Profil kwasów tłuszczowych oliwy z oliwek dostępnej na polskim rynku
|
|
- Maksymilian Wróbel
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Zeszyty Naukowe nr 767 Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie 2008 Katedra Chemii Ogólnej Profil kwasów tłuszczowych oliwy z oliwek dostępnej na polskim rynku 1. Wprowadzenie W latach nastąpiła w Polsce trwała zmiana modelu konsumpcji tłuszczów. Zmiany wystąpiły również w zakresie opakowalnictwa i informacji zawartych na opakowaniach produktów tłuszczowych. Na początku lat 90. tłuszcze roślinne pokrywały 30% krajowego popytu, obecnie wartość ta wzrosła do ponad 60%. Tendencje w konsumpcji potwierdzają wyniki badań budżetów rodzinnych prowadzonych przez GUS. Prognozuje się, że w 2010 r. spożycie tłuszczów roślinnych wyniesie kg/osobę. Polska w porównaniu z innymi krajami Unii Europejskiej charakteryzuje się jeszcze relatywnie wysokim spożyciem tłuszczów zwierzęcych. Najniższe spożycie tłuszczów zwierzęcych występuje w Hiszpanii, na Malcie i w Grecji [12, 20]. Popularna obecnie dieta śródziemnomorska kształtuje dzienne spożycie w Polsce wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny n-3 na poziomie ok. 1,50 g, w przeliczeniu na kwas alfa linolenowy C 18:3 (n-3). Stanowi to pokrycie na 0,50% energii. Zalecane spożycie kwasów tłuszczowych wynosi ogółem 18 g polinienasyconych kwasów (PUFA), co pokrywa 0,275 dobowego zapotrzebowania energetycznego [8]. Grupa konsumentów deklarująca spożywanie oleju z oliwek, na tysiąc badanych gospodarstw domowych, kształtuje się na poziomie ok. 14%. Przeprowadzone badania wykazały, że intensywnych zakupów tego tłuszczu dokonuje 7,5% ankietowanych, spożywa go bardzo intensywnie 6,4%, intensywnie 21% [5]. Według danych bilansowych w latach spożycie tłuszczów z oliwek wzrosło w Polsce prawie trzykrotnie z 1660 t do 4350 t. Spożycie najlepszych gatunków oliwy wzrosło o 70% z 1250 t do ok t [20]. Oliwa z oliwek jest wartościowym tłuszczem roślinnym. Obniża poziom lipopro-
2 68 tein LDL w surowicy krwi, co tłumaczy się wysoką zawartością kwasów MUFA (głównie oleinowego). Mechanizm oddziaływania przeciwmiażdżycowego nie jest do końca poznany. Oliwa reguluje ciśnienie krwi, zwiększa przyswajalność witamin, ma właściwości przeciwnowotworowe [4, 11]. Surową oliwę z oliwek uzyskuje się z owoców drzewa oliwnego metodą tłoczenia. Tak otrzymana oliwa jest najbardziej wartościowa i nosi nazwę dziewiczej. Owoce oliwki zawierają 14 40% tłuszczu i w celu jego całkowitego wydobycia stosuje się ekstrakcję, a następnie szereg etapów technologicznych, w wyniku których otrzymuje się oliwę niższej jakości. Jest to oliwa rafinowana. Na polskim rynku w obrocie towarowym znajduje się oliwa tłoczona, rafinowana oraz ich mieszaniny. Oliwa pochodzi głównie od producentów z Włoch, Grecji i Hiszpanii, rzadziej z Francji [1]. Tłuszcze są wrażliwe na działanie wielu czynników, które w znacznym stopniu mogą obniżać ich jakość. Jednym z niekorzystnych procesów zachodzących w tłuszczach jest autooksydacja. Jest to spontaniczna reakcja tlenu z cząsteczką tłuszczu poprzez tworzenie odpowiednich rodników. Rodzaje i ilości poszczególnych produktów utlenienia zależą od rodzaju tłuszczu, warunków przechowywania, w tym wpływu światła, tlenu i temperatury. Dlatego tak istotne są warunki panujące w hurtowniach i magazynach [23, 25]. Nienasycone kwasy tłuszczowe mogą występować w formie izomerów cis i trans. Izomery te różnią się budową chemiczną, właściwościami i oddziaływaniem na organizm człowieka. Forma cis jest charakterystyczna dla większości lipidów występujących w przyrodzie, w tym dla olejów roślinnych. Formy trans kwasów tłuszczowych oddziałują niekorzystnie na metabolizm człowieka. Według zaleceń żywieniowych korzystne jest spożywanie tłuszczów o wysokim udziale kwasów tłuszczowych w formie izomerów cis, o niskiej zawartości wodoronadtlenków. Biorąc pod uwagę te zalecenia, celowe jest weryfikowanie jakości produktów tłuszczowych, w tym oliwy z oliwek, pod kątem profilu kwasowego oraz poziomu zawartości wodoronadtlenków. Oznaczanie liczby nadtlenkowej, wskazującej na zawartość wodoronadtlenków, oraz składu kwasów tłuszczowych jest zalecane do oceny jakości tłuszczów. Skład kwasów tłuszczowych i ich rozmieszczenie w triacyloglicerolu oraz obecność prooksydantów i antyoksydantów mają wpływ na szybkość utleniania tłuszczów [2, 6, 9, 10, 13, 22, 24]. Niektóre prace wskazują na powiązanie liczby nadtlenkowej z ilością kwasu linolenowego C 18:3 w olejach roślinnych [7]. Do oceny zmian jakości tłuszczów najbardziej nadaje się tzw. test normalny. Test ten polega na przechowywaniu produktu spożywczego w warunkach symulujących domowe przechowywanie. Próbki do analizy pobierane są w odpowiednich przedziałach czasu. Konsekwencją zachodzących zmian jest wzrost liczby nadtlen-
3 Profil kwasów tłuszczowych 69 kowej oraz spadek zawartości kwasów polienowych (PUFA) i wzrost monoenowych (MUFA) oraz nasyconych (SFA) [19, 23]. Oliwę z oliwek, a szczególnie extra virgin zalicza się do najwartościowszych tłuszczów roślinnych. Oliwa z oliwek zawiera ok. 16% kwasów nasyconych, z najwyższą zawartością kwasu palmitynowego C 16:0. Kwasy monoenowe stanowią ok. 70% ogólnej zawartości kwasów, w tym głównie oleinowy C 18:1 cis. Kwasy polienowe stanowią w przybliżeniu 15%, w tym głównie linolenowy C 18:2 cis, cis. Oleje tłoczone na zimno nie poddane rafinacji zawierają również prooksydanty. Jednakże w swoim składzie oliwa ta zawiera dużą ilość kwasu oleinowego oraz substancje o charakterze przeciwutleniaczy, jak tokoferole, karotenoidy, polifenole. Stwarza to układ powodujący stosunkowo dużą odporność oliwy na utlenianie [1, 3, 4, 21]. Celem badań było przedstawienie profilu kwasów tłuszczowych oliwy z oliwek dostępnej na polskim rynku, a także określenie wpływu czasu i warunków przechowywania oliwy z oliwek, pochodzącej od sześciu producentów, na wzrost liczby nadtlenkowej oraz zmiany w składzie kwasów tłuszczowych. 2. Przedmiot i metodyka badań Przedmiotem badań była oliwa z oliwek pochodząca od sześciu producentów, zakupiona w handlu detalicznym w Krakowie. Próby oznaczono w pracy następującymi symbolami: 1) A Olio Ekstra Vergine di oliva. Jest to oliwa z pierwszego tłoczenia na zimno. Producentem jest Costa d Oro (Włochy). Opakowanie stanowią butelki szklane o pojemności 0,75 litra. Na opakowaniu olejów producent podaje wartość energetyczną, wynoszącą 3450 kj (834 kcal)/100 ml oliwy. Ponadto znajduje się informacja o zawartości białka, węglowodanów, cholesterolu, błonnika, sodu na poziomie wynoszącym 0 g/100 ml. Produkt zawiera 91,6 g tłuszczu, w tym kwasów nasyconych 13,8 g, jednonienasyconych 68,5 g, kwasów wielonienasyconych 9,3 g. Olej charakteryzowały następujące parametry początkowe, wyznaczone według norm PN-ISO [15, 16, 18]: liczba nadtlenkowa LN 0 = 9,3 meq O 2 /kg, liczba kwasowa LK 0 = 1,68 mg KOH/g, liczba jodowa LI 0 = 128 g I 2 /100 g. 2) B Goccia d oro. Jest to oliwa z pierwszego tłoczenia na zimno. Producentem jest F.LLI RUATA (Włochy). Opakowanie stanowią butelki szklane o pojemności 1 litra. Na opakowaniu olejów producent podaje wartość energetyczną, wynoszącą 3389 kj (824 kcal)/100 ml oleju oraz zawartość kwasów tłuszczowych. W oleju tym znajduje się 91,6 g tłuszczu. Ponadto podana jest informacja o zawar-
4 70 tości białka, węglowodanów, cholesterolu na poziomie wynoszącym 0 g/100 g. Olej charakteryzowały następujące parametry początkowe, wyznaczone według norm PN-ISO [15, 16, 18]: liczba nadtlenkowa LN 0 = 9,1 meq O 2 /kg, liczba kwasowa LK 0 = 1,73 mg KOH/g, liczba jodowa LI 0 = 134 g I 2 /100 g. 3) C Olivital. Jest to oliwa z pierwszego tłoczenia na zimno. Producentem jest Fraz. Baroli (Włochy). Opakowanie stanowią butelki szklane o pojemności 1 litra. Na opakowaniu olejów producent podaje wartość energetyczną, wynoszącą 3389 kj (824 kcal)/100 ml oleju oraz zawartość kwasów tłuszczowych. W oleju tym znajduje się 91,6 g tłuszczu. Ponadto podana jest informacja o zawartości białka, węglowodanów, cholesterolu na poziomie wynoszącym 0 g/100 g. Olej charakteryzowały następujące parametry początkowe, wyznaczone według norm PN-ISO [15, 16, 18]: liczba nadtlenkowa LN 0 = 7,0 meq O 2 /kg, liczba kwasowa LK 0 = 1,52 mg KOH/g, liczba jodowa LI 0 = 130 g I 2 /100 g. 4) D Olio di Sansa di Oliva Salvadori. Jest to mieszanina rafinowanej oliwy z wytłoków z oliwek oraz ekstra oliwy z pierwszego tłoczenia. Producentem jest Salvadori (Włochy). Opakowanie stanowią butelki szklane o pojemności 1 litra. Na opakowaniu olejów producent informuje, że oliwa jest tłuszczem roślinnym i nie zawiera cholesterolu. Podaje również, że osad, który może zebrać się na dnie butelki, to tkanka owocowa. Olej charakteryzowały następujące parametry początkowe, wyznaczone według norm PN-ISO [15, 16, 18]: liczba nadtlenkowa LN 0 = 2,4 meq O 2 /kg, liczba kwasowa LK 0 = 1,05 mg KOH/g, liczba jodowa LI 0 = 118 g I 2 /100 g. 5) E Olio di Sansa di Oliva Olive Pomace Oil. Jest to mieszanina rafinowanej oliwy z wytłoków z oliwek oraz ekstra oliwy z pierwszego tłoczenia. Producentem jest Basso Fedele e Figli (Włochy). Opakowanie stanowią butelki szklane o pojemności 1 litra. Na opakowaniu olejów producent podaje wartość energetyczną, wynoszącą 3378 kj (822 kcal)/100 ml oliwy. Ponadto znajduje się informacja o zawartości białka, węglowodanów, cholesterolu, błonnika, sodu na poziomie wynoszącym 0 g/100 ml. Produkt zawiera 91,6 g tłuszczu, w tym kwasów nasyconych 13,0 g, jednonienasyconych 69,6 g, kwasów wielonienasyconych 9,0 g. Olej charakteryzowały następujące parametry początkowe, wyznaczone według norm PN-ISO [15, 16, 18]: liczba nadtlenkowa LN 0 = 4,6 meq O 2 /kg, liczba kwasowa LK 0 = 1,56 mg KOH/g, liczba jodowa LI 0 = 116 g I 2 /100 g.
5 Profil kwasów tłuszczowych 71 6) F Melisa Pomace Olive Oil. Jest to mieszanina rafinowanej oliwy z wytłoków z oliwek oraz ekstra oliwy z pierwszego tłoczenia. Nazwa producenta nie została podana (Hiszpania), zamieszczono tylko adres dystrybutora: Atlanta A.M. Sp. z o.o. Opakowanie stanowią butelki polietylenowe o pojemności 1 litra. Na opakowaniu olejów podano wartość energetyczną, wynoszącą 3762 kj (900 kcal)/100 ml oliwy. Ponadto znajduje się informacja o zawartości białka, węglowodanów, cholesterolu, błonnika, sodu na poziomie wynoszącym 0 g/100 ml. Produkt zawiera 99,9 g tłuszczu, w tym kwasów nasyconych 14,0 g, jednonienasyconych 79,0 g, wielonienasyconych 6,9 g. Olej charakteryzowały następujące parametry początkowe, wyznaczone według norm PN-ISO [15, 16, 18]: liczba nadtlenkowa LN 0 = 2,6 meq O 2 /kg, liczba kwasowa LK 0 = 1,60 mg KOH/g, liczba jodowa LI 0 = 118 g I 2 /100 g. Wszystkie próby oliwy przechowywano w temperaturze 20 C w butelkach zamkniętych, bez dostępu światła. Próbki oliwy do badań pobrano bezpośrednio po zakupie (określono je jako próby oliwy świeżej) oraz po pięciu tygodniach przechowywania. W badaniach przechowalniczych do określenia zmian jakości oliwy z oliwek wykorzystano liczbę nadtlenkową LN, oznaczaną metodą jodometryczną i wyrażoną w milirównoważnikach aktywnego tlenu zawartych w kilogramie tłuszczu (meq O 2 /kg), oraz skład wyższych kwasów tłuszczowych [14, 15, 17]. Kwasy tłuszczowe analizowano metodą chromatografii gazowej, w postaci estrów metylowych w próbkach przygotowanych z udziałem BF 3, według norm [14, 17]. Analizę przeprowadzono przy użyciu chromatografu gazowego SRI 9610C z kolumną Restek RTX-2330 długości 105 m i średnicy 0,25 mm z detektorem FID, z zastosowaniem wodoru jako gazu nośnego. Jako wzorzec ilościowy użyto AOCS Standard #3 firmy Restek nr kat Jako dodatkowy wzorzec do identyfikacji składników zastosowano Foord Industry FAME Mix, nr kat firmy Restek, będący mieszaniną estrów metylowych 37 kwasów tłuszczowych od C:4 do C:24. Oznaczenie zawartości kwasów tłuszczowych przeprowadzono w Pracowni Chromatografii Gazowej Laboratorium Badawczego Wydziału Towaroznawstwa Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. 3. Analiza wyników badań W tabeli 1 przedstawiono wartości liczby nadtlenkowej oliwy z oliwek bezpośrednio po zakupie (próby oliwy świeżej) i po okresie pięciu tygodni przechowywania w temperaturze 20 C bez dostępu światła. W tabeli tej podano również obliczone końcowe wartości liczby nadtlenkowej w skali procentowej. Określają
6 72 one procentowy wzrost wartości parametru od wartości początkowej, równej 100% dla oliwy świeżej, do wartości końcowej (oliwa po pięciu tygodniach przechowywania). Tabela 1. Zmiany liczby nadtlenkowej LN (meq O 2 /kg) w czasie przechowywania t, tygodnie A B C D E F 0 9,3 9,1 7,0 2,4 4,6 2,6 1 9,6 9,4 7,2 2,6 4,7 2,7 2 11,0 10,1 8,7 2,7 5,0 2,9 3 12,3 11,7 9,0 2,9 5,2 3,1 4 14,0 12,9 9,5 3,1 6,5 3,7 5 15,3 14,8 11,6 3,6 7,6 4,5 P k, % 164,5 162,6 165,7 150,0 165,2 173,1 Po okresie przechowywania w największym stopniu uległa zmianie liczba nadtlenkowa LN (rys. 1). W zależności od rodzaju próby, procentowy przyrost tego parametru był zróżnicowany. LN, meq O 2 /kg t, tyg A B C D E F Rys. 1. Zmiany LN olejów w czasie przechowywania Po 5 tygodniach przechowywania w warunkach domowych, w temperaturze 20 C bez dostępu światła, oznaczona liczba nadtlenkowa wskazuje na znaczne zestarzenie się wszystkich prób. W przypadku oliwy surowej nastąpił znaczny przyrost wartości liczby nadtlenkowej (11,6 15,3 meqo 2 /kg), przekraczając war-
7 Profil kwasów tłuszczowych 73 tości krytyczne, co dyskwalifikuje przeznaczenie wszystkich prób do spożycia. Próby zawierające oliwę uzyskaną przez zmieszanie oliwy surowej z rafinowaną odznaczały się niższe zawartości wodoronadtlenków, co znalazło odbicie w niższych wartościach liczby nadtlenkowej (3,6 7,6 meqo 2 /kg). Tylko niektóre z tych prób mieszczą się w przedziale zalecanej wartości liczby nadtlenkowej. Na podstawie uzyskanych wyników można stwierdzić, że liczba nadtlenkowa jest parametrem dobrze nadającym się do określenia przydatności olejów do spożycia. Z tabeli 1 wynika, że wszystkie badane oleje po 5 tygodniach przechowywania w temperaturze pokojowej bez dostępu światła, w przypadku trzech rodzajów oliwy, nie nadają się do spożycia, ze względu przekroczenie krytycznej wartości liczby nadtlenkowej, wynoszącej LN = 10 meq O 2 /kg dla oliwy tłoczonej i LN = 5 meq O 2 /kg dla oliwy rafinowanej. Na podstawie danych literaturowych oraz wyników własnych analiz chromatograficznych w tabeli 2 przedstawiono przeciętny profil składu kwasów tłuszczowych oliwy z oliwek 20 producentów, znajdującej się w obrocie towarowym od 1999 r. Kwasy MUFA i PUFA wystąpiły tylko w formie cis. Skład kwasów tłuszczowych jest typowy dla oliwy z oliwek, co znajduje potwierdzenie w literaturze. Zawartość kwasów tłuszczowych nasyconych SFA, monoenowych MUFA i polienowych PUFA oliwy z oliwek, według danych z tabeli 2, przedstawiono na rys Najmniejsze zróżnicowanie zauważalne jest dla grupy SFA. Oznaczenia poszczególnych kwasów tłuszczowych badanych własnych prób oliwy świeżej oraz po okresie przechowywania przedstawiono w tabelach 3 i 4. Na uwagę zasługuje zawartość kwasu oleinowego C 18:1 (rys. 5) oraz stosunek wartości Σ UFA/Σ SFA dla poszczególnych prób oliwy świeżej i po 5 tygodniach przechowywania (rys. 6). Wartości tego stosunku ważne są z żywieniowego punktu widzenia i są tym korzystniejsze, im ich wartości są wyższe. Tabela 2. Skład kwasów tłuszczowych w oliwie z oliwek dostępnej na polskim rynku Lp. Oliwa z oliwek Kwasy tłuszczowe nasycone SFA monoenowe MUFA polienowe PUFA Σ Σ C Σ C 18:1 Σ 1 Extra virgin, Włochy 13,99 11,40 79,15 6,77 2 Extra virgin pomace, Włochy 12,68 12,27 74,43 12,89 3 Goccia d oro, Włochy 15,25 12,42 74,37 10,20 4 Carapelli, Florence, Włochy 17,13 12,55 71,26 70,87 11,55 5 Monnini, Włochy 15,03 11,38 76,53 75,16 8,4 6 Costa d Oro, Włochy 17,77 14,53 70,26 68,27 11,93
8 74 cd. tabeli 2 Lp. Oliwa z oliwek Kwasy tłuszczowe nasycone SFA monoenowe MUFA polienowe PUFA Σ Σ C Σ C 18:1 Σ 7 Poderino, Włochy 14,82 10,58 77,85 76,58 7,28 8 Goya, Hiszpania 15,98 11,46 76,90 75,78 7,07 9 Ybarra, Hiszpania 15,03 11,06 78,39 77,14 6,16 10 La Famosa, Hiszpania 12,83 9,28 76,98 75,89 7,96 11 Virgen Extra Carbonell, Hiszpania 14,56 10,83 78,76 6,47 12 Bellester, Hiszpania 18,46 15,52 66,25 15,10 13 Extra virgin, Francja 13,19 11,70 80,89 5,92 14 Melisa, Grecja 16,64 13,35 76,06 7,24 15 A 15,27 12,13 74,17 73,15 10,56 16 B 14,40 11,13 77,24 76,43 8,36 17 C 15,05 11,34 78,23 77,42 6,70 18 D 13,18 9,96 75,90 74,94 10,93 19 E 14,36 10,99 74,12 73,41 11,49 20 F 14,22 10,65 75,96 75,10 9,82 Źródło: opracowanie własne na podstawie [1, 3]. SFA, % Rys. 2. Zawartość kwasów tłuszczowych nasyconych w oliwie z oliwek
9 Profil kwasów tłuszczowych 75 MUFA, % Rys. 3. Zawartość kwasów tłuszczowych monoenowych w oliwie z oliwek PUFA, % Rys. 4. Zawartość kwasów tłuszczowych polienowych w oliwie z oliwek Tabela 3. Skład kwasów tłuszczowych w próbach oliwy świeżej Kwasy tłuszczowe A B C D E F C 16:1 (cis-9) 1,02 0,81 0,81 0,96 0,71 0,86 C 18:1 (cis-9) 73,15 76,43 77,42 74,94 73,41 75,10 C 18:2 (cis-9,12) 9,86 7,69 6,08 10,37 10,74 9,14 C 18:3 (cis-9,12,15) 0,70 0,67 0,62 0,56 0,75 0,68 Σ UFA 84,73 85,60 84,93 86,83 85,61 85,78 Σ MUFA 74,17 77,24 78,23 75,90 74,12 75,96 Σ PUFA 10,56 8,36 6,70 10,93 11,49 9,82
10 76 cd. tabeli 3 Kwasy tłuszczowe A B C D E F C 16:0 12,13 11,13 11,34 9,96 10,99 10,65 C 18:0 2,67 2,80 3,30 2,72 2,86 3,09 C 20:0 0,47 0,47 0,41 0,50 0,51 0,48 Σ SFA 15,27 14,40 15,05 13,18 14,36 14,22 Σ UFA Σ SFA 5,55 5,94 5,64 6,59 5,96 6,03 Tabela 4. Skład kwasów tłuszczowych w próbach oliwy po 5 tygodniach przechowywania Kwasy tłuszczowe A B C D E F C 16:1 (cis-9) 1,05 0,85 0,94 0,97 0,94 0,94 C 18:1 (cis-9) 73,31 76,09 77,45 73,72 72,92 74,48 C 18:2 (cis-9,12) 9,86 7,83 6,22 10,14 10,27 8,78 C 18:3 (cis-9,12,15) 0,69 0,72 0,68 0,64 0,69 0,76 Σ UFA 84,91 85,49 85,29 85,47 84,82 84,96 Σ MUFA 74,36 76,94 78,39 74,69 73,86 75,42 Σ PUFA 10,55 8,55 6,90 10,78 10,96 9,54 C 16:0 11,95 11,03 10,88 11,27 11,75 11,45 C 18:0 2,61 2,98 3,36 2,67 2,82 3,11 C 20:0 0,52 0,50 0,46 0,59 0,60 0,48 Σ SFA 15,08 14,51 14,70 14,53 15,17 15,04 Σ UFA Σ SFA 5,63 5,89 5,80 5,88 5,59 5,65 Na podstawie przeprowadzonych analiz chromatograficznych stwierdzono, że zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych UFA mieści się w granicach 84,73 86,83%, w tym monoenowych MUFA jest 74,12 78,23% oraz polienowych PUFA jest 6,70 11,49%. Zawartość kwasu oleinowego (C 18:1) w badanych próbach oliwy z oliwek pochodzącej od różnych producentów wahała się w granicach 73,15 77,42% (rys. 5). Zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych SFA jest wyższa niż np. w oleju rzepakowym i wynosi 13,18 15,27%. Obliczone stosunki zawartości kwasów nienasyconych UFA do nasyconych SFA wahają się dla poszczególnych badanych prób oliwy. Przybierają one wartości w granicach 5,55 6,59 (rys. 6).
11 Profil kwasów tłuszczowych % A B C D E F C 18:1 Rys. 5. Zawartość kwasu oleinowego w próbach oliwy świeżej 6,6 6,4 6,2 UFA/SFA 6,0 5,8 5,6 5,4 5,2 5,0 A B C D E F świeże po 5 tygodniach Rys. 6. Wartości Σ UFA/Σ SFA dla prób oliwy świeżej i po 5 tygodniach przechowywania 4. Wnioski Po 5 tygodniach przechowywania w temperaturze 20 C bez dostępu światła w przypadku badanych prób oliwy surowej nastąpił tak znaczny przyrost wartości liczby nadtlenkowej (11,6 15,3 meqo 2 /kg), że wszystkie próby zostały zdyskwalifikowane jako przydatne do spożycia. Pozostałe próby z dodatkiem oliwy rafinowanej zawierały niższe zawartości wodoronadtlenków, co znalazło odbicie w niższych wartościach liczby nadtlenkowej (3,6 7,6 meqo 2 /kg).
12 78 Skład kwasów tłuszczowych był typowy dla oliwy z oliwek. Profil nasyconych kwasów tłuszczowych SFA jest mało zróżnicowany i wynosi średnio 14,99%. Zawartość kwasów MUFA wynosi średnio 75,69%, w tym kwasu oleinowego, zawartość najbardziej charakterystyczna dla tego typu tłuszczu wynosi średnio, uwzględniając dane literaturowe, 74,63%, natomiast według badań własnych 75,08%. Stosunek sumy kwasów tłuszczowych nienasyconych do nasyconych Σ UFA/Σ SFA w olejach świeżych zawierał się w granicach 5,55 6,59 i zmienił się nieznacznie po okresie przechowywania. Literatura [1] Balas J., Kwasy tłuszczowe w rynkowych produktach spożywczych oleje, margaryny, masło, tłuszcze mieszane, produkty cukiernicze, produkty typu Fast food, produkty zbożowe, słone przekąski, nasiona i orzechy, majonezy, Żywienie Człowieka i Metabolizm 2004, nr 2. [2] Daniewski M., Mielniczuk E., Jacórzyński B., Balas J., Pawlicka M., Filipek A., Górnicka M., Charakterystyka składu kwasów tłuszczowych wybranych olejów roślinnych, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna 2000, nr 3. [3] Flaczyk E., Kobus J., Rudzińska M., Buszka K., Górecka D., Szczepaniak B., Korczak J., Badania nad jakością i trwałością oliwy extra virgin dostępnej w handlu detalicznym, Rośliny Oleiste 2005, nr 2. [4] Flaczyk E., Rudzińska M., Górecka D., Szczepaniak B., Klimczak S., Korczak J., Ocena wybranych wskaźników jakościowych przechowywanej oliwy extra virgin, Rośliny Oleiste 2004, nr 1. [5] Górska-Warsewicz H., Konsumenci na rynku tłuszczów roślinnych i masła, Przemysł Spożywczy 2004, nr 7. [6] Jerzewska M., Praktyczne aspekty oznaczania składu kwasów tłuszczowych w olejach i tłuszczach, Materiały VI Konferencji Naukowej nt. Postępy w technologii tłuszczów roślinnych, Rynia [7] Konopka I., Tańska M., Rotkiewicz D., Zachodna M., Porównanie szybkości utleniania wybranych olejów roślinnych, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna 2003, Suplement. [8] Marciniak- Łukasik K., Krygier K., Charakterystyka kwasów omega 3 i ich zastosowanie w żywności funkcjonalnej, Przemysł Spożywczy 2004, nr 12. [9] Marquez-Ruiz G., Dobarganes M.C., Analysis of Lipid Oxidation Products by Combination of Chromatographic Techniques [w:] New Techniques and Applicatons in Lipid Analysis, AOCS Press, Champaign, Ilinois [10] Minkowski K., Skuteczność działania przeciwutleniaczy w olejach roślinnych i matrycach triacyloglicerolowych bogatych w kwas alfa i gamma linolenowy, Tłuszcze Jadalne 2004, nr 1 2 i 3 4.
13 Profil kwasów tłuszczowych 79 [11] Minkowski K., Wykorzystanie olejów roślinnych bogatych w polinienasycone kwasy tłuszczowe o budowie trienowej jako składnika żywności funkcjonalnej potrzeby i uwarunkowania (w świetle piśmiennictwa), Tłuszcze Jadalne 2002, nr 3 4. [12] Mojska H., Czy istnieje potrzeba znakowania żywności zawartością izomerów trans kwasów tłuszczowych, Przemysł Spożywczy 2006, nr 11. [13] Płatek T., Aktualne kierunki i tendencje w badaniach tłuszczów, Tłuszcze Jadalne 2004, nr 1 2 i 3 4. [14] PN-EN ISO 5508:1996. Oznaczanie składu kwasów tłuszczowych. [15] PN-ISO 3960:1996. Oleje i tłuszcze roślinne oraz zwierzęce. Oznaczanie liczby nadtlenkowej. [16] PN-ISO 3961:1996. Oleje i tłuszcze roślinne oraz zwierzęce. Oznaczanie liczby jodowej. [17] PN-ISO 5509:1996. Analiza estrów metylowych kwasów tłuszczowych metodą chromatografii gazowej. [18] PN-ISO 660. Oleje i tłuszcze roślinne oraz zwierzęce. Oznaczanie liczby kwasowej. [19] Ratusz K., Kowalski B., Bekas W., Wirkowska M., Monitorowanie autooksydacji oleju rzepakowego i słonecznikowego, Rośliny Oleiste 2005, nr 1. [20] Rosiak E., Rynek tłuszczów spożycie i prognozy popytu, Przemysł Spożywczy 2004, nr 6. [21] Siger A., Nogala-Kałucka M., Lampart-Szczapa E., Hoffman A., Antioxidant Activity of Pfenolic Compounds of Selected Cold-pressed and Refined Plant Oils, Rośliny Oleiste 2005, nr 2. [22] Szukalska E., Wybrane zagadnienia utlenienia tłuszczów, Tłuszcze Jadalne 2003, nr 1 2. [23] Tańska M., Rotkiewicz D., Stopień przemian lipidów wybranych olejów roślinnych i konsumpcyjnych nasion oleistych, Tłuszcze Jadalne 2003, nr 3 4. [24] Thurnhofer S., Vetter W., A GC-MS-SIM Method with Fatty Acid Ethyl Esters as Internal Standards for the Quantification of Fatty Acids as Methyl Esters, 4 th Euro Fed Lipid Congress Oils, Fats and Lipids for a Healthier Future, University of Madrid, Spain [25] Wąsowicz E., Gramza A., Hęś M., Jeleń H.H., Korczak J., Małecka M., Mildner-Szkudlarz S., Rudzińska M., Samotyja U., Zawirska-Wojtasiak R., Oxidation of Lipids in Food, Polish Journal of Food and Nutrition Sciences 2004, vol. 13/54, wydanie specjalne 1. Profile of Fatty Acids, the Components of Olive Oil Available in the Polish Market The paper presents the composition of fatty acids, the components of olive oil available in the Polish market, based on personal research and literature data. The tested material included virgin olive oil and olive oils being a mixture of virgin olive oils and refined olive oils. They were stored for five weeks at a temperature of 20 C under dark conditions. To determine changes in the quality of olive oil the peroxide value and the composition of
14 80 higher fatty acids were used. After storage virgin oils showed a greater increase in the peroxide value compared to the samples with the addition of refined olive oil. The composition of fatty acids was typical for olive oil. The SFA profile was 14.99% on average, the MUFA profile was 75.69%, with oleic acid amounting to 75.08%. The ratio of total unsaturated fatty acids to saturated fatty acids Σ UFA/Σ SFA in fresh oils ranged from 5.55 to 6.59 and changed insignificantly after storage.
Zeszyty Naukowe. Analiza zmian oksydacyjnych i zawartości kwasów tłuszczowych w oleju Kujawski pod wpływem ogrzewania mikrofalowego.
Zeszyty Naukowe Towaroznawstwo Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie 912 ISSN 1898-6447 Zesz. Nauk. UEK, 2013; 912: 73 88 Katedra Chemii Ogólnej Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie Analiza zmian oksydacyjnych
Bardziej szczegółowoSKŁAD KWASÓW TŁUSZCZOWYCH WYBRANYCH OLEJÓW JADALNYCH
ROCZN. PZH, 2003, 54, NR 3, 263 267 MAREK DANIEWSKI, BOHDAN JACÓRZYŃSKI, AGNIESZKA FILIPEK, JAROSŁAW BALAS, MAŁGORZATA PAWLICKA, EUGENIA MIELNICZUK SKŁAD KWASÓW TŁUSZCZOWYCH WYBRANYCH OLEJÓW JADALNYCH
Bardziej szczegółowoAnaliza właściwości i składu kwasów tłuszczowych handlowych olejów pochodzenia roślinnego
Zeszyty Naukowe nr 833 Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie 2010 Bronisław Buczek Katedra Chemii Ogólnej Agnieszka Leśniak Katedra Chemii Ogólnej Analiza właściwości i składu kwasów tłuszczowych handlowych
Bardziej szczegółowoZAWARTOŚĆ TŁUSZCZU I SKŁAD KWASÓW TŁUSZCZOWYCH WYBRANYCH RYNKOWYCH PRODUKTÓW PRZEKĄSKOWYCH (ORZECHY, NASIONA)
ROCZN. PZH, 2002, 53, NR 3, 237 241 MAREK DANIEWSKI, JAROSŁAW BALAS, MAŁGORZATA PAWLICKA, AGNIESZKA FILIPEK, EUGENIA MIELNICZUK, BOHDAN JACÓRZYŃSKI ZAWARTOŚĆ TŁUSZCZU I SKŁAD KWASÓW TŁUSZCZOWYCH WYBRANYCH
Bardziej szczegółowoJakość olejów jadalnych dostarczanych na rynek krajowy przez Zakłady Tłuszczowe Bielmar w Bielsku-Białej
Zeszyty Naukowe nr 705 Akademii Ekonomicznej w Krakowie 2006 Katedra Towaroznawstwa Żywności Jakość olejów jadalnych dostarczanych na rynek krajowy przez Zakłady Tłuszczowe Bielmar w Bielsku-Białej 1.
Bardziej szczegółowoPROCEDURA OGÓLNA Laboratorium Badania Żywności i Środowiska
Tytuł formularza: Spis metod badawczych i cennik strona: 1 stron: 5 Lp. Przedmiot badań / wyrób Rodzaj działalności / badane cechy/ metoda Dokumenty odniesienia Cena netto METODY AKREDYTOWANE Zawartość
Bardziej szczegółowoWPŁYW OGRZEWANIA MIKROFALOWEGO NA ZMIANY W SKŁADZIE KWASÓW TŁUSZCZOWYCH W OLEJACH ARACHIDOWYM I ARGANOWYM
Lidia Ostasz Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie WPŁYW OGRZEWANIA MIKROFALOWEGO NA ZMIANY W SKŁADZIE KWASÓW TŁUSZCZOWYCH W OLEJACH ARACHIDOWYM I ARGANOWYM Oleje arachidowy i arganowy charakteryzują się
Bardziej szczegółowoZmiany w składzie kwasów tłuszczowych oraz właściwości chemicznych i lepkości olejów ogrzewanych mikrofalami
Zeszyty Naukowe nr 833 Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie 2010 Katedra Chemii Ogólnej Zmiany w składzie kwasów tłuszczowych oraz właściwości chemicznych i lepkości olejów ogrzewanych mikrofalami 1.
Bardziej szczegółowoSZKOŁA LETNIA. Sekcja Chemii i Technologii Tłuszczów PTTŻ ANALITYKI I TECHNOLOGII OLEJÓW TŁOCZONYCH NA ZIMNO. Poznań,
SZKOŁA LETNIA ANALITYKI I TECHNOLOGII OLEJÓW TŁOCZONYCH NA ZIMNO Poznań, 7-8.09.2017 Szkoła letnia Analityki i technologii olejów tłoczonych na zimno Program szkolenia Poznań, 7-8.09.2017 Dzień 1 7.09.2017
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 553
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 553 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 13 Data wydania: 30 sierpnia 2017 r. Nazwa i adres AB 553 Kod
Bardziej szczegółowoCharakterystyka profilu kwasów tłuszczowych przechowywanego oleju rzepakowego produkcji polskiej
Zeszyty Naukowe nr 833 Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie 2010 Elżbieta Kondratowicz-Pietruszka Katedra Chemii Ogólnej Lidia Ostasz Katedra Chemii Ogólnej Charakterystyka profilu kwasów tłuszczowych
Bardziej szczegółowoWpływ obecności wody na zmiany wskaźników jakościowych olejów roślinnych podczas ich ogrzewania mikrofalowego oraz we frytkownicy
Zeszyty Naukowe nr 767 Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie 2008 Lidia Ostasz Katedra Chemii Ogólnej Bronisław Buczek Katedra Chemii Ogólnej Wpływ obecności wody na zmiany wskaźników jakościowych olejów
Bardziej szczegółowoZatwierdzone oświadczenia żywieniowe
Zatwierdzone oświadczenia żywieniowe Oświadczenia żywieniowe i warunki ich stosowania zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r.
Bardziej szczegółowoSZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA
Załącznik nr 7b do SIWZ SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA CZĘŚĆ II - OLEJE I TŁUSZCZE ROŚLINNE 1. OLEJ RZEPAKOWY 1 Wstęp 1 Zakres Niniejszym opisem przedmiotu zmówienia objęto wymagania, metody badań
Bardziej szczegółowoSZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA CZĘŚĆ I - OLEJE I TŁUSZCZE ROŚLINNE OLEJ RZEPAKOWY
Załącznik nr 8a do SIWZ SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA CZĘŚĆ I - OLEJE I TŁUSZCZE ROŚLINNE OLEJ RZEPAKOWY 1 Wstęp 1 Zakres Niniejszym opisem przedmiotu zmówienia objęto wymagania, metody badań
Bardziej szczegółowoSKŁAD KWASÓW TŁUSZCZOWYCH I IZOMERÓW TRANS W MARGARYNACH TWARDYCH I MIĘKKICH
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLVI, 2013, 2, str. 234 240 Beata Paszczyk, Joanna Łuczyńska SKŁAD KWASÓW TŁUSZCZOWYCH I IZOMERÓW TRANS W MARGARYNACH TWARDYCH I MIĘKKICH Katedra Towaroznawstwa i Badań Żywności
Bardziej szczegółowoOPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA OLEJE I TŁUSZCZE ROŚLINNE
Załącznik nr 6.3 do SIWZ (dotyczy części III zamówienia) OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA OLEJE I TŁUSZCZE ROŚLINNE MARGARYNA opis wg słownika CPV kod CPV 15431000-8 indeks materiałowy JIM 1 Wstęp 1.1 Zakres
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1179
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1179 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 8 Data wydania: 30 stycznia 2015 r. Nazwa i adres NUSCANA
Bardziej szczegółowoProf. dr hab. n. med. Mirosław Jarosz, Dyrektor Instytutu Żywności i Żywienia.
O projekcie: Tłuszcz jest jedną z najważniejszych substancji odżywczych dla organizmu człowieka. Stanowi najbardziej skoncentrowane źródło energii w diecie, jest istotnym materiałem budulcowym komórek,
Bardziej szczegółowoJAKOŚĆ WYBRANYCH OLEJÓW ROŚLINNYCH DOSTĘPNYCH NA POLSKIM RYNKU
ROCZN. PZH 2007, 58, NR 3, 515-524 JAROSŁAWA RUTKOWSKA 1, ANNA ŻBIKOWSKA 2 JAKOŚĆ WYBRANYCH OLEJÓW ROŚLINNYCH DOSTĘPNYCH NA POLSKIM RYNKU QUALITY OF THE VARIOUS VEGETABLE OILS AVAILABLE ON THE POLISH MARKET
Bardziej szczegółowoO projekcie: Jak czytać raport?
O projekcie: Tłuszcz jest jedną z najważniejszych substancji odżywczych dla organizmu człowieka. Stanowi najbardziej skoncentrowane źródło energii w diecie, jest istotnym materiałem budulcowym komórek,
Bardziej szczegółowoIZOMERY TRANS W TŁUSZCZACH DO SMAROWANIA PIECZYWA
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLVI, 2013, 1, str. 13 19 Beata Paszczyk IZOMERY TRANS W TŁUSZCZACH DO SMAROWANIA PIECZYWA Katedra Towaroznawstwa i Badań Żywności Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie
Bardziej szczegółowoOczyszczanie rzepakowego oleju posmażalniczego na węglu aktywnym modyfikowanym stałym KOH
Zeszyty Naukowe nr 767 Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie 2008 Katedra Chemii Ogólnej Oczyszczanie rzepakowego oleju posmażalniczego na węglu aktywnym modyfikowanym stałym KOH 1. Wprowadzenie Rzepak
Bardziej szczegółowoOCENA WYBRANYCH WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNYCH TRADYCYJNYCH OLEJÓW ROŚLINNYCH PRODUKOWANYCH NA ZIEMI LUBELSKIEJ
I N Ż YNIERIA R OLNICZA A GRICULTURAL E NGINEERING 2012: Z. 3(138) S. 101-107 ISSN 1429-7264 Polskie Towarzystwo Inżynierii Rolniczej http://www.ptir.org OCENA WYBRANYCH WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNYCH TRADYCYJNYCH
Bardziej szczegółowoOczyszczanie oleju po sma eniu przetworów rybnych na w glu aktywnym modyfikowanym kwasem siarkowym
Zeszyty Naukowe nr 710 Akademii Ekonomicznej w Krakowie 2006 Wojciech Chwia kowski Katedra Chemii i Kinetyki Procesów Oczyszczanie oleju po sma eniu przetworów rybnych na w glu aktywnym modyfikowanym kwasem
Bardziej szczegółowoANALIZA SKŁADU I JAKOŚCI OLEJÓW LNIANYCH TŁOCZONYCH NA ZIMNO
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLVIII, 2015, 3, str. 294 299 Dorota Derewiaka, Paulina Oleksiak, Marta Ciecierska, Ewa Majewska, Jolanta Kowalska, Rafał Wołosiak ANALIZA SKŁADU I JAKOŚCI OLEJÓW LNIANYCH TŁOCZONYCH
Bardziej szczegółowoBADAWCZA I DYDAKTYCZNA
APARATURA BADAWCZA I DYDAKTYCZNA Ocena jakości wybranych olejów rzepakowych rafinowanych i tłoczonych na zimno dostępnych na polskim rynku Edyta Popis, Katarzyna Ratusz, Krzysztof Krygier Szkoła Główna
Bardziej szczegółowo1. Kontrola jakości i prawidłowości oznakowania tłuszczów do smarowania innych niż tłuszcze mleczne
Stosownie do planu pracy na IV kwartał 2011r. i programu kontroli nr DIH-81-17(1)/11/MJ przedkładam informację z wyników kontroli jakości i prawidłowości oznakowania tłuszczów do smarowania innych niż
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie sposobu znakowania żywności wartością odżywczą 2)
Dz.U.07.137.967 2010.01.22 zm. Dz.U.2010.9.63 1 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie sposobu znakowania żywności wartością odżywczą 2) (Dz. U. z dnia 31 lipca 2007 r.) Na
Bardziej szczegółowoSZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA CZĘŚĆ 2 - OLEJE I TŁUSZCZE ROŚLINNE OLEJ RZEPAKOWY
Załącznik nr 8b do SIWZ SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA CZĘŚĆ 2 - OLEJE I TŁUSZCZE ROŚLINNE OLEJ RZEPAKOWY opis wg słownika CPV kod CPV 15411100-3 1 Wstęp 1.1 Zakres Niniejszym opisem przedmiotu
Bardziej szczegółowoMagdalena Wirkowska, Joanna Bryś, Agata Górska, Ewa Ostrowska-Ligęza, Katarzyna Ratusz, Magdalena Łukasz
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIV, 2011, 3, str. 503-507 Magdalena Wirkowska, Joanna Bryś, Agata Górska, Ewa Ostrowska-Ligęza, Katarzyna Ratusz, Magdalena Łukasz JAKOŚĆ FRAKCJI LIPIDOWEJ W PROZDROWOTNYCH WYROBACH
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 690
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 690 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 12 Data wydania: 2 lutego 2018 r. Nazwa i adres AB 690 INSTYTUT
Bardziej szczegółowoINSPEKTORAT WSPARCIA SIŁ ZBROJNYCH
Załącznik nr 1 INSPEKTORAT WSPARCIA SIŁ ZBROJNYCH SZEFOSTWO SŁUŻBY ŻYWNOŚCIOWEJ OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA MARGARYNA opis wg słownika CPV kod CPV 15431000-8 indeks materiałowy JIM 8945PL0001824 opracował:
Bardziej szczegółowoWPŁYW PRZEESTRYFIKOWANIA ENZYMATYCZNEGO NA STABILNOŚĆ OKSYDATYWNĄ MIESZANINY TŁUSZCZU KURZEGO Z OLEJEM RZEPAKOWYM
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 314 318 Magdalena Kostecka, Bolesław Kowalski WPŁYW PRZEESTRYFIKOWANIA ENZYMATYCZNEGO NA STABILNOŚĆ OKSYDATYWNĄ MIESZANINY TŁUSZCZU KURZEGO Z OLEJEM RZEPAKOWYM
Bardziej szczegółowoOLEJ Z MIKROGLONÓW SCHIZOCHYTRIUM BOGATY W DHA I EPA
Dr Rodney Gray DSM Nutritional Lipids (a Division of DSM Nutritional Products LLC) 6 lipca 2012 r. NFU 786 OLEJ Z MIKROGLONÓW SCHIZOCHYTRIUM BOGATY W DHA I EPA Szanowny Panie, pragnę poinformować o rozpatrzeniu
Bardziej szczegółowoWPŁYW TEMPERATURY I CZASU PRZECHOWYWANIA NA WYBRANE CECHY JAKOŚCIOWE OLEJU RZEPAKOWEGO, LNIANEGO I LNIANKOWEGO
I N Ż Y N I E R I A ROLNICZA A G R I C U L T U R A L ENGINEERING 2013: Z. 1(141) T.1 S. 115-124 ISSN 1429-7264 Polskie Towarzystwo Inżynierii Rolniczej http://www.ptir.org WPŁYW TEMPERATURY I CZASU PRZECHOWYWANIA
Bardziej szczegółowoThermooxidative stability of frying oils and quality of snack products
UNIWERSYTET PRZYRODNICZY WE WROCŁAWIU WYDZIAŁ NAUK O śywności EWA GÓRNICKA STABILNOŚĆ TERMOOKSYDATYWNA TŁUSZCZÓW SMAśALNICZYCH A JAKOŚĆ PRODUKTÓW PRZEKĄSKOWYCH Thermooxidative stability of frying oils
Bardziej szczegółowoWPŁYW PRZEESTRYFIKOWANIA ENZYMATYCZNEGO NA JAKOŚCIOWE PARAMETRY ŻYWIENIOWE OLEJÓW ROŚLINNYCH
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 344 348 Magdalena Wirkowska, Joanna Bryś, Katarzyna Tarnowska, Bolesław Kowalski WPŁYW PRZEESTRYFIKOWANIA ENZYMATYCZNEGO NA JAKOŚCIOWE PARAMETRY ŻYWIENIOWE OLEJÓW
Bardziej szczegółowoCharakterystyka profilu kwasowego olejów roślinnych bogatych w polinienasycone kwasy tłuszczowe
Zeszyty Naukowe Towaroznawstwo Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie 874 Kraków 2011 Katedra Chemii Ogólnej Charakterystyka profilu kwasowego olejów roślinnych bogatych w polinienasycone kwasy tłuszczowe
Bardziej szczegółowoOcena stabilności oksydatywnej wybranych olejów spożywczych tłoczonych na zimno
Tom XXVIII ROŚLINY OLEISTE OILSEED CROPS 27 Małgorzata Wroniak, Daniela Łukasik Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Zakład Technologii Tłuszczów i Koncentratów Spożywczych, Katedra Technologii
Bardziej szczegółowoZMIANY WARTOŚCI ODŻYWCZEJ OLEJU Z PESTEK WINOGRON POD WPŁYWEM ŚWIEŻEGO ZIELA TYMIANKU
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLV, 2012, 3, str. 1148 1152 Małgorzata Stec, Ewa Kurzeja, Iwona Mazurek, Katarzyna Pawłowska-Góral ZMIANY WARTOŚCI ODŻYWCZEJ OLEJU Z PESTEK WINOGRON POD WPŁYWEM ŚWIEŻEGO ZIELA
Bardziej szczegółowowydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 9 Data wydania: 17 maja 2016 r.
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1179 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 9 Data wydania: 17 maja 2016 r. Nazwa i adres NUSCANA BIOTECHNIKA
Bardziej szczegółowoZadanie nr 13 INSPEKTORAT WSPARCIA SIŁ ZBROJNYCH SZEFOSTWO SŁUŻBY ŻYWNOŚCIOWEJ OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA OLEJ RZEPAKOWY
Zadanie nr 13 Załącznik 14 INSPEKTORAT WSPARCIA SIŁ ZBROJNYCH SZEFOSTWO SŁUŻBY ŻYWNOŚCIOWEJ OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA OLEJ RZEPAKOWY opis wg słownika CPV kod CPV 15411100-3 indeks materiałowy JIM 8945PL0003357
Bardziej szczegółowoTIENS OLEJ Z WIESIOŁKA
TIENS OLEJ Z WIESIOŁKA WIESIOŁEK ZINC and its influence on human body Pliniusz Starszy, rzymski historyk i pisarz, w swoim dziele Historia Naturalna tak pisze o wiesiołku: Zioło dobre jak wino, aby uradować
Bardziej szczegółowoAnna Milczarek, Maria Osek
Acta Agrophysica, 2014, 21(1), 75-85 WPŁYW DODATKU PRZECIWUTLENIACZA NA ZMIANY LICZB KWASOWEJ I NADTLENKOWEJ ORAZ SKŁAD CHEMICZNY WYTŁOKÓW RZEPAKOWYCH PRZECHOWYWANYCH BEZ I Z DOSTĘPEM ŚWIATŁA I POWIETRZA
Bardziej szczegółowoW jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek?
W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? Prawidłowe odżywianie się to dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, a tym samym energii i substratów potrzebnych do utrzymania zdrowia
Bardziej szczegółowoANALIZY LABORATORYJNE
ANALIZY LABORATORYJNE LABORATORIUM ZAKŁADÓW AZOTOWYCH CHORZÓW S.A. OFERUJE MOŻLIWOŚĆ PRZEPROWADZENIA ANALIZ WEDŁUG ADEKWATNYCH METODYK BADAWCZYCH. Zebrane wieloletnie doświadczenie z zakresu badań nad
Bardziej szczegółowoZnakowanie żywności przyszłe zmiany, nowe wyzwania
Znakowanie żywności przyszłe zmiany, nowe wyzwania Klaudyna Terlicka, Principal Regulatory Advisor 21 Październik 2011 Innovation Nutrition Regulatory Safety Sensory Leatherhead Food Research 1919 Stowarzyszenie
Bardziej szczegółowoRACJONALNE ŻYWIENIE. Zespół Szkół Rolnicze Centrum Mokrzeszów. 2007 r.
RACJONALNE ŻYWIENIE Zespół Szkół Rolnicze Centrum Mokrzeszów 2007 r. RACJONALNE ŻYWIENIE Polega na systematycznym dostarczaniu do organizmu wszystkich niezbędnych składników odżywczych w ilościach i proporcjach
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 98 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 98 SECTIO D 2004 Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Faculty
Bardziej szczegółowoZAWARTOŚĆ TŁUSZCZU I SKŁAD KWASÓW TŁUSZCZOWYCH W WYBRANYCH RYBACH MORSKICH
ROCZN. PZH, 2001, 52, NR 4 JAROSŁAW BALAS, MAŁGORZATA PAWLICKA, BOHDAN JACÓRZYŃSKI, AGNIESZKA FILIPEK, PIOTR DOMINA, EUGENIA MIELNICZUK, MAREK DANIEWSKI ZAWARTOŚĆ TŁUSZCZU I SKŁAD KWASÓW TŁUSZCZOWYCH W
Bardziej szczegółowoCharakterystyka wybranych rynkowych olejów roślinnych tłoczonych na zimno
Tom XIX Rośliny Oleiste 1998 Krzysztof Krygier, Małgorzata Wroniak, Krzysztof Dobczyński, Iwona Kiełt Stanisław Grześkiewicz*, Mieczysław Obiedziński* SGGW w Warszawie, Katedra Technologii Zbóż, Nasion
Bardziej szczegółowoZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM
ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM (Instytutu Żywności i Żywienia 2009) 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny
Bardziej szczegółowoWpływ czasu i warunków przechowywania na zmiany zachodzące we frakcji lipidowej wybranych produktów rzepakowych
Tom XX Rośliny Oleiste 2000 Akademia Podlaska w Siedlcach, Katedra Żywienia Zwierząt i Gospodarki Paszowej Wpływ czasu i warunków przechowywania na zmiany zachodzące we frakcji lipidowej wybranych produktów
Bardziej szczegółowoInterwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie
Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie H. Dyląg, 1 H. Weker 1, M. Barańska 2 1 Zakład Żywienia 2 Zakład Wczesnej Interwencji Psychologicznej karmienie na żądanie 7-5 posiłków 3 posiłki
Bardziej szczegółowoZDROWO AKTYWNI SZKOŁA PODSTAWOWA NR 8 W TARNOWIE
ZDROWO AKTYWNI SZKOŁA PODSTAWOWA NR 8 W TARNOWIE PIRAMIDY EGIPSKIE Piramidy to budowle, które przetrwały tysiące lat. Najbardziej trwała była ich podstawa, czyli część zbudowana na ziemi. PIRAMIDA ZDROWEGO
Bardziej szczegółowoGDA (Guideline Daily Amount = Wskazane Dzienne Spożycie)
1. Czym jest GDA? GDA (Guideline Daily Amount = Wskazane Dzienne Spożycie) to wartości poziomu spożycia poszczególnych składników odżywczych w codziennej diecie zostały wyznaczone przez naukowców dla przeciętnego
Bardziej szczegółowoMODELOWANIE PARAMETRÓW JAKOŚCIOWYCH BIOŻYWNOŚCI POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO. dr hab. Piotr Wójcik. Instytut Zootechniki PIB
MODELOWANIE PARAMETRÓW JAKOŚCIOWYCH BIOŻYWNOŚCI POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO dr hab. Piotr Wójcik Instytut Zootechniki PIB Obecne choroby cywilizacyjne jak zawał serca, czy nowotwory są w większości wywołane
Bardziej szczegółowoW WIEKU PRZEDSZKOLNYM
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM 1.Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2.Bądź codziennie aktywny fizycznie ruch korzystnie wpływa na sprawność
Bardziej szczegółowoPiramida Żywienia. Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS
Piramida Żywienia Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS Zasady zdrowego żywienia 1. Dbaj o różnorodnośd spożywanych produktów. 2. Strzeż się nadwagi i otyłości, nie zapominaj o codziennej aktywności fizycznej.
Bardziej szczegółowodr inż. Beata Przygoda Wartość odżywcza żywności co powinnyśmy wiedzieć?
dr inż. Beata Przygoda Wartość odżywcza żywności co powinnyśmy wiedzieć? Do prawidłowego rozwoju, dobrego stanu zdrowia, odpowiedniej sprawności fizycznej i umysłowej powinnyśmy codziennie spożywać określoną
Bardziej szczegółowoS t r e s z c z e n i e
ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 28, 4 (59), 8 89 MAŁGORZATA WRONIAK, MAŁGORZATA ŁUBIAN OCENA STABILNOŚCI OKSYDATYWNEJ OLEJÓW RZEPAKOWEGO I SŁONECZNIKOWEGO TŁOCZONYCH NA ZIMNO Z DODATKIEM EKSTRAKTU
Bardziej szczegółowo(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP 21611 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 02.07.08 08766864.6 (97)
Bardziej szczegółowoSPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku
SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku NASZE KULINARNE TRADYCJE NASZE KULINARNE TRADYCJE Co składa się na nie? Bez jakich produktów i potraw nie wyobrażamy sobie
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 96 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 96 SECTIO D 2004 Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Faculty
Bardziej szczegółowoOCENA PROFILU KWASÓW TŁUSZCZOWYCH ORAZ IZOMERÓW TRANS W SERACH TWAROGOWYCH
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLVII, 2014, 2, str. 144 149 Beata Paszczyk OCENA PROFILU KWASÓW TŁUSZCZOWYCH ORAZ IZOMERÓW TRANS W SERACH TWAROGOWYCH Katedra Towaroznawstwa i Badań Żywności Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego
Bardziej szczegółowoWPŁYW METODY SUSZENIA ORAZ PRZECHOWYWANIA NA WYBRANE WYRÓŻNIKI JAKOŚCIOWE NASION RZEPAKU
Inżynieria Rolnicza 5(93)/2007 WPŁYW METODY SUSZENIA ORAZ PRZECHOWYWANIA NA WYBRANE WYRÓŻNIKI JAKOŚCIOWE NASION RZEPAKU Marzena Gawrysiak-Witulska, Magdalena Rudzińska, Antoni Ryniecki Instytut Technologii
Bardziej szczegółowoGDA. Prawidłowe odżywianie
GDA Prawidłowe odżywianie Co to jest GDA? Prawidłowe odżywianie jest jednym z warunków zachowania dobrego stanu zdrowia. Aby móc dopasować swój sposób odżywiania do stylu życia jaki prowadzimy, niezbędne
Bardziej szczegółowoTŁUSZCZE. Technologia gastronomiczna. Zespół Szkół Gospodarczych im Spytka Ligęzy w Rzeszowie
TŁUSZCZE Technologia gastronomiczna Zespół Szkół Gospodarczych im Spytka Ligęzy w Rzeszowie Materiały przygotowali: mgr inŝ. Krzysztof Matłosz mgr Sabina Walat RZESZÓW 2005 Tłuszcze to estry gliceryny
Bardziej szczegółowo10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (dbać o urozmaicenie posiłków) Kontroluj masę ciała (dbaj o zachowanie
Bardziej szczegółowoSKŁAD KWASÓW TŁUSZCZOWYCH W RYNKOWYCH TŁUSZCZACH JADALNYCH
ŻYWNOŚĆ 3(36), 2003 MAREK DANIEWSKI, BOHDAN JACÓRZYŃSKI, AGNIESZKA FILIPEK, JAROSŁAW BALAS, MAŁGORZATA PAWLICKA, EUGENIA MIELNICZUK SKŁAD KWASÓW TŁUSZCZOWYCH W RYNKOWYCH TŁUSZCZACH JADALNYCH KOMUNIKAT
Bardziej szczegółowoMateriał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: TECHNIK ŻYWIENIA I USŁUG GASTRONOMICZNYCH przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej
Bardziej szczegółowoĆwiczenie nr 12 Lipidy - tłuszcze nasycone i nienasycone. Liczba jodowa, metoda Hanusa ilościowego oznaczania stopnia nienasycenia tłuszczu
Ćwiczenie nr 12 Lipidy - tłuszcze nasycone i nienasycone. Liczba jodowa, metoda Hanusa ilościowego oznaczania stopnia nienasycenia tłuszczu Celem ćwiczenia jest: wykrywanie nienasyconych kwasów tłuszczowych
Bardziej szczegółowoOCZYSZCZANIE OLEJU POSMAŻALNICZEGO NA WYGRZEWANYM W ATMOSFERZE AZOTU WĘGLU AKTYWNYM
Węgiel aktywny w ochronie środowiska i przemyśle (2008) WOJCIECH CHWIAŁKOWSKI, BRONISŁAW BUCZEK Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Wydział Towaroznawstwa, Katedra Chemii Ogólnej ul. Sienkiewicza 5, 30-033
Bardziej szczegółowoZajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe
Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: wymienia zasady bezpieczeństwa obowiązujące podczas zajęć żywieniowych
Bardziej szczegółowoSubstancje o Znaczeniu Biologicznym
Substancje o Znaczeniu Biologicznym Tłuszcze Jadalne są to tłuszcze, które może spożywać człowiek. Stanowią ważny, wysokoenergetyczny składnik diety. Z chemicznego punktu widzenia głównym składnikiem tłuszczów
Bardziej szczegółowoSpektrum składu kwasów tłuszczowych rafinowanych olejów rzepakowych z krajowych zakładów przemysłu tłuszczowego
Tom XX Rośliny Oleiste 1999 Małgorzata Jerzewska, Stanisław Ptasznik Instytut Przemysłu Mięsnego i Tłuszczowego w Warszawie Spektrum składu kwasów tłuszczowych rafinowanych olejów rzepakowych z krajowych
Bardziej szczegółowoZmiany wskaźników fizykochemicznych wybranych tłuszczów cukierniczych opartych na oleju rzepakowym w czasie długoterminowego przechowywania
Tom XIX Rośliny Oleiste 1998 Instytut Przemysłu Mięsnego i Tłuszczowego, Dział Przetwórstwa Tłuszczów w Warszawie Zmiany wskaźników fizykochemicznych wybranych tłuszczów cukierniczych opartych na oleju
Bardziej szczegółowoWARTOŚĆ ŻYWIENIOWA OLEJÓW RZEPAKOWYCH TŁOCZONYCH NA ZIMNO
ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2012, 6 (85), 79 92 MAŁGORZATA WRONIAK WARTOŚĆ ŻYWIENIOWA OLEJÓW RZEPAKOWYCH TŁOCZONYCH NA ZIMNO S t r e s z c z e n i e Celem pracy była ocena jakości oraz wartości
Bardziej szczegółowo"Program pilotażowy - Dieta Mamy".
"Program pilotażowy - Dieta Mamy". Dnia 1.10.2019 r Szpital Powiatowy im.t.malińskiego w Śremie podjął współpracę z programem pilotażowym Standard szpitalnego żywienia kobiet w ciąży i w okresie poporodowym-dieta
Bardziej szczegółowoWarsztaty dla Rodziców. Wiosenne śniadanie. Warszawa 26.05.2015 r.
Warsztaty dla Rodziców Wiosenne śniadanie Warszawa 26.05.2015 r. Urozmaicenie Uregulowanie Umiarkowanie Umiejętności Unikanie Prawidłowe żywienie 7 zasad wg prof. Bergera + Uprawianie sportu + Uśmiech
Bardziej szczegółowoRola poszczególnych składników pokarmowych
Zdrowy styl życia Rola poszczególnych składników pokarmowych 1. Białka Pełnią w organizmie funkcję budulcową. Są składnikiem wszystkich tkanek oraz kości. 2. Tłuszcze Pełnią w organizmie funkcję energetyczną.
Bardziej szczegółowoWpływ kompozycji tokoferoli na zmiany oksydacyjne prób triacylogliceroli oleju słonecznikowego
Tom XXX ROŚLINY OLEISTE OILSEED CROPS 29 Aldona Jasińska-Stępniak, Loretta Karwańska Katedra Biochemii i Analizy Żywności, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Wpływ kompozycji tokoferoli na zmiany oksydacyjne
Bardziej szczegółowoZmiany liczby kwasowej i nadtlenkowej tłuszczu produktów rzepakowych przechowywanych w różnych warunkach bez i z dodatkiem przeciwutleniacza
TOM XXXIII ROŚLINY OLEISTE OILSEED CROPS 2012 Anna Milczarek, Maria Osek Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach Katedra Żywienia Zwierząt i Gospodarki Paszowej Adres do korespondencji: amilczarek@uph.edu.pl
Bardziej szczegółowoPL B1. Preparat o właściwościach przeciwutleniających oraz sposób otrzymywania tego preparatu. POLITECHNIKA ŁÓDZKA, Łódź, PL
PL 217050 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 217050 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 388203 (22) Data zgłoszenia: 08.06.2009 (51) Int.Cl.
Bardziej szczegółowoANALIZA TŁUSZCZÓW WŁAŚCIWYCH CZ I
KATEDRA BIOCHEMII Wydział Biologii i Ochrony Środowiska ANALIZA TŁUSZCZÓW WŁAŚCIWYCH CZ I ĆWICZENIE 7 ZADANIE 1 Ze względu na różnorodność kwasów tłuszczowych oraz zmienny procentowy udział w budowie cząsteczki,
Bardziej szczegółowoZAWARTOŚĆ TŁUSZCZU I SKŁAD KWASÓW TŁUSZCZOWYCH W WYBRANYCH DANIACH GOTOWYCH W PROSZKU
ROCZN. PZH, 2003, 54, NR 2, 169 174 MAREK DANIEWSKI, JAROSŁAW BALAS, MAŁGORZATA PAWLICKA, AGNIESZKA FILIPEK, EUGENIA MIELNICZUK, BOHDAN JACÓRZYŃSKI ZAWARTOŚĆ TŁUSZCZU I SKŁAD KWASÓW TŁUSZCZOWYCH W WYBRANYCH
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1179
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1179 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 7 Data wydania: 24 kwietnia 2014 r. Nazwa i adres NUSCANA
Bardziej szczegółowoRafinacja bez środków chemicznych!
Naturalnie wyprodukowany. Naturalnie kontrolowany. Rafinacja bez środków chemicznych! Tłoczenie na zimno czy rafinacja? Co jest lepsze olej tłoczony na zimno czy rafinowany? Powszechnie utarło się mniemanie,
Bardziej szczegółowoZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY. Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r
ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE - definicja Prawidłowe odżywianie to nie tylko dostarczenie organizmowi energii, ale także
Bardziej szczegółowoAlicja Nowicka, Marcin Skrok, Piotr Jurkowski Ocena diet dla chorych z cukrzycą proponowanych przez firmę Novo Nordisk w Polsce
Alicja Nowicka, Marcin Skrok, Piotr Jurkowski Ocena diet dla chorych z cukrzycą proponowanych przez firmę Novo Nordisk w Polsce Przegląd Naukowo-Metodyczny. Edukacja dla Bezpieczeństwa nr 2, 48-53 2009
Bardziej szczegółowoWPŁYW TEMPERATURY I TECHNIKI SUSZENIA NA WYBRANE WYRÓśNIKI JAKOŚCIOWE NASION RZEPAKU
Marzena Gawrysiak-Witulska, Antoni Ryniecki, Magdalena Rudzińska Instytut Technologii śywności Pochodzenia Roślinnego Akademia Rolnicza im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu WPŁYW TEMPERATURY I TECHNIKI
Bardziej szczegółowoOcena przydatności żyta hybrydowego w żywieniu krów mlecznych
Międzynarodowy Kongres Projektu RYE BELT Żyto z perspektywy roku 2012 Poznań 23-24.05.2012 Ocena przydatności żyta hybrydowego w żywieniu krów mlecznych Marian Kamyczek 1, Magdalena Łopuszańska-Rusek 2,
Bardziej szczegółowoTRANSIZOMERYZACJA PODCZAS RAFINACJI OLEJU SOJOWEGO. Małgorzata Kania, Piotr Żbikowski, Marek Gogolewski
SCIENTIARUM POLONORUMACTA Technologia Alimentaria 1(2) 2002, 47-53 TRANSIZOMERYZACJA PODCZAS RAFINACJI OLEJU SOJOWEGO Małgorzata Kania, Piotr Żbikowski, Marek Gogolewski Streszczenie: W czasie rafinacji
Bardziej szczegółowozbyt wysoki poziom DOBRE I ZŁE STRONY CHOLESTEROLU Ponad 60% naszego społeczeństwa w populacji powyżej 18r.ż. ma cholesterolu całkowitego (>190mg/dl)
HIPERLIPIDEMIA to stan zaburzenia gospodarki lipidowej, w którym występuje wzrost stężenia lipidów (cholesterolu i/lub triglicerydów ) w surowicy krwi. Ponad 60% naszego społeczeństwa w populacji powyżej
Bardziej szczegółowoZnaczenie tłuszczu w żywieniu człowieka
Zeszyty Naukowe nr 834 Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie 2009 Katedra Towaroznawstwa Żywności Znaczenie tłuszczu w żywieniu człowieka 1. Wprowadzenie Prawidłowe żywienie człowieka polega na pokryciu
Bardziej szczegółowoOliwę z oliwek extra vergine zalicza. Samo zdrowie z oliwek TRENDY. Oliwki prosto z drzewa
TRENDY Samo zdrowie z oliwek Źródło: Monini Oliwę z oliwek extra vergine zalicza się do najcenniejszych tłuszczów roślinnych, jeśli chodzi o właściwości zdrowotne. Czym kierować się przy jej zakupie? W
Bardziej szczegółowoZeszyty Naukowe. Zmiany jakościowe wybranych olejów roślinnych przechowywanych w warunkach chłodniczych. Towaroznawstwo
Zeszyty Naukowe Towaroznawstwo Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie 912 ISSN 1898-6447 Zesz. Nauk. UEK, 2013; 912: 49 72 Katedra Chemii Ogólnej Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie Zmiany jakościowe wybranych
Bardziej szczegółowoWPŁYW AGLOMERACJI I PRZECHOWYWANIA NA ZAWARTOŚĆ NIEZBĘDNYCH, NIENASYCONYCH KWASÓW TŁUSZCZOWYCH W PREPARATACH Z MLEKA W PROSZKU
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLVIII, 2015, 3, str. 479 483 Ewa Ostrowska Ligęza, Magdalena Wirkowska-Wojdyła, Agata Górska, Joanna Bryś WPŁYW AGLOMERACJI I PRZECHOWYWANIA NA ZAWARTOŚĆ NIEZBĘDNYCH, NIENASYCONYCH
Bardziej szczegółowo11. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych
11. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych Temat: Samodzielna ocena swojego żywienia i aktywności fizycznej. Cele: zapoznanie ucznia z praktycznymi aspektami układania prawidłowo zbilansowanej
Bardziej szczegółowo