Rachunkowość małych firm w kontekście problemu dotacji unijnych

Transkrypt

1 Zeszyty Naukowe nr 861 Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie 2011 Katedra Rachunkowości Rachunkowość małych firm w kontekście problemu dotacji unijnych 1. Wprowadzenie Większość polskich jednostek gospodarczych głównie tych, które mieszczą się w ustawowej definicji mikroprzedsiębiorstw 1 jest ze względu na formę prawną działalności lub wartość przychodów zwolniona od obowiązku prowadzenia pełnych ksiąg rachunkowych i może korzystać z uproszczonej rachunkowości podatkowej, czyli najczęściej podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Ostatnio krąg podmiotów uprawnionych do korzystania z rachunkowości uproszczonej został powiększony limit zwolnienia wynoszący dotychczas równowartość euro został podwyższony do poziomu euro [Ustawa o rachunkowości ]. Przywilej rezygnacji z pełnej księgowości jest chętnie wykorzystywany przez przedsiębiorców, którzy dążą do zminimalizowania kosztów obsługi księgowej. Zastąpienie pełnej księgowości podatkową księgą przychodów i rozchodów ma jednak skutki uboczne. Zakres informacji finansowej dostępnej przy zastosowaniu rachunkowości podatkowej jest znacznie mniejszy niż w rachunkowości finansowej. Stosowanie rachunkowości podatkowej służy ustaleniu wysokości podatku dochodowego oraz spełnieniu innych wymogów prawa 1 Według art. 104 Ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, Dz.U. z 2004 r., nr 173, poz. 1807, z późn. zm., za mikroprzedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz osiągnął roczny przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro lub którego sumy aktywów bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro.

2 136 podatkowego, na przykład ewidencjonowaniu niektórych aktywów. Natomiast podatkowa księga przychodów i rozchodów z założenia nie pełni funkcji informacyjno-ekonomicznej. Dlatego posługiwanie się tym narzędziem do określenia wyniku finansowego z działalności gospodarczej czy ustalenia stanu finansowego i majątkowego przedsiębiorstwa jest zadaniem karkołomnym. Próby takie są podejmowane przy szczególnych okazjach takich jak wnioski o dofinansowanie z funduszy unijnych. Jednak konieczność oszacowań tam, gdzie brakuje wiarygodnej informacji finansowej, sprawia, że wynik takich obliczeń obarczony jest znacznym ryzykiem błędu. Konsekwentnie utrudnione jest również zastosowanie narzędzi rachunkowości zarządczej, jak chociażby budżetowania. Celem artykułu jest wskazanie rozwiązania problemu, jakim jest brak rachunkowości w małych firmach, poprzez opracowanie prostego modelu rachunkowości finansowej, dostosowanego do rozmiaru i potrzeb informacyjnych mikroprzedsiębiorstw. 2. Zapotrzebowanie na rachunkowość finansową Motywacja do zastosowania rachunkowości finansowej w małej firmie pojawia się wtedy, kiedy zapotrzebowanie na informację finansową jest większe niż skromne możliwości podatkowej księgi przychodów i rozchodów wraz z ewidencjami pomocniczymi. Przykładem sytuacji wymagającej podniesienia wymogów informacyjnych jest dla małych firm czas pozyskiwania, a później rozliczania dotacji z funduszy unijnych. Możliwość korzystania z tego źródła finansowania pojawiła się w połowie 2004 r. i przynajmniej do końca roku 2015 przedsiębiorcy będą składali wnioski o dofinansowanie projektów, a następnie rozliczali się z uzyskanych dotacji. Dofinansowanie polega albo na refundacji części wydatków związanych z zakupem lub wytworzeniem aktywów trwałych, albo stanowi zwrot części kosztów bieżącej działalności. Przy składaniu wniosku niezbędne jest spełnienie szeregu wymogów formalnych i merytorycznych, w tym zwłaszcza opracowanie szczegółowego biznesplanu (studium wykonalności) projektu, obejmującego zestawienie danych finansowych o zakresie i stopniu szczegółowości znacznie wykraczających poza ramy ewidencji zdarzeń gospodarczych prowadzonej dla celów podatkowych. Studium wykonalności zawiera również elementy budżetowania w perspektywie kilkuletniej. Po otrzymaniu dotacji konieczne jest ewidencjonowanie wydatków związanych z projektem tak, by możliwe było jego prawidłowe rozliczenie. Niezbędne jest sporządzanie dla instytucji wdrażającej wniosków o dokonanie płatności, a także sprawozdań okresowych, rocznych i końcowych z realizacji projektu. Ewidencja zdarzeń gospodarczych związanych z projektem musi również pozwalać instytucjom kontrolnym na ocenę zgod-

3 Rachunkowość małych firm 137 ności wydatków z warunkami umowy, co stanowi warunek refundacji [Krajowe wytyczne 2006]. Suma wymogów informacyjnych stawianych przedsiębiorcy w procesie pozyskiwania i rozliczania dotacji jest trudna do spełnienia przy zastosowaniu tak ułomnego rozwiązania ewidencyjnego, jakim jest podatkowa księga przychodów i rozchodów. Dlatego naturalnym wyborem dla małego przedsiębiorstwa planującego starania o dotacje z funduszy strukturalnych byłaby rezygnacja z podatkowej księgi przychodów i rozchodów [Rozporządzenie Ministra ] i zastosowanie pełnej księgowości [Ustawa o rachunkowości ]. Umożliwiłoby to pozyskiwanie wszelkich informacji finansowych niezbędnych do prawidłowego wypełnienia wniosku i rozliczenia dotowanego projektu. Barierą powstrzymującą małe firmy przed zastosowaniem rachunkowości finansowej są jednak rozbudowane wymogi stawiane jednostkom przez ustawę o rachunkowości. Ustawa ta, mimo pewnych uproszczeń możliwych do zastosowania przez małe firmy, stworzona jest z myślą o jednostkach średnich i dużych. Przyjęto w niej szereg szczegółowych rozwiązań zmierzających do jak najbardziej precyzyjnego określenia sytuacji finansowej i majątkowej jednostki. Stosowanie szczegółowej inwentaryzacji i wyrafinowanych metod wyceny aktywów i pasywów jest uzasadnione w dużych jednostkach, w których funkcje właścicielskie i menedżerskie są rozdzielone, a korzyść z otrzymania wiarygodnej informacji przekracza koszt jej uzyskania. W firmach małych, gdzie właścicielem najczęściej jest jedna osoba, pełniąca jednocześnie funkcję menedżera, poddanie się rygorom ustawy o rachunkowości jest równoznaczne z dobrowolnym przyjęciem dodatkowych obowiązków ewidencyjnych. Spełnienie tych obowiązków zwiększa koszty obsługi księgowej, a ich zlekceważenie jest sankcjonowane. Kryterium korzyści i kosztu nie przesądza jednoznacznie o wyborze rachunkowości finansowej. 3. Potrzeba nowego modelu rachunkowości finansowej Dla małych przedsiębiorstw, które ze względu na perspektywę pozyskiwania i rozliczania dotacji unijnych zostały postawione wobec problemu zwiększonego zapotrzebowania na informację finansową, opracowane zostały dwa alternatywne modele rachunkowości (rys. 1). Ich pełne omówienie zawiera pozycja [Osikowicz 2008]. Model oparty na uproszczonej rachunkowości podatkowej polega na takiej modyfikacji obowiązujących ewidencji podatkowych, aby jak najlepiej służyły one w procesie pozyskiwania i rozliczania dotacji. Opracowany wzór zmodyfikowanej podatkowej księgi przychodów i rozchodów zawiera tabela 1. Rozwiązanie to przeznaczone jest dla takich przedsiębiorców, którzy nie decydują się na zastosowanie rachunkowości finansowej. Z powodów zazwyczaj związanych

4 138 Tabela 1. Zmodyfikowana podatkowa księga przychodów i rozchodów Lp., pod którą dokument został ujęty w ewidencji księgowej Data dokonania operacji zdarzenia gospodarczego Data sporządzenia dowodu, gdy dowód został sporządzony pod inną datą Rodzaj dowodu księgowego i jego numer identyfikacyjny Numer dowodu potwierdzającego dokonanie płatności oraz data dokonania zapłaty Forma płatności wskazana na dowodzie zakupu: G gotówka, P przelew, K karta 1 2 2a 3 3a 3b imię i nazwisko (firma) Strony dokonujące operacji gospodarczej Opis zdarzenia NIP wystawcy adres gospodarczego dokumentu Nazwa towaru lub usługi / pozycja w dokumencie Kategoria interwencji Kwota dokumentu brutto 4 4a 5 6 6a 6b 6c 6d Kwota dokumentu netto

5 Rachunkowość małych firm 139 Kwota wydatków kwalifikowanych W tym VAT Przychód projektu w okresie objętym wnioskiem (tak / nie) wartość sprzedanych towarów i usług Przychód Zakup towarów handlowych pozostałe przychody razem przychody (7 8) i materiałów według cen zakupów Koszty uboczne zakupu zł, gr zł, gr zł, gr zł, gr zł, gr 6e 6f 6g wynagrodzenia w gotówce i w naturze Wydatki / koszty pozostałe wydatki razem wydatki ( ) Projekt wydatki kwalifikowane Projekt wydatki niekwalifikowane zł, gr zł, gr zł, gr zł,gr zł, gr zł, gr Uwagi Uwagi pozycja w rachunku zysków i strat a 15b 16 16a Źródło: opracowanie własne.

6 140 z kosztem obsługi księgowej decydują się pozostać przy dotychczas stosowanej ewidencji podatkowej. W takim wypadku należało opracować wzory ewidencji podatkowych, które oprócz tradycyjnych funkcji ułatwiałyby również pozyskiwanie informacji istotnych w procesie pozyskiwania i rozliczania dotacji. Zaletą takiego modelu jest jego prostota, natomiast wadą wciąż niewystarczający zasób informacji finansowej. Nawet najdalej idące modyfikacje podatkowej księgi przychodów i rozchodów nie są w stanie zastąpić pełnych ksiąg rachunkowych. rachunkowość małych przedsiębiorstw według wymogów funduszy unijnych rachunkowość finansowa rachunkowość podatkowa dla przedsiębiorców prowadzących pełne księgi rachunkowe dla przedsiębiorców prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów dla przedsiębiorców prowadzących ewidencję przychodów oraz dla podatników korzystających z karty podatkowej dla przedsiębiorców prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów dla przedsiębiorców prowadzących ewidencję przychodów oraz dla podatników korzystających z karty podatkowej Rys. 1. Warianty rachunkowości małych przedsiębiorstw Źródło: opracowanie własne. Model oparty na rachunkowości finansowej respektuje podstawowe zasady rachunkowości, ułatwia sporządzanie i rozliczanie dotacji, a także jest zgodny z przepisami prawa podatkowego. Podstawowym priorytetem konstrukcji modelu było uproszczenie rachunkowości finansowej tak, aby był on adekwatny do niewielkiej skali działalności i prostej struktury organizacyjnej małej firmy. Ilustracją tej koncepcji jest proponowany plan kont, w którym zmierzając do ułatwienia rozliczeń związanych z realizowanym projektem inwestycyjnym, zdecydowano się na następujący zestaw:

7 Rachunkowość małych firm 141 Aktywne 08/1 Projekt wydatki kwalifikowane 08/2 Projekt wydatki niekwalifikowane 02 Pozostałe aktywa trwałe 10 Środki pieniężne 30 Zapasy Pasywne 80 Kapitał własny 86 Wynik finansowy 84 Rozliczenia międzyokresowe przychodów 13 Kredyty bankowe Aktywno-pasywne 20/1 Rozrachunki z odbiorcami z tytułu projektu 20/2 Pozostałe rozrachunki z odbiorcami 21/1 Rozrachunki z dostawcami z tytułu projektu 21/2 Pozostałe rozrachunki z dostawcami 22/1 Rozrachunki z tytułu podatku VAT 22/2 Rozrachunki z tytułu podatku dochodowego 24/1 Pozostałe rozrachunki z tytułu projektu 24/2 Pozostałe rozrachunki Przychodowe 70 Sprzedaż Kosztowe 40/1 Amortyzacja 40/2 Zużycie materiałów i energii 40/3 Usługi obce 40/4 Podatki i opłaty 40/5 Wynagrodzenia 40/6 Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia 40/7 Pozostałe koszty rodzajowe 40/8 Wartość sprzedanych towarów i materiałów Przychodowo-kosztowe 75 Przychody i koszty finansowe 76 Przychody i koszty operacyjne

8 142 Pozabilansowe 90 Przychody i koszty niestanowiące przychodów ani kosztów podatkowych 91 Przychody i koszty podatkowe 92 Koszty kwalifikowane związane z projektem 93 Przychody z dotacji Wpływ poszczególnych kont na aktywa i pasywa, czyli model ewidencyjny, ujęto schematycznie na rys. 2. Majątek przedsiębiorstwa Aktywa Pasywa Aktywa trwałe Aktywa obrotowe Kapitał własny Zobowiązania 08/1 Projekt wydatki kwalifikowane 10 Środki pieniężne 80 Kapitał własny 2 zespół kont rozrachunki 08/2 Projekt wydatki niekwalifikowane 30 Zapasy 86 Wynik finansowy 84 Rozliczenia międzyokresowe przychodów 08/2 Pozostałe aktywa trwałe 2 zespół kont rozrachunki Przychody 13 Kredyty bankowe 70 Sprzedaż 75 Przychody i koszty finansowe 76 Pozostałe przychody i koszty operacyjne Koszty 4 zespół kont koszty według rodzajów 75 Przychody i koszty finansowe 76 Pozostałe przychody i koszty operacyjne Rys. 2. Schemat modelu ewidencyjnego rachunkowości małego przedsiębiorstwa Źródło: opracowanie własne.

9 Rachunkowość małych firm 143 Opracowany plan kont jest znacznie prostszy niż tradycyjne plany przeznaczone dla małych firm [Kiziukiewicz, Sawicki 1998]. Oczywiście może być rozbudowywany stosownie do potrzeb informacyjnych przedsiębiorstwa. Model rachunkowości finansowej został opracowany w alternatywnych wariantach. Pierwszy zakłada zupełną rezygnację z podatkowej księgi przychodów i rozchodów czy ewentualnie ewidencji przychodów i zastosowanie ustawy o rachunkowości ze wszystkimi jej rygorami. Fakt zastosowania pełnych ksiąg bilansowych wymaga zgłoszenia właściwemu urzędowi skarbowemu, co wiąże się m.in. z obowiązkiem składania sprawozdania finansowego w terminie rocznego rozliczenia podatkowego. Kolejne warianty tego modelu opracowane zostały dla przedsiębiorców, którzy będąc podatnikami podatku dochodowego od osób fizycznych, chcą występować przed organem podatkowym jako podmiot prowadzący ewidencje podatkowe księgę przychodów i rozchodów lub ewidencję przychodów. Jednocześnie dla celów wewnętrznych oraz dla celów pozyskiwania i rozliczania dotacji unijnych przedsiębiorcy ci prowadzą rachunkowość finansową. Zaletą takiego rozwiązania jest wolność od rygorów ustawy o rachunkowości. Przedsiębiorca nie musi składać w urzędzie skarbowym sprawozdania finansowego, przeprowadzać pełnej inwentaryzacji, wyceny poszczególnych składników aktywów i pasywów, uzgadniać sald z kontrahentami ani też precyzyjnie różnicować bilansowych i podatkowych skutków operacji gospodarczych. Organowi podatkowemu dostarcza tylko takiej informacji, jaka wynika z zastosowanej formy opodatkowania. Przykrym skutkiem ubocznym jest podwójna księgowość ewidencje podatkowe opracowywane są niezależnie od ksiąg rachunkowych. To zbytecznie rozbudowuje system księgowy wyłącznie z powodów biurokratycznych. 4. Krytyka obecnych rozwiązań prawnych i propozycja zmian Omówione rozwiązania opracowano na podstawie obowiązujących norm prawa podatkowego, prawa bilansowego oraz regulacji dotyczących wnioskowania i rozliczania dotacji unijnych. Każdy z wariantów osiąga założony cel dostarcza informacji finansowej, ułatwiając pozyskanie i rozliczenie dotacji. Czym innym jest jednak opracowanie rozwiązania dostosowanego do obowiązujących norm prawnych, a czym innym krytyka tych ram. Rachunkowość finansowa w kształcie narzuconym przez ustawę o rachunkowości jest systemem nazbyt rozbudowanym na potrzeby małych, a zwłaszcza mikroprzedsiębiorstw. Tego stanu nie zmieniają uproszczenia możliwe do zastosowania w zakresie stopnia szczegółowości sprawozdania finansowego, planu kont czy amortyzacji. Suma narzuconych szczegółowych rozwiązań sprawia,

10 144 że rachunkowość finansowa odpowiada tylko potrzebom jednostek średnich i dużych, w których koszt obsługi księgowej wyrafinowanego systemu księgowego jest adekwatny do korzyści z precyzyjnej informacji finansowej. Na drugim biegunie rozwiązań dostępnych dla małych i mikroprzedsiębiorstw jest uproszczona rachunkowość podatkowa. Jej podstawowe urządzenie ewidencyjne podatkowa księga przychodów i rozchodów nie daje wystarczającej informacji finansowej. Ewidencje podatkowe dają odpowiedź wyłącznie w jednej kwestii podstawy opodatkowania. Odpowiedzi na najważniejsze pytania istotne w procesie zarządzania o stan majątkowy i finansowy przedsiębiorstwa pozostają bez odpowiedzi. Te ograniczenia ewidencji podatkowych są uciążliwe dla każdego przedsiębiorcy szukającego w systemie rachunkowości wsparcia dla procesów zarządzania, a nie traktującego jej jako zbędnego biurokratycznego obciążenia. W ostatnich latach szczególnie wyraźnie odczuwają to drobni przedsiębiorcy starający się o dofinansowanie ze środków unijnych. Modyfikacje podatkowej księgi przychodów i rozchodów opracowywane są z myślą o poprawie jej funkcji ekonomiczno-finansowej. Programy finansowo-księgowe (np. Symfonia Mała Księgowość Premium) zawierają dodatkowe narzędzia, takie jak ewidencja rozrachunków. Modyfikacja opracowana pod kątem pozyskiwania dotacji unijnych pozwala ponadto otrzymać przynajmniej przybliżony rachunek zysków i strat. Wszystkie te modyfikacje nie eliminują podstawowych wad podatkowej księgi przychodów i rozchodów ewidencja ta służy do rejestrowania wyłącznie tych zdarzeń, które wpływają na podstawę opodatkowania, a zatem tylko przychodów i kosztów, w dodatku wyłącznie w ujęciu podatkowym. Poza księgą pozostaje cała sfera operacji gospodarczych, które nie mają skutków podatkowych. W efekcie dla całej rzeszy małych polskich firm nie ma adekwatnego systemu ewidencyjnego, który pełniłby funkcję informacyjno-ekonomiczną lepiej niż podatkowa księga przychodów i rozchodów, a który byłby znacznie prostszy niż rachunkowość finansowa w kształcie narzuconym ustawą o rachunkowości. Rozwiązaniem ratunkowym jest omówiona propozycja stosowania ewidencji podatkowych dla celów rozliczenia z fiskusem i stosownie uproszczonej rachunkowości finansowej dla wszystkich pozostałych celów. Trudno jednak uznać konieczność stosowania podwójnej księgowości za wyjście optymalne, skoro opłaty za usługi księgowe też powinny w takim wypadku być podwójne. Wobec wyraźnego niedowładu obecnych uregulowań zasadniczą sprawą jest ustalenie, jakich zmian należy domagać się od ustawodawcy. Modyfikacje podatkowej księgi przychodów i rozchodów nie wydają się właściwym kierunkiem. Kosmetyczne zmiany stanowiłyby wyłącznie utrudnienie dla użytkowników. Zmiany o charakterze fundamentalnym uczyniłyby księgę przychodów i rozchodów zastępczą formą rachunkowości finansowej, pozbawioną jej podstawowego atrybutu podwójnego ujęcia na kontach. Oczekiwanie na krajowy lub

11 Rachunkowość małych firm 145 międzynarodowy standard rachunkowości dla małych i średnich przedsiębiorstw przesuwa perspektywę zmian w nieokreśloną przyszłość. Głosy krytyki, które pojawiły pod adresem projektu standardu opublikowanego w 2007 r. przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (IASB), wskazywały na nadmierny stopień jego skomplikowania. Rozwiązania zawarte w projekcie przewyższają stopniem trudności te, które narzuca ustawa o rachunkowości, czyli zmierzają w kierunku wręcz przeciwnym do postulowanego. Ponadto jest wielce prawdopodobne, że poza zakresem podmiotowym ewentualnego międzynarodowego standardu rachunkowości dla małych i średnich przedsiębiorstw znajdą się mikroprzedsiębiorstwa, czyli nie będzie dotyczył znakomitej większości zainteresowanych jednostek. Proponowanym rozwiązaniem jest wprowadzenie alternatywnego sposobu ewidencji podatkowej dla przedsiębiorców podlegających podatkowi dochodowemu od osób fizycznych. Zamiast podatkowej księgi przychodów i rozchodów (lub ewidencji przychodów) mogliby wybrać księgowość opartą na podwójnym zapisie, ale uproszczoną stosownie do niewielkich rozmiarów działalności i prostej struktury organizacyjnej, czyli taką, jakiej wzorcowy plan kont proponowano w niniejszym artykule. Obowiązki w zakresie inwentaryzacji i wyceny składników majątku byłyby określone prawem podatkowym, którego normy są łagodniejsze niż normy prawa bilansowego. Przedsiębiorcy sporządzaliby sprawozdanie finansowe, pozwalające jednocześnie wskazać podstawę opodatkowania. Małe przedsiębiorstwa wybierające taką możliwość nie podlegałyby przepisom ustawy o rachunkowości, ale respektowałyby ogólne zasady rachunkowości finansowej zasadę memoriału, podmiotowości, podwójnego zapisu, współmierności przychodów i kosztów i inne. Normy prawa podatkowego byłyby jednak nadrzędne w stosunku do tych zasad i przesądzałyby o sposobie ujmowania operacji gospodarczych. Pozytywnym efektem tego rozwiązania byłoby uproszczenie systemu, którego użytkownik byłby zwolniony od analizy rozbieżności pomiędzy podatkowymi a bilansowymi skutkami zdarzeń gospodarczych. Negatywnym skutkiem ubocznym powiązania systemu księgowego z prawem podatkowym byłyby odchylenia od prawdziwego i rzetelnego obrazu przedsiębiorstwa. Można jednak przypuszczać, że odchylenia te w większości przypadków nie wpływałyby istotnie na ocenę stanu finansowego i majątkowego jednostki. Mimo niedoskonałości opisane rozwiązanie dałoby wielu małym firmom możliwość korzystania z prostej księgowości, pozwalającej ustalić przynajmniej przybliżony stan finansowy i majątkowy jednostki. Stanowiłoby wariant pośredni między uproszczoną rachunkowością podatkową a rachunkowością finansową według norm ustawy o rachunkowości. Zainteresowani takim rodzajem informacji finansowej będą przede wszystkim, ale nie tylko, przedsiębiorcy zamierzający pozyskiwać i rozliczać dotacje unijne, zwłaszcza że koszty obsługi księgowej

12 146 powinny również kształtować się na poziomie adekwatnym do prostoty proponowanego rozwiązania. 5. Podsumowanie Celem artykułu było opracowanie modelu rachunkowości finansowej dostosowanego do rozmiaru i potrzeb informacyjnych najmniejszych przedsiębiorstw, zwłaszcza w kontekście pozyskiwania i rozliczania dotacji unijnych. Realizując ten cel, przedstawiono model rachunkowości małych firm, który jest rozwiązaniem usytuowanym między podatkową księgą przychodów i rozchodów a pełną księgowością wynikającą z ustawy o rachunkowości. Odrzucając skrajności, niniejsza propozycja stanowi złoty środek pomiędzy rozwiązaniem najtańszym a najdroższym, czyli między brakiem prawdziwej rachunkowości a rachunkowością nazbyt skomplikowaną. Może ona stanowić realną alternatywę nie tylko dla firm planujących zaangażowanie w projekty dofinansowane ze środków unijnych, ale także dla wszystkich drobnych przedsiębiorców nieznajdujących w podatkowej księdze przychodów i rozchodów odpowiednich informacji finansowych. Literatura Kiziukiewicz T., Sawicki K. [1998], Rachunkowość małych firm, PWE, Warszawa. Krajowe wytyczne dotyczące kwalifikowania wydatków w ramach funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w okresie programowania , Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, , kwalifik_wytyczne pdf. Osikowicz M. [2008], Rachunkowość małych firm według wymogów funduszy unijnych, Wolters Kluwer, Kraków. Rozporządzenie Ministra w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, Dz.U. z 2003 r., nr 152, poz z późn. zm. Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, Dz.U. z 2002 r., nr 76, poz. 694 z późn. zm. Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, Dz.U. z 2004 r., nr 173, poz z późn. zm. Accounting in Small Enterprises in the Context of EU Subsidies In this article, the author proposes an optimum accounting model for small enterprises. His main hypothesis is that small enterprises require a financial accounting model that is tailored to the scale of their activities and satisfies all the information requirements of taxation law as well as the requirements of structural funds. In the conclusion, he elaborates an accounting model for small enterprises.