Kreatywna rachunkowość czyli finanse w krzywym zwierciadle. Piotr Hans

Transkrypt

1 Kreatywna rachunkowość czyli finanse w krzywym zwierciadle Piotr Hans

2 Kreatywna rachunkowość czyli finanse w krzywym zwierciadle Piotr Hans CIA CFE CMR Audytor Wewnętrzny Grupy Kapitałowej NOVOL Sp. z o.o.

3 GRUPA KAPITAŁOWA NOVOL materiały dla lakiernictwa samochodowego; budownictwo sportowe i przemysłowe; szkutnictwo, kamieniarstwo, farby i lakiery dla przemysłu, ale także usługi hotelowogastronomiczne (Pałac Mierzęcin) obrót skonsolidowany w 2010 roku: prawie 300 mln zł zatrudnienie w grupie w 2010 roku: ponad 800 osób 7 spółek zależnych w Polsce i 3 za granicą (produkcja, handel, usługi)

4 STATYSTYKI (USA) 347 przypadków fałszowania sprawozdań w latach (294 przypadków w latach ) średnia wartość strat wyniosła 400 mln $ (25 mln $) mediana strat 12 mln $ (4,1 mln $) średni czas trwania procederu około 24 miesięcy 19% spółek z Californii, 10% z Nowego Jorku w 89 % zawiadomień SEC CEO i/lub CFO byli wskazywani jako powiązani z procederem fałszowania sprawozdań motywacja konieczność spełniania wewnętrznych, czy zewnętrznych oczekiwań odnośnie zyskowności spełnianie wymagań stawianych przez banki (kowenanty) wzrost znaczenia wynagrodzenia menadżerów w oparciu o wyniki finansowe Fraudulent Financial Reporting:

5 MOTYWACJA Chcieć ciut więcej, żaden wstyd / Lepiej piękniej, żaden grzech. Katarzyna Nosowska Makro Chodzi o to, panie i panowie, że chciwość z braku lepszego określenia jest dobra. Chciwość jest słuszna. Chciwość jest skuteczna. Chciwość oczyszcza, chwyta istotę ducha ewolucji. Chciwość w każdej formie: chciwość życia, pieniędzy, miłości, wiedzy odznaczyła się rozwojem ludzkości. Gordon Gekko Wall Street

6 NACZELNE ZASADY RACHUNKOWOŚCI memoriału wiernego obrazu kontynuacji działalności ostrożnej wyceny ciągłości współmierności istotności kompensacji

7 RÓŻNE RODZAJE MANIPULACJI w dół w górę przychody koszty rezerwy zobowiązania

8 RÓŻNE RODZAJE MANIPULACJI PRZYCHODY księgowanie fikcyjnej sprzedaży księgowanie przychodów przyszłych okresów w okresie bieżącym (tzw. "zapychanie kanałów dystrybucji") uznawanie przychodów związanych ze sprzedażą warunkową lub sprzedażą z gwarancją zwrotu nieujawnianie informacji na temat przychodów dotyczących zaniechanej działalności uznawania przychodów i opóźnianie dostawy w porozumieniu z firmą transportową nieprawidłowe rozpoznawania przychodów w stosunku do ustalonych warunków dostawy (INCOTERMS)

9 RÓŻNE RODZAJE MANIPULACJI PRZYCHODY cd. uznawanie przychodów z wieloletnich umów serwisowych w roku dostawy cesja należności z tytułu umowy wieloletniej na inny podmiot (realizacja natychmiastowej sprzedaży) sprzedaż aktywów po zawyżonych cenach (transakcje z jednostkami powiązanymi) niezamykanie ksiąg rachunkowych po zakończeniu roku (np. księgowanie sprzedaży do 10 stycznia) manipulowanie stopniem zaawansowania realizacji kontraktów długoterminowych

10 RÓŻNE RODZAJE MANIPULACJI KOSZTY zawyżanie wysokości odpisów aktualizujących (np. zapasów) w celu ich przyszłego odwracania lub sprzedaży z "większym" zyskiem odejmowanie rabatów i potrąceń od zakupów dotyczących przyszłych okresów od kosztu własnego sprzedaży w bieżącym okresie aktywowanie i amortyzowanie kosztów napraw, remontów, usług serwisowych pomijanie zapisów, stornowanie kont kosztowych

11 RÓŻNE RODZAJE MANIPULACJI KOSZTY cd. rozliczanie w czasie kosztów dotyczących bieżącego okresu fałszowanie wyników inwentaryzacji (szczególnie przy spisywaniu w koszty wartości zakupów materiałów, towarów) korekty kont kosztowych w korespondencji z kontami zobowiązań zaniżanie wartości odpisów z tytułu utraty wartości aktywów trwałych zawyżanie aktywów stanowiących efekt prac rozwojowych manipulowanie stopniem zaawansowania realizacji kontraktów długoterminowych

12 RÓŻNE RODZAJE MANIPULACJI REZERWY nie tworzenie rezerw na zwroty (także w przypadku uznawania przychodów ze sprzedaży z gwarancją zwrotu) tworzenie nadmiernych rezerw na przyszłe straty i zobowiązania tworzenie nadmiernych rezerw w trakcie połączenia jednostek gospodarczych (na restrukturyzację)

13 RÓŻNE RODZAJE MANIPULACJI ZOBOWIĄZANIA nienaliczanie odsetek od istotnych zobowiązań przeterminowanych zaniżanie kwot zobowiązań korekty kont kosztowych w korespondencji z kontami zobowiązań

14 RÓŻNE RODZAJE MANIPULACJI STATYSTYKA Fraudulent Financial Reporting:

15 CZERWONE FLAGI przepływy pieniężne znacząco niższe od zysku wzrost udziału należności w przychodach wzrost wartości zapasów w koszcie własnym sprzedaży nieuzasadniony, znaczący wzrost rezerw spadek udziału kosztów stałych w wartości sprzedaży znaczący, nieuzasadniony wzrost kosztów rozliczanych w czasie spadek udziału odpisów aktualizujących należności (zapasy) w wartości należności (zapasów) brutto spadek udziału rezerw na zwroty lub naprawy w wartości sprzedaży pełna zgodność z budżetami (przychody i koszty)

16 KARY ZA KREATYWNOŚĆ (USA) Bernard Ebbers, WorldCom 25 lat więzienia John Rigas, Adelphia 15 lat Timothy Rigas, Adelphia 20 lat Jeffrey Skilling, Enron 24 lata i 4 miesiące Dennis Kozlowski, Tyco co najmniej 8 lat i 4 miesiące do 25 lat

17 KARY ZA KREATYWNOŚĆ (POLSKA) Art. 303 KK Nierzetelna lub niezgodna z prawem dokumentacja 1. Kto wyrządza szkodę majątkową ( ), przez nieprowadzenie dokumentacji działalności gospodarczej albo prowadzenie jej w sposób nierzetelny lub niezgodny z prawdą ( ), podlega karze pozbawienia wolności do lat Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w 1 wyrządza znaczną szkodę majątkową, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Liczba prawomocnie skazanych (lata ) min 19 (2003) max 28 (2004) Średni wymiar kary (2007) 14,2 miesięcy (w zawieszeniu)

18 MECHANIZMY ZABEZPIECZAJĄCE komitety audytu (wykwalifikowani, niezależni członkowie) biegli rewidenci (wybór, rotacja, niezależność) inne (oświadczenia służb finansowych, hot-line, audyt systemu kontroli wewnętrznej w procesie sprawozdawczości finansowej)

19 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Piotr Hans CIA CFE CMR Audytor Wewnętrzny Grupy Kapitałowej NOVOL Sp. z o.o. tel , kom , p.hans@novol.pl Prezentacja przedstawia prywatne poglądy autora i nie reprezentuje oficjalnego stanowiska NOVOL Sp. z o.o.

20 Kreatywna rachunkowość czyli finanse w krzywym zwierciadle Piotr Hans