Bogdan Mazurek. Model transferu wiedzy i technologii.

Transkrypt

1

2 Bogdan Mazurek Model transferu wiedzy i technologii. Łódź

3 2 Bogdan Mazurek LORIS Wizja. Regionalny foresight technologiczny (umowa nr WKP_1/1.4.5/2/2006/7/10/588) Projekt okładki: Monika Piasecka Skład i łamanie tekstu: Jadwiga Poczyczyńska Redakcja językowa: Oksana Hałatyn-Burda Copyright by: Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi ISBN: Druk i oprawa: Drukarnia GREEN, Plac Komuny Paryskiej 4, Łódź, tel , fax , , wydawnictwo@post.pl

4 Model transferu wiedzy i technologii 3 Spis treści 1 Czynniki wzrostu konkurencyjności firm sektora MSP 5 2 Model transferu wiedzy Koncepcja modelu transferu wiedzy Model centrum doskonalenia zawodowego, inkubacji pomysłów i zaawansowanego doradztwa specjalistycznego oraz centrum badań rozwojowych i przedkonkurencyjnych Cele i zadania centrum Model organizacyjny centrum Finansowanie działań związanych z budową Centrum Akcelerator Technologii i Centrum Innowacji Uniwersytetu Łódzkiego Centrum Preinkubacji Model organizacyjny centrum preinkubacji Finansowanie działalności centrum preinkubacji Platforma transferu wiedzy jako narzędzie stymulujące rozwój współpracy przemysłu ze sferą B+R oraz promocji gospodarki regionu Cel, zadania i założenia organizacji funkcjonowania centrum transferu wiedzy Techniczne uwarunkowania funkcjonowania platformy transferu wiedzy Produkty i rezultaty budowy centrum transferu wiedzy i promocji Finansowanie budowy i funkcjonowania platformy transferu wiedzy Regionalny system usług doradczo- -informacyjnych.. 55

5 4 Bogdan Mazurek 2.7 Platforma Transferu Technologii Klastry w procesie transferu wiedzy Finansowanie działalności inwestycyjnej firm sektora MSP Fundusz Pożyczkowy ŁARR SA Warunki pełnienia przez obszary tematyczne III Osi Priorytetowej RPO narzędzi realizacji celów modelu transferu wiedzy i technologii System stymulowania sektora MSP do współpracy z jednostkami sfery B+R Kryteria oceny merytorycznej projektów inwestycyjnych współfinansowanych z III osi priorytetowej. 81

6 Model transferu wiedzy i technologii 5 1. Czynniki wzrostu konkurencyjności firm sektora MSP Identyfikacja i ocena czynników mających wpływ na poziom rozwoju i konkurencyjności przedsiębiorstw jest konieczna do określenia warunków brzegowych modelu wzrostu gospodarki regionu, której rozwój oparty jest na absorpcji innowacji procesowo-produktowych. Z przeprowadzonych badań wynika, iż badani przedsiębiorcy za najważniejszy czynnik wpływający na pozyskiwanie przewagi konkurencyjnej uznali posiadanie przez przedsiębiorstwo personelu o właściwych kwalifikacjach i umiejętnościach. Patrz wykres 1 83% odpowiedzi to bardzo duże i duże znaczenie. Za drugi czynnik pod względem ważności ankietowani uznali elastyczność rynkową firmy, polegającą na szybkim dostosowywaniu się do zachodzących zmian rynkowych (76% bardzo duże i duże znaczenie). Jest to czynnik, którego znaczenie określane jest jako bardzo duże na równi z kwalifikacjami i umiejętnościami pracowników (32%). Taki rozkład ocen powoduje, że czynnik ten ma ewidentnie większe znaczenie niż kolejny, dla którego suma obu górnych ocen jest tylko nieznacznie mniejsza (co wskazywałoby na porównywalność znaczenia tych czynników). Jest to jednocześnie czynnik oceniany, jako drugi w hierarchii ważności, jeśli chodzi o znaczenie dla firmy w przyszłości. Zdolność do skracania czasu realizacji zamówień (74% bardzo duże i duże znaczenie czynnika). Potencjał produkcyjny/usługowy (66% bardzo duże i duże znaczenie czynnika). Oba te czynniki uznawane są również jako ważne dla uzyskania przewagi konkurencyjnej w przyszłości. Inne dane pokazują, że elastyczność, czyli zdolności do szybkiego dostosowywania się do zmian rynkowych oraz zdolność do skracania czasu realizacji zamówień uznawane są przez przedstawicieli firm sektora przemysłowego za czynniki szczególnie ważne.

7 6 Bogdan Mazurek Wykres 1 Jak duże znaczenie dla uzyskania przewagi konkurencyjnej na rynku, na którym działa Pana(i) firma mają następujące czynniki Jak duże znaczenie dla uzyskania przewagi konkurencyjnej na rynku na którym działa Pana(i) firma mają następujące czynnik? 1% Kwalifikacje i umiejętności pracowników Proinnowacyjne nastawienie kierownictwa firmy 16% 32% 50% 51% 14% 22% 5% 1% 1% 5% 2% Innowacje w obszarze procesu produkcji 10% 34% 24% 10% 19% 3% Poziom wykorzystania technologii informatycznej 11% 35% 27% 13% 11% 3% Zdolność do skracania czasu realizacji zamówień 25% 48% 14% 3% 8% 3% Zdolność do szybkiego dostosowywania się do zmieniających się trendów na rynku 31% 45% 15% 4% 4% 1% Potencjał produkcyjny/świadczenia usług 14% 51% 23% 4% 5% 2% Zdolność do finansowania działań rozwojowych 14% 45% 20% 7% 11% 4% Dostęp do informacji marketingowych, dotyczących rynku, branży itd. 11% 36% 36% 8% 8% 1% Dostęp do zaawansowanych usług doradczych i informacyjnych 7% 20% 33% 20% 18% 2% Innowacyjność produktów/świadczonych usług 15% 43% 25% 8% 7% 2% Współpraca z jednostkami naukowobadawczymi 3% 11% 16% 23% 42% 6% Prowadzenie własnych prac badawczych 3% 13% 16% 24% 38% 6% Zdolność do wchodzenia w związki kooperacyjne z innymi firmami 9% 28% 27% 16% 17% 4% Bardzo duże Duże Średnie Małe Nieistotne Nie wiem, trudno powiedzieć Wykres 2. Proszę wskazać te czynniki, które będą miały Pana(i) zdaniem największe znaczenie dla uzyskania przewagi konkurencyjnej na rynku w przyszłości. Kwalifikacje i umiejętności pracowników 74% Zdolność do szybkiego dostosowywania się do zmieniających... 64% Zdolność do skracania czasu realizacji zamówień 61% Potencjał produkcyjny świadczenia usług 55% Proinnowacyjne nastawienie kierownictwa firmy 50% Zdolność do finansowania działań rozwojowych 49% Innowacyjność produktów świadczonych usług 47% Innowacje w obszarze procesu produkcji 41% Dostęp do informacji marketingowych, dotyczących rynku, b... 40% Zdolność do wchodzenia w związki kooperacyjne z innymi fi... 37% Poziom wykorzystania technologii informatycznej 35% Dostęp do zaawansowanych usług doradczych i informacyjnych 22% Prowadzenie własnych prac badawczych 16% Współpraca z jednostkami naukowo-badawczymi 15% Ceny 1% Rynki zbytu 0% Konkurencja z Chin 0% Organizacja pracy 0% Firmy pracujące dla budżetu 0% Zlikwidowanie zakładów pracy na rynku 0% Kursy walut 0% Potencjał ludzki 0% Prawo podatkowe i kodeks pracy 0% Żadne z wymienionych 2%

8 Model transferu wiedzy i technologii 7 Innowacyjność produktowa i procesowa (odpowiednio 48 i 45% bardzo duże i duże znaczenie) oraz dostęp do informacji marketingowych (45% bardzo duże i duże znaczenie). Badania wskazują na bardzo nikłe znaczenie współpracy małych i średnich firm z sektorem badawczym. Panuje powszechne przekonanie co do tego, że oferta placówek badawczo-naukowych jest skierowana do dużych przedsiębiorstw, a w praktyce jest wykorzystywana głównie przez zasobne przedsiębiorstwa z sektorów high technology. Jednocześnie uwagę zwraca niedostosowanie zakresu działalności sektora naukowo-badawczego do potrzeb i oczekiwań MSP, brak informacji o programach badawczych, brak zrozumienia specyfiki działalności gospodarczej przez personel badawczo-rozwojowy, niski poziom świadczonych usług badawczo-rozwojowych oraz długi czas realizacji prac badawczo-rozwojowych (wykres 3.). Wydaje się również, że zainteresowanie ze strony przedstawicieli MSP współpracą z placówkami naukowymi jest niewielkie (wykres 4.). Na brak potrzeby współpracy wskazało aż 31% badanych firm. Wykres 3 Jakie znaczenie mają dla innowacyjności Pana(i) firmy podane czynniki związane z działalnością sfery B+R. Brak informacji o programach badawczych realizowanych przez jednostki naukowo-badawcze 5% 13% 12% 5% 36% 27% Niedostosowanie tematyki prac badawczych jednostek B+R (badawczorozwojowych) do potrzeb przemysłu. 5% 11% 12% 5% 37% 28% Brak zrozumienia specyfiki działalności gospodarczej przez personel jednostek badawczo-rozwojowych. 5% 12% 10% 7% 36% 28% Niski poziom świadczonych usług badawczo-rozwojowych 4% 11% 11% 6% 37% 29% Długi czas realizacji prac badawczych 8% 11% 10% 5% 37% 28% bardzo duże duże średnie małe nieistotne nie wiem / trudno powiedzieć Poważne znaczenie może mieć tutaj słaba świadomość możliwości wykorzystania dorobku tych placówek w praktyce zarządzania. Respondowane przedsiębiorstwa, oceniając sposoby działań innowacyjnych, w zasadzie nie dostrzegają znaczenia współpracy z sektorem nauki. Jedynie około 20% badanych firm, prowadzących politykę innowacyjną wskazało na zakupy technologii, licencji czy patentów (wykres 5.).

9 8 Bogdan Mazurek Wykres 4. Proszę określić najważniejsze przyczyny, które Pana(i) zdaniem powodują lub ograniczają współpracę przedsiębiorstw z instytucjami naukowo - badawczymi? Niedostosowanie oferty do potrzeb przedsiębiorców 37% Brak potrzeby współpracy 31% Długi okres realizacji badań 30% Niska jakość oferowanych usług 28% Brak odpowiednich partnerów do podjęcia współpracy 21% Wysokie koszty badań 20% Brak środków do finansowania współpracy 10% Brak informacji na temat możliwości współpracy z tymi instytucjami 4% Nie wiem, trudno powiedzieć 30% Wykres 5. Odczytam teraz różne formy pozyskiwania nowych technologii. Proszę o wskazanie dwóch, które Pana(i) zdaniem są najbardziej efektywne. Zakup maszyn urządzeń 69% Zakup licencji 18% Własne prace B R, 13% Kopiowanie rozwiązań (strategia \naśladowcy\") " 13% Prace B+R w kooperacji z innymi firmami 10% Podejmowanie przez firmę, w ramach prowadzonych prac wdrożeniowych 8% Zlecenie prac B R innemu podmiotowi 5% żadne 4% Trudno powiedzieć nie wiem 8% Struktura realizowanych inwestycji w nieznacznym stopniu odbiega od oceny efektywności nowych technologii; dominuje zakup maszyn/urządzeń, budynków/budowli (wykres 6.). Trzecią pozycję zajmuje czynniki ludzki, co stwarza podstawy dla rozwoju gospodarki. Dopiero na czwartym miejscu znajduje się zakup licencji/patentów (ponad dwa razy mniejsza liczba wskazań w stosunku

10 Model transferu wiedzy i technologii 9 do efektywnościowych ocen nowych technologii). Struktura tych zakupów wskazuje na ekstensywną formę rozwoju firm sektora MSP. Wykres 6. Na jakie obszary inwestycje w tych latach przede wszystkim były przeznaczane? Maszyny/urządzenia 87% Budynki/budowle 35% Kapitał ludzki - podnoszenie kwalifikacji zatrudnionych kadr, zatrudnienie nowych specjalistów 18% Zakup licencji/patentów/know how 8% Własne prace badawczo-rozwojowe i wdrożeniowe, w tym zakup aparatury badawczej Badania rynkowe Zakup środków transportu Reklama i promocja Działalność bieżąca Oprogramowanie Remonty Zakup gruntów Bieżące modernizacje 4% 3% 1% 1% 0% 0% 0% 0% 0% Jednocześnie należy zaznaczyć, że nie jest pewne, w jakiej części zakup licencji/patentów pochodził od placówek naukowo-badawczych, a w jakiej od innych dysponentów know-how. Zwraca uwagę fakt, że większość form współpracy MSP z nauką ma charakter doraźny, a ich efekty są niekonkretne, niebezpośrednie i niematerialne. Stąd prawdopodobnie wynika dość niska ocena satysfakcji z podejmowanych przez MSP kontaktów z nauką. Szczególnie niekorzystnie wypada ocena częstotliwości korzystania z usług w zakresie projektowania i wdrażania nowoczesnych technologii czy rozwiązań proekologicznych, czyli działań, których następstwem może być poprawa efektywności ekonomicznej firmy. W zasadzie można mówić o braku współpracy między MSP a nauką w zakresie transferu technologii i prac innowacyjnych w dziedzinie produkcji. Badania ankietowe wskazują na ewentualne znaczenie prostych i krótkotrwałych form kontaktów MSP z sektorem badawczym. Są to przede wszystkim takie obszary współpracy jak: szkolenia, konferencje, konsultacje i doradztwo, praktyki studenckie. Dużo mniejsze znaczenie z punktu widzenia częstotliwości podejmowanych kontaktów z placówkami B+R mają takie formy współpracy jak: badania jakości, nowe technologie, ochrona środowiska, pomoc w planowaniu i organizowaniu, badania efektywności. Analiza rezultatów uzyskanych przez badane firmy z tytułu podejmowanych działań innowacyjnych pozwala przypuszczać, że w ocenie firm ich efektywność w żadnym stopniu nie jest uzależniona od podjętych kontaktów z sektorem B+R (wykres 7.). W hierarchii ba-

11 10 Bogdan Mazurek rier bariery te związane z działalnością B+R zostały przez respondentów sklasyfikowane jako najmniej ważne 17% wskazań, a więc 2,5-krotnie mniej niż w przypadku czynnika ludzkiego. Wykres 7. Hierarchia barier bariery wewnętrzne 31% bariery związane z działalnością B+R 17% bariery finansowe 34% czynniki ludzkie 42% bariery związane z infrastrukturą wsparcia 23% czynniki związane z władzanie administracyjnymi i rozwiązaniami prawnymi 52% Zdaniem badanych firm, czynnikami, które mają najmniejszy wpływ na uzyskanie przewagi konkurencyjnej są: współpraca z jednostkami naukowobadawczymi (tylko 14% wskazań bardzo ważny i ważny czynnik i aż 64% wskazań czynnik nieistotny i mało istotny), prowadzenie własnych prac badawczych (waga czynnika odpowiednio 17% i 59%) oraz dostęp do zaawansowanych usług doradczych i informacyjnych (27% i 40%). Te czynniki podobnie są oceniane, gdy mowa o ich znaczeniu w przyszłości. Struktura tych czynników potwierdza tezę, iż firmy sektora MSP: są przede wszystkim podwykonawcami detali dla dużych koncernów, nie dysponują własnymi kanałami dystrybucji, nie mają wykreowanych marek produktów. W niezmiernie krótkim czasie transformacji ustrojowej firmom sektora MSP udało się wyposażyć stanowiska pracy w nowoczesny i bardzo nowoczesny park maszynowy (wykres 8.). Wykorzystując ponadto wysokie kwalifikacje kadr inżynierów, techników i pracowników produkcyjnych zwalnianych z likwidowanych spółek skarbu państwa, w krótkim czasie firmy te osiągnęły wysoki poziom jakości wytwarzanych produktów oferowanych po konkurencyjnej cenie. Dodatkowo nakładająca się na te czynniki wysoka kultura techniczna przyczyniła się do uzyskania przez znaczną część firm sektora MSP pozycji konkurencyjnej na rynku producentów części do maszyn/urządzeń wytwarzanych przez duże firmy, głównie zagraniczne. Stąd dla tej grupy firm najważniejszymi obok ceny i jakości czynnikami wzrostu konkurencyjności są innowacje procesowe, nowe technologie, unikalny produkt, kwalifikacji kadr pracowników, terminowość realizacji zleceń czy też

12 Model transferu wiedzy i technologii 11 indywidualizacja obsługi klienta (wykres 9.). Budując strategię rozwoju na współpracy/kooperacji z producentami wyrobów finalnych (dużymi koncernami), przy ocenie czynników konkurencyjności firmy nie zwracają uwagi na znajomość rynku, budowę własnej sieci sprzedaży czy też markę firmy. Jednocześnie uważają, że czynnikami, które w przyszłości będą miały najważniejszy wpływ na uzyskanie pozycji konkurencyjnej na rynku obok kwalifikacji kadr są zdolność do skracania czasu realizacji zamówień, szybkie dostosowywanie się do zmieniających trendów rynku oraz potencjał produkcyjny. Wykres 8. Czy wśród maszyn i/lub urządzeń jakie posiada Pana(i) firma są: Maszyny sterowane 26% Maszyny sterowane numerycznie 21% Linie technologiczne sterowane komputerem 18% Automatyczne linie technologiczne 15% Centra obróbcze 5% Roboty i manipulatory przemysłowe 4% nie wiem/trudno powiedzieć 2% żadne z powyższych 50% Wykres 9. Jak Pan(i) ocenia, co w największym stopniu decyduje o konkurencyjności i sukcesie na rynku, na którym działa Pana(i) firma? Jakość produktów i usług Cena produktów i usług Nowe technologie Innowacja Kapitał ludzki Terminowość Unikalny produkt Krótkie terminy realizacji zamówień Reklama i promocja Indywidualne podejście do klienta Niskie koszty Szeroki oferta produktów i usług Organizacja pracy Dostępność asortymentu Marka firmy Podaż Kursy walut Lokalizacja Znajomość rynku Napływ tanich towarów z Chin Nie ma konkurencyjności Przepisy prawa Popyt Sieć sprzedaży Stały rozwój branży Pracowitość i przedsiębiorczość Ochrona patentowa Firma rodzinna \Nie potrzeba takich kroków\" " Doświadczenie Wszystko zależy od właściciela Bycie monopolistą Trudno powiedzieć 6% 6% 5% 5% 4% 3% 3% 3% 2% 2% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 2% 35% 38%

13 12 Bogdan Mazurek Wręcz nieistotne znaczenie ma współpraca z jednostkami naukowobadawczymi, prowadzenie własnych prac badawczych oraz korzystanie z zaawansowanych usług doradczych. Przesłanką nowego myślenia firm sektora MSP jest wskazanie przez 38% badanych zdolności do wchodzenia w związki kooperacyjne, jako czynnika mającego wpływ na wzrost ich konkurencyjności oraz fakt, iż 51% badanych stwierdziło, że wprowadziło na rynek nowe lub znacząco ulepszone produkty (wykres 10.). Wykres 10. Czy w ciągu ostatnich 3 lat Pana(i) firma wprowadziła na rynek nowe lub znacząco ulepszone produkty? Odmowa odpowiedzi 1% Tak 47% Nie 52% Pozytywną opinię w sprawie innowacyjności reprezentowanych przedsiębiorstw wyraziło łącznie 62% badanych, a w grupie przedsiębiorstw wprowadzających na rynek nowe produkty 75%. Wielkość ta może wydawać się nadmiernie wysoka, jednak należy pamiętać o szczególnych cechach badanej populacji. Ponadto trzeba również uwzględnić fakt, że aż 47% (a w grupie firm wprowadzających nowości rynkowe aż 58%) odpowiedzi to opinie charakteryzujące przedsiębiorstwo jako raczej, a nie zdecydowanie innowacyjne. Opinie stwierdzające, iż przedsiębiorstwo pozostaje zdecydowanie innowacyjne stanowiły 15% wskazań. Wreszcie odpowiedzi te nie umożliwiają oceny poziomu (nasycenia) innowacyjności w skali poszczególnych firm. Nie wydaje się zatem, aby odnotowane stanowiska były zdecydowanie przewartościowane i tym samym odbiegające dalece od rzeczywistości (wykres 11.).

14 Model transferu wiedzy i technologii 13 Wykres 11. Jak Pan(i) to ocenia, czy Pana(i) firmę/przedsiębiorstwo można uznać za innowacyjne? 9% 7% 15% 21% 47% Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Nie wiem / trudno powiedzieć Dla badanych firm podstawową barierą innowacyjności jest brak: pracowników o odpowiednich kwalifikacjach 44% wskazań w hierarchii barier (wykres 12.), środków na finansowanie działalności innowacyjnej. Wykres 12. Proszę ocenić znaczenie następujących barier wewnętrznych dla innowacyjności Pana(i) przedsiębiorstwa. Brak nastawienia proinnowacyjnego systemu zarządzania firmą 4% 21% 24% 25% 20% 4% Brak pracowników o odpowiednich kwalifikacjach 16% 32% 22% 13% 14% 2% Brak zdolności pracowników do podejmowania działań innowacyjnych 6% 26% 25% 21% 18% 2% Brak strategii rozwoju produktu 4% 18% 26% 20% 27% 4% Ograniczony potencjał wytwórczy firmy 4% 25% 30% 16% 20% 4% Brak środków finansowych na działalność innowacyjną 14% 32% 27% 12% 11% 2% Brak rozpoznania w zakresie potrzeb rynkowych 3% 23% 25% 23% 21% 3% Słaby poziom wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych 1% 19% 29% 24% 22% 4% bardzo duże duże średnie małe nieistotne nie wiem / trudno powiedzieć Na barierę dotyczącą braku kwalifikacji składają się takie elementy jak brak: na rynku pracy pracowników o odpowiednich kwalifikacjach, kadr przygotowanych do zarządzania innowacjami,

15 14 Bogdan Mazurek właściwej oferty szkoleniowej oraz kadr przygotowanych do prowadzenia badań i prac rozwojowych (wykres 13.). Z czynników finansowych największe znaczenie dla innowacyjności firm sektora MSP ma brak możliwości finansowania nowych technologii częściowo umarzalnym kredytem oraz ograniczona dostępność niskooprocentowanego kredytu. Mniejsze znaczenie ma brak dotacji na prowadzenie prac badawczorozwojowych. Na uwagę zasługuje zainteresowanie firm ofertą typu venture capital (wykres 14.). Wykres 13. Jakie znaczenie mają dla innowacyjności Pana(i) firmy podane czynniki ludzkie. Brak wykwalifikowanej kadry, przygotowanej do prowadzenia badań i prac rozwojowych 8% 25% 17% 18% 24% 6% Brak kadr przygotowanych do zarządzania innowacjami 11% 28% 18% 20% 19% 3% Brak ludzi o odpowiednich kwalifikacjach na rynku pracy 23% 36% 22% 7% 9% 1% Brak odpowiedniej oferty szkoleniowej dostosowanej do potrzeb firmy 9% 26% 22% 19% 19% 4% bardzo duże duże średnie małe nieistotne nie wiem / trudno powiedzieć Wykres 14. Jakie znaczenie mają dla innowacyjności Pana(i) firmy podane czynniki finansowe. Wysokie koszty pozyskania wyników prac badawczych zrealizowanych przez jednostki B+R (badawczo-rozwojowe) 7% 20% 14% 6% 34% 17% Brak dotacji na prace badawczorozwojowe oraz wdrożeniowe 9% 25% 14% 12% 30% 9% Ograniczona dostępność niskooprocentowanego kredytu na finansowanie przedsięwzięć innowacyjnych. 12% 28% 23% 11% 18% 6% Brak oferty poręczenia kredytu na działania proinnowacyjne o podwyższonym ryzyku 8% 23% 17% 14% 24% 12% Brak dostępu do źródeł finansowania o charakterze venture-capital. 7% 21% 17% 12% 25% 17% Brak możliwości finansowania nowych technologii częściowo umarzalnym kredytem 15% 31% 20% 9% 16% 8% Skrócenie okresu amortyzacji nakładów inwestycyjnych o charakterze proinnowacyjnym 7% 25% 19% 15% 21% 10% bardzo duże duże średnie małe nieistotne nie wiem / trudno powiedzieć

16 Model transferu wiedzy i technologii 15 Z tej syntetycznej analizy czynników współokreślających konkurencyjność sektora MSP wynika, że podstawowe znaczenie dla jego wzrostu ma zwiększenie dostępu na rynku pracy do wysoko kwalifikowanych kadr pracowników. Jest to podstawa utrzymania poziomu konkurencyjności dotychczasowej oferty sektora MSP, ale również podstawa do rozwoju zaawansowanych form kooperacji między przedsiębiorstwami i instytucjami otoczenia biznesu w zakresie rozwoju produktów i technologii. Na ten czynnik infrastruktury wsparcia sektora MSP wskazało 32% badanych. Z kolei 31% ten czynnik uznało za nieistotny w procesie rozwoju konkurencyjności. Poziom i struktura kwalifikacji zatrudnionych pracowników oraz oferty na rynku pracy wraz ze zdolnością firm do finansowania innowacji procesowoproduktowych mają bezpośredni wpływ na strukturę branżową przemysłu oraz jego potencjał innowacyjny.

17 16 Bogdan Mazurek

18 Model transferu wiedzy i technologii Model transferu wiedzy i technologii 2.1. Koncepcja modelu transferu wiedzy Głównym celem prezentowanego poniżej modelu transferu wiedzy i technologii jest podniesienie konkurencyjności firm województwa łódzkiego w wyniku: stworzenia im dostępu do informacji dotyczących oferty sfery B+R, krajowych i zagranicznych ofert współpracy gospodarczej, zapotrzebowania przedsiębiorców na rozwiązania z zakresu innowacji procesowoproduktowych oraz informacji o światowych tendencjach w zakresie zmian technik i technologii wytwarzania produktów/świadczenia usług; rozwoju kwalifikacji kadr niezbędnych do obsługi zaawansowanych technicznie i technologicznie procesów przemysłowych; stworzenia warunków do oceny i preinkubacji ciekawych projektów/ pomysłów osób fizycznych oraz ich współfinansowania; stworzenia systemu finansowania usług doradczych proinnowacyjnych oraz transferu technologii; organizacji systemu transferu technologii ze sfery B+R do przemysłu. Cel ten zostanie osiągnięty poprzez stworzenie centrum dydaktycznowarsztatowego, platformy transferu wiedzy i technologii ze sfery B+R do przedsiębiorstw w obszarze innowacyjnych rozwiązań technologicznych i organizacyjnych oraz systemu preinkubacji innowacyjnych pomysłów osób fizycznych oraz ich współfinansowania. Prezentowany projekt wpisuje się w ramy Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata , a dokładniej w realizację dwóch celów szczegółowych: Rozwój innowacyjnej i konkurencyjnej gospodarki w województwie łódzkim oraz Rozwój społeczeństwa informacyjnego. Pierwszy z wymienionych obszarów odnosi się do głównych założeń trzeciej osi

19 18 Bogdan Mazurek priorytetowej RPO WŁ Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość, która koncentruje się na tworzeniu możliwości trwałego powiązania sektora B+R z obszarem biznesu (szczególnie sektora MSP) oraz instytucji otoczenia biznesu w celu osiągnięcia wysokiego stopnia innowacyjności i poprawy konkurencyjności wytwarzanych produktów i usług. Dodatkowym efektem będzie tworzenie kwalifikowanych kadr warunkujących rozwój firm tego sektora gospodarki. Drugi obszar jest zgodny z czwartą osią priorytetową Społeczeństwo informacyjne RPO WŁ W wyniku uruchomienia zaawansowanych technologicznie platform wiedzy będą realizowane cele szczegółowe osi priorytetowej, mówiące o rozwoju społeczeństwa informacyjnego oraz poprawie dostępu do informacji na terenie województwa łódzkiego. Realizacja celów szczegółowych zawartych w wyżej wymienionych osiach priorytetowych pozwoli skutecznie konkurować przedsiębiorstwom z województwa łódzkiego z firmami zlokalizowanymi w obszarach wysoko rozwiniętych w Europie. Należy wspomnieć, że opisane cele szczegółowe projektu wpisują się z powodzeniem także w dwa obszary priorytetowe Strategii Rozwoju Województwa Łódzkiego tj. Baza gospodarcza i Społeczeństwo informacyjne. Prezentowana koncepcja modelu transferu wiedzy została oparta na następujących założeniach: procesie rozwoju gospodarki opartym na wiedzy. Edukacja jest czynnikiem stymulującym badania naukowe i jednocześnie warunkującym wdrożenia innowacji procesowo-produktowych; w okresie pięciu najbliższych lat zwiększy się przeciętna wielkość przedsiębiorstw, ich zdolność do akumulacji kapitału oraz poprawi się organizacja pracy i system zarządzania; zmieni się struktura ważności czynników wzrostu konkurencyjności sektora MSP; w rozwoju małych i średnich firm zwiększy się znaczenie innowacyjności produktowej, badań własnych, współpracy ze sferą B+R oraz dostępu do zaawansowanych usług doradczych; wytworzone zostaną zaawansowane związki kooperacyjne w formule klastrów; w okresie pięciolecia instytucje rządowe i samorządowe nie będą w stanie stworzyć systemu kształcenia zawodowego, który byłby w stanie dostosować poziom kwalifikacji absolwentów szkół zawodowych do potrzeb przemysłu; w momencie tworzenia modelu transferu wiedzy podstawową barierą konkurencyjności firm sektora MSP jest brak na rynku pracy wysoko kwalifikowanych kadr; proces wdrażania modelu transferu wiedzy i technologii do przemysłu będzie współfinansowany w oparciu o dostępne programy wsparcia na lata programowania

20 Model transferu wiedzy i technologii 19 Cechą charakterystyczną firm branż obróbki metali i automatyki przemysłowej, przemysłu włókienniczego, budownictwa jest dynamiczny rozwój szczególnie w okresie ostatnich dwóch lat. Jest on oparty na wysokim i bardzo wysokim poziomie technicznego uzbrojenia stanowisk pracy. Podstawową barierą rozwoju tych firm jest brak wysoko kwalifikowanych kadr specjalistów w zakresie obsługi maszyn klasy CN, jak również projektowania i konstruowania wyrobów, nie mówiąc o opracowaniu technologii wytwarzania produktu. Jednocześnie istotnym ograniczeniem ich rozwoju jest: ograniczony dostęp do źródeł finansowania, częściowo wynikający z braku dobrze opracowanych planów inwestycyjnych związanych z uruchomieniem produkcji nowych wyrobów i usług, dywersyfikacji działalności firm lub pogłębienia specjalizacji; brak strategii wejścia na nowe rynki zbytu zarówno krajowe, jak i zagraniczne; brak oparcia strategii rozwoju o innowacje technologiczne; niedostosowanie polityki szkoleniowej do potrzeb przemysłu. Sytuacja ta wymaga podjęcia decyzji w zakresie stworzenia systemu doskonalenia kwalifikacji, gdyż na zmiany programów dydaktycznych w szkolnictwie i oczekiwanie na ich efekty gospodarka regionu nie ma czasu. Jednocześnie należy podjąć działania zmierzające w kierunku zintensyfikowania badań stosowanych wraz ze stymulowaniem rozwoju infrastruktury transferu technologii ze sfery badawczej do sfery przedsiębiorstw. Konieczna jest koncentracja wsparcia na tych obszarach w regionie, które mogą stać się technologicznymi biegunami wzrostu. W przypadku braku tych działań, innowacyjne sektory gospodarki regionu mogą przestać się rozwijać z powodu braku dopływu wysoko kwalifikowanych kadr pracowników. Zatem niezbędne jest tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi działań związanych z: doskonaleniem kwalifikacji zawodów w branżach decydujących o poziomie konkurencyjności gospodarki regionu, wspieraniem procesu transferu wiedzy i technologii oraz wspomaganiem innowacyjnych projektów o znaczącym potencjale innowacji. Z badań przeprowadzonych przez OECD wynika, że wzrost produktywności przedsiębiorstw zależy bezpośrednio od zmiany efektywności oraz stopnia wykorzystania nakładów w procesie produkcji, co w dużym stopniu uzależnione jest od postępu technologicznego i kwalifikacji kadr. Na terenie Łodzi mamy do czynienia z silnym ośrodkiem naukowo-badawczym przede wszystkim w postaci uczelni wyższych. Koncentruje on wokół siebie przedstawicieli sfery regionalnego zaplecza B+R, jaki i przedsiębiorstwa produkcyjne dysponujące potencjałem proinnowacyjnym. Istnieje więc potencjał wiedzy, który w warunkach stymulacji zewnętrznej umożliwi zdynamizowanie działań związanych z podniesieniem kwalifikacji kadr gospodarki regionu w zakresie przygotowania

21 20 Bogdan Mazurek technologicznego, konstrukcyjnego i obsługi maszyn najnowszej generacji. Jednocześnie projekt stworzy możliwość transferu wiedzy i wspierania działań związanych z wdrażaniem innowacyjnych projektów. Cele ogólne modelu centrum transferu wiedzy i technologii, można scharakteryzować następująco: stworzenie szerokiej platformy współdziałania jednostek naukowobadawczych, instytucji otoczenia biznesu i przedsiębiorstw przemysłowych dającej możliwość sprawnego transferu myśli naukowo-technicznej poprzez wdrożenia wyników badań do praktyki przemysłowej; zapewnienie stałego wdrażania wyników badań do gospodarki poprzez świadczenie wysoko kwalifikowanych usług doradczych, szkolenia i praktycznego weryfikowania wiedzy i projektów; zintegrowanie działań związanych z projektowaniem i badaniem nowych rozwiązań technologicznych i produktów; rozwój usług z zakresu prowadzenia badań i certyfikacji w obszarach wskazanych przez dyrektywy Unii Europejskiej; oparcie działalności edukacyjnej na modułach szkoleniowych wykorzystujących w procesie weryfikację założeń teoretycznych maszyny/urządzenia nowej generacji; wspomaganie zrównoważonego rozwoju poprzez zaawansowane doradztwo gospodarcze. Rozwój gospodarki regionu oparty na budowie powiązań kooperacyjnych, doskonaleniu kwalifikacji zawodowych oraz rozwoju innowacyjności w formule centrum innowacji, wiedzy i transferu technologii powinien prowadzić do wzrostu innowacyjności przedsiębiorstw i poprawy ich pozycji konkurencyjnej. Główne zadania w tym zakresie powinny się skupiać na działaniach szkoleniowych, zaawansowanym doradztwie na rzecz firm sektora MSP oraz praktycznej weryfikacji innowacji procesowo-produktowych realizowanych w wyspecjalizowanych ośrodkach szkoleniowo-warsztatowych. Wymaga to zaprojektowania, budowy i funkcjonowaniu modelu transferu wiedzy ze sfery B+R i instytucji otoczenia biznesu do przemysłu. Rozwój oparty jest on na wzajemnym współdziałaniu systemów (rys. 1.): uzupełniającego kształcenia zawodowego, usług doradczych i informacyjnych dostosowanych do poziomu rozwoju sektora MSP, inkubacji innowacji procesowo-produktowych, badania rynku pracy i monitorowania programów edukacyjnych, platformy transferu wiedzy (informacyjnej), transferu wiedzy ze sfery B+R do przemysłu, finansowania sfery B+R i instytucji otoczenia biznesu,

22 Model transferu wiedzy i technologii 21 współfinansowania działań proinnowacyjnych przemysłu, zarządzania przez Urząd Marszałkowski gospodarką regionu oraz jej promocji na rynku krajowym i za granicą. Ponadto powinno się dążyć do budowy zaawansowanych powiązań kooperacyjnych realizowanych w formule klastra. Rysunek 1. Model gospodarki regionu łódzkiego oparty na wiedzy RZĄD Urząd Marszałkowski Rynek pracy Kapitał wiedzy regionu Firmy prowadzące działalność gospodarcza w regionie System transferu wiedzy System finansowania nauki i otoczenia biznesu Instytucje otoczenia biznesu System ustawicznego kształcenia Platforma informacyjna Sfera B+R

23 22 Bogdan Mazurek Głównym zadaniem modelu powinno być: doskonalenie kwalifikacji zawodowych rynku pracy i pracowników przedsiębiorstw; tworzenie organizacyjnych i finansowych warunków dla rozwoju innowacyjności gospodarki regionu (poprzez centrum innowacji, wiedzy i transferu technologii, zwiększenie oferty niskooprocentowanych pożyczek na finansowanie działań proinnowacyjnych); rozwijanie zdolności instytucji otoczenia biznesu do świadczenia zaawansowanych usług doradczych; tworzenie organizacyjnych i finansowych warunków dla praktycznej weryfikacji innowacji procesowo-produktowych oraz prowadzenia badań rozwojowych i przedkonkurencyjnych. Projekt modelu opiera się na istniejących rozwiązaniach, a więc na elementach struktury organizacyjnej instytucji otoczenia biznesu oraz systemu finansowania sektora MSP środkami funduszy pożyczkowych i programów strukturalnych. Funkcjonowanie modelu będzie oparte na następujących instytucjach: Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego, Łódzkiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A., Centrum Transferu Technologii sp. z o.o. (instytucja powołana przez Politechnikę Łódzką), Łódzkim Parku Naukowo-Technologicznym (Technoparku), Bełchatowsko-Kleszczowskim Parku Przemysłowo-Technologicznym, Jednostkach sfery B+R Politechnice Łódzkiej, Uniwersytecie Łódzkim, Instytucie Włókiennictwa. Ponadto będzie on wykorzystywał zbudowany przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości Krajowy System Usług oraz system regionalnych funduszy pożyczkowych i poręczeniowych. Model ten zakłada stworzenie na bazie wyżej wymienionych instytucji: Centrum doskonalenia zawodowego, inkubacji pomysłów i zaawansowanego doradztwa specjalistycznego, Centrum badań rozwojowych i przedkonkurencyjnych, Centrum transferu technologii, Internetowego centrum transferu wiedzy i promocji gospodarki regionu, Regionalnego systemu funduszy pożyczkowych i poręczeniowych. Uzupełnieniem tego modelu będą klastry.

24 Model transferu wiedzy i technologii Model centrum doskonalenia zawodowego, inkubacji pomysłów i zaawansowanego doradztwa specjalistycznego oraz centrum badań rozwojowych i przedkonkurencyjnych Cele i zadania centrum Z przeprowadzonych badań wynika, iż cechą charakterystyczną firm sektora MSP jest ich dynamiczny rozwój; 69% z nich deklaruje wzrost przychodów ze sprzedaży w stosunku do roku bazowego (wykres 15.). Wykres 15. Czy w roku 2007 w stosunku do roku 2005 sprzedaż Pana(i) firmy wzrosła, pozostała bez zmian, czy zmalała? zmalała 12% nie wiem / trudno powiedzieć 2% pozostała bez zmian 18% wzrosła 69% [n = 500] Spośród firm deklarujących wzrost sprzedaży produktów i usług ponad połowa (53%) uzyskała przychód wyższy w stosunku do roku bazowego od 1 30% (wykres 16.). Oparty jest on na wysokim i bardzo wysokim poziomie technicznego uzbrojenia stanowisk pracy. Podstawową barierą dalszego rozwoju firm jest ograniczona oferta na rynku pracy wysoko kwalifikowanych specjalistów szczególnie w zakresie obsługi maszyn klasy CN, jak również projektowania i konstruowania wyrobów oraz opracowania technologii wytwarzania produktu. Jednocześnie brakuje strategicznych planów kształcenia zawodowego. Drugą barierą jest ograniczony dostęp do źródeł finansowania działań rozwojowych (wykres 2, 7, 12). Jest on wynikiem m.in. niewłaściwie opracowanych planów inwestycyjnych związanych z uruchomieniem produkcji nowych wyrobów i usług, dywersyfikacji działalności firmy lub pogłębienia specjalizacji. Brakuje też oceny ryn-

25 24 Bogdan Mazurek ków zbytu na nowe dla firmy produkty, strategii wejścia na nowe rynki krajowe i zagraniczne, współpracy z jednostkami B+R nad nowym produktem, planów wdrożeń wartości niematerialnych i prawnych (licencji, patentów) czy też dostosowania polityki rozwoju kadr do wymagań wynikających z wdrażania innowacji procesowo-produktowych. Wykres 16. O jaki % wzrosła sprzedaż? 1-10% 19% 11-20% 23% 21-30% 14% 31-40% 5% 41-50% 7% 51-60% 1% 61-70% 0% 71-80% 1% 81-90% 0% % 100%+ 4% 4% nie wiem 14% odmowa 4% [n=343] W szczególności przebudowy wymaga system doskonalenia kwalifikacji, gdyż na zmiany programów dydaktycznych w szkolnictwie i ich efekty przemysł regionu nie może czekać. Jednocześnie należy podjąć działania zmierzające w kierunku zintensyfikowania badań stosowanych, wraz ze stymulowaniem rozwoju infrastruktury transferu technologii ze sfery badawczej do sfery przedsiębiorstw. Konieczna jest koncentracja wsparcia na tych obszarach gospodarki regionu, które mogą stać się technologicznymi biegunami wzrostu. W przypadku nie podjęcia tych działań innowacyjny sektor gospodarki regionu może przestać się rozwijać z powodu dopływu wysoko kwalifikowanych kadr pracowników. Zatem niezbędne jest tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi działań związanych z doskonaleniem kwalifikacji zawodowej wraz ze wspierającymi ten proces działaniami związanymi z transferem wiedzy i inkubowaniem technologicznym (weryfikowaniem praktycznym) innowacyjnych projektów o znaczącym potencjale innowacyjnym. Identyczne problemy dotyczą przemysłu włókienniczego czy budownictwa, mechatroniki czy chemii spożywczej.

26 Model transferu wiedzy i technologii 25 Rozwiązanie tego problemu wymaga podjęcia działań związanych z wdrożeniem modelu centrum szkoleniowo-dydaktycznego realizującego oprócz zadań edukacyjnych zadania związane z inkubowaniem innowacji procesowoproduktowych oraz świadczeniem zaawansowanych usług doradczych w obszarze procesów wytwarzania. Stworzenie takiego centrum umożliwi zdynamizowanie działań związanych z podniesieniem kwalifikacji kadr przemysłu regionu w zakresie przygotowania technologicznego, konstrukcyjnego i obsługi maszyn najnowszej generacji. Jednocześnie zbudowanie preinkubatorów pomysłów i doskonalenia kwalifikacji stworzy możliwość transferu wiedzy i wspierania działań związanych z wdrażaniem innowacyjnych projektów. Cele centrum jak wynika z przedstawionego modelu transferu wiedzy i technologii można scharakteryzować następująco: stworzenie szerokiej platformy współdziałania jednostek naukowych, naukowo-badawczych i przedsiębiorstw przemysłowych dającej możliwość sprawnego transferu myśli naukowo-technicznej oraz wdrożenia wyników badań do praktyki przemysłowej; zapewnienie stałego wdrażania wyników badań do gospodarki poprzez świadczenie wysoko kwalifikowanych usług doradczych, szkolenia, praktyczne weryfikowanie wiedzy i projektów; zintegrowanie działań związanych z projektowaniem i badaniem nowych rozwiązań technologicznych i produktów; rozwój usług z zakresu prowadzenia badań i certyfikacji w obszarach wskazanych przez dyrektywy Unii Europejskiej; oparcie programów edukacyjnych o moduły szkoleniowe wykorzystujące w procesie dydaktycznym aparaturę pomiarowo-laboratoryjną nowej generacji oraz maszyny i oprzyrządowanie procesów technologicznych; stworzenie warunków do weryfikacji innowacyjnych projektów; inkubowanie tych pomysłów projektantów, które mają szansę rozwoju; wspomaganie zrównoważanego rozwoju poprzez zaawansowane doradztwo gospodarcze oraz promowanie gospodarki regionu. Główne zadania preinkubatorów powinny się skupiać na działaniach szkoleniowych i praktycznej weryfikacji innowacji procesowo-produktowych realizowanych w wyspecjalizowanych pracowniach szkoleniowo-warsztatowych. W ujęciu praktycznym cele preinkubatorów zostaną osiągnięte poprzez stworzenie centrów dydaktyczno-warsztatowych będących praktycznym ogniwem weryfikacji wiedzy ze sfery B+R do przemysłu oraz kuźnią kadr. W ujęciu organizacyjnym i lokalizacyjnym ich funkcjonowanie byłoby oparte o kadrę naukowo-dydaktyczną uczelni, a także praktyków rekrutujących się z przemysłu i instytucji otoczenia biznesu. Programy dydaktyczne preinkubatorów powinny być uzgadniane z firmami będącymi beneficjentami tego typu rozwiązań.

27 26 Bogdan Mazurek Model organizacyjny centrum Instytucjami odpowiedzialnymi za stworzenie w obszarze przemysłu centrum doskonalenia zawodowego, inkubacji pomysłów i zaawansowanego doradztwa specjalistycznego oraz centrum badań rozwojowych i przedkonkurencyjnych powinny być: Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego, Łódzka Agencja Rozwoju Regionalnego SA oraz Politechnika Łódzka, zaś partnerami powyższych instytucji powinni być przedsiębiorcy oraz agencje pracy tymczasowej. Za przyjęciem tego rozwiązania przemawia doświadczenie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego w budowie nowoczesnych pracowni mechatronicznych, opracowywania modułowych programów kształcenia zawodowego oraz zajęć warsztatowych realizowanych na rzecz instytucji szkolenia zawodowego: zasadniczego i średniego. Z kolei Łódzka Agencja Rozwoju Regionalnego jest instytucją, która posiada: doświadczenie w świadczeniu usług doradczych i informacyjnych realizowanych w ramach Krajowego Systemu Usług, w szczególności oczekiwanych przez przedsiębiorców usług doradczych związanych z przygotowaniem wniosków aplikujących o wsparcie ich działań inwestycyjnych środkami pomocy publicznej; procedury świadczenia usług potwierdzone wdrożonym systemem jakości ISO 9000; zdolność do sfinansowania wkładu własnego projektu budowy obu centrów. doświadczenie w świadczeniu usług proinnowacyjnych oraz współpracy firmami sektora MSP; Fundusz Pożyczkowy i Poręczeniowy będący podstawowym narzędziem finansowania inkubowanych pomysłów. Koncepcja modelu została oparta o rozwiązania wykorzystane do funkcjonowania Łódzkiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego (CDNiKP) oraz Łódzkiej Agencji Rozwoju Regionalnego SA w obszarze świadczenia certyfikowanych usług edukacyjnych, doradczo-informacyjnych oraz zaawansowanych proinnowacyjnych w ramach Krajowego Systemu Usług i Krajowego Systemu Innowacji. Celem centrum jest stworzenie (rys. 2): bazy warsztatowej dla rozwoju systemu szkolnictwa zawodowego na poziomie zawodowym, średnim i wyższym technicznym oraz uzupełniającego systemu doskonalenia zawodowego dla pracowników firm oraz osób pozostających bez pracy w obszarze mechatroniki, budownictwa oraz włókiennictwa i odzieżownictwa; systemu inkubacji pomysłów i specjalistycznego doradztwa świadczonego w pierwszym okresie podejmowanej działalności przez technostarterów; systemu specjalistycznego doradztwa zawodowego w obszarze technik, technologii wytwarzania oraz organizacji zarządzania firmą;

28 Model transferu wiedzy i technologii 27 warunków dla firm sektora MSP do prowadzenia badań rozwojowych i przedkonkurencyjnych. Rysunek 2. Schemat centrum doskonalenia zawodowego, inkubacji pomysłów i zaawansowanego doradztwa specjalistycznego Technostarterzy MSP Inkubowanie pomysłów Pomysły Prowadzenie prac rozwojowych Centrum Inkubacji Pomysłów Badań rozwojowych i przedkonkurencyjnych Doskonalenia zawodowego i zaawansowanego doradztwa Zaawansowane usługi doradcze dot. zagadnień t-t Usługi doskonalenia zawodowego pracowników firm Usługi dydaktyczne pracowników warsztatowych MSP Absolwenci Rynek pracy Instytucje szkolnictwa zawodowego

29 28 Bogdan Mazurek W obszarze mechatroniki cel ten, zostanie zrealizowany przez stworzenie dla potrzeb kształcenia zawodowego i dydaktyki bardzo nowoczesnego centrum obróbczego metali, blach, spawania i zgrzewania, łączenia precyzyjnego powierzchni metalowych przez przetłaczania oraz projektowania i konstruowania. Oprócz mechatroniki centrum powinno stworzyć pracownie warsztatowodydaktyczne dla budownictwa i materiałów budowlanych oraz przemysłu włókienniczego i odzieżownictwa. Powinny one być wyposażone w: nowoczesne maszyny i urządzenia, centra projektowe do opracowywania programów sterujących pracą maszyn produkcyjnych, centra projektowania wyrobów, aparaturę badawczo-pomiarową dla kontroli parametrów procesów produkcyjnych oraz przeprowadzania testów prototypów produktów powstających w ramach prowadzonych prac przedkonkurencyjnych. Założenia dotyczące funkcjonowania centrum Podstawowym zadaniem centrum będzie: opracowanie i uruchomienie programów informacyjnych i edukacyjnych związanych z rozwojem innowacyjności przedsiębiorstw; prowadzenie na rzecz przemysłu lub agencji pracy tymczasowej programów szkoleniowych opartych na programie edukacyjnym powstałym przy współpracy ze zleceniodawcą; doskonalenie wiedzy z zakresu projektowania technologii i techniki (np. z zakresu mechatroniki będzie ona dotyczyć zagadnień związanych z: układami napędu, sterowania, automatyki i mechaniki, programowania pracy maszyn klasy CNC i ich obsługi); prowadzenie badań przy współpracy z Politechniką Łódzką nad zagadnieniami będącymi tematami prac dyplomowych, doktorskich i habilitacyjnych w zakresie nowych technologii na przykład zgrzewania, obróbki metali, obróbki blach (cięcia, gięcia, przeprofilowania w celu zejścia z grubości materiału przy zachowaniu tych samych parametrów mechanicznych produktu końcowego), technologii produkcji nowych zapraw i materiałów wiążących z wykorzystaniem materiałów odpadowych i recyklingu, nowych elementów konstrukcyjnych w szczególności kompozytowych z wykorzystaniem zbrojeń w postaci tkanych struktur trójwymiarowych wykonanych z włókien naturalnych i syntetycznych, technologii budowy budynków energooszczędnych, inteligentnych tekstyliów, biomateriałów włókienniczych, tekstyliów wielowarstwowych i o strukturze przestrzennej, materiałów włókienniczych wykonanych z modyfikowanych poliamidów oraz barwników nowej generacji; prowadzenie prac rozwojowych i przedkonkurencyjnych we współpracy z przedsiębiorstwami i na ich rzecz;

30 Model transferu wiedzy i technologii 29 techniczna weryfikacja zgłaszanych pomysłów z zakresu automatyki przemysłowej i mechaniki stosowanej, budownictwa i materiałów budowlanych, architektury tekstyliów, w warunkach zbliżonych do produkcyjnych (przeprowadzanie oceny możliwości realizacji zgłaszanych projektów technicznych, realizacja prototypów projektów kwalifikowanych na etapie wstępnym do realizacji wraz z przeprowadzeniem badań technicznych i opracowaniem studium wykonalności); inkubowanie zweryfikowanych projektów na etapie opracowywania dokumentacji techniczno-technologicznej projektu; komercjalizacja innowacyjnych projektów o istotnym potencjale gospodarczym; prowadzenie usług warsztatowych na rzecz instytucji szkolenia zawodowego na różnych poziomach edukacji, realizacja własnych programów szkoleniowych adresowanych do pracowników przedsiębiorstw oraz programów adaptacji zawodowej realizowanych przez Urząd Pracy, w oparciu o zaplecze techniczne centrum warsztatowo-szkoleniowego przy współpracy z Politechniką Łódzką; prowadzenie badań rynku pracy oraz monitoringu i ewaluacji programów edukacyjnych, realizowanych przez centrum lub przy jego współpracy. Oferta edukacyjna zespołu pracowni mechatronicznych centrum powinna być kierowana do: absolwentów i studentów ostatnich lat wydziałów: mechanicznego, elektrotechniki, elektroniki, informatyki i automatyki Politechniki Łódzkiej; absolwentów szkół technicznych o profilu mechanicznym, mechatronicznym lub elektrotechnicznym, przedsiębiorców zainteresowanych wiedzą z zakresu nowych technik i technologii, agencji pracy tymczasowej, pracowników przedsiębiorstw, osób fizycznych posiadających innowacyjne pomysły/rozwiązania/projekty wymagające oceny. Ponadto centrum świadczyłoby usługi doradcze i informacyjne na rzecz: osób zainteresowanych rozpoczęciem działalności gospodarczej w obszarze dotyczącym automatyki przemysłowej, elektrotechniki, elektroniki i mechaniki stosowanej, budownictwa i produkcji materiałów budowlanych, włókiennictwa i odzieżownictwa; przedsiębiorstw. W tym przypadku dotyczyłyby one zagadnień związanych z przebiegiem procesów technicznych, sterowania pracą maszyn, projektowania przemysłowego, technologii wytwarzania wyrobów, czynników wpływających na jakość wykonania produktu.

31 30 Bogdan Mazurek Realizacja tego zakresu usług będzie wymagać zatrudnienia w centrum wysoko kwalifikowanych specjalistów. Pracownicy centrum będą rekrutowani wśród praktyków przemysłu oraz jednostek sfery B+R, w tym Politechniki Łódzkiej jako partnera projektu. Produkt i rezultaty projektu Produktem projektu będzie zbudowanie profesjonalnych centrów szkoleniowo-dydaktycznych z zakresu mechatroniki, budownictwa i materiałów budowlanych, włókiennictwa i materiałów włókienniczych oraz odzieżownictwa, wyposażonych w przypadku pracowni: mechatronicznych w najnowsze centra obróbcze do oprzyrządowania technologicznego stanowisk pracy, obróbki metali, blach, spawania, zgrzewania, projektowania układów automatyki; odzieży w zinformatyzowany system projektowania odzieży, trójwymiarowej wizualizacji opracowanych projektów, specjalistyczne maszyny do naszywania kieszeni, wszywania rękawów, klejenia elementów wielkopowierzchniowych oraz podstawowe maszyny operacji konfekcjonowania; włókienniczych w ciąg technologiczny maszyn do produkcji niedoprzędu oraz przędzy (przędzarki), zinformatyzowane systemy projektowania pracą maszyn włókienniczych, szydełkarki cylindryczne, płaskie, rządkowe do produkcji swetrów techniką fully fashion i knitt and wear, maszyny pończosznicze, szydełkarki seamles, szydełkarki osnowowe, krosna, laboratoryjne maszyny wykończalnicze (barwiarki, stabilizator, kompaktor, powlekarkę, draparkę). konstruowania budynków, budowli laboratoria do prowadzenia prac nad nowymi technologiami materiałów, badań i kontroli oraz inkubowania działalności gospodarczej autorów innowacyjnych projektów mających istotne znaczenie dla gospodarki regionu. Jego rezultatem będzie: dostęp firm sektora mechatronicznego, włókienniczego, budowlanego i odzieżownictwa do: zaawansowanych usług doradczych z zakresu procesów produkcyjnych, pracowni umożliwiających im przeprowadzenie badań przedkonkurencyjnych z zakresu technik i technologii wytwarzania produktu. Nowoczesne oprogramowanie stanowisk badawczych i projektowo-konstrukcyjnych pozwoli na przeprowadzenie badań, podniesienie kwalifikacji pracowników firm, absolwentów uczelni i szkół zawodowych oraz osób zainteresowanych przekwalifikowaniem lub podniesieniem kwalifikacji; podniesienie kwalifikacji pracowników firm, nauczanie zawodów budowlanych, mechatronika, włókiennika. Firmy będą mogły przeszkolić swoich pra-

32 Model transferu wiedzy i technologii 31 cowników oraz pozyskać wysoko kwalifikowanych fachowców, którzy będą absolwentami centrum; inkubowanie innowacyjnych pomysłów/rozwiązań; transfer technologii ze sfery B+R do przemysłu Finansowanie działań związanych z budową centrum Projekt preinkubatora w pełni wpisuje się w ramy Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata , a dokładniej, w realizację dwóch celów szczegółowych Rozwój innowacyjnej i konkurencyjnej gospodarki w województwie łódzkim oraz Rozwój społeczeństwa informacyjnego. Pierwszy z wymienionych obszarów odnosi się do głównych założeń trzeciej osi priorytetowej RPO WŁ Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość, która koncentruje się na tworzeniu możliwości trwałego powiązania sektora B+R z obszarem biznesu (szczególnie mikroprzedsiębiorstw i MSP) oraz instytucji otoczenia biznesu w celu osiągnięcia wysokiego stopnia innowacyjności i poprawy konkurencyjności wytwarzanych produktów i usług. Drugi obszar jest zgodny z czwartą osią priorytetową Społeczeństwo informacyjne RPO WŁ Ponadto jest on spójny z koncepcją budowy internetowej platformy transferu technologii oraz współdziałania jednostek sfery B+R z przemysłem. Dodatkowym efektem wdrożenia tego projektu byłby rozwój i tworzenie kwalifikowanych kadr warunkujących rozwój firm tego sektora gospodarki. Należy wspomnieć, że opisane cele szczegółowe projektu wpisują się z powodzeniem także w dwa obszary priorytetowe Strategii Rozwoju Województwa Łódzkiego, tj. Baza gospodarcza i Społeczeństwo informacyjne. Cele główne projektu są dodatkowo zbieżne z celami odnowionej Strategii Lizbońskiej poprzez skoncentrowanie możliwych środków w kierunku wzmocnienia działań przyczyniających się do realizacji dwóch głównych nurtów politycznych UE, tj. promowania konkurencyjności i tworzenia miejsc pracy. Omawiany projekt koresponduje także z drugą wytyczną UE opisaną w Strategicznych Wytycznych Wspólnoty dla Spójności Gospodarczej, Społecznej i Terytorialnej na lata , która skupia się na finansowaniu działań prowadzących do wsparcia innowacyjności, przedsiębiorczości oraz rozwoju gospodarki opartej na wiedzy. Projekt ten wpisuje się także w priorytety regionalnej strategii innowacji, zwłaszcza w części dotyczącej rozwoju technologii i transferu wiedzy ze sfery B+R. W realizacji projektu związanego z wyposażeniem dodatkowym B+R i wykorzystania go zgodnie z ideą preinkubatora pełniącego jednocześnie funkcje centrum dydaktycznego firmy regionu łódzkiego będą mogły mieć stały dostęp do wyników badań technicznych i technologicznych, wiedzy oraz wysoko