ADAPTACJA DO ZMIAN KLIMATU W UKŁADZIE METROPOLITALNYM

Transkrypt

1 ADAPTACJA DO ZMIAN KLIMATU W UKŁADZIE METROPOLITALNYM IV KLIMATYCZNE FORUM METROPOLITALNE, KATOWICE, Dr inż. arch. Justyna Gorgoń Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych , Katowice

2

3 Kryteria definiowania wrażliwości obszarów zurbanizowanych na zmiany klimatu Ocena wrażliwości sektorów miast o największej populacji zlokalizowanych w strukturze śląsko- zagłębiowskiego obszaru metropolitalnego, ZAKRES PREZENTACJI Wspólne uwarunkowania, problemy i potrzeby miast wobec zmian klimatukontekst metropolitalny, Kierunki działań adaptacyjnych w śląsko- dąbrowskim obszarze metropolitalnym

4 KRYTERIA DEFINIOWANIA WRAŻLIWOŚCI OBSZARÓW ZURBANIZOWANYCH NA ZMIANY KLIMATU- PODSTAWY Kryteria definiowania wrażliwości obszarów miejskich na zagrożenia wynikające ze zmian klimatu bazują na: dokumentach europejskich- (EU Strategy on Adaptation to Climate Change, COM (2013), raportach EEA Transforming cities in changing climate (2016), krajowych- Strategicznym planie adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030 (SPA 2020), oraz realizowanego obecnie w 44 miastach polskich Projektu Miejskich Planów Adaptacji do zmian Klimatu (MPA), a także dorobku IETU rezultatach unijnych projektów naukowych (np. BRIDGE, INSPIRATION) oraz wynikach prac własnych.

5 DLACZEGO OBSZARY ZURBANIZOWANE SĄ WAŻNE W KONTEKŚCIE ZAGROŻEŃ GLOBALNYCH?- PROGNOZA ONZ

6 CO OKREŚLA WRAŻLIWOŚĆ MIEJSKICH OBSZARÓW METROPOLITALNYCH NA ZAGROŻENIA WYNIKAJĄCE ZE ZMIAN KLIMATU? Odmienny metabolizm miejski(np. bilanse cieplny, wodny), Specyficzna struktura przestrzenna (znaczna koncentracja zabudowy i infrastruktury technicznej, wysoki stopień uszczelnienia gruntu), Wielkość populacji (często o dużej gęstości), Znaczenie ekonomiczne w skali regionu / kraju, Cechy własne każdego miasta

7 MIEJSKIE PLANY ADAPTACJI DLA MIAST ŚLĄSKO- ZAGŁĘBIOWSKIEGO OBSZARU METROPOLITALNEGO Realizowany projekt MPA dla 44 miast polskich obejmuje 12 miast ww. obszaru. Zgodnie z przyjętą metodyką, każde z miast biorących w nim udział będzie dysponowało dokumentem MPA, który będzie zawierał analizę wrażliwości miasta na zmiany klimatu, ocenę potencjału adaptacyjnego oraz podatność miasta na te zmiany. Będzie także definiował poziom ryzyka wobec najistotniejszych zagrożeń klimatycznych oraz posiadał propozycje opcji adaptacyjnych ukierunkowanych na podniesienie adaptacyjności miasta do zmian klimatu. Specyfika struktury przestrzennej miast naszego regionu, stanowi podstawę do analizowania niektórych zjawisk w szerszym kontekście przestrzennym i jest bazą do ukierunkowanych analiz dla obszaru metropolii

8 WSPÓLNE UWARUNKOWANIA, PROBLEMY I POTRZEBY MIAST W RAMACH MPA- KONTEKST METROPOLITALNY Wizje miast położonych w obszarze konurbacji górnośląskiej definiowane w ramach dokumentu MPA, są często zbieżne podkreślona jest w nich potrzebę tworzenia warunków dla rozwoju zrównoważonego miasta oraz zapewnienia bezpieczeństwa i komfortu życia ich mieszkańcom, w sytuacjach związanych ze zmianami klimatu i ich skutkami. W celach nadrzędnych miast najczęściej wyrażona była potrzeba wzmocnienia potencjału adaptacyjnego w zakresie kapitału społecznego oraz lepszego funkcjonowania sieci infrastruktury społecznej.

9 Zdrowie publiczne Transport Energetyka Gospodarka wodna Pozostała infr4astruktura Turystyka Przemysł Usługi publiczne Różnorodność biologiczna Dziedzictwo kulturowe Gospodarka Przestrzenna miasta Tereny zabudowy o wysokiej intensywności Tereny zabudowy o niskiej intensywności Tereny poprzemysłowe i handlowe Tereny niezabudowane OCENA WRAŻLIWOŚCI SEKTORÓW MIAST O NAJWIĘKSZEJ POPULACJI ZLOKALIZOWANYCH W STRUKTURZE ŚLĄSKO- ZAGŁĘBIOWSKIEGO OBSZARU METROPOLITALNEGO Sektor Miasto Bytom Chorzów Czeladź Dabrowa Górnicza Gliwice Katowice Mysłowice Ruda Śląska Siemianowice Śl Sosnowiec Tychy Zabrze OCENA 33/48 0,69 21/48 0,44 8/48 0,16 38/48 0,79 2/48 0,04 7/48 0,15 7/48 0,15 3/48 0,06 Wagi przypisane pozycji sektora w rankingu czterech najbardziej wrażliwych: 1 miejsce 4 punkty, 2 miejsce 3 punkty, 3 miejsce- 2 punkty, 4 miejsce 1 punkt

10 OCENA WRAŻLIWOŚCI SEKTORÓW MIAST O NAJWIĘKSZEJ POPULACJI ZLOKALIZOWANYCH W STRUKTURZE ŚLĄSKO- ZAGŁĘBIOWSKIEGO OBSZARU METROPOLITALNEGO Dominującymi 4 sektorami wybieranymi przez miasta badanego obszaru w trakcie analizy wrażliwości były: gospodarka wodna, zdrowie publiczne, transport, energetyka. Oznacza to, że miasta obszaru metropolitalnego mogą mieć podobne problemy wynikające ze skutków zmian klimatu. Należy pamiętać, że rozkład przestrzenny zabudowy, zasoby naturalne, kapitał przyrodniczy, w tym oraz sieć hydrologiczna mają charakter struktur niezależnych od granic administracyjnych. Ze względu na strukturę przestrzenną tzw. konurbacja górnośląska stanowi obszar o najwyższym % uszczelnienia gruntu, co jest jednym z czynników wzmacniających zagrożenie podtopieniami i powodziami miejskimi.

11 Lorem ipsum dolor sit amet

12 STOPIEŃ USZCZELNIENIA GRUNTU W WIĘKSZYCH MIASTACH OBSZARU METROPOLITALNEGO Miasto Powierzchnia miasta (km²) Powierzchnia zasklepiona (km 2 ) % powierzchni zasklepionej w mieście Dąbrowa Górnicza 188,73 35,44 18,78 Tychy 81,81 16,83 20,58 Gliwice 133,88 30,42 22,72 Zabrze 80,40 19,69 24,49 Ruda Śląska 77,73 21,27 27,36 Bytom 69,44 19,05 27,43 Katowice 164,64 45,88 27,87 Sosnowiec 91,06 27,03 29,68 Chorzów 33,24 13,60 40,91

13 ŚLĄSKO- ZAGŁĘBIOWSKI OBSZAR METROPOLITALNY WOBEC ZMIAN KLIMATU- WSPÓLNE PROBLEMY, MOŻLIWOŚCI I SZANSE - Podobna wrażliwość na zmiany klimatu miast sąsiadujących ze sobą, - Wyzwania związane z obecnością terenów i obiektów poprzemysłowych oraz możliwościami ich ponownego zagospodarowania, -Zapewnienie odpowiedniej jakości życia i komfortu zamieszkania ponad milionowej populacji mieszkańców, - Ochrona przed zagrożeniami klimatycznymi i skutkami zdarzeń ekstremalnych, -Optymalna dystrybucja zasobów oraz ich ochrona, -Wzmocnienie kapitału społecznego oraz integracja potencjału adaptacyjnego miast obszaru, -Ochrona kapitału przyrodniczego rozwój błękitno- zielonej infrastruktury i wzmocnienie roli usług ekosystemów.

14

15

16

17

18

19

20

21

22 KIERUNKI DZIAŁAŃ ADAPTACYJNYCH W ŚLĄSKO- DĄBROWSKIM OBSZARZE METROPOLITALNYM Podniesienie adaptacyjności obszaru metropolitalnego poprzez: 1) Planowanie przestrzenne w skali metropolitalnej : a) w zakresie systemowego zagospodarowania terenów poprodukcyjnych i zdegradowanych, b) systemowego zabezpieczenia gruntów miejskich przed dalszym uszczelnianiem, monitorowanie niekontrolowanej sub-urbanizacji, c) koordynowanie działań w zakresie kształtowania błękitno- zielonej infrastruktury jako czynnika zwiększającego adaptację do zmian klimatu. 2) Kontynuowanie współpracy w zakresie zarządzania wodami opadowymi, 3) Wspólne inicjatywy w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego i walki ze smogiem,

23 Dziękuję za uwagę Justyna Gorgoń Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych Ul. Kossutha 6, Katowice ekspert wiodący przekształcenia środowiska zurbanizowanego Zakład Badań i Rozwoju Tel wew.287 Faks j.gorgon.@ietu.pl