Ocena zakresu wykorzystania materiałów informacyjno-promocyjnych (gadżetów) w projektach realizowanych przez beneficjentów w ramach POKL

Transkrypt

1 Ocena zakresu wykorzystania materiałów informacyjno-promocyjnych (gadżetów) w projektach realizowanych przez beneficjentów w ramach POKL RAPORT KOŃCOWY Z BADAŃ WARSZAWA w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego laboratorium badań społecznych sp. z o.o. ul. bernardyńska 22 m. 3, warszawa, t: , f: kontakt@laborato.pl

2 NOTA REDAKCYJNA Zamawiający Badanie zrealizowane zostało na zlecenie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego Wykonawca Badanie zrealizowane zostało przez firmę Laboratorium Badań Społecznych Sp. z o. o. Termin realizacji projektu Badanie zrealizowano w okresie sierpień grudzień 2010 Autorzy raportu Marzena Sochańska-Kawiecka: Kierownik Projektu Agnieszka Morysińska: Ekspert ds. badań Publikacja bezpłatna 2 S t r o n a

3 RESUME Przeprowadzone badanie ukazało badany obszar w bardzo dobrym świetle. Badanie pokazało, że w przeważającej liczbie przypadków dokonywany wybór gadżetów jest racjonalny i rozsądny. Zebrane w projekcie badawczym dane pokazują, iż przeważająca większość beneficjentów Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki kieruje się dużą racjonalnością w zakresie wykorzystania gadżetów. Świadczą o tym zarówno wydatkowane na ten cel kwoty jak i sam sposób ich wydatkowania. Ci, którzy decydują się na zakup gadżetów (45% badanej populacji), wydatkują przeznaczone na ten cel środki kierując się złotą zasadą środka. Starają się godzić jakość kupowanych materiałów z ich ilością. Badanie z całą mocą wskazuje na ogromną wrażliwość cenową w tym obszarze. Jednocześnie jednak zakup gadżetów nie jest bagatelizowany. Poniżej przytoczono główne wyniki badania oraz wypływające z nich rekomendacje, w dalszej części raportu znajduje się szczegółowy opis uzyskanych wyników wraz z bogatą ilustracją empiryczną. W poddanych analizie projektach średni udział wydatków na gadżety w budżecie przeznaczonym na działania informacyjno promocyjne dla całej próby (niezależnie od tego, czy kupowano gadżety czy też nie) wynosił 28% dla wszystkich projektów i 29% dla projektów rozliczonych. W przypadku projektodawców kupujących gadżety średni udział wydatków na ten cel kształtował się mniej więcej na poziomie 50% budżetu przeznaczonego na działania informacyjno-promocyjne. Projektodawcy kupujący gadżety średnio przeznaczali na ten cel 6467 złotych, przy czym należy zaznaczyć, iż wartość ta zawyżona jest przez nieliczne projekty, w których ponoszono bardzo wysokie wydatki na gadżety. Ogółem w 75% projektów na gadżety nie wydatkowano więcej niż 6100 PLN. Średnia kwota wydatkowana na gadżety przez projekty o wartości poniżej 100 tys. PLN to 2015 PLN. Projektodawcy realizujący projekty o wartości w przedziale od 100 do 500 tys. PLN wydawali na ten cel średnio około 6 tys. PLN, zaś o wartości od 500 tys. do 1 mln PLN około 8 tys. PLN. Większość wydatków na gadżety ponoszona była w pierwszej fazie projektu. Tylko nieliczni projektodawcy kupowali gadżety, przez cały czas trwania projektu, czy też w jego końcowej fazie. Ogółem 54% wszystkich wydatków na gadżety ponoszonych jest w pierwszej fazie projektu, zaś 31% w fazie drugiej. Niespełna 20% wydatków na gadżety przypadało na ostatnią tercję projektu. Najczęściej kupowanym rodzajem gadżetów są wykorzystywane w trakcie szkoleń/konferencji/spotkań artykuły do pisania. Zamawia je trzech na czterech (76%) projektodawców PO KL. Ponad połowa (59%) dodaje do tego notesy, czy też skoroszyty, a ponad jedna trzecia (37%) teczki kartonowe. Wśród najczęściej zamawianych typowych gadżetów dominują kubki (25%) oraz torby i plecaki (24%). Dość popularne są także smycze, elementy ubioru (koszulki, polary, czapki), kalendarze oraz pamięć USB (ponad 10% wskazań dla każdego typy gadżetu). Najczęstszym sposobem dystrybucji gadżetów w Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki jest ich dystrybucja wśród uczestników szkoleń (77%). W drugiej kolejności gadżety rozdawane są w trakcie eventów, wydarzeń promocyjnych (28%). Przeważająca większość projektodawców (85%) kupujących gadżety deklaruje, iż kontroluje sposób ich dystrybucji - 86% projektodawców kontroluje komu wydawano gadżety, 78% kontroluje rodzaj wydawanego gadżetu, a 75% liczbę wydanych szt. Cel wydawania gadżetów kontroluje jedna trzecia badanych. Zdecydowana większość projektodawców (77%) archiwizuje zakupione gadżety. Najczęstszym sposobem archiwizacji jest przechowywanie 1-2 sztuk każdego gadżetu do kontroli (68%). Dużo rzadszą praktyką jest natomiast ich oznakowywanie oraz opisywanie (19%), dołączanie do dokumentacji projektowej (20%), czy też fotografowanie (10%). Poniżej znajdują się wnioski z badania, które stały się podstawą do wystosowania rekomendacji. Należy jednak podkreślić, że rekomendacje te dotyczą jedynie niuansów, a ich zamierzeniem nie jest gruntowna zmiana, a jedynie korekta obszaru, który działa dobrze. 3 S t r o n a

4 I ZWIĘKSZENIE ZWIĄZKU GADŻETÓW Z CELAMI PROJEKTÓW Wniosek Decyzja o wyborze gadżetów najczęściej podejmowana jest w oparciu o analizę trzech aspektów ceny, użyteczności i jakości wykonania. Natomiast decyzja ta ma bardzo niewielkie powiązanie z samymi celami projektu. W ogóle aspekt powiązania zakupu gadżetów z celami projektu jest słabo uświadamiany przez beneficjentów. Potwierdzeniem jest fakt, że pomiędzy projektami różnych typów w zasadzie nie ma różnic w rodzaju zakupywanych gadżetów Rekomendacja Należy zwrócić uwagę beneficjentów na aspekt powiązania rodzaju kupowanych gadżetów z celami projektu. II ZWIĘKSZENIE POPULARNOŚCI GADŻETÓW EKOLOGICZNYCH Wniosek Gadżety ekologiczne cieszą się umiarkowaną popularnością wśród projektodawców Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Na podstawie zrealizowanych badań przypuszczać możemy, iż w większości tych przypadków zakup gadżetów ekologicznych ograniczał się do najbardziej powszechnej siatki/torby ekologicznej. Stosunek do gadżetów ekologicznych opiera się na dwóch fundamentach nieznajomości dostępnej w tym względzie oferty oraz na przekonaniu o wysokiej cenie tego typu gadżetów. Rekomendacja Należy rekomendować beneficjentom zakup gadżetów ekologicznych oraz upowszechniać wiedzę na ten temat. III ZWIĘKSZENIE WYKORZYSTANIA PRZY ZAKUPIE GADŻETÓW ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH Z WYKORZYSTANIEM KLAUZUL SPOŁECZNYCH, A TAKŻE PROPAGOWANIE ZAKUPU GADŻETÓW PRODUKOWANYCH PRZEZ OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE ORAZ PODMIOTY EKONOMII SPOŁECZNEJ Wniosek Zrealizowane badanie pokazało, iż tylko niewielki odsetek projektodawców (15%) kupuje gadżety w drodze zamówień publicznych z wykorzystaniem klauzul społecznych. Zupełnie znikomy jest natomiast odsetek kupujących gadżety produkowane przez podmioty ekonomii społecznej, czy też osoby niepełnosprawne (odpowiednio 4% i ). Rekomendacja Należy rekomendować beneficjentom zakup gadżetów z wykorzystaniem omawianych możliwości. 4 S t r o n a

5 STRESZCZENIE W terminie od sierpnia do grudnia 2010 roku Laboratorium Badań Społecznych sp. z o.o. przeprowadziło na zlecenie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego badanie dotyczące sposobu wykorzystania przez projektodawców Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki gadżetów w działaniach informacyjno promocyjnych. ZASTOSOWANY SCHEMAT BADANIA EKSPLORACJA DeskResearch analiza dokumentów związanych z tematem badania DeskResearch- analiza dokumentacji projektowej (N=240) KWANTYFIKACJA Badanie CATI- N=1008 POGŁĘBIENIE 12 Studiów Przypadku Celem badania było poddanie analizie zakres wykorzystywania przez beneficjentów PO KL materiałów informacyjno-promocyjnych (gadżetów) w realizowanych projektach. Głównym zadaniem tej analizy było wykazanie czy zgodnie z Planem Komunikacji PO KL , beneficjenci kierują się racjonalnością wydatków i relacją nakładów w stosunku do podejmowanych działań oraz osiąganych celów komunikacyjnych. Ewaluacja zrealizowana została z wykorzystaniem trzech technik badawczych wywiadów telefonicznych (CATI) z projektodawcami (zrealizowano 1008 wywiadów), analizy dokumentacji projektowej (weryfikacji poddano dokumentację 240 projektów zakończonych, analizą objęto wnioski o płatność oraz wnioski o dofinansowanie) oraz studiów przypadków (zrealizowano 12 studiów przypadków). Poniżej w sposób syntetyczny przedstawiamy główne wyniki badania w układzie celów i szczegółowych pytań badawczych. W kolejnych rozdziałach raportu Czytelnik znajdzie szczegółową analizę wyników wraz z bogatą ilustracją empiryczną i graficzno-tabelaryczną. W jakim stopniu beneficjenci stosują się do zaleceń Ministerstwa Rozwoju Regionalnego mówiących o konieczności ograniczenia wydatków na gadżety (ze względu na ich niską efektywność komunikacyjną) oraz o zasadności wyboru takich materiałów informacyjno - promocyjnych (gadżetów), które będą ściśle powiązane z działaniami realizowanymi przez projektodawców (celami projektu)? Zebrane w projekcie badawczym dane pokazują, iż przeważająca większość beneficjentów Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki kieruje się dużą racjonalnością w zakresie wykorzystania gadżetów. Świadczą o tym zarówno wydatkowane na ten cel kwoty jak i sam sposób ich wydatkowania. Z gadżetów jako jednej z możliwych form promocji korzysta jedynie około 45% projektodawców PO KL. Ci zaś, którzy decydują się na ich zakup, wydatkują przeznaczone na ten cel środki kierując się złotą zasadą środka. Starają się godzić jakość kupowanych materiałów z ich ilością. Badanie z całą mocą wskazuje na ogromną wrażliwość cenową w tym obszarze. Jednocześnie jednak zakup gadżetów nie jest bagatelizowany. Zebrane opinie pozwalają sądzić, iż projektodawcy uznają je za ważny element wizerunkowy ich projektu i konsekwentnie dokładają starań, aby wybrać produkty, które będą jego godną wizytówką. Wybierając gadżety niedrogie, a jednocześnie spełniające określone oczekiwania odnośnie jakości i atrakcyjności, projektodawcy w sposób świadomy lub też nieuświadomiony kierują się zatem zaleceniami Ministerstwa. O racjonalności wydatków w tym względzie, obok relatywnie niskiego udziału wydatków na gadżety w ogólnym budżecie projektu świadczy również duża dyscyplina w zakresie przestrzegania założeń budżetowych, a także sam sposób zakupu gadżetów mający na celu uzyskanie jak najkorzystniejszych warunków (np. poprzez łączenie zamówień celem uzyskania jak najlepszej ceny). Ogółem projektodawcy kupujący gadżety w 75% nie wydatkowali na ten cel więcej niż 6100 PLN. Za tę kwotę zamawiano średnio prawie 600 gadżetów. Prosty rachunek pokazuje, iż średnia wartość zamawianego gadżetu oscyluje wokół 10 PLN. 5 S t r o n a

6 Nieco bardziej złożona jest ocena zasadności wybieranych gadżetów. Zgodnie z zaleceniami zawartymi w Planie Komunikacji PO KL wykorzystywane gadżety powinny być specyficzne dla danego regionu/instytucji (związane z realizowanymi działaniami), innymi słowy powinny wpisywać się w cele projektu. Zrealizowane badanie pokazało, iż niezależnie od typu projektów, jego celów, czy też jego wartości, zestaw wybieranych gadżetów jest bardzo podobny. Składają się na niego średnio 3-4 rodzaje gadżetów, w tym przede wszystkim materiały o charakterze typowo konferencyjno szkoleniowym (teczki, długopisy, notatniki itp.) oraz w mniejszej ilości typowe gadżety takie jak: elementy ubioru, torby, plecaki, kalendarze, kubki/filiżanki. Nie oznacza to jednak, iż wybór dokonywany jest bezrefleksyjnie. Podstawowym kryterium wyboru gadżetów jest ich użyteczność/praktyczność z punktu widzenia odbiorców, co nie zawsze pozostaje jednak tożsame z celami projektu. Projektodawcy nie potrafią zresztą przełożyć na praktykę imperatywu powiązania gadżetu z celami projektu. Ich rolę, a zarazem sens kupowania, definiują w bardzo prosty i najbardziej oczywisty sposób. Po pierwsze traktują gadżety jako swego rodzaju bonus, zachętę dla uczestników, a później pamiątkę, która pozostanie po projekcie i będzie o nim przypominać. Po drugie, rolę gadżetów rozumieją jako informowanie o tym, że projekt jest i że jest on finansowany ze środków EFS, po trzecie zaś chętnie używają ich w budowaniu pozytywnych relacji ze swoimi partnerami, a także w budowaniu pozytywnego wizerunku instytucji, jako realizującej projekt z EFS. Prostą implikacją takiego sposobu rozumowania, jest wybór takich gadżetów, które będą użyteczne/funkcjonalne i atrakcyjne dla ich odbiorców (co nie zawsze wiąże się z celami projektu). Użyteczność ta definiowana jest albo na poziomie projektowym (co może się przydać w projekcie), albo na bardziej ogólnym (co może się przydać w życiu beneficjenta lub jego rodziny). W pierwszym przypadku wybierane są materiały biurowe (teczki, długopisy, notatniki), w drugim zaś przede wszystkim elementy ubiory, torby, filiżanki (postrzegane jako np. brakujące w domu beneficjentów, których nie stać jest na taki zakup). Mając na uwadze cele niniejszej ewaluacji, z całą mocą podkreślić należy, iż opisana logika, w przeważającej większości przypadków prowadzi do racjonalnego i rozsądnego ekonomicznie wyboru gadżetów. W zrealizowanych próbach zidentyfikowano tylko pojedyncze przypadki gadżetów, które uznać można by za nierozsądne (np. jeden projektodawca wskazał na zakup akcesoriów barmańskich, sześciu na artykuły dekoracyjne typu poduszki, malowanki, obrazki; czterech na zestawy manicure, nożyki, sześciu na zegary ścienne, siedmiu na stacje pogodowe). Jednocześnie jednak zastrzec należy, iż to co na pierwszy rzut oka wydawać może się nierozsądnym zakupem, w rzeczywistości może wiązać się z projektem i jego celami. Z sytuacją taką mieliśmy do czynienia w przypadku jednego z beneficjentów kupujących zestawy do manicure, który okazał się gadżetem na zakończenie projektu obejmującego kurs dla manicurzystek (o czym przekonano się w studium przypadku). Reasumując, na pewno wśród beneficjentów PO KL, zdarzają się tacy, którzy dokonują zupełnie nietrafionych i ekonomicznie nieuzasadnionych zakupów w zakresie gadżetów. W tak dużej liczbie projektodawców jest to nieuniknione. Jak pokazały badania, skala tego typu poczynań jest jednak znikoma. Zdecydowana większość kupuje zaś gadżety, które choć bezpośrednio nie zawsze wiążą się celami projektu, to w swych zamierzeniach mają być atrakcyjne dla jego odbiorców i budować pozytywny wizerunek i przychylny klimat wokół EFS. Żeby to było przede wszystkim w jakiś sposób użyteczne, żeby osoby, które zostaną obdarowane przez nas taką smyczą, przynajmniej przez jakiś czas promowały zarówno nasz projekt i nasze logo, jak i logo Unii Europejskiej. Żeby to jakoś fajnie się kojarzyło: O, fajne. A skąd masz taką smycz?. Rzuca się trochę w oczy, może to będzie akurat dobrą reklamą. Kubek to też jest takie coś codziennego. Dopóty się nie zbije, to gdzieś tam w szafie jest i ewentualnie od czasu do czasu można się z niego napić herbaty i jakoś się tam kojarzy Priorytet VII, projekt doradczy informacyjny Chodziło nam o to, że dziecko żeby też miało pożytek, jak mama czy tata przyniesie to, to żeby też dziecko pamiętało, że coś tam od taty dostało i tam też jest napisane Kapitał Ludzki. Kombinowaliśmy, żeby od małego do najstarszego wszyscy byli zadowoleni i wiedzieli, że istniejemy ( ) Priorytet IX, projekt 6 S t r o n a

7 Jaki % budżetu przeznaczonego na działania informacyjno-promocyjne danego projektu przeznaczony został na gadżety? W poddanych analizie projektach średni udział wydatków na gadżety w działaniach informacyjno promocyjnych dla całej próby (niezależnie od tego, czy kupowano Odsetek budżetu na materiały informacyjnopromocyjne przeznaczony na gadżety gadżety czy też nie) wynosił 28% dla wszystkich projektów i 29% dla projektów rozliczonych. W przypadku projektodawców kupujących gadżety średni 11% 0 udział wydatków na ten cel kształtował się mniej więcej poniżej 10% na poziomie 50% budżetu przeznaczonego na działania 11% 35% 10% do 24,99% informacyjno-promocyjne. Ogółem w 29% wszystkich 25% do 49,99% projektów PO KL i 49% projektów, w których kupowane 50% do 74,99% są gadżety, udział wydatków na gadżety w ogólnym 17% 75% i więcej budżecie na promocję przekracza 50%. Wydatki na gadżety stanowiły średnio większą cześć budżetu na 13% 13% promocję w projektach realizowanych w ramach N=209 komponentu regionalnego (48%) niż centralnego (43%). Jaka jest wartość środków wydatkowanych przez projektodawcę na gadżety (narastająco, od początku realizacji projektu. Jaki jest % środków wydatkowanych narastająco na gadżety w stosunku do ogółu wydatków poniesionych na działania informacyjno-promocyjne w ramach PO KL? Projektodawcy kupujący gadżety (w projektach dotychczas rozliczonych, z których zebrano wszystkie wnioski o płatność) średnio przeznaczali na ten cel 6467 złotych. Przy czym zaznaczyć należy, iż wartość ta zawyżona jest przez nieliczne projekty, w których ponoszono bardzo wysokie wydatki na gadżety. Ogółem w 75% projektów na gadżety nie wydatkowano więcej niż 6100 PLN. Średnia kwota wydatkowana na gadżety przez projekty o wartości poniżej 100 tys. PLN to 2015 PLN. Projektodawcy realizujący projekty o wartości w przedziale od 100 do 500 tys. PLN wydawali na ten cel średnio około 6 tys. PLN, zaś o wartości od OGÓŁEM (N=127) szkoleniowe (N=54) z przewagą elem. szkoleniowych (N=35) projekty zrównoważone (N=25) inne OGÓŁEM (N=12) doradcze/z przewagą elem. doradczych (N=3) informacyjne/z przewagą elem. badawcze/przewagą elem. badawczych (N=1) 500 tys. do 1 mln PLN około 8 tys. PLN. Zdecydowanie odstają na tym tle projekty o wartości powyżej 1 mln, gdzie na gadżety wydawano około 40 tys. PLN (tu jednak udział wydatków w ogólnej wartości projektu nie odbiega od średniej). Większość wydatków na gadżety ponoszona była najczęściej w pierwszej fazie projektu. Tylko nieliczni projektodawcy kupowali gadżety przez cały czas trwania projektu, czy też w jego końcowej fazie. Ogółem 54% wszystkich wydatków na gadżety ponoszonych jest w pierwszej fazie projektu. 31% wydatków ponoszono w fazie drugiej. Niespełna 20% wydatków na gadżety przypadało na ostatnią tercję projektu. W projektach trwających krócej niż 6 miesięcy 50% wszystkich wydatków na gadżety ponoszono w drugim miesiącu, w projektach trwających od 6 do 12 miesięcy w czwartym miesiącu, w projektach trwających od 12 do 18 miesięcy - w szóstym miesiącu, zaś w projektach dłuższych - w dziewiątym miesiącu trwania projektu. Tabela. Estymacja wydatków na gadżety na podstawie wydatków poniesionych dotychczas w projektach już rozliczonych. wartość minimalna środek przedziału wartość maksymalna [A] średnia wydatkowana kwota na gadżety [B] liczba projektodawców kupujących gadżety Średnie wydatki na gadżety [A X B] szacowana kwota wydawana na gadżety w całej populacji Źródło: Analiza dokumentacji w ramach Desk Research 7 S t r o n a

8 Jakiego rodzaju są to gadżety w poszczególnych typach projektu (np. projekt szkoleniowy lub szkoleniowodoradczy notes, długopis, teczka na materiały)? Rodzaje kupowanych gadżetów MATERIAŁY INFORMACYJNO- artykuły do pisania - długopisy, ołówki, notesy, skoroszyty, bruliony, notatniki teczki kartonowe pamięć USB- wolna TYPOWE GADŻETY kubki zwykłe, kubki termostatyczne, torby, plecaki, smycze elementy ubioru: koszulki, polary, czapki kalendarze, Obserwujemy niewielkie różnice w zakresie rodzajów kupowanych gadżetów między różnymi rodzajami projektów (mieszczące się w granicach błędu statystycznego). Najczęściej kupowanym rodzajem gadżetów są wykorzystywane w trakcie szkoleń/konferencji/spotkań artykuły do pisania. Zamawia je trzech na czterech (76%) projektodawców PO KL. Ponad połowa (59%) dodaje do tego notesy, czy też skoroszyty, a ponad jedna trzecia (37%) teczki kartonowe. Wśród najczęściej zamawianych typowych gadżetów dominują kubki (25%) oraz torby i plecaki (24%). Dość popularne są także smycze, elementy ubioru (koszulki, polary, czapki), kalendarze oraz pamięć USB (ponad 10% wskazań dla każdego typy gadżetu). Jakimi kryteriami kierowano się przy wyborze gadżetów? Decyzja o wyborze gadżetów najczęściej podejmowana jest w oparciu o analizę trzech aspektów ceny, użyteczności i jakości wykonania. Projektodawcom zależy na budowaniu pozytywnego wizerunku swojego projektu poprzez dostarczenie beneficjentom dobrych jakościowo i przydatnych dla nich produktów. Będąc jednak ograniczonym budżetem projektu z jednej strony (i często również mając na uwadze wytyczne MRR w zakresie stosowania gadżetów), z drugiej zaś, kierując swoje działania do wielu różnorodnych odbiorców, starają się oni znaleźć złoty środek między ilością a jakością gadżetów. Głównym kryterium wyboru gadżetów wskazywanym przez dwie trzecie projektodawców (68%) jest cena. W dalszej kolejności wymieniono dopasowanie gadżetów do potrzeb grupy docelowej (40%), mając tu na myśli przede wszystkim funkcjonalność i praktyczność gadżetu. Co trzeci projektodawca wśród kryteriów branych pod uwagę przy 11% 25% 24% 18% 17% 11% 37% wyborze gadżetów wskazywał na kwestie związane z wykonaniem i wyglądem gadżetu (przede wszystkim na jakość materiałów, a w drugiej kolejności na estetykę). 13% projektodawców kieruje się przy wyborze gadżetów warunkami współpracy z dostawcą (terminowością dostaw, szybkością dostaw, uprzednim korzystaniem z usług danego dostawcy). Na ważność powiązania gadżetu z celem projektu wskazało jedynie 4% badanych. W jaki sposób i komu są dystrybuowane gadżety? Sposoby dystrybucji projektów Otrzymywali uczestnicy szkoleń Otrzymywali uczestnicy wydarzeń promocyjnych Ogólnie dostępne Były udostępniane na prośbę beneficjentów bezpośrednio rozdawane na szkoleniach itp. 7% 4% 59% partnerów/współpracowników związanych z projektem. 17% 28% N=453 77% 76% 71% N=453 84% wskazania pow.10% Kryteria wyboru gadżetów -wskazania spontaniczne - kategorie zbiorcze FINANSOWE DOPASOWANIE DO GRUPY DOCELOWEJ/POTRZEB WYGLĄD WSPÓŁPRACA Z DOSTAWCĄ SPOSÓB WYKONANIA 13% 33% 40% 68% Najczęstszym sposobem dystrybucji gadżetów w Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki jest ich dystrybucja wśród uczestników szkoleń (77%). W drugiej kolejności gadżety rozdawane są w trakcie eventów, wydarzeń promocyjnych (28%). Jedynie w 17% projektów gadżety były ogólnodostępne, w 7% udostępniano je na prośbę zainteresowanych. We wnioskach o płatność jako grupę docelową gadżetów projektodawcy najczęściej definiują beneficjentów ostatecznych (64%). 1 przeznacza gadżety dla beneficjentów potencjalnych, 8% dla uczestników eventu, 6% dla uczestników konferencji. 4% badanych jako odbiorców gadżetów wskazywało 1% N=453 8 S t r o n a

9 Czy prowadzona jest kontrola dystrybuowanych gadżetów (na przykładzie zestawienia: komu, co, ile, kiedy wydano i w jakim celu)? Przeważająca większość projektodawców (85%) kupujących gadżety deklaruje, iż kontroluje sposób ich dystrybucji. Kontroli w tym zakresie nie prowadzi 1 beneficjentów. 86% projektodawców kontroluje komu wydawano gadżety, 78% kontroluje rodzaj wydawanego gadżetu, a 75% liczbę wydanych szt. Cel wydawania gadżetów kontroluje jedna trzecia badanych. Czy jest kontrola dystrybucji? Tak, wszystkich 1 Tak, częściowa Nie Aspekty dystrybucji, podlegające kontroli Komu wydano- imię i nazwisko osoby, której Co wydano - rodzaj gadżetu Ile sztuk wydano 78% 75% 86% 85% N=453 Nie wiem W jakim celu wydano 3 N=391 Jaki % beneficjentów zamawia gadżety ekologiczne jeśli gadżety ekologiczne nie są zamawiane, to jakie są tego przyczyny i bariery? Jaki % beneficjentów zamawia gadżety produkowane przez podmioty ekonomii społecznej, podmioty/fundacje osób niepełnosprawnych (np. NGO) lub w drodze zamówienia publicznego z wykorzystaniem klauzul społecznych, o których mowa w art. 4 ustawy z dnia 7 maja 2009 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach socjalnych oraz zmianie niektórych innych ustaw - jeśli nie, to jakie są tego przyczyny? Gadżety ekologiczne cieszą się umiarkowaną popularnością wśród projektodawców Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Kupowało je 39% projektodawców objętych badaniem. Na podstawie zrealizowanych case studies przypuszczać możemy, iż w większości tych przypadków zakup gadżetów ekologicznych ograniczał się do najbardziej powszechnej siatki/torby ekologicznej. Jeszcze mniejszy odsetek projektodawców (15%) kupuje gadżety w drodze zamówień publicznych z wykorzystaniem klauzul społecznych. Zupełnie znikomy jest natomiast odsetek kupujących gadżety produkowane przez Odsetki projektodawców wykorzystujących przy zakupie gadżetów... w drodze zam. publ. z wykorzystaniem klauzul produkowane przez podmioty ekonomii społecznej produkowane przez podmioty/fundacje osób niepełn. nie wiem żadne z powyższych podmioty ekonomii społecznej, czy też osoby niepełnosprawne (odpowiednio 4% i ). Główną barierą małej popularności zarówno gadżetów ekologicznych jak i produkowanych przez podmioty ekonomii społecznej, jest niewystarczający poziom świadomości społecznej w tym zakresie. Zrealizowane studia przypadków potwierdziły, iż wiedza projektodawców na temat możliwości zakupu gadżetów od podmiotów ekonomii społecznej jest bardzo niewielka. Co więcej, większość z naszych rozmówców miała poważne problemy ze zrozumieniem tego pojęcia. 4% 15% 13% N=453 67% 9 S t r o n a

10 Czy beneficjent prowadzi archiwizację gadżetów jeśli tak to w jaki sposób archiwizowane są gadżety (np. czy są opisywane lub oznaczane), jeśli natomiast nie są archiwizowane, to jakie są tego przyczyny? Zdecydowana większość projektodawców (77%) archiwizuje zakupione gadżety. Najczęstszym sposobem archiwizacji jest przechowywanie 1-2 sztuk każdego gadżetu do kontroli (68%). Dużo rzadszą praktyką jest natomiast ich oznakowywanie oraz opisywanie (19%), dołączanie do dokumentacji projektowej (20%) czy też fotografowanie gadżetów (10%). Fakt ten potwierdziły także zrealizowane studia przypadków. U wszystkich odwiedzanych projektodawców gadżety były zarchiwizowane w biurze projektu. Czy prowadzona 3% jest archiwizacja gadżetów? N=453 20% 77% Tak, wszystkich, lub niemal wszystkich Nie Nie wiem 10 S t r o n a

11 SUMMARY OF RESULTS From August to December 2010, Laboratorium Badań Społecznych sp. z o.o. conducted a research study for the Ministry of Regional Development covering ways in which gadgets were used by project promoters of the Operational Programme Human Capital in informational and promotional activities. The goal of this research was to analyse the scope to which OP HC project promoters use informational and promotional materials (gadgets) in the projects they implement. The main task for this analysis was to identify whether project promoters, in line with the Communication Plan of OP HC , are guided by a rational approach to expenditure and by the relation of outlay to steps taken and communication goals achieved. EXPLORATION Desk Research analysis of documents related to the research topic Desk Research analysis of project documentation (N=240) RESEARCH MODEL QUANTIFICATION CATI survey N=1008 IN-DEPTH 12 Case Studies This evaluation was conducted using three research techniques: telephone-based interviews with project promoters (1008 interviews were conducted), analysis of project documentation (documentation for 240 completed projects was subjected to verification, i.e. applications for payment and for subsidies), and case studies (a total of 12 case studies were carried out). Below we give a synthetic presentation of the main research findings arranged by goals and specific research questions. The subsequent chapters of this report provide a detailed analysis of the results, richly illustrated with empirical diagrams, graphs and tables. To what degree do project promoters follow the recommendations of the Ministry of Regional Development regarding the necessity to limit expenditure on gadgets (due to their low communicative effectiveness) and about the appropriateness of choosing informational and promotional materials (gadgets) which are closely tied to the activities carried out by the project promoter (the project goals)? The data gathered in this research study shows that the vast majority of project promoters in Operational Programme Human Capital are highly rational in their approach to using gadgets. This is seen both in the sums of money spent on this purpose and the way in which this money is spent. Only around 45% of OP HC project promoters use gadgets as one of the possible forms of promotion. Those who actually decide to buy them follow the golden mean rule when spending money allocated for this purpose. They strive to square the quality of the materials bought with their quantity. This study strongly indicates exceptional sensitivity to prices in this area. At the same time, the purchase of gadgets is not belittled. The opinions we gathered lead us to believe that project promoters consider promotional gadgets an important image-related element of their projects, and that they strive consistently to choose products which will constitute worthy representatives. By choosing gadgets that are inexpensive yet at the same time fulfilling defined expectations for quality and attractiveness, the project promoters are consciously or otherwise following the Ministry s recommendations. Apart from the relatively low share of expenditure on gadgets in the budget in general, a rational approach is also seen in the discipline followed in regard to budget plans as well as the way in which gadgets are purchased, with the goal of obtaining the most favourable terms (e.g. by combining orders in order to obtain the best possible price). Overall, 75% of the project promoters who bought gadgets spent no more than 6100 PLN on them. For this amount they ordered on average almost 600 gadgets, and a simple calculation shows that the average gadget value was approximately 10 PLN. 11 S t r o n a

12 Assessment of the appropriateness of the promotional gadgets chosen is somewhat more complex. According to the recommendations contained in the Communication Plan of the OP HC, the gadgets used should be specific for the particular region / institutions (linked to the activities being carried out), in other words they should conform to the project s goals. This study has shown that regardless of the type of project, its goals, or its value the set of gadgets chosen is very similar. On average there are 3-4 types of gadget, mainly typical conference or training-related items (folders, pens, notepads, etc.), as well as smaller quantities of typical gadgets such as items of clothing, bags, backpacks, calendars, mugs and cups. However, this does not mean that the choice is made without consideration. The main criterion behind choice of gadgets is their usefulness or practicality from the point of view of their end-users, and this does not always coincide with the project goals. Project promoters are unable to put the demand for gadgets to be associated with the project goals into practice. They define the gadgets role and the point of purchasing them in a very simple and the most obvious way. Firstly, they treat promotional gadgets as a kind of bonus, something to encourage participants, and later a souvenir left behind that reminds people of the project. Secondly they understand the gadgets role as being to inform that the project exists and it is financed by ESF funds. And thirdly, they are happy to use them for building up positive relations with partners as well as a positive image of their institution as one implementing an ESF project. A simple consequence of this manner of understanding is the choice of items which will be useful for and attractive to their end-users (which is not always linked to the project s goals). This usefulness is defined either in relation to the project (items that might prove useful in the project) or on a more general level (items that might prove useful in the life of the project promoter or their family). In the former case items chosen are office materials (folders, pens, notepads), and in the second above all items of clothing, bags, cups (perceived for example as items the recipients may be short of at home, ones they cannot afford to buy). With the goals of this evaluation in mind, then it must be made absolutely clear that the logic described here, in the vast majority of cases, leads to a rational and economically sensible choice of gadgets. In the cases investigated only isolated instances were identified where there were gadgets which could be described as unreasonable (e.g. one project promoter mentioned the purchase of barman accessories; six mentioned interior decoration items such as cushions, pictures, paintings; four mentioned manicure sets; six mentioned wall clocks, and seven weather stations). However, it must be said that what might appear at first glance to be a foolish purchase may in actual fact be linked to the project. We encountered such a situation in the case of one project promoter buying manicure sets, as it proved to be a gadget for the end of the project which embraced a course for manicurists (as became clear in the case study). To summarise, there are definitely some OP HC project promoters who make totally inappropriate and economically unjustified purchases of gadgets. This is unavoidable where there is such a large number of project promoters. The study shows that the scale of this practice is very small. The vast majority buy gadgets which, though not always directly linked to the project, are intended to be attractive for their end-users and meant to build up a positive image and favourable attitude towards the ESF. Above all it should be useful in some way, so that the people we give such a lanyard will at least for some time promote both our project and our logo, as well as the logo of the European Union. So that people would think of it positively in some way: Oh, that s cool. Where d you get such a lanyard from? It s a little eye-catching, it might be a good advert. A mug is also an everyday something. As long as it doesn t get broken, it s there somewhere in a cupboard and it s used from time to time for drinking tea, and it makes you think of something... Priority VII, consultative project. What we want is for children to also gain something, so when mum or dad brings this then the child also remembers getting something from dad, and it also says Human Capital on it. We did all we could to make sure everyone, from youngest to oldest, was happy and knew that we exist ( ) Priority IX, informational project. 12 S t r o n a

13 What % of the budget assigned for a specific project s informational and promotional activities was set aside for gadgets? In the projects analysed the average share of expenditure on gadgets in informational and promotional activities for the entire sample (regardless of whether or not gadgets were actually bought) was 28% for all projects and 29% for projects for which the accounts had been settled. Among those project promoters buying gadgets, the share of expenditure on such items was more or less 50% of the budget allocated for informational and promotional activities. Overall in 29% of all OP HC projects and in 49% of those projects where gadgets were bought, the share of expenditure on gadgets in the overall budget for promotion exceeded 50%. Expenditure on gadgets accounted on average for a larger portion of the budget for promotion in projects implemented via the regional component (48%) than the central component (43%). What is the value of funds spent by the project promoter on gadgets (accumulatively, since the beginning of project implementation). What is the % of funds spent accumulatively on gadgets in relation to all expenditure on OP HC informational and promotional activities? Project promoters buying gadgets (in projects for which accounts have been settled, where all payment applications have been gathered) allocated on average 6467 zlotys for this purpose. However, it must be pointed out that this value is overstated due to a few projects where the expenditure on promotional gadgets was very high. Altogether in 75% of the projects no more than 6100 PLN was spent on gadgets. The average amount paid for gadgets in projects worth under 100,000 PLN was 2015 PLN. Project promoters implementing projects worth between 100,000 and 500,000 PLN spent on average approximately 6,000 PLN on this purpose, and those with projects worth from 500,000 to 1m PLN spent about 8,000 PLN. Projects worth over 1 m PLN clearly stand out against others, with approximately 40,000 PLN spent on gadgets (although the share of expenditure in total project value did not differ from the average). Most expenditure on gadgets was made during the first project phase. Only a few project promoters bought gadgets throughout the project s duration or in its final phase. Overall, 54% of all expenditure on gadgets was made during the first project phase. 31% of such expenditure occurred during the second phase, and just under 20% of gadget expenditure was accounted for by the third and final project period. In projects lasting less than 6 months, 50% of all expenditure on gadgets was made during the second month, and in projects lasting from 6 to 12 months in the fourth month; in projects lasting from 12 to 18 months in the sixth month; and in longer projects in the ninth month of the project s duration. Table. Estimated expenditure on promotional gadgets based on costs incurred to date by projects for which accounts have been settled. minimum value middle bracket of maximum value [A] average amount spent on gadgets [B] no. of project promoters buying gadgets [A X B] estimated sum spent on gadgets in entire population From: Analysis of documentation via Desk Research 11% 17% Percentage of budget for informational and promotional materials allocated to gadgets 11% 0 13% TOTAL training (N=54) Mainly training (N=35) Sustainable project (N=25) OTHERS TOGETHER (N=12) consulting/mailny consulting (N=3) informational/mainly informational (N=9) research/mainly research (N=1) 13% 35% N=209 less than 10% 10% to 24,99% 25% to 49,99% 50% to 74,99% 75% and more Average expenditure on gadgets S t r o n a

14 What are the types of gadget in specific project types (e.g. training or training-consulting project notepad, pen, folder)? Only slight differences in types of gadget bought were observed between the different types of project (within the Types of gadget bought INFORMATIONAL & PROMOTIONAL 84% margin of statistical error). The gadgets bought writing implements: pens, pencils... 76% most often were writing implements used notepads, file holders, notebooks 59% during training, conferences and meetings. cardboard folders 37% Such were ordered by three out of four (76%) USB memory sticks 11% OP HC project promoters. Over half (59%) TYPICAL GADGETS 71% bought notepads or file holders, and over one ordinary mugs, thermal mugs 25% in three bags, backpacks 24% (37%) bought cardboard folders. The most lanyards 18% frequently ordered types of gadget also items of clothing: T-shirts, fleece tops, caps 17% included mugs (25%) and bags and calendars 11% items mentioned by >10% backpacks (24%). Other quite popular items included lanyards, items of clothing (shirts, fleece tops, caps), calendars and USB memory sticks (each type mentioned by over 10%). What criteria were followed when choosing the gadgets? Gadgets were most often chosen following analysis of three aspects: price, usefulness and quality. Project promoters want to build up a positive image of their projects by providing beneficiaries with good quality products which they will also find useful. However, as on the one hand they are restricted by the project budget (and also frequently bear the guidelines of the Ministry of Regional Development in mind in regard to usage of gadgets), and on the other are targeting their activities to many diverse recipients, they try to find the golden mean between gadget quantity and quality. The main criterion behind choice of gadgets mentioned by two thirds of the project promoters (68%) was price. The next most important aspect mentioned was matching the gadgets to the needs of the target group (40%), in which case they mainly had gadget functionality and practicality in mind. Choice criteria mentioned by one in three project promoters were issues related to the manufacture and appearance of the gadgets (above all the quality of the materials used, followed by the gadgets aesthetics). 13% of project promoters said their choice of gadgets depended on business conditions with the suppliers (punctuality of deliveries, speed of delivery, previous usage of a specific supplier s services). Only 4% of the respondents said that choosing a gadget connected to the project goal was important. How are gadgets distributed, and who to? Gadget choice criteria: spontaneous mentions, collective categories FINANCIAL MATCHING TARGET GROUP / NEEDS APPEARANCE BUSINESS WITH SUPPLIER MEANS OF MANUFACTURE The most frequent way in which gadgets are distributed in the Operational Programme Human Capital is through handing out among participants of training Ways of distributing gadgets (77%). In second place is the giving away of gadgets during promotional events (28%). Only in 17% of the received by training 77% participants projects were the gadgets generally available, and in 7% received by those they were provided upon the request of those 28% attending promotional interested. In applications for payment, the target group for gadgets defined most often by project promoters generally available 17% comprised the ultimate beneficiaries (64%). 1 made available on 7% allocated gadgets for potential beneficiaries, 8% for beneficiaries request N=453 event participants, and 6% for people attending handed out directly 4% conferences. 4% of the respondents gave project during training, etc. partners and collaborators as gadget recipients. 1% 13% 33% 40% N=453 68% 14 S t r o n a

15 Is there any control over the gadgets distributed (e.g. identifying what, who for, how many, when given, and for what purpose)? The vast majority of project promoters (85%) buying gadgets claimed to control how they are distributed. No such control is carried out by 1 of the project promoters. 86% control who gadgets are given to, 78% control the type of gadget given, and 75% the number of items given. One in three respondents said they control the purpose behind giving out the gadgets. Is there control of distribution? yes, all 1 yes, partially no Aspects of distribution controlled who gadgets are given to what is given type of gadget no. of items given 78% 75% 86% 85% I don t know purpose of giving 3 N=391 What % of project promoters order environmentally friendly gadgets? If such gadgets are not ordered, what are the reasons and the barriers involved? What % of project promoters order gadgets produced by social economy institutions, foundations or other disabled persons organisations (e.g. NGOs), or via public procurement with the application of social provisions mentioned in article 4 of the act of 7 May 2009 regarding amendment to the act on social cooperatives and amendment of certain other acts? If gadgets are not ordered via this channel, what are the reasons? Environmentally friendly gadgets are moderately popular among Operational Programme Human Capital project promoters. Such items were bought by 39% of the project promoters covered by this study. Going by the case studies conducted we may presume that in most of these cases the purchase of so-called ecological gadgets was limited to the most widespread eco-bags. An even smaller percentage of project promoters (15%) bought gadgets via public procurement with the application of social provisions in legislation, and only a negligible percentage purchased gadgets produced by social economy institutions or disabled persons organisations (respectively 4% and ). The main obstacle responsible for the low popularity of both ecological gadgets and those produced by social economy institutions is insufficient public awareness in this area. The case studies confirmed that the project promoters Percentage of project promoters buying gadgets via public procurement, applying social provisions produced by social economy institutions produced by disable persons organisations / foundations I don t know none of the above knowledge regarding the possibility of purchasing gadgets from social economy institutions is very modest. What is more, most of our respondents had serious difficulty understanding this concept. 4% 15% 13% 67% 15 S t r o n a

16 Do the project promoters keep archives of their gadgets and if so, how do they do this (e.g. are they described or marked), and if they are not archived what are the reasons? The vast majority of the project promoters (77%) keep archives of the gadgets bought. The most common method of archiving is to store 1 or 2 items of each gadget for control purposes (68%). Much rarer practices are marking and describing the gadgets (19%), attaching them to project documentation (20%) or photographing the gadgets (10%). This fact was also confirmed by the case studies. All the project promoters visited had gadgets archived in the project office. Do the project promoters keep archives of their gadgeds? 3% N=453 20% 77% Yes all, almost all No I don t know 16 S t r o n a

17 SPIS TREŚCI Resume... 3 Streszczenie... 5 Summary of results Informacje o badaniu Cele badania i pytania badawcze Metodologia Powszechność kupowania gadżetów Charakterystyka projektodawców kupujących gadżety Przyczyny nie kupowania gadżetów Rodzaje kupowanych gadżetów Skala zróżnicowania zakupów gadżetów w zakresie materiałów informacyjno promocyjno szkoleniowych i typowych gadżetów Liczba kupowanych typów gadżetów Liczba kupowanych sztuk gadżetów w ramach poszczególnych typów Rodzaje kupowanych gadżetów Rodzaje kupowanych gadżetów według wniosków o płatność Popularność gadżetów ekologicznych Wydatki na gadżety Dotychczasowe wydatki na gadżety Planowane wydatki na gadżety a wydatki dotychczasowe Udział wydatków na gadżety w ogólnym budżecie na działania informacyjno promocyjne Udział wydatków na gadżety w całkowitym budżecie projektu Czas wydatkowania na gadżety Procedury i dostawcy gadżetów Stosowanie procedury zamówień publicznych z wykorzystaniem klauzul społecznych Kupowanie gadżetów wyprodukowanych przez podmioty ekonomii społecznej Kupowanie gadżetów wyprodukowanych przez osoby niepełnosprawne Kryteria brane pod uwagę przy wyborze gadżetów Użyteczność gadżetów z punktu widzenia celów projektu Użyteczność gadżetów z punktu widzenia potrzeb beneficjentów Okoliczności zakupu i sposób dystrybucji gadżetów Sposób kontroli gadżetów Archiwizacja gadżetów Główne wnioski wynikające z badania i powiązane z nimi rekomendacje Aneks Charakterystyka próby badanie CATI Charakterystyka próby analiza dokumentacji Dodatkowe analizy tabelaryczne Narzędzia wykorzystane w badaniu Kwestionariusz wywiadu CATI Scenariusz wywiadu pogłębionego wykorzystywanego w ramach Case Study Klucz kategoryzacyjny wykorzystywany do kodowania dokumentacji S t r o n a

18 1 INFORMACJE O BADANIU 1.1 Cele badania i pytania badawcze Za koordynację wszelkich działań informacyjnych i promocyjnych realizowanych w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (PO KL) odpowiada Instytucja Zarządzająca Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Dokumentem, który reguluje kwestie związane z prowadzeniem działań informacyjno-promocyjnych przez wszystkie instytucje oraz podmioty zaangażowane we wdrażanie Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki na lata jest Plan komunikacji PO KL a także Wytyczne dot. oznaczania projektów realizowanych w ramach PO KL. Instytucja Zarządzająca PO KL wystosowała rekomendacje dotyczące: ograniczenia gadżetów jako formy promocji projektów PO KL, ze względu na ich niską efektywność komunikacyjną; wyboru takich materiałów informacyjno-promocyjnych (gadżetów), które będą ściśle powiązane z realizowanymi przez projektodawcę działaniami. Zasadniczym celem, niniejszej ewaluacji było poddanie analizie zakresu wykorzystywania przez beneficjentów PO KL materiałów informacyjno-promocyjnych (gadżetów) w realizowanych projektach PO KL określenie w jakim stopniu beneficjenci stosują się do rekomendacji IZ w tym obszarze. W ewaluacji poszukiwano odpowiedzi na pytanie: Czy podejmując decyzje o zakupie gadżetów beneficjenci kierują się racjonalnością wydatków i relacją nakładów w stosunku do podejmowanych działań oraz osiąganych celów komunikacyjnych? W analizie wyników badania zostały przyjęte następujące kryteria: Trafność: czy i w jakim stopniu wykorzystywane przez beneficjentów materiały informacyjno-promocyjne (gadżety) odpowiadają potrzebom projektów oraz potrzebom grup docelowych? Czy decyzja o wyborze takich, a nie innych gadżetów była poparta jakąś diagnozą potrzeb grup docelowych? Na czym w ogóle decyzja ta się opierała? Czy w opinii projektodawców takie właśnie gadżety odpowiadają potrzebom projektów i jakim potrzebom? Skuteczność: w jakim stopniu wykorzystywane materiały informacyjno-promocyjne przyczyniają się do osiągnięcia zakładanych w projektach celów? czy takie, a nie inne materiały promocyjne są powiązane z zakładanymi celami projektów i czy rzeczywiście przyczyniają się do realizacji tych celów. Trwałość: jaką trwałością mogą charakteryzować się efekty wykorzystywanych materiałów informacyjnopromocyjnych? Celem ewaluacji było uzyskanie odpowiedzi na następujące szczegółowe pytania badawcze: PYTANIA BADAWCZE Jaki % budżetu przeznaczonego na działania informacyjno-promocyjne danego projektu przeznaczony został na gadżety? Jaka jest wartość środków wydatkowanych przez projektodawcę na gadżety (narastająco, od początku realizacji projektu). Jaki jest % środków wydatkowanych narastająco na gadżety w stosunku do ogółu wydatków poniesionych na działania informacyjno-promocyjne w ramach PO KL? Jakiego rodzaju są to gadżety w poszczególnych typach projektu (np. projekt szkoleniowy lub szkoleniowodoradczy notes, długopis, teczka na materiały)? Jakimi kryteriami kierowano się przy wyborze gadżetów? W jaki sposób i komu są dystrybuowane gadżety? 18 S t r o n a

19 Czy prowadzona jest kontrola dystrybuowanych gadżetów (na przykładzie zestawienia: komu, co, ile, kiedy wydano i w jakim celu)? Jaki % beneficjentów zamawia gadżety ekologiczne jeśli nie, to jakie są tego przyczyny i bariery? Jaki % beneficjentów zamawia gadżety produkowane przez podmioty ekonomii społecznej, podmioty/fundacje osób niepełnosprawnych (np. NGO) lub w drodze zamówienia publicznego z wykorzystaniem klauzul społecznych, o których mowa w art. 4 ustawy z dnia 7 maja 2009 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach socjalnych oraz zmianie niektórych innych ustaw - jeśli nie, to jakie są przyczyny? Czy beneficjent prowadzi archiwizację gadżetów jeśli tak to w jaki sposób archiwizowane są gadżety (np. czy są opisywane lub oznaczane), jeśli natomiast nie są archiwizowane, to jakie są tego przyczyny? 1.2 Metodologia Schemat badania został opracowany w zgodzie z zasadą triangulacji metod, źródeł danych oraz etapów badawczych. W procesie badawczym uwzględnione zostały dwie, ściśle powiązane ze sobą ścieżki analizy jakościowa oraz ilościowa. Proces badawczy podzielony był na 3 komplementarne moduły badawcze: Moduł eksploracyjny: etap bazowy, stanowiący punkt wyjścia dla kolejnych faz badawczych. W ramach tego etapu przeprowadzona została analiza dokumentów związanych z przedmiotem niniejszej ewaluacji, a także analiza wniosków o płatność na warstwowo-losowej próbie 240 projektów. Moduł kwantyfikujący: w ramach tego etapu przeprowadzone zostały telefoniczne wywiady ze wspomaganiem komputerowym CATI z beneficjentami N=1008. Moduł pogłębiający: celem tego etapu była weryfikacja wniosków płynących z dwóch poprzednich etapów oraz ich dookreślenie poprzez realizację serii 12 wywiadów pogłębionych IDI w ramach 12 studiów przypadku. Na poniższym rysunku przedstawiono schemat realizacji badania ewaluacyjnego. Dalej szczegółowo omawiamy wszystkie trzy moduły badawcze: Rysunek 1 Schemat badania EKSPLORACJA Desk Research FGI z udziałem pracowników UM (N=2) FGIz udziałem pracowników (N=2) KWANTYFIKACJA Badanie CATI- Priorytet VIII N=182 Badanie CATI- Priorytet IX minimum N=163 WERYFIKACJA 1 FGI prezentacja wyników połączona z panelem dyskusyjnym 19 S t r o n a

20 MODUŁ 1: ANALIZA DOKUMENTACJI I WNIOSKÓW O PŁATNOŚĆ Przy wytyczaniu ram teoretycznych badania opierano się na następujących dokumentach wskazanych w SOPZ: Plan Komunikacji PO KL oraz Wytyczne dot. oznaczania projektów w ramach PO KL. Dodatkowo w analizie wykorzystano również następujące źródła: Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999, Rozporządzenie (WE) nr 1081/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1784/1999, Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności oraz rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie EFRR, Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712), Analizie poddano 240 wniosków o płatność złożonych w ramach projektów już zakończonych. Próba dobierana była w sposób losowy z warstw wyodrębnionych ze względu na Priorytet. Taki dobór próby umożliwił wnioskowanie na poziomie Priorytetów. Dodatkowo, w celu umożliwia wnioskowania na całości próby w odniesieniu do całej populacji projektów zakończonych próba została poddana procedurze ważenia, za pomocą której wielkość warstw została sprowadzona do proporcji wynikających w wielkości warstw w badanej populacji. Dodatkowo policzone zostały oddzielne wagi dla komponentu centralnego oraz regionalnego, uwzględniające rozkład poszczególnych Priorytetów w ramach komponentów 1. Poniżej w tabeli przedstawiamy dane dotyczę struktury próby oraz zastosowanej procedury ważenia. Uzyskana struktura próby ze względu na inne zmienne, takie jak: wielkość projektu, typ projektu, Działanie, Poddziałanie znajduje się w Aneksie do raportu (Rozdz. 12.2Charakterystyka próby analiza dokumentacji). Tabela 1: Analiza dokumentów struktura próby przed i po zastosowaniu struktury ważenia 2 Priorytet Liczba projektów zakończonych % projektów Liczba projektów przed zważeniem Liczba projektów po zważeniu Maksymalny błąd statystyczny I 28 0,31% 15 1 II 84 0,93% 25 2 III 19 0,21% 11 1 IV 33 0,36% 17 1 V 92 1,01% 12 2 VI ,90% VII , VIII ,19% IX ,94% X 11 0,1 3 0 Razem ,00% ,24% 1 Zgodnie z przyjętymi założeniami dane prezentowane ze względu na Priorytet są danymi nieważonymi w ramach każdego Priorytetu próba była dobierana w sposób losowy i jest reprezentatywna oczywiście uwzględniwszy maksymalny błąd statystyczny wynikający z wielkości próby oraz wielkości populacji. Pozostałe prezentowane dane są danymi ważonymi tak aby w próbie struktura ze względu na Priorytet została doprowadzona do struktury w całej populacji oraz dodatkowe wagi poprawiające strukturę ze względu na Priorytet w ramach komponentu Centralnego oraz Regionalnego. 2 Struktura populacji została opracowana na podstawie danych przekazanych przez Zamawiającego dnia 7 września 2010r. 20 S t r o n a

21 Zaznaczyć należy, iż w trakcie realizacji tej części projektu napotkano na liczne problemy na etapie zbierania niezbędnej dokumentacji od Instytucji Pośredniczących pierwszego i drugiego stopnia. Po pierwsze podkreślić należy, iż sam proces trwał bardzo długo, a niektóre Instytucje z dużym opóźnieniem w stosunku do wyznaczanego terminu przesyłały dokumentację. Drugi problem dotyczył niekompletności przesyłanej dokumentacji. W wielu przypadkach nie otrzymaliśmy kompletu dokumentacji, na który składać powinny się wniosek o dofinansowanie oraz wszystkie wnioski o płatność. Dla niektórych projektów, pomimo wielokrotnych próśb, nie przesłano nam ani jednego wniosku o płatność. Ich brak, lub częściowy brak w części przypadków argumentowany był tym, iż wnioski niezatwierdzone nie mogą być nam przesłane. Ogółem w ramach wylosowanej próby komplet dokumentacji obejmujący wszystkie wnioski o płatność oraz wniosek o dofinansowanie otrzymaliśmy dla 70% analizowanych projektów 3 ). W 4% nie otrzymaliśmy ani jednego wniosku o płatność, jednak dysponowaliśmy dla tych projektów wnioskami o dofinansowanie (a zastąpienie tych projektów projektami z próby rezerwowej nie poprawiało wnioskowania w sposób istotny dokumentacja projektów, z próby rezerwowej, które pozostały do dyspozycji była również niekompletna 4 ), w 26% nie przekazano nam natomiast wszystkich wniosków o dofinansowanie, ale dysponowaliśmy wnioskami o płatność. Dlatego też analizy prezentowane w raporcie w oparciu o dane uzyskane z tej części badania przeprowadzane były na bazach różnej wielkości. Każdorazowo podstawą analiz była próba złożona z tych przypadków, które na zmiennych potrzebnych do analizy nie miały braków danych. W analizie wniosków weryfikacji poddawane były następując aspekty, które kodowane były na podstawie opracowanego klucza kodowego: rodzaj kupowanych gadżetów, liczba kupowanych gadżetów, wydatki poniesione na zakup gadżetów, czas zakupu gadżetów, cel zakupy gadżetów, sposób dystrybucji gadżetów. W bazie danych oprócz zmiennych powstałych w trakcie analizy wniosków zawarte zostały także zmienne metryczkowe, takie jak: wielkość projektu pod kątem budżetu przeznaczonego na projekt, typ projektu, czas trwania projektu, zmienne opisujące Działanie, Poddziałanie, Priorytet, a także zmienna powstała w trakcie kodowania określająca typ projektu. Klucz kodowy wykorzystywany w tej części badania znajduje się w Aneksie do raportu (Podrozdział 12.4 Narzędzia wykorzystane w badaniu). MODUŁ 2: BADANIE NA REPREZENTATYWNEJ PRÓBIE 1008 PROJEKTODAWCÓW 3 Do instytucji z prośbą o przygotowanie stosownych dokumentów została wysłana próba o wielkości 300, w tym 60 stanowiło próbę rezerwową. Próba rezerwowa używana była w tych przypadkach, gdy dla projektu z próby zasadniczej nie otrzymano żadnego dokumentu. Następnie w sytuacji, gdy w próbie zasadniczej znajdowały się dokumenty, w których dokumentacja była bardzo niekompletna sprawdzano, czy w próbie rezerwowej znajdują się projekty mogące zastąpić dany projekt i takie, w których dokumentacja jest kompletna. W sytuacji, gdy w próbie rezerwowej nie było projektu mogącego zastąpić dany projekt w próbie zasadniczej kodowanie dokonywane było na podstawie tych dokumentów, które znajdowały się w posiadaniu zespołu badawczego (tylko wniosku o dofinansowanie w przypadku braku wniosków/wniosku o płatność lub tylko na podstawie wniosku/wniosków o płatność w przypadku braku wniosku o dofinansowanie. Tak więc wnioskowanie odbywa się na próbie 240 projektów dla których przy kodowaniu źródłem danych w zależności od dostępności były wnioski o dofinansowanie i/lub wnioski o płatność. 4 W projektach tych dane do tworzonego zbioru pozyskiwaliśmy z wniosków o dofinansowanie. Było 10 takich projektów: 1 w Priorytecie 1, 1 w Priorytecie 5, 2 w Priorytecie 6, 3 w Priorytecie 7 oraz 3 w Priorytecie 9. Wśród tych 10 projektów w 5 w ogóle nie zakupywano gadżetów. 21 S t r o n a

22 W ramach tego modułu zrealizowano 1008 wywiadów z projektodawcami Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Badanie zrealizowane zostało techniką wywiadów telefonicznych wspomaganych komputerowo (CATI). Próba dobierana była w sposób losowy z warstw wyodrębnionych ze względu na Priorytet oraz czas trwania projektu (projekty trwające od 6 do 12 miesięcy, powyżej 12 miesięcy oraz projekty zakończone). Przyjęty sposób doboru próby pozwolił na wnioskowanie na poziomie Priorytetów oraz projektów będących w odmiennych fazach realizacji. By możliwe było wnioskowanie na poziomie całej populacji projektów trwających co najmniej 6 miesięcy oraz projektów zakończonych próba poddana została procedurze ważenia tak aby wielkość poszczególnych warstw wyróżnionych ze względu na Priorytet oraz czas trwania projektu sprowadzić do proporcji wynikających ze struktury badanej populacji. Zastosowano 3 rodzaje wag: Waga 1: uwzględniające Priorytet oraz czas trwania projektu. Zastosowanie tej wagi sprowadza strukturę całej próby do struktury populacji projektodawców pod względem kryterium czasu trwania projektu oraz Priorytetu, w ramach którego uzyskano dofinansowanie zastosowanie tej wagi umożliwia wnioskowanie na poziomie całej badanej populacji. Waga 2: uwzględniająca Priorytet oraz czas trwania projektu w ramach komponentu centralnego oraz komponentu regionalnego. Zastosowanie tej wagi sprowadza strukturę próby projektodawców w ramach komponentu centralnego oraz regionalnego do struktury populacji projektodawców komponentu centralnego oraz regionalnego pod względem kryterium czasu trwania projektu oraz Priorytetu, w ramach którego uzyskano dofinansowanie zastosowanie tej wagi umożliwia wnioskowanie na poziomie komponentu centralnego oraz regionalnego. Waga 3: uwzględnia czas trwania projektu. Zastosowanie tej wagi sprowadza strukturę prób poszczególnych priorytetów do struktury projektodawców w ramach poszczególnych Priorytetów pod względem czasu trwania projektu zastosowanie tej wagi umożliwia wnioskowanie na poziomie poszczególnych Priorytetów. Wnioskowanie na poziomie poszczególnych zmiennych dokonywane jest na próbach z użyciem różnych wag. Tak więc liczebności poszczególnych wartości zmiennych szczególnie tych, które podlegają ważeniu różnymi wagami mogą w różnych ujęciach się różnić. Tabela 3 oraz Tabela 4 zawierają strukturę próby, dane dotycząc procedury ważenia oraz informacje o maksymalnym błędzie statystycznym. W Aneksie do raportu znajduje się charakterystyka próby wykorzystywanej w badaniu CATI pod względem takich zmiennych jak: typ beneficjenta, województwo oraz wartość projektu (Podrozdział 12.1 Charakterystyka próby badanie CATI). Dane prezentowane są również w przekrojach ze względu na typ projektu. Ponieważ zmienna ta nie była obecna w bazach danych, tworzona była w oparciu o deklaracje respondentów w trakcie badania CATI. Z uwagi na fakt, że zmienna ta jest zmienną istotną z punktu widzenia celów badania przedstawiamy poniżej sposób jej konstrukcji. Klasyfikacja typu projektu była prowadzona w oparciu o 3 zmienne: 1) Elementy (badawcze, doradcze, informacyjne i szkoleniowe) występujące w projekcie 2) Czy w projekcie jest przewaga jakiegoś elementu? 3) Element (badawcze, doradcze, informacyjne i szkoleniowe), który w projekcie przeważa. Zdecydowana większość spośród projektów, które znalazły się w próbie ma w sobie elementy szkoleniowe (8) Co trzeci objęty badaniem projekt zawierał elementy doradcze (34%), co czwarty elementy informacyjne (23%) zaś 11% elementy badawcze (por. Rysunek 2). Ogółem dwa najczęściej występujące typy projektów to projekty czysto szkoleniowe (44%) oraz szkoleniowo - doradcze (21%) (por. Tabela 2). 22 S t r o n a

23 Na potrzeby analizy danych w oparciu o częstość występowania określonych kombinacji oraz opierając się o deklaracje respondentów dotyczące przewagi określonego elementu w projekcie stworzono następującą typologię projektów (por. Rysunek 3): Projekty czysto szkoleniowe: 4 próby Z przewagą 5 elementów szkoleniowych: 23% próby Doradcze lub z przewagą elementów doradczych: 6% próby Informacyjne lub z przewagą elementów informacyjnych: 4% próby Badawcze lub z przewagą elementów badawczych: 3% próby Projekty zrównoważone (w których nie dominuje żaden element): 15% próby Rysunek 2. Charakterystyka próby ze względu na typ realizowanych projektów. Czy projekt zawierał elementy? 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 34% 38% Elementy doradcze 85% 8 Elementy szkoleniowe 11% 6% Elementy badawcze 23% 18% Elementy informacyjne 5% 8% Żadne z powyższych DANE NIEWAŻONE - OGÓŁEM (N=1008) DANE WAŻONE - OGÓŁEM (N=1007) Tabela 2. Charakterystyka próby ze względu na typ projektu kombinacje projektów. DANE NIEWAŻONE - OGÓŁEM (N=1008) OGÓŁEM (N=1007) DANE WAŻONE 6 KOMPONENT CENTRALNY (N=406) KOMPONENT REGIONALNY (N=588) TYLKO szkoleniowe 44% 4 53% 41% szkoleniowe i doradcze 21% 25% 14% 26% szkoleniowe i informacyjne 7% 6% 10% 6% doradcze, szkoleniowe, informacyjne 5% 5% 4% 5% TYLKO informacyjne 3% 3% 3% TYLKO doradcze 3% 3% 3% doradcze, szkoleniowe, badawcze, 3% 1% 3% 1% informacyjne szkoleniowe i badawcze 1% 4% 0% szkoleniowe, badawcze, informacyjne 1% 4% 0% TYLKO badawcze 1% 1% badawcze i informacyjne 1% 1% 1% 1% doradcze i informacyjne 1% 1% 1% 1% 5 Przewaga jakiegoś rodzaju elementu była deklarowana przez respondenta, w odpowiedzi na pytanie: Czy w projekcie jest przewaga, jakiegoś jednego elementu? Jeżeli tak to: Jaki to element? 6 Ważenie próby ogółem oraz w ramach komponentu centralnego i regionalnego było prowadzone z użyciem różnego rodzaju wag, porównaj opis wag użytych w badaniu w początkowej części niniejszego rozdziału. 23 S t r o n a

24 DANE NIEWAŻONE - OGÓŁEM (N=1008) OGÓŁEM (N=1007) DANE WAŻONE 6 KOMPONENT CENTRALNY (N=406) KOMPONENT REGIONALNY (N=588) doradcze, szkoleniowe, badawcze 1% 1% 0% doradcze, badawcze, informacyjne 0% 0% 0% 0% żadne z powyższych/nie wiem 6% 8% 8% Rysunek 3. Typologia projektów. Dane ważone. TYPOLOGIA PROJEKTÓW (DANE WAŻONE) szkoleniowe 15% 3% 4% 6% 8% 23% 4 z przewagą elem. szkoleniowych doradcze/z przewagą elem. doradczych informacyjne/z przewagą elem. informacyjnych badawcze/przewagą elem. badawczych projekty zrównoważone nie wiem/żadne z powyższych 24 S t r o n a

25 Tabela 3. Rozkład populacji projektodawców oraz rozkład próby przed procedurą ważenia liczebności 7 ROZKŁAD POPULACJI PROJEKTODAWCÓW ROZKŁAD PRÓBY priorytet od 6 do 12 miesięcy powyżej 12 miesięcy projekty zakończone Razem od 6 do 12 miesięcy powyżej 12 miesięcy projekty zakończone Razem maksymalny błąd statystyczny I % II % III % IV % V % VI VII % VIII % IX % X % Razem k. centralny % k. regionalny % Tabela 4. Rozkład próby po procedurze ważenia liczebności i % do 12 miesięcy powyżej 12 miesięcy projekty zakończone RAZEM 06 do 12 miesięcy powyżej 12 miesięcy projekty zakończone RAZEM I ,0% 0,3% 0,1% 0,4% II ,1% 1,0% 0,3% 2,4% III , 0,4% 0,1% 0,6% IV ,3% 1, 0,1% 1,6% V ,3% 0,9% 0,4% 1,5% VI ,9% 7,8% 6,0% 16,7% VII ,6% 13,7% 8,1% 25,5% VIII ,5% 6,3% 5,0% 14,8% IX ,9% 15, 15,1% 36, X ,0% 0, 0,0% 0, Razem ,9% 46,9% 35, 100,0% 7 Struktura populacji została opracowana na podstawie danych przekazanych przez Zamawiającego dnia 7 września 2010r. 8 J.w. 25 S t r o n a

26 MODUŁ 3: CASE STUDY Z PROJEKTODAWCAMI W ostatnim etapie projektu badawczego, po wstępnym zanalizowaniu materiałów zebranych w dwóch poprzednich etapach, w celu dalszego jego pogłębienia i eksploracji zrealizowanych zostało 12 studiów przypadków z projektodawcami. Próba dobrana została na podstawie analizy wyników CATI. Case study przeprowadzone zostały z projektodawcami kupującymi dużo, zróżnicowanych gadżetów. Dodatkowo przy dobrze próby wzięte zostały pod uwagę następujące kryteria: Priorytet Typ beneficjenta Typ projektu Tabela poniżej przedstawia rozkład próby, ze względu na przyjęte kryteria rekrutacji: Tabela 5. Rozkład próby w ramach studiów przypadków. Priorytet Typ projektu Kryterium rekrutacji Liczba case study I 1 II 1 III 1 IV 1 V 1 VI 2 VII 1 VIII 2 IX 2 X Szkoleniowe 3 Doradcze 3 Badawcze 3 Informacyjne 3 W skład jednego studium przypadku wchodziły: wywiad pogłębiony z osobą zajmującą się w projekcie promocją i informacją- osobą, wskazaną przez Kierownika projektu jako osoba najbardziej kompetentna analiza dokumentacji dotyczącej materiałów informacyjnych i promocyjnych analiza dokumentacji pokontrolnej związanej z materiałami informacyjnymi i promocyjnymi ogląd materiałów informacyjno-promocyjnych wraz z pobraniem próbek lub/i przeprowadzeniem dokumentacji zdjęciowej 26 S t r o n a

27 2 POWSZECHNOŚĆ KUPOWANIA GADŻETÓW W rozdziale tym zawarte są podstawowe informacje na temat gadżetów informacje nie będące stricte odpowiedzią na pytania badawcze, ale stanowiące podstawę, punkt wyjścia do dalszych analiz. Rozdział ten zawiera informacje na temat: Powszechności kupowania gadżetów Charakterystyki beneficjentów kupujących gadżety Powodów niekupowania gadżetów 2.1 Charakterystyka projektodawców kupujących gadżety Wedle danych uzyskanych w badaniach CATI materiały informacyjno promocyjne zakupuje zdecydowana większość projektodawców (90%). Odsetek kupujących gadżety jest dwukrotnie niższy i kształtuje się na poziomie 45% (por. Rysunek 4). Rysunek 4. Kupujący materiały informacyjno promocyjne oraz gadżety. N= % Tak 45% 55% Nie 90% N=1007 MATERIAŁY INFORMACYJNO - PROMOCYJNE GADŻETY Źródło: Badanie CATI Wśród analizowanych 240 wniosków o płatność projektów już zakończonych wydatki na gadżety zidentyfikowane zostały w 55% przypadków. Zaznaczyć należy, iż obserwowana różnica mieści się w graniach błędu statystycznego. Ponadto wynikać może ona z bardzo dużego poziomu ogólności zapisów we wnioskach o płatność, gdzie gadżety często łącznie ujmowane były w zbiorcze kategorie materiałów informacyjno promocyjnych. Uwzględniając wartości błędów statystycznych liczbę wszystkich projektodawców PO KL kupujących gadżety szacować możemy na około (przedział ufności: 10818, ,55 projektodawców). Liczba kupujących gadżety w przypadku projektów już zakończonych mieści się natomiast w przedziale Poniższe statystyki szczegółowo przedstawione zostały w tabeli poniżej. 9 Badanie CATI zostało przeprowadzone na próbie 1008 wywiadów. Wielkość próby po zastosowaniu procedury ważenia wyniosła 1007 stąd też taka liczebność pojawia się na prezentowanych wykresach i w prezentowanych tabelach. 27 S t r o n a

28 Tabela 6. Estymacja liczby projektodawców kupujących gadżety. Wszyscy projektodawcy (badanie CATI) Projekty zakończone (analiza wniosków) Liczba projektodawcó w w populacji/w próbie Maksymalny błąd statystyczny (przy poziomie ufności p<0,05) Uzyskany wynik w badaniu 25761/1007 3,0 45% 41,98 Estymacja odsetka (przedział ufności) Wartość minimalna % 9075/240 6,24% 55% 48,76 % Źródło: Badanie CATI oraz analiza dokumentacji w ramach Desk Research Wartość maksymaln a 48,02 % 61,24 % Wartość minimalna Estymacja liczby projektodawców (przedział ufności) Wartość średnia Wartość maksymaln Ogółem gadżety najczęściej kupowali beneficjenci Priorytetu III Wysoka Jakość Systemu Oświaty (74%), a w drugiej kolejności IV - Szkolnictwo wyższe i nauka (66%) oraz wdrażanego na poziomie regionalnym Priorytetu VIII Regionalnego kadry gospodarki (63%). Gadżety najmniejszą popularnością cieszyły się natomiast wśród projektodawców Priorytetu II - Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących (14%) oraz Priorytetu IX - Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach (33%) (por. Rysunek 5). a Rysunek 5. Odsetek kupujących gadżety ze względu na Priorytet. N= % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% OGÓŁEM (N=1007) 45% KOMPONENT CENTRALNY (N=406) KOMPONENT REGIONALNY (N=588) 44% 45% PRIORYTET I (N=54) PRIORYTET II (N=98) PRIORYTET III (N=77) PRIORYTET IV (N=88) PRIORYTET V (N=89) PRIORYTET VI (N=144) PRIORYTET VII (N=149) PRIORYTET VIII (N=146) PRIORYTET IX (N=149) PRIORYTET X (N=10) 14% 33% 59% 74% 66% 53% 44% 53% 63% 57% Źródło: Badanie CATI Spośród wyróżnionych sześciu typów projektów, gadżety relatywnie najczęściej kupowane były w projektach o charakterze doradczym (65%), najrzadziej zaś w projektach o charakterze informacyjnym (33%). Nieco niższy od średniej wskaźnik powszechności gadżetów obserwujemy w przypadku projektów szkoleniowych i z przewagą elementów szkoleniowych (około 40%), wyższy natomiast w przypadku projektów badawczych oraz zrównoważonych (około 50%) (por.rysunek 6). 10 Do konstrukcji poszczególnych prób będących podstawą wnioskowania użyto 3 różnych wag, tak aby każde z wnioskowań uczynić prawomocnym: waga dla ogółu, waga dla komponentów: centralnego oraz regionalnego oraz wagi dla poszczególnych Priorytetów, dlatego też podane na tym i kolejnych rysunkach liczebności nie sumują się do ogółu. Efekt niesumowania się od ogółu będący wynikiem ważenia obserwujemy również przy analizie wyników ze względu na inne zmienne, które nie stanowiły podstawy ważenia. Ponadto liczba 1007 dla ogółu jest również wynikiem procedury ważenia zrealizowano łącznie 1008 wywiadów i one stanowią podstawę analiz. Dokładny opis zastosowanej procedury ważenia znajduje się Podrozdziale 1.2 Metodologia. 28 S t r o n a

29 Warto zwrócić uwagę, iż gadżety rzadko kupowane są przez projektodawców realizujących projekty poniżej 100 tys. PLN. Jedynie co trzeci spośród nich deklaruje zakup tego typu materiałów informacyjno promocyjnych, podczas gdy czyni tak ponad połowa projektodawców realizujących projekty o większej wartości. Gadżety rzadziej kupowane są także w projektach trwających do 12 miesięcy (poniżej 40%) niż w projektach dłuższych (powyżej 50%) (por. Rysunek 7). Rysunek 6. Odsetek kupujących gadżety ze względu na typ projektu 11. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% OGÓŁEM (N=1007) szkoleniowe (N=420) z przewagą elem. szkoleniowych (N=230) doradcze/z przewagą elem. doradczych informacyjne/z przewagą elem. badawcze/przewagą elem. badawczych projekty zrównoważone (N=150) nie wiem/żadne z powyższych (N=63) Źródło: Badanie CATI 45% 40% 4 33% 54% 5 49% 65% Rysunek 7. Odsetek kupujących gadżety ze względu na typ beneficjenta, wartość projektu oraz czas trwania projektu 12. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% OGÓŁEM (N=1007) TYP BENEFICJENTA jednostki JST (N=154) jednostki państwowe (N=13) JST (N=253) NGO (N=296) przedsiębiorcy (N=226) uczelnie/jednostki B+R (N=41) inne (N=25) WARTOŚĆ PROJEKTU DO 100 tys. (N=371) tys. (N=286) tys. (N=190) 1 mln-5 mln (N=127) 5 mln + (N=31) CZAS TRWANIA PROJEKTU do 6 miesięcy (N=235) od 6 do 12 miesięcy (N=282) od 12 do 18 miesięcy (N=163) 18 + (N=327) Źródło: Badanie CATI 30% 34% 33% 39% 38% 37% 45% 48% 50% 53% 56% 5 54% 51% 49% 50% 58% Wedle danych uzyskanych na podstawie zebranej dokumentacji (wniosków o płatność i wniosków o dofinansowanie) w projektach już zakończonych gadżety częściej kupowali projektodawcy z komponentu 11 Prezentowane na rysunku liczebności w efekcie zastosowania procedury ważenia nie sumują się do liczebności ogółem. 12 J.w. 29 S t r o n a

30 centralnego (7) niż regionalnego (55%) 13. Odsetek kupujących gadżety rósł także wraz wartością projektu i jego czasem trwania (por Rysunek 7). Rysunek 8. Odsetek kupujących gadżety ze względu na typ beneficjenta, wartość projektu oraz czas trwania projektu 14. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% OGÓŁEM (N=240) komponent centralny (N=76) komponent regionalny (N=157) TYP PROJEKTU szkoleniowe (N=112) z przewagą elem. szkoleniowych (N=53) doradcze/z przewagą elem. doradczych (N=5) informacyjne/z przewagą elem. informacyjnych badawcze/przewagą elem. badawczych (N=3) projekty zrównoważone (N=48) WARTOŚĆ PROJEKTU do 100 tys. (N=131) tys. (N=63) tys. (N=33) 1mln + (N=12) CZAS TRWANIA PROJEKTU do 6 miesięcy (N=86) od 6 do 12 miesięcy (N=68) od 12 do 18 miesięcy (N=56) 18 + (N=30) 48% 55% 55% 56% 49% 4 53% 45% 48% 57% 54% 67% 64% 7 73% 74% 83% Źródło: Analiza dokumentacji w ramach Desk Research W celu lepszego zobrazowania uwarunkowań popularności gadżetów przeprowadzona została analiza CHAID 15. Nota metodologiczna: CHAID- ang. Chi-Square Automatic Interaction Detector. Analiza korzystająca z testu chi-kwadrat, pozwalająca na uchwycenie interakcji między zmiennymi. Często stosowana jako alternatywa wobec regresji liniowej, gdy zmienne nie pasują do modelu lub gdy występuje korelacja między grupami zmiennych. Na podstawie analizy CHAID można wyróżnić najsilniejsze i najsłabsze predyktory zmiennej zależnej, jak również oszacować prawdopodobieństwa wystąpienia zjawiska reprezentowanego przez tą zmienną. Analiza ta pokazuje, iż główną zmienną różnicującą zachowania w zakresie zakupu gadżetów jest Priorytet, w ramach którego otrzymano wsparcie, w drugiej kolejności typ jednostki, a dopiero później typ projektu. I tak, grupą relatywnie najczęściej kupując gadżety są NGO, uczelnie wyższe oraz przedsiębiorcy realizujący projekty doradcze w ramach Priorytetów I, III, IV, VIII i IX (81%). Najrzadziej zaś beneficjenci Priorytetu II (13%) oraz beneficjenci realizujący w ramach Priorytetu IX projekty szkoleniowe, z przewagą elementów szkoleniowych lub informacyjne (26%). Ogółem w przypadku Priorytetów I, III, IV, VIII i IX główną zmienną różnicującą zakupy gadżetów jest typ beneficjenta. I tak, gadżety najrzadziej kupują jednostki państwowe/administracja państwa 13 Zależność tą pokazuję także badanie CATI. Wśród projektodawców projektów już zakończonych odsetek kupujących gadżetu w ramach komponentu regionalnego jest mniejszy w stosunku do komponentu centralnego i wynosi odpowiednio 56% i 46%. 14 Rysunek przedstawia dane ważone przy ważeniu całej próby oraz podrób komponent centralny i regionalny użyto różnych wag. Opis konstrukcji wag zawiera Podrozdział 1.2 Metodologia. Wynikiem ważenia jest również fakt, że dane nie zawsze sumują się do ogółu. 15 Analizę tą prowadzi się na zbiorze nie ważonym. Dlatego też wyniki prezentowane w ramach analizy nieco różnią się od prezentowanych wcześniej w rozdziale danych ważonych. 30 S t r o n a

31 oraz inne (np. agencje rozwoju regionalnego). W przypadku Priorytetów V, VI, VI gadżety rzadziej kupowane są przez beneficjentów z sektora pozarządowego oraz samorządy niż przedstawicieli innych typów beneficjentów (przedsiębiorcy, uczelnie, jednostki organizacyjne JST). W przypadku Priorytetu IX główną zmienną różnicującą jest typ projektu. W tym Priorytecie gadżety częściej kupowane są w ramach projektów zrównoważonych, badawczych i doradczych niż w ramach projektów szkoleniowych i informacyjnych. 31 S t r o n a

32 Rysunek 9. Analiza CHAID z uwzględnieniem Priorytetu (Źródło: Badanie CATI) TAK 49% NIE 51% PRIORYT. I, III, IV, VII I, IX TAK 63% NIE 37% PRIORYTET V, VI, VII TAK 49% NIE 51% NGO, uczelnie, przedsiębiorcy TAK 67% NIE 33% JST, JEDNOSTKI JST TAK 67% NIE 33% JEDNOSTKI PAŃSTWOWE, INNE TAK 41% NIE 59% NGO, JST, INNE TAK -41%, NIE 59% DORADCZE, Z PRZEWAGĄ DORADCZYCH TAK 81%, NIE 19% UCZELNIE, PRZEDSIĘBIORCY, JEDNOSTKI JST, INNE TAK 60%, NIE 40% POZOSTAŁE TYPY TAK 65%, NIE 35% PRIORYTET II TAK 13% NIE 87% PRIORYTET IX TAK 37% NIE 63% SZKOLENIOWE, INFORMACYJNE TAK -26%, NIE 74% ZRÓWNOWAŻONE, DORADCZE, BADAWCZE TAK 63%, NIE -37% 32 S t r o n a

33 2.2 Przyczyny nie kupowania gadżetów Wyniki badań pozwalają przypuszczać, iż proces podejmowania decyzji o kupnie gadżetów często jest nie podparty głębszymi przemyśleniami. Konsekwentnie, wielu spośród beneficjentów, którzy nie zdecydowali się na zakup tego typu materiałów informacyjno promocyjnych nie potrafi precyzyjnie odtworzyć przyczyn dla których tak uczyniono. Przeważający odsetek podaje niewiele mówiące odpowiedzi typu nie było to planowane, gadżety nie zostały umieszczone w budżecie, lub nie było potrzeby, nie braliśmy tego pod uwagę. Ta ostatnia odpowiedź szczególnie często podawana była przez przedstawicieli projektów badawczych i informacyjnych. Być może jest to spowodowane faktem, iż w projektach tych nie ma okoliczności, które w sposób bezpośredni prowokowałyby zakup gadżetów np. zakup materiałów do pisania na okoliczność szkoleń, bądź też brakiem wyraźnie ograniczonej grupy uczestników projektu naturalnych odbiorców gadżetów. Konkretne przyczyny, świadczące o przemyśleniu tego problemu podaje znacznie mniejszy odsetek badanych. Wśród nich warto zwrócić uwagę na odpowiedzi świadczące o racjonalności ekonomicznej - 17% badanych nie zdecydowało się na zakup gadżetu z powodu małego budżetu, 14% wprost mówiło o celowym szukaniu oszczędności. Ogółem spontanicznie wskazywane przyczyny nie kupowania gadżetów układają się w trzy główne grupy. Grupa pierwsza odnosi się do braku możliwości zakupu z powodu nie wpisania gadżetów do wniosku, lub niskiego budżetu (66%). Grupa druga skupia odpowiedzi wskazujące na brak potrzeby zakupu gadżetów (41%), zaś grupa trzecia na myślenie w kategoriach oszczędności (14%) (por. Rysunek 10) Rysunek 10. Przyczyny nie kupowania gadżetów (odpowiedzi spontaniczne) 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% BRAK MOŻLIWOŚCI OGÓŁEM nie było planowane, nie zostały umieszczone w brak funduszy, za mały budżet nie było zgody inst.nadrzędnej/ kierownictwa 1% 17% 5 66% BRAK POTRZEBY OGÓŁEM nie było potrzeby, nie braliśmy tego pod uwagę specyfika projektu, programu nie wymagała gadżetów stosowaliśmy inne formy promocji mały projekt, mała wartość projektu, mało klient nie chciał gadżetów dla takich osób-beneficjentów nie są potrzebne 7% 4% 6% 1% 26% 41% Z POWODU OSZCZĘDNOŚCI OGÓŁEM dla niższych kosztów, niższego udziału własnego zbędne, szkoda pieniędzy, racjonalność wydatków INNE OGÓŁEM planujemy zakup nie wiem, nie ja o tym decydowałem, trudno 9% 5% 3% 1% 14% N=553, NIE KUPUJĄCY GADŻETÓW Kapitalikami oznaczone zostały odpowiedzi zbiorcze obejmujące odpowiedzi szczegółowe oznaczone małymi literami. Źródło: Badanie CATI Warto zwrócić uwagę na różnice w sposobie argumentacji rysujące się w kontekście Priorytetów oraz typów projektów. I tak, od omówionego wcześniej wzorca odbiegają przedstawiciele Priorytetu I, III i V, którzy to 33 S t r o n a

34 częściej niż na brak możliwości wskazują na brak potrzeby zakupu gadżetów. Podobną hierarchię przyczyn obserwujemy w przypadku projektów informacyjnych i badawczych. Chęcią oszczędności brak zakupu gadżetów argumentowali zaś przede wszystkim beneficjenci w ramach Priorytetu I i IX oraz beneficjenci realizujący projekty z przewagą elementów szkoleniowych (por. Rysunek 11, Tabela 7). Rysunek 11. Przyczyny nie kupowania gadżetów (odpowiedzi spontaniczne) z względu na typ projektu. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%100% OGÓŁEM (N=553) szkoleniowe (N=253) z przewagą elem. szkoleniowych (N=134) doradcze/z przewagą elem. doradczych (N=20) informacyjne/z przewagą elem. informacyjnych (N=25) badawcze/przewagą elem. badawczych (N=13) projekty zrównoważone (N=72) nie wiem/żadne z powyższych (N=32) 14% 3% 10% 3% 4% 17% 0% 0% 14% 1% 17% 9% 6% 25% 66% 41% 71% 38% 64% 37% 41% 35% 63% 57% 66% 43% 41% 50% 87% 85% BRAK MOŻLIWOŚCI OGÓŁEM Z POWODU OSZCZĘDNOŚCI OGÓŁEM BRAK POTRZEBY OGÓŁEM INNE OGÓŁEM Źródło: Badanie CATI Tabela 7. Przyczyny nie kupowania gadżetów (odpowiedzi spontaniczne) ze względu na Priorytet. Kolorem zaznaczono najważniejszą przyczynę. BRAK MOŻLIWOŚCI BRAK POTRZEBY Z POWODU OSZCZĘDNOŚCI INNE OGÓŁEM OGÓŁEM OGÓŁEM OGÓŁEM OGÓŁEM (N=553) 66% 41% 14% 3% KOMPONENT CENTRALNY (N=226) KOMPONENT REGIONALNY (N=323) KOMPONENT 6 31% 8% 7% 66% 41% 15% 3% PRIORYTET I (N=22) 28% 66% 18% 24% II (N=85) 79% 21% 5% 0% III (N=20) 3 36% 9% 37% IV (N=30) 59% 28% 11% 11% V (N=42) 30% 53% 11% 1 VI (N=80) 79% 47% 15% 1% VII (N=70) 66% 40% 11% 5% VIII (N=55) 60% 49% 8% IX (N=100) 63% 38% 18% 3% X (N=4) 17% 17% 0% 67% Źródło: Badanie CATI 34 S t r o n a

35 3 RODZAJE KUPOWANYCH GADŻETÓW Rozdział ten zawiera charakterystykę rodzaju, liczby różnorodnych gadżetów oraz ilości poszczególnych rodzajów zakupowanych gadżetów. Czytelnik znajdzie w nim odpowiedź na następujące pytanie badawcze: Jakiego rodzaju gadżety są kupowane w poszczególnych typach projektu (np. projekt szkoleniowy lub szkoleniowo-doradczy: notes, długopis, teczka na materiały itp.)? Nota metodologiczna: Rodzaje kupowanych gadżetów identyfikowane były w pytaniu spontanicznym. Respondenci pytani byli o to, jakie gadżety kupowali w trakcie trwania projektu. Następnie ich odpowiedzi były kodowane wedle klucza kategoryzacyjnego. Dla celów analizy kupowane gadżety podzielone zostały na dwie grupy: Materiały informacyjno promocyjno szkoleniowe: zaliczono do nich gadżety o charakterze biurowym, przeznaczone do wykorzystania w trakcie szkoleń/konferencji np. artykuły do pisania, notesy, teczki, pamięć USB, naklejki, płyty cd. Typowe gadżety: zaliczono do nich przedmioty o innym przeznaczeniu niż wykorzystanie w trakcie spotkań, czy też konferencji. Do grupy tej zaliczono np.: kubki, torby, plecaki, elementy ubioru itp. W dalszej części raportu wyniki prezentowane są w odniesieniu do beneficjentów kupujących gadżety. 3.1 Skala zróżnicowania zakupów gadżetów w zakresie materiałów informacyjno promocyjno szkoleniowych i typowych gadżetów Badanie pokazało, iż beneficjenci Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki częściej kupują gadżety będące materiałami informacyjno-promocyjno-szkoleniowymi niż typowe gadżety. Pierwszy rodzaj gadżetów kupowało 84% badanych, zaś rodzaj drugi 71%. Warto zauważyć, iż dość liczna jest grupa projektodawców zamawiających jedynie materiały o charakterze informacyjno-promocyjno-szkoleniowym (29%). Wyłącznie typowe gadżety zamawia zaś jedynie 17% projektodawców. Ponad połowa badanych wykorzystuje jedne i drugie materiały (por. Rysunek 12). Rysunek 12. Odsetek kupujących materiały informacyjno promocyjno szkoleniowe oraz typowe gadżety OGÓŁEM ORAZ WŚRÓD PROJEKTÓW ZAKOŃCZONYCH 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% MATERIAŁY INFORMACYJNO-PROMOCYJNO- SZKOLENIOWE TYPOWE GADŻETY INNE 0 4% 3% 84% 78% 71% 70% ZARÓWNO m. informacyjno-promocyjno - szkoleniowe i gadżety TYLKO m. informacyjno-promocyjno -szkoleniowe TYLKO gadżety 29% 30% 17% 2 54% 48% OGÓŁEM (N=453) PROJEKTY ZAKOŃCZONE - OGÓŁEM (N=157) Źródło: Badanie CATI 35 S t r o n a

36 Warto zwrócić uwagę na odmienne wykorzystanie materiałów promocyjnych przez beneficjentów poszczególnych Priorytetów oraz realizujących projekty o odmiennym charakterze. Komponent centralny, w porównaniu z regionalnym charakteryzuje nieco większy odsetek kupujących gadżety w postaci materiałów informacyjno - promocyjno szkoleniowych. Większość beneficjentów tego komponentu (63%) zamawia zarówno typowe gadżety jak i najbardziej powszechne materiały informacyjno - szkoleniowe. W grupie tej, w przeciwieństwie do komponentu regionalnego, praktycznie nie ma natomiast beneficjentów ograniczających się tylko do typowych gadżetów (5% w porównaniu do 18% w komponencie regionalnym). Wśród beneficjentów PO KL obserwujemy trzy wzorce w zakresie wyboru gadżetów. W pierwszym przypadku wybierane są zarówno typowe gadżety jak i materiał informacyjno promocyjno szkoleniowe. Wzorzec ten typowy jest dla Priorytetu I, II oraz X. W drugim przypadku wybierane są albo obydwa typy gadżetów lub też tylko materiały informacyjno promocyjno szkoleniowe, co typowe jest dla Priorytetu III, IV, V, VI i VIII. W trzecim przypadku, liczna jest grupa beneficjentów wybierających tylko typowe gadżety. Wzorzec taki najczęściej obserwujemy wśród projektodawców Priorytetu VII oraz IX. W projektach szkoleniowych, doradczych, badawczych oraz zrównoważonych częściej niż typowe gadżety kupuje się materiały informacyjno promocyjno szkoleniowe. Odwrotną tendencje obserwujemy w przypadku projektów informacyjnych. Ogółem pod względem rodzaju kupowanych gadżetów najbardziej wyróżniają się projekty badawcze (w których kupowane gadżety są najmniej zróżnicowane). Większość respondentów reprezentujących tego typu projekty zamawia tylko gadżety o charakterze materiałów informacyjno promocyjno szkoleniowych. Warto też zwrócić uwagę, iż relatywnie największy odsetek kupujących tylko gadżety obserwujemy wśród projektów informacyjnych oraz projektów, których beneficjenci nie potrafili przyporządkować do żadnego z typów (por.rysunek 15) Rysunek 13. Odsetek kupujących materiały informacyjno promocyjno szkoleniowe i typowe gadżety ze względu na typ projektu. 0% 20% 40% 60% 80% 100% 120% OGÓŁEM (N=453) 4% 71% 84% TYP PROJEKTU szkoleniowe (N=167) z przewagą elem. szkoleniowych (N=96) doradcze/z przewagą elem. doradczych (N=38) informacyjne/z przewagą elem. informacyjnych (N=13) badawcze/przewagą elem. badawczych (N=16) projekty zrównoważone (N=78) nie wiem/żadne z powyższych (N=31) 1% 6% 1% 0% 8% 1 10% 43% 86% 65% 84% 77% 97% 67% 75% 80% 81% 91% 75% 61% 68% MATERIAŁY INFORMACYJNO-PROMOCYJNO- SZKOLENIOWE TYPOWE GADŻETY INNE Źródło: Badanie CATI 36 S t r o n a

37 Rysunek 14. Odsetek kupujących tylko gadżety, tylko materiały informacyjno promocyjno szkoleniowe oraz obydwie kategorie. Ze względu na Priorytet. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% OGÓŁEM KOMPONENT CENTRALNY (N=180) KOMPONENT REGIONALNY (N=265) 54% 63% 53% 29% 29% 31% 17% 5% 18% PRIORYTET I (N=32) PRIORYTET II (N=13) PRIORYTET III (N=57) PRIORYTET IV (N=58) PRIORYTET V (N=47) PRIORYTET VI (N=64) PRIORYTET VII (N=79) PRIORYTET VIII (N=91) PRIORYTET IX (N=49) PRIORYTET X (N=6) 86% 84% 59% 6 53% 61% 66% 47% 38% 30% 100% 7% 8% 33% 35% 43% 29% 14% 49% 3 7% 8% 8% 3% 8% 20% 4% ZARÓWNO m. informacyjno-promocyjno - szkoleniowe i gadżety TYLKO m. informacyjno-promocyjno -szkoleniowe TYLKO gadżety Źródło: Badanie CATI Rysunek 15. Odsetek kupujących tylko gadżety, tylko materiały informacyjno promocyjno szkoleniowe oraz obydwie kategorie. Ze względu na typ projektu. 0% 20% 40% 60% 80% 100% OGÓŁEM (N=453) 54% 29% 17% TYP PROJEKTU szkoleniowe (N=167) 50% 35% 14% z przewagą elem. szkoleniowych (N=96) 6 23% 16% doradcze/z przewagą elem. doradczych (N=38) 64% 33% 3% informacyjne/z przewagą elem. informacyjnych (N=13) 55% 20% 25% badawcze/przewagą elem. badawczych (N=16) 24% 57% 19% projekty zrównoważone (N=78) 67% 23% 7% nie wiem/żadne z powyższych (N=31) 29% 3 39% m. informacyjno-promocyjno -szkoleniowe i gadżety TYLKO m. informacyjno-promocyjno -szkoleniowe TYLKO gadżety Źródło: Badanie CATI 37 S t r o n a

38 3.2 Liczba kupowanych typów gadżetów Projektodawcy PO KL różnią się pod względem liczby zamawianych typów gadżetów. Najczęściej kupowano trzy (26%) lub pięć (24%) rożnych typów gadżetów. Tylko jeden typ gadżetów zamawiało 13% projektodawców, 45% zamawiało dwa lub trzy gadżety, a cztery i więcej 4. (por. Rysunek 16). Odsetek tych, którzy zakupywali największą liczbę projektów 5 lub więcej wyższy był w projektach w ramach komponentu centralnego (komponent centralny 31%, regionalny 23%) oraz w przypadku projektów w ramach Priorytetu II (79%) oraz X (78%), najniższa zaś w przypadku projektów realizowanych w ramach Priorytetu I (14%), V i VII (po 15%) oraz IX (17%) (por. Rysunek 16). Rysunek 16. Zróżnicowane zakupów w zakresie gadżetów i materiałów informacyjno promocyjno-szkoleniowych. liczba kupowanych rodzajów ze względu na priorytet, wartość projektu, czas trwania projektu oraz typ projektu. 0% 20% 40% 60% 80% 100% OGÓŁEM (N=453) 13% 19% 26% 18% 24% KOMPONENT CENTRALNY (N=180) KOMPONENT REGIONALNY (N=265) 7% 14% 14% 19% 23% 26% 25% 17% 31% 23% PRIORYTET I (N=32) PRIORYTET II (N=13) PRIORYTET III (N=57) PRIORYTET IV (N=58) PRIORYTET V (N=47) PRIORYTET VI (N=64) PRIORYTET VII (N=79) PRIORYTET VII (N=91) PRIORYTET IX (N=49) PRIORYTET X (N=6) WARTOŚĆ PROJEKTU DO 100 tys. (N=121) tys. (N=148) tys. (N=103) 1 mln-5 mln (N=65) 5 mln + (N=15) CZAS TRWANIA PROJEKTU do 6 miesięcy (N=88) od 6 do 12 miesięcy (N=105) od 12 do 18 miesięcy (N=95) 18 + (N=165) 5% 5% 8% 5% 6% 4% 10% 10% 1 0% 13% 7% 11% 6% 5% 4% 5% 8% 0% 5% 20% 20% 15% 17% 26% 28% 15% 13% 15% 31% 18% 13% 20% 19% 15% 13% 16% 33% 20% 18% 2 26% 28% 21% 26% 35% 28% 37% 46% 31% 30% 38% 27% 27% 20% 27% 27% 18% 55% 15% 79% 16% 20% 78% 13% 14% 13% 2 18% 26% 21% 18% 16% 15% 1 19% 28% 33% 37% 35% 41% 39% 29% 21% 23% 14% 15% 15% 17% 13% 17% 19% 13% Źródło: Badanie CATI 38 S t r o n a

39 Najwyższy odsetek projektów, w których zakupiono 5 lub więcej gadżetów odnotowano w przypadku projektów z przewagą elementów szkoleniowych (35%) oraz wśród projektów zrównoważonych (38%) (por. Rysunek 17). Rysunek 17. Zróżnicowane zakupów w zakresie gadżetów i materiałów informacyjno promocyjno-szkoleniowych. liczba kupowanych rodzajów ze względu na TYP PROJEKTU 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% OGÓŁEM (N=453) 13% 19% 26% 18% 24% TYP PROJEKTU szkoleniowe (N=167) 11% 24% 31% 16% 19% z przewagą elem. szkoleniowych (N=96) 9% 18% 2 17% 35% doradcze/z przewagą elem. doradczych (N=38) 13% 6% 25% 3 24% informacyjne/z przewagą elem. informacyjnych (N=13) 31% 25% 20% 2 badawcze/przewagą elem. badawczych (N=16) 30% 8% 39% 20% 3% projekty zrównoważone (N=78) 9% 1 29% 13% 38% nie wiem/żadne z powyższych (N=31) 29% 26% 16% 19% 9% Źródło: Badanie CATI Ogółem beneficjenci realizujący projekty w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki zamawiali średnio 3,4 rodzaje gadżetów, w tym 2 przedmioty klasyfikowane jako materiały informacyjno promocyjno szkoleniowe i 1,4 przedmiotu klasyfikowanego jako typowy gadżet. W trakcie zrealizowanych wywiadów w studiach przypadków podkreślano, iż wybierając gadżety kierowano się z jednej strony różnymi zadaniami realizowanymi w ramach projektu (np. szkolenia, relacje z mediami, kontakty z partnerami), z drugiej, brano pod uwagę różne grupy beneficjentów (ich otoczenie). Implikacją tego jest zakup gadżetów w zestawach. Wybierano je w taki sposób, by w kompletach znalazło się coś dla każdego i na każdą okazje. Stąd tak niezmiernie rzadko ograniczano się tylko do zakupu jednego rodzaju gadżetu. Typowy sposób myślenia w tym względzie obrazuje poniższa wypowiedź. Krówka to jest po to, Ŝe jak ktoś ją weźmie Ŝeby mu słodko raz było, drugi raz, Ŝeby sobie o nas miło pomyślał. Długopisy, notesy typowo na konferencję. No kombinowaliśmy ten zestaw w ten sposób, Ŝeby od małego do duŝego było przydatne. Nie jest on przypadkowo wybrany, tylko Ŝeby kaŝdy gadŝet miał swoje zastosowanie ( ) Priorytet IX, projekt informacyjny Najbardziej zróżnicowane gadżety zamawiane były w ramach Priorytetu X Pomoc Techniczna (średnio 8,4, w tym 5 to typowe gadżety). Nie dziwi to jednak w świetle skali i charakteru zadań realizowanych w ramach tego Priorytetu. Większe zróżnicowanie zakupów w zakresie gadżetów obserwujemy w przypadku projektów realizowanych w ramach komponentu centralnego (średnio 4,1 kategorii przedmiotów), w szczególności w Priorytecie II (średnio 5,8, w 79% kupowano więcej niż 5 rodzajów gadżetów) niż regionalnego (średnio 3,4 kategorii przedmiotów). Najmniej zróżnicowane zakupy w zakresie gadżetów prowadzili natomiast projektodawcy Priorytetu IX, wśród których ponad połowa zamawiała tylko 2 gadżety. Warto zwrócić uwagę, iż zróżnicowanie w zakresie wykorzystania gadżetów rośnie niemalże proporcjonalnie wraz z wartości projektu oraz jego czasem trwania. I tak, beneficjenci projektów poniżej 100 tys. PLN oraz nie trwających dłużej niż 6 miesięcy średnio zamawiali około 2-3 typu gadżety, podczas gdy wskaźnik ten dla projektów powyżej 1 mln oraz trwających powyżej 18 miesięcy przekracza 4 typy gadżetów (por. Rysunek 18). 39 S t r o n a

40 Rysunek 18. Zróżnicowane zakupów w zakresie gadżetów i materiałów informacyjno promocyjno-szkoleniowych. Średnia liczba kupowanych rodzajów ze względu na Priorytet, typ jednostki, wartość projektu oraz czas trwania projektu OGÓŁEM (N=453) PROJEKTY ZAKOŃCZONE - OGÓŁEM (N=157) 2 1,7 1,4 1,3 KOMPONENT CENTRALNY (N=180) KOMPONENT REGIONALNY (N=265) 2,6 2 1,4 1,5 PRIORYTET I (N=32) PRIORYTET II (N=13) PRIORYTET III (N=57) PRIORYTET IV (N=58) PRIORYTET V (N=47) PRIORYTET VI (N=64) PRIORYTET VII (N=79) PRIORYTET VIII (N=91) PRIORYTET IX (N=49) PRIORYTET X (N=6) TYP JEDNOSTKI jednostki JST (N=82) jednostki państwowe (N=5) JST (N=123) NGO (N=101) przedsiębiorcy (N=113) uczelnie/jednostki B+R (N=23) WARTOŚĆ PROJEKTU DO 100 tys. (N=121) tys. (N=148) tys. (N=103) 1 mln-5 mln (N=65) 5 mln + (N=15) CZAS TRWANIA PROJEKTU do 6 miesięcy (N=88) od 6 do 12 miesięcy (N=105) od 12 do 18 miesięcy (N=95) 18 + (N=165) 1,7 2,2 3,6 2,3 1,3 2,7 1,5 2,4 1 2,2 1,1 1,9 1,8 2,5 1 1,5 1,4 3,4 1,8 2,9 1,9 1,9 2,2 2,6 1,3 2,1 2,2 2,5 2,7 1,3 1,9 2,3 2,3 1,2 1,2 1,9 1,2 1,5 1,1 1,2 1,3 1 1,3 1,4 2 1,6 1,1 1,9 2,2 5 średnia liczba kupowanych rodzajów - materiały informacyjno-promocyjne o charakterze szkoleniowym średnia liczba kupowanych rodzajów - typowe gadżety Źródło: Badanie CATI Spośród projektów różnego typu najmniej zróżnicowaną ofertą gadżetów dysponowali projektodawcy realizujący projekty badawcze lub z przewagą elementów badawczych. Poziom zróżnicowania wykorzystania gadżetów w pozostałych typach projektów pozostaje bardzo zbliżony (por. Rysunek 19). 40 S t r o n a

41 Rysunek 19. Zróżnicowane zakupów w zakresie gadżetów i materiałów informacyjno promocyjno-szkoleniowych. Średnia liczba kupowanych rodzajów ze względu na typ projektu OGÓŁEM (N=453) TYP PROJEKTU szkoleniowe (N=167) z przewagą elem. szkoleniowych (N=96) doradcze/z przewagą elem. doradczych (N=38) informacyjne/z przewagą elem. informacyjnych (N=13) 2 2 2,2 2,6 1,8 1,4 1,2 1,6 1 2,2 badawcze/przewagą elem. badawczych (N=16) 1,9 0,7 projekty zrównoważone (N=78) 2,3 1,5 nie wiem/żadne z powyższych (N=31) 1,5 1,5 średnia liczba kupowanych rodzajów -materiały informacyjno-promocyjne o charakterze szkoleniowym średnia liczba kupowanych rodzajów - typowe gadżety Źródło: Badanie CATI 3.3 Liczba kupowanych sztuk gadżetów w ramach poszczególnych typów Informacje podane w niniejszym podrozdziale zostały zebrane na podstawie badania dokumentacji w ramach badania Desk Research w ramach kodowania informacji dotyczących gadżetów znajdujących się we wnioskach o dofinansowanie oraz wnioskach o płatność. Rysunek 20. Odsetek projektodawców określających liczbę kupowanych gadżetów w zebranej dokumentacji (wniosku o dofinansowanie lub we wnioskach o płatność) Źródło: Analiza dokumentacji w ramach Desk Research Analizowane wnioski o płatność zawierały dużo luk w zakresie inforamcji dotyczącej liczby kupionych gadżetów. Ogółem informacja taka podana została w stosunku do 54% zidentyfikowanych gadżetów, zaś nie podana w 46%. Liczbę przynajmniej jednego z kupowanych gadżetów określiło we wniosku 59% projektodawców. Całkowita liczba kupowanych gadżetów zawiera się w przedziale od 1 do Razem objęci badaniem projektodawcy zakupili gadżetów, co daje średnio 585 gadżetów na jeden projekt. Liczba ta zawyżona jest jednak znacznie przez skrajne wartości powyżej 6000 gadżetów. Ogółem 25% projektodawców kupowało łącznie poniżej 36 sztuk gadżetów (I kwartyl), 50% poniżej 89 sztuk gadżetów (mediana), a 75% poniżej 323 gadżetów (III kwartyl). 41 S t r o n a

42 Rysunek 21. Rozkład liczby kupowanych gadżetów, N=68 projekty, w których podano liczbę kupowanych gadżetów - przedziały. liczba zakupionych gadźetów liczba wskazań 585,6 średnia lub mniej od 11 do 20 od 21 do 50 35,9 89,6 od 51 do 100 od 101 do 200 liczba zakupionych gadżetów 323 I kwartyl mediana III Kwartyl od 201 powyzej do Poszczególne wskazania zakupu gadżetów Źródło: Analiza dokumentacji w ramach Desk Research Średnio trzykrotnie więcej gadżetów kupowanych jest przez projektodawców w ramach komponentu centralnego niż komponentu regionalnego. Spośród różnego typu projektów, relatywnie najwięcej sztuk gadżetów kupowano w projektach informacyjnych. Liczba kupowanych gadżetów rośnie także wraz z wartością projektu. Rysunek 22. Liczba kupowanych gadżetów zróżnicowania OGÓŁEM (N=68) komponent centralny (N=22) komponent regionalny (N=45) TYP PROJEKTU szkoleniowe (N=34) z przewagą elem. szkoleniowych (N=14) informacyjne/z przewagą elem. informacyjnych (N=7) projekty zrównoważone (N=14) WARTOŚĆ PROJEKTU do 100 tys. (N=29) tys. (N=23) tys. (N=11) 1 mln-2 mln (N=3) 1mln + (N=5) 585, ,57 555,8 577,81 342,5 891,21 689,95 124,93 556,23 370, ,6 3672,2 Źródło: Analiza dokumentacji w ramach Desk Research 42 S t r o n a

43 3.4 Rodzaje kupowanych gadżetów Najczęściej kupowanym rodzajem gadżetów są wykorzystywane w trakcie szkoleń/konferencji/spotkań artykuły do pisania. Zamawia je trzech na czterech (76%) projektodawców PO KL. Ponad połowa (59%) dodaje do tego notesy, czy też skoroszyty, a ponad jedna trzecia (37%) teczki kartonowe. Wśród najczęściej zamawianych typowych gadżetów dominują kubki (25%) oraz torby i plecaki (24%). Dość popularne są także smycze, elementy ubioru oraz kalendarze i pamięć USB (ponad 10% wskazań dla każdego typy gadżetu). Pełną paletę kupowanych gadżetów przedstawia rysunek (por. Rysunek 23). Jak obrazują to tabele w dalszej części rozdziału zestaw gadżetów kupowany w poszczególnych typach projektów (realizujących nominalnie odmienne cele) pozostaje bardzo zbieżny i obserwujemy tylko nieznaczne różnice w dokonywanych wyborach. Najbardziej powszechne gadżety we wszystkich typach projektów to artykuły do pisania, notesy, teczki, kubki, torby, smycze, a w dalszej kolejności kalendarze, elementy ubioru, pamięć USB. Ogółem różnice obserwowane pomiędzy poszczególnymi typami projektów są bardzo niewielkie i mieszczą się w granicach błędu statystycznego (por. Tabela 8, Tabela 9). Warto też zwrócić uwagę, na rodzaje gadżetów kupowanych przez projektodawców zamawiających tylko jeden rodzaj gadżetu (ogółem 13% projektodawców kupujących gadżety). W połowie (51%) kupują oni typowe gadżety przede wszystkim elementy ubioru, torby i plecaki, zabawki oraz kalendarze w 44% zaś materiały informacyjno-promocyjno-szkoleniowe artykuły do pisania, oraz pamięć USB (por. Tabela 18). 43 S t r o n a

44 Rysunek 23. Rodzaje kupowanych gadżetów ogółem 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% MATERIAŁY INFORMACYJNO-PROMOCYJNO- SZKOLENIOWE artykuły do pisania - długopisy, ołówki, flamastry itp. notesy, skoroszyty, bruliony, notatniki teczki kartonowe pamięć USB- wolna naklejki, znaczniki pamięć USB z materiałami informacyjnymi/szkoleniowymi płyty CD zestawy konferencyjne spinacze zakładki TYPOWE GADŻETY kubki zwykłe, kubki termostatyczne, filiżanki torby, plecaki, smycze elementy ubioru: koszulki, polary, czapki kalendarze, breloki gry, zabawki, maskotki (różne) akcesoria biurowe, na biurko (przyciski, dziurkacze, zestawy piśmienne np: długopis+pióro podkładki pod mysz, parasolki słodycze: cukierki krówki, artykuły dekoracyjne, plastyczne urządzenia pomiarowe - stacja pogodowa, zegary itp opaski odblaskowe, kamizelki odblaskowe, odblaski kalkulatory termosy akcesoria szkolne (piórniki, kredki, tornistry, zeszyty itp.) książki, słowniki (różne) zestawy manicure, nożyki, zestawy podróżne pojemniki (różne) akcesoria komputerowe (różne) broszki/znaczki siatki ekologiczne albumy na zdjęcia INNE tablice informacyjne, rejestracyjne, korkowe itp. balony plakietki (stojące, wiszące, reklamowe itp.) 11% 7% 6% 1% 1% 25% 24% 18% 17% 11% 5% 5% 4% 4% 3% 3% 3% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 4% 1% 1% 37% 59% 71% 76% 84% Źródło: Badanie CATI 44 S t r o n a

45 Tabela 8. Rodzaje kupowanych gadżetów ze względu na typ projektu. Projekty szkoleniowe, z przewagą szkoleniowych oraz doradcze. szkoleniowe (N=167) z przewagą elem. Szkoleniowych (N=96) doradcze/z przewagą elem. doradczych (N=38) artykuły do pisania - długopisy, ołówki, flamastry 77% artykuły do pisania - długopisy, ołówki, flamastry itp. 80% notesy, skoroszyty, bruliony, notatniki 80% notesy, skoroszyty, bruliony, notatniki 61% notesy, skoroszyty, bruliony, notatniki 60% artykuły do pisania - długopisy, ołówki, flamastry 78% teczki kartonowe 37% teczki kartonowe 46% teczki kartonowe 59% kubki zwykłe, kubki termostatyczne, filiżanki 20% torby, plecaki, 35% smycze 28% torby, plecaki, 19% kubki zwykłe, kubki termostatyczne, filiżanki 31% kubki zwykłe, kubki termostatyczne, filiżanki 20% smycze 18% smycze 24% pamięć USB- wolna 15% elementy ubioru: koszulki, polary, czapki 17% kalendarze, 19% torby, plecaki, 13% pamięć USB- wolna 1 elementy ubioru: koszulki, polary, czapki 16% kalendarze, 8% breloki 9% pamięć USB- wolna 10% gry, zabawki, maskotki (różne) 8% kalendarze, 8% pamięć USB z materiałami 10% zakładki 8% pamięć USB z materiałami informacyjnymi 5% naklejki, znaczniki 10% płyty CD 7% parasolki 5% akcesoria biurowe, na biurko (przyciski, dziurkacze, 7% elementy ubioru: koszulki, polary, czapki 4% zestawy piśmienne np: długopis+pióro 4% zestawy piśmienne np: długopis+pióro 6% -pamięć USB z materiałami informacyjnymi 4% artykuły dekoracyjne, plastyczne, malowanki, obrazki, poduszki 4% spinacze 5% naklejki, znaczniki 4% płyty CD 3% zestawy konferencyjne, 5% ramki na zdjęcia, antyramy itp 4% akcesoria biurowe, na biurko (przyciski, dziurkacze, 3% podkładki pod mysz, 4% podkładki pod mysz, 3% zszywacze, linijki, podstawki itp.) podkładki pod mysz, słodycze: cukierki krówki, 3% termosy 3% akcesoria szkolne (piórniki, kredki, tornistry, zeszyty itp.) odblaski 3% akcesoria biurowe, na biurko (przyciski, dziurkacze opaski odblaskowe, kamizelki odblaskowe balony 3% zestawy manicure, nożyki, zestawy podróżne kalkulatory broszki/znaczki rolap Źródło: Badanie CATI 45 S t r o n a

46 Tabela 9. Rodzaje kupowanych gadżetów ze względu na typ projektu. Projekty informacyjne, badawcze oraz zrównoważone informacyjne/z przewagą elem. informacyjnych (N=13) badawcze/przewagą elem. badawczych (N=16) projekty zrównoważone (N=78) artykuły do pisania - długopisy, ołówki, 75% artykuły do pisania - długopisy, ołówki, flamastry 74% artykuły do pisania - długopisy, ołówki, flamastry 89% notesy, skoroszyty, bruliony, notatniki 43% notesy, skoroszyty, bruliony, notatniki 50% notesy, skoroszyty, bruliony, notatniki 7 smycze 26% teczki kartonowe 43% teczki kartonowe 35% teczki kartonowe 23% pamięć USB z materiałami informacyjnymi 15% torby, plecaki, 33% torby, plecaki, 2 torby, plecaki, 14% kubki zwykłe, kubki termostatyczne, filiżanki 33% kalendarze, 13% kalendarze, 1 pamięć USB- wolna 15% gry, zabawki, maskotki (różne) 13% gry, zabawki, maskotki (różne) 9% elementy ubioru: koszulki, polary, czapki 15% naklejki, znaczniki 13% kubki zwykłe, kubki termostatyczne, filiżanki 8% kalendarze, 11% kubki zwykłe, kubki termostatyczne, filiżanki 1 podkładki pod mysz, 8% smycze 9% elementy ubioru: koszulki, polary, czapki 11% tablice informacyjne, rejestracyjne, korkowe itp. 8% naklejki, znaczniki 9% podkładki pod mysz, 11% pamięć USB- wolna 7% parasolki 8% breloki 11% opaski odblaskowe, kamizelki odblaskowe 7% siatki ekologiczne 7% słodycze: cukierki krówki, 11% breloki 6% termosy, 5% pamięć USB z materiałami informacyjnymi 10% akcesoria biurowe, na biurko (przyciski, dziurkacze 5% zestawy piśmienne np: długopis+pióro 10% tablice informacyjne, rejestracyjne, korkowe itp. 4% etui (na płyty CD, dokumenty itp.) 10% breloki 4% spinacze 10% zestawy konferencyjne, 4% książki, słowniki (różne) 10% albumy na zdjęcia 4% urządzenia pomiarowe - stacja pogodowa, zegary 10% plakietki (stojące, wiszące, reklamowe itp.) 4% artykuły dekoracyjne, plastyczne, 10% gry, zabawki, maskotki (różne) 3% zestawy manicure, nożyki, zestawy podróżne 10% zestawy piśmienne np: długopis+pióro 3% akcesoria komputerowe (różne) 10% pamięć USB z materiałami informacyjnymi pojemniki (różne) 10% książki, słowniki (różne) pamięć USB- wolna urządzenia pomiarowe - stacja pogodowa, zegary artykuły dekoracyjne, plastyczne, akcesoria szkolne broszki/znaczki karty pocztowe Źródło: Badanie CATI 46 S t r o n a

47 3.5 Rodzaje kupowanych gadżetów według wniosków o płatność Analiza wniosków o płatność pokazała, iż sposób rozliczania kupna gadżetów daleki jest od precyzyjności. Opis wydatków w większości nie umożliwia wydobycia informacji na temat szczegółów dotyczących zakupu gadżetów. Projektodawcy we wnioskach o płatność nie zawsze wyszczególniają konkretne rodzaje kupowanych gadżetów, czy też materiałów informacyjno promocyjno szkoleniowych. Częstą praktyką jest używanie w opisie bardzo ogólnych kategorii, pod którymi nie wiadomo co się kryje np. materiały papiernicze/biurowe, czy po prostu gadżety. Wydatki na gadżety często łączone są też z wydatkami na inne materiały informacyjne, promocyjne czy też szkoleniowe (np. dydaktyczne) w szerokie kategorie takie jak gadżety/materiały informacyjno/promocyjno/reklamowe. Ogólnie jednak z przeprowadzanej analizy wniosków o płatność wyłania się bardzo zbliżony obraz popularności poszczególnych gadżetów do wyników otrzymanych w badaniach CATI. Pierwsze miejsce zajmują w nim szeroko rozumiane materiały informacyjno promocyjno szkoleniowe. Wśród typowych gadżetów największym powodzeniem cieszą się kubki, elementy ubioru, kalendarze oraz torby. Tabela 10. Rodzaje kupowanych gadżetów według wniosków o płatność KATEGORIA OPISU CZĘSTOŚĆ NIE ZIDENTYFIKOWANO WYDATKÓW NA GADŻETY 45% MATERIAŁY INFORMACYJNO-PROMOCYJNE O CHARAKTERZE SZKOLENIOWYM (BIUROWYM): 31% materiały papiernicze/ biurowe - ogólnie 1 artykuły do pisania - długopisy, ołówki, flamastry itp. 11% notesy, skoroszyty, bruliony, zeszyty, notatniki, organizery, bloczki, bloki biurowe 6% teczki, teczki kartonowe, teczki konferencyjne/osobowe 5% pamięć USB- ogólnie 4% komplety materiałów szkoleniowo-informacyjnych/szkoleniowo-promocyjnych/zestawy materiały 4% konferencyjne - ogólnie płyta CD z prezentacją na temat projektu/materiałami konferencyjnymi segregatory 1% płyty CD 0% KATEGORIE ZBIORCZE 28% zestawy gadżetów promocyjnych/materiałów promocyjnych 16% gadżety 8% ogólnie gadżety/materiały informacyjno/promocyjno/reklamowe 7% TYPOWE GADŻETY 14% kubki zwykłe, kubki termostatyczne, filiżanki, bidony 5% elementy ubioru: koszulki, polary, czapki 5% kalendarze, 3% torby, plecaki, torby ekologiczne, torby papierowe 3% książka 1% piórniki 1% baloniki 1% parasolki 1% zestaw manicure 1% zestaw narzędzi 1% Źródło: Analiza dokumentacji w ramach Desk Research 47 S t r o n a

48 4 POPULARNOŚĆ GADŻETÓW EKOLOGICZNYCH W niniejszym rozdziale Czytelnik znajdzie odpowiedź na następujące pytania badawcze: Jaki % beneficjentów zamawia gadżety ekologiczne? Jeśli gadżety ekologiczne nie są zamawiane to jakie są tego bariery, przyczyny? Gadżety ekologiczne cieszą się umiarkowaną popularnością wśród projektodawców Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Kupowało je 39% projektodawców. Na podstawie zrealizowanych case study przypuszczać możemy, iż w większości tych przypadków zakup gadżetów ekologicznych ograniczał się do najbardziej powszechnej siatki/torby ekologicznej. Gadżetów ekologicznych na pewno nie zamawiano natomiast w 4 projektów, a kolejne 18% beneficjentów nie potrafiło się w tej kwestii jednoznacznie wypowiedzieć (sic!) (por. Rysunek 24). Gadżety ekologiczne, nie biorąc pod uwagę beneficjentów Priorytetu Pomoc Techniczna, kupowane są przede wszystkim przez projektodawców Priorytetu I Zatrudnienie i integracja społeczna oraz VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich. Najmniejszą popularnością cieszą się natomiast wśród projektodawców Priorytetu V Dobre zarządzenie oraz VIII Regionalne kadry gospodarki. Na tle innych grup beneficjentów gadżety ekologiczne częściej wybierają samorządy. Generalnie produkty tego typu częściej obserwujemy w projektach dłuższych, o wyższej wartości, w których ogólnie kupuje się więcej gadżetów (por. Rysunek 25) Gadżety ekologiczne najrzadziej kupuje się w projektach czysto szkoleniowych, projektach informacyjnych oraz projektach niezaklasyfikowanych (poniżej 3), najczęściej natomiast w projektach zrównoważonych (51%) (por. Rysunek 26). Rysunek 24. Kupowanie gadżetów ekologicznych. 18% Tak 2 39% Nie 41% 4 Nie wiem 37% OGÓŁEM WSZYSTKIE PROJEKTY (N=453) OGÓŁEM PROJEKTY ZAKOŃCZONE (N=157) Źródło: Badanie CATI 48 S t r o n a

49 Rysunek 25. Odsetek kupujących gadżety ekologiczne ze względu na Priorytet, typ beneficjenta, czas trwania i wartość projektu oraz liczbę i rodzaj kupowanych gadżetów. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% OGÓŁEM (N=453) OGÓŁEM PROJEKTY ZAKOŃCZONE (N=157) KOMPONENT CENTRALNY (N=180) KOMPONENT REGIONALNY (N=265) PRIORYTET I (N=32) PRIORYTET II (N=13) PRIORYTET III (N=57) PRIORYTET IV (N=58) PRIORYTET V (N=47) PRIORYTET VI (N=64) PRIORYTET VII (N=79) PRIORYTET VIII (N=91) PRIORYTET IX (N=49) PRIORYTET X (N=6) TYP BENEFICJENTA jednostki JST (N=82) jednostki państwowe (N=5) JST (N=123) NGO (N=101) przedsiębiorcy (N=113) uczelnie/jednostki B+R (N=23) inne (N=7) WARTOŚĆ PROJEKTU DO 100 tys. (N=121) tys. (N=148) tys. (N=103) 1 mln-5 mln (N=65) 5 mln + (N=15) CZAS TRWANIA PROJEKTU do 6 miesięcy (N=88) od 6 do 12 miesięcy (N=105) od 12 do 18 miesięcy (N=95) 18 + (N=165) LICZBA I RODZAJ KUPOWANYCH GADŻETÓW 1 do 2 (N=146) 3 do 4 (N=197) 5+ (N=110) tylko materiały informacyjno-promocyjno-szkoleniowe (N=131) tylko gadżety (N=77) materiały i gadżety (N=244) 23% 25% 28% 28% 39% 41% 35% 40% 31% 36% 4 39% 39% 37% 36% 34% 35% 33% 49% 34% 41% 38% 46% 47% 36% 3 41% 46% 36% 43% 48% 46% 53% 60% 75% 75% Źródło: Badanie CATI 49 S t r o n a

50 Rysunek 26. Odsetek kupujących gadżety ekologiczne ze względu na typ projektu 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% OGÓŁEM (N=453) 39% TYP PROJEKTU szkoleniowe (N=167) 3 z przewagą elem. szkoleniowych (N=96) doradcze/z przewagą elem. doradczych (N=38) 44% 46% informacyjne/z przewagą elem. informacyjnych (N=13) 24% badawcze/przewagą elem. badawczych (N=16) projekty zrównoważone (N=78) 47% 51% nie wiem/żadne z powyższych (N=31) 29% Źródło: Badanie CATI Stosunek do gadżetów ekologicznych opiera się na dwóch fundamentach nieznajomości dostępnej w tym względzie oferty oraz na przekonaniu o wysokiej cenie tego typu gadżetów. O uogólnionym braku wiedzy odnośnie gadżetów ekologicznych świadczyć może pośrednio także fakt, iż prawie jedna piąta badanych nie potrafiła zidentyfikować, czy wśród czynionych zakupów były gadżety ekologiczne, a co trzeci projektodawca nie zmawiającego tego typy gadżetów, w ogóle nie rozważał takiej opcji (nie wpadł na taki pomysł), a co piąty skarżył się zaś, iż w ogóle nie spotkał się z tego typu ofertą. Problem nieznajomości gadżetów ekologicznych bardzo wyraźnie zarysował się w badaniach case study. Dla większości przedstawicieli wizytowanych przez nas instytucji dylemat czy kupować gadżety ekologiczne czy nie, był całkowicie obcy i niezaprzątający głowy. Część rozmówców wręcz z konsternacją reagowała na dotyczące tej kwestii pytania. Dobrze obrazują to poniższe wypowiedzi. Pytanie, co to jest ekologiczne? (...) Priorytet I, projekt szkoleniowy Trudne pytanie. Jakoś nie, nie wiem czy wtedy juŝ chodziły w ogóle słuchy o tych ekologicznych. Jeśli chodzi o propozycje z firmy teŝ to takich propozycji nie mieliśmy ( ) Priorytet IX, projekt informacyjny Warto zwrócić uwagę, iż gorzej poinformowani o ofercie gadżetów ekologicznych są beneficjenci ubiegający się o dofinansowanie w ramach komponentu regionalnego. W to miejsce przedstawiciele projektodawców komponentu centralnego częściej zwracali uwagę na cenę gadżetów ekologicznych oraz brak potrzeby w tym względzie (por. Rysunek 27). W typowej sytuacji, ekologiczność gadżetów w ogóle nie była rozważana na etapie procesu wyboru najkorzystniejszych cenowo ofert. Myślę, Ŝe ta ekologia tak średnio miała wpływ na nasz wybór. Ładne były ( ) Priorytet II, projekt szkoleniowy I powiem, Ŝeby być konsekwentnym, Ŝe ekologia na tym etapie zabierania się za ten temat i konstruowania zapytania o cenę, procedury zamówień, nie braliśmy tego pod uwagę, to nie było kryterium oceny ofert ( ) Priorytet III, projekt szkoleniowy 50 S t r o n a

51 Ogółem prawie 3 na 4 projektodawców niekupujących gadżetów ekologicznych, przy wyborze palety gadżetów w ogóle nie brało pod uwagę ekologiczności produktu. Wzorzec ten typowy jest przede wszystkim dla beneficjentów komponentu regionalnego (7). Beneficjenci komponentu centralnego w ponad połowie nie kupują produktów ekologicznych ponieważ uważają je za droższe, a w ponad jednej trzeciej negatywnie oceniają jakość dostępnej w tym względzie oferty. Dużo mniej powszechnie wyrażano natomiast przekonanie o obniżonej trwałości produktów ekologicznych, czy też ich mniejszej atrakcyjności. Warto też zaznaczyć, iż zgodnie z otrzymanymi deklaracjami, co piąty badany chciał kupić gadżety ekologiczne, lecz nie napotkał na taką ofertę (por. Rysunek 28, Rysunek 29). Rysunek 27. Przyczyny nie kupowania gadżetów ekologicznych wskazania spontaniczne. 0% 10% 20% 30% 40% nie braliśmy tego pod uwagę, nie wpadliśmy na taki pomysł nie otrzymaliśmy takiej oferty, brak takich produktów na rynku drogie, droższe od innych, mamy ograniczony budżet rodzaj gadżetów wykluczał ich ekologiczne właściwości nie było takiej potrzeby, nie wiedzieliśmy gdzie szukać, kupić takie produkty trudnodostępne, mała oferta gadżetów ekologicznych nie było takiego wymogu, prośby beneficjenta oferta gadżetów ekologicznych była nieciekawa niska jakość produktów ekologicznych, mala trwalość były nieładne, nie podobały się były niepraktyczne, nieużyteczne 3% 3% 1% 3% 1% 1% 3% 5% 1 10% 9% 10% 9% 1 9% 8% 8% 9% 19% 19% 17% 2 17% 25% OGÓŁEM (N=192) KOMPONENT CENTRALNY (N=82) 34% 35% KOMPONENT REGIONALNY (N=111) małe zamówienie, niska wartość zamówienia dla małego nie wiem, nie mieliśmyu na to wpływu 5% 8% 8% Źródło: Badanie CATI Na dwanaście zrealizowanych case study spotkaliśmy się tylko z dwoma przypadkami świadomego kupowania gadżetów ekologicznych. Projektodawcy kupujący ten rodzaj gadżetów zwracali uwagę przede wszystkim na ich oryginalność, wysoką jakość oraz podkreślali, iż ekologia jest teraz modna i na czasie co cenią sobie beneficjenci. Podejście takie obrazują poniższe wypowiedzi. Wydało nam się, Ŝe jest to dosyć modne i właśnie to po pierwsze. Po drugie, sami teŝ mamy takie podejście, Ŝe staramy się wybierać i realizować zadania proekologiczne. Więc to wynikało z tego, Ŝe chcieliśmy, Ŝeby to była ekologiczna, fajna rzecz ( ) Priorytet VIII, projekt badawczy Kierowaliśmy się ich popularnością i samym wspieraniem tej ochrony środowiska, ekologii. Jednak torby ekologiczne w naszym światopoglądzie są korzystniejsze niŝ torby z tworzyw sztucznych. Tak samo długopisy, mieliśmy do wyboru szeroka gamę długopisów, ale była wąska gama długopisów ekologicznych stąd wpadliśmy na ten pomysł, ze jest duŝe zainteresowanie u odbiorcy. To jest rzecz, coś innego, do tej pory my się pierwszy raz spotkaliśmy przy tym projekcie z długopisami ekologicznymi, więc to teŝ przemawiało za tym, Ŝe wybraliśmy te a nie inne ( ) Priorytet IV, projekt doradczy 51 S t r o n a

52 Rysunek 28. Przyczyny nie kupowania gadżetów ekologicznych wskazania na skali. SKALA: W OGÓLE SIĘ NIE ZGADZAM CAŁKOWICIE SIĘ ZGADZAM W ogóle nie braliśmy pod uwagę, czy produkt jest ekologiczny czy nie 7,7 Produkty ekologiczne są droższe 6,3 Oferta produktów ekologicznych była bardzo uboga 5,6 Produkty ekologiczne są mniej trwałe 4 Szukaliśmy produktów ekologicznych, ale nie było ich w ofertach 3,5 Produkty ekologiczne są mniej atrakcyjne 3 Produkty ekologiczne to tylko zawracanie głowy 2,5 Źródło: Badanie CATI Rysunek 29. Przyczyny nie kupowania gadżetów ekologicznych wskazania zgadzam się (7,8,9 na skali od 1 do 9) 0% 20% 40% 60% 80% W ogóle nie braliśmy pod uwagę, czy produkt jest ekologiczny Produkty ekologiczne są droższe Oferta produktów ekologicznych była bardzo uboga Szukaliśmy produktów ekologicznych, ale nie było ich w ofertach Produkty ekologiczne są mniej trwałe Produkty ekologiczne są mniej atrakcyjne Produkty ekologiczne to tylko zawracanie głowy 8% 8% 9% 8% 9% 20% 19% 1 17% 1 16% 29% 37% 28% 29% 43% 4 55% 5 OGÓŁEM (N=192) KOMPONENT CENTRALNY (N=82) 71% 7 KOMPONENT REGIONALNY (N=112) Źródło: Badanie CATI 52 S t r o n a

53 5 WYDATKI NA GADŻETY W niniejszym rozdziale Czytelnik znajdzie odpowiedź na następujące pytania badawcze: Jaki % budżetu przeznaczonego na działania informacyjno-promocyjne danego projektu przeznaczony został na gadżety? Jaka jest wartość środków wydatkowanych przez projektodawcę na gadżety (narastająco, od początku realizacji projektu). Jaki jest % środków wydatkowanych narastająco na gadżety w stosunku do ogółu wydatków poniesionych na działania informacyjno-promocyjne w ramach PO KL? Analizy prezentowane w niniejszym rozdziale opierają się na materiale zebranym na podstawie badania dokumentacji w ramach badania Desk Research w ramach kodowania informacji dotyczących gadżetów znajdujących się we wnioskach o dofinansowanie oraz wnioskach o płatność. 5.1 Dotychczasowe wydatki na gadżety Łączna kwota wydatkowana na gadżety w analizowanych 226 wnioskach 16 w przypadku których otrzymano wszystkie wnioski o płatność wynosiło nieco ponad 900 tys. PLN. Daje to średnio 4000 tys PLN na jeden projekt (niezależnie od tego, czy gadżety były kupowane czy nie). Średnia kwota wydatków przypadających na projekt realizowany w ramach komponentu centralnego ( PLN) jest prawie sześciokrotnie większa niż w ramach komponentu regionalnego (3586 PLN). Średnio najwyższe wydatki na gadżety ponoszono w ramach Priorytetu III, V i II. Wśród Priorytetów komponentu regionalnego relatywnie najwyższa wartość wydatków przypada na Priorytet VIII (por. Rysunek 30). 16 Różnice w liczebnościach są wynikiem ważenia dysponowaliśmy danymi 230 wniosków o płatność, a w wyniku zastosowanej procedury ważenia baza ta wyniosła 226. Dane zaprezentowano zarówno w odniesieniu do projektów, w których dokonywano zakupu gadżetów jak i w odniesieniu do wszystkich projektów niezależnie od tego, czy dokonywano zakupu gadżetów, czy nie). W pierwszym przypadku są to realne wydatki na gadżety, w drugim zaś dane informują nas jak średnio w całej badanej populacji projektów w ramach POKL wyglądają wydatki na gadżety. 53 S t r o n a

54 Rysunek 30. Średnie wydatki na gadżety ze względu na komponent, Priorytet, Typ projektu, Typ beneficjenta oraz Czas trwania projektu OGÓŁEM (N=226) komponent centralny (N=73) komponent regionalny (N=148) 4006, , ,08 PRIORYTET I (N=14) PRIORYTET II (N=25) PRIORYTET III (N=11) PRIORYTET IV (N=17) PRIORYTET V (N=11) PRIORYTET VI (N=35) PRIORYTET VII (N=37) PRIORYTET VIII (N=40) PRIORYTET IX (N=37) PRIORYTET X (N=3) TYP PROJEKTU szkoleniowe (N=106) z przewagą elem. szkoleniowych (N=48) projekty zrównoważone (N=46) inne projekty OGÓŁEM (N=26) informacyjne/z przewagą elem. informacyjnych (N=18) badawcze/przewagą elem. badawczych (N=3) doradcze/z przewagą elem. doradczych (N=5) TYP JEDNOSTKI jednostki JST (N=22) jednostki państwowe (N=4) JST (N=60) NGO (N=76) przedsiębiorcy (N=44) uczelnie/jednostki B+R (N=15) inne (N=5) CZAS TRWANIA PROJEKTU do 6 miesięcy (N=78) od 6 do 12 miesięcy (N=66) od 12 do 18 miesięcy (N=52) 18 + (N=30) , , , , , , , , ,95 819, , , , , , , , , , , , , , , ,9 Źródło: Analiza dokumentacji w ramach Desk Research Wydatki ponoszone na gadżety w projektach dotychczas rozliczonych zamykają się w przedziale od 270 złotych do złotych. Projektodawcy kupujący gadżety średnio przeznaczali na ten cel 6467 złotych. Wartość ta zawyżona jest jednak przez nieliczne projekty, w których ponoszono bardzo wysokie wydatki na gadżety. Ogółem, 25% projektodawców wydało na gadżety mniej niż 1267 złotych (I kwartyl), w 50% mniej niż 3087 zaś 75% mniej niż 6035 złotych. Średnia wartość wydatkowanych środków na gadżety dla wszystkich projektów, włączając również projekty jeszcze nie rozliczone (z których nie otrzymaliśmy wszystkich wniosków o płatność) jest nieco wyższa i wynosi 7136 PLN (por.rysunek 31). 17 Na rysunku zaprezentowano dane w odniesieniu do całej populacji projektów (niezależnie od tego, czy w projektach były zakupowane gadżety, czy nie) aby zobrazować średnie wydatki w różnych segmentach całej badanej populacji. 54 S t r o n a

55 Rysunek 31. Rozkład wydatków na gadżety w PLN , , ,6 6035, , , , , średnia 1 kwartyl mediana 3 kwartyl wszystkie projekty (N=144) projekty rozliczone (N=100) Źródło: Analiza dokumentacji w ramach Desk Research Biorąc pod uwagę błąd statystyczny średnie wydatki na gadżety przypadające na jeden zakończony już projekt szacować możemy w przedziale (3466 PLN 9467 PLN) 18. Oznacza to, iż całkowitą liczbę wydatków w zakończonych projektach szacować możemy na około 35 mln PLN (przedział 17 mln 52 mln). Tabela 11. Estymacja wydatków na gadżety na podstawie wydatków poniesionych dotychczas przez projekty już rozliczone. wartość minimalna środek przedziału wartość maksymalna [A] średnia wydatkowana kwota na gadżety [B] liczba projektodawców kupujących gadżety [A X B] szacowana kwota wydawana na gadżety w całej populacji Źródło: Analiza dokumentacji w ramach Desk Research Średnia kwota wydatkowana na gadżety jest około czterokrotnie wyższa dla beneficjentów realizujących projekty w ramach komponentu centralnego (20 tys. dla projektów rozlicznych i 25 tys. dla wszystkich projektów) niż regionalnego (6 tys. dla projektów rozlicznych i 6,5 tys. dla wszystkich projektów). Spośród różnych typów beneficjentów największe wydatki na gadżety obok instytucji państwowych (administracji centralnej) ponoszą samorządy (ponad 12 tys.) oraz inne podmioty (ponad 17 tys.) Najbardziej oszczędne w zakresie wydatkowania środków na gadżety są jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego (średnio około 3 tys). Przedsiębiorcy wydatkowali na gadżety średnio około 6 tys. PLN, organizacje pozarządowe ok. 4 tys. PLN, zaś uczelnie/jednostki B+R około 5 tys. PLN (por. Rysunek 32). Podobny poziom wydatków na gadżety obserwujemy w przypadku projektów szkoleniowych, z przewagą elementów szkoleniowych oraz projektów zrównoważonych (około 7 tys. PLN). Na tym tle wydatki w ramach innych typów projektów są dużo wyższe (średnio około 15 tys. PLN, głównie jednak za sprawą projektów badawczych). Wyniki te interpretować należy jednak z dużą ostrożnością, jako iż podstawą do ich szacowania były stosunkowo małe liczebności (por. Rysunek 33). 18 Przy założeniu błędu statystycznego na poziomie mniejszym niż 5%. 55 S t r o n a

56 Rysunek 32. Wydatki na gadżety zróżnicowania. N=Beneficjenci kupujący gadżety w rozbiciu na wszystkie projekty, w których zakupiono gadżety oraz projekty rozliczone w których zakupiono gadżety Źródło: Analiza dokumentacji w ramach Desk Research Rysunek 33. Wydatki na gadżety zróżnicowania. N=Beneficjenci kupujący gadżety- w rozbiciu na wszystkie projekty, w których zakupiono gadżety oraz projekty rozliczone w których zakupiono gadżety.. Źródło: Analiza dokumentacji w ramach Desk Research Projektodawcy realizujący projekty o wartości w przedziale od 100 do 500 tys. PLN wydawali na ten cel średnio około 6 tys. PLN, zaś o wartości od 500 tys. do 1 mln PLN około 8 tys. PLN. Zdecydowanie odstają na tym tle projekty o wartości powyżej 1 mln, gdzie udział wydatków na gadżety w budżecie wprawdzie nie przekracza, ale nominalnie jest jednak bardzo wysoki i wynosi około 40 tys. PLN (por.rysunek 34). 56 S t r o n a

57 Rysunek 34. Wysokość wydatków na gadżety ze względu na wartość projektu, N - beneficjenci, którzy dokonali zakupu gadżetów OGÓŁEM (N=127) 7136,17 do 100 tys. (N=56) tys. (N=41) tys. (N=20) 1mln + (N=10) 2015, , , ,58 Źródło: Analiza dokumentacji w ramach Desk Research 5.2 Planowane wydatki na gadżety a wydatki dotychczasowe Zdecydowana większość projektodawców planujących wydatki na gadżety w rzeczywistości je ponosi. Odsetek planujących wydatki na gadżety we wnioskach o dofinansowanie, a nie wykazujących ich we wnioskach o płatność dla projektów całkowicie rozliczonych (dla których zebrano wszystkie wnioski o płatność) kształtuje się na poziomie 7%. Nie odnotowano żadnych przypadków, w których ponoszono wydatki na gadżety bez zaplanowania ich we wnioskach o dofinansowanie. Przeprowadzone studia przypadków pozwalają bardzo pozytywnie ocenić projektodawców z punktu widzenia zarządzania kosztami projektu, w tym również wydatkami na gadżety. Większość naszych rozmówców podkreślała, iż określony na początku projektu budżet jest dla nich najwyższym wyznacznikiem przebiegu projektu. Tak jak mówiłam na samym początku jeszcze przed realizacja projektu na etapie negocjacji myśmy przedstawiali instytucji pośredniczącej nasze plany i one zostały zaakceptowane. TakŜe niczego więcej moŝe prócz dodatkowego w związku z nowym szkoleniem Ŝeśmy nie dokupowali. Wszystkie materiały promujące projekt miały na celu właśnie jego promocje. VI Priorytet, projekt szkoleniowy Niektórzy z projektodawców zwracali uwagę, iż gadżety nie są priorytetowym wydatkiem w ramach projektu, więc możliwe jest uczynienia z nich pewnych oszczędności, na rzecz przesunięcia środków na działania merytoryczne. Ilustruje to poniższa wypowiedź. Mimo wszystko no nie jest to jakby kluczowy komponent projektu. Więc w stosunku do pierwotnego planu ograniczyliśmy nieco wydatki na gadŝety. Wykorzystaliśmy mniej więcej 2/3 środków przeznaczonych na ten rok. Zobaczymy co w przyszłym. Dostaliśmy pozwolenie na to Ministerstwa Zdrowia, Ŝe jeŝeli przesuwamy to do działań merytorycznych to moŝemy to przesunąć. Po prostu oceniliśmy, Ŝe ta kwota będzie wystarczającą na ten rok i nie pomyliliśmy się Priorytet II, projekt szkoleniowy Ogółem analiza dokumentacji pokazała, iż projektodawcy w niewielkim tylko stopniu przekraczają wydatki planowane na zakup gadżetów - średnio jest to o 15% w stosunku do zapisów we wnioskach o dofinansowanie (wydatkowana wartość na gadżety w jednym projekcie jest przeciętnie większa (6782 PLN) od planowanej (6573 PLN) przeciętnie o 500 PLN). 75% beneficjentów nie przekracza wydatków o więcej niż 10%. Ogółem wśród analizowanych 82 w pełni rozliczonych projektów 19 planowane wstępnie wydatki na gadżety 19 Oraz dla których dostępny był komplet dokumentacji obejmującej wszystkie wnioski o płatność oraz wniosek o dofinasowanie. 57 S t r o n a

58 przekroczone zostały w 40% projektów średnio o 45%. 15% beneficjentów wydaje dokładnie tyle ile zaplanowało, a 45% wydaje mniej średnio o 6%. Relatywnie największy odsetek przekraczających planowane wydatki obserwujemy w przypadku projektów doradczych/informacyjnych/badawczych, a także projektów trwających powyżej 6 miesięcy. Jednocześnie jednak wydatki w małych projektach (krócej trwających oraz o mniejszej wartości) były przekraczane nominalnie w większym stopniu (średnio o ponad 20 procent) niż wydatki w projektach dużych (przekroczenia średnio o kilka procent). Globalnie łączna kwota wydatkowana na gadżety przekroczyła w analizowanych projektach planowane wydatki o 6% (wydatkowana kwota to ,2 PLN w stosunku do planowanych ,5 PLN) (por.rysunek 35 oraz Rysunek 36). Rysunek 35. Rozkład udziału wydatków na gadżety w planowanych wydatkach ,5 4 3,5 1,06 1,15 0,97 0, ,02 1,1 3 2,5 2 ŚREDNIA I KWARTYL MEDIANA III KWARTYL wszystkie projekty (N=110) projekty rozliczone (N=82) 1,5 1 0,5 0 Źródło: Analiza dokumentacji w ramach Desk Research Rysunek 36. Odsetek projektów w których rzeczywiste wydatki zostały przekroczone, były równe lub mniejsze w stosunku do wydatków planowanych 21. 0% 20% 40% 60% 80% 100% OGÓŁEM (N=123) 45% 15% 40% 1,15 k. regionalny (N=80) k. centralny (N=52) szkoleniowe (N=54) z przew.elem. szkol. (N=34) zrównoważone (N=22) inne (N=13) do 6 miesięcy (N=36) od 6-12 miesięcy (N=37) od miesięcy (N=28) 18 miesięcy i więcej (N=22) 44% 15% 55% 4% 45% 15% 48% 1 45% 26% 37% 8% 7 31% 18% 55% 9% 26% 35% 40% 4 40% 41% 29% 55% 8% 20% 5 36% 39% 1,15 1,31 1,22 1,01 1,20 1,10 1,45 1,11 1,03 1,21 udziałwydatków na gadżety w planach do 100 tys (N=54) 51% 10% 39% 1,21 od tys. (N=40) od 500 tys-1mln (N=20) 34% 55% 16% 50% 25% 20% 1,15 1,03 1mln i więcej (N=10) 25% 26% 50% wydatki miejsze od planów wydatki = planom wydatki większe od planów Źródło: Analiza dokumentacji w ramach Desk Research 20 Udział wydatków na gadżety w planowanych wydatkach uzyskano dzieląc poniesione koszty na gadżety (zidentyfikowane we wnioskach o płatność) przez kwotę przeznaczoną na gadżety we wniosku o dofinasowanie. Wartość wskaźnika równa 1 oznacza, iż rzeczywiste wydatki wynoszą tyle samo co planowane wydatki. Wartość powyżej 1 wskazuje na przekroczenie wydatków, zaś poniżej o nie wykorzystanie w pełni planowanej kwoty. Np. średni wskaźnik 1,15 oznacza, iż wydatki były przekraczane średnio o 15%. 21 W przypadku typu projektu zaprezentowano tylko te kategorie, których liczebności były wystarczające. 58 S t r o n a

59 5.3 Udział wydatków na gadżety w ogólnym budżecie na działania informacyjno promocyjne Zdecydowana większość projektodawców PO KL (95%) ponosi wydatki na działania o charakterze informacyjno promocyjnym. Jedynie w przypadku 5% projektów wydatki takie nie zostały zidentyfikowane. Wydatkowana kwota na ten cel średnio wynosi Jest ona dużo wyższa dla komponentu centralnego (średnio PLN) niż komponentu regionalnego ( PLN). W poddanych analizie projektach średni udział wydatków na gadżety w działaniach informacyjno - promocyjnych dla całej próby (niezależnie od tego czy kupowano gadżety czy też nie) wynosił 28% dla wszystkich projektów i 29% dla projektów rozliczonych. W przypadku projektodawców kupujących gadżety średni udział wydatków na ten cel kształtował się mniej więcej na poziomie 50%. 25% projektodawców wydawało na gadżety mniej niż jedną piątą budżetu na promocję (1 kwartyl), 50% mniej niż połowę budżetu na promocję (mediana), a dwie trzecie mniej niż 75% budżetu (III) Kwartyl (por. Rysunek 37). W 29% wszystkich projektów i 49% projektów, w których kupowane są gadżety, udział wydatków na gadżety w ogólnym budżecie na promocję przekracza 50%. Próg ten częściej przekraczany jest przez projekty szkoleniowe oraz z przewagą elementów szkoleniowych oraz przez projekty o najniższej wartości. Warto zauważyć, iż im dłuższy jest czas trwania projektu, tym w mniejszej liczbie projektów kwota wydawana na gadżety stanowi ponad 50% wydatków na promocję (por. Rysunek 38). Ogółem wydatki na gadżety stanowiły średnio większą część budżetu na promocję w projektach realizowanych w ramach komponentu regionalnego (48%) niż centralnego (43%). Wyjątek na tym tle stanowią projekty realizowane w ramach Priorytetu I (wyjątkowo duży udział) oraz VIII (wyjątkowo mały udział). Najwięcej na gadżety w stosunku do ogólnego budżetu przeznaczonego na ten cel wydają jednostki samorządowe oraz NGO, mniej zaś przedsiębiorcy oraz uczelnie. Działania w zakresie informacji i promocji w większym stopniu oparte są na gadżetach w przypadku najmniejszych projektów, trwających poniżej 6 miesięcy (por. Rysunek 39). Rysunek 37. Rozkład udziału wydatków na gadżety w budżecie na działania informacyjno - promocyjne 22 (N- stanowią projekty, w których na analizowanych zmiennych nie było braków danych) 1,2 statystyki dla całej próby 1 0,55 0,55 statystyki dla kupujących gadżety 0,50 0,48 0,51 0,49 0,75 0,66 0,28 0,80,29 0,08 0,13 0,00 0,6 średnia 1 kwartyl mediana 3 kwartyl 0,21 0,22 średnia 1 kwartyl mediana 3 kwartyl 0,4 0,2 wszystkie projekty (N=209)/(N=123) projekty rozliczone (N=162)/(N=93) 0 Źródło: Analiza dokumentacji w ramach Desk Research 22 Do analizy włączone jedynie te projekty, w których na żadnej ze zmiennych, na których opierała się analiza nie było braków danych konsekwencją tego są mniejsze w stosunku do całej próby liczebności. Udział wydatków na gadżety w budżecie na wydatki informacyjno promocyjne uzyskano dzieląc poniesione koszty na gadżety (zidentyfikowane we wnioskach o płatność) przez kwotę przeznaczoną na działania informacyjno promocyjne. Wartość wskaźnika równa 1 oznacza, iż wydatki gadżety wynoszą tyle samo co wydatki na działania informacyjno - promocyjne. Wartość poniżej 1 wskazuje o ile procent mniejsze był wydatki na gadżety w stosunku do wydatków na działania informacyjno promocyjne. Np. średni wskaźnik 0,75 oznacza, iż wydatki na gadżety stanowiły 75% wydatków na działania informacyjno promocyjne, lub tez były od nich o 25% niższe. 59 S t r o n a

60 Rysunek 38. Odsetek projektów w których udział wydatków na gadżety w budżecie na działania informacyjno promocyjne przekracza 50% (w opisie w ramach każdej z kategorii pierwsza z podanych baz odnosi się do wszystkich projektów, zaś kolejna do projektów, w których zakupiono gadżety) 23 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% OGÓŁEM(N=209)(N=123) 29% 49% komponent centralny(n=68)(n=52) komponent regionalny(n=137)(n=80) 21% 24% 3 50% PROJEKTY szkoleniowe(n=100)(n=54) z przewagą elem. szkoleniowych(n=46)(n=34) projekty zrównoważone(n=40)(n=22) inne (N=24)(N=13) 13% 24% 11% 19% 3 44% 60% 60% WARTOŚĆ PROJEKTU do 100 tys.(n=109)(n=54) tys.(n=58)(n=40) tys.(n=29)(n=20) 1mln +(N=11)(N=10) 15% % 31% 31% 36% 76% CZAS TRWANIA PROJEKTU do 6 miesięcy(n=72)(n=36) od 6 do 12 miesięcy(n=60)(n=37) od 12 do 18 miesięcy(n=49)(n=28) 18 +(N=29)(N=22) 15% 31% 3 28% 27% 44% 49% 66% wszyscy projektodawcy projektodawcy kupujący gadżety Źródło: Analiza dokumentacji w ramach Desk Research 23 Do analizy włączone jedynie te projekty, w których na żadnej ze zmiennych, na których opierała się analiza nie było braków danych konsekwencją tego są mniejsze w stosunku do całej próby liczebności. 60 S t r o n a

61 Rysunek 39. Udział wydatków na gadżety w budżecie na działania informacyjno promocyjne, ogółem wśród wszystkich projektodawców oraz projektodawców kupujących gadżety. Wszystkie projekty (w opisie w ramach każdej z kategorii pierwsza z podanych baz odnosi się do wszystkich projektów, zaś kolejna do projektów, w których zakupiono gadżety) 24 0,00 0,10 0,20 0,30 0,40 0,50 0,60 0,70 0,80 0,90 OGÓŁEM(N=209)(N=123) komponent centralny(n=68)(n=52) komponent regionalny(n=137)(n=80) 0,28 0,28 0,32 0,43 0,48 0,48 PRIORYTET I (N=14)(N=9) PRIORYTET II (N=25)(N=19) PRIORYTET III(N=9)(N=7) PRIORYTET IV (N=17)(N=14) PRIORYTET V (N=9)(N=7) PRIORYTET VI (N=31)(N=17) PRIORYTET VII(N=33)(N=22) PRIORYTET VIII(N=39)(N=27) PRIORYTET IX (N=35)(N=18) PRIORYTET X (N=3)(N=1) TYP PROJEKTU szkoleniowe(n=100)(n=54) z przewagą elem. szkoleniowych(n=46)(n=34) projekty zrównoważone(n=40)(n=22) inne (N=24)(N=13) TYP BENEFICJENTA jednostki JST(N=19)(N=17) jednostki państwowe(n=3)(n=2) JST(N=55)(N=30) NGO(N=72)(N=37) przedsiębiorcy(n=43)(n=25) uczelnie/jednostki B+R(N=11)(N=11) inne(n=5)(n=2) WARTOŚĆ PROJEKTU do 100 tys.(n=109)(n=54) tys.(n=58)(n=40) tys.(n=29)(n=20) 1mln +(N=11)(N=10) CZAS TRWANIA PROJEKTU do 6 miesięcy(n=72)(n=36) od 6 do 12 miesięcy(n=60)(n=37) od 12 do 18 miesięcy(n=49)(n=28) 18 +(N=29)(N=22) 0,51 0,30 0,39 0,30 0,38 0,17 0,20 0,37 0,47 0,22 0,39 0,32 0,48 0,15 0,21 0,34 0,65 0,03 0,10 0,28 0,51 0,41 0,55 0,21 0,39 0,17 0,32 0,37 0,42 0,39 0,66 0,33 0,62 0,27 0,53 0,17 0,29 0,44 0,44 0,10 0,31 0,20 0,30 0,61 0,28 0,41 0,29 0,38 0,44 0,30 0,27 0,44 0,22 0,38 0,36 0,47 0,60 0,79 wszyscy projektodawcy projektodawcy kupujący gadżety Źródło: Analiza dokumentacji w ramach Desk Research 24 Do analizy włączone jedynie te projekty, w których na żadnej ze zmiennych, na których opierała się analiza nie było braków danych konsekwencją tego są mniejsze w stosunku do całej próby liczebności. 61 S t r o n a

62 5.4 Udział wydatków na gadżety w całkowitym budżecie projektu Rysunek 40. Udział wydatków w budżecie projektu na podstawie analizy dokumentacji w ramach desk research % 26% 18% 23% N=123 większy niż 3% 2-3% 1- mniejszy niż 1% Udział wydatków ponoszonych na gadżety w całkowitym budżecie projektu zamyka się w analizowanych wnioskach w przedziale od 0,04% do 1. Projektodawcy kupujący gadżety przeznaczali na ten cel średnio 2,81% całkowitej wartości projektu. 25% przeznaczało mniej niż 0,83% wartości projektu (1 kwartyl), 50% mniej niż 1,76% (mediana) a 75% mniej niż 3,31% (III Kwartyl). Ogółem wydatki na gadżety przekraczały 3% próg udziału w całkowitym budżecie projektu w przypadku 33% projektów. W prawie co czwartym projekcie (23%) suma wydatków na gadżety nie przekroczyła 1% budżetu (por. Rysunek 40, Rysunek 41). Spośród różnych typów projektów, najmniejszy udział wydatków na gadżety w budżecie projektu obserwujemy w przypadku projektów zrównoważonych. Dla pozostałych typów projektów jest on bardzo zbliżony i oscyluje wokół 3%. Wyjątek stanowią w analizowanej próbie jedynie projekty badawcze. Relatywnie najwięcej w stosunku do ogólnej wartości projektu przeznaczają na gadżety projektodawcy realizujący projekty trwające do 6 miesięcy (udział na poziomie 5,14%) oraz o wartości nie przekraczającej 100 tys. PLN (udział na poziomie 4,17). Ogółem wartość wydatków na gadżety dla projektów poniżej 100 tys. PLN wynosi 2 tys. PLN (por. Rysunek 42). Rysunek 41. Rozkład udziału wydatków na gadżety w całkowitym budżecie projektu 26 0,14 0,12 0,1 0,08 statystyki dla całej próby 1,7% 1,7% 0,5% 0,0% 0,0% 2,4% 2,1% statystyki dla kupujących gadżety 3,9% 3,0% 3,3% 2,8% 1,8% 1,8% 0,9% 0,8% 0,06 średnia mediana 1 kwartyl3 kwartyl średnia mediana 1 kwartyl3 kwartyl 0,04 wszystkie projekty (N=209)/(N=123) projekty rozliczone (N=162)/(N=93) 0,02 0 Źródło: Analiza dokumentacji w ramach Desk Research 25 Do analizy włączone jedynie te projekty, w których zakupywano gadżety, w których na żadnej ze zmiennych, na których opierała się analiza nie było braków danych konsekwencją tego są mniejsze w stosunku do całej próby liczebności. 26 Udział wydatków na gadżety w całkowitym budżecie projektu uzyskano dzieląc poniesione koszty na gadżety (zidentyfikowane we wnioskach o płatność) przez wartość projektu. Wartość wskaźnika wyznacza odsetek, jaki wydatki na gadżety stanowią w stosunku do całego budżetu projektu. Np. wartość wskaźnika 0,02, lub oznacza, iż wydatki na gadżety stanowią wartości projektu.. 62 S t r o n a

63 Rysunek 42. Udział wydatków w budżecie projektu zróżnicowania OGÓŁEM (N=123) komponent centralny (N=52) komponent regionalny (N=80) TYP PROJEKTU szkoleniowe (N=54) z przewagą elem. szkoleniowych (N=34) projekty zrównoważone (N=22) inne OGÓŁEM (N=13) doradcze/z przewagą elem. doradczych (N=3) informacyjne/z przewagą elem. informacyjnych (N=9) badawcze/przewagą elem. badawczych (N=1) TYP BENEFICJENTA jednostki JST (N=17) jednostki państwowe (N=2) JST (N=30) NGO (N=37) przedsiębiorcy (N=25) uczelnie/jednostki B+R (N=11) inne (N=2) WARTOŚĆ PROJEKTU do 100 tys. (N=54) tys. (N=40) tys. (N=20) 1 mln-2 mln (N=6) 1mln + (N=10) CZAS TRWANIA PROJEKTU do 6 miesięcy (N=36) od 6 do 12 miesięcy (N=37) od 12 do 18 miesięcy (N=28) 18 + (N=22) 0,79 2,81 2,06 2,84 1,75 3,19 2,76 2,5 3,03 2,73 2,22 1,49 2,44 2,03 1,08 1,35 1,96 2,07 1,49 1,99 3,53 3,93 4,17 5,2 5,25 5,14 Źródło: Analiza dokumentacji w ramach Desk Research 5.5 Czas wydatkowania na gadżety Zgodnie z deklaracjami uzyskanymi w badaniach telefonicznych zdecydowana większość projektodawców (70%) zamawiała gadżety w początkowej fazie trwania projektu. 13% kupowało gadżety przez cały czas trwania projektu, a zbliżony odsetek w fazie środowej lub końcowej (por. Rysunek 43). Opisany wzorzec odnosi się do projektów czysto szkoleniowych, z przewagą elementów szkoleniowych oraz projektów doradczych. Nieco inną praktykę obserwujemy w przypadku projektów informacyjnych oraz przede wszystkim projektów badawczych, gdzie czas kupowania gadżetów był dużo bardziej zróżnicowany i zapewne zależał od indywidualnego przebiegu projektu (por. Rysunek 44). Kupowanie gadżetów przez cały okres trwania projektu częściej obserwujemy w przypadku projektów realizowanych w ramach Priorytetu II (23%) oraz IV (36%) a także projektów najdłuższych zaplanowanych na 18 i więcej miesięcy (21%) (por. Tabela 12). 63 S t r o n a

64 Rysunek 43. Faza projektu, w której kupowano gadżety ogółem. 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 70% 70% 21% 13% 1 13% 7% 7% OGÓŁEM (N=453) PROJEKTY ZAKOŃCZONE OGÓŁEM (N=157) Początkowa faza projektu Środkowa faza projektu Prze cały okres trwania projektu Końcowa faza projektu Źródło: Badanie CATI W przypadku większości projektów objętych case study gadżety zamawiane były jednokrotnie, zazwyczaj w początkowej fazie projektu. Beneficjenci przystępując do projektu mają już zdefiniowaną grupę docelową i zadania w ramach projektu. Decydując się na zakup jednorazowy oszczędzają czas i środki uzyskując lepszą cenę dla większego zamówienia. Na początku były kupowane. Im większą liczbę się czegokolwiek zakupuje to lepszą cenę się otrzymuje. To nie jest nasz pierwszy projekt, który robimy więc juŝ taką wiedzę mamy, Ŝe gdybyśmy chcieli kupować załóŝmy po pięćdziesiąt sztuk to łącznie wydamy na dany gadŝet więcej pieniąŝków niŝ jak kupimy go jednorazowo ( ) Priorytet IX, projekt informacyjny W budŝecie jest to zapisane tak, Ŝe co roku potrzebujemy sto sztuk - bo tam będzie stu uczestników tej konferencji - tych gadŝetów będziemy zamawiać. Ale to moŝe zrobimy jednym zamówieniem po prostu. Od razu na wszystkie trzy konferencje zamówimy trzysta sztuk ( ) Priorytet IX, projekt informacyjny W harmonogramie mieliśmy zapisane, Ŝe w styczniu zakupimy te gadŝety i w związku z tym zakupywaliśmy je w styczniu. Natomiast no my wiedzieliśmy, kto jest odbiorca naszego projektu, prawda w związku z tym w styczniu mogliśmy juŝ zakupić takie gadŝety, z których uczniowie będą zadowoleni ( ) Priorytet IX, projekt szkoleniowy Rysunek 44. Faza projektu, w której kupowano gadżety ze względu na typ projektu. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% OGÓŁEM (N=453) szkoleniowe (N=167) z przewagą elem. szkoleniowych (N=96) doradcze/z przewagą elem. doradczych (N=38) informacyjne/z przewagą elem. informacyjnych (N=13) badawcze/przewagą elem. badawczych (N=16) projekty zrównoważone (N=78) nie wiem/żadne z powyższych (N=31) 13% 1 13% 11% 7% 8% 1 16% 15% 18% 11% 9% 21% 25% 11% 19% 2 20% 25% 17% 16% 13% 16% 10% 16% 43% 70% 81% 71% 73% 6 61% Początkowa faza projektu Środkowa faza projektu Prze cały okres trwania projektu Końcowa fazie projektu Źródło: Badanie CATI 64 S t r o n a

65 Tabela 12. Faza projektu, w której kupowano gadżety ze względu na Priorytet oraz czas trwania projektu. Początkowa faza Prze cały okres Środkowa faza Końcowa fazie projektu trwania projektu projektu projektu OGÓŁEM (N=453) 70% 13% 1 13% PROJEKTY ZAKOŃCZONE OGÓŁEM (N=157) KOMPONENT CENTRALNY (N=180) KOMPONENT REGIONALNY (N=265) PRIORYTET 70% 7% 7% 21% 66% 24% 8% 10% 70% 1 13% 13% PRIORYTET I (N=32) 53% 10% 10% 29% PRIORYTET II (N=13) 84% 23% 8% 8% PRIORYTET III (N=57) 75% 18% 5% 7% PRIORYTET IV (N=58) 56% 36% 5% 3% PRIORYTET V (N=47) 70% 18% 11% 15% PRIORYTET VI (N=64) 68% 10% 13% 9% PRIORYTET VII (N=79) 61% 19% 15% 15% PRIORYTET VII (N=91) 77% 14% 8% 10% PRIORYTET IX (N=49) 77% 5% 14% 15% PRIORYTET X (N=6) 38% 38% 25% 0% CZAS TRWANIA PROJEKTU do 6 miesięcy (N=88) 7 7% 13% 13% od 6 do 12 miesięcy (N=105) 74% 6% 9% 20% od 12 do 18 miesięcy (N=95) 68% 1 10% 16% 18 + (N=165) 67% 21% 16% 6% Źródło: Badanie CATI Wyniki badań CATI znajdują swoje potwierdzenie w analizie wniosków o płatność. 54% wszystkich wydatków na gadżety ponoszonych jest w pierwszej fazie projektu % wydatków ponoszono w fazie drugiej. Niespełna 20% wydatków na gadżety przypadało na ostatnią tercję projektu. Ogółem prawie dwie trzecie wszystkich wydatków na gadżety realizowanych było w pierwszych czterech miesiącach trwania projektu. W pierwszym miesiącu wydawano prawie jedną piątą budżetu na gadżety, do drugiego miesiąca rozliczano średnio jedną trzecią budżetu, a do miesiąca trzeciego prawie połowę (por. Rysunek 45 oraz Rysunek 46). Warto zwrócić uwagę na nieco odmienny sposób gospodarowania budżetem w przypadku projektów trwających powyżej półtora roku. W projektach krótszych niż półtora roku budżet przeznaczony na gadżety wydawany jest w ponad połowie w pierwszej fazie projektu. W projektach dłuższych wydatki rozkładają się dużo bardziej równomiernie na trzy fazy. Podobne różnice obserwujemy w przypadku projektów o wartości poniżej i powyżej 1 miliona złotych. Od najbardziej popularnego wzorca odbiegają też projekty badawcze, informacyjne, czy też doradcze, a w których gadżety częściej kupuje się w końcowej fazie trwania projektu (por. Rysunek 47). 27 Faza projektu była kodowana na podstawie miesiąca, w którym ponoszono wydatki oraz czasu trwania projektu. Faza początkowa obejmowała pierwsze 33% miesięcy, faza środkowa drugie 33% miesięcy, zaś faza końcowa ostatnie 33% miesięcy. 65 S t r o n a

66 Rysunek 45. Wydatki na gadżety w układzie narastającym N- projekty, w których zostały zakupione gadżety ogółem 120,00% 100,00% 80,00% 60,00% 40,00% 20,00% 18, 33,4% 73,6% 63,4% 66,1% 47,7% 95,8% 97, 98,1% 99,1% 99,9% 86,5% 91,8% 92,7% 95,8% 98,1% 99,1% 99,7% 100,0% 76, 84,9% 87,7% 77,3% 0,00% OGÓŁEM (N=124) Źródło: Analiza dokumentacji w ramach Desk Research Rysunek 46. Wydatki na gadżety w układzie miesięcznym - N- projekty, w których zostały zakupione gadżety ogółem oraz w ram ach komponentu regionalnego oraz centralnego 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% OGÓŁEM (N=124) komponent centralny (N=50) komponent regionalny (N=81) Źródło: Analiza dokumentacji w ramach Desk Research 66 S t r o n a

67 Rysunek 47. Udział wydatków na gadżety przypadający na poszczególne fazy projektu. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% OGÓŁEM (N=124) 53,5 31,4 19,2 komponent centralny (N=50) komponent regionalny (N=81) TYP PROJEKTU szkoleniowe (N=53) z przewagą elem, szkoleniowych (N=35) projekty zrównoważone (N=23) doradcze/z przewagą elem, doradczych (N=3) informacyjne/z przewagą elem, informacyjnych badawcze/przewagą elem, badawczych (N=1) WARTOŚĆ PROJEKTU do 100 tys, (N=55) tys, (N=41) tys, (N=19) 1 mln-2 mln (N=6) 1mln + (N=10) CZAS TRWANIA PROJEKTU do 6 miesięcy (N=37) od 6 do 12 miesięcy (N=38) od 12 do 18 miesięcy (N=28) 18 + (N=22) 0 20,2 12, ,1 56,7 51,8 71,6 51,5 52,2 71, ,5 52,6 55,2 63,7 39,4 63,6 24,4 19,5 31,7 27,5 33,1 27,4 79,4 faza 1 faza 2 faza 3 22,1 37,5 34,3 13,2 8,3 36, , ,4 44,3 44, , ,8 22,8 23,6 20,2 13,5 15,5 18,1 13,6 30,7 16,2 Źródło: Analiza dokumentacji w ramach Desk Research 6 PROCEDURY I DOSTAWCY GADŻETÓW W niniejszym rozdziale Czytelnik znajdzie odpowiedź na następujące pytania badawcze: Jaki % beneficjentów zamawia gadżety produkowane przez podmioty ekonomii społecznej, podmioty/fundacje osób niepełnosprawnych (np. NGO) lub w drodze zamówienia publicznego z wykorzystaniem klauzul społecznych, o których mowa w art. 4 ustawy z dnia 7 maja 2009 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach socjalnych oraz zmianie niektórych innych ustaw? Jeśli powyżej wskazane drogi zakupu gadżetów nie są wykorzystywane to jakie są tego przyczyny? Zrealizowane badanie pokazało, iż tylko niewielki odsetek projektodawców (15%) kupuje gadżety w drodze zamówień publicznych z wykorzystaniem klauzul społecznych. Zupełnie znikomy jest natomiast odsetek kupujących gadżety produkowane przez podmioty ekonomii społecznej, czy też osoby niepełnosprawne (odpowiednio 4% i ) (por. Rysunek 48). 67 S t r o n a

68 Rysunek 48. Procedury i dostawcy gadżetów. 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 15% 67% 69% 13% 10% 1 4% 7% 4% OGÓŁEM (N=453) PROJEKTY ZAKOŃCZONE OGÓŁEM (N=157) w drodze zamówienia publicznego z wykorzystaniem klauzul społecznych produkowane przez podmioty ekonomii społecznej produkowane przez podmioty/fundacje osób niepełnosprawnych (np. NGO) nie wiem żadne z powyższych Źródło: Badanie CATI Zrealizowane case study pokazały, iż gadżety, w zależności od wartości zakupu i rodzaju instytucji (czy jej działalność podlega prawu zamówień publicznych, czy też nie) kupowane są najczęściej na drodze zapytania ofertowego lub przetargu. Zidentyfikowano tutaj trzy ścieżki postępowania, w których decydującym czynnikiem zakupu jest cena. Podmioty niezobowiązane prawem zamówień publicznych, wybierając gadżety korzystają z przedstawionych im ofert/katalogów, często bazując na znanych sobie i sprawdzonych firmach. Typowy sposób wyboru wykonawców gadżetów dobrze ilustrują poniższe wypowiedzi. To było zapytanie ofertowe skierowane do 3 firm, z którymi nie ukrywam wcześniej mieliśmy kontakty, bo tu realizujemy od wielu lat róŝnego rodzaju projekty, czy to unijne, czy z dotacji budŝetowych, takŝe te pozycje zakupu gadŝetów, co jakiś czas nam się pojawiają przy okazji projektów i w ramach budŝetów projektów. Stąd mamy bazę firm, z którymi współpracowaliśmy do tej pory i do tych firm wysłaliśmy zapytanie, podając konkretnie ile czego potrzebujemy. Dostaliśmy propozycje w wersji elektronicznej tychŝe gadŝetów i ofertę cenową ( ) Priorytet III, projekt szkoleniowy Pyta mnie Pani o proces zakupu? Były wysyłane zapytania ofertowe lub teŝ telefonicznie pytaliśmy o moŝliwość zakupu w firmach róŝnych materiałów. Do tego mieliśmy oferty, protokół, zrobiliśmy taką notatkę z wyboru ( ) Priorytet VII, projekt szkoleniowy Nie przygotowaliśmy Ŝadnego trybu zamówień publicznych zgodnego z ustawą gdyŝ kwoty były poniŝej progu, ale Ŝeby jakoś tę konkurencję, rozeznanie rynku otrzymać przeprowadziliśmy taki wewnętrzny tryb zapytań do trzech róŝnych agencji reklamowych. Wysłaliśmy im rodzaj gadŝetów, jaki chcielibyśmy zamówić, ilości oraz wymagania odnośnie logotypów i zbliŝone wymagania odnośnie rodzaju, kształtu przy torbie czy przy długopisie. Przy długopisie to akurat tak bardzo ogólne były te ramy i otrzymaliśmy trzy oferty. Wybraliśmy najtańszą z nich ( ) Priorytet IV, projekt doradczy Część projektodawców chcąc uniknąć otrzymania gadżetów kiepskiej jakości prosiła wykonawców o przesłanie próbek gadżetów. Wśród projektodawców, których odwiedzaliśmy, znalazły się również podmioty mniej doświadczone w realizacji zadań związanych z informacją i promocją. W takich sytuacjach, wybór dostawcy następował w zdecydowanie bardziej przypadkowy sposób, co obrazuje poniższa wypowiedź. Orientacyjnie wysyłałam maila do firm, które się tym zajmują, do jakichś tam agencji reklamowych z naszego tutaj terenu i dostałam odpowiedzi. Właściwie taką z wyceną dostałam odpowiedź od jednej firmy, wysłałam do trzech. Jedna firma przedstawiła nam katalog, ale on był bez cen i nie byli w stanie nam wycenić tego na ten dzień, na który akurat chcieliśmy. Natomiast jedna z firm powiedziała, Ŝe oni nam tego nie zrobią, dlatego, Ŝe oni musieliby to zlecić i duŝo droŝej by nas to kosztowało.. Priorytet IX, projekt szkoleniowy W przypadku podmiotów podlegających procedurze zamówień publicznych, najczęściej zidentyfikowanym przez nas kryterium było 100% ceny. 68 S t r o n a

69 Przez przetarg nieograniczony, 100% ceny kryterium. Tu pokaŝę pani dokładny opis, bo ja robię taki opis przedmiotu zamówienia na podstawie decyzji komendanta. Komendant zatwierdził, powiedział, Ŝe coś takiego powinno być. Ja robię taki opis przedmiotu zamówienia, potem to idzie do zespołu zamówień publicznych, razem z wnioskiem i zespół zamówień publicznych, juŝ całą procedurę przetargową prowadzi. Oczywiście na naszej stronie internetowej jest ogłoszenie o rozpoczęciu przetargu nieograniczonego. Priorytet I, projekt szkoleniowy 6.1 Stosowanie procedury zamówień publicznych z wykorzystaniem klauzul społecznych Procedurę zakupu gadżetów w drodze zamówień publicznych z wykorzystaniem klauzul społecznych relatywnie częściej podejmują beneficjenci Priorytetu III (29%) i VII (23%) oraz podmioty realizujące projekty zrównoważone (28%). Spośród różnych grup beneficjentów stosują ją przede wszystkim jednostki organizacyjne JST (39%), jednostki państwowe (30%) oraz samorządy (18%). Procedura ta podejmowana jest przede wszystkim przez projektodawców realizujących projekty o największej wartości, powyżej 5 mln PLN (38%) (por. Rysunek 50). Na podstawie uzyskanych odpowiedzi spontanicznych możemy zidentyfikować cztery główne powody niekorzystania przy zakupie gadżetów z procedury zamówień publicznych z wykorzystaniem klauzul społecznych. Pierwszy z nich odnosi się do postrzegania dokonywanego zakupu jako zbyt małego/taniego/drobnego w stosunku do uruchamiania tego typu procedury. Drugim powodem jest brak formalnych zobowiązań do podejmowania tego typu procedur, trzecim korzystanie ze sprawdzonych dostawców, czy też wybór konkurencyjnych ofert, czwartym zaś brak wiedzy o tego typu możliwościach i dostawcach (por. Rysunek 49). Rysunek 49. Przyczyny niekorzystania z procedury zamówień publicznych z wykorzystaniem klauzul społecznych, N=327- osoby niekorzystające z tego typu procedury. 0% 5% 10% 15% 20% zamawialiśmy małe ilości, za niską kwotę, dla małego projektu 19% obowiązuje nas zapytanie ofertowe nie ma takich dostawców w okolicy, mało takich dostawców wybraliśmy konkurencyjną ofertę, po zapytaniu ofertowym, w konkursie nie było potrzeby, nie byliśmy zainteresowani, nie braliśmy pod uwagę mamy stałego dostawcę, sprawdzona firmę, 11% 10% 9% 9% 9% nie mieliśmy oferty, nikt nie zgłosił się z taką ofertą dowolnie wybieramy dostawcę, bez ograniczeń (np. przetargowych), wolny rynek, prywatna firma mamy własny regulamin w sprawie zakupów, wyboru dostawcy nie wiem, trudno powiedzieć, tak wyszło 6% 6% 8% 8% cena, drogie, wysokie koszty, zamawialiśmy tańsze, 5% Nie wiem 3% brak informacji na ten temat, kontaktu z takimi dostawcami nie zajmowaliśmy się tym, kto inny, inna firma, fundacja, podwykonawca tym się zajmował brak atrakcyjnych ofert, konkurencyjnych kupujemy w hurtowni 1% 1% Źródło: Badanie CATI 69 S t r o n a

70 Rysunek 50. Odsetek kupujących gadżety w drodze zamówień publicznych z wykorzystaniem klauzul społecznych. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% OGÓŁEM (N=453) PROJEKTY ZAKOŃCZONE OGÓŁEM (N=157) 15% 10% KOMPONENT CENTRALNY (N=180) KOMPONENT REGIONALNY (N=265) PRIORYTET PRIORYTET I (N=32) PRIORYTET II (N=13) PRIORYTET III (N=57) PRIORYTET IV (N=58) PRIORYTET V (N=47) PRIORYTET VI (N=64) PRIORYTET VII (N=79) PRIORYTET VIII (N=91) PRIORYTET IX (N=49) PRIORYTET X (N=6) TYP PROJEKTU szkoleniowe (N=167) z przewagą elem. szkoleniowych (N=96) doradcze/z przewagą elem. doradczych (N=38) informacyjne/z przewagą elem. informacyjnych badawcze/przewagą elem. badawczych (N=16) projekty zrównoważone (N=78) nie wiem/żadne z powyższych (N=31) TYP BENEFICJENTA jednostki JST (N=82) jednostki państwowe (N=5) JST (N=123) NGO (N=101) przedsiębiorcy (N=113) uczelnie/jednostki B+R (N=23) inne (N=7) WARTOŚĆ PROJEKTU DO 100 tys. (N=121) tys. (N=148) tys. (N=103) 1 mln-5 mln (N=65) 5 mln + (N=15) CZAS TRWANIA PROJEKTU do 6 miesięcy (N=88) od 6 do 12 miesięcy (N=105) od 12 do 18 miesięcy (N=95) 18 + (N=165) 3% 8% 5% 8% 6% 0% 15% 14% 8% 1 6% 1 13% 1 10% 20% 18% 16% 11% 17% 15% 11% 1 16% 23% 21% 29% 28% 30% 39% 38% 63% Źródło: Badanie CATI 6.2 Kupowanie gadżetów wyprodukowanych przez podmioty ekonomii społecznej Odsetek kupujących gadżety wyprodukowane przez podmioty ekonomii społecznej w żadnej z wyróżnionych grup projektodawców (poza beneficjentami specyficznego Priorytetu X Pomoc Techniczna) nie przekracza 10% i jest na tyle mały, iż nie można mówić tu o istotnych różnicach (por. Rysunek 51). Główną przyczyną niekupowania gadżetów od podmiotów ekonomii społecznej jest brak znajomości takich podmiotów. Ogółem co piąty badany utrzymuje, iż nie otrzymał takiej oferty, a kolejne 11% twierdzi, iż w okolicy nie ma takich dostawców. Część badanych jako powód niekupowania gadżetów wyprodukowanych przez podmioty ekonomii społecznej podaje konieczność wyboru ofert na drodze postępowania 70 S t r o n a

71 przetargowego, czy też zapytania o cenę, na wynik których nie mają wyboru (23%), część korzysta ze sprawdzonych dostawców (1). Co dziesiąty badany wyraża przekonanie, iż nie ma w tym względzie wystarczająco atrakcyjnej oferty. Zrealizowane studia przypadków, potwierdziły, iż wiedza projektodawców na temat możliwości zakupu gadżetów od podmiotów ekonomii społecznej jest bardzo niewielka. Co więcej, większość z naszych rozmówców miała poważne problemy ze zrozumieniem tego pojęcia, co dobrze ilustruje poniższa wypowiedź. A gdyby mi pani rozszerzyła, co to znaczy ekonomii społecznej, co mam rozumieć pod tym hasłem ( ) Priorytet II\, projekt szkoleniowy Rysunek 51. Odsetek kupujących gadżety od podmiotów ekonomii społecznej. 0% 5% 10% 15% OGÓŁEM (N=453) PROJEKTY ZAKOŃCZONE OGÓŁEM (N=157) 4% 7% KOMPONENT CENTRALNY (N=180) KOMPONENT REGIONALNY (N=265) PRIORYTET PRIORYTET I (N=32) PRIORYTET II (N=13) PRIORYTET III (N=57) PRIORYTET IV (N=58) PRIORYTET V (N=47) PRIORYTET VI (N=64) PRIORYTET VII (N=79) PRIORYTET VIII (N=91) PRIORYTET IX (N=49) PRIORYTET X (N=6) TYP PROJEKTU szkoleniowe (N=167) z przewagą elem. szkoleniowych (N=96) doradcze/z przewagą elem. doradczych (N=38) informacyjne/z przewagą elem. informacyjnych badawcze/przewagą elem. badawczych (N=16) projekty zrównoważone (N=78) nie wiem/żadne z powyższych (N=31) TYP BENEFICJENTA jednostki JST (N=82) jednostki państwowe (N=5) JST (N=123) NGO (N=101) przedsiębiorcy (N=113) uczelnie/jednostki B+R (N=23) inne (N=7) WARTOŚĆ PROJEKTU DO 100 tys. (N=121) tys. (N=148) tys. (N=103) 1 mln-5 mln (N=65) 5 mln + (N=15) CZAS TRWANIA PROJEKTU do 6 miesięcy (N=88) od 6 do 12 miesięcy (N=105) od 12 do 18 miesięcy (N=95) 18 + (N=165) 1% 1% 3% 3% 3% 3% 3% 3% 4% 4% 4% 4% 4% 4% 5% 5% 5% 5% 5% 5% 6% 7% 7% 7% 13% Źródło: Badanie CATI 71 S t r o n a

72 Rysunek 52. Powody nie kupowania gadżetów wyprodukowanych przez podmioty ekonomii społecznej ze względu na typ instytucji(wskazania, które ogółem uzyskały więcej niż 10%) nie mieliśmy oferty, nikt nie zgłosił się z taką ofertą wybraliśmy konkurencyjną ofertę, po zapytaniu ofertowym, na przetargu, w konkursie mamy stałego dostawcę, sprawdzona firmę, brak atrakcyjnych ofert, konkurencyjnych obowiązuje nas postępowanie przetargowe, zapytanie ofertowe nie ma takich dostawców w okolicy, mało takich dostawców 15% % 7% 1 5% 7% 14% 11% 11% 5% 20% 24% 28% 27% 11% 15% 16% 5% 8% 11% 2 1 7% 9% 36% OGÓŁEM (N=375) Jednostki JST (N=73) JST (N=100) NGO (N=82) Przedsiębiorcy (N=91) Źródło: Badanie CATI 6.3 Kupowanie gadżetów wyprodukowanych przez osoby niepełnosprawne Odsetek kupujących gadżety wyprodukowane przez osoby niepełnosprawne w całej próbie wynosi. Na poziomie zbliżonym do 10% kształtuje się on jedynie dla beneficjentów Priorytetu I oraz beneficjentów realizujących projekty powyżej 5 mln PLN (por. Rysunek 53). Przyczyny niekorzystania z tego typu dostawców są tożsame z opisanymi wcześniej powodami niekorzystania z możliwości kupna od podmiotów ekonomii społecznej. Sprowadzają się one do braku wiedzy o takiej ofercie i dostawcach, korzystania z zamkniętych procedur wyboru dostawców (zapytania, przetargi), korzystania ze sprawdzonych dostawców, czy wreszcie do przekonania o braku atrakcyjnych ofert od takich dostawców (por. Rysunek 54). Bezpośrednie rozmowy z beneficjentami z całą mocą unaoczniły brak świadomości w zakresie wspierania inicjatyw gospodarczych, w których zaangażowane są osoby niepełnosprawne. Nikt spośród naszych rozmówców nie wiedział i nie zastanawiał się nad tym, czy w produkcję kupowanych gadżetów zaangażowane były osoby niepełnosprawne. 72 S t r o n a

73 Rysunek 53. Odsetek kupujących gadżety wyprodukowanych przez osoby niepełnosprawne. 0% 5% 10% 15% OGÓŁEM (N=453) PROJEKTY ZAKOŃCZONE OGÓŁEM (N=157) 4% KOMPONENT CENTRALNY (N=180) KOMPONENT REGIONALNY (N=265) PRIORYTET PRIORYTET I (N=32) PRIORYTET II (N=13) PRIORYTET III (N=57) PRIORYTET IV (N=58) PRIORYTET V (N=47) PRIORYTET VI (N=64) PRIORYTET VII (N=79) PRIORYTET VIII (N=91) PRIORYTET IX (N=49) PRIORYTET X (N=6) TYP PROJEKTU szkoleniowe (N=167) z przewagą elem. szkoleniowych (N=96) doradcze/z przewagą elem. doradczych (N=38) informacyjne/z przewagą elem. informacyjnych badawcze/przewagą elem. badawczych (N=16) projekty zrównoważone (N=78) nie wiem/żadne z powyższych (N=31) TYP BENEFICJENTA jednostki JST (N=82) jednostki państwowe (N=5) JST (N=123) NGO (N=101) przedsiębiorcy (N=113) uczelnie/jednostki B+R (N=23) inne (N=7) WARTOŚĆ PROJEKTU DO 100 tys. (N=121) tys. (N=148) tys. (N=103) 1 mln-5 mln (N=65) 5 mln + (N=15) CZAS TRWANIA PROJEKTU do 6 miesięcy (N=88) od 6 do 12 miesięcy (N=105) od 12 do 18 miesięcy (N=95) 18 + (N=165) 1% 1% 3% 3% 3% 3% 3% 3% 3% 4% 4% 4% 8% 11% Źródło: Badanie CATI 73 S t r o n a

74 Rysunek 54. Powody nie kupowania gadżetów wyprodukowanych przez osoby niepełnosprawne ze względu na typ instytucji (wskazania, które ogółem uzyskały co najmniej 5%) nie mieliśmy oferty, nikt nie zgłosił się z taką ofertą obowiązuje nas postępowanie przetargowe, zapytanie ofertowe brak atrakcyjnych ofert, konkurencyjnych mamy stałego dostawcę, sprawdzona firmę, nie ma takich dostawców w okolicy, mało takich dostawców wybraliśmy konkurencyjną ofertę, po zapytaniu ofertowym, na przetargu, w konkursie nie wiem, trudno powiedzieć, tak wyszło dowolnie wybieramy dostawcę, bez ograniczeń (np. przetargowych), wolny rynek, prywatna brak informacji na ten temat, kontaktu z takimi dostawcami 8% 2 17% 2 15% 25% 5% 19% 10% 10% 11% 6% 21% 10% 5% 17% 7% 1 10% 11% 2 3% 9% 4% 9% 10% 5% 10% 7% 8% 4% 10% 11% 6% 8% 14% 1% 4% 5% 3% 6% 10% 38% OGÓŁEM (N=385) Jednostki JST (N=77) JST (N=99) NGO (N=84) Przedsiębiorcy (N=96) Źródło: Badanie CATI 7 KRYTERIA BRANE POD UWAGĘ PRZY WYBORZE GADŻETÓW W niniejszym rozdziale Czytelnik znajdzie odpowiedź na następujące pytanie badawcze: Jakimi kryteriami kierowano się przy wyborze gadżetów? Nota metodologiczna: Kryteria brane pod uwagę przy wyborze gadżetów określane były w dwojaki sposób. W pierwszej kolejności poprzez pytanie spontaniczne, o najważniejsze czynniki brane pod uwagę przy wyborze ofert. W drugiej natomiast przez pytanie oceniające ważność poszczególnych kryteriów na skali od 1 do 9, gdzie 1 w ogóle nie ważna, zaś 9 bardzo ważna. Decyzja o wyborze gadżetów najczęściej podejmowana jest w oparciu o analizę trzech aspektów ceny, użyteczności i jakości wykonania. Projektodawcom zależy na budowaniu pozytywnego wizerunku swojego projektu poprzez dostarczenie beneficjentom dobrych jakościowo i przydatnych dla nich produktów. Będąc jednak ograniczeni budżetem projektu z jednej strony (i często również mając na uwadze wytyczne MRR w zakresie stosowania gadżetów), z drugiej zaś, kierując swoje działania do wielu odbiorców, starają się oni znaleźć złoty środek miedzy ilością, a jakością gadżetów. Obrazują to poniższe wypowiedzi. 74 S t r o n a

75 Zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, gadŝety się kupuje w ostateczności, jest taki paragraf na końcu 28 i powinny być niedrogie. Wszystkie te gadŝety, które tu są, wydaje mi się po pierwsze, Ŝe były niedrogie, a po drugie funkcjonalne, bo wie pani notes, teczka, smycz, to są takie rzeczy, które [są funkcjonalne]. I w pomarańczowym, bo pomarańczowy jest wiodącym kolorem dla POKL, dlatego w takim kolorze ( ) Priorytet I, projekt szkoleniowy To są gadŝety, które moŝna kupić po stosunkowo niskiej cenie za komplet, natomiast jest ich duŝo ilościowo, są zróŝnicowane, są plecaki, czapeczki, kubeczki, itd. Wydaje nam się, Ŝe przez asortyment, jak jest w takim komplecie, są atrakcyjne i w ten sposób postrzegane przez beneficjentów. To są nasze spostrzeŝenia, nasza historia i doświadczenia ( ) Priorytet III, projekt szkoleniowy Konsekwentnie, zwracano także uwagę na swego rodzaju uniwersalność gadżetów, ich przydatność w różnego typu sytuacjach. MoŜliwości wykorzystania w tego typu sytuacjach nieprzewidzianych, czyli właśnie: to, Ŝe chcieliśmy torby, to wiadomo było, Ŝe mamy tę filiŝankę i Ŝeby moŝna ją do czegoś włoŝyć. Z drugiej strony torbę moŝna wykorzystywać na zakupy i w ten sposób osoba, która ją będzie miała, moŝe właśnie promować projekt. Tam jest strona internetowa, tam są dane adresowe, w związku z tym myśleliśmy, Ŝe to będzie teŝ taka funkcja. Nie planowaliśmy odrębnych gadŝetów na organizację seminariów, w związku z tym myśleliśmy, Ŝe właśnie taka torba, czy takie gadŝety mogą się przydać do tego, Ŝeby w trakcie seminarium naszym gościom przede wszystkim zaproszonym naukowcom takie gadŝety w torbie dać. TakŜe po pierwsze: uŝyteczność. Po drugie: bardzo waŝne było to, Ŝeby były one bardzo atrakcyjne wizualnie, no i po trzecie ekologia. Często wydaje nam się, Ŝe ten aspekt atrakcyjności wizualnej i ekologiczności idzie w parze. Są to rzeczy zazwyczaj bardzo ładne i solidne Priorytet VIII, projekt badawczy Wybierając gadżety patrzono przede wszystkim na ich ogólną przydatność, czy będą atrakcyjne, czy spodobają się ich odbiorcom, czy nie zostaną wyrzucone zaraz do kosza na śmieci. Przede wszystkim chodziło mi o to, Ŝeby to było uŝyteczne. śeby osoby, które to dostaną od nas, nie wrzuciły tego do kosza zaraz po tym jak dostaną to od streetworkerów, bo to jest frustrujące. Po co to inaczej dawać? ( ) Priorytet VII, projekt doradczy Opinie zebrane w trakcie bezpośrednich spotkań z beneficjentami potwierdzają dane ilościowe. Pokazują one, iż głównym kryterium wyboru gadżetów wskazywanym przez dwie trzecie projektodawców (68%) jest cena (dla co czwartego 25% jest to jedyne spontanicznie wskazywane kryterium wyboru). W dalszej kolejności wymieniono dopasowanie gadżetów do potrzeb grupy docelowej (40%), mając tu na myśli przede wszystkim funkcjonalność i praktyczność gadżetu. Co trzeci projektodawca wśród kryteriów branych pod uwagę przy wyborze gadżetów wskazywał na kwestie związane z wykonaniem i wyglądem gadżetu (przede wszystkim na jakość materiałów, a w drugiej kolejności na estetykę). 13% projektodawców kieruje się przy wyborze gadżetów warunkami współpracy z dostawcą (terminowością dostaw, szybkością dostawa, uprzednim korzystaniem z usług danego dostawcy) (por Rysunek 55). Na ważność powiązania gadżetu z celem projektu wskazało jedynie 4% badanych, co tłumaczy poniższa wypowiedź. Na samym początku kierowaliśmy się tym, Ŝe to był związany trochę z naszym projektem. To były takie bardziej gadŝety związane z medycyną. Termometr jakiś tam, etui na pigułki, tego typu rzeczy. Natomiast teraz się przekonaliśmy, Ŝe chodzi o to Ŝeby to było po prostu atrakcyjne. To nie musi być koniecznie związane z medycyną. Wybraliśmy rzeczy ładne (..) Priorytet II, projekt szkoleniowy 28 Prawdopodobnie odniesienie do Planu komunikacji PO KL , gdzie zawarte są rekomendacje dotyczące: ograniczenia gadżetów jako formy promocji projektów PO KL, ze względu na ich niską efektywność komunikacyjną oraz wyboru takich materiałów informacyjnopromocyjnych (gadżetów), które będą ściśle powiązane z realizowanymi przez projektodawcę działaniami. 75 S t r o n a

76 Warto zwrócić uwagę na nieco odmienną wagę poszczególnych kryteriów wyboru gadżetów wśród projektodawców poszczególnych osi priorytetowych oraz realizujących typy projektów. I tak kryterium finansowe dużo ważniejsze jest dla wnioskujących w ramach komponentu regionalnego, w to miejsce projektodawcy komponentu centralnego częściej wskazuj na znacznie potrzeb grupy docelowej. Przewaga kryterium finansowego nad innymi kryteriami typowa jest dla beneficjentów Priorytetów VI - IX. Dopasowanie gadżetu do potrzeb grupy docelowej najczęściej uwzględniane jest jako kryterium wyboru przez beneficjentów Priorytetu I, IV oraz V. Spośród wyróżnionych siedmiu typów projektów na tle innych wyróżniają się projekty informacyjne, realizatorzy których szczególną wagę przykładają do dopasowania gadżetów do potrzeb odbiorców, oraz projekty badawcze, których realizatorzy biorą pod uwagę głównie kryterium finansowe (por Rysunek 56). Kryterium finansowe szczególnie ważne jest także dla przedstawicieli sektora pozarządowego, przedsiębiorców, uczelni i jednostek naukowych. Częściej kierują się nim realizatorzy najdłuższych projektów i jednocześnie kupujących najbardziej zróżnicowane gadżety. Dopasowanie do potrzeb grupy docelowej częściej wskazywane było jako kryterium wyboru gadżetów przez jednostki organizacyjne JST, jednostki państwowe oraz projektodawców realizujących projekty o największym dofinansowaniu. Jednocześnie kryterium to częściej wymieniali projektodawcy zamawiający najmniej zróżnicowana paletę gadżetów (1-2 rodzaje gadżetów) (por. Rysunek 57) Powyższa analiza odnosi się do spontanicznych wskazań respondentów. Respondentom zaprezentowano także zestaw 6 następujących kryteriów: 1. Ogólna atrakcyjność produktów - czy podobały się osobie wybierającej 2. Potencjalna atrakcyjność dla ostatecznych beneficjentów 3. Przydatność gadżetów z punktu widzenia projektu 4. Związek gadżetów z konkretnym wydarzeniem w ramach projektu 5. To, czy gadżety są ekologiczne 6. Potrzeby ostatecznych beneficjentów z prośbą o ocenę ich ważności przy pomocy 9-cio stopniowej skali. W ocenie tej zdecydowana większość badanych projektodawców (ponad trzy czwarte) za bardzo ważne kryteria uznała (por. Rysunek 58): Przydatność gadżetów z punktu widzenia projektu- średnia ocenia 7,9 na skali od 1 do 9 Potrzeby ostatecznych beneficjentów projektu- średnia ocena 7,6 na skali od 1 do 9 Potencjalną atrakcyjność dla ostatecznych beneficjentów - średnia ocena 7,6 na skali od 1 do 9 Nieco niżej oceniono ważność ogólnej atrakcyjności gadżetów oraz ich związku z konkretnymi wydarzeniami w ramach projektu. Ekologiczność gadżetów za ważne kryterium wyboru uznana została przez jedynie co trzeciego projektodawcę. Ogółem, większą wagę do wyboru gadżetów wyrażoną oceną poszczególnych kryteriów przykładają projektodawcy realizujący projekty zrównoważone lub też z przewagą elementów szkoleniowych. Ogólny wskaźnik ważności testowanych kryteriów wyboru jest największy dla jednostek państwowych, a w drugiej kolejności jednostek organizacyjnych JST. Najmniejszy zaś dla uczelni/jednostek naukowo badawczych oraz samorządów. Większą wagę do wyboru gadżetów przykładają ogółem projektodawcy realizujący projekty o wartości powyżej 500 tys. PLN, trwające ponad 12 miesięcy oraz zamawiający 3 i więcej rodzajów gadżetów (por. Tabela 23). 76 S t r o n a

77 Rysunek 55. Kryteria brane pod uwagę przy zakupie gadżetów wskazania spontaniczne. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% FINANSOWE cena, najtańsze, tanie, w konkurencyjnej cenie budżet, fundusze przeznaczone na zakup płatności - terminy i warunki 1% 1% 68% 66% DOPASOWANIE DO GRUPY DOCELOWEJ/POTRZEB praktyczność, użyteczność, funkcjonalność powiązanie z projektem, spełniające cele promocyjne atrakcyjność (zadowolenie) dla odbiorców ściśle określone walory gadżetu, spełniający oczekiwania 4% 3% 40% 34% WYGLĄD jakość wykonania, materiałów, trwałość estetyka, ładny gadżet, efekt wizualny oryginalność, niepowtarzalnośc produktu, żeby się wyróżniał 1% 11% 23% 33% WSPÓŁPRACA Z DOSTAWCĄ terminowość dostaw szybkość dostawy, czas realizacji zamówienia dostawca sprawdzony, zaufany, stały, z doświadczeniem, solidny zapewnienie odpowiedniej ilości gadżetów, dostępność warunki współpracy z dostawcą SPOSÓB WYKONANIA ekologia miejsce wykonania 5% 3% 3% 1% 1% 0% 1% 13% N=453 Źródło: Badanie CATI Rysunek 56. Kryteria brane pod uwagę przy zakupie gadżetów wskazania spontaniczne, ze względu na Priorytet 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 75% 77% 74% 75% 68% 68% 68% 65% 64% 60% 54% 56% 58% 51% 53% 49% 48% 50% 43% 43% 43% 44% 40% 40% 41% 40% 36% 37% 33% 31% 33% 33% 29% 31% 31% 26% 23% 25% 25% 20% 16% 13% 14% 14% 13% 8% 7% 9% 10% 10% 6% 1% 1% 3% 3% 0% FINANSOWE DOPASOWANIE DO GRUPY DOCELOWEJ/POTRZEB WYGLĄD WSPÓŁPRACA Z DOSTAWCĄ SPOSÓB WYKONANIA Źródło: Badanie CATI 77 S t r o n a

78 Rysunek 57. Kryteria brane pod uwagę przy zakupie gadżetów wskazania spontaniczne, ze względu na typ projektu. 100% 90% 90% 80% 70% 68% 65% 74% 76% 73% 65% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 40% 39% 39% 33% 35% 29% OGÓŁEM (N=453) 13% 13% 14% szkoleniowe (N=167) % 55% 43% 3 14% 10% z przewagą elem. doradcze /z informacyjne/z badawcze/ z szkoleniowych przewagą (N=38) przewagą (N=13) przewagą (N=15) (N=96) 55% 48% 48% 35% 5% równoważone (N=78) FINANSOWE DOPASOWANIE DO GRUPY DOCELOWEJ/POTRZEB WYGLĄD WSPÓŁPRACA Z DOSTAWCĄ 23% 10% nie wiem (N=31) Źródło: Badanie CATI Tabela 13. Kryteria brane pod uwagę przy zakupie gadżetów wskazania spontaniczne. Kolorem zaznaczono grup respondentów, wskazujące relatywnie częściej na dane kryterium. FINANSOWE TYP BENEFICJENTA WARTOŚĆ PROJEKTU CZAS TRWANI A PROJEKT U LICZBA I RODZAJ KUPOWANYCH GADŻETÓW DOPASOWANIE DO GRUPY DOCELOWEJ WYGLĄD WSPÓŁPRACA Z DOSTAWCĄ SPOSÓB WYKONANIA Źródło: Badanie CATI OGÓŁEM (N=452) 68% 40% 33% 13% 1% jednostki JST (N=82) 6 53% 27% 10% 0% jednostki państwowe (N=5) 68% 50% 2 0% 3% JST (N=123) 61% 45% 25% 13% 0% NGO (N=101) % 1 3% przedsiębiorcy (N=113) 74% 34% 40% 21% 0% uczelnie/jednostki B+R (N=22) 7 39% 20% 0% inne (N=7) 55% 50% 25% 9% 0% DO 100 tys. (N=121) 61% 39% 31% 5% 3% tys. (N=148) 74% 39% 30% 17% 0% tys. (N=101) 71% 43% 38% 1 0% 1 mln-5 mln (N=65) 64% 37% 40% 20% 0% 5 mln + (N=15) 41% 61% 10% 14% 1% do 6 miesięcy (N=88) 58% 41% 34% 7% 0% od 6 do 12 miesięcy (N=105) 71% 3 27% 10% 3% od 12 do 18 miesięcy (N=94) 6 48% 35% 13% 0% 18 + (N=165) 74% 41% 35% 19% 0% 1 do 2 (N=146) 55% 46% 24% 9% 3 do 4 (N=196) 71% 40% 35% 11% 0% 5+ (N=110) 78% 34% 41% 2 0% tylko materiały informacyjnopromocyjne 70% 34% 24% 1 o charakterze szkoleniowym (N=131) tylko gadżety (N=77) 61% 53% 38% 13% 0% materiały i gadżety (N=242) 69% 39% 36% 14% 0% 78 S t r o n a

79 Rysunek 58. Ważność poszczególnych kryteriów wyboru. Oceny na skali. SKALA: W OGÓLE NIE WAŻNE BARDZO WAŻNE Przydatność gadżetów z punktu widzenia projektu 7,9 Potrzeby ostatecznych beneficjentów 7,6 Potencjalna atrakcyjność dla ostatecznych beneficjentów 7,7 Ogólna atrakcyjność produktów -czy podobały się osobie wybierającej Związek gadżetów z konkretnym wydarzeniem w ramach projektu 6,8 7,2 To, czy gadżety są ekologiczne 5 Źródło: Badanie CATI 7.1 Użyteczność gadżetów z punktu widzenia celów projektu odpowiadającymi im wypowiedziami. Projektodawcy, w zależności od typu i skali realizowanego projektu w bardzo różny sposób definiują rolę gadżetów. W projektach szkoleniowych, traktowane są głównie jako dodatkowy bonus, czy też zachęta dla uczestników. W dużych projektach, realizowanych na szeroką skalę, na znaczeniu zyskuje informacyjno promocyjny walor gadżetów. W projektach zaś angażujących różne środowiska, gadżety często traktowane też są jako nieodzowny element public relations, podarunek mający na celu zapewnienie pożądanych relacji i przychylności. Poniżej w tabeli prezentujemy opisane cele wraz z Cel Zachęta dla uczestników projektu, bonus, nagroda, związanie ich z projektem Promocja projektu jako realizowanego z EFS Cytat Po prostu chcemy też dopieścić naszych uczestników szkoleń [zachęcić] do udziału w jakiś konkursach, do wypełniania ankiet ( ) Priorytet I, projekt szkoleniowy Gadżety miały pełnić raz, że rolę głównie promocyjną i miały stanowić zachętę dla beneficjentów. Ponieważ ze względu na grupę docelową, do której był skierowany projekt, dzieci i młodzież, chcieliśmy ich po prostu zachęcić i związać w jakiś sposób z projektem i to był główny cel dla umieszczenia tego zadania w całym projekcie ( ) Priorytet III, projekt szkoleniowy Powoduje to też tak jakby wtórną informację. Powstaje wtórna informacja o projekcie już dawno po projekcie, więc tu też jakby przedłużenie tego celu informacyjnego, dlatego są one tematyczne, Priorytet VII, projekt szkoleniowy Te gadżety służą do upowszechniania w społeczeństwie [wiedzy] o tym, że OHP realizują projekt współfinansowany ze środków UE i przez EFS. Priorytet I, projekt szkoleniowy Chodziło nam o to, że dziecko żeby też miało pożytek, jak mama czy tata przyniesie to, to żeby też 79 S t r o n a

80 dziecko pamiętało, że coś tam od taty dostało i tam też jest napisane Kapitał Ludzki. Kombinowaliśmy, żeby od małego do najstarszego wszyscy byli zadowoleni i wiedzieli, że istniejemy ( ) Priorytet IX, projekt informacyjny Żeby to było przede wszystkim w jakiś sposób użyteczne, żeby osoby, które zostaną obdarowane przez nas taką smyczą, przynajmniej przez jakiś czas promowały zarówno nasz projekt i nasze logo, jak i logo Unii Europejskiej. Żeby to jakoś fajnie się kojarzyło: O, fajne. A skąd masz taką smycz?. Rzuca się trochę w oczy, może to będzie akurat dobrą reklamą. Kubek to też jest takie coś codziennego. Dopóty się nie zbije, to gdzieś tam w szafie jest i ewentualnie od czasu do czasu można się z niego napić herbaty i jakoś się tam kojarzy Priorytet VII, projekt doradczy Zainteresowanie projektem Nawiązanie relacji Więc tutaj głównym aspektem było to, żeby w jakiś sposób poprzez gadżety właśnie przykuwać uwagę potencjalnych użytkowników korzystających z naszej strony internetowej i z naszych raportów ( ) Priorytet VIII, projekt badawczy Staraliśmy się, żeby gadżety takie tak jak te poprzez swoją solidność, żeby to było jakościowo na tyle dobre też, żeby ludzie z tego korzystali. Czy tak jak np. te koszulki, jak ktoś się w niej pojawi na mieście żeby było widać, że ten projekt jest realizowany, żeby można było zauważyć, że coś się dzieje, ktoś zwrócił uwagę, zainteresował się, co to jest. ( ) Priorytet IX, projekt informacyjny Część działań, jeżeli chodzi o informacyjne, jest prowadzona za pomocą tak zwanej public relations czy media relations. Tutaj bardzo ważne jest żeby takie przypominacze odnośnie projektów funkcjonowały w świadomości dziennikarzy, ponieważ z nimi współpracujemy na zasadach dobrowolnej współpracy. W związku z tym ważne było to, żeby zyskiwać ich przychylność. W jakimś sensie tego typu gadżety są takim przypominaczem: że jest taki projekt, że oni mając jakieś tam luki czy możliwości w tworzeniu jakiegoś pozytywnego materiału, mogą właśnie zadzwonić i skontaktować się z nam ( ) Priorytet VIII, project badawczy Zapewne liczne jest także grono projektodawców, którzy do zakupu gadżetów podchodzą w sposób niejako bezrefleksyjny, tratując je jako nieodłączny i oczywisty element realizowanych działań, co obrazuje poniższa wypowiedź. Znaczy takie są wymogi szkoleń. Prawda? I konferencji, Ŝe te notesy itd. Jakieś torby teŝ muszą być. Priorytet III, projekt szkoleniowy Powyższe obserwacje znajdują swoje potwierdzenie w badaniach ilościowych. W badaniu CATI respondenci uznający cele projektu za ważne kryterium wyboru poproszeni zostali o sprecyzowanie, jakie głównie cele brane były pod uwagę. Uzyskane wyniki pokazują, iż o wyborze gadżetów decyduje głównie ocena na wymiarze użyteczności praktyczności (51% wskazań). Projektodawcy wybierają takie gadżety, które uznają za przydatne podczas szkoleń/konferencji, lub ogólnie przydatne/funkcjonalne w życiu. 41% badanych wskazało iż wybierano gadżety mając na uwadze informowanie o projekcie. Jedynie 16% beneficjentów dobierało gadżety w taki sposób, aby wiązały się one z celami szczegółowymi projektu. Tego typu postępowanie częściej obserwujemy w przypadku projektów informacyjnych. Celami szczegółowymi częściej kierowały się jednostki państwowe, beneficjenci realizujący projekty poniżej 100 tys. PLN oraz decydujący się tylko na zakup gadżetów. Cele o charakterze praktycznym częściej są domeną projektów szkoleniowych oraz doradczych. Zwracali na nie uwagę przede wszystkim przedsiębiorcy. Cele związane z informowaniem wymieniane były przede wszystkim przez realizatorów projektów informacyjnych, badawczych, jednostki organizacyjne JST oraz realizatorów projektów powyżej 5 mln PLN. 80 S t r o n a

81 Rysunek 59. Cele projektu brane pod uwagę przy wyborze gadżetów wskazania spontaniczne. N=373 respondenci uznający cele projektu za ważne kryterium wyboru gadżetów. 0% 20% 40% 60% CELE PRAKTYCZNE przydatne podczas szkoleń, nauki, w procesie edukacji praktyczność, funkcjonalność gadżetów w życiu codziennym notowanie, zapisywanie zdobytych informacji przechowywanie, przenoszenie dokumentów, płyt CD 6% 3% 27% 21% 51% CELE ZWIĄZANE Z INFORMOWANIEM skuteczne promowanie projektu, informacja o zadaniach i celach dotarcie wielu os/wybranej grupy/rekrutacja skojarzeniowe, żeby kojarzyły się z projektem pamiątka uczestnictwa w projekcie 4% 3% 1% 41% 37% CELE SZCZEGÓŁOWE ZWIĄZANE Z PROJEKTEM podniesienie kwalifikacji / kompetencji uczestników programu zainteresowanie dzieci, młodzieży i ich rodziców projektem integracja regionalna, wiedza o regionie zwiększenie zainteresowania określonymi kierunkami studiów podniesienie atrakcyjności uczestników na rynku pracy aktywizacja/integracja/pomoc dla osób niepełnosprawnych przedszkola, promocja opieki i edukacji najmłodszych aktywizacja/integracja środowisk wiejskich aktywizacja zawodowa (bezrobotnych, absolwentów itp.) promocja zachować służących podnoszeniu bezpieczeństwa 3% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 16% N=373 Nie wiem gadżety nie miały spełniać określonych zadań projektu 1% 7% Źródło: Badanie CATI Tabela 14. Cele projektu brane pod uwagę przy wyborze gadżetów wskazania spontaniczne. Kolorem zaznaczono grupy respondentów, wskazujące relatywnie częściej na dany cel. CELE PRAKTYCZNE CELE ZWIĄZANE Z CELE SZCZEGÓŁOWE INFORM. OGÓŁEM (N=373) 51% 41% 16% TYP PROJEKTU TYP BENEFICJENTA WARTOŚĆ PROJEKTU szkoleniowe (N=139) 60% 33% 19% z przewagą elem. szkol. (N=77) 55% 43% 11% doradcze/z przewagą elem. doradczych (N=30) 7 37% 13% informacyjne/z przewagą elem. Inform. (N=6) 25% 98% 58% badawcze/przewagą elem. badawczych (N=10) 18% 67% 24% projekty zrównoważone (N=70) 49% 40% 5% nie wiem/żadne z powyższych (N=25) 28% 44% 28% jednostki JST (N=70) 30% 50% 5% jednostki państwowe (N=4) 55% 18% 33% JST (N=98) 54% 37% 20% NGO (N=81) 4 50% 23% przedsiębiorcy (N=96) 73% 30% 13% uczelnie/jednostki B+R (N=18) 45% 45% 16% inne (N=6) 61% 39% 1% DO 100 tys. (N=86) 37% 46% 26% tys. (N=122) 55% 39% 14% tys. (N=92) 58% 33% 1 1 mln-5 mln (N=57) 5 43% 1 81 S t r o n a

82 LICZBA I RODZAJ KUPOWANYCH GADŻETÓW CELE PRAKTYCZNE CELE ZWIĄZANE Z INFORM. CELE SZCZEGÓŁOWE 5 mln + (N=14) 53% 6 10% 1 do 2 (N=101) 48% 41% 2 3 do 4 (N=177) 55% 41% 15% 5+ (N=95) 48% 41% 9% tylko materiały informacyjno-promocyjne o 69% 26% 15% charakterze szkoleniowym (N=99) tylko gadżety (N=62) 37% 53% 28% materiały i gadżety (N=211) 48% 43% 1 Źródło: Badanie CATI 7.2 Użyteczność gadżetów z punktu widzenia potrzeb beneficjentów Respondenci uznający użyteczność gadżetów z punktu widzenia potrzeb beneficjentów za ważne kryterium wyboru poproszeni zostali o sprecyzowanie, jakie głównie potrzeby brane były pod uwagę. Podobnie jak w pytaniu o brane pod uwagę cele projektu, również i tu wskazywano przede wszystkim na użyteczność gadżetów dla ich odbiorców rozumianą jako praktyczność/funkcjonalność na poziomie ogólnym lub też w zakresie szkoleń/nauki/konferencji. Niespełna co piąty projektodawca brał pod uwagę specyficzne potrzeby związane z powodami ich uczestnictwa w projekcie np. potrzeby rozwojowo edukacyjne, czy też potrzeby w zakresie integracji (6%) (por. Rysunek 60, Tabela 15). Potrzeby beneficjentów określane były albo przez pryzmat ich sytuacji życiowej, albo też sytuacji związanej z projektem. W pierwszym przypadku patrzono, przede wszystkim na to czego uczestnikowi może brakować w codziennym funkcjonowaniu, w drugim zaś co może mu się przydać z punktu widzenia uczestnictwa w projekcie. Obrazują to poniższe wypowiedzi. Wie pani, warunkiem przyjęcia do naszego projektu, właściwie do kaŝdego, jest pochodzenie dzieci z rodzin biednych, zaniedbanych, zagroŝonych wykluczeniem społecznym. To bierzemy pod uwagę, czego takie dziecko moŝe potrzebować plecaka, fajnej koszulki, fajnego polaru, którym się okryje, etui na Cd, pena, mimo, Ŝe moŝe nie mieć komputera jeszcze, ale jak się uczy, jak na szkoleniu komputerowym u nas, to mu się taki pen przyda, kubeczek, to właśnie są gadŝety (..) Priorytet I, projekt szkoleniowy Te potrzeby zostały juŝ określone przez sam charakter projektu. PoniewaŜ charakter projektu jest szkoleniowy, edukacyjny, bo my przez to poradnictwo, doradztwo zawodowe, uczymy młodzieŝ, to doszliśmy do wniosku, Ŝe przyda się notatnik, Ŝe przydadzą się teczki na dokumenty i przyda się smycz na coś tam, pudełeczka z karteczkami na notatki, a kubeczek - do herbatki. Jak będą zajęcia, to moŝna herbatkę wypić.(...) Priorytet I, projekt szkoleniowy Określenie potrzeb odbiorów gadżetów na bardzo ogólnym i niespecyficznym poziomie w dużej mierze wiąże się zapewne ze sposobem ich identyfikacji. Jak pokazały badania, zdecydowana większość projektodawców w określaniu zapotrzebowania beneficjentów polega wyłącznie na zespole projektowym lub też własnym doświadczeniu. Konsultacje gadżetów z ich odbiorcami prowadziło 15% projektodawców, a badania co niespełna co dziesiąty (9%) (por.rysunek 61). Typowy przebieg procesu identyfikacji potrzeb odbiorców gadżetów doskonale obrazuje poniższa wypowiedź. Rozmawiamy o tym. Np. powiedzą, Ŝe Łukasz, nie kupuj smyczy bo to jest bez sensu, co ja z tym będę robił?. JeŜeli argument mi odpowiada, to nie kupujemy smyczy. JeŜeli nie to teŝ jakoś to sobie uzasadniamy i mówimy, ta smycz ma być. Ale to jest niejako decyzja całego zespołu, którą ja akceptuję albo nie ( ) Priorytet VII, projekt doradczy 82 S t r o n a

83 Rysunek 60. Potrzeby beneficjentów brane pod uwagę przy wyborze gadżetów wskazania spontaniczne. N=359 respondenci uznający potrzeby beneficjentów za ważne kryterium wyboru gadżetów. 0% 20% 40% 60% 80% UŻYTECZNOŚĆ DLA ODBIORCÓW praktyczność, użyteczność, funkcjonalność ogółem praktyczność, użyteczność w nauce/w szkoleniach 34% 39% 67% POTRZEBY ROZWOJOWO/EDUKCYJNE spełnianie celów edukacyjnych, podnoszenie kwalifikacji pomoc osobom niskosytuowanym, wyrównywanie szans spełnianie celów rozwojowych, osobowościowych 1% 9% 13% POINFORMOWANIE O PROJEKCIE zapamiętywalność, kojarzenie program/projektu dane organizatora na gadżetach: adresy, telefony, 4% 4% 7% ATRAKCYJNOŚĆ DLA ODBIORCÓW przyjemność, niespodzianka (dla dzieci - zabawka, podarunek) pamiątka, miłe wspomnienia, skojarzenia atrakcyjność gadżetu, musi się podobać INTEGRACJA rozpoznawalność / przynależność do poszczególnych grup bezpieczeństwo i widoczność (np. odblaski) 8% 4% 6% 4% N=359 potrzeby określaliśmy na podstawie doświadczeń Źródło: Badanie CATI Tabela 15. Potrzeby beneficjentów brane pod uwagę przy wyborze gadżetów wskazania spontaniczne. Kolorem zaznaczono grupy respondentów, wskazujące relatywnie częściej na dana potrzebę. TYP PROJEKTU TYP BENEFICJENTA UŻYTECZNOŚĆ DLA ODBIORCÓW POTRZEBY ROZWOJOWO/EDU KCYJNE POINFORMOWANIE O PROJEKCIE ATRAKCYJNOŚĆ DLA ODBIORCÓW INTEGRACJA OGÓŁEM (N=359) 67% 13% 7% 8% 6% szkoleniowe (N=131) 73% 15% 5% 6% 7% z przewagą elem. szkoleniowych (N=79) 7 10% 1 3% 4% doradcze/z przewagą elem. doradczych (N=30) 76% 26% 3% 4% 3% informacyjne/z przewagą elem. informacyjnych (N=8) 74% 1% 1% 26% 1% badawcze/przewagą elem. badawczych (N=10) 41% 43% 7% 0% 0% projekty zrównoważone (N=67) 6 8% 10% 8% 3% nie wiem/żadne z powyższych (N=21) 48% 10% 14% 24% 14% jednostki JST (N=70) 63% 9% 7% 8% 0% jednostki państwowe (N=4) 89% 18% 0% JST (N=96) 6 9% 13% 14% 10% NGO (N=75) 55% 18% 6% 10% 11% przedsiębiorcy (N=92) 83% 1 1% uczelnie/jednostki B+R (N=16) 71% 21% 9% 3% 4% inne (N=6) 71% 30% 0% 0% 1% 83 S t r o n a

84 UŻYTECZNOŚĆ DLA ODBIORCÓW POTRZEBY ROZWOJOWO/EDU KCYJNE POINFORMOWANIE O PROJEKCIE LICZBA I RODZAJ WARTOŚĆ ATRAKCYJNOŚĆ DLA ODBIORCÓW INTEGRACJA DO 100 tys. (N=88) 53% 9% 10% 14% 13% tys. (N=119) 69% 13% 5% 5% 3% tys. (N=85) 80% 1 1% 7% 5% 1 mln-5 mln (N=51) 59% 1 15% 8% 5 mln + (N=14) 88% 31% 23% 3% 4% do 6 miesięcy (N=67) 60% 0% 7% 1 16% od 6 do 12 miesięcy (N=72) 75% 20% 5% 7% 5% od 12 do 18 miesięcy (N=79) 71% 18% 7% 5% 0% 18 + (N=141) 64% 1 9% 8% 4% 1 do 2 (N=98) 75% 11% 5% 11% 8% 3 do 4 (N=167) 63% 13% 10% 8% 8% Źródło: Badanie CATI Rysunek 61. Sposób identyfikowania potrzeb beneficjentów wskazania spontaniczne. N=359 respondenci uznający potrzeby beneficjentów za ważne kryterium wyboru gadżetów. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% Narada zespołu projektowego konsultacje z ostatecznymi beneficjentami badanie ostatecznych beneficjentów doświadczenia Zewnętrzna ekspertyza lub z udziałem ekspertów zewnętrznych we wniosku już było to zapisane indywidualne poglądy, przewidywania osób zamawiających 1% 15% 1 15% 9% 13% 8% 9% 1 9% OGÓŁEM (N=359) 7 65% 73% KOMPONENT CENTRALNY (N=134) KOMPONENT REGIONALNY (N=210) podstawa ewaluacyjna projektow 1% rozmowa z uczestnikami projektu konsultacje z wykładowcami prowadzącymi zajęcia, osobami zorientowanymi Źródło: Badanie CATI Nie wiem 1% 1% 6% 6% 9% 84 S t r o n a

85 8 OKOLICZNOŚCI ZAKUPU I SPOSÓB DYSTRYBUCJI GADŻETÓW W niniejszym rozdziale omówione są okoliczności zakupu i dystrybucji gadżetów. Czytelnik znajdzie tu odpowiedź na następujące pytanie badawcze: W jaki sposób i komu są dystrybuowane gadżety? Wedle uzyskanych w badaniu telefonicznym deklaracji, gadżety w zdecydowanej większości przypadków (70%) kupowane były w związku z wydarzeniem projektowym. Kupowanie gadżetów bez związku z konkretnymi działaniami w ramach projektu deklaruje 28% projektodawców (por. Rysunek 62). Praktykę taką relatywnie częściej obserwujemy w przypadku Priorytetu IX (56%), VIII (43%) oraz II (37%). Niezmiernie rzadko miała ona natomiast miejsce w Priorytecie VI oraz VII. Spośród różnych typów projektów, zakup gadżetów bez powiązania z wydarzeniem projektowym najrzadziej spotykamy w projektach zrównoważonych (8%) oraz w projektach z przewagą elementów szkoleniowych (2), najczęściej zaś w projektach informacyjnych (38%). Warto też zaznaczyć, iż tego typu praktyka bardziej typowa jest dla projektów o mniejszej wartości (poniżej 500 tys. PLN) niż dla projektów o większej kwocie dofinansowania (por. Rysunek 63). Wydarzeniem projektowym, z powodu którego najczęściej kupowano gadżety były szkolenia, w drugiej kolejności zamawiano je w związku z eventami (przede wszystkim projekty informacyjne i zrównoważone), w trzeciej zaś z organizowanymi konferencjami (przed wszystkim projekty informacyjne i badawcze) (por. Rysunek 64, Tabela 24). Rysunek 62. Okoliczności zakupu gadżetów. Przy okazji konkretnego wydarzenia projektowego 1% 28% Bez związku z konkretnym wydarzeniem projektowym 26% 70% Zarówno przy okazji konkretnego wydarzenia, jak i bez związku z konkretnym wydarzeniem 73% OGÓŁEM WSZYSTKI E PROJEKTY (N=453) OGÓŁEM PROJEKTY ZAKOŃCZONE (N=157) Źródło: Badanie CATI 85 S t r o n a

86 Rysunek 63. Odsetek projektodawców kupujących gadżety bez związku z konkretnym wydarzeniem projektowym ze względu na Priorytet, typ beneficjenta, wartość projektu, czas trwania projektu a także typ projektu. Źródło: Badanie CATI 86 S t r o n a