RAPORT Z EWALUACJI PROBLEMOWEJ

Transkrypt

1 Nadzór pedagogiczny System Ewaluacji Oświaty RAPORT Z EWALUACJI PROBLEMOWEJ X Liceum Ogólnokształcące Szczecin Kuratorium Oświaty w Szczecinie

2 Wstęp Prezentowany raport jest rezultatem ewaluacji zewnętrznej przeprowadzonej w szkole przez wizytatorów do spraw ewaluacji. Raport z ewaluacji problemowej dotyczy jednego lub kilku z przedstawionych poniżej wymagań państwa. Ewaluacja zewnętrzna polega na zbieraniu i analizowaniu informacji na temat funkcjonowania szkoły w obszarach wyznaczonych przez wymagania państwa: 1. Szkoła lub placówka realizuje koncepcję pracy ukierunkowaną na rozwój uczniów. 2. Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się. 3. Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej. 4. Uczniowie są aktywni. 5. Respektowane są normy społeczne. 6. Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji. 7. Nauczyciele współpracują w planowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych. 8. Promowana jest wartość edukacji. 9. Rodzice są partnerami szkoły lub placówki. 10. Wykorzystywane są zasoby szkoły lub placówki oraz środowiska lokalnego na rzecz wzajemnego rozwoju. 11. Szkoła lub placówka, organizując procesy edukacyjne, uwzględnia wnioski z analizy wyników sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego, egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie oraz innych badań zewnętrznych i wewnętrznych. 12. Zarządzanie szkołą lub placówką służy jej rozwojowi. Ewaluacja ma także na celu ustalenie poziomu spełniania przez szkołę wymagań zawartych w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia r. wraz ze zmianami z dnia r. Szkoła może spełniać te wymagania na pięciu poziomach: Poziom E - oznaczający niski stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom D - oznaczający podstawowy stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom C - oznaczający średni stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom B - oznaczający wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom A - oznaczający bardzo wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę. X Liceum Ogólnokształcące 2/39

3 Opis metodologii Badanie zostało zrealizowane w dniach przez zespół wizytatorów ds. ewaluacji, w skład którego weszli: Małgorzata Lachtara, Agnieszka Kulikowska. Badaniem objęto 190 uczniów (ankieta i wywiad grupowy), 164 rodziców (ankieta i wywiad grupowy) i 32 nauczycieli (ankieta i wywiad grupowy). Przeprowadzono wywiad indywidualny z dyrektorem placówki, grupowy z przedstawicielami samorządu lokalnego i partnerów szkoły,grupowy z pracownikami niepedagogicznymi, a także obserwacje lekcji, placówki i analizę dokumentacji. Na podstawie zebranych danych został sporządzony raport, który obejmuje podstawowe obszary działania szkoły lub placówki. X Liceum Ogólnokształcące 3/39

4 Obraz szkoły X Liceum Ogólnokształcące w Szczecinie wchodzi w skład Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 3. Jest to szkoła publiczna, zlokalizowana na osiedlu Pomorzany przy ulicy Orawskiej 1. W liceum w 12 oddziałach uczy się 336 uczniów. Szkoła ma przydomek "błękitna" i tak jest dość często określana w środowisku lokalnym. Misją szkoły jest wychowanie młodych ludzi tak, aby w pełni mogli wykorzystywać swoje możliwości duchowe, intelektualne, społeczne i fizyczne jako jednostki, a także jako odpowiedzialni obywatele. Liceum dąży do wprowadzenia młodzieży w świat wiedzy naukowej, wdrażania jej do samodzielności intelektualnej, umożliwiającej podjęcie decyzji w zakresie wyborów dalszej drogi edukacyjnej i przygotowania do aktywnego udziału w życiu społecznym. Szkoła posiada dobrze rozbudowaną bazę dydaktyczną. Korytarze są przestronne. Placówka posiada dużą aulę, basen oraz dwie pracownie komputerowe ze stałym łączem do sieci internetowej, w których każdy uczeń może pracować samodzielnie przy komputerze. W liceum znajduje się biblioteka, a w czytelni zorganizowano multimedialne stanowiska komputerowe przeznaczone do samodzielnej pracy uczniów. Placówka dysponuje także dużą stołówką i bufetem szkolnym. W X Liceum Ogólnokształcącym wdrożono nowatorskie i unikalne rozwiązanie organizacyjne dotyczące zajęć w-f, umożliwiające uczniom kl. II i III wybór form aktywności ruchowej podczas realizacji lekcji wychowania fizycznego. Na terenie szkoły zorganizowano także zajęcia przygotowujące do funkcjonowania na rynku pracy, takie jak koło multimedialne, koło audio, Redakcja radia Błękitna Fm, grupa filmowa oraz grupa żonglerska i teatralna. W placówce opracowano programy autorskie klas profilowanych, w tym program kosmetologii, dziennikarsko-społeczny, rekreacji ruchowej i edukacji informatycznej. Wprowadzono zajęcia dające możliwość uzyskania dodatkowych uprawnień. Chętni uczniowie już w drugim semestrze pierwszej klasy przystępują do kursu kwalifikacyjnego dające uprawnienia młodszego ratownika WOPR. W klasie drugiej licealiści poszerzają wiedzę z zakresu ratownictwa, przystępując do kursu dla ratowników WOPR. Natomiast w trzeciej klasie młodzież ma możliwość przystąpienia do dwóch kursów dających kwalifikacje sędziego pływackiego oraz wychowawcy placówek wypoczynku dla dzieci i młodzieży. Ponadto zajęcia zorganizowano tak, aby uczniowie wszystkich klas mogli korzystać z wybranych przez siebie fakultetów, a, począwszy od klasy drugiej, wybierać formę realizacji zajęć wychowana fizycznego. Nauczyciele w coraz szerszym zakresie korzystają z zasobów internetowych szczecińskiej platformy edukacyjnej. X Liceum Ogólnokształcące 4/39

5 Informacja o placówce Nazwa placówki Patron Typ placówki Miejscowość Ulica Numer 1 X Liceum Ogólnokształcące Liceum ogólnokształcące Szczecin Orawska Kod pocztowy Urząd pocztowy Szczecin Telefon Fax Www Regon Publiczność Kategoria uczniów Charakter Uczniowie, wychow., słuchacze 336 Oddziały 12 publiczna Nauczyciele pełnozatrudnieni Nauczyciele niepełnozat. (stos.pracy) 6.00 Nauczyciele niepełnozat._(w etatach) Średnia liczba uczących się w oddziale 28 Liczba uczniów przypadających na jednego pełnozatrudnionego nauczyciela Województwo Powiat Gmina Typ gminy Dzieci lub młodzież brak specyfiki ZACHODNIOPOMORSKIE Szczecin Szczecin gmina miejska X Liceum Ogólnokształcące 5/39

6 Poziom spełniania wymagań państwa Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się Planowanie procesów edukacyjnych w szkole lub placówce służy rozwojowi uczniów, a nauczyciele stosują różne metody pracy dostosowane do potrzeb ucznia, grupy i oddziału (D) B Nauczyciele kształtują u uczniów umiejętność uczenia się (D) Nauczyciele i uczniowie tworzą atmosferę sprzyjającą uczeniu się (D) Uczniowie znają stawiane przed nimi cele uczenia się i formułowane wobec nich oczekiwania (D) Nauczyciele motywują uczniów do aktywnego uczenia się i wspierają ich w trudnych sytuacjach (D) Informowanie ucznia o postępach w nauce oraz ocenianie pomagają uczniom uczyć się i planować ich indywidualny rozwój (D) Organizacja procesów edukacyjnych umożliwia uczniom powiązanie różnych dziedzin wiedzy i jej wykorzystanie. Taka organizacja procesów edukacyjnych pomaga uczniom zrozumieć świat oraz lepiej funkcjonować w społeczności lokalnej (B) Uczniowie mają wpływ na sposób organizowania i przebieg procesu uczenia się. Czują się odpowiedzialni za własny rozwój (B) Uczniowie uczą się od siebie nawzajem (B) W szkole lub placówce stosowane są nowatorskie rozwiązania służące rozwojowi uczniów (B) Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej W szkole lub placówce realizuje się podstawę programową uwzględniając osiągnięcia uczniów z poprzedniego etapu edukacyjnego (D) Podstawa programowa jest realizowana z wykorzystaniem zalecanych warunków i sposobów jej realizacji (D) W szkole lub placówce monitoruje się i analizuje osiągnięcia każdego ucznia, uwzględniając jego możliwości rozwojowe, formułuje się i wdraża wnioski z tych analiz (D) Wdrożone wnioski z monitorowania i analizowania osiągnięć uczniów przyczyniają się do wzrostu efektów uczenia się i osiągania różnorodnych sukcesów edukacyjnych uczniów. Wyniki analizy osiągnięć uczniów, w tym uczniów, którzy ukończyli dany etap edukacyjny, potwierdzają skuteczność podejmowanych działań dydaktyczno-wychowawczych (B) B Uczniowie odnoszą sukcesy na wyższym etapie kształcenia lub na rynku pracy (B) Respektowane są normy społeczne B Działania szkoły lub placówki zapewniają uczniom bezpieczeństwo fizyczne i psychiczne (D) Uczniowie współpracują ze sobą w realizacji przedsięwzięć będących wynikiem działań samorządu uczniowskiego (D) Zasady postępowania i współżycia w szkole lub placówce są uzgodnione i przestrzegane przez uczniów, pracowników szkoły, rodziców, a relacje między wszystkimi członkami społeczności szkolnej są oparte na wzajemnym szacunku i zaufaniu (D) W szkole analizuje się podejmowane działania wychowawcze oraz modyfikuje je w razie potrzeb (B) W modyfikacjach biorą udział uczniowie i rodzice (B) X Liceum Ogólnokształcące 6/39

7 Wnioski 1. Procesy edukacyjne w większości służą rozwojowi licealistów, a metody pracy stosowane przez kadrę pedagogiczną oraz charakter relacji między uczestnikami procesów edukacyjnych są adekwatne do potrzeb uczniów i uczennic. 2. Zajęcia lekcyjne zorganizowane są w sposób sprzyjający rozwijaniu umiejętności uczenia się. W niewielkim zakresie nauczyciele pobudzają uczniów do autorefleksji nad tym, czego się uczą. 3. Licealiści w większości są zmotywowani do pracy. Informacja zwrotna udzielana uczniom na temat ich postępów w nauce wpływa korzystnie na proces uczenia się oraz planowanie kariery szkolnej i zawodowej uczniów. Rozmowy nauczycieli z uczniami na temat postępów oraz przyczyn trudności i sukcesów w nauce nie są powszechne. 4. Nauczyciele kształtują u młodzieży poczucie współodpowiedzialności za własny rozwój. 5. W szkole panuje atmosfera uczenia się, jednak nauczyciele w niewielkim zakresie udzielają uczniom wskazówek, które pomogłyby im się uczyć. 6. Uczniowie uczą się od siebie nawzajem, jednak proces ten nie jest prowadzony systematycznie. 7. W ocenie licealistów niewielka jest przydatność w życiu nabywanej przez młodzież wiedzy i umiejętności. 8. Nauczyciele zachęcają licealistów do wymyślania i realizowania własnych pomysłów, jednak wykonywanie zadań wymyślonych przez innych uczniów nie jest powszechne. 9. W liceum analizuje się osiągnięcia uczniów z poprzedniego oraz bieżącego etapu edukacyjnego, a sformułowane na tej podstawie wnioski wykorzystuje się do podwyższania efektywności pracy szkoły. 10. Uczniowie nabywają wiedzę i umiejętności określone w podstawie programowej, co potwierdzają wyniki egzaminu maturalnego, świadczące o wysokim poziomie kształcenia. 11. Obowiązujący w szkole system wartości, prowadzone diagnozy oraz praca wychowawcza budują dobrą atmosferę w szkole i powodują, że normy społeczne są respektowane, a uczniowie w szkole czują się bezpiecznie. X Liceum Ogólnokształcące 7/39

8 Wyniki ewaluacji Wymaganie: Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się Nauczanie w efektywnych szkołach jest celowe, ma jasno określone zadania, jest dobrze zorganizowane, przygotowane i odbywa się w odpowiednim tempie. Ilość czasu spędzanego na uczeniu się jest zaplanowana i kontrolowana, a stawiane pytania angażują uczniów. Środowisko uczenia się powinno być atrakcyjne, metody pracy nauczycieli oparte na najnowszej wiedzy pedagogicznej. Ważne jest, by zachęcać uczniów do samooceny i brania odpowiedzialności za proces uczenia się. Duży wpływ na ten proces ma informowanie uczniów o postępie, jaki się dokonuje w ich rozwoju intelektualnym, społecznym i osobistym. Poziom spełnienia wymagania: B Procesy edukacyjne w większości służą rozwojowi licealistów, a metody pracy stosowane przez kadrę pedagogiczną i charakter relacji między uczestnikami procesów edukacyjnych są adekwatne do potrzeb uczniów i uczennic. Nauczyciele organizują zajęcia w sposób sprzyjający rozwijaniu umiejętności uczenia się, co wpływa korzystnie na atmosferę pracy w szkole. Licealiści w większości są zmotywowani do pracy. Informacja zwrotna udzielana uczniom na temat ich postępów w nauce wpływa pozytywnie na proces uczenia się oraz planowanie kariery szkolnej i zawodowej uczniów. Nauczyciele kształtują wśród uczniów poczucie współodpowiedzialności za własny rozwój. Słabą stroną pracy szkoły jest zachęcanie uczniów do podejmowania autorefleksji nad procesem uczenia się, rozmawianie z uczniami o postępach w nauce, a także na o przyczynach trudności i sukcesów edukacyjnych, przydatność w życiu nabywanej przez młodzież wiedzy i umiejętności, wykonywanie zadań wymyślonych przez uczniów oraz uczenie się uczniów od siebie nawzajem. Obszar badania: Planowanie procesów edukacyjnych w szkole lub placówce służy rozwojowi uczniów, a nauczyciele stosują różne metody pracy dostosowane do potrzeb ucznia, grupy i oddziału Procesy edukacyjne służą rozwojowi licealistów - metody pracy stosowane przez kadrę pedagogiczną i właściwe relacje między uczestnikami procesów edukacyjnych są powszechne i w większości adekwatne do potrzeb uczniów i uczennic. Większość uczniów (64 z 93) uważa, że przynajmniej na połowie zajęć w dniu badania współpracowała z innymi uczniami (rys. 1j). Prawie wszyscy (89 z 97) licealiści sądzą, że nauczyciele zrozumiale tłumaczą zagadnienia będące przedmiotem lekcji (rys. 2j). Zdaniem 77 z 97 uczniów nauczyciele potrafią zainteresować tematem (rys.3j). Ponad połowa (64 z 97) jest przekonana, że sposób, w jaki nauczyciele uczą, powoduje, że uczniowie chcą się uczyć (rys. 4j). Nauczyciele, wybierając metody pracy z uczniami, kierują się ich efektywnością w zakresie rozwijania wiedzy X Liceum Ogólnokształcące 8/39

9 i umiejętności uczniów ujętych w podstawie programowej bądź wymaganych na egzaminie maturalnym, a także skutecznością w aktywizowaniu uczniów do pracy. W opinii badanych (nauczycieli i uczniów) obserwowane lekcje nie różniły się od innych zajęć z tego przedmiotu z wyłączeniem tematyki, metod pracy, atmosfery i zachowania uczniów. Uczniom najbardziej podobały się: praca w grupach, zastosowane metody pracy i formy ćwiczeń, zachęcanie do aktywności i kreatywności oraz stosowanie pomocy multimedialnych. Rys. 1j Rys. 2j Rys. 3j Rys. 4j X Liceum Ogólnokształcące 9/39

10 Obszar badania: Nauczyciele kształtują u uczniów umiejętność uczenia się Procesy edukacyjne zorganizowane są w sposób sprzyjający rozwijaniu umiejętności uczenia się. Zdaniem nauczycieli i licealistów zdecydowana większość uczniów potrafi się uczyć samodzielnie (rys. 1j i 4j). Ponad połowa (58 z 97) młodzieży uważa, że nauczyciele podejmują działania mające na celu wyjaśnienie jej, jak ma się uczyć (rys. 2j). Jednak z opinii większości uczniów (47 z 93) wynika, że pobudzanie ich do autorefleksji nad tym, czego się na danej lekcji nauczyli, nie ma charakteru powszechnego (rys. 3j). Należy też zauważyć, że w badanym liceum nauczyciele zachęcają uczniów do autorefleksji nad tym, czego się nauczyli w istotnie mniejszym stopniu niż w innych liceach uwzględnionych porównaniu. Różnica pomiędzy badaną placówką - a uwzględnionymi w tle - jest istotna statystycznie, a ch 2 wynosi 22,45. Na połowie (3 z 3) obserwowanych lekcji nauczyciele stwarzali sytuacje, w których uczniowie mogli podejmować indywidualne decyzje dotyczące procesu uczenia się, a na 5 z 6 wyrażać swoje opinie. Na wszystkich zajęciach uczniowie w różnym stopniu korzystali z możliwości wyrażenia swojego zadania na tematy poruszane na lekcji, a nauczyciele zachęcali młodzież do poszukiwania różnych rozwiązań. W 4 przypadkach na 6 nauczyciele zachęcali młodzież do podsumowania lekcji. W celu kształtowania umiejętności samodzielnego uczenia się nauczyciele stosowali metody sprzyjające uczeniu się, w tym organizowali pracę w grupach parach, zadawali pytania sprawdzające poziom opanowania wiedzy i umiejętności, udzielali odpowiedzi na pytania uczniów i kierowali procesem uczenia się uczniów. Rys. 1j Rys. 2j X Liceum Ogólnokształcące 10/39

11 Rys. 3j Rys. 4j Obszar badania: Nauczyciele i uczniowie tworzą atmosferę sprzyjającą uczeniu się W szkole panuje atmosfera uczenia się. Pogląd ten podziela większość uczniów i rodziców. Ponadto zdecydowana większość rodziców jest przekonana, że nauczyciele szanują ich dziecko, traktują wszystkich uczniów równie dobrze, a dzieci chętnie chodzą do szkoły. W podobnym zakresie rodzice uważają, że nauczyciele dbają o dobre relacje między ich dzieckiem a pozostałymi uczniami. W korespondencji z poglądami rodziców pozostają opinie uczniów - 89 z 97 uważa, że licealiści odnoszą się do siebie przyjaźnie przynajmniej na połowie zajęć (rys. 1j), a 91 z 97 jest przekonanych, że większość czasu lekcyjnego jest wykorzystywana na uczenie się (rys. 2j). Ponadto nauczyciele traktują równie dobrze wszystkich uczniów. 75 z 97 pomaga sobie nawzajem na połowie i więcej niż połowie zajęć. Większość uczniów jest przekonana, że licealiści uczęszczający do szkoły nie są lekceważeni przez innych (rys. 3j). Jednakże w opinii mniej niż połowy badanych uczniów (45 z 97) nauczyciele udzielili im w dniu badania wskazówek, które pomogły im się uczyć (rys. 4j). Również mniejszość licealistów (46 z 97) jest przekonana, że nauczyciele wysłuchują ich, gdy istnieje konieczność porozmawiania z nimi (rys. 5j). Część (39 z 93) nie odczuwa takiej potrzeby. Na większości obserwowanych lekcji dominowała przyjazna i sprzyjająca uczeniu się atmosfera, a wzajemne relacje między nauczycielem i uczniami były życzliwe. Młodzież chętnie odpowiadała na zadawane przez nauczyciela pytania. Pedagodzy organizowali pracę w grupach i parach dla zapewnienia uczestnikom zajęć poczucia bezpieczeństwa, stosowali metody aktywizujące licealistów do uczestnictwa w lekcji oraz udzielali uczniom pracującym w zespołach dodatkowych informacji. Na wszystkich obserwowanych lekcjach nauczyciele akceptowali inicjatywy młodzieży, która miała możliwość wykorzystania błędów popełnionych w procesie uczenia się. Zdaniem pracowników niepedagogicznych w szkole panuje atmosfera wzajemnego szacunku. Dominują partnerskie relacje. X Liceum Ogólnokształcące 11/39

12 Rys. 1j Rys. 2j Rys. 3j Rys. 4j X Liceum Ogólnokształcące 12/39

13 Rys. 5j Obszar badania: Uczniowie znają stawiane przed nimi cele uczenia się i formułowane wobec nich oczekiwania Młodzież uczęszczająca do liceum zna cele uczenia się i formułowane wobec niej oczekiwania (rys. 1j i 2j). Pogląd ten podziela zdecydowania większość badanych licealistów. W ich opinii nauczyciele wyjaśniają, jakich działań oczekują od nich na lekcjach (rys. 3j). W większości przypadków nauczyciele podczas obserwowanych lekcji przedstawili cele zajęć i upewnili się, czy są one zrozumiałe dla uczniów. X Liceum Ogólnokształcące 13/39

14 Rys. 1j Rys. 2j Rys. 3j X Liceum Ogólnokształcące 14/39

15 Obszar badania: Nauczyciele motywują uczniów do aktywnego uczenia się i wspierają ich w trudnych sytuacjach Licealiści w większości są motywowani do pracy, a nauczyciele udzielają im niezbędnego wsparcia w pokonywaniu trudności. Zdecydowana większość rodziców jest przekonana, że nauczyciele chwalą ich dzieci częściej niż krytykują, a także wierzą w ich możliwości. 75 z 97 badanych uczniów lubi się uczyć (rys. 1j). 81 z 97 uważa, że na przynajmniej na połowie zajęć udzielana jest im pomoc nauczyciela w przypadku zaistnienia takiej potrzeby (rys. 2j). W procesie uczynienia się najbardziej uczniom pomagają: pomoc nauczyciela, wsparcie kolegów (w tym podczas pracy grupowej) oraz multimedialne pomoce dydaktyczne. Rys. 1j Rys. 2j Obszar badania: Informowanie ucznia o postępach w nauce oraz ocenianie pomagają uczniom uczyć się i planować ich indywidualny rozwój Informacja zwrotna udzielana młodzieży na temat postępów w nauce wpływa korzystnie na proces uczenia się i planowanie kariery szkolnej i zawodowej, jednakże nauczyciele nie prowadzą w sposób powszechny rozmów z uczniami dotyczących postępów i przyczyn trudności i sukcesów w nauce. Działania podejmowane przez nauczycieli sprzyjają kształceniu umiejętności uczenia się i planowania indywidualnego rozwoju. Rodzice w zdecydowanej większości są przekonani, że to, jak nauczyciele oceniają ich dziecko, zachęca je do uczenia się. Większość (75 z 93) badanych uczniów uważa, że nauczyciele uzasadniają każdy wystawiony stopień lub większość ocen, a 84 z 93 jest przekonanych, że nauczyciele przestrzegają zasad oceniania wewnątrzszkolnego. Zdaniem większości (54 z 97) nauczyciele nie rozmawiają z nimi o postępach w nauce (rys. 1j). Ponadto w opinii 66 z 97 badanych nauczyciele nie komunikują się z uczniami na temat przyczyn trudności w nauce w sposób powszechny (rys. 2j). Podobnie opinie uczniów kształtują się w kontekście rozmów nauczycieli dotyczących przyczyn sukcesów w nauce (rys. 3j). X Liceum Ogólnokształcące 15/39

16 Z analizy porównawczej wynika, że w X Liceum Ogólnokształcącym nauczyciele rozmawiają z uczniami o postępach w nauce, a także przyczynach trudności i sukcesów w stopniu istotnie niższym niż w innych liceach branych pod uwagę w porównaniu. Różnica jest istotna statystycznie na niekorzyść badanej szkoły. Przy czym w pierwszym wypadku wynosi chi 2 = 96,89, w drugim chi 2 = 91,54, a w trzecim chi 2 = 85,77. Zdaniem zdecydowanej większości uczniów nauczyciele przestrzegają zasad oceniania (rys. 4j) na wszystkich lub na większości zajęć. Ich zdaniem zasady te są ustalone i jasne. Z obserwacji wynika, że nauczyciele zwracają uwagę na te elementy odpowiedzi lub działania ucznia, które były prawidłowe lub nieprawidłowe. Informacje zwrotne (chwalenie, zachęcanie do wypowiedzi i poszukiwania różnych rozwiązań i korygowanie błędów), których nauczyciel udziela uczniom, wpływają korzystnie na proces uczenia się na lekcji. Rys. 1j Rys. 2j X Liceum Ogólnokształcące 16/39

17 Rys. 3j Rys. 4j Obszar badania: Organizacja procesów edukacyjnych umożliwia uczniom powiązanie różnych dziedzin wiedzy i jej wykorzystanie. Taka organizacja procesów edukacyjnych pomaga uczniom zrozumieć świat oraz lepiej funkcjonować w społeczności lokalnej Nauczyciele w większości nawiązują na swoich lekcjach do różnych dyscyplin wiedzy, przy czym nabyta wiedza i umiejętności w ocenie młodzieży nie jest przydatna w życiu. 65 z 97 uczniów uważa, że na większości lub na wszystkich zajęciach ma możliwość korzystania z tego, czego nauczyli się na innych przedmiotach lub poza szkołą (rys. 1j). Jednak większość (50 z 97) licealistów sądzi, że wiedza i umiejętności rozwijane w szkole nie przydają im się w codziennym życiu (rys. 2j). Z analizy porównawczej wynika, że w X Liceum Ogólnokształcącym uczniowie oceniają przydatność nabywanej wiedzy i umiejętności w stopniu istotnie niższym niż w innych liceach branych pod uwagę w porównaniu. Różnica jest istotna statystycznie na niekorzyść badanej szkoły - chi 2 = 98,85. Na obserwowanych zajęciach uczniowie korzystali z wiedzy przedmiotowej (w 6 przypadkach na 6) i nabytej na innych przedmiotach (w 5 przypadkach na 6) oraz z doświadczeń pozaszkolnych (w połowie przypadków). Ponadto nawiązywali do umiejętności kształconych wcześniej i do kontekstów interpretacyjnych. Natomiast nie odwoływali się do wydarzeń w Polsce i na świecie. Zdaniem nauczycieli uczących w wybranym w procesie badawczym oddziale,a by pokazywać uczniom związki między tym, co dzieje się na lekcji, a wydarzeniami lub sytuacją w najbliższej okolicy, w Polsce lub na świecie nauczyciele realizują projekty wykorzystujące aktualne wydarzenia, nawiązują w tematyce zajęć do bieżących wydarzeń np. sportowych, kształcą umiejętności związane z korzystaniem z miejsc publicznych oraz organizują konkursy i imprezy szkolne poświęcone ważnych wydarzeniom. Przedsięwzięcia międzyprzedmiotowe podejmowane przez kadrę pedagogiczną polegają na realizacji zajęć typu wos, historia i społeczeństwo, j. polski, biologia, przedsiębiorczość, geografia, kultura, języki obce etc. z uwzględnieniem zagadnień z innych przedmiotów lub problemów świata współczesnego. X Liceum Ogólnokształcące 17/39

18 Podgląd ten podzielają nauczyciele i uczniowie w wywiadach prowadzonych po obserwacji zajęć. Rys. 1j Rys. 2j Obszar badania: Uczniowie mają wpływ na sposób organizowania i przebieg procesu uczenia się. Czują się odpowiedzialni za własny rozwój Nauczyciele kształtują wśród uczniów poczucie współodpowiedzialności za własny rozwój, dając im możliwość wpływania na organizację procesu kształcenia. Badani pracownicy pedagogiczni sądzą, że dają uczniom możliwość wyboru metod pracy, rodzaju zajęć pozalekcyjnych, ustalania terminów testów lub sprawdzianów, zasad oceniania i tematów zajęć raz lub kilka razy w półroczu bądź w roku. Z obserwacji wynika, że na połowie obserwowanych zajęć nauczyciele rozmawiali z uczniami o tym, jak przebiegać ma lekcja i umożliwiali im wpływanie na sposób organizowania i przebieg procesu uczenia się np. proponowali uczniom rozwiązywanie zadań we własnym tempie i w dowolny sposób, wybór metod pracy oraz samoocenę wytworu. Połowę lekcji zaplanowali prowadzący ją pedagodzy. W 4 przypadkach na 6 nauczyciele dali uczniom możliwość zastanowienia się nad tym, czego się nauczyli. W opinii połowy uczniów (49 z 97) nauczyciele zachęcają licealistów do wymyślania i realizowania własnych pomysłów (rys. 1j). W dniu badania uczniowie powszechny wpływ mieli przede wszystkim na atmosferę panującą w klasie (rys. 1w). W znacznie mniejszym zakresie uczniowie decydowali o omawianych tematach i treściach oraz o sposobach uczenia się. Zdaniem uczniów największy wpływ na wyniki kształcenia mają ich zaangażowanie, czas, jaki poświęcają na naukę oraz praca nauczycieli. 22 z 75 licealistów jest przekonanych, że na efekty uczenia się wpływ mają korepetycje, a zdaniem 26 z 71 - szczęście (rys. 2w). X Liceum Ogólnokształcące 18/39

19 Rys. 1j Rys.1w X Liceum Ogólnokształcące 19/39

20 Rys.2w Obszar badania: Uczniowie uczą się od siebie nawzajem Uczniowie uczą się od siebie nawzajem, jednak proces ten nie jest prowadzony systematycznie. Opinie nauczycieli w tej kwestii są rozbieżne z poglądami uczniów. Zdaniem dydaktyków podejmują oni działania mające na celu wspieranie grupowego procesu uczenia się w szczególności poprzez umożliwianie uczniom wyrażania własnych opinii i uczestnictwa w dyskusji, organizowanie pracy w grupach i parach, stworzenie możliwości prezentowania efektów swojej pracy i dokonywania oceny koleżeńskiej. W celu wspierania procesu wzajemnego uczenia się uczniów nauczyciele stosują metody pracy zespołowej i techniki aktywizujące, motywują uczniów do samodzielnego przeprowadzenia lekcji bądź jej fragmentu oraz do przygotowywania ćwiczeń i ich sprawdzania. Podczas obserwowanych lekcji nauczyciele stworzyli licealistom możliwość uczenia się od siebie nawzajem poprzez stosowanie odpowiednich metod lub aranżowanie sprzyjających temu sytuacji. Z ankiet uczniowskich wynika, że pracują oni w grupach i parach. Tak sądzi ponad połowa (58 z 97) uczniów klas drugich (rys. 1j). Jednakże działania te nie są prowadzone systematycznie, ponieważ większość (58 z 93) uczniów klas trzecich X Liceum Ogólnokształcące 20/39

21 powiedziało, że w dniu badania współpracowało w grupach lub parach na mniej niż połowie zajęć lub nie pracowało wcale (rys. 2j). Podobnie powszechnego charakteru nie ma zachęcanie uczniów do wykonywania zadań wymyślonych przez nich lub innych uczniów (rys. 3j). Pogląd ten podziela 79 z 97 badanych. Z analizy porównawczej wynika, że w X Liceum Ogólnokształcącym uczniowie wykonują zadania wymyślone przez siebie lub innych uczniów w stopniu istotnie niższym niż w innych liceach branych pod uwagę w porównaniu. Różnica jest istotna statystycznie na niekorzyść badanej szkoły, a ch 2 = 37,32. Natomiast w przypadku pracy w grupach lub parach różnica nie jest istotna statystycznie - tego typu metody stosowane są w badanych liceach podobnym zakresie jak w X Liceum Ogólnokształcącym. Rys. 1j Rys. 2j X Liceum Ogólnokształcące 21/39

22 Rys. 3j Obszar badania: W szkole lub placówce stosowane są nowatorskie rozwiązania służące rozwojowi uczniów Nauczyciele wdrażają rozwiązania nowatorskie o szerokim zakresie oddziaływania. Z opinii dyrektora i nauczycieli wynika, że w tego typu przedsięwzięcia angażuje się od 76 do 100% nauczycieli. Dotyczą one głównie wykorzystania nowoczesnych środków dydaktycznych (w tym multimedialnych), sposobów komunikacji z uczniami i rodzicami, stosowania aktywizujących metod pracy (np. autorskich projektów, prezentacji, mediacji etc), współdziałania z innymi nauczycielami, wprowadzenia autorskich programów nauczania lub ich korelowania na zajęciach obowiązkowych i dodatkowych, wdrażania nowoczesnych technologii multimedialnych, indywidualizowania procesu kształcenia, stworzenia możliwości wyboru rodzaju zajęć sportowych etc (rys.1w). Z informacji uzyskanych od dyrektora i partnerów szkoły wynika, że w X Liceum Ogólnokształcącym w Szczecinie: wdrożono nowatorskie i unikalne rozwiązanie organizacyjne dotyczące zajęć w-f, umożliwiające uczniom kl. II i III wybór form aktywności ruchowej, wzbogacono bazę o dodatkowe środki dydaktyczne, w tym multimedialne, opracowano programy autorskie klas profilowanych, w tym program kosmetologii, dziennikarsko-społeczny, rekreacji ruchowej i edukacji informatycznej, zorganizowano zajęcia przygotowujące do funkcjonowania na rynku pracy, takie jak koło multimedialne, koło audio, Redakcja radia Błękitna Fm, grupa filmowa oraz grupa żonglerska i teatralna, X Liceum Ogólnokształcące 22/39

23 wprowadzono zajęcia dające możliwość uzyskania dodatkowych uprawnień, uruchomiono elektroniczny dziennik dający nowe, lepsze możliwości komunikacji między szkolnymi społecznościami, podjęto szereg działań mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego uczniów, wdrożono program promocji zdrowia. Ponadto zajęcia zorganizowano tak, aby uczniowie wszystkich klas mogli korzystać z wybranych przez siebie fakultetów. Nauczyciele w coraz szerszym zakresie korzystają z zasobów internetowych szczecińskiej platformy edukacyjnej Zdaniem nauczycieli ww. rozwiązania są nowością w ich szkole, przyczyniają się do rozwoju uczniów, w tym również pobudzają do kreatywnego myślenia, angażują uczniów w wyższym stopniu niż tradycyjne rozwiązania, a także wykorzystują technologie informacyjno-komunikacyjne i multimedialne, które w większym stopniu niż metody tradycyjne zaspokajają potrzeby, a także zainteresowania uczniów. WW. rozwiązania mają znaczący wpływ na rozwój uczniów. Młodzież może rozwijać różnorodne zainteresowania z uwagi na bogatą ofertę zajęć i aktywnie uczestniczyć w proponowanych przez szkołę przedsięwzięciach. Dają też możliwości lepszego przygotowania się do udziału w konkursach i olimpiadach przedmiotowych oraz sprzyjają osiąganiu wyższych wyników podczas egzaminów maturalnych. Uczniowie mają możliwość zderzenia się z rzeczywistością medialną. Poprawiła się również komunikacja miedzy szkołą, uczniami a rodzicami. Dzięki multimedialnym pomocom dydaktycznym każde zajęcia można w prosty sposób wzbogacić, zwiększając tym samym stopień ich atrakcyjności. Ułatwiona jest również jednoczesna praca z uczniem zdolnym i słabym. W związku z tym podniosła się efektywność nauczania. Należy więc uznać, że spełnione jest kryterium adekwatności wdrażanych nowatorskich rozwiązań w odniesieniu do konkretnych potrzeb rozwojowych uczniów. Ponadto rozwiązania te są uznane w pedagogice za nowatorskie. Zmniejszyła się liczba zwolnień z wychowania fizycznego. X Liceum Ogólnokształcące 23/39

24 Rys.1w Wymaganie: Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej Zmiany w zewnętrznym świecie powodują konieczność właściwego przygotowania uczniów do nowej rzeczywistości, dlatego dla sukcesu indywidualnego i społecznego uczniowie i uczennice powinni nabywać kompetencje określone w podstawie programowej. Stopień, w jakim są one nabywane, zależy od skuteczności monitorowania tego procesu oraz wykorzystania informacji o osiągnięciach z poprzedniego etapu edukacyjnego. X Liceum Ogólnokształcące 24/39

25 Poziom spełnienia wymagania: B Szkoła diagnozuje osiągnięcia uczniów w odniesieniu do poprzedniego etapu edukacyjnego realizowanego przez uczniów w gimnazjum. Nauczyciele realizują podstawę programową wykorzystując zalecane warunki i sposoby jej realizacji. Wszyscy nauczyciele monitorują i analizują nabywanie przez uczniów wiadomości i umiejętności, a wyniki z tych analiz wykorzystują do modyfikacji swojej pracy. Działania podejmowane przez liceum przyczyniają się do osiągania przez uczniów różnych sukcesów i do wzrostu efektów kształcenia. Szkoła podejmuje także działania służące przygotowaniu uczniów do nauki w następnym etapie kształcenia i rozwijaniu u nich umiejętności niezbędnych na rynku pracy. Obszar badania: W szkole lub placówce realizuje się podstawę programową uwzględniając osiągnięcia uczniów z poprzedniego etapu edukacyjnego X Liceum Ogólnokształcące realizuje podstawę programową diagnozując osiągnięcia uczniów w odniesieniu do poprzedniego etapu edukacyjnego. Z danych uzyskanych od dyrektora i zawartych w dokumentacji szkolnej wynika, że placówka diagnozuje osiągnięcia uczniów z gimnazjum i adekwatnie do ich wyników planuje przebieg procesów edukacyjnych. Na początku każdego roku szkolnego w liceum prowadzi się diagnozy dotyczące wiadomości i umiejętności uczniów klas pierwszych w formie analizy wyników egzaminów zewnętrznych oraz diagnozy wstępne z przedmiotów: j. polski, matematyka, j. obcy. Na podstawie przeprowadzonych analiz i diagnoz zespół nauczycieli dokonuje zestawienia, analizuje uzyskane wyniki, formuje wnioski, a także przedstawia propozycje działań oraz zalecenia do pracy. Następnie z wynikami przeprowadzonych diagnoz oraz z wnioskami zapoznawani są wszyscy nauczyciele przedmiotów, którzy dokonują wówczas diagnoz przedmiotowych dających szczegółową wiedzę w zakresie wiadomości i umiejętności poszczególnych uczniów. Na podstawie przeprowadzonych diagnoz uczniowie na języku obcym dzieleni są na grupy ze względu na poziom zaawansowania. Młodzież o bardzo słabych wynikach jest pod opieką pedagoga szkolnego, a za jego pośrednictwem kierowana jest do poradni psychologiczno - pedagogicznej w celu zdiagnozowania przyczyny ich trudności. Natomiast uczniowie uzdolnieni o wysokim potencjale edukacyjnym przygotowywani są do udziału w konkursach organizowanych w szkole i poza nią. Informacje uzyskane na podstawie diagnoz nauczyciele wykorzystują także do pracy na lekcjach np.: dostosowując wymagania, metody oraz formy pracy do możliwości i potrzeb uczniów. Nauczyciele dokonują również szczegółowej analizy podstawy programowej z poszczególnych przedmiotów wprowadzają bieżące zmiany w planach pracy nauczyciela, dokonują analizy umiejętności uczniów i w miarę potrzeb kierują uczniów na badania do poradni psychologiczno- pedagogicznej. X Liceum Ogólnokształcące 25/39

26 Obszar badania: Podstawa programowa jest realizowana z wykorzystaniem zalecanych warunków i sposobów jej realizacji Liceum kształtuje wśród uczniów kluczowe umiejętności, a procesy edukacyjne uwzględniają zalecane warunki i sposoby realizacji podstawy programowej. Z przeprowadzonych badań wynika, że najczęściej nauczyciele dają uczniom możliwość kształtowania umiejętności uczenia się, czytania, myślenia naukowego oraz pracy zespołowej (rys. rys. 1j -4j). Rzadziej natomiast kładą oni nacisk na kształtowanie myślenia matematycznego i posługiwanie się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi (rys. 5j i 6j). Podczas zajęć realizowana jest obowiązująca podstawa programowa. Na obserwowanych lekcjach nauczyciele kształcili przede wszystkim: umiejętność czytania, komunikowania się w języku ojczystym (zarówno w mowie, jak i piśmie), a także odkrywanie swoich zainteresowań i przygotowanie do dalszej edukacji. Nauczyciele stwierdzili, że spośród zalecanych sposobów i warunków realizacji podstawy programowej systematycznie wykorzystują sprzęt i pomoce naukowych, w które są wyposażone ich pracownie, rozwijają zainteresowania uczniów, a także kształtują u uczniów umiejętności samokształcenia i umożliwiają licealistom naukę w grupie zgodnie z ich poziomem zaawansowania. Rys. 1j Rys. 2j X Liceum Ogólnokształcące 26/39

27 Rys. 3j Rys. 4j Rys. 5j Rys. 6j X Liceum Ogólnokształcące 27/39

28 Obszar badania: W szkole lub placówce monitoruje się i analizuje osiągnięcia każdego ucznia, uwzględniając jego możliwości rozwojowe, formułuje się i wdraża wnioski z tych analiz Osiągnięcia uczniów są monitorowane i diagnozowane, a wnioski z prowadzonych analiz wdrażane do modyfikacji procesu edukacyjnego. Z wypowiedzi nauczycieli (rys. 1w) oraz z obserwacji lekcji wynika, że najczęściej nauczyciele monitorują osiągnięcia uczniów poprzez zadawanie pytań, stwarzanie uczniom możliwości zadawania pytań oraz stosowanie oceniania bieżącego. Nauczyciele w swojej pracy wykorzystują wnioski z analiz osiągnięć uczniów przede wszystkim do indywidualizacji nauczania, modyfikacji zakresu wprowadzanego materiału, zwracania większej uwagi na zagadnienia, które sprawiają uczniom trudność, a także do modyfikacji dotychczasowych metod pracy. 64 z 97 uczniów jest zdania, że na wszystkich lub na większości lekcji nauczyciel upewnia się czy uczniowie właściwie zrozumieli to, o czym mówili na lekcji (rys. 1j) Rys. 1j X Liceum Ogólnokształcące 28/39

29 Rys.1w X Liceum Ogólnokształcące 29/39

30 Obszar badania: Wdrożone wnioski z monitorowania i analizowania osiągnięć uczniów przyczyniają się do wzrostu efektów uczenia się i osiągania różnorodnych sukcesów edukacyjnych uczniów. Wyniki analizy osiągnięć uczniów, w tym uczniów, którzy ukończyli dany etap edukacyjny, potwierdzają skuteczność podejmowanych działań dydaktyczno-wychowawczych Skuteczne działania podejmowane przez szkołę przyczyniają się do wzrostu efektów kształcenia i do sukcesów odnoszonych przez uczniów. Z wypowiedzi dyrektora i analizy dokumentacji wynika, że liceum podejmuje szereg działań przyczyniających się do osiągania jak najlepszych wyników oraz rozwijania pasji oraz zainteresowań młodzieży.placówka prowadzi diagnozy wstępne pozwalające na określenie poziomu wiadomości i umiejętności nowych uczniów, a także analizy przedmiotowe dokonywane przez nauczycieli dające bezpośrednią informację o efektach kształcenia. Poza tym liceum wprowadziło programy autorskie: w-f, rekreacja ruchowa, dziennikarstwo i nauki społeczne, kosmetologia, ECDL CAD, a także system zajęć z technik zapamiętywania i uczenia się. Zdaniem dyrektora przeprowadzenie prób maturalnych oraz coraz większa chęć udziału uczniów w próbnych maturach powoduje większą sprawność uczniów w wypełnianiu arkuszy egzaminacyjnych oraz zmniejszenie stresu, co również przekłada się na lepsze wyniki uzyskiwane przez uczniów. W celu poprawy wyników szkoła prowadzi także dyżury konsultacje nauczycielskie, a także dodatkowe zajęcia wyrównawcze, które uwzględnione są w planie lekcji. Liceum propaguje udział placówki w projektach i rozwija szkolny system konkursów przedmiotowych pozwalających na rozwijanie zainteresowań uczniów.w wyniku podejmowanych działań uczniowie odnoszą sukcesy zajmując czołowe miejsca w różnych konkursach i zawodach sportowych. Sukces edukacyjny widoczny jest również w obszarze wyników maturalnych. Analizując wyniki staninowe z poszczególnych przedmiotów w większości przypadków kształtują się najczęściej na poziomie 7 i 8 stanina (wysoki i bardzo wysoki). Na podkreślenie zasługuje też fakt, że wyniki średnie na poziomie podstawowym generalnie są wyższe od średnich wyników w kraju i województwie zarówno z przedmiotów humanistycznych jak i przedmiotów matematyczno-przyrodniczych. Dokonując porównań średnich wyników szkoły w stosunku do średnich wyników powiatu (miasto Szczecin) oprócz fizyki i niemieckiego również kształtują się o kilka lub kilkanaście punktów procentowych wyżej niż w mieście. Pozycja wyników szkoły w 7-8 staninie utrzymująca się przez długi okres czasu świadczy o stabilnej pozycji placówki na tle kraju, zarówno w przedmiotach humanistycznych jak i matematyczno-przyrodniczych. O skuteczności podejmowanych działań świadczyć może także fakt, iż z roku na rok w zwiększa się średnia ocen poszczególnych roczników i ogólnie szkoły. Analizując dane pod względem wyboru przedmiotów i poziomów należy stwierdzić, że w X Liceum Ogólnokształcącym każdy uczeń wybiera co najmniej jeden przedmiot dodatkowy zdawany na poziomie podstawowym i 4 uczniów na 5 uczniów (0,8) przedmiot dodatkowy zdawany na poziomie rozszerzonym. Kolejnym sukcesem edukacyjnym jest poziom zdawalności egzaminu maturalnego, który od wielu lat kształtuje się na poziomie 100% - wszyscy absolwenci zdają egzamin maturalny. Z trzyletnich wskazników EWD dla okresu wynika, że w przedmiotach humanistycznych szkoła znajduje się na pozycji: szkoła sukcesu, natomiast w przedmiotach matematyczno-przyrodniczych położenie szkoły jest w środku układu współrzędnych. Ogółem z analizy dokumentacji wynika, że efektywność podejmowanych działań znajduje potwierdzenia w wynikach maturalnych liceum i w EWD. X Liceum Ogólnokształcące 30/39

31 Obszar badania: Uczniowie odnoszą sukcesy na wyższym etapie kształcenia lub na rynku pracy Liceum dzięki swoim działaniom przygotowuje uczniów do nauki na wyższym etapie kształcenia, a także rozwija umiejętności niezbędne na rynku pracy. Zdaniem dyrektora oraz nauczycieli oprócz podstawowych umiejętności takich jak: czytanie, myślenie matematyczne czy myślenie naukowe szkoła rozwija u młodzieży wiele innych umiejętności przydatnych w dalszym życiu. Spośród najważniejszych respondenci wymienili: sprawne posługiwanie się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi, praca zespołowa czy wyszukiwanie, selekcjonowanie i krytyczna analiza informacji. Poprzez organizację imprez, realizację projektów, działalność samorządu uczniowskiego czy promocję szkoły placówka kształtuje u młodych ludzi kreatywność, przedsiębiorczość, zaradność oraz potrzebę podejmowania inicjatyw. Poza tym uczenie jednego języka obcego na poziomie rozszerzonym w każdej klasie daje szanse na wyposażenie młodzieży w umiejętność skutecznego komunikowania się w języku obcym. Liceum stwarza także uczniom wiele możliwości zdobycia różnorodnych uprawnień i doświadczeń, a przede wszystkim możliwość rozwijania swoich zainteresowań i pasji. Uczestnictwo i ukończenie proponowanych przez szkołę kursów i warsztatów przygotowuje uczniów do podjęcia pracy po ukończeniu liceum. Chętni uczniowie już w drugim semestrze pierwszej klasy przystępują do kursu na Młodszego Ratownika WOPR. W klasie drugiej licealiści poszerzają wiedzę z zakresu ratownictwa przystępując do kursu na Ratownika WOPR. W trzeciej klasie natomiast młodzież ma możliwość przystąpienia do dwóch kursów: na sędziego pływackiego oraz na wychowawców placówek wypoczynku dla dzieci i młodzieży. Zdaniem rodziców z tej szkoły wychodzą młodzi ludzie, którzy wiedzą, czego chcą w życiu. Są przedsiębiorczy, kreatywni i tolerancyjni. Jedna z uczennic jest profesorem w Stanach Zjednoczonych. Wymaganie: Respektowane są normy społeczne Szkoły powinny kształtować postawy zgodne z wartościami i normami społeczeństwa demokratycznego. Poznawanie zasad i rozumienie ich znaczenia dla funkcjonowania społeczności szkolnej i społeczeństwa stanowi element rozwoju. Świadomość tego, jak ważne jest przestrzeganie wspólnie ustalonych reguł, decyduje o sukcesie grup. Ważnym zadaniem szkoły jest tworzenie poczucia bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego, a także klimatu sprzyjającego uczeniu się. Poziom spełnienia wymagania: B Liceum zapewnia uczniom poczucie bezpieczeństwa fizycznego oraz psychicznego. Relacje między wszystkimi członkami społeczności szkolnej oparte są na wzajemnym szacunku, zaufaniu i równości wobec ustalonych zasad. W szkole jest przychylny klimat dla uczniowskiej samorządności, licealiści mają poczucia realnego wpływu na życie szkoły, a tym samym współodpowiedzialności za jej kształt. Szkoła prowadzi analizę działań wychowawczych w oparciu o bieżące potrzeby, w szczególności poprzez obserwacje i rozmowy nauczycieli, co prowadzi do modyfikacji określonych działań. Młodzież aktywnie i praktycznie włącza się w działania związane z procesem przeciwdziałania zagrożeniom, a zwłaszcza poprzez realizację projektu "Profilaktyka oczami X Liceum Ogólnokształcące 31/39

32 młodzieży". Rodzice i uczniowie mają poczucie współdecydowania w ważnych dla nich sprawach. Dyrektor oraz nauczyciele przyjmują propozycje rodziców i uczniów w modyfikacji działań wychowawczych i starają się je, w miarę możliwości realizować. Obszar badania: Działania szkoły lub placówki zapewniają uczniom bezpieczeństwo fizyczne i psychiczne Z przeprowadzonych badań wynika,że skuteczne działania podejmowane przez szkołę zapewniają uczniom bezpieczeństwo zarówno fizyczne jak i psychiczne, co potwierdzili wszyscy respondenci biorący udział w badaniu. Uczniowie czują się na terenie szkoły bezpiecznie zarówno w trakcie lekcji jak i na przerwach, a także na terenie szkoły poza lekcjami (rys.1j-3j). O bardzo dużym poczuciu bezpieczeństwa fizycznego świadczyć mogą wypowiedzi młodzieży, z których wynika, że 94 z 97 uczniów ani razu nie było pobitych, a 95 z 97 nie uczestniczyło w bójce z innymi. Nie występuje także zjawisko przemocy słownej gdyż prawie wszyscy ankietowani uczniowie (90 z 97) stwierdziło, że ani razu nie byli obrażani za pomocą Internetu lub telefonu (rys.4j). Uczniowie nie czuja się także wykluczeni (rys.5j). Na terenie szkoły nie występuje także przemoc psychiczna gdyż zdaniem większości młodzieży uczniowie nie używają wobec siebie nieprzyjemnych przezwisk ani nie zachowują się wobec siebie w sposób, który odbierają jako nieprzyjemny (rys.6j i 7j). Poza tym zarówno pracownicy niepedagogiczni, organ prowadzący jak i partnerzy szkoły stwierdzili, że w szkole dba się o bezpieczeństwo i poziom tego bezpieczeństwa jest wysoki. W szkole funkcjonuje system monitoringu zewnętrznego i wewnętrznego. Szkoła posiada podpisaną umowę z firmą ochroniarską, w celu zwiększenia dozoru na ternie szkoły. Osoby z zewnątrz chcące wejść i wyjść z placówki muszą wpisać się do księgi gości, a pracownicy niepedagogiczni odprowadzają gości w wyznaczone miejsce. Ponadto w szkole wyznaczone są miejsca ściśle nadzorowane, w których osoby z zewnątrz mogą oczekiwać na dzieci lub nauczycieli. Dyrektor w porozumieniu z radą pedagogiczną, radą rodziców i samorządem uczniowskim opracował opracował szereg procedur, które są na bieżąco uaktualniane i dostosowane do aktualnych potrzeb szkoły oraz program działań mających na celu podniesienie bezpieczeństwa i wyeliminowania sytuacji trudnych. Aby zapewnić poczucie bezpieczeństwa psychicznego liceum ściśle współpracuje z poradnią psychologiczno-pedagogiczną, a w szkole organizowane są pogadanki tematyczne dla uczniów oraz dla rodziców. Pedagog prowadzi diagnozy sytuacji rodzinnej uczniów oraz ich potrzeb emocjonalnych, co ułatwia organizację pomocy na terenie szkoły ale również w poradni. Oprócz tego szkoła dba o przestrzeganie regulaminów, dokonując analizy obowiązujących rozwiązań wychowawczych oraz współpracując z policja i lokalnymi instytucjami powołanymi do pomocy rodzinie. X Liceum Ogólnokształcące 32/39

33 Rys. 1j Rys. 2j Rys. 3j Rys. 4j X Liceum Ogólnokształcące 33/39

34 Rys. 5j Rys. 6j Rys. 7j X Liceum Ogólnokształcące 34/39

35 Obszar badania: Uczniowie współpracują ze sobą w realizacji przedsięwzięć będących wynikiem działań samorządu uczniowskiego Młodzież współpracuje ze sobą podczas realizacji różnych przedsięwzięć organizowanych przez samorząd uczniowski. Zdaniem nauczycieli podstawą samorządności uczniowskiej jest współpraca. W X Liceum Ogólnokształcącym począwszy od szczebla klasowego, uczniowie składają propozycje zmian lub działań, które można przeprowadzić na terenie szkoły lub poza nią. Podczas spotkań przedstawicieli samorządów klasowych z radą samorządu uczniowskiego, młodzież wspólnie decyduje o formie i treści danego przedsięwzięcia, przedstawia swoje pomysły, propozycje rozwiązań i wybiera ich zdaniem najciekawszy, który jest przedstawiany i omawiany z dyrektorem szkoły. Zdaniem nauczycieli i uczniów dyrektor jest bardzo otwarty na pomysły wysuwane przez młodzież. Nauczyciele starają się zachęcać uczniów do aktywności i podejmowania różnorodnych działań, a także wspierają te inicjatywy poprzez organizowanie spotkań, słuchanie ich propozycji i w miarę możliwości ich realizację, a także osobiste zaangażowanie i współudział. W trakcie badań 70% uczniów stwierdziło, że bierze udział w imprezach szkolnych, konkursach lub zawodach, a 45 % uczniów je współorganizuje (rys. 1w). Samorząd Uczniowski działa w obszarach: kultura imprezy okolicznościowe (samorząd ustala plan i konsultuje go z dyrekcją) akcje charytatywne (np. akcja pomocy dzieciom z hospicjum) błękitne pogotowie uczniowie liceum pomagają w lekcjach uczniom ze szkoły podstawowej wchodzącej w skład Zespołu Szkół nr 3 Rys.1w X Liceum Ogólnokształcące 35/39

36 Obszar badania: Zasady postępowania i współżycia w szkole lub placówce są uzgodnione i przestrzegane przez uczniów, pracowników szkoły, rodziców, a relacje między wszystkimi członkami społeczności szkolnej są oparte na wzajemnym szacunku i zaufaniu Relacje między członkami społeczności szkolnej oparte są na wzajemnym szacunku, zaufaniu i równości, a społeczność szkolna zna i przestrzega zasady obowiązujące w liceum. Większość rodziców uczniów deklaruje, iż ma możliwość współdecydowania o ważnych sprawach szkolnych, ma wpływ na to jakich zachowań oczekuje się od dziecka w szkole oraz jakie zasady obowiązują w klasie ich dzieci (rys. 1j - 3j). 58 z 97 uczniów stwierdziło, że zdecydowanie lub raczej ma wpływ na to jakie zasady zachowania obowiązują w szkole (rys.4j). Z ich wypowiedzi wynika, że współtworzą obowiązujące w szkole regulaminy np. wyszli z propozycją aby rodzice mogli usprawiedliwiać nieobecności poprzez komunikator internetowy, co zostało uwzględnione. Z uwagi na zbyt długie kolejki na obiad zgłosili także propozycję wydłużenia przerwy obiadowej. Licealiści powiedzieli, że najczęściej rozmawiają z nauczycielami na temat organizacji pracy w szkole, o tym jak powinni się zachować w konkretnej sytuacji, a także na temat przyszłości oraz kariery edukacyjnej i zawodowej. W opinii uczniów wychowawcy stanowią dla nich duże wsparcie. Młodzież stwierdziła, że w szkole jest miła atmosfera i każdy wie, jak się zachowywać. Wypowiedzi wszystkich respondentów i obserwacje lekcji wskazują na to, że relacje miedzy wszystkimi członkami społeczności szkolnej oparte są na wzajemnym szacunku i zaufaniu. Rys. 1j Rys. 2j X Liceum Ogólnokształcące 36/39