Młodzi ale bezrobotni

Transkrypt

1 2013 Bilans Kapitału Ludzkiego Młodzi ale bezrobotni Czy problemem są strategie edukacyjne czy charakter rynku pracy? dr Magdalena Jelonek, UEK dr Marcin Kocór, UJ Warszawa, 25 marca 2013

2 prelegenci: dr Magdalena Jelonek, UEK- ekspertka BKL dr Marcin Kocór, UJ ekspert BKL paneliści: Jolanta Jaworska, Dyrektor Programów Publicznych IBM Bartłomiej Banaszak, Rzecznik Praw Absolwenta Nikolay Kirov, Dyrektor ds. Inicjatyw Strategicznych i Programów Edukacyjnych, Akademia Leona Koźmioskiego moderator: Monika Dawid-Sawicka, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości

3 Plan prezentacji Miejsca pracy oferowane młodym Wymagania stawiane przez pracodawców kandydatom, z uwzględnieniem osób młodych PRACODAWCY (POTRZEBY) Ogólna sytuacja osób młodych na rynku pracy Zmiana sytuacji kohort absolwentów Kierunek czy uczelnia? (sytuacja zawodowa absolwentów różnych kierunków kształcenia) MŁODZI (REALNA SYTUACJA)

4 POSZUKIWANI PRACOWNICY

5 Potrzeby zatrudnieniowe pracodawców Jesienią 2010 r. 16% pracodawców poszukiwało pracowników. Wiosną 2011 i 2012 r. chęd zatrudnienia nowych osób wykazywało po 17% pracodawców. Liczba poszukiwanych osób do pracy zwiększyła się o około osób (wzrost o 5%) pomiędzy 2010 i 2011 r. i o kolejne osób (4%) pomiędzy 2011 i 2012 r. Większą gotowośd zatrudnienia nowych osób wskazywali: Pracodawcy zatrudniający większą liczbę pracowników Krócej działający na rynku Bardziej innowacyjni Niezadowoleni z kompetencji zatrudnionych pracowników Działający w branży budowlanej i transportowej oraz usług specjalistycznych

6 Zmiana struktury popytu pracowników Najczęściej poszukiwanymi kategoriami zawodowymi byli: robotnicy wykwalifikowani, monterzy i operatorzy: w % zapotrzebowania, w 2011 i w %. specjaliści: w % popytu, w % i w % (włączając techników i średni personel). sprzedawcy i pracownicy usług: w % zapotrzebowania, w % a w % Wiosną 2011 i 2012 r. widad wyraźnie większe zapotrzebowanie na robotników w związku z pracami sezonowymi. Natomiast wiosną 2012 r. dał się zauważyd większy popyt na specjalistów.

7 Najczęściej poszukiwane zawody Zmiana Zmiana Robotnicy budowlani bez elektryków % 4% 83 Kierowcy i operatorzy pojazdów % 14% 52 Sprzedawcy i pokrewni % 10% 51 Pracownicy usług osobistych % -2% 72 Robotnicy obróbki metali, mechanicy % -12% 23 Specjaliści nauczania i wychowania % 55% 33 Średni personel ds. biznesu i administracji % -27% 74 Elektrycy i elektronicy % 63% 75 Robotnicy w przetw. spoż., obróbce drewna i tekstyliów % -7% 24 Specjaliści ds. ekonomicznych i zarządzania % -11% 21 Specjaliści nauk fiz., matem. i tech % -9% 93 Robotnicy pomoc. w górnictwie, przemyśle, bud. i trans % -35% 31 Średni personel nauk fiz., chem. i tech % 106% 22 Specjaliści ds. zdrowia % 93% 26 Specjaliści prawa, dziedzin społecznych i kultury % 307% 25 Specjaliści ds. technologii informacyjno-komunikacyjnych % 57% 43 Pracownicy ds. fin.-stat. i ewidencji materiałowej % -26% 34 Średni personel prawa, spraw społecznych, kultury % 19% 81 Operatorzy maszyn i urządzeo % -23% 91 Pomoce domowe i sprzątaczki % 53% 41 Sekretarki, operatorzy urządzeo biurowych % -12% 42 Pracownicy obsługi klienta % -3% 12 Kierownicy ds. zarządzania i handlu % -15% 13 Kierownicy ds. produkcji i usług % -34% 54 Pracownicy usług ochrony % -55%

8 Praca oferowana młodym Tylko dla młodych Z maks. rocznym doświadczeniem Ogół Pracownicy usług i sprzedawcy Specjaliści Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy Technicy i inny średni personel Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeo Pracownicy przy pracach prostych Pracownicy biurowi Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy Do młodych jest adresowane 8% ogółu stanowisk oferowanych przez pracodawców. Praca oferowana tylko ludziom młodym różni się m.in. od pracy oferowanej osobom z niewielkim doświadczeniem (maks. 1 rok). Pozytywne jest to, że praca oferowana ludziom młodym to częściej, niż przeciętnie praca dla specjalistów.

9 Którzy pracodawcy szukają młodych pracowników 1-9 0% 20% 40% 60% 80% 100% 12% 86% 3% Ofertę pracy dla osób młodych (do 30 lat) adresują stosunkowo częściej najmniejsze firmy (mikroprzedsiębiorstwa); Ogółem 8% 88% 4% 5% 92% 3% 11% 86% 3% Praca dla młodych (do 30 roku życia włącznie) Praca również dla młodych Praca nie dla młodych Jednocześnie relatywnie częściej, wraz ze wzrostem wielkości firmy, poszukiwani są pracownicy należący do szerokiego przedziału wiekowego; Chęd zatrudnienia młodych osób nie wiąże się raczej z fazą rozwoju przedsiębiorstwa (a więc jest niezależna m.in. od innowacyjności firmy).

10 Rotacja czy tworzenie nowych miejsc pracy? Praca dla młodych (do 30 r.ż. Praca również dla młodych Praca nie dla młodych 0% 50% 100% 13% 15% 41% Zdecydowana większość pracodawców nie przypisuje młodych pracowników do nowotworzonych miejsc pracy. Stosunkowo najczęściej pracodawcy poszukują pracowników na zupełnie nowe stanowiska gdy praca nie jest adresowana do młodych. Ogółem Stanowisko istniejące wcześniej 16% Może to oznaczać, że młodzi mają szansę na zatrudnienie przede wszystkim w wyniku rotacji na istniejącym stanowisku pracy bądź wymiany pokoleniowej. Całkiem nowe stanowisko

11 Praca oferowana dla młodych Praca dla młodych Praca NIE dla młodych Usługi specjalistyczne: - księgowy 11%, - nauczyciel przedszkola 10%, -fryzjer 10% - specjalista do spraw rozwoju systemów informatycznych, technik weterynarii 8% - specjalista do spraw sprzedaży 5% Edukacja prywatna: - instruktor rekreacji ruchowej 30%, -nauczyciel nauczania początkowego 28%, - artysta muzyk instrumentalista 19% - sprzedawca 8% - kucharz małej gastronomii, lektor języka angielskiego 7% Handel, gastronomia, hotel.: - sprzedawca w branży spożywczej 9%, - barman 8%, - przedstawiciel handlowy 7% - kelner 5%, - kierowca samochodu ciężarowego 5%, - sprzedawca w branży przemysłowej 4%, - psycholog, - pielęgniarka, - księgowy, - lekarz - rehabilitacja medyczna, - sprzedawca w branży przemysłowej, - sprzedawca w branży spożywczej, - kierowca samochodu ciężarowego, - lekarz - choroby wewnętrzne Procent stanowisk oferowanych w branżach względnie najczęściej poszukujących młodych pracowników

12 WYMAGANIA STAWIANE KANDYDATOM

13 Ogólne wymagania stawiane kandydatom Oferty pracy Deklaracje Oferty pracy Deklaracje Oferty pracy Deklaracje Płed 65 Płed 72 Płed 69 Doświadczenie Doświadczenie Doświadczenie Wykształcenie Wykształcenie Wykształcenie Zawód Zawód Zawód 99 Język Język Język Ogół 2011 Młodzi 2012

14 Ogólne wymagania stawiane kandydatom Płed 69 Płed 100 Doświadczenie Doświadczenie 53 Wykształcenie Wykształcenie 63 Zawód 99 Zawód Język Język Ogół Młodzi

15 Kompetencje wymagane u młodych pracowników Kompetencje Procent Kompetencje zawodowe 38 Kontakty z ludźmi, klientami 21 Odpowiedzialnośd, dyscyplina pracy, uczciwośd, wiarygodnośd 20 Komunikatywnośd klarowne przekazywanie myśli 14 Kultura osobista, uprzejmośd, autoprezentacja, dbanie o wizerunek 11 Dyspozycyjne 11 Chęd do pracy, pracowitośd 10 Starannośd, skrupulatnośd, dokładnośd, dbałośd o szczegóły 9 Kreatywnośd, bycie innowacyjnym, wymyślanie nowych rozwiązao 9 Współpraca w grupie 8 Uprawnienia, licencje, prawa jazdy 7 Rozwiązywanie problemów 7 Przedsiębiorczośd 6 Zaawansowana umiejętnośd obsługi komputera 6 Odpornośd na stres 6 Posługiwanie się urządzeniami technicznymi 5 Punktualnośd 5 Umiejętnośd uczenia się 5 Samodzielnośd 5 Lista pożądanych kompetencji i umiejętności nie zaskakuje zdecydowanie dominują kompetencje zawodowe, a na kolejnych miejscach wymieniane są kompetencje miękkie. Wysoko ceniona jest także dyspozycyjnośd młodych pracowników. Cechy wymagane w większym stopniu od młodych, niż od ogółu to: kultura osobista, uprzejmośd, autoprezentacja i dbałośd o wizerunek przedsiębiorczośd, kreatywnośd, innowacyjnośd, wymyślanie nowych rozwiązao punktualnośd

16 SYTUACJA ZAWODOWA ABSOLWENTÓW

17 Informacje wstępne Osoba młoda (do 30 r.ż. włącznie) Absolwent (osoby, które wchodziły na rynek pracy w ciągu ostatnich 10 lub - w przypadku absolwentów uczelni - 6 lat i po ukooczeniu szkoły nie kontynuowały nauki w systemie formalnym) Dane: Łączone z 3 prób Porównane 3 próby

18 Sytuacja zawodowa absolwentów szkół ponadgimnazjalnych oraz absolwentów szkół wyższych Profil wykształcenia Pracujący Bezrobotni Nieaktywni (BAEL) (BAEL) (BAEL) Robotnicze po ZSZ 68,30% 19,30% 12,40% USLU po ZSZ 52,30% 18,30% 29,30% Licencjat 63,80% 16,90% 19,30% Ogólne (liceum) 60,90% 16,20% 22,90% Techniczne (SRED po TECH) 74,40% 14,00% 11,70% Inżynier 76,50% 12,30% 11,10% Magister 80,70% 10,30% 9% Magister inżynier 85,30% 10,10% 4,60%

19 Sytuacja zawodowa absolwentów różnych ścieżek kształcenia w szkołach ponadgimnazjalnych Profil wykształcenia N Pracujący (BAEL) Bezrobotni (BAEL) Nieaktywni (BAEL) Robotnicze po ZSZ ,30% 19,30% 12,40% USLU po ZSZ ,30% 18,30% 29,30% Inne po TECH ,50% 17,50% 16,00% Profilowane (liceum) ,50% 16,40% 20,10% Ogólne (liceum) ,90% 16,20% 22,90% Techniczne (SRED po TECH) ,40% 14,00% 11,70% Zawodowe (szkoła policealna lub inna) ,70% 13,60% 16,70% Inne po ZSZ ,70% 12,80% 18,50% Relatywnie wysoki odsetek pracujących i niski bezrobotnych w technikach Absolwenci robotniczych kierunków kształcenia wysokie bezrobocie, ale też relatywnie wysokie zarobki Absolwenci zawodów usługowych w zasadniczych szkołach zawodowych relatywnie trudna sytuacja

20 Sytuacja zawodowa absolwentów uczelni Sytuacja absolwentów szkół wyższych nie jest tragiczna! (Wskaźnik zatrudnienia wśród młodych (do 30 r.ż włącznie) absolwentów uczelni był w 2011 r. zbliżony do ogólnego odsetka pracujących osób z wyższym wykształceniem (76,3%) Aspiracje zarobkowe bezrobotnych absolwentów uczelni wydają się byd realistyczne najniższa pensja, za jaką byliby skłonni podjąd pracę jest niższa od przeciętnego rynkowego wynagrodzenia w danej grupie Trudno jest mówid o pełnym zadowoleniu z zarobków wśród absolwentów - pensja, którą badani poszukujący pracy uważają za w miarę satysfakcjonującą jest wyższa od wynagrodzenie, które jest im skłonny zaoferowad rynek Czynnikiem, który istotnie różnicuje zarówno aspiracje zarobkowe, jak i rzeczywiste wynagrodzenie nie jest fakt ukooczenia kierunku inżynierskiego lub nieinżynierskiego, ale płed badanego

21 Stopieo ukooczonych studiów wyższych a sytuacja zawodowa badanych Licencjat Inżynier Magister Magister inżynier (N=732) (N=81) (N=1421) (N=109) Pracujący 63,8% 76,5% 80,7% 85,3% Bezrobotni 16,9% 12,3% 10,3% 10,1% Nieaktywni 19,3% 11,1% 9,0% 4,6% Ukooczenie studiów II stopnia zwiększa szanse rynkowe absolwentów! Sytuacja zawodowa magistra inżyniera i zwykłego magistra jest podobna Relatywnie dobra sytuacja rynkowa młodych inżynierów, uzyskanie dyplomu studiów II stopnia nie zwiększa istotnie ich szansy na posiadanie pracy Dla absolwentów studiów nie inżynierskich I stopnia posiadanie dyplomu studiów magisterskich stanowi ważny atut rynkowy

22 JAK ZMIENIA SIĘ SYTUACJA MŁODEGO POKOLENIA?

23 Sytuacja zawodowa absolwentów szkół ponadgimnazjalnych w poszczególnych grupach roczników Największy wzrost odsetka zatrudnionych w grupie młodych nieposiadających wyższego wykształcenia można obserwowad po 2-3 latach przebywania na rynku pracy Absolwenci liceów ogólnokształcących nie kontynuujący nauki startują z nisko położonego punktu, a w następnych latach przebywania na rynku poprawiają pozycję w podobnym tempie, jak absolwenci pozostałych analizowanych ścieżek Absolwenci szkół policealnych lub innych szkół zawodowych (nie wyższych) startują z podobnego pułapu co absolwenci liceów, jednak wraz ze wzrostem długości okresu przebywania na rynku pracy, wykonują ogromny skok

24 Sytuacja zawodowa absolwentów szkół ponadgimnazjalnych w poszczególnych grupach roczników Absolwenci techników (zawody techników i innego średniego personelu) posiadają najwyższy wskaźnik zatrudnienia w grupie przebywających na rynku pracy od roku do 3 lat, a w kolejnych latach kategorii tej towarzyszy regularny wzrost wskaźnika zatrudnienia Absolwenci techników (inne zawody) radzą sobie na rynku pracy lepiej niż absolwenci liceów czy zasadniczych szkół zawodowych, jednak w porównaniu do techników i innego średniego personelu zaczynają z niższego pułapu zatrudnienia i wolniej dochodzą do wysokiego wskaźnika zatrudnienia Absolwenci zawodów robotników wykwalifikowanych po ZSZ kategoria rozszczepiona (częśd na początku przygody z rynkiem pracy maja stosunkowo dużą szansę na zatrudnienie, dla części sytuacja jest niekorzystna) Absolwenci zawodów usługowych po ZSZ - Niskie i powoli rosnące wraz ze stażem na rynku pracy wskaźniki zatrudnienia, relatywnie wysokie i wolno malejące odsetki bezrobotnych oraz najwyższe odsetki nieaktywnych zawodowo

25 Sytuacja zawodowa absolwentów uczelni w poszczególnych grupach roczników Kohorta absolwentów Pracujący (dane z 2011) Pracujący (dane z 2012) 2010 r. 72,4% 69,3% 2009 r. 76,4% 78,3% 2008 r. 80,9% 82,7% r. 84,6% 84% Każdy kolejny rok przebywania na rynku zwiększa szansę absolwenta na posiadanie zatrudnienia Moment wejścia na rynek pracy jest czynnikiem istotnie wpływającym na szansę znalezienia zatrudnienia w perspektywie 2 lat od ukooczenia szkoły wyższej Sytuacja świeżo upieczonych absolwentów (do roku od ukooczenia uczelni) pogorszyła się między 2011 a 2012 rokiem

26 KIERUNEK CZY UCZELNIA?

27 Sytuacja zawodowa absolwentów kierunków strategicznych i masowych Absolwenci do 30 r.ż Absolwenci z ostatnich 10 lat kierunek inny kierunek kierunek inny kierunek strategiczny strategiczny Bezrobotni 9,6% 12,5% 6,3% 8,1% Nieaktywni 8,7% 12,1% 5,2% 8,1% zawodowo Pracujący 81,6% 75,4% 88,5% 83,8% Dane połączone z 3 tur badania Absolwentów kierunków określonych jako strategiczne cechuje ogólnie lepsza sytuacja rynkowa

28 Sytuacja zawodowa absolwentów kierunków strategicznych i masowych różnice wewnątrz grupy Ogółem Absolwenci z KIERUNKI STRATEGICZNE ostatnich 10 lat % N % N Informatyka 7,5% (4,9%) 268 9,0% (6,6%) 166 Budownictwo 10,3% (4,8%) 165 5,6% (4,2%) 72 Matematyka 11,2% (1,9%) ,9% (3,1%) 64 Biotechnologia 12,1% (5,3%) ,0% (6%) 83 Ochrona środowiska 14,5% (8,1%) ,2% (8,9%) 79 Inżynieria środowiskowa 17,6% (8,1%) 74 20,9% (9,3%) 43 Kierunki, po ukooczeniu których większośd badanych nie ma problemów za znalezieniem pracy (np. matematyka, budownictwo czy fizyka) Kierunki w przypadku których obserwuje się podobny, a czasem nawet wyższy odsetek bezrobotnych, jak w grupie absolwentów kierunków nie należących do grupy strategicznej (np. inżynieria środowiskowa 9,3% bezrobotnych absolwentów z ostatnich 10 lat czy ochrona środowiska 8,9%)

29 bkl.parp.gov.pl Dziękuję za uwagę. Magdalena Jelonek Marcin Kocór