Koreferat do załoŝeń Programu BPD Wisły Środkowej

Transkrypt

1 Koreferat do załoŝeń Programu BPD Wisły Środkowej Janusz Zaleski Biuro Koordynacji Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej Dorzecza Odry IMGW Warszawa - Zespół Ekspertów PBPDWŚ Kazimierz Dolny,

2 ZastrzeŜenia Nie prezentuję opinii zespołu ekspertów PBPDWŚ Opinia ekspercka na bazie doświadczeń z tworzeniem: - Programu dla Odry 2006 ( ) - Programu dla górnej Wisły ( ) - Aktualizacji Programu dla Odry 2006 ( )

3 Plan prezentacji 1. Ogólna ewaluacja Dobrze odrobione zadanie!! (ramowe cele strategiczne, główne kierunki interwencji) 2. Delimitacja obszaru 3. Uwagi metodologiczne 4. ZłoŜone obietnice chyba za daleko idące 5. Harmonogram prac zbyt optymistyczny 6. Organizacja prac 7. DOBRE RADY

4 Delimitacja dorzecza Środkowej Wisły

5 Uwagi metodologiczne - podejście zlewniowe = logika spływu wód powodziowych - Podejście BOTTOM UP (ZMiUW) versus TOP DOWN - Identyfikacja zagroŝeń ośrodków miejskich i duŝych skupisk ludności - wykorzystanie wstępnych map ryzyka powodziowego (będą do XII 2011) - Koncepcje i studia ochrony przed powodzią (są?) - skorzystanie z map zagroŝenia powodziowego (będą do 2013 roku dla całego kraju, ale gdzieś mogą być wcześniej!!) - Rola ekspertów versus rola administracji

6 ZłoŜone obietnice (1) 1. Szczegółowa analiza przebiegu charakterystycznych stanów wody i przepływów dla rzek dorzecza środkowej Wisły zostanie wykonana w pracach nad programem, aby móc uchwycić trend zmian oraz właściwie zaprojektować ewentualne rozwiązania techniczne. 2. Efektem prac będzie mapa obszarów chronionych, które zostaną uwzględnione w ochronie przeciwpowodziowej. 3. Docelowo zostanie wykonana mapa gęstości zaludnienia badanego obszaru. 4. Przebieg historycznych powodzi i parametry ich fal wezbraniowych są waŝne przy właściwym planowaniu przedsięwzięć słuŝących polepszeniu bezpieczeństwa powodziowego, dlatego teŝ będą uwzględniane w Programie. 5. zasięg wystąpienia powodzi historycznej będzie waŝnym kryterium przy wyznaczaniu obszarów problemowych.

7 ZłoŜone obietnice (2) 6. Zostanie dokonana ocena efektywności funkcjonowania i celowości utrzymania niektórych technicznych obiektów ochrony przeciwpowodziowej. 7. Podjęte zostaną działania zmierzające do ograniczenia presji osadniczej na terenach zagroŝonych powodzią. 8. W pracy nad Programem zbadane zostaną przyczyny tych strat, które wskaŝą kierunki interwencji zmierzające do podniesienia bezpieczeństwa powodziowego. 9. W toku dalszych prac nad Programem będzie rozpatrywane wprowadzenie automatycznych stacji monitoringu stanu wód. 10. Zostanie dokonana identyfikacja istniejących obiektów retencjonujących wodę w dorzeczu środkowej Wisły, określona ich obecna pojemność retencyjna oraz moŝliwości, bądź ograniczenia jej zwiększenia.

8 ZłoŜone obietnice (3) 11. WaŜna jest równieŝ ocena potencjalnych moŝliwości retencyjnych zlewni cząstkowych a w szczególności moŝliwości odtworzenia retencji przez budowę słuŝących do tego celu urządzeń wodnych lub realizację innych przedsięwzięć, jeŝeli w wyniku realizacji pozwolenia wodno prawnego nastąpi zmniejszenie naturalnej lub sztucznej retencji wód śródlądowych. 12. Zamierzenia Programu związane z Ŝeglugowym wykorzystaniem dróg wodnych w dorzeczu Wisły będą ukierunkowane na właściwe ich utrzymanie oraz poprawę stanu ich budowli regulacyjnych i hydrotechnicznych, łączących się i znaczących dla funkcji minimalizacji zagroŝenia powodziowego, stabilizacji koryta rzecznego i linii brzegów. 13. Dla potrzeb Programu zbadana zostanie zmiana poziomu wód podziemnych i jej wpływ na zjawiska powodziowe. 14. W toku opracowywania Programu zostaną przeanalizowane sposoby ograniczania osadnictwa na terenach naraŝonych na niebezpieczeństwo powodzi; przeznaczanie terenów pod obiekty i urządzenia przeciwdziałające powodziom.

9 ZłoŜone obietnice (4) 15. Zaproponowane zostaną działania zwiększające rolę gospodarki przestrzennej w zapobieganiu zarówno samym powodziom, jak i jej skutkom; oraz metody podnoszenia świadomości społecznej w zakresie przeznaczania terenów pod budownictwo, 16. W toku prac nad Programem zostanie dokonany przegląd planów ochrony przed powodzią we wszystkich województwach w dorzeczu Wisły środkowej i ich ocena pod kątem osiągania celów Programu. 17. Szczegółowy system niesienia pomocy i procedury zostanie opracowany podczas przygotowania Programu. 18. W czasie prac nad Programem zostaną przygotowane programy edukacyjne. 19. Intencją autorów załoŝeń Programu jest zdefiniowanie występujących przestrzennie dysproporcji zjawisk powodziowych oraz przedstawianie rekomendacji w zakresie ich minimalizowania.

10 ZłoŜone obietnice (5) 20. W związku z potrzebą osiągnięcia celów strategicznych Programu nastąpi skoncentrowany przestrzennie zespół działań róŝnych podmiotów (ze szczególną rolą państwa) poprzez wskazanie ograniczonej liczby, określonych przestrzennie obszarów problemowych, na których kumulują się procesy degradacji przestrzeni spowodowane klimatycznymi i pogodowymi uwarunkowaniami. 21. Na mapach zostanie przedstawione zróŝnicowanie przestrzenne obszarów wg wartości niŝej wymienionych wskaźników. Ich wartości docelowe zostaną rozwinięte w toku prac nad Programem.

11 ZłoŜone obietnice (6) 22. Celowe wydaje się bardziej elastyczne podejście do delimitacji granic według zasięgu rzeczywistego występowania zjawiska, w oparciu o następujące kryteria: obszary zalewowe wyznaczone na podstawie zasięgu powodzi historycznych; osadnictwo (zwartość zabudowy, poziom urbanizacji); obiekty infrastruktury krytycznej, społecznej i komunikacyjnej; zjawiska społeczno ekonomiczne (liczba mieszkańców, poziom PKB na mieszkańca, poziom ubóstwa, edukacji, dostępności komunikacyjnej obszarów), stan środowiska naturalnego. 23. W toku analiz, stosownie do wytycznych zawartych w KPZK i planach wojewódzkich, nastąpi zidentyfikowanie obszarów juŝ zabudowanych, na których konieczne i równocześnie moŝliwe jest, ze względów społecznych i gospodarczych, skuteczne zapobieganie dalszej ich zabudowie oraz obszarów, które zarówno ze względu na brak istniejącej zabudowy oraz ze względu na uwarunkowania hydrologiczne przeznaczone będą do naturalnej retencji rzecznej.

12 ZłoŜone obietnice (7) 24. W toku prac nad Programem rozwinięty i opisany zostanie system typologii obszarów problemowych, obligatoryjne będzie przeprowadzenie analizy rozwiązań wariantowych w ramach procedury strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. 25. W toku prac nad Programem rozwaŝone zostaną alternatywne rozwiązania w ramach rozwinięcia czterech scenariuszy, zaproponowanych przez ekspertów w trakcie powstawania załoŝeń do Programu. Będą to: Wariant zerowy -kontynuowanie dotychczasowych działań; Wariant pro-inwestycyjny; Wariant pro-ekologiczny; Wariant rekomendowany. 26. W toku prac nad Programem zostanie wypracowany sposób monitorowania i oceny stopnia osiągania kaŝdego z czterech celów głównych,

13 ZłoŜone obietnice (8) 27. Program poświęci znaczną uwagę zadaniom o charakterze nieinwestycyjnym, w sferze edukacji społeczeństwa i liderów lokalnych, w sferze kształtowania właściwych postaw społeczności lokalnych wobec zagroŝeń. Stad planowane będzie współfinansowanie takich działań z Europejskiego Funduszu Społecznego i Inicjatyw Wspólnotowych. 28. Ponadto w ramach dalszych prac zostanie wypracowany system wyboru projektów do współfinansowania ze środków unijnych. 29. Powstaną wstępne listy zadań moŝliwych do zrealizowania w trzech perspektywach czasowych: do 2016, do 2020 i do 2030: 30. Priorytetyzacja zadań i klasyfikacja na 4 kategorie 31. W fazie prac nad projektem Programu, niniejszy program określi cele i priorytety zadań, wskaŝe poziom i źródła finansowania

14 Harmonogram prac nad dokumentem ramowym zbyt optymistyczny Zakres prac I etap: Prace przygotowawcze opracowanie załoŝeń Programu Czas trwania 1. Opracowanie projektu załoŝeń Programu 4 miesiące 2. Konsultacje załoŝeń Programu 1 miesiąc 3. Przyjęcie załoŝeń Programu 3 miesiące 4. Projekt załoŝeń wystąpienie do GDOŚ i GIS 1 miesiąc II etap: Prace projektowe opracowanie Programu 5. Opracowanie Programu 7 miesięcy 6. Przeprowadzenie przetargu na opracowanie Prognozy Oddziaływania na Środowisko skutków realizacji Programu 4 miesiące Wykonawca Wojewoda Mazowiecki Wojewoda Mazowiecki Komitet Sterujący Okres projektowania i realizacji Programu II III IV I II III IV I II III IV Wojewoda Mazowiecki? Wojewoda Mazowiecki Wojewoda Mazowiecki Za mało czasu 7. Opracowanie Prognozy Oddziaływania na Środowisko 4 miesiące Wykonawca 8. Konsultacje do Prognozy Oddziaływania na Środowisko 1,5 miesiąca Wykonawca Przekazanie do GDOŚ i GIS (uzyskanie opinii) projektu Programu w ramach Strategicznej Oceny Oddziaływania na Środowisko Przekazanie projektu Programu i Prognozy Oddziaływania na Środowisko do konsultacji 1 miesiąc 1 miesiąc Wojewoda Mazowiecki Wojewoda Mazowiecki 11. Analiza uwag i wniosków z konsultacji 3 miesiące Wykonawca 12. Przeprowadzenie przetargu na wykonanie raportu ewaluacyjnego ex-ante 2 miesiące Wojewoda Mazowiecki 13. Opracowanie raportu ewaluacyjnego ex-ante 2 miesiące Wykonawca III etap: uzgodnienia i konsultacje Programu opracowanie wersji końcowej, przyjęcie Programu 14. Opinia MRR o zgodności projektu Programu ze Strategią Rozwoju Kraju 1 miesiąc MRR 15. Konsultacje społeczne projektu Programu 1 miesiąc MSWiA 16. Przyjęcie Programu Uchwałą Rady Ministrów 3 miesiące IV etap: Realizacja, monitoring i aktualizacje Programu Rada Ministrów

15 Organizacja prac - instytucjonalna

16 Organizacja prac procesowo produktowa? - - Pełnomocnicy i zespoły konsultacyjne nie stworzą optymalnego Programu - - musi być szeroka współpraca ze środowiskiem naukowym (praktyków) i wysokiej klasy konsultantami - - musi być współpraca z RZGW Warszawa - - powstawanie Programu to proces - - do jego powstania potrzebne jest wiele produktów cząstkowych

17 Dobra praktyka - PdGW 1 WPROWADZENIE 2 CEL I ZAKRES PROGRAMU 3 UZASADNIENIE PODJĘCIA PROGRAMU 3.1 Główne wskaźniki zagroŝenia powodziowego w dorzeczu górnej Wisły na tle kraju 3.2 Specyfika oraz wewnętrzne zróŝnicowanie uwarunkowań powodziowych w dorzeczu górnej Wisły 3.3 Ocena istniejącej infrastruktury przeciwpowodziowej na tle stanu zagroŝenia powodziowego 4 ZAŁOśENIA DO PROGRAMU W KONTEKŚCIE KRAJOWYM I REGIONALNYM 4.1 Miejsce PROGRAMU w europejskiej polityce zarządzania ryzykiem powodziowym 4.2 Kontekst krajowy PROGRAMU Odniesienie do dokumentów wiąŝących ochronę przed powodzią z innymi działaniami i z zarządzaniem w zakresie gospodarowania zasobami środowiska oraz przeciwdziałania nadzwyczajnym zagroŝeniom Odniesienie PROGRAMU do wymogów ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju 4.3 Kontekst regionalny PROGRAMU 4.4 ZałoŜenia uwzględnione przy formułowaniu PROGRAMU

18 PdGW (2) LISTA KOMPLEKSOWYCH PROJEKTÓW - ZADAŃ PROGRAMU Zasady identyfikacji zadań Źródła informacji i danych Procedura i zasady formułowania zadań Osie zadaniowe PROGRAMU i ich podstawowy zakres Ocena efektów realizacji zadań 5.2 Lista zadań, ich koszt oraz okres realizacji 5.3 Opisy zadań 5.4 Zadania priorytetowe Główne uwarunkowania realizacji PROGRAMU 6.2 Beneficjenci PROGRAMU 6.3 Efekty PROGRAMU 6.4 System wskaźników monitorowania i oceny realizacji PROGRAMU Podstawy sformułowania wskaźników realizacji PROGRAMU Wskaźniki wykorzystania środków finansowych Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu Wskaźniki oddziaływania Matryca oceny realizacji PROGRAMU 7 WARUNKI FINANSOWE REALIZACJI PROGRAMU 7.1 Podstawowe załoŝenia proponowanego modelu finansowania PROGRAMU 7.2 InŜynieria finansowa Programu 8 ZARZĄDZANIE PROGRAMEM 9 MATERIAŁY WYKORZYSTANE WSKAŹNIKI MONITOROWANIA EFEKTÓW REALIZACJI PROGRAMU

19 DOBRE RADY -Po niewielkich uzupełnieniach i korektach (lub bez nich) załoŝenia Programu mogą być punktem wyjścia do prac nad opracowaniem Programu -- konieczne jest podejście zlewniowe i subzlewniowe do wyznaczania sposobów zarządzania ryzykiem powodziowym (LOGIKA SPŁYWU WÓD POWODZIOWYCH) -- SYNCHRONIZACJA Z WDRAśANIEM DYREKTYWY POWODZIOWEJ -- podejście TopDown powinno równowaŝyć BottomUp -- zaprojektowanie prac w układzie procesowo produktowym -- realistyczny harmonogram działań (raczej do końca 2013) (Środki UE będą dostępne najszybciej od połowy 2014) -- waŝna rola opracowań finansowych i opłacalnościowych -- NIE NALEśY WYWAśAĆ OTWARTYCH DRZWI (PdGW)

20 Dziękuję za uwagę Janusz Zaleski