18 września 2010 Politechnika Poznaoska WARSZTATY dla nauk przyrodniczych. Maria Ziółek

Transkrypt

1 Seminarium szkoleniowo-dyskusyjne Krajowe Ramy Kwalifikacji. Budowa programów studiów na bazie efektów kształcenia 18 września 2010 Politechnika Poznaoska WARSZTATY dla nauk przyrodniczych Maria Ziółek

2 Projektowanie programów studiów (nowy program lub dostosowanie starego programu do wymagań KRK) - określenie celu Cel programu studiów (kształcenia) jest formułowany z punktu widzenia nauczyciela. Jest to szeroki, ogólny opis intencji kształcenia; wskazuje na to co nauczyciel zamierza osiągnąć w programie kształcenia/modułu/przedmiotu.

3 Projektowanie programów studiów (nowy program lub dostosowanie starego programu do wymagań KRK) w oparciu o efekty uczenia się 1. Określenie szczegółowych efektów uczenia się odpowiadających dyplomowi ukończenia studiów na danym kierunku przez jednostkę prowadzącą studia. Baza obszarowe efekty uczenia się w Krajowych Ramach Kwalifikacji Program autorski uwzględniający m.in. misję uczelni, zasoby kadrowe i materialne

4 Etap 1-szczegółowe efekty uczenia się/kształcenia Określone centralnie: KRK (jeszcze nie zatwierdzone); Określone przez np. projekty typu Tunning: (EK) dla całego programu kształcenia Ogólne EK EK dla grupy kierunków EK dla danego obszaru EK dla konkretnego programu Określone centralnie: opisy dla obszaru studiów: Humanistycznych Społecznych Ścisłych Przyrodniczych Technicznych Medycznych Rolniczych Artystycznych Określone przez wydział/instytut i/lub projekty typu Tunning

5 Efekty uczenia się język opisu WIEDZA definiować dobierać formułować nazywać objaśniać odtwarzać opisać podsumować rozpoznać rozpoznawać rozróżniać scharakteryzować tłumaczyć wskazać wybrać wyliczać wymieniać wyszukiwać zaproponować zdefiniować zidentyfikować UMIEJĘTNOŚCI analizować, postępować, decydować prowadzić dobierać przeprowadzić eksploatować przygotować formułować rozwiązywać inicjować rozwijać interpretować, skrytykować kalkulować sporządzać kontrolować stosować koordynować szacować korzystać tworzyć łączyć uporządkować montować użytkować nakreślać wdrażać obliczać weryfikować obsługiwać wykonywać oceniać wykorzystywać opracowywać wyszukiwać organizować zaprezentować planować, zaprojektować podejmować zastosować posłużyć się zinterpretować INNE KOMPETENCJE (PERSONALNE I SPOŁECZNE) aktywna postawa w/do.. chętny do. dbałość o.. kreatywność otwartość na postępowanie zgodne z postępowanie zgodne z zasadami etyki postrzeganie relacji świadomość wrażliwość na współpraca z wyrażanie ocen zdeterminowany zdolność do zorganizować zorientowanie na. 5

6 Efekty uczenia się język opisu Najlepiej rozpoczynać opis każdego efektu uczenia się od czasownika w stronie czynnej np. analizuje, przedstawia Używać tylko jednego czasownika przy formułowaniu jednego efektu uczenia się Unikać czasowników o znaczeniu zbyt ogólnym, niejednoznacznych Unikać zdań skomplikowanych Praktyczne rady Formułować efekty uczenia tak, aby mogły być ocenione. Jeśli efekty uczenia się są zdefiniowane zbyt ogólnie, niejednoznacznie, trudno będzie je skutecznie ocenić. Jeżeli zakładane efekty uczenia się zdefiniowane są zbyt szczegółowo nie będą wszystkie oceniane (ich lista może być za 6 długa).

7 Projektowanie programów studiów (nowy program lub dostosowanie starego programu do wymagań KRK) w oparciu o efekty uczenia się 2. Opracowanie wstępnego projektu programu studiów zawierającego: - zbiór przedmiotów, ich zawartość treściową i zamierzone efekty uczenia się - metody prowadzenia zajęć - sposoby oceniania - punkty ECTS przypisane odpowiednim przedmiotom (modułom) - plan zajęć uwzględniający pogłębianie zdobywanych kompetencji

8 Projektowanie programów studiów (nowy program lub dostosowanie starego programu do wymagań KRK) w oparciu o efekty uczenia się 3. Weryfikacja i korekta wstępnego projektu programu studiów Konstrukcja tabel zbiorczych, które: przedstawiają informacje o całym programie studiów (efekty uczenia się) i poszczególnych przedmiotach ułatwiają identyfikację powtórzeń i białych plam odzwierciedlają relacje pomiędzy metodami nauczania i założonymi efektami uczenia się Weryfikacja logicznego ułożenia planu studiów

9 Projektowanie programów studiów (nowy program lub dostosowanie starego programu do wymagań KRK) w oparciu o efekty uczenia się 4. Stworzenie mechanizmów sprawdzania, czy i w jakim stopniu zamierzone efekty uczenia się są w istocie osiągane w realizowanym procesie kształcenia. Dotyczy zarówno poszczególnych przedmiotów/modułów jak i całych programów.

10 PLAN WARSZTATÓW nauki przyrodnicze Wprowadzenie ok. 15 min Podział uczestników na małe grupy (5-8 osób) maksymalnie 4-5 grup na jednym warsztacie. Każda mała grupa definiuje kierunek/specjalnośd studiów I lub II stopnia w ramach obszaru nauk przyrodniczych, którego program chce tworzyd/opisad językiem efektów uczenia się i zgodnie z zasadami Ram Kwalifikacji. Po określeniu nazwy kierunku/specjalności definiuje cel studiów - przewidywany czas ok. 15 min. Sporządzenie szczegółowych opisów efektów uczenia się dla całego programu kształcenia (w kategoriach wiedzy, umiejętności i innych kompetencji) bazując na załączonych opisach Europejskich Ram Kwalifikacji i efektów uczenia się dla obszaru nauk przyrodniczych pracują wszyscy razem w małych grupach - przewidywany czas ok. 30 min. Liderzy grup prezentują sporządzone opisy, a prowadzący warsztaty je komentuje - przewidywany czas ok. 15 min. Grupa definiuje zestaw przedmiotów, które będą tworzyły program z zaznaczeniem, które założone efekty kształcenia będą zdobywane na każdym przedmiocie oraz metody prowadzenia zajęd i metody oceny osiągnięcia efektów uczenia się - przewidywany czas ok. 30 min. Prezentacja wyników, dyskusja ok. 15 min RAZEM: 2 godz.

11 Wiedza Zestaw efektów uczenia się dla obszaru kształcenia w zakresie nauk przyrodniczych został przygotowany przez zespół powołany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach POKL pod przewodnictwem prof. dr hab. Andrzeja Górniaka Studia I stopnia/ poziom 6 Wiedza dotycząca fundamentów nauk przyrodniczych (fizyki, chemii, na poziomie ponadlicealnym) Elementarna wiedza w wybranych podstawowych obszarach studiowanej dyscypliny kierunkowej oraz jej związki i zależności między innymi dyscyplinami przyrodniczymi Studia II stopnia/ poziom 7 Zaawansowana wiedza z fizyki, chemii; wyspecjalizowana w zal. od kierunku studiów (np. biofizyka, geochemia, biogeochemia, geofizyka, itd.) Pogłębiona wiedza na temat wybranej kierunkowej dyscypliny nauki, umożliwiająca dostrzeganie związków i zależności. Studia III stopnia/ poziom 8 Rozumienie relacji między naukami ścisłymi a naukami przyrodniczymi Znajomośd bieżących problemów uprawianej dziedziny nauki (na poziomie aktualnych publikacji w wiodących przeglądowych czasopismach światowych) Znajomośd podstawowych kategorii pojęciowych i terminologii przyrodniczej. Znajomośd historycznego rozwoju danej dziedziny wiedzy i rozwoju metod badawczych Znajomośd aktualnego stanu wiedzy z danej dyscypliny naukowej Znajomośd ważnych nierozwiązanych problemów danej dyscypliny. Szczegółowa wiedza w tematyce uprawianej przez doktoranta (na poziomie aktualnych publikacji w czołowych specjalistycznych czasopismach światowych, także jeszcze niepublikowanych doniesieo z ważnych konferencji międzynarodowych)

12 Wiedza Znajomośd matematyki i statystyki na poziomie pozwalającym opisywanie zjawisk przyrodniczych Podstawowe techniki i narzędzia badawcze zjawisk przyrodniczych Znajomośd zasad finansowania badao jako stymulatora rozwoju gospodarczego Znajomośd podstawowego słownictwa w danej dziedzinie w wybranym języku nowożytnym (j. angielski) Wiedza nt. wnioskowania statystycznego oraz znajomośd i rozumienie zasad metodologii nauk przyrodniczych (mocne wnioskowanie, hierarchiczny system teorii, testowanie hipotez, rola eksperymentu) Zasady planowania badao oraz nowoczesne techniki zbierania danych oraz narzędzia badawcze Wiedza na temat form pozyskiwania funduszy na badania i rozwój gospodarczy oraz zasad tworzenia projektów badawczych. Znajomośd słownictwa fachowego w danej dziedzinie w wybranym języku nowożytnym (j. angielski) Wiedza nt. modelowania zjawisk i procesów oraz rozumienie zasad metodologii nauk przyrodniczych pozwalające na poprawne wykorzystanie tych zasad w badaniach naukowych oraz sporządzaniu dokumentacji eksperckiej Znajomośd warsztatu metodologicznego uprawianej dyscypliny nauki oraz szczegółowych technik stosowanych w uprawianej specjalizacji Zaawansowana znajomośd słownictwa fachowego w danej dziedzinie w co najmniej jednym języku nowożytnym (j. angielski) Zaawansowana znajomośd słownictwa fachowego w danej dziedzinie w co najmniej jednym języku nowożytnym (j. angielski)

13 Umiejętności Wiedza Znajomośd prawa pracy oraz podstaw prawnych niezbędnych do uprawniania wyuczonego zawodu Powiększona wiedza o prawo autorskie i ergonomię Znajomośd podstaw prawnych funkcjonowania jednostki w życiu międzynarodowym Umiejętnośd stosowania podstawowych technik właściwych dla studiowanej dyscypliny (np. dla biologów: korzystania ze sprzętu optycznego, itp.) Umiejętnośd czytania ze zrozumieniem literatury fachowej w j. ojczystym i nowożytnym (angielskim) i komunikowania się na podstawowym poziomie. Umiejętnośd wykorzystania dostępnych źródeł informacji, w tym ze źródeł elektronicznych Umiejętnośd wykorzystania zaawansowanych technik właściwych dla studiowanej dziedziny Umiejętnośd posługiwania się językiem ojczystym i nowożytnym (angielskim) w stopniu umożliwiającym korzystanie z literatury naukowej i komunikację z cudzoziemcami. Umiejętnośd krytycznej analizy i selekcji informacji, zwłaszcza ze źródeł elektronicznych Umiejętnośd samodzielnego posługiwania się nowoczesnymi technikami badawczymi Umiejętnośd posługiwania się językiem ojczystym i nowożytnym (angielskim) w stopniu umożliwiającym swobodną komunikację z cudzoziemcami w tym pisanie artykułów i wygłaszanie referatów. Zaawansowane zarządzanie informacjami z wykorzystaniem nowoczesnych technologii

14 Umiejętności Umiejętnośd przeprowadza nenia zadanego prostego zadania badawczego lub ekspertyzy pod okiem opiekuna Umiejętnośd stosowania na poziomie podstawowym metod matematycznych i statystycznych do opisu zjawisk i analizy danych Umiejętnośd wykonywanie w terenie/laboratorium / zakładzie pracy prostych pomiarów fizycznych lub/i biologicznych lub/i chemicznych oraz obserwacji Umiejętnośd poprawnego wnioskowania na podstawie danych z różnych źródeł Umiejętnośd samodzielnego zaplanowania i przeprowadzenia zadania badawczego lub ekspertyzy z pomocą opiekuna Umiejętnośd samodzielnego stosowania metod matematycznych i statystycznych do opisu zjawisk i analizy danych Umiejętnośd zbierania danych empirycznych oraz ich interpretacji Umiejętnośd wyciągania wniosków oraz formułowania sądów na podstawie danych z różnych źródeł Umiejętnośd samodzielnego przygotowania i wykonania projektu badawczego oraz zdolnośd do pozyskiwania funduszy krajowych i zagranicznych na realizację projektu Zaawansowana umiejętnośd stosowania i doskonalenia metod analizy danych Umiejętnośd aplikacji teorii fizycznych/biologicznych/chemiczny ch w badaniach przyrodniczych Umiejętnośd krytycznej oceny (recenzowania) teksów naukowych publikacji, projektów badawczych itd)

15 Umiejętności Wykorzystanie języka naukowego w podejmowanych dyskursach ze specjalistami w danej dyscyplinie Umiejętnośd krytycznego opracowania wybranego problemu w zakresie wybranej dyscypliny nauki w formie pisemnego referatu w języku ojczystym, z poprawną dokumentacją. Umiejętnośd pracy w zespole Zdolnośd do samodzielnego, ukierunkowanego uczenia się Umiejętnośd postępowania w stanach nagłego zagrożenia zdrowia Umiejętnośd werbalnego komunikowania prac i doniesieo badawczych dostępnymi środkami werbalnej. Umiejętnośd napisania krótkiego doniesienia naukowego na podstawie własnych dociekao, zgodnie z poprawną metodologią i pragmatyką, w języku ojczystym i j. nowożytnym(angielskim) Umiejętnośd pracy w zespole i kierowania pracami niewielkiego zespołu Zdolnośd samodzielnego planowania własnej kariery zawodowej/naukowej Umiejętnośd postępowania w nagłych stanach zagrożenia życia i zdrowia zespołów i obiektów Umiejętnośd przekazywania wiedzy naukowej (wykładania, referowania) na poziomie popularnym i podstawowym akademickim, w języku ojczystym i nowożytnym (angielskim); Umiejętnośd napisania artykułu naukowego w formie akceptowanej w czołowych czasopismach naukowych, w języku nowożytnym (angielskim) Umiejętnośd pracy w zespole badawczym i jego kierowaniem Zdolnośd do samodzielnego planowania rozwoju intelektualnego i umiejętnośd wspierania innych w tym zakresie Zaawansowana umiejętnośd postępowania w nagłych stanach zagrożenia życia i zdrowia zespołów i obiektów

16 Kompetencje personalne i społeczne Rozumienie zjawisk i procesów fizycznych w przyrodzie Rozwijanie akceptującej postawy wobec metod matematycznych i statystycznych Odpowiedzialnośd za powierzany sprzęt, za pracę własną, poszanowanie pracy własnej i innych. Ostrożnośd i krytycyzm w przyjmowaniu informacji dostępnej w masowych mediach, mających odniesienie do nauk przyrodniczych Efektywnośd działao wg wskazówek oraz zdolnośd do pracy w zespole Poszukiwanie zjawisk fizycznych zachodzących w przyrodzie Docenianie wagi instrumentów matematycznych i statystycznych przy opisie zjawisk i procesów zachodzących w przyrodzie Odpowiedzialnośd za powierzony zakres prac badawczych, za pracę własną i innych. Nawyk korzystania z obiektywnych źródeł informacji naukowej oraz posługiwania się zasadami krytycznego wnioskowania przy rozstrzyganiu praktycznych problemów Przywództwo i przedsiębiorczośd oraz świadomośd pełnionej roli zawodowej. Holistyczne pojmowanie zjawisk fizycznych Aktywnośd w aplikacji metod matematycznych i statystycznych; abstrakcyjne myślenie Pełna odpowiedzialnośd za pracę własną i innych oraz przyczynianie się do podtrzymania i doskonalenia etosu wspólnoty naukowej lub zawodowej. Świadomośd ważnych nierozwiązanych problemów w danej dziedzinie wiedzy i zdolnośd do formułowania obiektywnych ocen problemów cywilizacyjnych, społecznych i gospodarczych na podstawie krytycznej analizy danych naukowych Samokrytycyzm w pracy twórczej, działalnośd na rzecz jej usprawnienia i wzrostu jej efektywności.

17 Kompetencje personalne i społeczne Potrzeba stałego aktualizowania wiedzy kierunkowej Odpowiedzialnośd za bezpieczeostwo pracy własnej i innych Rozumienie podstawowych zasad etyki Kreatywna postawa wobec życia Przeprowadza obiektywną autoocenę własnej pracy Aktywna aktualizacja wiedzy przyrodniczej i praktycznego jej stosowania Odpowiedzialnośd za ocenę zagrożeo wynikających ze stosowanych technik badawczych i tworzenie warunków bezpiecznej pracy Wdrażanie i rozwijanie zasad etyki zawodowej Inicjatywa i samodzielnośd w działaniach Potrafi obiektywnie ocenid wkład pracy własnej i innych kooperantów Nawyk poszukiwania i wdrażania nowych rozwiązao badawczych/praktycznych w zakresie nauk przyrodniczych Pełna odpowiedzialnośd za bezpieczeostwo pracy w tworzonych nowych miejscach pracy i organizacja bezpiecznych warunków pracy Znajomośd i stosowanie kodeksu zasad etycznych pracy naukowej oraz dobrych obyczajów Działalnośd na rzecz wzrostu efektywności pracy twórczej własnej i współpracowników Posiada rozwinięte mechanizmy autoregulacyjne

18 Wzory tabel macierzy efektów kształcenia MACIERZ KOMPETENCJI - sprawdzenie relacji między efektami uczenia się sformułowanymi dla całego programu kształcenia i efektami uczenia się zdefiniowanymi dla jego jednostek strukturalnych (przedmiotów/modułów) i ocena, podział programu kształcenia na jednostki o zdefiniowanych efektach uczenia się gwarantuje osiągnięcie przez absolwentów efektów założonych dla całego programu. Szczegółowe efekty uczenia się (wiedza, umiejętności, inne kompetencje) dla całego programu kształcenia EU W - 1 EU U - 2 Przedmiot 1 Przedmiot 2. Seminarium dyplomowe X X EU IK 3. X X EU n X X X EU W efekty uczenia się w zakresie wiedzy EU U - efekty uczenia się w zakresie umiejętności EU IK - efekty uczenia się w zakresie innych kompetencji

19 MACIERZ KOMPETENCJI - sprawdzenie, czy metody nauczania przewidziane w danym programie kształcenia /przedmiocie / module, gwarantują uzyskanie sformułowanych efektów uczenia się (kompetencji) - PRZYKŁAD Rodzaj zajęd/ Efekty uczenia się W S P Dw L ZT PD K Wiedza i x x zrozumienie Znajomośd technik x x x x x badao Wyrażanie sądów i opinii x x x x Umiejętnośd praktycznego wykorzystania wiedzy Umiejętnośd komunikowania się Umiejętnośd pracy w zespole Umiejętnośd pracy w środowisku międzynarod. x x x x x x x x x x W- wykład S- seminarium P- projekt badawczy Dw dwiczenia L- zajęcia laboratoryjne ZT- zajęcia terenowe PD praca dyplomowa K- konwersatoria

20 TABELA: sprawdzenie, czy metody oceniania gwarantują określenie zakresu w jakim uczący się osiągnął zakładane kompetencje powiązanie efektów uczenia się, metod uczenia i oceny PRZYKŁAD Efekty uczenia się w dziedzinie: WIEDZY Wykazanie wiedzy, zrozumienia, zastosowania, analizy, syntezy, oceny ZACHOWANIA UMIEJĘTNOŚCI Metody uczenia i nauczania Wykłady Tutorial Dyskusje Praca w grupie Seminarium Laboratorium Metody oceny Egzamin koocowy Test wielokrotnego wyboru Esej (raport) Praktyka kliniczna Prezentacje Ocena praktycznych umiejętności

21 4. PRZYKŁAD dla obszaru nauk przyrodniczych Kierunek studiów: Ochrona środowiska studia I-go stopnia Efekty uczenia się dla całego programu: Absolwent posiada wiedzę z zakresu biologicznych, ekologicznych i chemicznych podstaw funkcjonowania ekosystemów oraz prawodawstwa w zakresie ochrony przyrody i środowiska. Potrafi rozpoznawad i identyfikowad zagrożenia dla prawidłowego funkcjonowania środowiska. Zna podstawowe techniki analizy i ograniczania zanieczyszczeo środowiska. Opisuje, rozróżnia i interpretuje zjawiska fizyczne, chemiczne, biologiczne i geologiczne zachodzące w przyrodzie. Umie wykorzystad metody statystyczne do opisu zagrożeo środowiska. Potrafi wykorzystad dostępne źródła informacji do analizy przyczyn i skutków zagrożenia środowiska. Krytycznie ocenia informacje dotyczące zagrożeo środowiska dostępne w masowych mediach. Potrafi przeprowadzid ekspertyzę zagrożenia środowiska pod okiem opiekuna. Ma świadomośd skutków presji człowieka na ekosystem. Jest odpowiedzialny za zrównoważony rozwój, za bezpieczeostwo pracy własnej i innych. Postępuje zgodnie z zasadami etyki. Wykazuje znajomośd języka obcego na poziomie B2.

22 Kierunek OCHRONA ŚRODOWISKA, tryb STACJONARNY, studia PIERWSZEGO STOPNIA (Wydział Biologii UAM) katalog przedmiotów Rok 1, semestr 1 1) Chemia ogólna i nieorganiczna 2) Matematyka ze statystyką i informatyką 3) Biologia komórki i organizmu 4) Hydrosfera 5) Język obcy 6) Wychowanie fizyczne Rok 1, semestr 2 7) Chemia organiczna 8) Fizyka 9) Geologia z geomorfologią 10) Hydrologia z hydrogeologią 11) Ekologia 12) Podstawy genetyki 5) Język obcy 6) Wychowanie fizyczne Rok 2, semestr 3 13) Chemia analityczna i środowiskowa 14) Kartografia i przestrzenne systemy informacyjne 15) Prawno-ekonomiczne podstawy zarządzania środowiskiem 16) Gleboznawstwo i biologia gleb 17) Meteorologia i klimatologia 5) Język obcy 6) Wychowanie fizyczne Rok 2, semestr 4 18) Różnorodnośd roślin i grzybów 19) Różnorodnośd zwierząt 20) Biochemia, biologia molekularna i biotechnologia 21) Mikrobiologia ogólna i środowiskowa 5) Język obcy 6) Wychowanie fizyczne 22) Praktyka zawodowa 3 tygodnie, przed rozpoczęciem zajęd trzeciego roku studiów Rok 3, semestr 5 23) Zagrożenia i ochrona środowiska abiotycznego 24) Zagrożenia i ochrona przyrody ożywionej 25) Ochrona wód i gospodarka wodnościekowa 26) Technologia oczyszczania gazów 27) Odnawialne źródła energii 28) Biotechnologia w ochronie środowiska 29) Proseminarium Rok 3, semestr 6 30) Rekultywacja środowiska i gospodarka odpadami 31) Oceny oddziaływania na środowisko 32) Komunikacja społeczna 33) Monitoring środowiska 34) Przedmiot humanistyczny do wyboru 35) Pakiet wykładów monogr. 36) Przygotowanie do rynku pracy 36) Pracownia licencjacka 37) Przedstawienie pracy licencjackiej i zdanie egzaminu licencjackiego kooczy 3-letnie studia poprzez uzyskanie dyplomu licencjata

23 Przykład PRZEDMIOTY z katalogu przedmiotów Wydziału Biologii UAM Technologia oczyszczania gazów wykład + dwiczenia laboratoryjne , przedmiot obowiązkowy prowadzący: prof. dr hab. M. Ziółek Efekty uczenia się: Student zna metody zapobiegania emisji zanieczyszczeo atmosfery. Dokonuje krytycznej analizy przydatności danej technologii do określonych warunków. Charakteryzuje pracę podstawowych urządzeo stosowanych do usuwania zanieczyszczeo z gazów odlotowych. Analizuje efektywnośd działania urządzeo do oczyszczania gazów w określonych warunkach. Omawia i wyjaśnia przyczyny zagrożeo jakie niosą zanieczyszczenia atmosfery i charakteryzuje metody zapobiegania ich emisji.

24 4. PRZYKŁAD dla obszaru nauk przyrodniczych (podkreślone efekty kształcenia na przedmiocie: Technologia Oczyszczania Gazów ) Kierunek studiów: Ochrona środowiska studia I-go stopnia Efekty uczenia się dla całego programu: Absolwent posiada wiedzę z zakresu biologicznych, ekologicznych i chemicznych podstaw funkcjonowania ekosystemów oraz prawodawstwa w zakresie ochrony przyrody i środowiska. Potrafi rozpoznawad i identyfikowad zagrożenia dla prawidłowego funkcjonowania środowiska. Zna podstawowe techniki analizy i ograniczania zanieczyszczeo środowiska. Opisuje, rozróżnia i interpretuje zjawiska fizyczne, chemiczne, biologiczne i geologiczne zachodzące w przyrodzie. Umie wykorzystad metody statystyczne do opisu zagrożeo środowiska. Potrafi wykorzystad dostępne źródła informacji do analizy przyczyn i skutków zagrożenia środowiska. Krytycznie ocenia informacje dotyczące zagrożeo środowiska dostępne w masowych mediach. Potrafi przeprowadzid ekspertyzę zagrożenia środowiska pod okiem opiekuna. Ma świadomośd skutków presji człowieka na ekosystem. Jest odpowiedzialny za zrównoważony rozwój, za bezpieczeostwo pracy własnej i innych. Postępuje zgodnie z zasadami etyki. Wykazuje znajomośd języka obcego na poziomie B2.

25 Szczegółowe efekty uczenia Wiedza z zakr. nauk biologicznych, ekologicznych i chemicznych Wiedza z zakr. podstaw funkcjonowania ekosystemów Wiedza nt. prawodawstwa w zakresie ochrony przyrody i środowiska Umiejętnośd rozpoznawania i identyfikowania zagrożenia dla prawidłowego funkcjonowania środowiska Znajomośd technik analizy i ograniczania zanieczyszczeo środowiska Umiejętnośd wykorzystania metod statystycznych do opisu zagrożeo środowiska Umiejętnośd opisu, rozróżniania i interpretacji zjawisk fizycznych, chemicznych, biologicznych i geologicznych zachodzących w przyrodzie Umiejętnośd wykorzystania dostępnych źródeł informacji do analizy przyczyn i skutków zagrożenia środowiska Krytyczna ocenia informacji dot. zagrożeo środowiska X X X X X X X X X X X X X X X X X X X