Ucieleśnione poznanie: wykład 1: wprowadzenie do kursu. dr Mateusz Hohol. sem. zimowy 2014/2015

Transkrypt

1 Ucieleśnione poznanie: wykład 1: wprowadzenie do kursu dr Mateusz Hohol sem. zimowy 2014/2015

2 Organizacja 30 godzin wykładu/konwersatorium/ Tekst na konwersatorium udostępniony będzie tydzień wcześniej Materiały udostępniam na: (podstrona: dydaktyka - > poznanie ucieleśnione) Na koniec egzamin ustny Do egzaminu obowiązuje jedynie znajomość treści prezentowanych na wykładach oraz treść dyskutowanych tekstów

3 Tematyka kursu T_1. WPROWADZENIE DO UCIELEŚNIONEGO POZNANIA I UMYSŁU T_2. UCIELEŚNIENIE W FENOMENOLOGII I FILOZOFII KONTYNENTALNEJ T_3. UCIELEŚNIENIE JAKO PARADYGMAT NAUK KOGNITYWNYCH T_4. UCIELEŚNIONY JĘZYK OD GESTU DO POJĘĆ ABSTRAKCYJNYCH T_5. UCIELEŚNIONE POZNANIE SPOŁECZNE T_6. UCIELEŚNIONA MATEMATYKA T_7. UCIELEŚNIENIE MUZYKI I TAŃCA T_8. UCIELEŚNIONA SZTUCZNA INTELIGENCJA T_9. GRANICE UCIELEŚNIENIA T_10. OD POZNANIA UCIELEŚNIONEGO DO POZNANIA ROZSZERZONEGO

4 Polecane lektury (1) A. Clark, Supersizing the Mind: Embodiment, Ac8on, and Cogni8ve Extension, Oxford University Press, Oxford A. Chemero, Radical Embodied Cogni8ve Science, The MIT Press, Cambridge- London Handbook of Cogni8ve Science. An Embodied Approach, red. Paco Calvo, Toni Gomila, Elsevier, San Diego- Oxford- Amsterdam 2008, ss

5 Polecane lektury (2) G. Colombes, The Feeling Body. Affec8ve Science Meets the Enac8ve Mind, The MIT Press, Cambridge- London M.R.W. Dawson, B. Dupuis, M. Wilson, From Bricks to Brains. The Embodied Cogni8ve Science of LEGO Robots, Althabasca University Press, Edmonton V. Gallese, G. Lakoff, The Brain s Concepts: the Role of the Sensory- Motor System in Conceptual Knowledge, Cogniwve Neuropsychology 2005, vol. 21, pp M. Henry, Wcielenie. Filozofia ciała, Homini, Kraków M. Hohol, Wyjaśnić umysł. Struktura teorii neurokognitywnych, Copernicus Center Press, Kraków M. Hohol, P. Urbańczyk, Some Remarks on Embodied- Embedded Social Cogni8on, [w:] Emo8onal Brain Revisited, red. J. Dębiec, M. Heller, B. Brożek, J. LeDoux, Copernicus Center Press, Kraków G. Lakoff, M. Johnson, Philosophy in the Flesh. The Embodied Mind and its Challenge to Western Thought, Basic Books, NY M. Merleau- Ponty, Fenomenologia percepcji, przeł. M. Kowalska, J. Migasiński, Aletheia, Warszawa M. Sheets- Johnstone, The Primacy of Movement, wydanie 2, John Benjamins Publishing Company P. Urbańczyk, The Embodied Mind Paradigm in Ar8ficial Intelligence, Copernicus Center Reports 2014, no. 5, ss F. Verela, E. Thompson, E. Rosch, The Embodied Mind. Cogni8ve Science and Human Experience, The MIT Press, Cambridge P. Winkielman, P. Niedenthal, Ucieleśniony emocjonalny umysł społeczny. [w:] Psychologia poznania społecznego: Nowe idee, red. M. Ko a and M. Kossowska, PWN, Warszawa L. Zbikowski, Conceptualizing Music: Cogni8ve Structure, Theory, and Analysis, Oxford University Press, Oxford 2002.

6 Czy ten obraz mózgu przedstawia Ja Mateusza Hohola?

7 (neuro) kognitywistyka paradygmaty interpretacyjne komputacjonizm psychologia ewolucyjna Embodied mind i inne e - umysły

8 Embodied Embedded Mind Extended Enacted

9 oblicza ucieleśnienia

10 Nie wystarczy powiedzieć, że umysł jest ucieleśniony; trzeba jeszcze powiedzieć jak. Gerald Edelman

11 Oblicza ucieleśnienia: (Rohrer, 2001; za: Kardala 2006) 1. Ucieleśnienie w sensie fenomenologicznym rola ciała w kształtowaniu naszej podmiotowości i doświadczaniu świata 2. Ucieleśnienie rozumiane jako wpływ kultury i środowiska w jakim powstają i funkcjonują ciało, umysł, język, poznanie 3. Ucieleśnienie jako antykartezjanizm (najszersze znaczenie) 4. Termin odnoszący się do filogenezy i ontogenezy człowieka 5. Nieświadome struktury i procesy poznawcze, kształtujące nasze myśli na poziomie przedrefleksyjnym (cogni8ve unconscious w sensie wprowadzonym przez Lakoffa) 6. Neurokognitywne zjawisko kształtowania abstrakcyjnych pojęć przez rzutowanie struktury pojęć konkretnych (metafora pojęciowa w sensie Lakoffa)

12 Maurice Merleau- Ponty ( ) Mark Johnson George Lakoff Andy Clark Vittorio Gallese

13 Piotr Winkielman Martin Fischer Lera Boroditsky Lawrance Barsalou

14

15

16 w fenomenologii ( ) Całe moje ciało nie jest dla mnie zbiorem organów umieszczonych obok siebie w przestrzeni. Posiadam je w sposób niepodzielny i znam pozycję każdego ze swoich członków dzięki cielesnemu schematowi, który je wszystkie zawiera. Mówimy, że ciało o ile dysponuje różnymi <<zachowaniami>> jest takim dziwnym przedmiotem, który używa własnych części jako ogólnego symbolicznego odwzorowania świata i dzięki któremu możemy z tym światem <<obcować>>, <<rozumieć>> go i odnajdywać jego znaczenie. To, co nazwaliśmy schematem cielesnym, jest właśnie tym systemem równoważności, tym bezpośrednio danym inwariantem, dzięki któremu różne zadania motoryczne dają się natychmiast przekształcić na swoje odpowiedniki. Znaczy to, że ten schemat jest nie tylko doświadczeniem mojego ciała, ale też doświadczeniem mojego ciała w świecie i że to on nadaje motoryczny sens poleceniom werbalnym. Maurice Merlau-Ponty, Fenomenologia percepcji

17 w lingwistyce Ciało pełni decydującą funkcję w konstruowaniu umysłu w takiej postaci, w jakiej się nim posługujemy. Umysł opiera się na ciele, co oznacza, że od rodzaju ciała, jakim dysponujemy zależy rodzaj naszego umysłu. Co za tym idzie, myślenie ma cielesny charakter. Przyjrzyjmy się na przykład kategorii pojęciowej drzewo. Jak jest możliwe by ciało odgrywało jakąkolwiek rolę w naszym pojmowaniu tego, czym jest drzewo? Po pierwsze uważamy, że drzewo powinno stać pionowo ( ), co wynika ze sposobu w jaki doświadczamy własnego pionowo zorientowanego ciała. Po drugie, postrzegamy drzewa jako wysokie obiekty. Wysokość nabiera znaczenia w odniesieniu do naszej nawykowej oceny przeciętnego ludzkiego wzrostu. Drzewo jest wysokie w stosunku do zwykłego człowieka. W taki oto sposób kategorie umysłu podlegają definiowaniu w cielesnej interakcji ze środowiskiem. Zoltán Kövecses, Język, umysł, kultura, s. 28.

18 w neuronauce Te same struktury neuronalne, które decydują o tym, jak nasze ciało funkcjonuje w otoczeniu, przyczyniają się również do świadomości naszego ciała oraz do bycia świadomym obiektów, jakie znajdują się w naszym otoczeniu. Ucieleśniona symulacja jest funkcjonalnym mechanizmem, który bazuje na tej podwójnej właściwości obwodów neuronalnych. Vittorio Gallese, Ucieleśniona symulacja..., s We now know that visual and motor imagery are embodied. 1. Embodied visual imagery: Some of the same parts of the brain used in seeing are used in visual imagination (imagining that you are seeing). ( ) 2. Embodied motor imagery: Some of the same parts of the brain used in action are used in motor imagination (imagining that you are acting). Thus, imagination is not separate in the brain from perception and action ( ) Vittorio Gallese, George Lakoff, The Brain s Concepts, s

19 DZIĘKUJĘ ZAPRASZAM NA KOLEJNE ZAJĘCIAJ