzeszów, październik 2014 r. Informacja sygnalna WYNIKI BADAŃ GUS Ruch graniczny oraz wydatki cudzoziemców w Polsce i Polaków za granicą
Bardziej szczegółowoHenryk Cimek PRZYNALEŻNOŚĆ GALICJI (MAŁOPOLSKI) WSCHODNIEJ W KONCEPCJACH POLSKICH KLUBÓW LUDOWYCH W 1919 R.
Polityka i Społeczeństwo 5/2008 ARTYKUŁY Henryk Cimek PRZYNALEŻNOŚĆ GALICJI (MAŁOPOLSKI) WSCHODNIEJ W KONCEPCJACH POLSKICH KLUBÓW LUDOWYCH W 1919 R. W kwestii dalszych losów Galicji (Małopolski) Wschodniej
Bardziej szczegółowoWspółpraca ze wschodnimi partnerami Polski jak działać pomimo trudnej sytuacji politycznej
Współpraca ze wschodnimi partnerami Polski jak działać pomimo trudnej sytuacji politycznej Pierwsza dyskusja na II Wschodnim Kongresie Gospodarczym dotyczyła sprawy dla gospodarki Podlaskiego, ale i pozostałych
Bardziej szczegółowo1. edycja Społeczny Komitet Opieki nad Starymi Powązkami, kierowany przez Jerzego Waldorffa, od wielu lat podejmujący działania zmierzające do ratowania zabytkowych nagrobków. Za fundusze zebrane głównie
Bardziej szczegółowoNa Zachodzie lepiej niż u nas w Rosji - Rosjanie o Rosji, Polsce i Niemczech
Na Zachodzie lepiej niż u nas w Rosji - Rosjanie o Rosji, Polsce i Niemczech Komunikat z badań Instytutu Spraw Publicznych Coraz więcej Rosjan wychodzi na ulice, aby wyrazić swoje niezadowolenie z sytuacji
Bardziej szczegółowoEGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 CZĘŚĆ 1. HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE
EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 CZĘŚĆ 1. HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ GH-H8 KWIECIEŃ 2018 Zadanie 1. (0 2) 2. Cywilizacje liskiego
Bardziej szczegółowoŚwiat po wielkiej wojnie
Świat po wielkiej wojnie 1. Konferencja pokojowa w Paryżu Początek to styczeń 1919r. Obradami kierowała Rada Najwyższa; złożona z przedstawicieli 5 zwycięskich mocarstw: 1. USA (prez. Wilson), 2. Wielka
Bardziej szczegółowoPrawa mniejszości narodowych i etnicznych w Europie
Prawa mniejszości narodowych i etnicznych w Europie Dni Europejskie na Uniwersytecie Gdańskim, 6 maja 2014 r. Artur Jabłoński (Kaszëbskô Jednota) Europa nie jest homogeniczna. Oprócz państw narodowych,
Bardziej szczegółowoMniejszości narodowe i etniczne w województwie wielkopolskim. Patryk Pawełczak pełnomocnik wojewody ds. mniejszości narodowych i etnicznych
Mniejszości narodowe i etniczne w województwie wielkopolskim Patryk Pawełczak pełnomocnik wojewody ds. mniejszości narodowych i etnicznych Kraj urodzenia Wyniki Spisu z 2011 r. wykazały, że 3413,4 tys.
Bardziej szczegółowoARKUSZ II - MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA
ARKUSZ II - MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA Zadania od 41. do 59. związane z analizą źródeł wiedzy historycznej (30 punków) Zasady oceniania: za rozwiązanie wszystkich zadań z arkusza II można uzyskać
Bardziej szczegółowoPRZEKLEŃSTWO GEOPOLITYKI EUGENIUSZ SMOLAR POLSKA ROSJA 2
6 marca 2015 roku 1 PRZEKLEŃSTWO GEOPOLITYKI 2 PRZEKLEŃSTWO GEOPOLITYKI Tadeusz Konwicki: Polska leży w przeciągu Europy. Zachód Wschód Polacy, zwykli Polacy, to wiedzą Jest to ważny element pamięci rodzinnej
Bardziej szczegółowo1. Wymień państwa,,trójporozumienia...
1. Wymień państwa,,trójporozumienia... 2. Dlaczego konflikt 1914-1918 nazwano I wojną światową? Jaki był charakter walk i rodzaje zastosowanej broni? 3. Wymień państwa powstałe po I wojnie światowej. 4.Kiedy
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE NR 1782/2003 PREZYDENTA MIASTA KRAKOWA Z DNIA 12 grudnia 2003 r.
ZARZĄDZENIE NR 1782/2003 PREZYDENTA MIASTA KRAKOWA Z DNIA 12 grudnia 2003 r. w sprawie przyjęcia projektu uchwały Rady Miasta Krakowa w sprawie budowy pomnika upamiętniającego 60 rocznicę masowej rzezi
Bardziej szczegółowoWykaz przedmiotów i modułów, które umożliwiają studentom powracającym z programów ERASMUS i MOST realizację kierunkowych efektów kształcenia
Wykaz przedmiotów i modułów, które umożliwiają studentom powracającym z programów ERASMUS i MOST realizację kierunkowych efektów kształcenia Kierunek: Stosunki międzynarodowe (studia I stopnia) Przedmioty
Bardziej szczegółowoKonflikt na Ukrainie osłabił bezpieczeństwo Litwinów 2015-06-15 15:21:15
Konflikt na Ukrainie osłabił bezpieczeństwo Litwinów 2015-06-15 15:21:15 2 Działania Rosji na Ukrainie osłabiły bezpieczeństwo Litwinów. Na Litwie, będącej członkiem NATO, nie powinien się powtórzyć ukraiński
Bardziej szczegółowoSpis treści CZĘŚĆ PIERWSZA U ŹRÓDEŁ USTROJU MARCOWEGO. I. Powrót na mapę polityczną Europy. Wstęp... 11
Spis treści Wstęp.............................................................. 11 CZĘŚĆ PIERWSZA U ŹRÓDEŁ USTROJU MARCOWEGO I. Powrót na mapę polityczną Europy Rozdział 1. Ziemie polskie w latach 1917
Bardziej szczegółowomusimy zatem wiedzieć policzyć dokładnie zawołać po imieniu opatrzyć na drogę Zbigniew Herbert
IDEA Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego służy pogłębieniu refleksji nad polskim doświadczeniem konfrontacji z dwoma totalitaryzmami nazistowskim i komunistycznym. Został powołany
Bardziej szczegółowoAndrzej Zapałowski "Następna Dekada. Gdzie byliśmy i dokąd zmierzamy", George Friedman, Kraków 2012 : [recenzja]
Andrzej Zapałowski "Następna Dekada. Gdzie byliśmy i dokąd zmierzamy", George Friedman, Kraków 2012 : [recenzja] Ante Portas. Studia nad bezpieczeństwem nr 2, 147-150 2013 RECENZJE ANTE PORTAS Studia nad
Bardziej szczegółowoBADANIE DIAGNOSTYCZNE
Centralna Komisja Egzaminacyjna BADANIE DIAGNOSTYCZNE W ROKU SZKOLNYM 2011/2012 CZĘŚĆ HUMANISTYCZNA HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE WYKAZ SPRAWDZANYCH UMIEJĘTNOŚCI GRUDZIEŃ 2011 Numer zadania 1. 2.
Bardziej szczegółowoPODSTAWA PROGRAMOWA (zakres podstawowy)
2016-09-01 HISTORIA PODSTAWA PROGRAMOWA (zakres podstawowy) SZKOŁY BENEDYKTA IV etap edukacyjny zakres podstawowy Cele kształcenia wymagania ogólne I. Chronologia historyczna. Uczeń porządkuje i synchronizuje
Bardziej szczegółowoRozkład materiału do historii w klasie III A
Rozkład materiału do historii w klasie III A 1. Rządy Jana III Sobieskiego. S 1. Źródła kryzysu monarchii polskiej w II połowie XVII wieku - przypomnienie materiału z kl. II 2. Elekcja Jana III Sobieskiego
Bardziej szczegółowoNie tylko Legiony Czyn zbrojny czwarta debata historyków w Belwederze 19 czerwca 2017
Moja Niepodległa https://mojaniepodlegla.pl/mn/debaty-belwederskie/2413,nie-tylko-legiony-czyn-zbrojny-19141918-czwarta-deb ata-historykow-w-belwederze-1.html 2019-07-01, 14:36 Nie tylko Legiony Czyn zbrojny
Bardziej szczegółowoWarszawa, czerwiec 2011 BS/71/2011 OPINIE O NASTAWIENIU KRAJÓW SĄSIEDZKICH DO POLSKI
Warszawa, czerwiec 2011 BS/71/2011 OPINIE O NASTAWIENIU KRAJÓW SĄSIEDZKICH DO POLSKI Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 13 stycznia 2011 roku Fundacja Centrum Badania
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp... DZIAŁ PIERWSZY. USTRÓJ POLSKI DO 1795 R... 1
Spis treści Wstęp... XI DZIAŁ PIERWSZY. USTRÓJ POLSKI DO 1795 R.... 1 Rozdział I. Monarchia patrymonialna... 3 Część I. Powstanie państwa polskiego... 3 Część II. Ustrój polityczny... 5 Część III. Sądownictwo...
Bardziej szczegółowoHistoria (Archiwistyka i Zarządzanie Dokumentacją; Dokumentalistyka; Regionalistyka) Studia niestacjonarne 2. stopnia (zaoczne)
Historia (Archiwistyka i Zarządzanie Dokumentacją; Dokumentalistyka; Regionalistyka) Studia niestacjonarne 2. stopnia (zaoczne) ECTS Liczba godzin egz./zal. I rok II rok razem w. ćw. razem w. ćw. s. 1
Bardziej szczegółowoHandel w Polsce zarabia na cudzoziemcach coraz więcej - analiza
Handel w Polsce zarabia na cudzoziemcach coraz więcej - analiza data aktualizacji: 2016.03.30 Główny Urząd Statystyczny podsumował dane o ruchu granicznym oraz wydatkach cudzoziemców w Polsce i Polaków
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII - KLASA SIÓDMA
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII - KLASA SIÓDMA EUROPA PO KONGRESIE WIEDEŃSKIM uczeń: DOPUSZCZAJĄCY DOSTATECZNY DOBRY BARDZO DOBRY CELUJĄCY -wymienia decyzje kongresu dotyczące ziem polskich, zna jego datę
Bardziej szczegółowo