ZIEMIA KUTNOWSKA- DZIEDZICTWO KULTUROWE W REGIONIE

Transkrypt

1 Szkoła Podstawowa nr 4 im. Mikołaja Kopernika w Kutnie ZIEMIA KUTNOWSKA- DZIEDZICTWO KULTUROWE W REGIONIE Opracowanie: mgr Stanisław Wojdecki nauczyciel historii Kutno 2007

2 MIEJSCE REALIZACJI PROGRAMU: Szkoła Podstawowa nr 4 im Mikołaja Kopernika w Kutnie TERMIN REALIZACJI PROGRAMU: wrzesień czerwiec 2007 roku LICZBA I STRUKTURA ODBIORCÓW: Klasy IV-VI REALIZATORZY Stanisław Wojdecki- nauczyciel historii 2

3 WSTĘP Warunkiem zachowania własnej kultury i jej trwania jest przekaz dziedzictwa kulturowego. Przekaz ten może dotyczyć historii, żywej tradycji, folkloru i języka. Wzbudzenie zainteresowania przeszłością, kulturą od najmłodszych lat daje szansę na rozwinięcie patriotyzmu wśród młodzieży. Umocnienie więzi z regionem, czyli małą ojczyzną powinno być głównym zadaniem każdego nauczyciela. Dzięki reformie oświaty edukacja regionalna znalazła należyte i znaczące miejsce w systemie nauczania i wychowania szkoły. Istotą edukacji regionalnej jest powrót do korzeni, do życia każdego człowieka, a więc do źródeł kultury rodzinnej, lokalnej, regionalnej i narodowej. Poznanie tego najbliższego otocznia, małej ojczyzny, pozwala młodemu człowiekowi utożsamiać się z tym miejscem i równocześnie włączyć się aktywnie w życie zarówno społeczności lokalnej, jak i współczesnego świata. W naszej szkole edukacji regionalnej poświęcamy dużo miejsca. Chcemy, by nasi uczniowie nie tylko znali swoje miasto, jego historię, zabytki, tradycje, ale również otaczali je troską, dbali o jego piękno, zabiegali o dalszy rozkwit, a przede wszystkim byli dumni, że są jego mieszkańcami. To właśnie oni stanowić będą o obliczu naszego miasta w przyszłości. 3

4 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU Program jest zgodny z podstawą programową dla II etapu kształcenia szkoły podstawowej oraz rozporządzeniem Ministra Edukacji z dnia 15 lutego 1999 r. Edukacja Regionalna-dziedzictwo kulturowe w regionie. Program składa się z 5 działów, a zawarte w nim treści są szczegółowo opracowane wraz z metodami i formami pracy oraz przewidywanymi osiągnięciami uczniów. Pierwszy dział poświęcony jest ogólnej charakterystyce regionu. Uczniowie zapoznają się z położeniem geograficznym i podziałem administracyjnym regionu, a także ze światem fauny i flory Kutna i okolic. Drugi dział dotyczy tradycji, zwyczajów i świąt religijnych, które typowe są dla mieszkańców regionu. Następny dział dotyczy dziejów naszego miasta i regionu na tle historii Polski. Uczniowie poznają miejscowe legendy, podania i symbolikę herbów naszego miasta. Na kolejnych zajęciach skupimy się na poznaniu głównych zabytków Kutna i okolic. Spotkania te pomogą uczniom dostrzec piękno i specyfikę swojego miasta oraz regionu. Ostatni dział służy poznaniu ludzi i instytucji, którzy mają wpływ na losy naszego miasta i regionu. Celem programu jest poszerzenie, przybliżenie i pogłębienie wiedzy o własnym regionie, jego historii, środowisku naturalnym, kulturowym i społecznym oraz kształcenie postawy lokalnego patriotyzmu. W edukacji regionalnej ważne jest kształtowanie wśród uczniów poczucia własnej tożsamości i otwartości na drugiego człowieka oraz aktywne angażowanie się w życie i sprawy własnego regionu. Proponowane działania mają różnorodny charakter, a realizacja celów w większości odbiega od tradycyjnych lekcji. Wiele zajęć ma formę wycieczek dydaktycznych, czy krajoznawczych w celu poznania atrakcji i zabytków naszej małej ojczyzny. 4

5 Przewidziane są także zajęcia grupowe, konkursy, wywiady, spotkania z ciekawymi ludźmi oraz inne metody aktywne. Ta wielorakość form pracy ma rozbudzić zainteresowania uczniów własnym regionem, skłonić ich do kreatywnego i pełnego zaangażowania się w zajęcia. W myśl założeń programu uczeń wchodzi w rolę badacza, dokonującego oceny rzeczy i zjawisk. Umiejącego wyciągać wnioski i planować zmiany. Realizacja ścieżki zakłada stopniowe, planowe poszerzanie i pogłębianie wiadomości o regionie zamieszkania ucznia, widziane w różnych aspektach. CELE OGÓLNE: rozbudzanie indywidualnych zainteresowań ucznia historią, kulturą i tradycją własnego regionu, rozwijanie wiedzy o kulturze własnego regionu i jej związkach z kulturą narodową, ugruntowanie poczucia tożsamości narodowej poprzez rozwój tożsamości regionalnej, kształcenie umiejętności poszukiwania, gromadzenia i wykorzystywania wiedzy z różnych dyscyplin i różnych źródeł, docenianie walorów własnego regionu jego kultury, tradycji, obyczajów, kształcenie umiejętności posługiwania się zdobytą wiedzą w życiu codziennym, integracja wiedzy na temat historii, przyrody i dziedzictwa kulturowego w najbliższej okolicy i regionie, uczenie się odpowiedzialnego i aktywnego uczestniczenia w życiu społeczności lokalnej, budowanie prawidłowej relacji ucznia z domem rodzinnym, szkołą, wzmacnianie i rozwijanie aktywnego udziału uczniów w życiu wspólnoty rodzinnej, szkolnej, lokalnej, przygotowanie do dojrzałego życia w strukturach regionalnych, narodowych, państwowych i europejskich, rozwijanie umiejętności prezentowania zdobytej wiedzy, własnych prac, pomysłów. 5

6 wdrażanie do promowania własnego regionu. FORMY REALIZACJI: pogadanka rozmowa nauczająca obserwacja w otoczeniu naturalnym projekt (album, folder, prace plastyczne) praca z mapą, podręcznikiem, tekstami źródłowymi wycieczki szlakiem zabytków, odwiedziny okolicznościowych wystaw i ekspozycji muzealnych prelekcje muzealne opisy zabytków, tworzenie folderów wyszukiwanie i opracowywanie wiadomości (biblioteka, Internet, czasopisma) prace literackie wywiady spotkania z ciekawymi ludźmi prezentacje ankiety, sondaże uliczne przygotowanie wystaw, plansz, pomocy dydaktycznych udział w konkursach 6

7 HARMONOGRAM ZAJĘĆ Hasło programowe Zagadnienia Treści nauczania Cele operacyjneosiągnięcia ucznia Formy, metody pracy Terminy, uwagi Zajęcia wstępne. 1. Zapoznanie uczniów z celami i zagadnieniami koła regionalnego. Przedstawienie uczniowi celów i zagadnień koła oraz planowanych treści programowych. Zapoznanie ucznia ze sposobami pracy na zajęciach w bieżącym semestrze. Znaczenie pojęcia: mała ojczyzna, region. Relacje między poczuciem tożsamości regionalnej a narodowej. Pogadanka rozmowa nauczająca dyskusja IX 7

8 Ogólna charakterystyka regionu. 2. Położenie geograficzne i podział administracyjny regionu. Położenie geograficzne: obszar, sąsiednie regiony, najważniejsze miasta i miejscowości, walory krajoznawczoturystyczne Kutna i okolic. Ukształtowanie terenu, wody, gleby, klimatu. Kutno w podziale administracyjnym kraju. - scharakteryzować ogólnie ziemię kutnowską, - określa położenie Kutna w regionie i kraju, - wskazuje najważniejsze miasta i miejscowości regionu, rzeki, lasy, - wie jakimi cechami odznacza się krajobraz okolic Kutna. Praca z mapą, atlasami geograficznymi i historycznymi, elementy wykładu, praca w bibliotece: wyszukiwanie materiałów o swoim regionie, praca w grupach. IX 3. Świat flory i fauny Kutna i okolic. Poznanie gatunków roślin i zwierząt występujących w najbliższej okolicy oraz przybliżenie ich zwyczajów. Potrzeba ochrony gatunkowej roślin i zwierząt. Uświadomienie zagrożeń wynikających z sąsiedztwa człowieka. - wie, jakie zwierzęta i roślinność występują w najbliższej okolicy, - dba o przyrodę swoich okolic. Lekcja muzealna - prelekcja (Muzeum Regionalne w Kutnie). Wykonanie gazetki ściennej: Piękno przyrody w mojej miejscowości i regionie. IX 8

9 Historia i tradycje własnej rodziny na tle historii i tradycji regionu 4. Poznaję historię swojej rodziny i swojego rodu. 5.Pamiątki po moich przodkach. Rodzina i ród oraz więzi je łączące. Drzewo genealogiczne mojej rodziny Pamiątki historyczne i ich rodzaje. Poszukiwanie pamiątek po przodkach -rozumie pojęcia: rodzina, ród, przodkowie - zna pochodzenie swojej rodziny i historię swojego rodu -wyjaśnić związki rodzinne na przykładzie swojej rodziny - rolę herbów jako dawnych znaków identyfikujących rody -zgromadzić informacje na temat: zawodów, zajęć swoich rodziców, dziadków i pradziadków. -zna historię własnej rodziny i rodu. - rozumie pojęcie: pamiątka rodzinna - przedstawić podział pamiątek - zebrać informacje na temat rodzinnych pamiątek i ich znaczenia dla rodziny. Drzewo genealogiczne własnej rodziny Wywiad z rodzicami, dziadkami lub innymi członkami rodziny Pamiątki i zdjęcia rodzinne. Prezentacja historii rodzinnej w oparciu o zebrane pamiątki. Wywiady uczniowskie z członkami rodziny X X 9

10 6. Tradycje, obyczaje i święta religijne typowe dla regionu. Tradycje rodzinne a tradycja i zwyczaje regionu. Święta religijne odbywające się w cyklu rocznym. - wyjaśnić terminy: zwyczaj, obyczaj, święto i ich funkcja - zna zwyczaje i obyczaje świąt panujących w jego rodzinie i regionie - zna symbolikę świąt i jej znaczenie w swoim domu rodzinnym i regionie Wywiady z członkami rodziny. Wigilia klasowa. Najpiękniejsze życzenia świąteczne (pocztówka), gazetki, plakaty, konkurs kolęd. Wystawa szopek. Najładniejsza palma i pisanka wielkanocna. 10

11 Dzieje Kutna i regionu w legendzie i historii. 7. Źródła wiedzy o regionie. Rodzaje źródeł, z których czerpiemy wiedzę o regionie oraz ich wartość informacyjna (Internet, biblioteka, prasa, telewizja lokalna, rozmowy z wybitnymi postaciami naszego regionu). - wyszukać i zgromadzić informacje na temat Kutna i regionu. Zajęcia w sali komputerowej korzystanie z Internetu, albumy, książki, prasa, foldery. XI 8. Historia herbu Kutna. Heraldyka- nauka o herbach. Historyczne herby Kutna i Łąkoszyna. Przedstawienie i opis herbów, wyjaśnienie ich symboliki. - zna pojęcia: heraldyka, herb, - przedstawić historię herbów Kutna, - opisać trzy herby miasta Kutno, - narysować obecny herb Kutna. Rozmowa nauczająca, elementy wykładu, ilustracje herbów miasta i powiatu, uzupełnienie kart pracy XI 9. Poznajemy legendy Kutna i okolic. Legenda o Piotrze z Kutnej Hory. Legenda o Kasztelance z Oporowa. Legenda o diable Borucie z Łęczycy. - opowiedzieć legendy dotyczące Kutna i regionu, - rozumie znaczenie legend dla lokalnych społeczności. Praca z tekstem, opowiadanie, scenki dramowe, gazetka ścienna, wykonanie ilustracji do wybranej legendy XI 11

12 10. Kutno- dzieje miasta od średniowiecza po czasy najnowsze. Pierwsze ślady osadnictwa. Znaleziska archeologiczne na ziemi kutnowskiej. Geneza nazwy miasta. Historia miasta od średniowiecza po czasy najnowsze. - zna genezę nazwy Kutna - zna najważniejsze wydarzenia z historii miejscowości, - dostrzega przełomowe wydarzenia w historii miasta, - rozumie wpływ historii Polski na dzieje Kutna. Elementy wykładu, rozmowa nauczająca, oś czasu, uzupełnienie kart pracy, ilustracje, zdjęcia, plan miasta, książki, czasopisma. XII 11. Kutno podczas II wojny światowej Bitwa nad Bzurą Bitwa nad Bzurą - zna postacie: Tadeusz Kutrzeba, Władysław Bortnowski - wyjaśnić, jakie było znaczenie bitwy podczas kampanii wrześniowej - wskazać na mapie miejscowości, w których rozegrała się bitwa nad Bzurą. Lekcja muzealna, elementy wykładu, referaty. XII 12

13 12. Los Żydów z Kutna podczas II wojny światowej Ideologia antysemityzmu. Holokaust. Polacy wobec zagłady narodu żydowskiego. - zna pojęcia: rasizm, antysemityzm, getto, holokaust - wymienić miejsca największych obozów koncentracyjnych na ziemiach polskich - wie, na czym polegało ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej przez Niemców podczas II wojny światowej - opowiedzieć o losie kutnowskich Żydów w czasie II wojny światowej Film o Żydach kutnowskich w czasie II wojny światowej, mapa, atlasy, elementy wykładu., ilustracje Wycieczka na cmentarz żydowski XII 13

14 Główne zabytki Kutna i okolic. 13. Wycieczka do Tumu i Łęczycy (ewentualnie do Oporowa). Poznanie historii miejsc opisywanych w legendach oraz architektury zabytków. Obserwacja form terenu najbliższej okolicy. - utożsamiać miejsca wydarzeń z legend z miejscem rzeczywistym, - poznaje architekturę i historię zabytków naszego regionu, -wymienia ciekawe i godne zobaczenia miejsca i zabytki w regionie, - rozumie potrzebę ochrony zabytków ziemi kutnowskiej. Wycieczka, zdjęcia, pocztówki, prasa, rozmowa nauczająca, wykład ilustrowany zdjęciami. 14. Najciekawsze zabytki mojego miasta. Rozwój przestrzenny miasta. Najcenniejsze zabytki miasta. Rozbudzanie wrażliwości na piękno własnego miasta. Kształtowanie postawy: Jestem dumny, że mieszkam w Kutnie. - wskazać najstarszą część miasta - wymienić i rozpoznać najważniejsze zabytki Kutna, - rozumie potrzebę ochrony kutnowskich zabytków, - dostrzega piękno swojego miasta, - potrafi pełnić rolę przewodnika. Spacer po mieście i odgrywanie ról przewodnik-turysta, rozmowa nauczająca, wywiady z mieszkańcami miasta na temat znajomości zabytków, zdjęcia, pocztówki, foldery, prasa. I Uczniowie przygotowują się do zajęć korzystając z różnych źródeł informacji (Internet, prasa, książki, telewizja lokalna). I 14

15 Poznajemy ludzi i instytucje, którzy mają wpływ na losy naszego regionu. 16. Wybitni obywatele regionu Sylwetki osób zasłużonych dla środowiska lokalnego i regionu. -zna postacie zasłużone dla Kutna i okolic: Mikołaj z Kutna, Antoni Troczewski, Szalom Asz, biskup Władysław Oporowski, gen. Władysław Anders, - rozumie wkład wymienionych postaci w dorobek ziemi kutnowskiej - opowiedzieć, co miasto i region zawdzięcza wybitnym obywatelom. Zdjęcia, portrety, artykuły z gazet lokalnych, metoda biograficzna, scenki - wywiady z wybitnymi postaciami regionu, Internet, książki. I 17. Twórcy i artyści naszego regionu. Sylwetki miejscowych twórców i artystów oraz ich dzieła. - zna elementy sztuki ludowej, - zna twórców i artystów naszego regionu, -przygotować poprawnie formułować pytania na dany temat. Spotkanie z twórcą ludowymp. Tadeuszem Kacalakiem w pracowni rzeźbiarskiej, rozmowa nauczająca, prezentacja metod pracy artysty ludowego, przygotowanie pytań. 18.Instytucje Najważniejsze urzędy Wycieczka do Urzędu II II 15

16 PRZEWIDYWANA SKUTECZNOŚĆ znajomość historii lokalnej, walorów krajoznawczych oraz kultury własnego miasta i regionu, dostrzeganie specyfiki własnego miasta na tle regionu, odczytywanie związków łączących tradycję rodzinną z tradycjami regionalnymi i ogólnopolskimi, dostrzeganie wpływu wartości związanych z kulturą regionu na życie poszczególnych ludzi, świadome i aktywne uczestnictwo w życiu wspólnoty lokalnej. EWALUACJA Ewaluacja programu będzie prowadzona na bieżąco oraz po zakończeniu jego realizacji. Ewaluacji będzie podlegać atrakcyjność programu dla uczniów, metody pracy z młodzieżą, a także użyteczność. Narzędzia służące ewaluacji to: rozmowy z uczniami, obserwacje zachowań uczniów, ankiety ewaluacyjne, karty samooceny. Ponadto planuje się zbadanie osiągnięć uczniów poprzez bieżącą ocenę realizacji zadań, takich jak: samodzielne opracowanie danego tematu, wymagające korzystania z różnych źródeł informacji, przygotowanie wystąpień, wykonanie plakatów, folderów. Wyniki ewaluacji umożliwią zbadanie osiągnięć uczniów, posłużą również jako wskazówki do doskonalenia programu i refleksji nad własną pracą. 16