Wyzwania dla kształcenia zawodowego najważniejsze wyniki badań i rekomendacje Lubelskiego Obserwatorium Rynku Pracy

Transkrypt

1 Wyzwania dla kształcenia zawodowego najważniejsze wyniki badań i rekomendacje Lubelskiego Obserwatorium Rynku Pracy Grzegorz Gach kierownik ds. badań i analiz w projekcie Lubelskie Obserwatorium Rynku Pracy kontynuacja Lublin, r. Projekt współfinansowany jest ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (85%) oraz ze środków krajowych w ramach budżetu państwa (15%)

2 Problematyka kształcenia zawodowego w projektach Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Lublinie: projekt Lubelskie Obserwatorium Rynku Pracy ( ) Monitoring ofert pracy w województwie lubelskim oddzielna analiza dla zawodów szkolnictwa zawodowego Plany i losy zawodowe absolwentów szkół ponadgimnazjalnych i uczelni wyższych wśród 1200 respondentów 310 było absolwentami zasadniczych szkół zawodowych, wyniki badań prezentowano odrębnie dla tej grupy

3 Problematyka kształcenia zawodowego w projektach Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Lublinie: projekt Lubelskie Obserwatorium Rynku Pracy kontynuacja ( ) Monitoring ofert pracy w województwie lubelskim oddzielna analiza dla zawodów szkolnictwa zawodowego, szczegółowa miesięczna analiza zapotrzebowania na uprawnienia Potrzeby i oczekiwania przedsiębiorstw (zatrudniających do 9 osób dwie fale badania) oraz pracodawców (z co najmniej 10 pracownikami dwie fale badania) rekrutacje z wyróżnieniem zawodów szkolnictwa zawodowego, zapotrzebowanie na profile kształcenia w szkołach ponadgimnazjalnych Prognoza rozwoju rynku pracy województwa lubelskiego Losy absolwentów (szkół zawodowych i techników 1547 wypełnień ankiety) województwa lubelskiego Losy absolwentów 90 kobiet pracujących (w województwie lubelskim), które ukończyły zasadnicze szkoły zawodowe

4 Co już wiedzieliśmy po realizacji projektu Lubelskie Obserwatorium Rynku Pracy ( )? w populacji absolwentów szkół ponadgimnazjalnych w województwie lubelskim 60% to absolwenci liceów, 27% absolwenci techników, a tylko 13% absolwenci zasadniczych szkół zawodowych, z czego kobiety nie stanowią nawet 1/3 istnieją znaczne powiatowe zróżnicowania w dostępie do kształcenia zawodowego z praktyczną nauką zawodu u pracodawcy absolwenci zasadniczych szkół zawodowych oraz techników lepiej oceniają swój poziom umiejętności praktycznych niż absolwenci pozostałych typów szkół kończący zasadnicze szkoły zawodowe częściej niż absolwenci innych typów szkół twierdzili, że praca odpowiadająca profilowi kształcenia jest dostępna w powiecie, w którym się uczyli, i regionie absolwenci szkół zawodowych, a także techników, częściej deklarowali, że są lepiej przygotowani do prowadzenia działalności gospodarczej niż absolwenci liceów i szkół wyższych wykształcenie zawodowe było 2. w kolejności (po wyższym) preferowanym w rekrutacjach (w 2012 r. i potwierdzone w 2013 r.), pracodawcy zatrudniali i planowali zatrudniać osoby z doświadczeniem zgodnym z profilem kształcenia

5 Co rekomendowaliśmy? Promowanie edukacji zawodowej (m.in. w gimnazjach). Zapewnienie stałego ścisłego związku szkolnictwa zawodowego z lokalnym rynkiem pracy. Dopasowywanie kierunków kształcenia do długoterminowych potrzeb lokalnych pracodawców. Stworzenie możliwości nabywania w szkole uprawnień cenionych na rynku pracy, a wiążących się z wykonywaniem wyuczonego zawodu. Systemowa organizacja doradztwa zawodowego w szkołach. Uczeń musi mieć zapewniony kontakt z realiami działania firm i wykonywania swojego zawodu, co możliwe jest poprzez organizowanie wizyt studyjnych, zapraszanie przedstawicieli firm do szkół, do prowadzenia zajęć. Kompetencje społeczne powinny być rozwijane od momentu wejścia ucznia do systemu szkolnego. Każda jednostka oświatowa indywidualnie powinna włączać do swoich działań rozwiązania sprzyjające ich rozwojowi. Stały monitoring losów absolwentów prowadzony przez odpowiednio przygotowanych pracowników szkół.

6 KSZTAŁCENIE ZAWODOWE Lubelskie Obserwatorium Rynku Pracy kontynuacja

7 NAJLICZNIEJSZE OFERTY PRACY W WOJEWÓDZTWIE zgodne z profilami kształcenia w szkołach zawodowych w okresie listopad 2013 r. - kwiecień 2015 r.: SPRZEDAWCA 1989 wskazań KUCHARZ 493 wskazania TECHNIK PRAC BIUROWYCH 323 wskazania KELNER 321 wskazań MECHANIK POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH 251 wskazań FRYZJER 221 wskazań ELEKTRYK 213 wskazań ŚLUSARZ 193 wskazania

8 NAJCZĘŚCIEJ WYMAGANE W OFERTACH PRACY UPRAWNIENIA ogłoszeń poddanych analizie w okresie XI 2013 r. - IV 2015 r.: prawo jazdy ( ogłoszeń, z czego kategorii B: ogłoszeń) logistyczne (998 ogłoszeń, m.in. dot. przewozu osób lub rzeczy) do kierowania pojazdami maszynowymi (870 ogłoszeń, w tym wózki widłowe i samojezdniowe, koparki, ładowarki, żurawie, walce drogowe) elektryczne (498 ogłoszeń, najczęściej SEP do 1kV) spawalnicze (354 ogłoszeń) pedagogiczne (306 ogłoszeń) budowlane (297 ogłoszeń) informatyczne (67 ogłoszeń) Rekomendacja, którą podtrzymujemy: stworzenie możliwości nabywania w szkole zawodowej uprawnień cenionych na rynku pracy, a wiążących się z wykonywaniem wyuczonego zawodu. PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA NA PRACĘ W REGIONIE opracowana poprzez projekcję liczby ofert pracy do końca października 2016 r., wykazuje znaczny przyrost ofert w dwóch grupach zawodów Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy

9 NAJCZĘSTSZE REKRUTACJE W ZAWODACH SZKOLNICTWA ZAWODOWEGO 800 mikrofirm raport 2014: Sprzedawca 22 rekrutacje Kucharz 11 Mechanik pojazdów samochodowych 11 Kelner 8 Technik prac biurowych 7 Wykształcenia zawodowego najczęściej oczekiwały branże: budownictwo, produkcja, motoryzacja, transport, usługi gastronomiczne 500 pracodawców (9+) raport 2014 Sprzedawcy 44 rekrutacje Robotnicy obróbki metali, mechanicy maszyn 34 Kierowcy i operatorzy pojazdów 26 Robotnicy budowlani mikrofirm raport 2015: Sprzedawca 19 rekrutacji Mechanik pojazdów samochodowych pracodawców (9 +) raport 2015 Sprzedawcy 51 rekrutacji Robotnicy obróbki metali, mechanicy maszyn 56 Kierowcy i operatorzy pojazdów 37 Robotnicy m.in. w przetwórstwie spożywczym, obróbce drewna 34 Wykształcenia zawodowe było drugim w kolejności oczekiwanym wykształceniem w zidentyfikowanych rekrutacjach

10 ZAPOTRZEBOWANIE PRACODAWCÓW (9+) NA PROFILE KSZTAŁCENIA PONADGIMNAZJALNEGO 500 pracodawców raport pracodawców raport nie potrafiło określić 172 określiło kierunki studiów wyższych 186 określiło profile, z czego: 31 piekarz 23 mechanik 17 budowlaniec 15 elektryk 13 spawacz 165 nie potrafiło określić 158 określiło kierunki studiów wyższych 214 określiło profile, z czego: kierunki techniczne 33 gastronomiczne 25 budowlane 21 handlowe - 15 Rekomendacje: zapewnienie dialogu szkół z lokalnym rynkiem pracy, poprzez przekazywanie informacji o potrzebach pracodawców organom prowadzącym placówki kształcenia, a także umożliwienie szkołom współpracy z pracodawcami w zakresie praktycznej nauki zawodów zaangażowanie instytucji otoczenia biznesu w działania mające na celu podniesienie świadomości pracodawców w regionie na temat ich roli w kształtowaniu oferty edukacyjno-szkoleniowej i współpracy z wybranymi szkołami

11 LOSY ZAWODOWE KOBIET, KTÓRE UKOŃCZYŁY ZASADNICZE SZKOŁY ZAWODOWE 90 respondentek pracowało w zawodach: Fryzjer, Sprzedawca, Kucharz małej gastronomii, Cukiernik, Krawiec, Pracownik pomocniczy obsługi hotelowej, Ogrodnik, Piekarz. Najważniejsze wnioski z wywiadów indywidualnych: o warunkach zatrudnienia decydowało doświadczenie zawodowe wybór nauki w ZSZ często był podyktowany chęcią szybkiego wejścia na rynek pracy i usamodzielnienia się strategie wejścia na rynek pracy: firma rodzinna/kontakty, ogłoszenia (w tym u samych pracodawców), obowiązkowe praktyki w szkole, pomoc urzędu pracy praktyczny wymiar edukacji przygotował respondentki do wykonywania podstawowych czynności zawodu, ale był on zbyt wąski w stosunku do oczekiwań wskazywano na bardzo ważną rolę kształcenia praktycznego, jednak respondentki podkreślały niewystarczający stopień zaangażowania pracodawców i przygotowania nauczycieli do warsztatów na terenie placówek edukacyjnych w stosunku do potrzeb miejsca pracy zauważono deficyt zajęć w szkole w zakresie obsługi klienta oraz organizacji sprzedaży

12 LOSY ZAWODOWE KOBIET, KTÓRE UKOŃCZYŁY ZASADNICZE SZKOŁY ZAWODOWE Rekomendacje: dalsza modernizacja bazy edukacyjnej ZSZ, uwzględnianie w programach praktyk i warsztatów technologii pracy w firmach zbieranie przez szkoły nie tylko ilościowych danych na temat losów zawodowych absolwentów, ale i takich, na podstawie których można przygotowywać rekomendacje zmian w zakresie kształtowania kompetencji i efektów kształcenia uzyskiwanych przez absolwentów zwiększenie możliwości zatrudniania w szkole instruktorów specjalistów z doświadczeniem branżowym upowszechnianie dokształcania praktycznego nauczycieli przechodzenie, tam gdzie to możliwe, od warsztatów szkolnych do praktycznej nauki zawodu u pracodawcy lub w centrach kształcenia praktycznego, wzmocnienie organizacyjnego i merytorycznego nadzoru nad praktyczną nauką zawodu włączenie pracodawców do udziału w kształtowaniu procesu edukacji zawodowej ożywienie wymiany międzynarodowej uczniów w celu poszerzania doświadczeń dotyczących branży i zawodu

13 LOSY ABSOLWENTÓW SZKÓŁ ZAWODOWYCH I TECHNIKÓW WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO Ankieta internetowa dostępna w okresie X IV 2015: 775 wypełnień od absolwentów, którzy bezpośrednio po ukończeniu gimnazjum/szkoły podstawowej ukończyli ZSZ 772 wypełnień od absolwentów, którzy bezpośrednio po ukończeniu gimnazjum/szkoły podstawowej ukończyli technikum Wybrane wnioski: Umiejętności praktyczne osiągnięte podczas zajęć w ZSZ i technikum ocenione zostały lepiej niż zdobyta wiedza teoretyczna. 63,9% absolwentów ZSZ zmieniłoby w jakiś sposób swoje wybory edukacyjne (inna szkoła lub inny profil). Wśród absolwentów techników odsetek ten wyniósł 42,5%. Średnia ocena szans na znalezienie pracy w zawodzie wyuczonym w skali od 1 do 5: dla absolwentów ZSZ: 2,55, dla absolwentów techników: 2,44. 31% absolwentów po ZSZ oraz 38% absolwentów po technikach posiada zatrudnienie. 18% absolwentów ZSZ i 15% absolwentów techników prowadzi firmy. Największe oczekiwania wsparcia w poszukiwaniu pracy absolwenci pokładali w urzędach pracy - prawie dwóch na trzech z każdej z grup.

14 LOSY ABSOLWENTÓW SZKÓŁ ZAWODOWYCH I TECHNIKÓW WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO Wybrane wnioski:. Kompetencje kluczowe w pracy: sumienność i dokładność, komunikatywność, odporność na stres w przypadku grupy zatrudnionych absolwentów szkół zawodowych komunikatywność, odporność na stres, organizacja pracy dla zatrudnionych absolwentów techników Deficytowe elementy programów zajęć podczas kształcenia, pożądane z perspektywy obecnego miejsca pracy absolwentów: ZSZ praktyki zawodowe w większym wymiarze 60 wskazań dotyczące obsługi klienta 15 dotyczące organizacji pracy 10 kształtujące umiejętność pracy w grupie -10 techników praktyki zawodowe w większym wymiarze 72 wskazania warsztaty komputerowe 16 dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej 10 z doradztwa zawodowego 8 zajęcia z autoprezentacji oraz obsługi klienta po 6

15 LOSY ABSOLWENTÓW SZKÓŁ ZAWODOWYCH I TECHNIKÓW WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO Rekomendacje: Wspieranie wszelkich działań szkół ponadgimnazjalnych przygotowujących uczniów do wczesnego zdobywania doświadczenia zawodowego. Poszerzenie wymiaru czasowego praktyk zawodowych. Uzupełnianie programów zajęć (obowiązkowych a przynajmniej fakultatywnych) w szkołach zawodowych i technikach o warsztaty: komunikacji (w tym komunikacji z klientem) i radzenia sobie ze stresem, przedsiębiorczości rozumianej także jako prowadzenie własnej firmy, diagnozy kompetencji. Wprowadzenie do oferty rekrutacyjnej szkół zawodowych i techników wyników badań lub analiz własnych lub zastanych, dotyczących zapotrzebowania pracodawców (lub klientów) na przewidywane programem zajęć efekty kształcenia. Publiczne służby zatrudnienia powinny posiadać narzędzia do szybkiej, powtarzalnej, regionalnej i powiatowej weryfikacji rzeczywistego zapotrzebowania na specjalności ( barometr zawodów ) i możliwości prezentacji wyników diagnozy szkołom (gimnazjalnym i ponadgimnazjalnym)..

16 Co sugerowali uczestnicy Warsztatów wiedzy o rynku pracy? organizację zajęć z pracodawcami oraz lekcji poza standardowym miejscem nauki, spotkań z osobami mogącymi wpływać na wybór drogi zawodowej wzrost liczby działań umożliwiających rekrutację pracowników na etapie nauki zwiększenie ilości praktyk, staży, kursów oraz szkoleń z udostępnieniem specjalistycznego sprzętu Rekomendacje: zaangażowanie uczniów, na etapie kształcenia, w świadomy proces wyboru zawodu oraz poszerzania kompetencji i kwalifikacji wczesne kształtowanie orientacji w potrzebach lokalnego rynku pracy; przykład: portal Wirtalny Doradca, jego użytkownik może sprawdzić ile ogłoszeń pojawiło się lub ile rekrutacji odbyło się, w każdym potencjalnym zawodzie

17 Sektor (branża) PROGNOZA ROZWOJU RYNKU PRACY MAPA DROGOWA KLUCZOWYCH SEKTORÓW W ZWIĘKSZANIU PODAŻY MIEJSC PRACY W REGIONIE na podstawie badania techniką delficką wśród 30 ekspertów rok Sektor rolno-spożywczy Kluczowe kwalifikacje i kompetencje zarządzanie przedsiębiorstwem rolno-spożywczym identyfikowanie i wdrażanie innowacji kompetencje interpersonalne Sektor usług outsourcingowych Kluczowe kwalifikacje i kompetencje języki obce kompetencje analityczne zarządzanie zespołem projektowym Sektor informatyczny Kluczowe kwalifikacje i kompetencje programowanie informatyczne, informatyczne wspomaganie biznesu, zarządzanie projektami informatycznymi, programowanie mobilnych aplikacji

18 PROGNOZA ROZWOJU RYNKU PRACY na podstawie badania techniką delficką wśród 30 ekspertów Rekomendacja dla szkół zawodowych: systematyczna współpraca z przedsiębiorcami oraz Wojewódzką Radą Rynku Pracy i powiatowymi radami rynku pracy w dostosowywaniu kierunków kształcenia zawodowego do wymagań sektorów, które będą odgrywały kluczową rolę w tworzeniu miejsc pracy na terenie województwa lubelskiego. Eksperci badania w zdecydowanej większości wskazali zajęcia z zakresu kompetencji miękkich jako główną potrzebę edukacyjną młodych osób wchodzących po raz pierwszy na rynek pracy.

19 Dziękuję za uwagę Projekt współfinansowany jest ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (85%) oraz ze środków krajowych w ramach budżetu państwa (15%)