Polska- Ukraina. Wzajemne wizerunki. Joanna Konieczna- Sałama/n

Transkrypt

1 Polska- Ukraina Wzajemne wizerunki Joanna Konieczna- Sałama/n

2 Plan wykładu Kilka słów wprowadzenia informacja o źródłach danych Polska i Polacy w oczach Ukraińców Kontakty Ukraińców z Polakami i ich dynamika Polska z punktu widzenia kultury, gospodarki, polityki (stosunków międzypaństwowych) Obraz stosunków z Polską na tle stosunków z Unią Europejską Obraz Polaków i jego zmiany Ukraina i Ukraińcy w oczach Polaków Kontakty polsko- ukraińskie Główne czynniki kształtujące obraz Ukrainy w oczach Polaków Rola imigrantów z Ukrainy i pomarańczowej rewolucji Podsumowanie i dyskusja

3 Informacja o źródłach danych UKRAINA Wrzesień i październik 2010 r. Próba 2000 respondentów, reprezentatywna dla dorosłych mieszkańców Ukrainy Podobne badanie przeprowadzono w końcu 2000 r. również na reprezentatywnej próbie, liczącej 1200 respondentów Realizacja w terenie: Kijowski Międzynarodowy Instytut Socjologii 2000 SOCIS POLSKA Listopad 2000 r. badanie zrealizowane przez Pracownię Badań Społecznych, próba 1000 osób dla Instytutu Spraw Publicznych. Późniejsze dane CBOS. Dane zaczerpnięte ze strony

4 OBRAZ POLSKI NA UKRAINIE Kontakty Ukraińców z Polakami Na treść i ładunek emocjonalny obrazu Polski i Polaków w oczach Ukraińców wpływa m.in. intensywność i rodzaj kontaktów między przedstawicielami obu narodów. Pewną informację o tym niesie liczba przekroczeń granicy polsko- ukraińskiej. Tysiące Dane: Straż Graniczna RP (

5 OBRAZ POLSKI NA UKRAINIE Kontakty Ukraińców z Polakami W końcu 2010 roku co dziesiąty badany mieszkaniec Ukrainy był w Polsce po 1991 roku. Dziesięć lat wcześniej ten odsetek był większy i wynosił 15%. Liczba wizyt w Polsce po 1991 (wśród tych, którzy byli w Polsce) trudno powiedzieć 2% więcej niż 3 razy 36% jeden raz 35% 2 lub 3 razy 27% Dane: Instytut Spraw Publicznych 2010

6 OBRAZ POLSKI NA UKRAINIE Kontakty Ukraińców z Polską 2000 Kontakty przez media Kontakty bezpośrednie Nie mieli kontaktów z informacjami o Polsce Mieli kontakty z informacjami o Polsce Nie mają bezpośrednich kontaktów z Polską 27% 45% Mają bezpośrednie kontakty z Polską 4% 24% 2010 Kontakty przez media Kontakty bezpośrednie Nie mieli kontaktów z informacjami o Polsce Mieli kontakty z informacjami o Polsce Nie mają bezpośrednich kontaktów z Polską 39% 40% Mają bezpośrednie kontakty z Polską 5% 16% Dane: Instytut Spraw Publicznych 2010

7 OBRAZ POLSKI NA UKRAINIE Polska - bliska czy daleka? 40% 23% 1% 7% poniżej 500 km km km ponad 1800 km Najkrótsza trasa Kijów- Warszawa (797 km) Dane: Instytut Spraw Publicznych 2010

8 OBRAZ POLSKI NA UKRAINIE Polska - bliska czy daleka? o Kraj przyjazny, podobny do Ukrainy, bratni, przyjazny naród, mili sympatyzujący Ukrainie ludzie (skojarzenia ze znakiem pozytywnym) 26% o Skojarzenia neutralne, geograficzne 23% o Polska jako symbol sukcesu gospodarczego i lepszego niż na Ukrainie życia (Kraj, który podniósł swoją gospodarkę, nawiązał dobre stosunki z Zachodem i stał się europejski; Przykład tego, jak może się rozwijać kraj postsocjalistyczny) 19% o Kraj europejski, członek Unii Europejskiej (zazdroszczę, że udało im się wstąpić do UE i zbudować swoje życie) 9% o Katastrofa smoleńska 5% o Historia (często skojarzenia negatywne w stosunku do Polski, ale nie tylko. Często wymieniano po prostu postaci historyczne) 4% o Skojarzenia z kulturą i sztuką 3% o Wspólna organizacja Euro % o Negatywne skojarzenia (dotyczące zarówno relacji międzyludzkich, jak i międzypaństwowych) 3% Dane: Instytut Spraw Publicznych 2010

9 OBRAZ POLSKI NA UKRAINIE Obraz Polski jako państwa % 20% 40% 60% 80% 100% % 20% 40% 60% 80% 100% władza dba o dobrobyt obywateli władza dba o dobrobyt obywateli 68% 3% 29% jest gospodarka rynkowa 64% 5% 31% jest gospodarka rynkowa 68% 3% 29% jest szybki wzrost gospodarczy 69% 6% 25% jest szybki wzrost gospodarczy 62% 5% 34% szanuje się wolność słowa 57% 5% 38% szanuje się wolność słowa 60% 3% 37% biurokracja utrudnia życie 18% 28% 54% biurokracja utrudnia życie 21% 21% 58% panuje korupcja 26% 22% 52% panuje korupcja 20% 21% 60% nie lubią cudzoziemców 22% 28% 50% nie lubią cudzoziemców 13% 37% 50% jest dużo biedy i bezrobocia jest dużo biedy i bezrobocia 7% 45% 48% Dane: Instytut Spraw Publicznych zgadzam się nie zgadzam się nie wiem

10 OBRAZ POLSKI NA UKRAINIE Polska przyjazna, czy nieprzyjazna? 39% 38% 27% 47% 43% 56% wszyscy badani razem osoby, które miały kontakt z informacjami o Polsce 2% 2% 3% 10% 7% 7% 10% 6% 4% osoby, które były w Polsce nieprzyjazny raczej nieprzyjazny raczej przyjazny niż niż przyjazny nieprzyjazny przyjazny trudno powiedzieć Dane: Instytut Spraw Publicznych 2010

11 OBRAZ POLSKI NA UKRAINIE Polska przyjazna, czy nieprzyjazna? Dane: Instytut Spraw Publicznych 2010

12 stosunki ukraińsko- polskie ogólna ocena 80% 70% 60% 50% 63% 69% % 30% 20% 10% 0% 19% 14% 15% 12% 4% 3% 0% 0% bardzo dobre raczej dobre raczej złe bardzo złe trudno powiedzieć Dane: Instytut Spraw Publicznych

13 stosunki ukraińsko- polskie regionalna specyfika 92% 35% 86% 30% 81% 23% 86% odsetek uważających stosunki z Polską za bardzo dobre lub dobre 76% 13% 10% odsetek uważających stosunki z Polską za priorytetowe dla Ukrainy Dane: Instytut Spraw Publicznych 2010

14 OBRAZ POLSKI NA UKRAINIE Znaczenie stosunków z Polską! "#$!%&'()*!+&,*-*!.#$!+/#0(#)*1#*! 8*639#*7!:.3:'0;(#9!6(+<=+/*.>!,3>1#$!?)/*329!*!?239!@5/&+0;()9! 8*639#*7!:.3:'0;(#9!6(+<=+/*.>!,3>1#$!?)/*329!*!F&(;9! 8*639#*7!:.3:'0;(#9!6(+<=+/*.>!,3>1#$!?)/*329!*!?HI!! +&,*-*! 230!+&,*-*!! 3!230! +/#0(#)*1#*! +/#0(#)*1#*!! 4/512&! +&6301#307! AB! AB! C!! DE! DC! GG! DD!! CC! DJ! GK! A!! CL! Dane: Instytut Spraw Publicznych 2010

15 Orientacje geopolityczne Ukraińców opinie o zbliżeniu Ukrainy z Rosją i Unią Europejską z Rosją z Unią Europejską Jest zgodne z interesami Ukrainy Jest zgodne z interesami drugiej strony Zagraża rozwojowi własnej ukraińskiej kultury 5 12 Jest ważne dla rozwoju gospodarczego Ukrainy Druga strona rozumie potrzeby Ukrainy Dane: Instytut Spraw Publicznych 2010

16 stosunek do Polaków podobieństwo Polaków i Ukraińców 37% 37% 33% % 13% 10% 18% 13% 9% 5% bardzo podobni (1) (2) (3) (4) bardzo różni (5) Dane: Instytut Spraw Publicznych

17 stosunek do Polaków dystans społeczny Czy przeszkadza Panu(i), jeśli Polak Przyjeżdża jako turysta 0% 20% 40% 60% 80% 100% 99% 1% Osiedla się na pobyt stały Uzyskuje ukraińskie obywatelstwo Pracuje razem z Panem/Panią Jest najbliższym sąsiadem 89% 87% 92% 93% 6% 8% 5% 4% Jest członkiem rady miejskiej (wiejskiej) Kieruje firmą, w której Pan(i) pracuje Wchodzi o grona najbliższych przyjaciół Wchodzi do rodziny przez małżeństwo 73% 83% 90% 82% 18% 10% 5% 8% nie przeszkadza przeszkadza trudno powiedzieć Dane: Instytut Spraw Publicznych 2010

18 stosunek do Polaków porównanie Polaków i Ukraińców Religijny Nie nadużywa alkoholu Przedsiębiorczy Nowoczesny Schludny Odpowiedzialny Wykształcony Efektywny Tolerancyjny Uczciwy Pracowity Życzliwy Szczery Wesoły, towarzyski Gościnny Niereligijny Nadużywa alkoholu Nieprzedsiębiorczy Zacofany Zaniedbany Nieodpowiedzialny Niewykształcony Nieefektywny Nietolerancyjny Nieuczciwy Leniwy Nieżyczliwy Nieszczery Poważny, nietowarzyski Niegościnny Dane: Instytut Spraw Publicznych 2010

19 Podsumowanie obrazu Polski na Ukrainie Ogólny obraz Polski i Polaków w oczach Ukraińców jest raczej pozytywny i można w nim znaleźć bardzo wiele z tych elementów, które Polacy chcieliby tam widzieć. Jednak niepokoi brak istotnych zmian od 2000 r. Odpowiedzialność za ograniczanie intensywności kontaktów polsko- ukraińskich spada w dużej mierze na politykę wizową, ale ma znaczenie też też ukraiński brak zainteresowania tym, co wykracza poza lokalność, sprawy wewnętrzne. 19% dorosłych Ukraińców ma ważny paszport. To poważne ograniczenie potencjału kontaktów z Polską.

20 OBRAZ UKRAINY I UKRAIŃCÓW W POLSCE Obraz Ukrainy w Polsce 20 Tabela 2 Najczęstsze skojarzenia Polaków z Ukrainą w 2000 r. NajczÍstsze skojarzenia PolakÛw z Ukrainπ Grupa skojarzeò Wybrane skojarzenia szczegû ow e Skojarzenia zwiπzane z historiπ II wojna ú wiatowa, UPA (20%), ZSRR, Stalin, komunizm (5%), kozacy, (39% ogû u badanych) powstanie Chmielnickiego (5%), dawne ziemie polskie (3%), inne (3%) nietolerancyjni, zawziíci, bezwzglídni (12%), kultura, folklor, tradycja Skojarzenia dotyczπce charakteru ( 6%), alkohol, wûdka (5%), goúcinnoúê, przyjaüò, øyczliwoú Ê (3%), narodowego UkraiÒcÛw (36%) wrodzy w stosunku do PolakÛw (2%), niegospodarnoúê (1%), pracowitoúê (1%), wolnoú Ê (1%), inne (5%) ubûstwo (15%), zaniedbanie (5%), niegospodarno úê (4%), niska kultura Bieda, zacofanie (29%) i cywilizacja (2%), zacofany kraj (2%), brud (1%) bogactwa naturalne (8%), wschodni sπsiad, wschodnia granica (8%), Skojarzenia geograficzne (28%) Rosja (4%), LwÛw, KijÛw (2%), duøy kraj (2%), inne (4%) PrzestÍpczo ú Ê (18%) mafia (7%), przemytnicy (5%), z odzieje (3%), korupcja (2%), przemoc (1%) H andel (10%) handel (8%), bazary (2%) Uwaga. kaødy respondent mûg wymieniê dowolnπ liczbí skojarzeò, wiíc podane odsetki nie sumujπ sií do 100%. Dane: Instytut Spraw Publicznych

21 OBRAZ UKRAINY I UKRAIŃCÓW W POLSCE Kontakty polsko- ukraińskie w 2000 r. 43% 47% 13% 11% 10% 8% kupowanie u Ukraińców zatrudnianie pracowników wyjazdy na Ukrainę znajomi Ukraińcy w Polsce znajomi Ukraińcy na Ukrainie brak kontaktów Dane: Instytut Spraw Publicznych 2000

22 dzi, ale nie jako o paòstwie. ByÊ moøe jest to zwiπzane z faktem, øe wiedza o funkcjonowaniu systemu politycznego i innych elementûw organizacji paòstwowej na Ukrainie jest w Polsce s abo rozpowszechniona. Wykaza y to odpowiedzi na pytanie zamkniíte dotyczπce tych kwestii. OBRAZ UKRAINY I UKRAIŃCÓW W POLSCE Obraz Ukrainy w Polsce Obraz Ukrainy jako państwa w 2000 r. Ukraina to kraj, w którym: Wykres 4 Opinie PolakÛw o Ukrainie (w %) jest szybki wzrost gospodarczy 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% biurokracja utrudnia za³atwienie najprostszych spraw istnieje dobra organizacja pracy panuje korupcja istnieje system parlamentarny, podobnie jak na Zachodzie politycy s¹ niekompetentni respektuje siê swobody obywatelskie jest wysoki poziom przestêpczoœci funkcjonuje gospodarka rynkowa, podobnie jak na Zachodzie zgadzam siê nie zgadzam siê nie wiem nie lubi¹ cudzoziemców Dane: Instytut Spraw Publicznych 2000

23 OBRAZ UKRAINY I UKRAIŃCÓW W POLSCE Znaczenie Ukrainy Szacowana w 2000 r. liczba ludności Ukrainy 45 28% niedoszacowało poniżej 15 mln mln mln mln powyżej 60 mln nie wiem Dane: Instytut Spraw Publicznych 2000

24 OBRAZ UKRAINY I UKRAIŃCÓW W POLSCE Zmiany sympatii i niechęci Polaków do Ukraińców sympa/a niechęć Dane: CBOS

25 OBRAZ UKRAINY I UKRAIŃCÓW W POLSCE Opinie o możliwości pojednania między Polakami a Ukraińcami możliwe niemożliwe V 2004 XII Dane: CBOS

26 OBRAZ UKRAINY I UKRAIŃCÓW W POLSCE Poparcie dla Ukrainy w NATO trudno powiedzieć, 21% zdecydowanie tak, 26% zdecydowanie nie, 3% raczej nie, 9% raczej tak, 41% Dane: CBOS 2008

27 OBRAZ UKRAINY I UKRAIŃCÓW W POLSCE Kontakty Polaków z Ukraińcami W 2010 roku Ukrainę odwiedziło nieco ponad 21 mln cudzoziemców. Polacy należeli do stosunkowo częstych gości Ukrainy Rosja Mołdowa Białoruś Polska Węgry Rumunia Dane:

28 OBRAZ UKRAINY I UKRAIŃCÓW W POLSCE Podsumowanie Społeczny wizerunek Ukrainy w Polsce kształtował się pod wpływem historii. Nowe elementy tego wizerunku powstawały dzięki kontaktom o dość specyficznym charakterze handel bazarowy, legalna i nielegalna praca itp. Znaczący wpływ na zmianę wizerunku Ukrainy i Ukraińców miała pomarańczowa rewolucja. Była ona też początkiem większego zainteresowania Polaków sprawami Ukrainy. Dziś zdaniem większości Polaków w interesie Polski leży przyciąganie Ukrainy do Europy.

29 DZIĘKUJĘ! Joanna Konieczna- Sałama/n