PROJEKT SPRAWOZDANIA

Transkrypt

1 PARLAMENT EUROPEJSKI Komisja Prawna /2253(INI) PROJEKT SPRAWOZDANIA w sprawie 30. i 31. sprawozdania rocznego z kontroli stosowania prawa UE ( ) (2014/2253(INI)) Komisja Prawna Sprawozdawca komisji opiniodawczej: Kostas Chrysogonos PR\ doc PE v01-00 Zjednoczona w różnorodności

2 PR_INI SPIS TREŚCI Strona PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO...3 UZASADNIENIE...7 PE v /8 PR\ doc

3 PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO w sprawie 30. i 31. sprawozdania rocznego z kontroli stosowania prawa UE ( ) (2014/2253(INI)) Parlament Europejski, uwzględniając 30. sprawozdanie roczne z kontroli stosowania prawa UE (2012) (COM(2013)0726), uwzględniając 31. sprawozdanie roczne z kontroli stosowania prawa UE (2013) (COM(2014)0612), uwzględniając sprawozdanie Komisji zatytułowane Ocena projektu EU Pilot (COM(2010)0070), uwzględniając sprawozdanie Komisji zatytułowane Drugie sprawozdanie z oceny projektu EU Pilot (COM(2011)0930), uwzględniając komunikat Komisji z dnia 20 marca 2002 r. w sprawie stosunków ze skarżącym w przedmiocie naruszeń prawa wspólnotowego (COM(2002)0141), uwzględniając komunikat Komisji z dnia 2 kwietnia 2012 r. zatytułowany Aktualizacja zasad postępowania w stosunkach ze skarżącymi w przedmiocie stosowania prawa unijnego (COM(2012)0154), uwzględniając Porozumienie ramowe w sprawie stosunków między Parlamentem Europejskim i Komisją Europejską 1, uwzględniając swoją rezolucję z dnia 4 lutego 2015 r. w sprawie 29. sprawozdania rocznego z kontroli stosowania prawa UE (2011 r.) 2 uwzględniając analizę zatytułowaną Wpływ kryzysu na prawa podstawowe w poszczególnych państwach członkowskich UE analiza porównawcza 3, uwzględniając art. 52 i art. 132 Regulaminu, uwzględniając sprawozdanie Komisji Prawnej oraz opinie Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności, Komisji Spraw Konstytucyjnych i Komisji Petycji (A8-0000/2015), A. mając na uwadze, że w art. 17 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) określono zasadniczą rolę Komisji jako strażniczki traktatów ; B. mając na uwadze, że zgodnie z art. 6 ust. 1 TUE Karta praw podstawowych Unii 1 Dz.U. L 304 z , s Dz.U. C 51 E z , s Departament Tematyczny C: Prawa Obywatelskie i Sprawy Konstytucyjne dla Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (2015). PR\ doc 3/8 PE v01-00

4 Europejskiej ma taką samą wartość prawną jak traktaty i obowiązuje instytucje, organy, biura i agencje Unii oraz państw członkowskich przy stosowaniu przez nie prawa Unii (art. 51 ust. 1 karty); C. mając na uwadze, że zgodnie z art. 258 ust. 1 i 2 TFUE Komisja przedstawia państwu członkowskiemu uzasadnioną opinię, jeżeli uzna, że uchybiło ono jednemu ze zobowiązań na mocy traktatów, i może skierować sprawę do Trybunału Sprawiedliwości, jeżeli to państwo członkowskie nie dostosowuje się do uzasadnionej opinii w terminie określonym przez Komisję; D. mając na uwadze, że Porozumienie ramowe w sprawie stosunków między Parlamentem Europejskim i Komisją Europejską przewiduje wymianę informacji dotyczących wszystkich postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego wszczętych na podstawie wezwań do usunięcia uchybienia, ale nie dotyczy nieformalnej procedury EU Pilot, która poprzedza wszczęcie postępowania w sprawie uchybienia; E. mając na uwadze, że w art. 41 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej prawo do dobrej administracji definiuje się jako prawo każdej osoby do bezstronnego i sprawiedliwego rozpatrzenia swojej sprawy w rozsądnym terminie przez instytucje, a zgodnie z art. 298 TFUE instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii, wykonując swoje zadania, korzystają ze wsparcia otwartej, efektywnej i niezależnej administracji europejskiej; F. mając na uwadze, że art. 51 Karty praw podstawowych UE ogranicza obowiązek stosowania się przez państwa członkowskie do postanowień karty wyłącznie w zakresie, w jakim stosują one prawo UE, ale nie przewiduje takiego ograniczenia zobowiązań nałożonych na mocy karty na instytucje, organy, biura czy agencje UE; G. mając na uwadze, że w kontekście niedawnego kryzysu finansowego w strefie euro instytucje UE nałożyły na państwa członkowskie, a następnie włączyły do aktów prawa wtórnego UE, środki bezpośrednio naruszające Kartę praw podstawowych UE; 1. przypomina, że Komisja jest na mocy art. 17 TUE odpowiedzialna za zagwarantowanie stosowania prawa Unii, w tym Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (art. 6 ust. 1 TUE), której przepisy obowiązują instytucje, organy, biura i agencje Unii oraz państwa członkowskie przy stosowaniu przez nie prawa Unii (art. 51 ust. 1 karty); 2. z zadowoleniem przyjmuje 30. i 31. sprawozdanie Komisji ze stosowania prawa UE i zauważa, że zgodnie z tymi sprawozdaniami głównymi obszarami, w których państwom członkowskim nie udało się właściwie stosować prawa unijnego w 2012 r., są transport, ochrona zdrowia i konsumentów, ochrona środowiska oraz kwestie związane z rynkiem wewnętrznym i usługami, natomiast w 2013 r. najbardziej problematycznymi obszarami były ochrona środowiska, ochrona zdrowia i konsumentów, rynek wewnętrzny i usługi oraz transport; 3. zauważa, że spadek liczby postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego z powodu opóźnień w transpozycji w 2012 r. w porównaniu z rokiem poprzedzającym był w głównej mierze spowodowany faktem, że w 2012 r. było mniej PE v /8 PR\ doc

5 dyrektyw do transpozycji w porównaniu z poprzednimi latami; przyznaje jednakże, że dane statystyczne za 2013 r. pokazują rzeczywisty spadek liczby postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego z powodu opóźnień w transpozycji, gdyż liczba otwartych postępowań tego rodzaju osiągnęła w 2013 r. poziom najniższy od pięciu lat, co można uznać za pozytywny wynik wprowadzenia do art. 260 ust. 3 TFUE procedury przyspieszonej umożliwiającej nakładanie kar w przypadku braku transpozycji; 4. podkreśla, że wzrost liczby nowych spraw EU Pilot w badanym okresie oraz spadek liczby wszczynanych postępowań w sprawie uchybienia pokazują, że egzekwowanie prawa UE nie jest ani wystarczająco przejrzyste, ani nie podlega żadnej rzeczywistej kontroli przez skarżących czy zainteresowane strony, i wyraża ubolewanie, że pomimo wielokrotnych apeli Parlament nadal ma niewystarczający dostęp do informacji o procedurze EU Pilot i nierozstrzygniętych sprawach; 5. podkreśla, że UE zbudowano jako unię opartą na praworządności i poszanowaniu praw człowieka (art. 2 TUE); ponownie podkreśla, że uważne monitorowanie działań i zaniedbań państw członkowskich i instytucji UE ma zasadnicze znaczenie, a także wyraża zaniepokojenie liczbą petycji kierowanych do Parlamentu i skarg do Komisji dotyczących problemów uznanych za rozwiązane przez Komisję; 6. przyznaje, że główna odpowiedzialność za właściwe wdrażanie i stosowanie prawa UE spoczywa na państwach członkowskich, ale podkreśla, że nie zwalnia to instytucji unijnych z obowiązku przestrzegania prawa pierwotnego UE przy opracowywaniu prawa wtórnego czy też podejmowaniu decyzji dotyczących polityki społecznej, gospodarczej lub innej, wdrażaniu i narzucaniu jej państwom członkowskim; 7. wyraża zaniepokojenie, że skutkiem drastycznych środków oszczędnościowych, jakie instytucje UE nałożyły na nadmiernie zadłużone państwa członkowskie UE i które następnie zostały włączone do aktów prawa wtórnego UE przed ich transpozycją do prawa krajowego, w okresie objętym przedmiotowymi dwoma sprawozdaniami rocznymi, a zwłaszcza drastycznych cięć w wydatkach publicznych, było znaczne ograniczenie zdolności administracji państw członkowskich i systemów sądowniczych do wypełniania obowiązków z zakresu prawidłowego wdrażania prawa UE; podkreśla ponadto, że niektóre wymogi nałożone na państwa członkowskie, takie jak prywatyzacja aktywów publicznych, stanowią bezpośrednie naruszenie zasady, na której opiera się UE (art. 345 TFUE stanowi, że państwa członkowskie zachowują niezależność przy wyborze swoich systemów dotyczących prawa własności); 8. jest zatem szczególnie zaniepokojony faktem, że w kontekście protokołów ustaleń wprowadzających programy dostosowań gospodarczych od państw członkowskich wymagano działania w sprzeczności z ich obowiązkiem poszanowania praw podstawowych, i uważa, że taka sytuacja poważnie podważa legalność UE jako całości; 9. kwestionuje często wyrażany pogląd Komisji, że protokoły ustaleń nie są unijnymi aktami prawnymi, a więc Karta praw podstawowych UE nie ma do nich zastosowania, 1 1 Zob. np. odpowiedzi Komisji na pytania pisemne posłów do Parlamentu Europejskiego: E-7535/2014, E- 7778/2014 oraz E-10616/2014. PR\ doc 5/8 PE v01-00

6 i pragnie podkreślić, że wszystkie instytucje UE, nawet jeśli działają jako członkowie grup międzynarodowych kredytodawców ( trojki ), mają przestrzegać traktatów i karty; wyraża ubolewanie, że dokonywane przez Komisję, EBC i Radę roczne przeglądy programów dostosowań gospodarczych dla członków strefy euro nałożyły na państwa członkowskie UE obowiązki sprzeczne z celami i wartościami Unii, zawartymi w traktatach i Karcie praw podstawowych UE; 10. zauważa jednak z żalem, że Rada, Komisja i EBC same nie zawsze przestrzegają traktatów ani nie pomagają państwom członkowskim we właściwym wdrażaniu prawa UE, a wręcz swoim działaniem zdecydowanie podważają społeczne poparcie dla UE i wiarę w jej legalność; 11. apeluje do instytucji UE o wypełnianie ich obowiązku przestrzegania unijnego prawa pierwotnego przy tworzeniu przepisów prawa wtórnego UE lub podejmowaniu decyzji dotyczących polityki w wielu dziedzinach, a także wypełniania obowiązku wspierania wszelkimi dostępnymi środkami państw członkowskich w ich działaniach na rzecz poszanowania wartości i zasad Unii w dobie oszczędności i ograniczeń budżetowych; o o o 12. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji. PE v /8 PR\ doc

7 UZASADNIENIE W niniejszym sprawozdaniu sprawozdawca zawarł swoje poglądy na stosowanie prawa UE w latach , oceniając głównie, ale nie wyłącznie, 30. i 31. roczne sprawozdanie Komisji ze stosowania prawa UE. Zdaniem sprawozdawcy rola skarg i petycji kierowanych przez obywateli ma kluczowe znaczenie przy gwarantowaniu, że państwa członkowskie działają w zgodzie z prawem UE. Jednakże sprawozdawca stwierdza, że o ile Komisja uważa projekt EU Pilot za ugruntowaną metodę pracy, o tyle nie zawsze jest ona wyraźnie nazywana w komunikacie dotyczącym aktualizacji zasad postępowania w stosunkach ze skarżącymi, a więc nie wspomina się o prawach czy ochronie przysługujących skarżącemu w kontekście procedury EU Pilot. Aby umocnić prawa obywateli i zagwarantować przejrzystość w prowadzeniu postępowań o uchybienie, sprawozdawca chciałby zatem zalecić przyjęcie na mocy art. 298 TFUE oraz przy wsparciu art. 41 karty praw podstawowych rozporządzenia, które określałoby różne aspekty administracyjnej fazy postępowania w sprawie uchybienia oraz procedury poprzedzającej wszczęcie postępowania w sprawie uchybienia, w tym notyfikację, terminy, prawo do bycia wysłuchanym, obowiązek uzasadnienia oraz prawo każdej osoby do dostępu do dotyczących jej dokumentów. Jednakże okres, którego dotyczyły te dwa sprawozdania roczne, był wyjątkowy ze względu na środki oszczędnościowe nałożone na państwa członkowskie przez trojkę złożoną z Komisji, Europejskiego Banku Centralnego i Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Doprowadziło to do sytuacji, w której nadmiernie zadłużone państwa członkowskie UE zostały zmuszone do naruszenia swoich konstytucyjnych i międzynarodowych zobowiązań do przestrzegania podstawowych praw człowieka. Zaniepokojenie wpływem środków oszczędnościowych na poszanowanie praw podstawowych i praw człowieka wyrażono w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych 1, Rady Europy 2, a także w Parlamencie Europejskim 3. W zleconym przez Komisję Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych badaniu dotyczącym wpływu kryzysu na prawa podstawowe w poszczególnych państwach członkowskich UE 4 przeanalizowano skutki środków oszczędnościowych w Belgii, na Cyprze, w Grecji, Irlandii, Włoszech, Hiszpanii i Portugalii. Analiza pokazuje, że środki oszczędnościowe mają poważne skutki, przede wszystkim dla praw gospodarczych i społecznych, wpływając w szczególności na prawo do edukacji, opieki zdrowotnej, pracy i emerytury. Zbadano także wpływ na prawo do dostępu do wymiaru sprawiedliwości, które ma nadrzędne znaczenie dla pełnego i skutecznego korzystania ze wszystkich innych praw. Zauważono, że reakcja na protesty była zdecydowana, co objawiło się w postaci liczniejszych interwencji policji oraz przyjmowania ustaw nakładających dodatkowe ograniczenia na wolność słowa i zgromadzeń. Zgodnie ze wspomnianym sprawozdaniem naruszone zostały również inne prawa, takie jak prawo do mieszkania, 1 Dok. ONZ A/HRC/25/50/Add &SecMode=1&DocId= &Usage= /2277 (INI) 4 PR\ doc 7/8 PE v01-00

8 własności, prawa pracownicze, wolność informacji, prawo do zabezpieczenia społecznego, prawo do wody oraz prawa cudzoziemców. Analiza pokazała także, że nieproporcjonalnie dotknięte zostało korzystanie z praw przez pewne grupy społeczne, co jest sprzeczne z zasadą równości. Na zakończenie sprawozdawca chciałby podkreślić, że centralnie wybrane rozwiązania polityczne nałożone na państwa członkowskie przez instytucje UE, takie jak prywatyzacja aktywów publicznych, stanowią naruszenie przepisów unijnego prawa pierwotnego, takich jak art. 345 TFUE, zgodnie z którym Traktaty nie przesądzają w niczym zasad prawa własności w państwach członkowskich. Zasada ta, włączona do deklaracji Roberta Schumana i od tamtego czasu dołączana do wszystkich traktatów, ma na celu poszanowanie wyboru przez państwa członkowskie formy własności przedsiębiorstw świadczących usługi dla społeczeństwa. PE v /8 PR\ doc