Ocena sprawności ogólnej, funkcjonowania codziennego oraz jakości życia u chorych w podeszłym wieku z podejrzeniem zespołu otępiennego

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Ocena sprawności ogólnej, funkcjonowania codziennego oraz jakości życia u chorych w podeszłym wieku z podejrzeniem zespołu otępiennego"

Transkrypt

1 PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2012;9(4): artykuł oryginalny original article Ocena sprawności ogólnej, funkcjonowania codziennego oraz jakości życia u chorych w podeszłym wieku z podejrzeniem zespołu otępiennego Assessment of overall efficiency, daily living activities and quality of life in elderly adults with suspected dementia Jowita Woźniak 1,4, Anna Królicka 2, Anna Pokryszko-Dragan 3, Aldona Włodarczyk 4, Krzysztof Dudek 5, Krzysztof Włodarczyk 6 1 Klinika Neurochirurgii, Akademicki Szpital Kliniczny we Wrocławiu 2 Oddział Psychiatryczny dla Dzieci i Młodzieży, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. J. Gromkowskiego we Wrocławiu 3 Klinika Neurologii, Akademicki Szpital Kliniczny we Wrocławiu 4 Ośrodek Medycyny Paliatywnej i Hospicyjnej w Będkowie 5 Instytut Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn, Politechnika Wrocławska 6 Oddział Chorób Wewnętrznych, Szpital im. Św. Jadwigi Śląskiej w Trzebnicy Słowa kluczowe: podeszły wiek, otępienie, codzienne funkcjonowanie, sprawność ogólna, jakość życia Key words: elderly adults, dementia, daily living activities, overall efficiency, quality of life Streszczenie Wstęp Zespoły otępienne stanowią poważny problem medyczny i społeczny w populacji osób po 65 rż. Celem pracy było porównanie sprawności ogólnej, jakości życia i funkcjonowania codziennego u osób w podeszłym wieku z podejrzeniem zespołu otępiennego i bez jego cech. Materiał i metody Materiał stanowiło 66 chorych hospitalizowanych w Ośrodku Medycyny Paliatywnej i Hospicyjnej w Będkowie oraz na Oddziale Chorób Wewnętrznych Szpitala im. Św. Jadwigi Śląskiej w Trzebnicy. Codzienne funkcjonowanie w zakresie czynności podstawowych oceniono za pomocą skali Activities of Daily Living (ADL), złożonych Instrumental Activities of Daily Living (IADL), ogólną sprawność skalą Barthel. Jakość życia określano w oparciu o kwestionariusz samooceny EQ-5D oraz VAS (Visual Analogue Scale). Do oceny funkcji poznawczych użyto: MMSE (Mini Mental State Examination) i Testu Rysowania Zegara. Na podstawie wyniku MMSE chorych podzielono na 2 grupy: I z cechami otępienia (MMSE<23 pkt; 36 osób) i II bez cech otępienia (MMSE 23pkt; 30 osób) i porównano je pod względem powyższych parametrów. PGP 163 Jowita Woźniak Klinika Neurochirurgii, Akademicki Szpital Kliniczny we Wrocławiu Ul. Borowska 213, Wrocław Tel. (71) lub (71) jowita_wozniak@yahoo.com Copyright 2012 Fundacja Ochrony Zdrowia Psychicznego

2 150 Wyniki U 12 (33.3%) pacjentów z grupy I ustalono wcześniej rozpoznanie zespołu otępiennego. Pacjenci ci istotnie częściej popełniali błędy w Teście Rysowania Zegara oraz gorzej radzili sobie z wykonywaniem podstawowych i złożonych czynności życia codziennego. Ich sprawność ogólna była istotnie obniżona. Jakość życia mierzona skalą EQ-5D wskazywała na obniżenie jakości życia chorych z podejrzeniem zespołu otępiennego, natomiast w skali VAS, oceniającej subiektywny stan zdrowia, nie zaobserwowano istotnych różnic między grupami. Wnioski Zespół otępienny wiąże się z obniżeniem sprawności ogólnej i pogorszeniem codziennego funkcjonowania chorych, zarówno w prostych, jak i złożonych czynnościach życiowych, a także subiektywnym obniżeniem jakości życia w 5 aspektach: zdolności poruszania się, samoobsługi, codziennej działalności, występowania bólu lub dyskomfortu oraz obecności niepokoju lub przygnębienia. Natomiast jakość życia w skali VAS, w której chorzy z podejrzeniem zespołu otępiennego oceniali swój obecny stan zdrowia, nie uległa istotnemu pogorszeniu i grupy nie różniły się istotnie statystycznie miedzy sobą. Abstract Introduction Dementive disorders constitute a serious medical and social problem in the elderly population. The aim of our study was to comparison the quality of life, overall efficiency and daily living activities in elderly persons with suspected and without dementia. Material and methods The study comprised 66 subjects hospitalized in Centre of Paliative Medicine in Będków and in the Department of Internal Medicine of St Jadwiga s Hospital in Trzebnica. Daily functioning was evaluated using Activities of Daily Living (ADL) and Instrumental Activities of Daily Living (IADL) scales, and overall efficiency with Barthel scale. Quality of life was assessed using self-assessment questionnaire EQ-5D as well as Visual Analogue Scale (VAS). Cognitive functions were measured with Mini Mental State Examination (MMSE) and Clock-Drawing Test. On the basis of MMSE results patients were divided into two groups: I with dementia (MMSE<23 pkt; 36 subjects) and II without dementia (MMSE 23pkt; 30 subjects). Results Dementia was diagnosed before in 12 (33%) patients from group I. They made more mistakes in the Clock Drawing Test. They scored less than patients in group II in ADL and IADL, as well as in Barthel s scale, which indicated lower level of daily functioning and general efficiency. Quality of life measured by EQ-5D scale was decreased in suspected dementive patients group, while in VAS scale, assessing the subjective state of health, no significant difference between groups was observed. Conclusions Dementia is associated with a lowered overall efficiency and deterioration of everyday functioning of patients, both in simple and complex activities of life, as well as a subjective decrease in the quality of life in 5 dimensions: mobility, self-care, daily activities, pain or discomfort, and the presence of anxiety or depression. However, the quality of life in VAS, in which patients with suspected dementia, assessed their current health status, was not significantly deteriorate and groups did not differ significantly among themselves.

3 151 Wstęp Otępienie wg klasyfikacji ICD-10 jest zespołem objawów spowodowanych chorobą ośrodkowego układu nerwowego (oun) o charakterze przewlekłym lub postępującym, obejmującym zaburzenia wyższych czynności korowych, takich jak: pamięć, myślenie, orientacja, rozumienie, liczenie, zdolność do uczenia się, funkcje językowe oraz zdolność do porównywania, oceniania i dokonywania wyborów [1]. Częstość występowania zespołów otępiennych jest różna i zależy od położenia geograficznego, grupy etnicznej, a także od metodologii badań. Całkowitą liczbę osób dotkniętych otępieniem w Polsce szacuje się na około tys., w tym tys. z otępieniem alzheimerowskim [2]. Częstość występowania otępienia rośnie logarytmicznie wraz z wiekiem od ok. 1% osób w 65 roku życia do 30-40% po 90 roku życia [3]. Chorzy z zespołem otępiennym stanowią w Polsce aż % pensjonariuszy domów opieki [4]. Diagnostyka, leczenie i opieka nad chorymi z otępieniem to istotny problem medyczny i społeczny, zwłaszcza wobec zwiększającej się w Polsce populacji osób w podeszłym wieku i ich nierzadko trudnej sytuacji socjalnej. Występowanie zaburzeń poznawczych u osób w podeszłym wieku sprzyja ich niepełnosprawności oraz w znacznym stopniu utrudnia leczenie schorzeń współistniejących i rehabilitację [5]. Właściwa ocena profilu i głębokości zaburzeń poznawczych z uwzględnieniem aspektów praktycznych (zakres funkcjonowania, codzienne czynności, zdolność do samoobsługi) zasadniczo wpływa na jakość opieki nad osobami w podeszłym wieku [6]. W dostępnym piśmiennictwie polskim brak jest opracowań na temat codziennego funkcjonowania i jakości życia osób w podeszłym wieku, w aspekcie ich zaburzeń poznawczych. Celem pracy było porównanie sprawności ogólnej, jakości życia i funkcjonowania codziennego osób w podeszłym wieku z podejrzeniem zespołu otępiennego i bez jego cech. Materiał i metody Badaniem objęto 66 chorych (42 kobiety i 24 mężczyzn), w wieku lat (średnia 75,02 lat), hospitalizowanych w okresie od listopada 2010 do lutego 2011 w Ośrodku Medycyny Paliatywnej i Hospicyjnej w Będkowie oraz w Oddziale Chorób Wewnętrznych Szpitala im. Św. Jadwigi Śląskiej w Trzebnicy. Do badania zakwalifikowano chorych, którzy byli w stanie odpowiadać na zadawane pytania i zrozumieć informację o badaniu oraz wyrazić świadomą zgodę na wzięcie w nim udziału. U wszystkich badanych wykonano test Mini Mental State Examination (MMSE) oraz Test Rysowania Zegara wg Schulmana i wsp. [18,19] w celu oceny funkcji poznawczych. Codzienne funkcjonowanie w zakresie czynności podstawowych oceniono za pomocą skali Activities of Daily Living (ADL), a w zakresie czynności złożonych za pomocą Instrumental Activities of Daily Living (IADL). Ogólną sprawność badanych określono przy użyciu skali Barthel. Jakość życia analizowano w oparciu o kwestionariusz samooceny EQ-5D oraz VAS (Visual Analogue Scale) jako skalę oceniającą w sposób subiektywny stan zdrowia [14]. Skala EQ-5D umożliwiła samoocenę jakości życia chorych w 5 obszarach: zdolności poruszania się, samoopieki, zwykłej działalności, występowania bólu lub dyskomfortu oraz obecności niepokoju lub przygnębienia. Natomiast w skali VAS chorzy wyrażali ocenę obecnego stanu zdrowia zaznaczając odpowiednią wartość na podziałce pomiędzy: 0 najgorszym wyobrażalnym stanem zdrowia a 100 najlepszym wyobrażalnym stanem zdrowia. Pacjenci wypełniali kwestionariusze w obecności badających, po dokładnym objaśnieniu ich treści. W ocenie ogólnej sprawności za pomocą skali Barthel uczestniczył personel pielęgniarski. Na podstawie dostępnej dokumentacji medycznej ustalono rozpoznania schorzeń, z powodu których badani byli hospitalizowani i chorób współistniejących oraz stosowane leki. Na podstawie wyników MMSE badanych podzielono na dwie grupy: I z wynikiem poniżej 23 punktów, sugerującym zespół otępienny i II bez znacznego deficytu poznawczego (23 30 punktów). Porównano obie grupy pod względem wszystkich uzyskanych wyników. Dla każdej z grup przeanalizowano ponadto korelacje między wynikami poszczególnych testów i skal. Analizę statystyczną przeprowadzono przy użyciu testu U Manna-Whitney a, testu rang Spearmana, testu chi kwadrat, testu T Studenta w pakiecie programu Statistica. Jako poziom istotny statystycznie przyjęto p poniżej 0,05.

4 152 Wyniki Do grupy I zakwalifikowano 36 osób (24 kobiety, 12 mężczyzn, w wieku: lat, średnio 79 lat), natomiast do grupy II 30 osób (18 kobiet,12 mężczyzn, w wieku: lat, średnio 70 lat). Tabela 1. Wyniki porównań struktury wiekowej, płci i wyniku MMSE w obu grupach Table 1. The results of comparisons of the age structure, gender and MMSE results in both groups parametr Grupa 1 N = 36 Grupa 2 N = 30 wynik porównania grupa 1 vs. 2 wiek [lata]: średnia x odchylenie standardowe s mediana Me min. max. 79,05 8, ,16 7, Płeć: kobiety mężczyźni p > 0.05 MMSE [pkt.]: średnia x odchylenie standardowe s mediana Me min. max. 17,7 4, ,8 2, p < Tabela 2. Wyniki Testu Rysowania Zegara Table 2. Results of Clock Drawing Test Liczba pacjentów (odsetek) Razem N = 66 Grupa 1 N = 36 Grupa 2 N = 30 Wynik porównania Grupa 1 vs. 2 wykonał prawidłowo test 15 (23%) 0 (0%) 15 (50%) Błąd I 9 (14%) 1 (3%) 8 (27%) Błąd II 5 (8%) 2 (6%) 3 (10%) test chi-kwadrat: χ 2 = 43,4 df = 6 p < Błąd III 15 (23%) 13 (36%) 2 (7%) Błąd IV 3 (5%) 3 (8%) 0 (0%) Błąd V 1 (2%) 1 (3%) 0 (0%) nie wykonał testu 18 (27%) 16 (44%) 2 (7%)

5 153 Ryc. 1. Porównanie oceny wykonywania podstawowych (skala ADL) i złożonych (IADL) czynności życia codziennego w grupie I (z cechami otępienia) i II (bez cech otępienia) oraz wyniki testu U Manna-Whitney a Fig. 1. Comparison of the evaluation of managing with basic (ADL scale) and complex (IADL) activities of daily living in group I (with the features of dementia) and II (without evidence of dementia) and the results of the U Mann-Whitney test Pacjenci z grupy I byli starsi średnio o 9 lat od chorych z grupy II ( ). Obie grupy nie różniły się istotnie pod względem struktury płci. Wyniki porównania struktury wiekowej i płciowej oraz wyniku MMSE obu grup zebrano w tab. 1. Średni wynik MMSE u badanych z grupy I wynosił 17,7 pkt. (SD: ± 4.3, Me: 19), z grupy II 26,8 pkt. (SD: ± 2.3, ME: 27) (p < ). Porównując poszczególne funkcje poznawcze oceniane w MMSE, stwierdzono, że obie grupy nie różniły się istotnie pod względem zapamiętywania, nazywania, rozumienia i czytania (p > 0.05) natomiast w zadaniach testujących pozostałe funkcje (orientacja w czasie i przestrzeni, uwaga i liczenie, przypominanie, powtarzanie, pisanie i rysowanie) badani z grupy I uzyskali istotnie niższą punktację. W grupie I badani popełniali istotnie więcej błędów w Teście Rysowania Zegara (Tab. 2). Pacjenci z grupy I uzyskali istotnie mniej punktów zarówno w skali ADL, jak i IADL, oceniających funkcjonowanie w zakresie podstawowych oraz złożonych czynności życia codziennego (Ryc. 1). Grupa I wykazywała także niższy poziom sprawności ogólnej, ocenionej w skali Barthel (Tab. 3). Jakość życia została oceniona według kwestionariusza EQ-5D jako gorsza przez badanych z grupy I, natomiast wyniki samooceny w VAS nie różniły się istotnie między grupami, być może jest to skutek niewłaściwej, Ryc. 2. Porównanie samooceny jakości życia chorych za pomocą skali VAS (po lewej) oraz kwestionariusza EQ-5D w grupie 1 (z cechami otępienia) i 2 (bez cech otępienia) oraz wyniki testu U Manna-Whitney a Fig. 2. Comparison of the patients self-assessment of quality of life using VAS (left) and EQ-5D questionnaire in group 1 (with features of dementia) and 2 (without evidence of dementia) and the results of the U Mann-Whitney te

6 154 Tabela 3. Wyniki oceny ogólnej sprawności badanych w skali Barthel Table 3. Results of the assessment of patients overall efficiency in Barthel scale Oceniana czynność Razem N = 66 Grupa 1 N = 36 Grupa 2 N = 30 Wynik porównania Grupa 1 vs. Grupa 2 (test Manna- Whitney a) Jedzenie [pkt] średnia x 8,9 7,9 10,0 odchylenie standardowe s 2,1 2,5 0,0 Siadanie, przemieszczanie się łóżko-krzesło [pkt] średnia x 11,4 9,9 13,2 odchylenie standardowe s 4,8 5,3 3,3 Higiena osobista [pkt] średnia x 3,6 2,9 4,5 odchylenie standardowe s 2,2 2,5 1,5 Korzystanie z toalety [pkt] średnia x 7,9 6,9 9,0 odchylenie standardowe s 3,7 4,0 3,1 Mycie całego ciała [pkt] średnia x 3,0 2,2 4,0 odchylenie standardowe s 2,5 2,5 2,0 Poruszanie się po płaskim [pkt] średnia x 10,8 9,0 13,0 odchylenie standardowe s 5,1 5,6 3,4 Wchodzenie/schodzenie po schodach [pkt] średnia x 6,1 4,4 8,0 odchylenie standardowe s 4,0 3,9 3,1 Ubieranie się [pkt] średnia x 7,8 6,4 9,5 odchylenie standardowe s 3,6 4,2 1,5 Kontrola stolca [pkt] średnia x 8,3 7,1 9,8 odchylenie standardowe s 3,2 3,8 0,9 Kontrola moczu [pkt] średnia x 7,5 6,3 9,0 odchylenie standardowe s 3,8 4,4 2,4 Suma [pkt] średnia x 75,3 63,1 90,0 odchylenie standardowe s 29,0 31,8 16,1 wartość minimalna x min kwartyl dolny Q mediana Me kwartyl górny Q wartość maksymalna x max Z 2,898 0,0038 Z 2,492 0,0127 Z 2,202 0,0277 Z 2,202 0,0277 Z 2,827 0,0047 Z 2,904 0,0037 Z 3,387 0,0007 Z 2,762 0,0057 Z 2,704 0,0068 Z 2,337 0,0194 Z 3,908

7 155 Ryc. 3. Diagramy korelacyjne współzależności funkcjonowania chorych w zakresie podstawowych czynności życia codziennego (skala ADL) i poziomu ogólnej sprawności chorych (skala Barthel) Fig. 3. Diagrams of correlation between managing with basic activities of daily living (ADL scale) and level of overall efficiency (Barthel scale) in studied patients. subiektywnej oceny stanu zdrowia wywołany występowaniem zaburzeń funkcji poznawczych u chorych z grupy z cechami otępienia (Ryc. 2). U chorych z gr. I stopień funkcjonowania w zakresie podstawowych czynności korelował wprost proporcjonalnie ze stopniem funkcjonowania w zakresie czynności złożonych, podobnie jak ze sprawnością ogólną oraz jakością życia ocenianą w skali VAS. Wykazano także wprost proporcjonalną zależność między stopniem funkcjonowania w zakresie czynności złożonych a jakością życia w skali VAS. Dla grupy I wykazano odwrotnie proporcjonalną zależność pomiędzy: funkcjonowaniem w zakresie czynności podstawowych i złożonych a jakością życia ocenianą za pomocą kwestionariusza EQ-5D oraz ocenami jakości życia za pomocą metod EQ-5D i VAS. W grupie II dodatnie korelacje zaobserwowano między: Tabela 4. Macierz współczynników korelacji rang Spearmana między wykorzystanymi testami w grupie I Table 4. Matrix of Spearman's rank correlation coefficients between tests in group I ADL IADL Barthel EQ-5D VAS MMSE = 0,015 0,9275 = 0,026 0,8773 = 0,036 0,8335 0,094 0,5949 = 0,064 0,7082 ADL = 0,790 p < = 0,909 p < 0,646 0,0003 = 0,414 0,0159 IADL = 0,784 p < 0,673 = 0,378 0,0275 Barthel 0,674 = 0,321 0,0616 EQ-5D 0,443 0,0121

8 156 Tabela 5. Macierz współczynników korelacji rang Spearmana między wykorzystanymi testami w grupie II Table 5. Matrix of Spearman's rank correlation coefficients between tests in group II ADL IADL Barthel EQ-5D VAS MMSE = 0,055 0,7690 = 0,212 0,2542 = 0,322 0,0828 0,269 0,0342 = 0,061 0,7418 ADL = 0,765 p < = 0,865 p < 0,695 0,0002 = 0,136 0,4653 IADL = 0,690 0,0002 0,712 = 0,015 0,9345 Barthel 0,723 = 0,225 0,2259 EQ-5D 0,395 0,0335 stopniem funkcjonowania w zakresie czynności podstawowych a złożonych, stopniem funkcjonowania w zakresie czynności podstawowych lub złożonych a ogólną sprawnością pacjentów. Ujemne korelacje stwierdzono pomiędzy stopniem deficytu zdolności poznawczych ocenionym w MMSE a jakością życia w skali EQ-5D, stopniem funkcjonowania w zakresie czynności podstawowych lub złożonych a jakością życia ocenianą za pomocą EQ5D oraz wynikami oceny jakości życia w skalach EQ-5D i VAS (Tab. 4 i 5). Szczególnie wysoki poziom istotności korelacji odnotowano dla wyników ADL oraz skali Barthel (Ryc. 3). W oparciu o dokumentację medyczną stwierdzono, że tylko 12 (33.3%) pacjentów z grupy I miało już wcześniej ustalone rozpoznanie zespołu otępiennego: u 9 osób o etiologii naczyniopochodnej, a w pojedynczych przypadkach było to otępienie toksyczne (etylizm), alzheimerowskie i neurozwyrodnieniowe (bez podania szczegółowego rozpoznania). W obu grupach najczęściej występującym schorzeniem było nadciśnienie tętnicze (u 39% pacjentów z grupy I i 43% z grupy II). Udar mózgu lub wieloogniskowe naczyniopochodne uszkodzenie mózgu stwierdzono u 30,5% badanych z grupy Ii 13,5% z grupy II. Chorobę niedokrwienną serca (stan po zawale mięśnia serca lub dławicę piersiową) oraz zaburzenia rytmu serca (głównie migotanie przedsionków) rozpoznano u 22% pacjentów w grupie I i 30% w grupie II. Na trzecim miejscu pod względem częstości występowania w obu grupach znalazła się cukrzyca (28% w grupie I i 23% w grupie II). Dyskusja Kluczowe znaczenie w diagnostyce ma badanie neuropsychologiczne oceniające poziom funkcji poznawczych. MMSE, ze względu na prostą, przystępną dla badanego formę i przejrzysty system punktacji, stanowi jeden z najbardziej rozpowszechnionych testów, służących jako narzędzie przesiewowe w ocenie zaburzeń poznawczych i pozwala na dalsze ukierunkowanie diagnostyki zespołu otępiennego [8,14,15]. Z tego względu MMSE wybrano jako podstawowe narzędzie różnicujące poziom funkcji poznawczych u osób w podeszłym wieku. W interpretacji wyniku MMSE należy uwzględnić wiek badanego oraz jego

9 157 poziom wykształcenia [14]; niektórzy autorzy [16,17] zwracają ponadto uwagę na niewielką czułość i trudności interpretacyjne tego testu zarówno w łagodnych zaburzeniach poznawczych, jak i np. u pacjentów z afatycznymi zaburzeniami mowy [8,14]. Przydatne jest więc uzupełnienie MMSE we wstępnej ocenie deficytu poznawczego dodatkowym badaniem, np. Testem Rysowania Zegara lub Krótkim Testem Stanu Psychicznego (STMS, Short Test of Mental Status) [14]. Wilmanska i Gułaj [8] wykazały większą czułość STMS w porównaniu z MMSE w ocenie funkcji poznawczych u osób w wieku podeszłym. Ze względu na prostotę i krótki czas trwania oraz możliwość oceny tzw. funkcji wykonawczych nie ujętych w MMSE, przeprowadzono jednak w badanej grupie Test Rysowania Zegara. Jego wyniki (liczba i stopień popełnianych błędów) różniły się istotnie między grupami z cechami zespołu otępiennego i bez objawów otępienia. Wyniki obu testów u osób z otępieniem wskazują na deficyt zarówno funkcji korowych, jak i podkorowych, co stanowi podstawę do odpowiednio ukierunkowanego badania neuropsychologicznego z określeniem profilu i głębokości otępienia. Wstępna, przesiewowa ocena funkcji poznawczych przy zastosowaniu wymienionych wyżej testów, mogłaby być przeprowadzana u osób w podeszłym wieku już na poziomie Podstawowej Opieki Zdrowotnej. Takie postępowanie nie jest jednak rozpowszechnione, za czym przemawia fakt, że tylko u 33% osób zakwalifikowanych do grupy I zespół otępienny został już uprzednio rozpoznany. W przeważającej większości byli to pacjenci z otępieniem naczyniopochodnym, u których przebyty udar lub wieloogniskowe niedokrwienie mózgu wykazane w badaniach obrazowych skłoniły prawdopodobnie do bardziej wnikliwej oceny funkcji poznawczych. Tylko u dwóch badanych rozpoznano otępienie o etiologii zwyrodnieniowej, podczas gdy otępienie alzheimerowskie powszechnie jest uznawane za najczęstsze (40-60%) [3]. Można przypuszczać, że u osób w podeszłym wieku nie obciążonych schorzeniem oun, zaburzenia funkcji poznawczych obserwowane przez otoczenie odnoszone są zbyt pochopnie do procesu starzenia się lub schorzeń ogólnoustrojowych, które z wyjątkiem zaburzeń metaboliczno endokrynnych, stosunkowo rzadko prowadzą do zespołu otępiennego. U osób z podejrzeniem zespołu otępiennego stwierdzono istotnie niższe wykładniki funkcjonowania w zakresie codziennych czynności. Tylko 50% badanych z tej grupy (przy aż 90% w grupie II) uzyskało co najmniej 4 punkty w skali ADL. Przy istotnych różnicach wyników ADL i IADL między grupami, nie stwierdzono jednak istotnej korelacji między tymi parametrami a wynikami MMSE. Schiffczyk i wsp. [9] w 137-osobowej grupie chorych z otępieniem alzheimerowskim wykazali ujemną korelację między stopniem otępienia ocenianego w MMSE a stopniem funkcjonowania w zakresie czynności podstawowych badanym w skali Bayer-ADL, jak również ze stopniem zaburzeń zachowania w chorobie Alzheimera (Behave-AD) ocenianymi przez samych chorych. Obserwacja autorów potwierdza iż, wraz ze wzrostem stopnia zaburzeń funkcji poznawczych maleje możliwość obiektywnej samooceny codziennego funkcjonowania oraz zaburzeń zachowania u chorych z otępieniem. Jak wspomniano, MMSE jest przydatnym narzędziem do wstępnego rozpoznania zaburzeń poznawczych, ale nie pozwala na precyzyjną ocenę ich głębokości, co zwłaszcza w mniej licznej grupie chorych może utrudniać wykazanie korelacji wyniku testu z innymi parametrami. Zwraca uwagę fakt, że deficyt poznawczy istotnie pogarsza funkcjonowanie osób nawet z względnie zachowaną sprawnością fizyczną i w znacznym stopniu decyduje o ich uzależnieniu od opieki otoczenia. Niższy wynik w skali Barthel w badanej przez nas grupie chorych z podejrzeniem demencji świadczył o ich gorszej ogólnej sprawności. Podobne rezultaty uzyskali Tomaszewski i wsp. [7] u pensjonariuszy domów opieki społecznej; średni wiek badanej grupy wynosił 83,5 roku, a u 81% stwierdzono cechy otępienia. Wysoki poziom istotności korelacji między wynikami ADL i skali Barthel w badanej przez nas grupie wskazuje na ścisły związek codziennej aktywności chorych z ich sprawnością ogólną. Zastosowanie skal ADL i IADL w ocenie funkcjonowania osób w podeszłym wieku obok dość rozpowszechnionej skali Barthel może ułatwić określenie ich potrzeb i możliwości oraz zapewnienie pomocy w odpowiednim zakresie. Ocena jakości życia u osób w podeszłym wieku może stanowić istotny miernik skuteczności stosowanego leczenia i sprawowanej opieki. W przypadku chorych z zespołem otępiennym, poziom jakości życia w samoocenie pacjentów należy interpretować ze szczególną ostrożnością. Kwestionariusz EQ-5D z VAS po odpowiednim objaśnieniu może być wypełniony także przez chorych z łagodnym i umiarkowanym deficytem poznawczym. Należy jednak brać pod uwagę ograniczony wgląd pacjentów z zespołem otępiennym we własne możliwości i ograniczenia funkcjonowania [11,12]. W innych badaniach EQ-5D stosowano w grupie chorych z otępieniem zamiennie z QOL-AD [9,10,13]. Autorzy zwracali jednak uwagę na różnice w ocenie jakości życia dokonywane przez samych pacjentów i ich opiekunów. Schiff-

10 158 czyk i wsp. [9] wykazali korelację poziomu jakości życia z głębokością zaburzeń poznawczych tylko dla wyniku EQ-5D przeprowadzonego u opiekunów, a nie u samych badanych. Hoe i wsp. [10] stwierdzili podobną zależność dla poziomu jakości życia i nasilenia depresji. W naszym materiale istotna różnica między grupami dotyczyła tylko wyniku VAS, a nie EQ-5D. Niższej sprawności ogólnej i ograniczonemu zakresowi funkcjonowania u chorych z podejrzeniem otępienia nie towarzyszyło więc istotne pogorszenie jakości życia w samoocenie tych chorych. Zaburzenia funkcji poznawczych mogą ograniczać wgląd chorych w ich sytuację i powodować rozbieżność między subiektywnym odbiorem ich jakości życia a obiektywną oceną ich funkcjonowania. Ujemną korelację pomiędzy stopniem głębokości otępienia w skali MMSE a wynikiem EQ-5D wykazano tylko dla osób bez podejrzenia zespołu otępiennego, można podejrzewać, że u chorych z niezaburzoną funkcją poznawczą występował zdecydowanie lepszy wgląd w samoocenę jakości życia. Wnioski Zespół otępienny wiąże się z obniżeniem sprawności ogólnej i pogorszeniem codziennego funkcjonowania chorych, zarówno w prostych, jak i zlożonych czynnościach życiowych, a także subiektywnym obniżeniem jakości życia w 5 aspektach: zdolności poruszania się, samoobsługi, codziennej działalności, występowania bólu lub dyskomfortu oraz obecności niepokoju lub przygnębienia. Natomiast jakość życia w skali VAS, w której chorzy z podejrzeniem zespołu otępiennego oceniali swój obecny stan zdrowia, nie ulega istotnemu pogorszeniu.

11 159 Piśmiennictwo [1] Pużyński S, Wciórka J (red.). Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania icd-10, Uniwersyteckie Wydawnictwo medyczne Vesalius, Instytut Psychiatrii i Neurologii. Kraków-Warszawa; s [2] Gabryelewicz T Rozpowszechnienie zespołów otępiennych wśród mieszkańców warszawskiej dzielnicy Mokotów w wieku lat. Psychiatr. Pol. 1999; 3: [3] Jóźwiak A Dementia in the elderly. Geriatria 2008; 2: [4] Matthiews F.E, Denning T Prevalence of dementia in institutional care. Lancet 2002; 360: [5] Kowalska J, Szczepańska-Gieracha J, Rymaszewska J Cognitive impairment and dementia problem of geriatric physiotherapy. Fizjoterapia 2010; 18(2): [6] Szczepańska-Gieracha J, Wieprow J, Kowalska J Stosunek fizjoterapeutów do pacjentów w podeszłym wieku z zaburzeniami mentalnymi i behawioralnymi. Ocena skuteczności przeprowadzonego szkolenia. Psychogeriatria Pol. 2009; 6(1): [7] Tomaszewski K, Matusik P, Chmielowska K, Nowak J, Parnicka A, Dubiel M, Gąsowski J Dementia and physical function among elderly residents of chosen care home. Gerontol. Pol. 2010; 18(2): [8] Wilmańska J, Gułaj E Assessment of cognition disorders in elderly adults attempt to compare different screening methods. Gerontol. Pol. 2008; 16(2): [9] Shiffczyk C, Romero B, Jonas Ch i wsp Generic quality of life assessment in dementia patients: a prospective cohort study. BMC Neurology 2010; 10: 48. [10] Hoe J, Katona C, Orrell M, Livingston G Quality of life in dementia: care recipient and caregiver perceptions of quality of life in dementia: the LASER-AD study. Int. J. Geriatr. Psychiatry 2007; 22: [11] Vogel A, Mortenstein E.L, Hasselbalch S.G, Andersen B.B, Waldemar G Patient versus informant reported quality of life in the earliest phases of Alzheimer s disease. Int. J. Geriatr. Psychiatry 2006; 21: [12] Riepe M.W, Mittendorf T, Forstl H, Frolich L et al Quality of life as an outcome in Alzheimer s disease and other dementias-obstacles and goals. BMC Neurology 2009; 9: 47. [13] Bhattacharya S, Vogel A, Hansen M.L.H, Waldorff F.B, Waldemar G Generic and diseasespecific measures of quality of life in patiens with mild Alzheimer s disease. Dement. Geriatr. Cogn. Disord. 2010; 30: [14] Kotapka-Minc S Znaczenie badania neuropsychologicznego w diagnostyce otępienia. Polski Przegląd Neurologiczny 2007; 3(2): [15] Opala G, Ochudło S Obraz kliniczny i różnicowanie otępienia naczyniowego. Udar Mózgu 2004; 6(1): [16] Benson A.D, Slavin M.J, Tran T.T, Petrell J.R, Doraiswamy P.M Screening for early Alzheimer s disease: is there still a role for mini-mental state examination?. Prim. Care Companion J. Clin. Psychiatry 2005; 7: [17] Tang-Wai D.F, Knopman D.S, Geda Y.E I wsp Comparison od the short test of mental status and mini-mental state examination in mild cognitive impairment. Arch Neurol. 2003; 60: [18] Krakowska D, Milewska A, Suwalska A Selected simple methods of dementia diagnosis application for medical practice. Nowiny Lekarskie 2003, 72(1): [19] Shulman K.I, Gold P.D, Cohen C.A, Zucchero C.A Clock-drawing and dementia the community: a longitudinal study. Int J Ger Psych. 1993, 8(6): Revieved/Zrecenzowano Accepted/Zatwierdzono do druku

12 KOMUNIKAT REDAKCJI Call for Manuscripts The editors welcome original full-length research articles or short communications within the scope of the journal, not previously published or submitted to another publisher, for consideration for publication in the Psychogeriatria Polska (Polish Journal of Geriatric Psychiatry) All submissions will be independently refereed. Editorial office Psychogeriatria Polska Fundacja Ochrony Zdrowia Psychicznego Wrocław, ul. Nożownicza 4/8

Kluczowe znaczenie ma rozumienie procesu klinicznego jako kontinuum zdarzeń

Kluczowe znaczenie ma rozumienie procesu klinicznego jako kontinuum zdarzeń Lek Anna Teresa Filipek-Gliszczyńska Ocena znaczenia biomarkerów w płynie mózgowo-rdzeniowym w prognozowaniu konwersji subiektywnych i łagodnych zaburzeń poznawczych do pełnoobjawowej choroby Alzheimera

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School

Bardziej szczegółowo

Zespoły neurodegeneracyjne. Dr n. med. Marcin Wełnicki III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii II WL Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Zespoły neurodegeneracyjne. Dr n. med. Marcin Wełnicki III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii II WL Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Zespoły neurodegeneracyjne Dr n. med. Marcin Wełnicki III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii II WL Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Neurodegeneracja Choroby przewlekłe, postępujące, prowadzące

Bardziej szczegółowo

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją 234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 232 SECTIO D 2003

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 232 SECTIO D 2003 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 232 SECTIO D 2003 *Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pedagogiki i Pielęgniarstwa 21-500

Bardziej szczegółowo

prof. dr hab. Andrzej Potemkowski Zakład Psychologii Klinicznej i Psychoprofilaktyki. Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie

prof. dr hab. Andrzej Potemkowski Zakład Psychologii Klinicznej i Psychoprofilaktyki. Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie Lekarz, neurolog Marzena Zboch Dyrektor ds. medycznych Ośrodek Badawczo- Naukowo- Dydaktyczny Chorób Otępiennych Uniwersytetu Medycznego, im. Księdza Henryka Kardynała Gulbinowicza SP ZOZ w Ścinawie Rozprawa

Bardziej szczegółowo

Testy przesiewowe choroby Alzheimera

Testy przesiewowe choroby Alzheimera Testy przesiewowe choroby Alzheimera WYNIKI TESTU PRZESIEWOWEGO CHOROBY ALZHEIMERA: 7-30 wynik prawidłowy 4- zaburzenia poznawcze bez otępienia 9-3 otępienie lekkiego stopnia -8 otępienie średniego stopnia

Bardziej szczegółowo

OCENA SATYSFAKCJI ŻYCIOWEJ I SAMOPOCZUCIA PSYCHICZNEGO PACJENTÓW PRZED OPERACJĄ TĘTNIAKA AORTY

OCENA SATYSFAKCJI ŻYCIOWEJ I SAMOPOCZUCIA PSYCHICZNEGO PACJENTÓW PRZED OPERACJĄ TĘTNIAKA AORTY OCENA SATYSFAKCJI ŻYCIOWEJ I SAMOPOCZUCIA PSYCHICZNEGO PACJENTÓW PRZED OPERACJĄ TĘTNIAKA AORTY EVALUATION OF LIFE SATISFACTION AND PSYCHOLOGICAL WELL-BEING OF PATIENTS BEFORE SURGERY AORTIC ANEURYSM Emilia

Bardziej szczegółowo

Znaczenie depresji u chorych kardiologicznych

Znaczenie depresji u chorych kardiologicznych Znaczenie depresji u chorych kardiologicznych Tomasz Podolecki, Zbigniew Kalarus Katedra Kardiologii, Wrodzonych Wad Serca i Elektroterapii, Oddział Kliniczny Kardiologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego;

Bardziej szczegółowo

Geriatryczna Skala Oceny Depresji a sytuacja materialna i rodzinna osób starszych. Wstępne wyniki projektu PolSenior

Geriatryczna Skala Oceny Depresji a sytuacja materialna i rodzinna osób starszych. Wstępne wyniki projektu PolSenior Aleksandra Szybalska Katarzyna Broczek Warszawski Uniwersytet Medyczny Malwina Wawrzyniak Warszawski Uniwersytet Medyczny Małgorzata Mossakowska Geriatryczna Skala Oceny Depresji a sytuacja materialna

Bardziej szczegółowo

Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT

Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość

Bardziej szczegółowo

Porównanie jakości życia u chorych z zespołami depresyjnymi i białaczkami

Porównanie jakości życia u chorych z zespołami depresyjnymi i białaczkami Piotr Magiera, Miko/aj Majkowicz, Iwona Trzebiatowska, Krystyna de Walden-Ga/uszko Porównanie jakości życia u chorych z zespołami depresyjnymi i białaczkami Katedra i I Klinika Chorób Psychicznych AM w

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE

Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE Autor: Tytuł: Promotor: lek. Anna Zielińska Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV dr hab. Anita Bryńska STRESZCZENIE WSTĘP: W

Bardziej szczegółowo

WIEDZA K_W01 Posiada ogólną wiedzę na temat neurologopedii jako specjalności logopedycznej. K_W02 Zna neurolingwistyczne i psycholingwistyczne

WIEDZA K_W01 Posiada ogólną wiedzę na temat neurologopedii jako specjalności logopedycznej. K_W02 Zna neurolingwistyczne i psycholingwistyczne WIEDZA K_W01 Posiada ogólną wiedzę na temat neurologopedii jako specjalności logopedycznej. K_W02 Zna neurolingwistyczne i psycholingwistyczne uwarunkowania wypowiedzi językowych. K_W03 Posiada usystematyzowaną

Bardziej szczegółowo

Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych. Efekty kształcenia dla studiów podyplomowych WIEDZA

Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych. Efekty kształcenia dla studiów podyplomowych WIEDZA Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Nazwa studiów: NEUROLOGOPEDIA Z ELEMENTAMI AUDIOLOGII I FONIATRII Typ studiów: kwalifikacyjne/doskonalące Symbol Efekty kształcenia dla studiów

Bardziej szczegółowo

Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego

Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób

Bardziej szczegółowo

ANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW

ANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW ANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW Rozprawa doktorska Autor: lek. Marcin Wełnicki Promotor: prof. dr hab. n. med Artur

Bardziej szczegółowo

Otępienie w praktyce. Tomasz Gabryelewicz Anna Barczak Maria Barcikowska

Otępienie w praktyce. Tomasz Gabryelewicz Anna Barczak Maria Barcikowska Otępienie w praktyce Tomasz Gabryelewicz Anna Barczak Maria Barcikowska Otępienie w praktyce Tomasz Gabryelewicz, Anna Barczak, Maria Barcikowska Copyright by Termedia Wydawnictwa Medyczne, Poznań 2018

Bardziej szczegółowo

Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.

Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski

Bardziej szczegółowo

Streszczenie mgr Agnieszka Kotwica

Streszczenie mgr Agnieszka Kotwica Streszczenie mgr Agnieszka Kotwica Słowa kluczowe: rehabilitacja uzdrowiskowa, dysfunkcje narządu ruchu, ból, jakość życia Zdrowie na podstawie definicji prezentowanej, przez WHO oznacza całkowity brak

Bardziej szczegółowo

Wydział Nauk o Zdrowiu KATOWICE

Wydział Nauk o Zdrowiu KATOWICE Wydział Nauk o Zdrowiu 6.12.2014 KATOWICE syndrome - zespół słabości, zespół wątłości, zespół kruchości, zespół wyczerpania rezerw. Zespół geriatryczny, charakteryzujący się zmniejszeniem rezerw i odporności

Bardziej szczegółowo

PLAN STUDIÓW. Seminaria. Wykłady. Psychologia ogólna Egzamin. Technologie informatyczne w pracy naukowej Zaliczenie z oceną

PLAN STUDIÓW. Seminaria. Wykłady. Psychologia ogólna Egzamin. Technologie informatyczne w pracy naukowej Zaliczenie z oceną Nazwa kierunku: Psychologia zdrowia Poziom: jednolite studia magisterskie Cykl kształcenia: 2019/2020 do 2023/2024 PLAN STUDIÓW ROK: I (19/20) Nazwa modułu/ przedmiotu Psychologia ogólna 5 70 40 30 Egzamin

Bardziej szczegółowo

Diagnoza neuropsychologiczna a przesiewowa ocena funkcji poznawczych możliwości i ograniczenia

Diagnoza neuropsychologiczna a przesiewowa ocena funkcji poznawczych możliwości i ograniczenia Diagnoza neuropsychologiczna a przesiewowa ocena funkcji poznawczych możliwości i ograniczenia Emilia Sitek Copernicus Podmiot Leczniczy Sp. z o.o., Szpital Specjalistyczny Św. Wojciecha, Oddział Neurologii

Bardziej szczegółowo

lek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej

lek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej lek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr

Bardziej szczegółowo

ARTYKUŁ ORYGINALNY/ORIGINAL PAPER

ARTYKUŁ ORYGINALNY/ORIGINAL PAPER ARTYKUŁ ORYGINALNY/ORIGINAL PAPER Otrzymano/Submitted: 22.06.2010 Poprawiono/Corrected: 24.06.2010 Zaakceptowano/Accepted: 24.06.2010 Akademia Medycyny Wpływ przebytych upadków na sprawność osób starszych

Bardziej szczegółowo

Metody przesiewowej oceny funkcji poznawczych. Emilia Sitek

Metody przesiewowej oceny funkcji poznawczych. Emilia Sitek Metody przesiewowej oceny funkcji poznawczych Emilia Sitek Oprac. Emilia Sitek Poradnia Zaburzeń Pamięci Copernicus Podmiot Leczniczy Sp. z o.o. Szpital Św. Wojciecha Al. Jana Pawła II 50 Gdańsk Przesiewowa

Bardziej szczegółowo

Standardy postępowania w chorobach otępiennych. Maria Barcikowska

Standardy postępowania w chorobach otępiennych. Maria Barcikowska Standardy postępowania w chorobach otępiennych Maria Barcikowska Rozwój wiedzy od 1984 1. Przestało obowiązywać rozpoznanie AD przez wykluczenie - fenotyp został ostatecznie zdefiniowany 2. Rozwój metod

Bardziej szczegółowo

Termin realizacji praktyki: od r. do 201. r. Zakładowy opiekun praktyki:. Uczelniany opiekun praktyki:.

Termin realizacji praktyki: od r. do 201. r. Zakładowy opiekun praktyki:. Uczelniany opiekun praktyki:. (nazwa uczelni) (nazwa wydziału, zakładu) Kierunek studiów: Praktykant: Nr albumu.:.. Rok akademicki: 201 /201. Miejsce praktyki (instytucja/firma): Termin realizacji praktyki: od... 201 r. do 201. r.

Bardziej szczegółowo

Psychiatria z uwzględnieniem problemów ludzi starszych Pielęgniarstwo

Psychiatria z uwzględnieniem problemów ludzi starszych Pielęgniarstwo Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nysie Instytut Pielęgniarstwa Nazwa modułu (przedmiotu) Kierunek studiów Profil kształcenia Poziom studiów Forma studiów Semestr studiów Tryb zaliczenia przedmiotu Formy

Bardziej szczegółowo

Dr Mariola Seń z Zespołem. Zakład Promocji Zdrowia, Katedra Zdrowia Publicznego Akademia Medyczna im.piastów Śląskich we Wrocławiu

Dr Mariola Seń z Zespołem. Zakład Promocji Zdrowia, Katedra Zdrowia Publicznego Akademia Medyczna im.piastów Śląskich we Wrocławiu Dr Mariola Seń z Zespołem Zakład Promocji Zdrowia, Katedra Zdrowia Publicznego Akademia Medyczna im.piastów Śląskich we Wrocławiu Opieka długoterminowa Według diagnozy Grupy Roboczej ds. przygotowania

Bardziej szczegółowo

Kompleksowa Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna nad pacjentem z Otępieniem - propozycja ekspercka

Kompleksowa Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna nad pacjentem z Otępieniem - propozycja ekspercka Kompleksowa Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna nad pacjentem z Otępieniem - propozycja ekspercka D. Ryglewicz, M. Barcikowska, A. Friedman, A. Szczudlik, G.Opala Zasadnicze elementy systemu kompleksowej

Bardziej szczegółowo

Otępienie i depresja u pacjentów w podeszłym wieku w Praktyce Lekarza Rodzinnego

Otępienie i depresja u pacjentów w podeszłym wieku w Praktyce Lekarza Rodzinnego M.M. Bujnowska-Fedak, U. Grata- Borkowska, B.J. Sapilak Otępienie i depresja u pacjentów w podeszłym : 349 353 Copyright by Wydawnictwo Continuo PRACE ORYGINALNE ORIGINAL PAPERS Otępienie i depresja u

Bardziej szczegółowo

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu. Kierunek: Fizjoterapia

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu. Kierunek: Fizjoterapia Załącznik nr 1 do zarządzenia Nr 12/2012 Rektora PWSZ w Koninie z dnia 28 lutego 2012 w sprawie ustalenia wzoru sylabusa PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 144 SECTIO D 2004

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 144 SECTIO D 2004 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 144 SECTIO D 2004 Zakład Pielęgniarstwa Psychiatrycznego Wydział Opieki i Oświaty Zdrowotnej Śląskiej Akademii Medycznej*

Bardziej szczegółowo

Katarzyna Lomper. Wydział Nauk o Zdrowiu Katedra Pielęgniarstwa Klinicznego. Zakład Pielęgniarstwa Internistycznego. Tytuł rozprawy doktorskiej:

Katarzyna Lomper. Wydział Nauk o Zdrowiu Katedra Pielęgniarstwa Klinicznego. Zakład Pielęgniarstwa Internistycznego. Tytuł rozprawy doktorskiej: Katarzyna Lomper Wydział Nauk o Zdrowiu Katedra Pielęgniarstwa Klinicznego Zakład Pielęgniarstwa Internistycznego Tytuł rozprawy doktorskiej: Wpływ zespołu kruchości i zaburzeń funkcji poznawczych na przestrzeganie

Bardziej szczegółowo

Choroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych

Choroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych Choroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych 23 lutego, przypada obchodzony po raz szósty, ogólnopolski

Bardziej szczegółowo

Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24

Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24 Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24 Cel - przegląd ma na celu określenie częstości występowania

Bardziej szczegółowo

THE MOST FREQUENT PHYSICAL MODALITIES IN PATIENTS WITH PAIN IN LUMBOSACRAL SPINE AND AN ASSESSMENT OF THEIR ANALGESIC EFFECTIVENESS

THE MOST FREQUENT PHYSICAL MODALITIES IN PATIENTS WITH PAIN IN LUMBOSACRAL SPINE AND AN ASSESSMENT OF THEIR ANALGESIC EFFECTIVENESS NAJCZĘŚCIEJ STOSOWANE ZABIEGI FIZYKALNE U PACJENTÓW Z DOLEGLIWOŚCIAMI BÓLOWYMI ODCINKA L-S KRĘGOSŁUPA WRAZ Z OCENĄ ICH SKUTECZNOŚCI W DZIAŁANIU PRZECIWBÓLOWYM THE MOST FREQUENT PHYSICAL MODALITIES IN PATIENTS

Bardziej szczegółowo

OCENA rozprawy doktorskiej lek. Marty Kłoszewskiej nt. Ocena stopnia samodzielności osób starszych z zaburzeniami funkcji poznawczych"

OCENA rozprawy doktorskiej lek. Marty Kłoszewskiej nt. Ocena stopnia samodzielności osób starszych z zaburzeniami funkcji poznawczych Zakład Zintegrowanej Opieki Medycznej ul. M. Curie-Skłodowskiej 7a, 15-096 Białystok Tel/fax: (085) 7485528, email: zzom@umwb.edu.pl, Kierownik: prof. dr hab. med. Elżbieta Krajewska-Kułak Wydział Nauk

Bardziej szczegółowo

Kryteria kliniczne rozpoznawania otępienia

Kryteria kliniczne rozpoznawania otępienia II Konferencja Otępienie w praktyce Warszawa, 8-9.06.2018 Kryteria kliniczne rozpoznawania otępienia Andrzej Szczudlik Centrum Neurologii Klinicznej Krakowska Akademia Neurologii, sp. z o.o. Otępienie

Bardziej szczegółowo

Agnieszka Jatczak-Stańczyk, Katarzyna Nowakowska, Józef Kocur Zakład Rehabilitacji Psychospołecznej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi.

Agnieszka Jatczak-Stańczyk, Katarzyna Nowakowska, Józef Kocur Zakład Rehabilitacji Psychospołecznej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi. 86 G E R I A T R I A 213; 7: 86-9 Akademia Medycyny ARTYKUŁ ORYGINALNY/REVIEW PAPER Otrzymano/Submitted: 27.4.213 Poprawiono: 6.6.213 Zaakceptowano/Accepted: 18.6.213 Współwystępowanie zaburzeń poznawczych

Bardziej szczegółowo

S T R E S Z C Z E N I E

S T R E S Z C Z E N I E STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych

Bardziej szczegółowo

Specjalizacja w dziedzinie psychologii klinicznej

Specjalizacja w dziedzinie psychologii klinicznej Specjalizacja w dziedzinie Dyrekcja Specjalistycznego Psychiatrycznego Zespołu Opieki Zdrowotnej im. prof. Antoniego Kępińskiego w Jarosławiu ogłasza nabór na specjalizację z. Specjalizacja w Specjalistycznym

Bardziej szczegółowo

Informacje ogólne o kierunku studiów

Informacje ogólne o kierunku studiów Informacje ogólne o kierunku studiów Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Liczba semestrów i liczba punktów ECTS konieczna do ukończenia studiów na danym poziomie Profil kształcenia Formy studiów

Bardziej szczegółowo

Ocena potrzeb pacjentów z zaburzeniami psychicznymi

Ocena potrzeb pacjentów z zaburzeniami psychicznymi Mikołaj Trizna Ocena potrzeb pacjentów z zaburzeniami psychicznymi przebywających na oddziałach psychiatrii sądowej Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab.n.med. Tomasz Adamowski,

Bardziej szczegółowo

Magdalena Strugała 1, Katarzyna Wieczorowska-Tobis 2 1. Streszczenie. Abstract

Magdalena Strugała 1, Katarzyna Wieczorowska-Tobis 2 1. Streszczenie. Abstract 89 Akademia Medycyny ARTYKUŁ ORYGINALNY/ORIGINAL PAPER Otrzymano/Submitted: 12.05.11 Zaakceptowano/Accepted: 18.05.11 Ocena stanu odżywienia pacjentów Oddziału Geriatrycznego w kontekście ich sprawności

Bardziej szczegółowo

lek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała

lek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała lek. Wojciech Mańkowski Zastosowanie wzrokowych potencjałów wywołanych (VEP) przy kwalifikacji pacjentów do zabiegu przeszczepu drążącego rogówki i operacji zaćmy Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych

Bardziej szczegółowo

w kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,

w kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego, 1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 386 SECTIO D 2005

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 386 SECTIO D 2005 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 386 SECTIO D 2005 Centrum Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie, Oddział Kraków; Instytut Ochrony Zdrowia, Państwowa

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 286 SECTIO D 2003

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 286 SECTIO D 2003 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 286 SECTIO D 2003 Zakład Zarządzania i Ekonomiki Ochrony Zdrowia Akademii Medycznej w Lublinie Department of Health

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia snu u pacjentów z zespołem otępiennym oraz u ich opiekunów

Zaburzenia snu u pacjentów z zespołem otępiennym oraz u ich opiekunów PRACA ORYGINALNA Zaburzenia snu u pacjentów z zespołem otępiennym oraz u ich opiekunów Sleep problems in group of patients with dementia and in group of carers of these patients Emilia Hercuń-Marchwiarz,

Bardziej szczegółowo

Migotanie przedsionków czynniki ograniczające dostępności do współczesnej terapii

Migotanie przedsionków czynniki ograniczające dostępności do współczesnej terapii Migotanie przedsionków czynniki ograniczające dostępności do współczesnej terapii Piotr Pruszczyk, Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Warszawski Uniwersytet Medyczny Centrum Diagnostyki i Leczenia

Bardziej szczegółowo

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu. Karta przedmiotu. obowiązuje w roku akademickim 2012/2013

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu. Karta przedmiotu. obowiązuje w roku akademickim 2012/2013 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu Karta przedmiotu Instytut Zdrowia obowiązuje w roku akademickim 01/013 Kierunek studiów: Pielęgniarstwo Profil: Praktyczny Forma studiów: Stacjonarne Kod

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM

STRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM STRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM Wstęp Choroby nowotworowe są poważnym problemem współczesnych społeczeństw. Rozpoznawanie trudności w funkcjonowaniu psychosomatycznym pacjentów jest konieczne do świadczenia

Bardziej szczegółowo

4.1. Charakterystyka porównawcza obu badanych grup

4.1. Charakterystyka porównawcza obu badanych grup IV. Wyniki Badana populacja pacjentów (57 osób) składała się z dwóch grup grupy 1 (G1) i grupy 2 (G2). W obu grupach u wszystkich chorych po zabiegu artroskopowej rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego

Bardziej szczegółowo

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ

Bardziej szczegółowo

3 Zespół czerwonego ucha opis, diagnostyka i leczenie Antoni Prusiński. 4 Zawroty głowy w aspekcie medycyny ratunkowej Antoni Prusiński

3 Zespół czerwonego ucha opis, diagnostyka i leczenie Antoni Prusiński. 4 Zawroty głowy w aspekcie medycyny ratunkowej Antoni Prusiński VERTIGOPROFIL VOL. 3/Nr 3(11)/2009 Redaktor naczelny: Prof. dr hab. n. med. Antoni Prusiński Zastępca redaktora naczelnego: Dr n. med. Tomasz Berkowicz 2 XXXVI Międzynarodowy Kongres Towarzystwa Neurootologicznego

Bardziej szczegółowo

Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży

Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Ewa Racicka-Pawlukiewicz Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych PROMOTOR: Dr hab. n.

Bardziej szczegółowo

Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata

Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata Podnoszenie kompetencji kadr medycznych uczestniczących w realizacji profilaktycznej opieki psychiatrycznej, w tym wczesnego wykrywania objawów zaburzeń psychicznych KONSPEKT ZAJĘĆ szczegółowy przebieg

Bardziej szczegółowo

Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce projekt PolSenior

Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce projekt PolSenior Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce projekt PolSenior PBZ-MEIN-9/2/2006 Odsetek osób w wieku 65+ i 80+ w Polsce w latach 1980-2035 25 20 15 10 5 0

Bardziej szczegółowo

ROZPRAWA DOKTORSKA. Mateusz Romanowski

ROZPRAWA DOKTORSKA. Mateusz Romanowski Mateusz Romanowski Wpływ krioterapii ogólnoustrojowej na aktywność choroby i sprawność chorych na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa ROZPRAWA DOKTORSKA Promotor: Dr hab., prof. AWF Anna Straburzyńska-Lupa

Bardziej szczegółowo

Losy pacjentów po wypisie z OIT Piotr Knapik

Losy pacjentów po wypisie z OIT Piotr Knapik Losy pacjentów po wypisie z OIT Piotr Knapik Oddział Kliniczny Kardioanestezji i Intensywnej Terapii Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu Jaki sens ma to co robimy? Warto wiedzieć co się dzieje z naszymi

Bardziej szczegółowo

Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski 2, Jan Pilch 2, Brunon Zemła 3, Włodzimierz Dziubdziela 4, Wirginia Likus 5, Grzegorz Bajor 5 STRESZCZENIE

Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski 2, Jan Pilch 2, Brunon Zemła 3, Włodzimierz Dziubdziela 4, Wirginia Likus 5, Grzegorz Bajor 5 STRESZCZENIE Czynniki ryzyka związane ze stylem i jakością życia a częstość zachorowań na nowotwory złośliwe górnych dróg oddechowych w mikroregionie Mysłowice, Imielin i Chełm Śląski Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski

Bardziej szczegółowo

Chronotyp i struktura temperamentu jako predyktory zaburzeń nastroju i niskiej jakości snu wśród studentów medycyny

Chronotyp i struktura temperamentu jako predyktory zaburzeń nastroju i niskiej jakości snu wśród studentów medycyny WYDZIAŁ LEKARSKI Chronotyp i struktura temperamentu jako predyktory zaburzeń nastroju i niskiej jakości snu wśród studentów medycyny Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych lek. Łukasz Mokros Praca

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 20 SECTIO D 2005

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 20 SECTIO D 2005 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 20 SECTIO D 2005 Katedra Pielęgniarstwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Akademia Medyczna im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Bardziej szczegółowo

ZABURZENIA FUNKCJI POZNAWCZYCH - punkt widzenia geriatry

ZABURZENIA FUNKCJI POZNAWCZYCH - punkt widzenia geriatry ZABURZENIA FUNKCJI POZNAWCZYCH - punkt widzenia geriatry Dr n.med. Elżbieta Kozak-Szkopek Klinika Geriatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Projekt finansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju

Bardziej szczegółowo

Ocena wpływu otępienia na efekty rehabilitacji u osób starszych. po udarze mózgu.

Ocena wpływu otępienia na efekty rehabilitacji u osób starszych. po udarze mózgu. Wydawnictwo UR 2008 ISSN 1730-3524 Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 2008, 1, 21 26 Agnieszka Bejer 1,2, Grzegorz Magoń 1,2, Barbara Wosiek 2 Ocena wpływu otępienia na efekty rehabilitacji

Bardziej szczegółowo

Rejestr codziennej praktyki lekarskiej dotyczący cy leczenia nadciśnienia nienia tętniczego t tniczego. czynnikami ryzyka sercowo- naczyniowego

Rejestr codziennej praktyki lekarskiej dotyczący cy leczenia nadciśnienia nienia tętniczego t tniczego. czynnikami ryzyka sercowo- naczyniowego Rejestr codziennej praktyki lekarskiej dotyczący cy leczenia nadciśnienia nienia tętniczego t tniczego współwyst występującego z innymi czynnikami ryzyka sercowo- naczyniowego Nr rejestru: HOE 498_9004

Bardziej szczegółowo

Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych

Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Załącznik nr 2 do zarządzenia nr 100 Rektora UJ z 2 października 2017 r. Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Tabela odniesienia efektów kształcenia dla studiów podyplomowych

Bardziej szczegółowo

Rehabilitacja po udarze

Rehabilitacja po udarze Rehabilitacja po udarze Iwona Sarzyńska-Długosz Oddział Rehabilitacji Neurologicznej, II Klinika Neurologiczna Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa Utrata lat życia w pełnej sprawności Disability

Bardziej szczegółowo

Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji

Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji www.aotmit.gov.pl Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji nr 118/2015 z dnia 6 lipca 2015 r. o projekcie programu Program profilaktyki

Bardziej szczegółowo

Problem rehabilitacji pacjentów z przewlekłym bólem dolnego odcinka kręgosłupa

Problem rehabilitacji pacjentów z przewlekłym bólem dolnego odcinka kręgosłupa Wydawnictwo UR 2007 Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego ISSN 1730-3524 Rzeszów 2007, 4, 355 359 Agnieszka Ćwirlej, Elżbieta Domka-Jopek, Katarzyna Walicka-Cupryś, Anna Wilmowska-Pietruszyńska

Bardziej szczegółowo

Prof. zw. dr hab. med. Alina Borkowska Katedra i Zakład Neuropsychologii Klinicznej UMK w Toruniu, Collegium Medicum w Bydgoszczy

Prof. zw. dr hab. med. Alina Borkowska Katedra i Zakład Neuropsychologii Klinicznej UMK w Toruniu, Collegium Medicum w Bydgoszczy Prof. zw. dr hab. med. Alina Borkowska Katedra i Zakład Neuropsychologii Klinicznej UMK w Toruniu, Collegium Medicum w Bydgoszczy Ocena rozprawy doktorskiej mgr Doroty Szcześniak pt. Właściwości psychometryczne

Bardziej szczegółowo

Przyczyny hospitalizacji kobiet z zespołami otępiennymi w oddziale psychogeriatrycznym

Przyczyny hospitalizacji kobiet z zespołami otępiennymi w oddziale psychogeriatrycznym PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2009;6(3):147-154 artykuł oryginalny orginal article Przyczyny hospitalizacji kobiet z zespołami otępiennymi w oddziale psychogeriatrycznym Causes of hospital admission of women

Bardziej szczegółowo

JAKOŚĆ ŻYCIA DZIECI Z ADHD W ŚWIETLE BADAŃ. mgr Katarzyna Naszydłowska-Sęk

JAKOŚĆ ŻYCIA DZIECI Z ADHD W ŚWIETLE BADAŃ. mgr Katarzyna Naszydłowska-Sęk JAKOŚĆ ŻYCIA DZIECI Z ADHD W ŚWIETLE BADAŃ mgr Katarzyna Naszydłowska-Sęk Wstęp Problematyka jakości życia dzieci i młodzieży, mimo iż niezwykle istotna z perspektywy zarówno teoretycznej jak i aplikacyjnej,

Bardziej szczegółowo

Kto uzyskuje najlepsze efekty w wyniku leczenia CCSVI? Charakterystyka pacjenta

Kto uzyskuje najlepsze efekty w wyniku leczenia CCSVI? Charakterystyka pacjenta Kto uzyskuje najlepsze efekty w wyniku leczenia CCSVI? Charakterystyka pacjenta Copyright All rights reserved 211 AMEDS Centrum 2 PACJENCI W badaniu wzięła udział grupa 47 pacjentów ze Stwardnieniem Rozsianym

Bardziej szczegółowo

JAKOŚĆ ŻYCIA U DZIECI I MŁODZIEŻY Z WRODZONYM ZAKAŻENIEM HIV W POLSCE

JAKOŚĆ ŻYCIA U DZIECI I MŁODZIEŻY Z WRODZONYM ZAKAŻENIEM HIV W POLSCE JAKOŚĆ ŻYCIA U DZIECI I MŁODZIEŻY Z WRODZONYM ZAKAŻENIEM HIV W POLSCE A. Zielińska 1, M. Bielecki 2, F. Pierowski 3, U. Coupland 4, A.Bryńska 1, T. Wolańczyk 1, M. Marczyńska 4 (1) Klinika Psychiatrii

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 3 SECTIO D 2004

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 3 SECTIO D 2004 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 3 SECTIO D 2004 Katedra Pielęgniarstwa Klinicznego Wydziału Zdrowia Publicznego AM we Wrocławiu MARTA ARENDARCZYK, EWA

Bardziej szczegółowo

Emilia Socha Fundacja WHC socha@korektorzdrowia.pl

Emilia Socha Fundacja WHC socha@korektorzdrowia.pl Emilia Socha Fundacja WHC socha@korektorzdrowia.pl W styczniu 1907 roku, ukazała się praca niemieckiego neurologa, Aloisa Alzheimera, O szczególnej chorobie kory mózgowej Opisywała ona przypadek pacjentki,

Bardziej szczegółowo

Zdrowotne i społeczne problemy wieku starszego - sprzężenia zwrotne

Zdrowotne i społeczne problemy wieku starszego - sprzężenia zwrotne Zdrowotne i społeczne problemy wieku starszego - sprzężenia zwrotne Piotr Pruszczyk, Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii z Centrum Diagnostyki i Leczenia Żylnej Choroby Zakrzepowo Zatorowej Szpital

Bardziej szczegółowo

Udary mózgu w przebiegu migotania przedsionków

Udary mózgu w przebiegu migotania przedsionków Udary mózgu w przebiegu migotania przedsionków Dr hab. med. Adam Kobayashi INSTYTUT PSYCHIATRII I NEUROLOGII, WARSZAWA Pacjenci z AF cechują się w pięciokrotnie większym ryzykiem udaru niedokrwiennego

Bardziej szczegółowo

Uniwersytet Medyczny w Łodzi. Wydział Lekarski. Jarosław Woźniak. Rozprawa doktorska

Uniwersytet Medyczny w Łodzi. Wydział Lekarski. Jarosław Woźniak. Rozprawa doktorska Uniwersytet Medyczny w Łodzi Wydział Lekarski Jarosław Woźniak Rozprawa doktorska Ocena funkcji stawu skokowego po leczeniu operacyjnym złamań kostek goleni z uszkodzeniem więzozrostu piszczelowo-strzałkowego

Bardziej szczegółowo

Michał Dwornik 1, Aleksandra Marek 2, Aleksander Kłosiewicz 2, Katarzyna Wasiak 1, Maria Kłoda 1,3, Anna Koseska 4, Bartosz Kaczyński 5

Michał Dwornik 1, Aleksandra Marek 2, Aleksander Kłosiewicz 2, Katarzyna Wasiak 1, Maria Kłoda 1,3, Anna Koseska 4, Bartosz Kaczyński 5 Michał Dwornik 1, Aleksandra Marek 2, Aleksander Kłosiewicz 2, Katarzyna Wasiak 1, Maria Kłoda 1,3, Anna Koseska 4, Bartosz Kaczyński 5 Ocena zmian napięcia mięśniowego po zabiegach trakcji manualnej u

Bardziej szczegółowo

Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Doroty Mroczkowskiej nt.: Opinia

Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Doroty Mroczkowskiej nt.: Opinia 1 Prof. dr hab. Zbigniew Tarkowski Uniwersytet Medyczny w Lublinie Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Doroty Mroczkowskiej nt.: Ocena skuteczności zastosowania elektroencefalograficznego sprzężenia zwrotnego

Bardziej szczegółowo

(imię i nazwisko) 1.2.Data urodzenia:.. 1.4 Adres ( kod pocztowy, miejscowość, ulica, nr domu, nr mieszkania ) 1.5 KONTAKTOWY NR TELEFONU.

(imię i nazwisko) 1.2.Data urodzenia:.. 1.4 Adres ( kod pocztowy, miejscowość, ulica, nr domu, nr mieszkania ) 1.5 KONTAKTOWY NR TELEFONU. .. (miejscowość, data).. (Pieczątka zakładu kierującego) WNIOSEK O PRZYJECIE DO ODDZIAŁU REHABILITACJI OGÓLNOUSTROJOWEJ CENTRUM POMOCOWEGO CARITAS im. Św. Ojca Pio ul. Jęczmienna 8, 81-089 Gdynia tel.

Bardziej szczegółowo

Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?

Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność

Bardziej szczegółowo

CENTRALNA PRZYCHODNIA REHABILITACYJNO- LECZNICZA POLSKIEGO ZWIĄZKU NIEWIDOMYCH w WARSZAWIE KRZYSZTOF STARZYK

CENTRALNA PRZYCHODNIA REHABILITACYJNO- LECZNICZA POLSKIEGO ZWIĄZKU NIEWIDOMYCH w WARSZAWIE KRZYSZTOF STARZYK CENTRALNA PRZYCHODNIA REHABILITACYJNO- LECZNICZA POLSKIEGO ZWIĄZKU NIEWIDOMYCH w WARSZAWIE KRZYSZTOF STARZYK OCENA JAKOŚCI ŻYCIA OSÓB SŁABOWIDZĄCYCH STOSUJĄCYCH POMOCE OPTYCZNE PROMOTOR: PROF. DR HAB.

Bardziej szczegółowo

Znaczenie badania neuropsychologicznego w diagnostyce otępienia

Znaczenie badania neuropsychologicznego w diagnostyce otępienia ISSN 1734 5251 Znaczenie badania neuropsychologicznego w diagnostyce otępienia Sławomira Kotapka-Minc Oddział Psychogeriatrii i Poradnia Zaburzeń Pamięci, II Klinika Psychiatryczna Instytutu Psychiatrii

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 14 SECTIO D 2004

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 14 SECTIO D 2004 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 14 SECTIO D 2004 Śląska Akademia Medyczna Wydział Opieki i Oświaty Zdrowotnej w Katowicach Medical University of Silesia

Bardziej szczegółowo

Mgr Paweł Musiał. Promotor Prof. dr hab. n. med. Hanna Misiołek Promotor pomocniczy Dr n. med. Marek Tombarkiewicz

Mgr Paweł Musiał. Promotor Prof. dr hab. n. med. Hanna Misiołek Promotor pomocniczy Dr n. med. Marek Tombarkiewicz Mgr Paweł Musiał Porównanie funkcjonowania podstawow-ych i specjalistycznych Zespołów Ratownictwa Medycznego na przykładzie Samodzielnego Publicznego Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej w Staszowie Rozprawa

Bardziej szczegółowo

Obiektywizacja wczesnych i odległych następstw ciężkich izolowanych urazów czaszkowo-mózgowych

Obiektywizacja wczesnych i odległych następstw ciężkich izolowanych urazów czaszkowo-mózgowych mgr Małgorzata Beata Rutkowska Obiektywizacja wczesnych i odległych następstw ciężkich izolowanych urazów czaszkowo-mózgowych STRESZCZENIE Wprowadzenie Duża liczba ciężkich urazów czaszkowo-mózgowych sprawia,

Bardziej szczegółowo

mgr Dorota Lasota Wpływ alkoholu etylowego na ciężkość obrażeń ofiar wypadków komunikacyjnych Streszczenie Wstęp

mgr Dorota Lasota Wpływ alkoholu etylowego na ciężkość obrażeń ofiar wypadków komunikacyjnych Streszczenie Wstęp mgr Dorota Lasota Wpływ alkoholu etylowego na ciężkość obrażeń ofiar wypadków komunikacyjnych Streszczenie Wstęp Wypadki komunikacyjne są istotnym problemem cywilizacyjnym, społecznym i medycznym. Są jedną

Bardziej szczegółowo

Alzheimer - przedwczesna demencja starcza

Alzheimer - przedwczesna demencja starcza ŚLĄSKIE CENTRUM ZDROWIA PUBLICZNEGO Ośrodek Analiz i Statystyki Medycznej Dział Chorobowości Hospitalizowanej Alzheimer - przedwczesna demencja starcza Katowice 26 LAT ODKRYCIA CHOROBY ALZHEIMERA 21 września

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 571 SECTIO D 2005

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 571 SECTIO D 2005 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 571 SECTIO D 2005 Klinika Psychiatrii Akademii Medycznej w Białymstoku Kierownik dr hab. med. Andrzej Czernikiewicz Department

Bardziej szczegółowo

Porównanie skuteczności leków adiuwantowych. w neuropatycznym bólu nowotworowym1

Porównanie skuteczności leków adiuwantowych. w neuropatycznym bólu nowotworowym1 Porównanie skuteczności leków adiuwantowych w neuropatycznym bólu nowotworowym1 Badanie1 New Delhi Cel Metoda Porównanie pregabaliny z amitryptyliną* i gabapentyną pod względem skuteczności klinicznej

Bardziej szczegółowo

Objawy zwiastujące początek otępień. Tomasz Sobów, dr hab. Profesor Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Zakład Psychologii Lekarskiej, UMed Łódź

Objawy zwiastujące początek otępień. Tomasz Sobów, dr hab. Profesor Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Zakład Psychologii Lekarskiej, UMed Łódź Objawy zwiastujące początek otępień Tomasz Sobów, dr hab. Profesor Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Zakład Psychologii Lekarskiej, UMed Łódź Przedkliniczne stadia otępienia: AD Przedkliniczne stadia chorób

Bardziej szczegółowo

Nazwa studiów: GERIATRIA I OPIEKA DŁUGOTERMINOWA Typ studiów: doskonalące WIEDZA

Nazwa studiów: GERIATRIA I OPIEKA DŁUGOTERMINOWA Typ studiów: doskonalące WIEDZA Załącznik nr 7 do zarządzenia nr 12 Rektora UJ z 15 lutego 2012 r. Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Nazwa studiów: GERIATRIA I OPIEKA DŁUGOTERMINOWA Typ studiów: doskonalące

Bardziej szczegółowo

PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2012;9(1):17-26. Elżbieta Minda 1, Krzysztof Galus 2, Elżbieta Kozak-Szkopek 2, Alina Kowalczyk 1.

PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2012;9(1):17-26. Elżbieta Minda 1, Krzysztof Galus 2, Elżbieta Kozak-Szkopek 2, Alina Kowalczyk 1. PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2012;9(1):17-26 Wyniki. W dniu przyjęcia, liczba punktów w skali MMSE u kobiet wynosiła od 2 do 21 (średnio 8,7 punkartykuł oryginalny original article Ocena wpływu leczenia psychoterapeutycznego

Bardziej szczegółowo

Program V Kongresu PTP

Program V Kongresu PTP Program V Kongresu PTP Czwartek, 04 grudnia 2008 8.00 9.00 Rejestracja uczestników 8.00 9.00 Zebranie Zarządu PTPG 9.00 9.15 Uroczyste otwarcie Kongresu Prezes PTPG Prof. dr hab. Andrzej Kiejna J.M. Rektor

Bardziej szczegółowo

Asymetria funkcjonalna mózgu w badaniach inteligencji i procesów poznawczych dzieci i młodzieży z niedosłuchem.

Asymetria funkcjonalna mózgu w badaniach inteligencji i procesów poznawczych dzieci i młodzieży z niedosłuchem. UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU Grażyna Gwizda Asymetria funkcjonalna mózgu w badaniach inteligencji i procesów poznawczych dzieci i młodzieży z niedosłuchem. Streszczenie rozprawy

Bardziej szczegółowo