Krajowy Program Rozwiązywania Problemu Bezdomności Zapobieganie wykluczeniu mieszkaniowemu i rozwiązywanie problemu bezdomności

Transkrypt

1 Krajowy Program Rozwiązywania Problemu Bezdomności Zapobieganie wykluczeniu mieszkaniowemu i rozwiązywanie problemu bezdomności Polityka społeczna przeciwdziała i rozwiązuje problem bezdomności oraz wspiera rozwój mieszkalnictwa socjalnego jako istoty bezpieczeństwa socjalnego umożliwiającego aktywność społeczną i zawodową osób zagrożonych wykluczeniem Obszary priorytetów: 1. Aby rozwiązania polityki społecznej oparte były na rzetelnej wiedzy - Rozwój diagnozowania i mierzenia zjawiska wykluczenia mieszkaniowego i bezdomności. 2. Aby możliwie jak najmniejsza liczba osób stawała się bezdomna Poprawa i rozwój systemu prewencji wykluczenia mieszkaniowego i bezdomności. 3. Aby nikt nie był zmuszony do spania na ulicy, a wsparcie interwencyjne było początkiem procesu wychodzenia z bezdomności - Wzmocnienie i usprawnienie systemu interwencji, ochrony zdrowia i życia osób bezdomnych. 4. Aby integracja była celem dla wszystkich osób bezdomnych i jak najwięcej osób doświadczających problemu wyszło z bezdomności Wzmocnienie i rozwój systemu integracji społecznej osób bezdomnych i wykluczonych mieszkaniowo. 5. Aby wsparcie było dobrze zarządzane, wysokiej jakości, cieszące się wsparciem społecznym - Podnoszenie jakości usług, poprawa koordynacji i zarządzania oraz wzrost świadomości społecznej problemu. 1

2 Priorytet 1 - Rozwój diagnozowania i mierzenia zjawiska bezdomności i wykluczenia mieszkaniowego. 1. Rozwój i upowszechnienie badań point in time określających skalę oraz charakter socjodemograficzny zjawiska bezdomności, w określonym wycinku czasowym. Realizacja w cyklu 2 letnim ogólnopolskich badań populacji osób bezdomnych w całej Polsce. Wspieranie realizacji regionalnych i lokalnych badań socjodemograficznych populacji osób bezdomnych. 2. Rozwój baz danych i rejestrów osób bezdomnych i zagrożonych bezdomnością, agregujących dane w szerszej perspektywie czasowej. Analiza możliwości agregowania i rozszerzenia danych z systemu informatycznego POMOST na potrzeby diagnozowania i mierzenia zjawiska bezdomności. Realizacja pilotażowego ogólnopolskiego projektu stworzenia i wdrożenia rejestru osób bezdomnych korzystających ze wsparcia instytucji publicznych i organizacji pozarządowych. 3. Rozwój badań jakościowych w zakresie bezdomności i wykluczenia mieszkaniowego. Realizacja badań nad kosztami ekonomicznymi i społecznymi zjawiska bezdomności i wykluczenia mieszkaniowego. Wdrożenie badań identyfikujących zagrożenia związane z bezdomnością oraz projektujące obraz zjawiska bezdomności i wykluczenia mieszkaniowego w przyszłości. 4. Realizacja badań w zakresie skali i charakteru wykluczenia mieszkaniowego Realizacja ogólnopolskiego badania dotyczącego problematyki mieszkalnictwa, wykluczenia mieszkaniowego i zagrożenia bezdomnością realizowanego w gminach w Polsce. Ukazującego kwestie stanu i skali budownictwa mieszkań komunalnych, socjalnych, pomieszczeń tymczasowych, kwestii finansowania zadań w zakresie mieszkalnictwa, mieszkalnictwa na wynajem, skali zadłużeń i eksmisji. Wdrożenie badań identyfikujących zagrożenia związane z bezdomnością oraz projektujące obraz zjawiska wykluczenia mieszkaniowego w przyszłości. Stworzenie wzorca (modelu naukowego) przewidywania zapotrzebowania na mieszkania społeczne w oparciu o czynniki takie jak: liczba urodzin, migracje wewnętrzne i zewnętrzne, wzrost gospodarczy i rozwarstwienie dochodowe itp. oraz określenie odpowiedzialności za ten cel na poziomie instytucjonalnym. Przeprowadzenie badań społeczności zamieszkującej społeczny/publiczny zasób mieszkaniowy pod kątem sytuacji 2

3 życiowej/dochodowej w celu określenia realnego zapotrzebowania na wsparcie mieszkaniowe i socjalne oraz możliwości dywersyfikacji czynszów w oparciu o kryteria dochodowe (a nie rejon zamieszkiwania jak obecnie). 5. Podniesienie jakości statystyki publicznej w zakresie mieszkalnictwa i bezdomności Wprowadzenie problematyki bezdomności w nurt statystyki publicznej, realizacja badań przez Główny Urząd Statystyczny. Zweryfikowanie i zmodyfikowanie metodologii badań oraz raportowania danych statystycznych o mieszkalnictwie przez Główny Urząd Statystyczny. Włączenie i cykliczne raportowanie o problematyce wykluczenia mieszkaniowego w raportach poświęconych gospodarce mieszkaniowej przez GUS. Weryfikacja i dostosowanie metodologii spisu powszechnego w obrębie pozyskiwania danych o mieszkalnictwie, obiektach zbiorowego zakwaterowania oraz problematyce bezdomności. 6. Tworzenie i rozwój ogólnopolskiej platformy badań nad zjawiskiem bezdomności i wykluczenia mieszkaniowego. Utworzenie i funkcjonowanie Krajowego Obserwatorium Bezdomności i Wykluczenia Mieszkaniowego współpracującego z regionalnymi Obserwatoriami Integracji Społecznej przy ROPS. Inicjowanie i wzmacnianie współpracy środowisk naukowych z wszystkimi interesariuszami systemu wsparcia osób bezdomnych i wykluczonych mieszkaniowo. Promocja realizacji badań, transfer wiedzy i upowszechnianie dorobku badawczego. 3

4 Priorytet 2 Poprawa i rozwój systemu prewencji bezdomności i wykluczenia mieszkaniowego. 1. Rozwój mieszkalnictwa i budownictwa społecznego a) Przyjęcie i wdrożenie Prawa do mieszkania oraz strategii rozwoju mieszkalnictwa społecznego. Podpisanie znowelizowanej Europejskiej Karty Praw Społecznych. Zapisy w tym dokumencie mówią o tym, że prawo do mieszkania jest jednym z niezbywalnych praw człowieka. Polska dotychczas nie podpisała tego dokumentu, co dałoby silny instrument nacisku w kierunku poprawy polityki mieszkaniowej, umożliwiając m.in. polskim obywatelom egzekwowanie prawa do mieszkania w instytucjach europejskich. Przygotowanie i wdrożenie strategii obejmującej rozwój mieszkalnictwa społecznego, która powinna zostać przygotowana i implementowana przez Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej i inne ministerstwa odpowiedzialne za politykę społeczną, m.in Ministerstwo Rozwoju Regionalnego oraz Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Strategia taka powinna definiować cele i zadania związane z rozwojem budownictwa społecznego wraz ze wskazaniem źródeł finansowania oraz harmonogramu realizacji zadań, a także wyznaczać instytucje odpowiedzialne za realizację. Niezbędne jest ujednolicenie terminologii, stworzenie i wdrożenie definicji (m.in. mieszkalnictwa społecznego) oraz stworzenie długofalowej strategii jego rozwoju w Polsce, obejmującej także regulacje związane z tworzeniem mieszkań społecznych i naprawą sytuacji mieszkaniowej; b) Stworzenie nowego modelu mieszkalnictwa społecznego Przygotowanie i wdrożenie spójnej definicji mieszkalnictwa społecznego obejmującego m.in. mieszkalnictwo komunalne, w tym socjalne, mieszkalnictwo spółdzielcze (bez własnościowych form), zasoby TBS, mieszkania na wynajem. Uspójnienie i uporządkowanie istniejących zapisów prawnych, by w sposób jasny i przejrzysty definiować role i odpowiedzialność poszczególnych organów administracji publicznej w zakresie mieszkalnictwa dla mieszkańców samorządów. Wprowadzenie sankcji za nierealizowanie obowiązków nałożonych na poszczególne instytucje. Wprowadzenie czytelnego i przejrzystego zadania publicznego w zakresie tworzenia i realizacji polityki mieszkaniowej służącej zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych obywateli, którzy nie są w stanie samodzielnym staraniem uzyskać mieszkania. Umożliwienie tworzenia i zarządzania mieszkaniami społecznymi przez różnego rodzaju podmioty, w tym: organizacje pozarządowe, prywatne 4

5 agencje mieszkaniowe. Mieszkalnictwem społecznym (komunalnym, socjalnym) w Polsce mogą zarządzać jedynie samorządy terytorialne, co wpływa negatywnie na prowadzenie spójnej i odpowiadającej na potrzeby mieszkańców polityki mieszkaniowej. W wielu krajach europejskich decentralizacja zarządzania mieszkaniami społecznymi umożliwiająca organizacjom pozarządowym i firmom prywatnym tworzenie i zarządzanie lokalami spowodowała poprawę sytuacji mieszkaniowej. Realizacja zadania publicznego w zakresie mieszkalnictwa społecznego powinna być zlecana lub powierzana innym podmiotom, wspierających samorządy terytorialne w realizacji tego zadania. c) Reforma mieszkalnictwa i budownictwa społecznego Zreformowanie, zwiększenie dostępności i zwiększenie ogólnej puli środków i poziomu dofinansowania w rządowym programie wsparcia budownictwa socjalnego finansowego z Funduszu Dopłat tworzenia lokali socjalnych, mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych. Między innymi rozszerzenie zakresu programu na całe mieszkalnictwo społeczne, potrzeba zwiększenia możliwości dofinansowania powyżej 50% kosztów inwestycji czy zwiększenie całkowitej puli dostępnych środków, uproszczenie procedur aplikowania i rozliczania, wprowadzenie możliwości inwestowania w budynki (dzierżawione) w partnerstwie publiczno-społecznym. Rozszerzenie formuły programu wsparcia budownictwa socjalnego o inwestowanie w remonty i adaptacje zniszczonej substancji mieszkaniowej system wspierania gmin, spółdzielni, innych podmiotów przeznaczony na podnoszenie jakości i standardów mieszkań publicznych i społecznych; Zniesienie zakazu łączenia środków strukturalnych z Unii Europejskiej ze środkami na finansowe wsparcie w tworzeniu lokali socjalnych, mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych pochodzących z Funduszu Dopłat umiejscowionego w Banku Gospodarstwa Krajowego. Nikłe zainteresowanie tym programem, szczególnie organizacji pożytku publicznego, wynika z powyższych ograniczeń oraz z niskiego pułapu partycypacji funduszu w inwestycjach (do 50%). Rozwiązania UE idą w kierunku możliwości łączenia (synergii) różnorodnych funduszy w celu bardziej kompleksowego, efektywnego rozwiązania problemów społecznych w tym mieszkaniowych. Zreformowanie i odpowiednie wypromowanie mechanizmów finansowania rozwoju mieszkalnictwa społecznego dla marginalizowanych społeczności z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Wspieranie i promowanie wykorzystanie środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, w połączeniu ze 5

6 środkami Europejskiego Funduszu Społecznego na realizację działań w zakresie mieszkalnictwa społecznego dla marginalizowanych społeczności oraz przeciwdziałania bezdomności Wykorzystywanie środków EFRR na rozwój mieszkalnictwa socjalnego w ramach programów rewitalizacyjnych, a także analiza ingerencji środków UE na ten cel także poza projektami rewitalizacyjnymi. Mieszkania społeczne dla marginalizowanych społeczności powinny być rozwijane w przestrzeni całego miasta, a nie wybranych dzielnic poddawanych rewitalizacji, tak by sprzyjać pełnej integracji społecznej ludzi wykluczonych. Ponadto rozwój mieszkalnictwa społecznego powinien być w szerszym zakresie połączony z realizacją projektów finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego. Stworzenie wytycznych i wskazówek dla samorządów wojewódzkich przygotowujących Regionalne Programy Operacyjne w zakresie uwzględnienia perspektywy mieszkaniowej, problematyki bezdomności i wykluczenia mieszkaniowego w przyszłym okresie finansowania Włączenie Towarzystw Budownictwa Społecznego w proces tworzenia mieszkań prawdziwie społecznych, także jako konieczność oddawania mieszkań społecznych bez wkładu partycypacyjnego (lub minimalnego wkładu) ze strony mieszkańców. Rozwój partnerstwa społeczno-publicznego dla tworzenia mieszkań społecznych. Włączenie sektora prywatnego (deweloperów) w tworzenie mieszkań społecznych, np. w zamian za preferencje budowlane (np. wdrożenie programu tworzenia w każdym powstającym budynku mieszkaniowym znajduje się jedno mieszkanie społeczne). W kraju brakuje społecznej odpowiedzialności za tworzenie mieszkań dla uboższych, w wielu krajach europejskich istnieje możliwość i system wsparcia dla inwestowania przez prywatnych deweloperów w mieszkania społeczne. Realizacja działań w zakresie komunikacji i edukacji społecznej w zakresie przedefiniowania w świadomości społecznej funkcji systemu mieszkalnictwa społecznego, w szczególności jego celu, praw i obowiązków beneficjentów, zasad funkcjonowania, zrozumienia typu własności, celem: uniknięcia stygmatyzacji lokatorów/niewłaściwej percepcji typu własności (mieszkanie jako własność lokatora)/zdobycia poparcia społecznego dla rozwoju mieszkalnictwa publicznego, m.in. poprzez szeroko zakrojoną kampanię informacyjną i medialną; Identyfikacja i wykorzystanie najbardziej efektywnych metod uzyskania przejrzystości działania instytucji i decydentów mieszkalnictwa publicznego oraz wypracowanie reguł dialogu społecznego i partycypacji 6

7 środowiska lokatorskiego w podejmowanych decyzjach, a także stworzenie umocowania prawnego dla rozwiązań zapewniających partycypację w zarządzaniu. 2. Reforma komunalnych form budownictwa komunalnego Wprowadzenie przepisów umożliwiających weryfikowanie wysokości dochodów gospodarstw domowych zamieszkujących lokale komunalne, jak również dokonywanie weryfikacji przy sprzedaży lokali mieszkalnych. Urealnienie kryteriów dostępu do mieszkań komunalnych oraz ustawowe umocowanie ich w postaci kryteriów minimalnych. Wprowadzenie do zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy, obowiązku dokonywania przez gminę w trakcie trwania umowy najmu okresowych weryfikacji uprawnień do zajmowania lokalu w zakresie wysokości dochodu gospodarstwa domowego i tytułu prawnego do innego lokalu. Ustalenie kryteriów wyjścia z systemu mieszkalnictwa komunalnego dla beneficjentów, których sytuacja dochodowa uległa znaczącej długotrwałej poprawie pozwalającej na usamodzielnienie w zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, ze szczególnym uwzględnieniem długotrwałości czasu weryfikacji (koniecznej w dynamicznie zmieniającej się sytuacji charakterystycznej dla gospodarki rynkowej). Zabronienie tworzenia gett socjalnych oraz stworzenie dokładnych wytycznych dla funkcjonowania szczególnie lokali socjalnych. Należy stworzyć społeczne standardy funkcjonowania mieszkań komunalnych i socjalnych. Zmniejszenie skali prywatyzacji mieszkań oraz inna redystrybucja zysków uzyskanych z ich sprzedaży. Należy dążyć do zwiększenia odsetka mieszkań społecznych. Wdrożenie w systemie mieszkalnictwa komunalnego komórek organizacyjnych odpowiedzialnych za błyskawiczne reagowanie na te sytuacje kryzysowe rozgrywające się w czasie teraźniejszym, wynikających z nieprawidłowego działania instytucji prawnych, posiadających kompetencje do czasowego wstrzymywania niektórych działań, negocjacji z instytucjami prawnymi, opiniowania w odpowiedzi na pytania policji czy komorników, pomocy stwierdzonych działań bezprawnych (np. pomoc ofiarom bezprawnych eksmisji wykonanych przez współmieszkańców, które stanowią część zjawiska przemocy domowej). Stworzenie odpowiedniego pakietu narzędzi pozwalających na sprawne reagowanie w sytuacji zmiany sytuacji dochodowej beneficjenta, w szczególności działań pomocowych w obliczu spadku dochodu czy sytuacji 7

8 kryzysowej oraz dywersyfikacji czynszów w przypadku polepszenia sytuacji materialnej lokatora, tak aby uczestnictwo w systemie mieszkaniowym uzależnione było od realnych możliwości korzystających; 3. Zintegrowane działania na rzecz zapobiegania utraty mieszkania, zadłużeniom czynszowym, eksmisjom i bezdomności. a) Reforma przepisów prawnych Zmiana w ustawie o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego, uniemożliwiająca realizację eksmisji do placówki dla osób bezdomnych, bez zapewnienia pomieszczenia tymczasowego. W obecnym kształcie prawnym po 6 miesiącach oczekiwania na wskazanie przez gminę pomieszczenia tymczasowego dla osoby z wyrokiem eksmisji, komornik ma prawo dokonać eksmisji do noclegowni czy schroniska dla osób bezdomnych. Wprowadzenie w rozwiązania legislacyjne definicji mieszkań wspieranych mieszkań o różnym statusie prawnym (m.in. wynajmowane prywatnie, chronione, instytucji publicznych czy organizacji pozarządowych) w dyspozycji i objętych wsparciem instytucji pomocy i integracji społecznej w celu zapobiegania bezdomności. b) Zintegrowane działania zapobiegające zadłużeniom, eksmisjom i bezdomności Zintegrowanie różnych systemów i instytucji pomocy jednostkom i rodzinom w sytuacjach kryzysowych z systemem zarządzania mieszkalnictwem społecznym w taki sposób, aby właściciele zasobu posiadali pełną i zweryfikowaną wiedze o sytuacji życiowej najemców, służby socjalne były w stanie na bieżąco reagować na zagrożenia związane z zadłużeniem czy kryzysami życiowymi powodującymi utratę samodzielności finansowej beneficjentów mieszkalnictwa społecznego, najemcy zasobu mogli w każdej instytucji pomocowej otrzymać pełną informację o możliwościach wsparcia ze wszystkich możliwych źródeł oraz wsparcie takie otrzymać (metoda jednego okienka ). Wdrożenie w systemie pomocy społecznej zintegrowanych usług w zakresie prewencji bezdomności, wsparcia w mieszkaniu w zakresie integracji z wykorzystaniem m.in. pracy socjalnej, asystowania, doradztwa w tym finansowego czy szkoleń i treningów. Wdrożenie intensywnych programów reintegracji społecznej i zawodowej skierowanych do osób wobec których zasądzono eksmisję, oczekujących na eksmisję, eksmitowanych i przebywających w lokalach socjalnych i pomieszczeniach tymczasowych. Uruchomienie 8

9 programów integracyjnych ostatniej szansy dla osób wobec, których zasądzono już eksmisję. Ustanowienie obowiązku poinformowania przez Sąd odpowiedniego Ośrodka Pomocy Społecznej o wszczętym postepowaniu sądowym w sprawie eksmisji. Realizacja przez Ośrodek Pomocy Społecznej wywiadu w środowisku osób zagrożonych eksmisją i zaoferowanie i uruchomienie wsparcia w zakresie prewencji bezdomności. Nałożenie na wynajmujących lokale mieszkalne obowiązku informowania ośrodków pomocy społecznej o występowaniu u najemców zadłużenia w opłatach za najem w okresie 6 miesięcy oraz stworzenie procedur i wzorców postępowania służb socjalnych w celu rozpoznania sytuacji i wsparcia osób potrzebujących. Uregulowanie zagadnień prawnych, szczególnie w sferze ochrony danych osobowych. Należy umożliwić przepływ informacji między właścicielami i administratorami mieszkań np. spółdzielniami mieszkaniowymi a instytucjami pomocy społecznej o osobach wymagających wsparcia, zadłużających mieszkania. Zatrudnianie pracowników socjalnych którzy mogą monitorować sytuację zadłużania mieszkań i wyławiać osoby/rodziny możliwie jak najwcześniej od pojawienia się problemu przez instytucje mieszkaniowe, np. spółdzielnie mieszkaniowe. Rozwój i wzmocnienie działań w zakresie zarządzania zadłużeniem, w tym możliwości odpracowywania. Rozszerzenie i upowszechnienie systemów i mechanizmów umożliwiających zadłużonym lokatorom odpracowywanie zadłużeń mieszkaniowych zintegrowany z systemem pomocy i integracji społecznej. Rozwój mieszkalnictwa wspieranego - indywidualnego i grupowego, w tym chronionego jako kierunku realizacji zapewnienia wsparcia w środowisku a nie placówkach instytucjonalnych. Wsparcie finansowe służb socjalnych i kontraktowanie usług w zakresie zapewnienia schronienia osobom zagrożonym bezdomnością w mieszkaniach wspieranych zamiast w placówkach dla osób bezdomnych. Tworzenie w samorządach lokalnych wyspecjalizowanych jednostek organizacyjnych odpowiedzialnych za kwestie mieszkalnictwa społecznego w tym zapobieganie zadłużeniom, eksmisjom i bezdomności. Wdrożenie szerokiego wachlarza usług mieszkaniowych w tym, przeniesienie systemu dodatków mieszkaniowych poza Ośrodki Pomocy Społecznej. Zapobieganie bezdomności osób opuszczających instytucje zakłady penitencjarne, placówki resocjalizacyjne, formy pieczy zastępczej, placówki ochrony zdrowia. Wprowadzenie intensywnych i 9

10 pogłębionych programów przygotowujących do wyjścia z instytucji i zapewnienie szerokiego wsparcia w środowisku po wyjściu z instytucji. Upowszechnienie zatrudnienia pracowników socjalnych w instytucjach poza pomocą społeczną. Przeciwdziałanie wykluczeniu mieszkaniowemu i bezdomności w kontekście problematyki przemocy domowej. zabezpieczenie mieszkań dla ofiar przemocy, programy dla sprawców przemocy, wdrożenie programu edukacyjnego dla kadr instytucji wspierających osoby bezdomne w zakresie pracy ze sprawcami przemocy. Wdrożenie szerokich działań identyfikujących zagrożenie i zapobieganie bezdomności w instytucjach pomocy i integracji społecznej. Przygotowanie narzędzi umożliwiających identyfikację zagrożenia bezdomności w grupie klientów pomocy społecznej, kampanie informacyjne skierowane do lokatorów i instytucji mieszkaniowych. Rozwój i wzmacnianie współpracy międzysektorowej i międzywydziałowej ukierunkowanej na zapobieganie wykluczeniu mieszkaniowemu i bezdomności ze szczególnym uwzględnieniem mieszkalnictwa, pomocy i integracji społecznej, rynku pracy, wymiaru sprawiedliwości, edukacji, zdrowia. 10

11 Priorytet 3 Wzmocnienie i usprawnienie systemu interwencji, ochrony zdrowia i życia osób bezdomnych. 1. Rozwój usług outreach, w tym streetworkingu skierowanego do grupy osób bezdomnych przebywających w przestrzeni publicznej i miejscach niemieszkalnych. 2. Rozwój i wzmacnianie usług niskoprogowego zakwaterowania dla osób bezdomnych (usługi łatwego dostępu tj. ogrzewalnie, noclegownie). 3. Poprawa i wzmocnienie działalności punktów i placówek doraźnego wsparcia świadczących m.in. usługi wyżywienia, zapewnienia odzieży, higieniczne, konsultacyjne. 4. Poprawa dostępu i rozwój usług w zakresie ochrony zdrowia dla osób bezdomnych, w tym zwiększenie dostępności do usług podstawowej opieki lekarskiej, usług opiekuńczych, placówek opiekuńczych. 5. Zintensyfikowanie działań ukierunkowanych na objęcie osób bezdomnych ubezpieczeniem zdrowotnym. 6. Wdrożenie i usprawnienie systemu infolinii w wymiarze ogólnokrajowym, regionalnym i lokalnym. 7. Zwiększenie dostępu do informacji o dostępnych formach wsparcia poprzez realizację i upowszechnianie informatorów, plakatów. 11

12 Priorytet 4 Wzmocnienie i rozwój systemu integracji społecznej osób bezdomnych i wykluczonych mieszkaniowo. 1. Rozwój różnorodnych form mieszkalnictwa dla osób doświadczających problemu bezdomności i wykluczenia mieszkaniowego (mieszkania społeczne w tym komunalne, socjalne, mieszkania wspierane, chronione). 2. Wzmocnienie integracyjnej działalności placówek gwarantujących zakwaterowanie osobom bezdomnym (schroniska, hostele, domy, wspólnoty). 3. Realizacja ogólnopolskiego pilotażowego projektu testującego innowację społeczną w postaci metody najpierw mieszkanie. Metoda stanowi alternatywę wobec modelu schodkowego, w którym osoba bezdomna musi przejść poszczególne szczeble i etapy reintegracji, aby otrzymać mieszkanie. Polega na natychmiastowym zaoferowaniu własnego mieszkania osobom bezdomnym (z ulicy) z całym pakietem wsparcia w mieszkaniu. 4. Zwiększenie dostępności oferty Domów Pomocy Społecznej i innych placówek wsparcia i opieki dla starszych, niepełnosprawnych i schorowanych osób bezdomnych. Profilowanie schronisk dla osób bezdomnych starszych, niepełnosprawnych, usługi opiekuńcze 5. Wzmocnienie i poprawa instrumentów zatrudnienia i rynku pracy skierowanych do osób bezdomnych i wykluczonych mieszkaniowo, w tym usług aktywizacji społecznej, zawodowej, wspieranego zatrudnienia. 6. Poprawa i upowszechnienie instrumentów edukacyjnych w kontekście grupy osób bezdomnych i wykluczonych mieszkaniowo. 7. Rozwój i wzmocnienie działań w zakresie zarządzania zadłużeniem, w tym możliwości odpracowywania. 8. Rozwój, wzmocnienie i poprawa instrumentów pomocy społecznej ukierunkowanych na integrację osób bezdomnych i wykluczonych mieszkaniowo. 12

13 Priorytet 5 Podnoszenie jakości usług, poprawa koordynacji i zarządzania oraz wzrost świadomości społecznej problemu. 1. Opracowanie i przyjęcie Krajowego Programu Rozwiązywania Problemu Bezdomności 2. Wprowadzenie konieczności tworzenia przez samorządy terytorialne obowiązku tworzenia gminnych programów rozwiązywania problemu bezdomności lub zawarcia problematyki bezdomności jako elementu strategii rozwiązywania problemów społecznych. 3. Rozwój i wdrażanie standardów jakości usług dla osób bezdomnych i wykluczonych mieszkaniowo, w ramach modelu Gminny Standard Wychodzenia z Bezdomności. Realizacja działań w zakresie wdrożenia, monitorowania i modyfikowania standardów usług dla osób bezdomnych w całej Polsce. 4. Monitorowanie i ewaluowaniu systemu wsparcia i usług dla osób bezdomnych i wykluczonych mieszkaniowo (efektywność). 5. Wprowadzenie ogólnopolskiego rejestru wraz z certyfikacją usług dla osób bezdomnych. 6. Wzmacnianie procesu podnoszenia wiedzy i umiejętności kadr pracujących w obszarze polityki społecznej w kontekście bezdomności i wykluczenia mieszkaniowego. 7. Rozwój i wzmocnienie zarządzania systemem wsparcia dla osób bezdomnych (odpowiedzialność gmin, rola MPiPS, rola wojewodów, rola JST, rola ngo, kontraktowanie usług, koszty usług) 8. Wzmacnianie współpracy i partnerstwa międzysektorowego i międzywydziałowego na poziomie ogólnopolskim, regionalnym i lokalnym w obszarze bezdomności i wykluczenia mieszkaniowego. 9. Upowszechnienie definicji bezdomności i wykluczenia mieszkaniowego (ETHOS). 10. Wzmocnienie partycypacji osób bezdomnych i wykluczonych mieszkaniowo w tworzenie rozwiązań polityki społecznej 11. Wspieranie sieci współpracy w zakresie problematyki bezdomności i wykluczenia mieszkaniowego na poziomie ogólnopolskim, regionalnym i lokalnym. 12. Integrowanie baz danych pomoc społeczna, mieszkalnictwo, rynek pracy, 13. Rozwój i wzmacnianie działań w zakresie edukacji i komunikacji społecznej ukierunkowanych na zwiększanie świadomości społecznej, przełamywanie negatywnych stereotypów związanych z bezdomnością i wykluczeniem mieszkaniowym. 13