BOHATEROWIE STAREGO I NOWEGO TESTAMENTU
|
|
- Krzysztof Król
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Wykład 2 BOHATEROWIE STAREGO I NOWEGO TESTAMENTU Ks. Michał Bednarz Bohaterowie Ewangelii ELŻBIETA MATKA WIELKIEGO PROROKA Wydała ona głośny okrzyk i powiedziała: «Błogosławionaś Ty między niewiastami i błogosławiony owoc Twojego łona. A skądże mi to, że Matka mojego Pana przychodzi do mnie? Oto bowiem, skoro głos Twego pozdrowienia zabrzmiał w moich uszach, poruszyło się dzieciątko w moim łonie» (Łk 1,42-44). Imię to w języku hebrajskim ( Eliszeba ) znaczy mój Bóg jest pełnią. Nosiła je w okresie Starego Testamentu żona Aarona (Wj 6,23) a w Nowym Testamencie żona Zachariasza oraz matka Jana Chrzciciela. Żona Zachariasza pochodziła z rodziny kapłańskiej z pokolenia Aarona. Była krewną Maryi Panny (Łk 1,36). Stopnia tego pokrewieństwa nie można określić na podstawie tekstu biblijnego. Elżbieta w linii żeńskiej mogła pochodzić z pokolenia Judy. W ten sposób można wytłumaczyć jej pokrewieństwo z Maryją. 1 Najczęściej przyjmuje się, że Elżbieta była albo ciotką Maryi albo Jej kuzynką. Elżbieta, podobnie jak jej mąż, Zachariasz, pochodziła z dostojnego pokolenia Lewiego. Szlachetne pochodzenie szło w parze z wysokimi wartościami duchowymi obojga małżonków. Św. Łukasz pisze o nich: Oboje byli sprawiedliwi wobec Pana i postępowali nienagannie według wszystkich przykazań i przepisów Pańskich (Łk 1,6). Zachowywali nienagannie wszystkie przykazania i przepisy Pańskie. Zwrot ten wskazuje na Prawo Mojżeszowe rozpatrywane w całości (por. Pwt 4,40; 1 Krl 8,61). Można się domyślać, że uczucia i myśli tych dwojga ludzi koncentrowały się wokół świątyni i nadziei mesjańskich. Ale nie mieli jednak dziecka, ponieważ Elżbieta była niepłodna; oboje zaś już posunęli się w lata (Łk 1,7). I tak było przez długi okres ich życia małżeńskiego. Niepłodność nie może być uważana w tym wypadku za karę Bożą. Nie mogły przecież urodzić kiedyś dzieci wielkie niewiasty narodu wybranego: Sara (Rdz 16,1), Rebeka (Rdz 25,21), Rachel (Rdz 30,22), matka Samsona (Sdz 13,2), Anna, matka Samuela (1 Sm 1). A jednak ich synowie mieli odegrać ważną rolę w historii zbawienia. Jednak nieposiadanie dzieci było u Izraelitów hańbą i dlatego Elżbieta musiała wiele wycierpieć z tego powodu (por. Łk 1,25). Małżonkowie byli już starzy i według ludzkich przewidywań nie było możliwe, aby mogli mieć jeszcze dzieci. Gdyby w takich okolicznościach urodził się syn, trzeba by mówić o cudzie, o prawdziwym darze Boga, jak w wypadku Izaaka, Samsona czy Samuela. 1 A. Fic, Jezus Chrystus. T. 1. Tajemnice Dziecięctwa, Poznań , s
2 Kiedy Elżbieta dowiedziała się, że urodzi syna, pozostawała przez pięć miesięcy w ukryciu. Być może Zachariasz powiadomił małżonkę o otrzymanej obietnicy. Z Ewangelii św. Łukasza (Łk 1,60) wynika, że Elżbieta znała imię, jakie należy nadać dziecku. Była to wiadomość, która otwiera opowiadanie na przyszłość, na realizację owego zbawienia, które będzie dla licznych powodem radości (1,14). Na razie radość ta ograniczyła się tylko do Elżbiety, która tak jak Rachela (Rdz 30,20) rozpoznała w macierzyństwie gest Boga, który ją wybawił i zrehabilitował (1,25). Ukrywała jednak swój stan. Przyczyną ukrywania macierzyństwa nie był strach spowodowany ewentualnymi uwagami ludzi, którzy uważali jednak, że niepłodność jest hańbą. Tekst Ewangelii św. Łukasza sugeruje raczej, że Elżbieta kierowała się bardziej wzniosłymi motywami. Nieoczekiwana łaska wzruszyła ją i chciała w ciszy i skupieniu podziękować Bogu za dar. W czasie zwiastowania Maryja dowiedziała się o szczęściu swej krewnej, która była już w podeszłym wieku. Postanowiła ją więc odwiedzić. Wyruszyła w góry do miejscowości w pokoleniu Judy. Poczęcie, narodzenie, jak i całe życie św. Jana Chrzciciela łączy się nie z malowniczą, pełną uroku, łagodną Galileą, ale z górzystą, pustynną i smętną krainą judzką, surową jak jego obyczaje i twardą jak jego postać. Św. Łukasz nie określa miejsca zamieszkania jego rodziców, ale pisze o górach Judei (1,39). Tradycja sięgająca V wieku wskazuje Ain Karim (7 km na zachód od centrum Jerozolimy) jako miejsce zamieszkania Elżbiety. Dzisiejsza osada, bardzo malowniczo położona w głębokiej kotlinie potoku Sorek, między górami i na ich zboczach, posiada dwa sanktuaria: Narodzenia św. Jana Chrzciciela i Nawiedzenia N.M. Panny. Sanktuarium Nawiedzenia św. Elżbiety przez Maryję usytuowane jest na łagodnym, malowniczym wzgórzu. Powstało na miejscu winnicy, w której jak podaje tradycja Elżbieta pozostawała w ukryciu z dala od ludzi oczekując rozwiązania (por. Łk 1,24). W kościele dolnym ściany i sklepienie krypty ozdabiają freski A. Della Torre. Po lewej stronie widać kapłana Zachariasza, po prawej ucieczkę Elżbiety z małym Janem Chrzcicielem przed siepaczami Heroda, 2 a zaś w centrum powitalny uścisk Maryi ze swoją krewną. W chwili nawiedzenia Elżbieta i jej jeszcze nie narodzony syn zostali napełnieni Duchem Świętym. Dzięki temu Elżbieta wypowiedziała słowa radości: Błogosławiona Ty między niewiastami i błogosławiony jest owoc Twoja łona (Łk 1,42). Oddała część Maryi, stwierdzając, że będzie matką Pana Boga. Elżbieta pojawia się jeszcze raz na kartach Pisma Świętego w związku z narodzeniem Jana Chrzciciela. W ósmym dniu dokonano rytu obrzezania dziecka. Był to dzień określony przez Prawo (Kpł 12,3). Przez obrzezanie chłopiec wchodził w duchową wspólnotę Izraela i zawierał z Bogiem przymierze. Odtąd powinien także uczestniczyć w oficjalnym kulcie. Tekst zdaje się wskazywać, że ceremonia odbyła się w domu, gdyż bierze w niej udział Elżbieta (por. jednak Kpł 12,4). W chwili obrzezania nadawano także dziecku imię. Jest dosyć dziwne, że sąsiedzi jednozgodnie sugerują imię ojca. Wprawdzie Pismo Święte (Tb 1,9) i Talmud potwierdzają taki zwyczaj, ale powszechnie nadawano raczej imię dziadka, aby uniknąć nieporozumień. Nie jest wykluczone, że ponieważ Zachariasz był już bardzo podeszły w lata, sądzono, że jeżeli nada się jego synowi to samo imię, nie będzie już zachodzić obawa nieporozumień. W takim postępowaniu mieści się akt wiary i nadziei, ponieważ imię uobecnia w dziecku w pewnym sensie tych, któ- 2 Protoewangelia św. Jakuba, 22,3. 2
3 rzy je poprzedzili w czasie i daje przodkom nadzieję dotrwania również do czasów zbawienia. Ale w tym momencie interweniuje Elżbieta. Przypomina się Stary Testament. Elżbieta, podobnie jak Rachel lub Lea czy inne żony Jakuba, miała udział w nadaniu imienia własnemu synowi. Wyraźnie oświadczyła, iż dziecku należy nadać imię Jan (= Bóg dał, okazał łaskę). Nie myślała więc tak jak inni. Już doświadczyła dobroci Boga, wiedziała, że zbawienie jest bliskie. Interwencja matki zdaje się odbierać ojcu prawo, które mu przysługuje. Dlatego sąsiedzi nie chcieli zaakceptować tego imienia i przy pomocy znaków pytali niemego ojca. Ten napisał na tabliczce imię dziecka i przesądził sprawę. Nie jest wykluczone, że Zachariasz, który umiał pisać, nauczył tej sztuki także żonę. Jednak, gdyby wcześniej mógł zawiadomić Elżbietę o poleceniu otrzymanym od anioła, niezrozumiałe byłoby zdziwienie świadków wydarzenia. Wydaje się, że Ewangelista w sposób zamierzony podkreśla tajemniczą zgodność małżonków. Nie wspomina o tym, ale zdaje się tutaj sugerować, że Elżbieta otrzymała także Boże objawienie. Ks. Mirosław Łanoszka Bohaterowie Starego Testamentu SARA ŻONA ABRAHAMA I MATKA IZAAKA, SYNA BOŻEJ OBIETNICY Następnie Bóg rzekł do Abrahama: Twoja żona Saraj nie będzie się już nazywała Saraj, lecz będzie miała na imię Sara. Pobłogosławię jej i sprawię, że urodzi ci syna. Będę jej błogosławił, tak że będzie matką narodów i od niej będą pochodzić królowie (Rdz 17,15-16) Jedną z bohaterek Starego Testamentu, która, podobnie jak Elżbieta żona Zachariasza, nie mogła mieć dzieci z powodu swojej bezpłodności, była Sara, żona patriarchy Abrahama. Poszczególne epizody z jej życia zostały przedstawione w Księdze Rodzaju w opowiadaniach o charakterze familijnym (Rdz 11,29-23,19), które ukazują dzieje przodków narodu wybranego, obejmując czasy od Abrahama do osiedlenia się Jakuba i jego rodziny w ziemi egipskiej (Rdz 12-15) 3. Imię naszej bohaterki, które pierwotnie brzmiało Saraj (hebr. śārāj; Rdz 11,29-17,15) zostało zmienione przez Boga na Sara (hebr. sārāh) (Rdz 17,15). Autor natchniony nie wyjaśnia znaczenia tych imion (etiologii), jednak w oparciu o badania lingwistyczne możemy powiedzieć, że pierwotne Saraj jest starosemicką żeńską formą, natomiast Sara byłaby jej późniejszym gramatycznym odpowiednikiem. Tak więc obydwie wersje imienia żony Abrahama posiadają to samo znaczenie, które przekłada się przez polskie: księżniczka albo pani 4. Możemy jednak dodać, że chociaż nadane przez Boga żonie Abrahama imię Sara ma taki sam sens, co wcześniejsze Saraj, to jednocześnie jest to nowe imię, gdyż zgodnie z obietnicą Bożą to właśnie Sara będzie matką narodów i od niej będą pochodzić królowie (Rdz 17,16) 5. Po raz pierwszy spotykamy się z postacią Sary w jedenastym rozdziale Księgi Rodzaju, z którego dowiadujemy się, że była żoną Abrahama, jednak nie miała dzieci z powodu swojej bezpłodności (Rdz 11,29-30). Wzmianka autora natchnionego o bezdzietności tego małżeństwa stanowi przygotowanie na objawienie Bożej obietnicy dotyczącej przyszłego potomstwa (Rdz 15,2-6; 18,9-10; 21,1-2). Z infor- 3 C. Westermann, Księga Rodzaju, w: B.M. Metzger, M.D. Coogan (red.), W. Chrostowski (red. nauk. wyd. pol.), Słownik wiedzy biblijnej, Warszawa 1996, s S.J. De Vries, SARAH, w: G.A. Buttrick (red.), The interpreter s dictionary of the Bible. An illustrated encyclopedia, vol. 4 (R-Z), Nashville 1990, s A. Boudart, SARA, w: J. Bajard, M. Defossez, J. Longton, R.F. Poswick, G. Rainotte (red.), Le Dictionnaire Encyclopédique de la Bible, [Turnhout] Brepols 1987, s
4 macji zawartych w biblijnym przekazie wynika, że Sara była przyrodnią siostrą Abrahama, o czym wspomina sam patriarcha w rozmowie z Abimelekiem, królem Geraru, w słowach: Zresztą ona naprawdę jest moją siostrą. Jest bowiem córką mojego ojca, lecz z innej matki. Mimo to została moją żoną (Rdz 20,12). Sara towarzyszyła swojemu mężowi w drodze z Ur chaldejskiego, które było sumeryjskim miastem leżącym w południowej Mezopotamii, do Charanu, miejscowości znajdującej się w północnej część tego regionu (Rdz 11,31). Kiedy Abraham został powołany przez Boga, otrzymując od Niego obietnicę ziemi, potomstwa i błogosławieństwa, Sara razem z nim udała się do ziemi Kanaan, by ostatecznie osiedlić się w miejscowości Hebron (położone w górzystej Judei, ok. 40 km na południowy zachód od Jerozolimy). Tam też oboje znaleźli miejsce swojego doczesnego spoczynku (Rdz 23,2.19; 25,9). Biblijne opowiadania ukazują Sarę jako kobietę, która, pomimo przypisywanego jej przez tradycję wieku (uwzględniając dane z Rdz 12,4 oraz 17,17 można przyjąć, że Sara w momencie wyjścia z Charanu miała 65 lat), zachowała swoją urodę i piękno. Z tego też powodu Abraham znalazł się w trudnym dla siebie położeniu, postanawiając przemilczeć fakt, iż Sara jest jego żoną. Jedna z takich sytuacji miała miejsce, kiedy małżonkowie udali się do Egiptu z powodu klęski głodu, jaka nawiedziła Kanaan 6. Wówczas to Abraham, zdając sobie sprawę z tego, że Sara jest piękną kobietą, w obawie o swoje osobiste bezpieczeństwo, gdyż istniało duże prawdopodobieństwo, że Egipcjanie będą chcieli zabrać ją na dwór faraona, a chcąc tego dokonać wcześniej pozbawią życia jej męża, poprosił ją, aby mówiła, że jest jego siostrą (Rdz 12,10-13). Faktycznie, zachwyceni urodą Sary dworscy urzędnicy, myśląc, że jest siostrą Abrahama, sprowadzili ją do pałacu faraona, który wziął ją sobie za żonę, a patriarcha został za to hojnie wynagrodzony (Rdz 12,14-16). Jednak Bóg, który zamierzył wobec tego małżeństwa inną przyszłość zesłał na faraona i jego dom ciężkie plagi z powodu Sary, żony Abrama (Rdz 12,17). Wówczas to wyszło na jaw, że Sara jest żoną Abrahama. Faraon uświadomiwszy sobie, co się stało wezwał patriarchę i oddał mu żonę, nakazując im opuścić ziemię egipską wraz ze wszystkim, co posiadali (Rdz 12,18-20). Bezpłodność żony Abrahama, która w krajach starożytnego Bliskiego Wschodu narażała każdą kobietę znajdującą się w takim stanie na brak szacunku, jak i przedłużające się oczekiwanie na upragnione potomstwo, które Bóg obiecał patriarsze, spowodowało, że Sara, w zgodzie z panującymi wówczas zwyczajami, oddała swojemu mężowi za żonę własną niewolnicę; Egipcjankę o imieniu Hagar, aby w ten sposób zapewnić ciągłość rodu (Rdz 16,1-16). Zniecierpliwiona Sara próbując rozwiązać tę trudną sytuację, myślała, że w ten sposób przyspieszy wypełnienie się Bożej obietnicy; nie przewidziała jednak problemów, jakie się pojawiły w następstwie tej decyzji. Kiedy Hagar zaszła w ciążę Sara zaczęła żywić do niej urazę z powodu lekceważenia, jakie okazywała jej niewolnica, gdyż to ona a nie jej pani była w stanie błogosławionym: Saraj upokorzyła więc Hagar, tak że ona uciekła od niej (Rdz 16,6). Postępowanie Sary nie było zgodne z wolą Boga, dlatego też nie odrzucił On poczętego dziecka Hagar, Izmaela, ale zatroszczył się o nich, czego wyrazem było posłanie do przebywającej na pustyni brzemiennej Egipcjanki swojego anioła (Rdz 16,6-15). Autor natchniony opowiadając o przymierzu, jakie Bóg zawarł z Abrahamem, wspomina, że temu wydarzeniu towarzyszyła zmiana imion, co było znakiem otrzymania nowych zadań, jakie Bóg wyznaczył wybranym przez siebie ludziom. Od tej chwili Abram będzie nosił imię Abraham, ponieważ Bóg ustanowił go ojcem wielu narodów (Rdz 17,5), natomiast jego żona Saraj będzie miała na imię Sara, czyli księżniczka : to ona dzięki błogosławieństwu Bożemu urodzi Abrahamowi syna i stanie się matką narodów, od której będą pochodzić królowie (Rdz 17,15-16). Bóg w sposób bardzo tajemniczy przeka- 6 Podobna sytuacja została opowiedziana w Rdz 20,1-18 podczas pobytu Abrahama i Sary w Gerarze, gdzie tamtejszy król Abimelek będąc przekonany, że żona patriarchy jest tylko jego siostrą zabrał ją do siebie. W tej historii autor uwydatnił motyw troskliwej opieki Boga nad Sarą, ukazując w ten sposób, że nic nie jest w stanie udaremnić Bożych obietnic. Biblia Jerozolimska podaje, że Rdz 20,1-18 jest powtórzoną wersją wcześniejszego opowiadania z Rdz 12,10-20, jednak wzbogaconą o pewne rysy bardziej rozwiniętej moralności. 4
5 zuje Abrahamowi radosną nowinę o tym, że Sara urodzi mu syna, ukazując się obojgu małżonkom w osobach trzech przybyszy pod dębami Mamre (nazwa dębowego zagajnika, który znajdował się blisko Hebronu) (Rdz 18,1-10). Sara, która zdawała sobie sprawę w jakim jest wieku, kiedy usłyszała tę niezwykłą zapowiedź uśmiechnęła się z niedowierzaniem, za co została zganiona przez Boga (Rdz 18,11-15). To, że Sara poczęła i urodziła w dziewięćdziesiątym roku życia syna, świadczy o tym, że Bóg nie wycofuje się nigdy ze swoich obietnic, czyniąc wobec cierpliwie oczekujących i ufających Mu możliwym to, co dla ludzi jest niemożliwe (Rdz 21,1-3). Sara po urodzeniu swojego syna Izaaka śmiała się, ale tym razem to zachowanie było wyrazem radości, gdyż Bóg wypełniając swoją obietnicę dał jej powód do śmiechu (Rdz 21,6-7). Narodziny Izaaka, dzięki którym Sara została wreszcie matką, spowodowały ponowne napięcie między żoną Abrahama a Hagar: Sara zabiegając o wyłączne prawa do dziedziczenia po Abrahamie Bożego błogosławieństwa dla Izaaka, doprowadziła do wypędzenia Egipcjanki wraz z jej synem Izmaelem, którego jednak Bóg objął swoją troską, wywodząc od niego wielki naród (Rdz 16,10; 17,20). Sara zmarła w Kiriat-Arba, czyli w Hebronie, w ziemi Kanaan, mając, zgodnie z biblijnym przekazem, 127 lat (Rdz 23,1-2). Abraham pochował ją w grocie na polu Makpela pod Mamre (Rdz 23,19), czyli w pobliżu Hebronu. Jak podaje Księga Rodzaju pole to wraz ze znajdującą się na nim grotą Makpela Abraham kupił od Efrona Chetyty za czterysta syklów srebra (Rdz 23,16-17) i odtąd stało się ono miejscem rodzinnego grobowca (Rdz 23,20). Starotestamentowa tradycja widziała w Sarze, matce Izaaka, tę, która zrodziła wszystkich Hebrajczyków (Iz 51,2). W Nowym Testamencie Sara jest przedstawiana jako przykład wiary, która niemożliwe potrafi czynić możliwym (Hbr 11,11), a jako wzór żony szanującej swojego męża stanowi zachętę do naśladowania dla chrześcijańskich mężatek (1P 3,1-6) 7. Sara bez wątpienia należy do tych kobiet, które wpisują się w przygotowane w czasach Starego Przymierza posłanie Maryi będącej pierwszą i błogosławioną między nimi. Na mocy obietnicy, jaką Ewa otrzymała od Boga, że będzie matką wszystkich żyjących (Rdz 3,20), Sara poczęła syna mimo swego podeszłego wieku (Rdz 18,10-14; 21,1-2): w ten sposób Bóg pokazał, że zawsze pozostaje wierny swym obietnicom (KKK 489). Ks. Piotr Łabuda Bohaterowie pierwszej wspólnoty Kościoła MACIEJ NOWY APOSTOŁ Piotr w obecności braci, a zebrało się razem około stu dwudziestu osób, tak przemówił. Trzeba więc, aby jeden z tych, którzy towarzyszyli nam przez cały czas, kiedy Pan Jezus przebywał z nami, począwszy od chrztu Janowego aż do dnia, w którym został wzięty od nas do nieba, stał się razem z nami świadkiem Jego zmartwychwstania». Postawiono dwóch: Józefa, zwanego Barsabą, z przydomkiem Justus, i Macieja. I tak się pomodlili: «Ty, Panie, znasz serca wszystkich, wskaż z tych dwóch jednego, którego wybrałeś, by zajął miejsce w tym posługiwaniu i w apostolstwie, któremu sprzeniewierzył się Judasz, aby pójść swoją drogą». I dali im losy, a los padł na Macieja. I został dołączony do jedenastu apostołów (Dz 1, ). Tak jak historia bohaterów Ewangelii niejako rozpoczyna się od historii Zachariasza, tak dzieje bohaterów biblijnych pierwotnego kościoła rozpoczniemy od relacji wybrania na urząd Apostolski Macieja. U początków Dziejów Apostolskich widzimy zgromadzonych w wieczerniku Apostołów, którzy wraz z Maryją i niewiastami trwają na modlitwie (Dz 1,14). W imieniu 7 A. Boudart, SARA, s
6 wszystkich głos zabiera Piotr, który relacjonuje dzieje Judasza i stwierdza, iż jest rzeczą konieczną, by wybrać następcę niegodnego ucznia. Przyjrzyjmy się, w jaki sposób odbywał się wybór w poczet apostołów. Metoda losowania może wydawać się dla nas dziwną, ale u Żydów była czymś naturalnym, ponieważ wszystkie stanowiska i obowiązki w Świątyni były ustalane przy pomocy losowania. Zazwyczaj imiona kandydatów wypisywano na kamykach, te wkładano do naczynia, którym potrząsano tak długo, aż jeden z kamyków wypadł. Ten, którego imię było na nim wypisane, był wybierany na dane stanowisko. W tym fragmencie ważniejsze są jednak nie tyle jak dokonywano losowania, co zgoła inne prawdy. Po pierwsze św. Łukasz mówi, iż zadaniem apostoła było świadczenie o zmartwychwstaniu Jezusa Chrystusa. Cechą wyróżniającą chrześcijanina jest nie to, że wie wiele o Jezusie, ale to, że Go zna. Powszechnym błędem w chrześcijaństwie jest to, że uważa się Jezusa za kogoś, kto żył i umarł, czyj życiorys studiujemy i o którym czytamy. Ale Jezus nie jest jedynie postacią z książki. On jest żywą obecnością, a chrześcijaninem jest ten, kto całym swoim życiem świadczy o tym, że zna i spotkał zmartwychwstałego Pana. Po drugie fragment ten mówi nam o kwalifikacjach na apostoła. Wymogiem takim było przebywanie z Jezusem Chrystusem. Prawdziwym chrześcijaninem jest ten, kto żyje w codziennej społeczności z Jezusem. W tym duchu całemu kolegium zostaje przedstawionych dwóch: Maciej i Józef zwanego Barsabą z przydomkiem Justus. Los pada na Macieja. O Józefie zwanym Barsabą tradycja nie przekazuje nam informacji. Wiadomo jedynie, iż był kandydatem by zająć miejsce wśród dwunastu apostołów po zdradzie Judasza. Również o Macieju nie posiadamy zbyt wielu informacji, są jednak pewne tradycje, które pozwalają choć trochę poznać nowego apostoła. Ojciec św. Benedykt XVI podczas rozważając postacie apostołów odniósł się także do osoby św. Macieja: O nim wiemy tylko tyle, że był świadkiem całej ziemskiej działalności Jezusa (por. Dz 1, 21-22), dochowując Mu wierności do końca. Do tej wielkiej wierności dołączyło się później Boże powołanie, by zajął miejsce Judasza, jakby dla zrekompensowania jego zdrady. Wyciągamy stąd ostatnią naukę: nawet jeśli w Kościele nie brakuje chrześcijan niegodnych i zdrajców, każdy z nas musi być przeciwwagą dla popełnianego przez nich zła przez składanie przejrzystego świadectwa Jezusowi Chrystusowi, naszemu Panu i Zbawicielowi 8. Samo imię Maciej spotykamy na kartach Starego Testamentu. Jest to imię teoforyczne, to znaczy, zawiera w sobie imię Boga Jahwe. Imię Maciej hbr. Mattanyah można tłumaczyć jako dar Jahwe dar Boga. W Dziejach Apostolskich imię Macieja wspomniane jest tylko raz, w narracji którą przed chwilą wysłuchaliśmy w przekazie uzupełnienia grona Dwunastu Apostołów. W opinii Euzebiusza z Cezarei Maciej należał do grupy dziedemdziesięciu, którzy towarzyszyli Jezusowi 9. O śmierci Macieja, czy też o terenach jego działań misyjnych nie wiadomo zbyt 8 Audiencja generalna z 18 października 2006 roku; za OssRomPol 1/ Zob. Euzebiusz z Cezarei, Historia Kościelna, I, 12, 3. 6
7 wiele. Tradycja przypisuje mu pracę najpierw w Judei potem w Etiopii, gdzie miał ponieść śmierć męczeńską 10. Inni wskazują, że poniósł śmierć naturalną 11. Niektórzy uważają, że występujący w dziejach Apostolskich Maciej, to Ewangeliczny Zacheusz, czy też ta sama osoba co Apostoł Barnaba. Brak pewnych wiadomości o osobie Macieja spowodował, że powstało kilka pism, które powoływały się na autorytet Macieja, chcąc swoją naukę często nieprawą uwiarogodnić. Tak mamy z sektą gnostyków, który to ruch powoływał się na osobę Macieja. Stąd też wzmianki o Macieju w pismach gnostyków, stąd też i gnostycka, czyli niezgodna z wiarą chrześcijańską tzw. Ewangelia Macieja. Pisma te pochodzą z około III wieku. Ciekawą historię podanie o Macieju zawiera apokryficzny utwór przypisywany św. Cyrylowi Jerozolimskiemu pt. Arabska Modlitwa Maryi Dziewicy w Batr os. W legendzie tej ukazany jest pobyt Macieja w więzieniu i jego uwolnienie przez Maryję. Według tego przekazu Maryja została posłana przez Boga do Batr os, aby wyrwać z więzienia przykutego żelaznymi łańcuchami i bardzo zgnębionego Macieja. Według tego przekazu, Maciej nie miał przy sobie nikogo, kto mógłby Go pocieszyć. Samo uwolnienie Macieja jest przedstawione jest w sposób niezwykły Maryja posyła chmurę, która sprawia uwolnienie Apostoła. Całość starożytnej narracji kończy się pięknym podsumowaniem: Jeśli idzie o Macieja Apostoła, to on przebywał w mieście, aby pouczać jego mieszkańców, chrzcić ich w imię Ojca, i Syna, i Ducha Świętego, jedynego Boga. On też zbudował im piękny kościół, który ozdobili i pokryli złotem, głosił im Ewangelię, wyświęcił im kapłanów i diakonów, ofiarował modlitwę i świętą ofiarę, udzielając im pośród świętych tajemnic Ciało i Krew naszego Pana, naszego Boga i naszego Zbawiciela Jezusa Mesjasza, któremu niech będzie chwała, cześć i adoracja, tak samo jak i Jego Ojcu sprawiedliwemu i Duchowi żyjącemu i Stwórcy, od teraz i aż po wieki wieków 12. Według podań relikwie św. Macieja odnalazła św. Helena. Dziś relikwie Macieja znajdują się w Rzymie w Bazylice Santa Maria Maggiore, w Bazylice św. Justyna w Padwie i w Trewirze, gdzie w średniowieczu był ważny ośrodek kultu św. Macieja. W ikonografii św. Maciej przedstawiany jest często z siekierą, bądź halabardą. Często także trzyma Ewangelię św. Mateusza. Pytanie: Co w języku hebrajskim oznacza imię Elżbieta? 10 Są też głosy, iż Maciej ewangelizował w Kolchidzie. 11 Zob. M. Starowieyski, Maciej, w: Apokryfy Nowego Testamentu. Apostołowie, cz. 2, Kraków 2007, s Tamże, s
Łk 1, Skrutacja Pisma Świętego ( 1
5 Za czasów Heroda, króla Judei, żył pewien kapłan, imieniem Zachariasz, z oddziału Abiasza. Miał on żonę z rodu Aarona, a na imię było jej Elżbieta. 6 Oboje byli sprawiedliwi wobec Boga i postępowali
Bardziej szczegółowoLekcja 10 na 2 września 2017
Lekcja 10 na 2 września 2017 DWA PRZYMIERZA Jeruzalem zaś, które jest w górze, jest wolne i ono jest matką naszą (Galacjan 4:26) W Liście do Galacjan 4: 21-31 Paweł używa alegorii do porównania zbawienia
Bardziej szczegółowoHistoria patriarchy Izaaka, syna Abrahama Izaak i Rebeka Przymierze Boga z Izaakiem KS. ARTUR ALEKSIEJUK
Historia patriarchy Izaaka, syna Abrahama Izaak i Rebeka Przymierze Boga z Izaakiem KS. ARTUR ALEKSIEJUK Kim był Izaak? Izaak był synem Abrahama i Sary Izaak był synem obiecanym Abrahamowi i Sarze przez
Bardziej szczegółowoLITURGIA DOMOWA. Modlitwy w rodzinach na niedziele Adwentu Spis treści. Gliwice 2017 [Do użytku wewnętrznego]
Spis treści LITURGIA DOMOWA Wstęp do Liturgii Domowej w Okresie Adwentu 2017 r.... 2 Spotkania na niedziele Adwentu: I Niedziela Adwentu [B]... 3 II Niedziela Adwentu [B]... 4 III Niedziela Adwentu [B]...
Bardziej szczegółowoBóg Ojciec kocha każdego człowieka
1 Bóg Ojciec kocha każdego człowieka Bóg kocha mnie, takiego jakim jestem. Raduje się każdym moim gestem. Alleluja Boża radość mnie rozpiera, uuuu (słowa piosenki religijnej) SŁOWA KLUCZE Bóg Ojciec Bóg
Bardziej szczegółoworaniero cantalamessa w co wierzysz? rozwazania na kazdy dzien przelozyl Zbigniew Kasprzyk wydawnictwo wam
raniero cantalamessa w co wierzysz? rozwazania na kazdy dzien przelozyl Zbigniew Kasprzyk wydawnictwo wam 3 Spis treści Przedmowa.... 5 CZĘŚĆ PIERWSZA Otwórzcie drzwi wiary! 1. Drzwi wiary są otwarte...
Bardziej szczegółowoADWENT, BOŻE NARODZENIE I OKRES ZWYKŁY
Archidiecezjalny Program Duszpasterski ADWENT, BOŻE NARODZENIE I OKRES ZWYKŁY ROK A Komentarze do niedzielnej liturgii słowa Poznań 2007/2008 25 Adwent I Niedziela Adwentu 2 grudnia 2007 Iz 2, 1-5 Ps 122
Bardziej szczegółowoSP Klasa IV, Temat 28. Morze Śródziemne. Nazaret. Jerycho. Jerozolima Ain Karim Betlejem. Jordan. Morze Martwe
Morze Śródziemne Nazaret Jordan Jerozolima Ain Karim Betlejem Jerycho Morze Martwe Grupa I W owym czasie wyszło rozporządzenie cezara Augusta, żeby przeprowadzić spis ludności w całym świecie. Podążali
Bardziej szczegółowoArchidiecezjalny Program Duszpasterski ROK B OKRES PASCHALNY. Komentarze do niedzielnej liturgii słowa
Archidiecezjalny Program Duszpasterski ROK B OKRES PASCHALNY Komentarze do niedzielnej liturgii słowa Poznań 2008/2009 17 18 II Niedziela Wielkanocna 19 kwietnia 2009 Dz 4,32-35 Ps 118 1 J 5,1-6 J 20,19-31
Bardziej szczegółowoCzy znacie kogoś kto potrafi opowiadać piękne historie? Ja znam jedną osobę, która opowiada nam bardzo piękne, czasem radosne, a czasem smutne
Czy znacie kogoś kto potrafi opowiadać piękne historie? Ja znam jedną osobę, która opowiada nam bardzo piękne, czasem radosne, a czasem smutne historie. Tą osobą jest Maryja, mama Pana Jezusa. Maryja opowiada
Bardziej szczegółowoNabożeństwo powołaniowo-misyjne
Nabożeństwo powołaniowo-misyjne Nabożeństwo powołaniowo-misyjne (Wystawienie Najświętszego Sakramentu) K: O Boże, Pasterzu i nauczycielu wiernych, któryś dla zachowania i rozszerzenia swojego Kościoła
Bardziej szczegółowopójdziemy do kina Gimnazjum kl. I, Temat 57
pójdziemy do kina pragnę sprawić Ci radość kupię kwiaty chcę być z Tobą ofiaruję prezent dobrze jest być razem przygotuję dobre jedzenie przyjaźń z Tobą jest dla mnie ważna Grupa 1 Przeczytaj poniższy
Bardziej szczegółowoParafialna Liga Biblijna 2016/2017 Parafia Niepokalanego Serca Maryi Panny w Leśniewie. Nazwisko rodziny: KARTA PYTAŃ I ODPOWIEDZI ZESTAW 5
Nazwisko rodziny: Adres:.... KARTA PYTAŃ I ODPOWIEDZI ZESTAW 5 Księga Rodzaju 1. Jak miał na imię król Elamu, którego rozgromił Abram uwalniając swojego bratanka Lota? 2. W jakiej miejscowości Abraham
Bardziej szczegółowoHistoria zbawienia - powtórzenie
Historia zbawienia - powtórzenie Rdz 1-2 Co jest konsekwencją grzechu pierworodnego? Najważniejszą konsekwencją grzechu pierworodnego było wygnanie z Edenu, czyli oddalenie od Boga. Każdy slajd zawiera
Bardziej szczegółowoPROPOZYCJA CZYTAŃ BIBLIJNYCH tylko na Msze św. z formularzem o św. Janie Pawle II.
22 października ŚW. JANA PAWŁA II, PAPIEŻA Wspomnienie obowiązkowe [ Formularz mszalny ] [ Liturgia Godzin ] PROPOZYCJA CZYTAŃ BIBLIJNYCH tylko na Msze św. z formularzem o św. Janie Pawle II. 1 / 8 W pozostałych
Bardziej szczegółowoIII WIELKOPOLSKI KONKURS WIEDZY BIBLIJNEJ Z Maryją w nowe czasy ETAP SZKOLNY. Imię i nazwisko. Klasa. Szkoła...
III WIELKOPOLSKI KONKURS WIEDZY BIBLIJNEJ Z Maryją w nowe czasy ETAP SZKOLNY Imię i nazwisko. Klasa. Szkoła... Zwiastowanie narodzenia Jezusa (Łk 1,26-38) 1. W którym miesiącu Bóg posłał anioła do Maryi?
Bardziej szczegółowoCele nauczania w ramach przedmiotu - religia.
Cele nauczania w ramach przedmiotu - religia. Katecheza jest wychowaniem w wierze dzieci i młodzieży. Obejmuje przede wszystkim wyjaśnianie nauki chrześcijańskiej, podawanej w sposób systematyczny i całościowy
Bardziej szczegółowoWiara źródłem dojrzewania człowieka (4) Modlitwa
Wiara źródłem dojrzewania człowieka (4) Modlitwa Panie, jak trudno nam uwierzyć, że wszystko jest gestem Twojej miłości do nas, że nigdy nie jesteśmy poza Twoją miłością. Czekasz na nas nawet wtedy, gdy
Bardziej szczegółowoBĘDZIECIE MI ŚWIADKAMI
BĘDZIECIE MI ŚWIADKAMI Lekcja 1 na 7 czerwca 2018 Ale weźmiecie moc Ducha Świętego, kiedy zstąpi na was, i będziecie mi świadkami w Jerozolimie i w całej Judei, i w Samarii, i aż po krańce ziemi (Dzieje
Bardziej szczegółowoBiblia dla Dzieci przedstawia. Bóg sprawdza miłość Abrahama
Biblia dla Dzieci przedstawia Bóg sprawdza miłość Abrahama Autor: Edward Hughes Ilustracje: Byron Unger; Lazarus Redakcja: M. Maillot; Tammy S. Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne dla klasy V z religii
1 Wymagania edukacyjne dla klasy V z religii 1. Zna podział Pisma Świętego: Stary Nowy Testament. Wie, kto jest autorem Ewangelii. Zna księgi Nowego Testamentu: Listy Apostolskie, Dzieje Apostolskie, Apokalipsa
Bardziej szczegółowoNowenna do Chrystusa Króla Autor: sylka /04/ :21
Nowenna do Chrystusa Króla Autor: sylka1989-07/04/2011 21:21 NOWENNA KU CZCI JEZUSA PRAWDZIWEGO KRÓLA Ta prosta nowenna jest szczególnym hojnym darem naszego Pana. W związku z tym Jezus da wyjątkowe tajemnice
Bardziej szczegółowoKRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII. Uczeń otrzymujący ocenę wyższą spełnia wymagania na ocenę niższą.
KRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII Uczeń otrzymujący ocenę wyższą spełnia wymagania na ocenę niższą. KLASA I Semestr I Ocena dopuszczająca -Umie wykonać znak krzyża, -Zna niektóre modlitwy i wymaga dużej pomocy
Bardziej szczegółowoROK SZKOLNY 2016/2017
ROK SZKOLNY 2016/2017 Podstawowe kryteria przedmiotowego systemu oceniania z religii dla klas III Ocena celująca spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą; posiadane wiadomości łączy ze sobą w systematyczny
Bardziej szczegółowoADWENT, NARODZENIE PAŃSKIE I OKRES ZWYKŁY
Archidiecezjalny Program Duszpasterski ROK B ADWENT, NARODZENIE PAŃSKIE I OKRES ZWYKŁY Komentarze do niedzielnej liturgii słowa Poznań 2008/2009 25 ADWENT I Niedziela Adwentu 30 listopada 2008 Iz 63,16b-17.19b;
Bardziej szczegółowo2 NIEDZIELA PO NARODZENIU PAŃSKIM
2 NIEDZIELA PO NARODZENIU PAŃSKIM PIERWSZE CZYTANIE Syr 24, 1-2. 8-12 Mądrość Boża mieszka w Jego ludzie Czytanie z Księgi Syracydesa. Mądrość wychwala sama siebie, chlubi się pośród swego ludu. Otwiera
Bardziej szczegółowoŁk 1, 1-4 KRĄG BIBLIJNY
Łk 1, 1-4 KRĄG BIBLIJNY Tomasz Kiesling Oborniki 2013 Być jak Teofil dziś Teofil konkretne imię adresata, chrześcijanina, do którego pisze św. Łukasz Ewangelię. Ewangelista przeprowadził wiele rozmów
Bardziej szczegółowow swoim sercu wszelkie wspomnienia (por. łk 2, ), przekazała je Dwunastu, którzy byli zgromadzeni z Nią w Wieczerniku, aby otrzymać Ducha
Przedmowa K ończy się Rok Wiary 2012-2013 ogłoszony przez ojca świętego Benedykta XVI. Z tej okazji napisał on list apostolski Porta fidei, w którym zachęcił cały Kościół do pogłębienia wiary i dzielenia
Bardziej szczegółowoHistoria Abrahama Przymierze Boga z Abrahamem Ofiarowanie Izaaka KS. ARTUR ALEKSIEJUK
Historia Abrahama Przymierze Boga z Abrahamem Ofiarowanie Izaaka KS. ARTUR ALEKSIEJUK Powołanie Abrama W Charanie Abram usłyszał głos Boga, który powiedział do niego: Wyjdź z twojej ziemi rodzinnej i z
Bardziej szczegółowoLekcja 8 na 24. listopada 2018
JEDNOŚĆ W WIERZE Lekcja 8 na 24. listopada 2018 I nie ma w nikim innym zbawienia; albowiem nie ma żadnego innego imienia pod niebem, danego ludziom, przez które moglibyśmy być zbawieni (Dzieje Ap. 4,12)
Bardziej szczegółowoJak przygotować adwentowy łańcuch NARODZINY JEZUSA? Opracowanie: Emilia Grzonkowska
Jak przygotować adwentowy łańcuch NARODZINY? Opracowanie: Emilia Grzonkowska Materiały: papier A4 w pięciu różnych kolorach (koniecznie żółty na gwiazdy) nożyczki lub trymer klej lub taśma klejąca lub
Bardziej szczegółowo1. Narodziny Chrystusa zapowiadały liczne proroctwa. Gdzie możemy je odnaleźć?
1. Narodziny Chrystusa zapowiadały liczne proroctwa. Gdzie możemy je odnaleźć? a) w Starym Testamencie b) w Dziejach Apostolskich c) w Apokalipsie 2. Jak daleko znajduje się Betlejem, miejsce narodzin
Bardziej szczegółowoROK SZKOLNY 2016/2017
ROK SZKOLNY 2016/2017 Podstawowe kryteria przedmiotowego systemu oceniania z religii dla klas I Ocena celująca: uczeń: spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą; czynnie uczestniczy w życiu swojej parafii;
Bardziej szczegółowoGDY UROCZYSTOŚĆ PRZYRZECZEŃ ODBYWA SIĘ PODCZAS MSZY ŚWIĘTEJ
GDY UROCZYSTOŚĆ PRZYRZECZEŃ ODBYWA SIĘ PODCZAS MSZY ŚWIĘTEJ Po Ewangelii OPIEKUN kandydatów do ślubowania zwraca się do Celebransa: Ojcze, obecni tu kandydaci pragną podczas tej Eucharystii, w uroczystość
Bardziej szczegółowoMaryja Matka Jezusa w Ewangelii Łukasza 1. Szczególna pozycja
Maryja Matka Jezusa w Ewangelii Łukasza Najwięcej szczegółów o Matce Jezusa przekazał Łukasz w ewangelii dziecięctwa Jezusa (Łk 1-2). W porównaniu do opowiadania o dziecięctwie Jezusa w Ewangelii Mateusza
Bardziej szczegółowoPropozycje śpiewów na Rekolekcje Oazowe stopnia podstawowego
Propozycje śpiewów na Rekolekcje Oazowe stopnia podstawowego Wersja robocza 1999 Diakonia Muzyczna Ruchu Światło Życie Archidiecezji Warszawskiej i Diecezji Warszawsko Praskiej Objaśnienia: Pd: Piosenka
Bardziej szczegółowoZespół Szkół nr 21 w Bydgoszczy. Informacja zwrotna RELIGIA szkoła podstawowa klasa 4
Zespół Szkół nr 21 w Bydgoszczy Informacja zwrotna RELIGIA szkoła podstawowa klasa 4 Opracowanie: mgr Violetta Kujacińska mgr Małgorzata Lewandowska Zasady: IZ może być ustna lub pisemna, IZ pisemną przekazujemy
Bardziej szczegółowoNajczęściej o modlitwie Jezusa pisze ewangelista Łukasz. Najwięcej tekstów Chrystusowej modlitwy podaje Jan.
"Gdy Jezus przebywał w jakimś miejscu na modlitwie i skończył ją, rzekł jeden z uczniów do Niego: «Panie, naucz nas się modlić, jak i Jan nauczył swoich uczniów». Łk 11,1 Najczęściej o modlitwie Jezusa
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE W ZAKRESIE IV KLASY SZKOŁY PODSTAWOWEJ. Zaproszeni przez Boga z serii Drogi przymierza
WYMAGANIA EDUKACYJNE W ZAKRESIE IV KLASY SZKOŁY PODSTAWOWEJ Zaproszeni przez Boga z serii Drogi przymierza Wymagania edukacyjne śródroczne Ocena celująca Ocenę celującą przewiduję dla uczniów przejawiających
Bardziej szczegółowoUczeń spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, oraz: - wykazuje w jaki sposób powstała Biblia. - opisuje symbole Ewangelistów w sztuce sakralnej
WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Religia klasa 5 : oceny dopuszczająca i dostateczna : oceny dobra, bardzo dobra, celująca Uwaga dotycząca oceniania na każdym poziomie wymagań: Aby uzyskać kolejną,
Bardziej szczegółowoZłodziej przychodzi tylko po to, by kraść, zarzynać i wytracać. Ja przyszedłem, aby miały życie i obfitowały (Jan 10:10)
Lekcja 5 na 4 lutego 2017 Złodziej przychodzi tylko po to, by kraść, zarzynać i wytracać. Ja przyszedłem, aby miały życie i obfitowały (Jan 10:10) Możemy dowiedzieć się o chrzcie Duchem Świętym i jak wierzący
Bardziej szczegółowoŚwięcenia prezbiteratu 26 maja 2018
+ Józef Kupny Święcenia prezbiteratu 26 maja 2018 Drodzy Bracia w Chrystusowym kapłaństwie, Drodzy Klerycy, Siostry zakonne, Drodzy Rodzice diakonów mających przyjąć święcenia kapłańskie i wszyscy uczestnicy
Bardziej szczegółowoW imię Ojca i Syna i Ducha Świętego
W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego Sens życia Gdy na początku dnia czynię z wiarą znak krzyża, wymawiając słowa "W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego", Bóg uświęca cały czas i przestrzeń, która otworzy
Bardziej szczegółowoPrzedstaw otrzymane zdanie za pomocą pantomimy. Jezus wychodzi z grobu. Przedstaw otrzymane zdanie za pomocą pantomimy.
Przedstaw otrzymane zdanie za pomocą pantomimy. Jezus wychodzi z grobu. Przedstaw otrzymane zdanie za pomocą pantomimy. Jezus przychodzi mimo zamkniętych drzwi. Przedstaw otrzymane zdanie za pomocą pantomimy.
Bardziej szczegółowoGimnazjum kl. I, Temat 18
Grupa 1 Bóg powołuje Abrama Na podstawie tekstu przygotuj reportaż o powołaniu Abrama i jego wędrówce z Charanu do ziemi Kanaan według schematu: 1. Przedstaw wydarzenie w taki sposób, aby zachęcić odbiorców
Bardziej szczegółowo*. Czym jest Adwent? a) okresem smutku i pokuty, który poprzedza Boże Narodzenie. b) radosnym czasem oczekiwania na przyjście Pana Jezusa
*. Czym jest Adwent? a) okresem smutku i pokuty, który poprzedza Boże Narodzenie b) radosnym czasem oczekiwania na przyjście Pana Jezusa c) czasem po którym następuje kolejny rok kalendarzowy *. Kto zwiastował
Bardziej szczegółowoParafialna Liga Biblijna 2016/2017 Parafia Niepokalanego Serca Maryi Panny w Leśniewie. Nazwisko rodziny: KARTA PYTAŃ I ODPOWIEDZI ZESTAW 3
Nazwisko rodziny: Adres:.... KARTA PYTAŃ I ODPOWIEDZI ZESTAW 3 Dzieje Apostolskie 1. W jakim dniu według Dziejów Apostolskich nastąpiło Zesłanie Ducha Świętego? 2. W jakim mieście głosił Ewangelię Filip,
Bardziej szczegółowoJezus prowadzi. Wydawnictwo WAM - Księża jezuici
Jezus prowadzi Elementarz dziecka bożego 1 Wydawnictwo WAM - Księża jezuici Jezus prowadzi Elementarz dziecka bożego 1 Drogi przyjaciół Pana Jezusa Księża Jezuici - Wydawnictwo WAM 1 Pan Jezus gromadzi
Bardziej szczegółowoKryteria oceniania z religii
Kryteria oceniania z religii OCENA NIEDOSTATECZNA - wykazuje się brakiem jakiejkolwiek wiedzy w zakresie materiału przewidzianego programem, - ma lekceważący stosunek do przedmiotu, do wartości religijnych
Bardziej szczegółowoBOŻE OBJAWIENIE tematy i wiedza Księga PŚ (Jak czytać Pismo Święte? Najważniejsze księgi historyczne Starego Testamentu i ich bohaterowie.
Księga PŚ (Jak czytać Pismo Święte? Najważniejsze księgi historyczne Starego Testamentu i ich bohaterowie.) YK 14-19, notatka w zeszycie, prezentacja, skrypt Pojęcia: Biblia, kanon, natchnienie Podział
Bardziej szczegółowoNiedziela Chrztu Pańskiego (2) Mt 3, Nowe stworzenie II Niedziela Zwykła J 1, Rozpoznać Jezusa III Niedziela Zwykła Mt 4,
3 5 Spis treści Wstęp 11 Ku przemienionemu człowiekowi I Niedziela Adwentu Mt 24, 37-44 15 Czuwać to myśleć o Bogu II Niedziela Adwentu Mt 3, 1-12 19 Jan Chrzciciel Niepokalane Poczęcie Najświętszej Maryi
Bardziej szczegółowoEwangelia wg św. Jana. Rozdział 1
Ewangelia wg św. Jana Rozdział 1 Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, a Bogiem było Słowo. 2 Ono było na początku u Boga. 3 Wszystko przez Nie się stało, a bez Niego nic się nie stało, co się stało.
Bardziej szczegółowoOKRES BOŻEGO NARODZENIA
Pomoce liturgiczne dla psałterzystów OKRES BOŻEGO NARODZENIA rok C CENTRUM RUCHU ŚWIATŁO-ŻYCIE DIECEZJI KOSZALIŃSKO-KOŁOBRZESKIEJ Adres: 75-817 Koszalin ul. Seminaryjna 2 Telefon / fax: (94) 340 98 69
Bardziej szczegółowoJak odmawiać Koronkę do Miłosierdzia Bożego oraz Różaniec Święty?
Jak odmawiać Koronkę do Miłosierdzia Bożego oraz Różaniec Święty? - *** - Jak odmawiać Koronkę lub Różaniec? Pytanie to może wyda Wam się banalne, ale czy takie jest w rzeczywistości. Wielu ludzi bardzo
Bardziej szczegółowoapokryfy nowego testamentu
apokryfy nowego testamentu tom ii Apostołowie część ii Bartłomiej, Filip, Jakub Mniejszy, Jakub Większy, Judasz, Maciej, Mateusz, Szymon i Juda Tadeusz, Ewangeliści, uczniowie Pańscy BIBLIOGRAFIA 1367
Bardziej szczegółowo1. Bóg mnie kocha i ma wobec mnie wspaniały plan.
1. Bóg mnie kocha i ma wobec mnie wspaniały plan. 1. Bóg mnie kocha i ma wobec mnie wspaniały plan. 2. Człowiek jest grzeszny i oddzielony od Boga. 1. Bóg mnie kocha i ma wobec mnie wspaniały plan. 2.
Bardziej szczegółowodrogi przyjaciół pana Jezusa
Jezus prowadzi ElEmEnta rz dziecka bożego 1 Podręcznik do religii dla I klasy szkoły podstawowej drogi przyjaciół pana Jezusa Wydawnictwo WAM Księża Jezuici rozdział 1 Jezus nas kocha pragniemy Go poznawać
Bardziej szczegółowoLekcja 2 na 14 października 2017
Lekcja 2 na 14 października 2017 Zakon bowiem został nadany przez Mojżesza, łaska zaś i prawda stała się przez Jezusa Chrystusa (Jan 1:17) Wielkie obietnice: lepsze życie w zamian za posłuszeństwo. Lepsze
Bardziej szczegółowoOgłoszenia Parafialne 15 maja 2016
15.05.2016 Niedziela Zesłania Ducha Świętego Ogłoszenia Parafialne 15 maja 2016 W następną niedzielę Uroczystość Trójcy Przenajświętszej. I Komunia Święta w naszej Parafii o 10.00 dla klasy III A, a o
Bardziej szczegółowoLITURGIA DOMOWA. Spis treści. Modlitwy w rodzinach na niedziele Adwentu 2015. Gliwice 2015 [Do użytku wewnętrznego]
Spis treści Wprowadzenie do Liturgii Domowej na Adwent 2015 r.... 3 Spotkania na niedziele Adwentu: I Niedziela Adwentu [C]... 4 LITURGIA DOMOWA II Niedziela Adwentu [C]... 6 III Niedziela Adwentu [C]...
Bardziej szczegółowoPrzewodnik modlitewny dla zabieganego człowieka
Przewodnik modlitewny dla zabieganego człowieka przykład modlącego się św. Pawła Spotkanie Wspólnotowe Poznań, 4 czerwca 2018 rok 1 2 Misja św. Pawła Paweł, sługa Chrystusa Jezusa, z powołania apostoł,
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z RELIGII W KLASIE PIĄTEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z RELIGII W KLASIE PIĄTEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ opracowane na podstawie materiałów katechetycznych Obdarowani przez Boga z serii Drogi Przymierza Rozdział I KOMU WIERZĘ I UFAM? - wyjaśnia,
Bardziej szczegółowoWniebowstąpienie Pańskie wstąpienie do nieba zmartwychwstałego Jezusa Chrystusa. Jako święto chrześcijańskie obchodzone corocznie w 40.
Wniebowstąpienie Pańskie wstąpienie do nieba zmartwychwstałego Jezusa Chrystusa. Jako święto chrześcijańskie obchodzone corocznie w 40. dniu po Zmartwychwstaniu Pańskim. Wniebowstąpienie jest ukoronowaniem
Bardziej szczegółowo1 Rozważania na każdy dzień. Cz. IX Marcin Adam Stradowski J.J. OPs
1 2 Spis treści Wszystkich Świętych (1 listopada)......6 Wspomnienie wszystkich wiernych zmarłych (2 listopada)......7 Prawdziwie w Bogu (3 listopada)......8 Przełamać duchową pustkę (4 listopada)......9
Bardziej szczegółowoMater Ecclesiae MARYJA MATKĄ CHRYSTUSA, KOŚCIOŁA I KAŻDEGO CZŁOWIEKA REDEMPTORIS MATER. czytaj dalej MATKA KOŚCIOŁA
Mater Ecclesiae MARYJA MATKĄ CHRYSTUSA, KOŚCIOŁA I KAŻDEGO CZŁOWIEKA REDEMPTORIS MATER dalej MATKA KOŚCIOŁA Święto Maryi, Matki Kościoła, obchodzone jest w poniedziałek po uroczystości Zesłania Ducha Świętego.
Bardziej szczegółowoReligia ks. Paweł Mielecki Klasa IV
Religia ks. Paweł Mielecki Klasa IV Na ocenę celującą uczeń: Posiada wiedzę i umiejętności przewidziane na ocenę bardzo dobrym (co najmniej w 90%), a nad to: Samodzielnie i twórczo rozwija własne zainteresowania
Bardziej szczegółowobezpieczeństwo troska wygląd zdrowie umiejętności dziecka
bezpieczeństwo troska wygląd zdrowie umiejętności dziecka zabawa dziecko stroje praca powodzenie w szkole dobre relacje wycieczki przyjaźń bliscy osiągnięcia sportowe wspólne gry stanowisko żona dom posłuszeństwo
Bardziej szczegółowobyły wolne od lęków wyjaśnia, czym charakteryzuje się postępowanie ludzi, którzy mają nadzieję. z tęsknotami Jezusa
I. Świadkowie Chrystusa 2 3 4 5 6 określa sposoby odnoszenia się do Boga na wzór Jezusa wyjaśnia, czym charakteryzuje się postępowanie ludzi, którzy mają nadzieję. określa sposoby odnoszenia się do Boga
Bardziej szczegółowoCele nauczania w ramach przedmiotu - religia.
Cele nauczania w ramach przedmiotu - religia. Katecheza jest wychowaniem w wierze dzieci i młodzieży. Obejmuje przede wszystkim wyjaśnianie nauki chrześcijańskiej, podawanej w sposób systematyczny i całościowy
Bardziej szczegółowoChrześcijanin a Przykazania Dekalogu
Chrześcijanin a Przykazania Dekalogu UWAŻANO JE ZA NAJWIĘKSZY KODEKS MORALNY ZNANY KIEDYKOLWIEK NA ZIEMI. NAZYWANO JE STRASZNĄ DZIESIĄTKĄ! PRZEZ WIEKI ZAWIESZANO JE NA ŚCIANACH CHRZEŚCIJAŃSKICH DOMÓW.
Bardziej szczegółowoBOŻE OBJAWIENIE tematy i wiedza Powtórzenie materiału o Objawieniu Bożym
Powtórzenie materiału o Objawieniu Bożym Użyte kolory: Kolor czarny materiał obowiązkowy na poziomie podstawowym Kolor Ubuntu Orange - materiał rozszerzony na ocenę celującą Księga PŚ (Czytać ze zrozumieniem
Bardziej szczegółowoTrójca Święta wzór doskonałej wspólnoty
Trójca Święta wzór doskonałej wspólnoty Prawda o Bogu w Trójcy Jedynym należy do największych tajemnic chrześcijaństwa, której nie da się zgłębić do końca. Można jedynie się do niej zbliżyć, czemu mają
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z RELIGII DLA UCZNIÓW KLASY IV SZKOŁY PODSTAWOWEJ
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z RELIGII DLA UCZNIÓW KLASY IV SZKOŁY PODSTAWOWEJ PROGRAM NAUCZANIA POZNAJĘ BOGA I W NIEGO WIERZĘ PODRĘCZNIK JESTEM CHRZEŚCIJANINEM ROZDZIAŁ 1. Żyję w przyjaźni z Jezusem rozumie sens
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA PROGRAMOWE I KRYTERIA WYMAGAŃ z KATECHEZY. w SZKOLE PODSTAWOWEJ w KOŃCZYCACH MAŁYCH KLASY IV - VI
WYMAGANIA PROGRAMOWE I KRYTERIA WYMAGAŃ z KATECHEZY w SZKOLE PODSTAWOWEJ w KOŃCZYCACH MAŁYCH KLASY IV - VI WYMAGANIA Z RELIGII DLA KLASY IV I. Znajomość modlitw: poznane w kl. I- III; Modlitwa różańcowa.
Bardziej szczegółowoModlitwa Różańcowa stanowi swego rodzaju streszczenie Ewangelii i składa się z czterech tajemnic opisujących wydarzenia z życia Jezusa i Maryi.
Poprawne odmawianie różańca oznacza odmawianie modlitwy oraz medytację w tym samym czasie. Dzięki temu odmawianie różańca jest tak wspaniałym przeżyciem duchowym. Każda z tajemnic różańca koncentruje się
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z RELIGII KLASA I
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z RELIGII KLASA I I. Cele nauczania: Katecheza jest wychowaniem w wierze dzieci i młodzieży. Obejmuje przede wszystkim wyjaśnianie nauki chrześcijańskiej, podawanej w sposób
Bardziej szczegółowoPorównanie różnych tłumaczeń tego samego tekstu biblijnego
CYKLICZNE SPOTKANIE BIBLIJNE 2011/2012 SPOTKANIE 3: 3.12.2011 Porównanie różnych tłumaczeń tego samego tekstu biblijnego (Nowy Testament: Zwiastowanie - Łk 1, 26-38) OPIS METODY - oczywiście na początku
Bardziej szczegółowoRozkład materiału treści programowe dla klasy drugiej szkoły podstawowej
Rozkład materiału treści programowe dla klasy drugiej szkoły podstawowej Przedmiot: religia Klasa: druga szkoły podstawowej Tygodniowa liczba godzin: 2 Przyjęto liczbę tygodni nauki: 32 Środki dydaktyczne:
Bardziej szczegółowoI. Ty ścieżkę życia mi ukażesz
Ks. Michał Miecznik ROZKŁAD MATERAŁU W KLASACH LO (zgodny z programem nauczania nr AZ-4-0/). Ty ścieżkę życia mi ukażesz MESĄC LCZBA GODZN TREŚC NAUCZANA WYNKAJĄCE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ KATECHEZY. Ukochani
Bardziej szczegółowoPOWIATOWY KONKURS WIEDZY BIBLIJNEJ w roku szkolnym 2015/2016 REGULAMIN KONKURSU
Śrem, 16 października 2015 r. POWIATOWY KONKURS WIEDZY BIBLIJNEJ w roku szkolnym 2015/2016 REGULAMIN KONKURSU 1. Konkurs przeznaczony jest dla uczniów klas III VI szkół podstawowych powiatu śremskiego.
Bardziej szczegółowoBiblia dla Dzieci przedstawia. Narodziny Pana Jezusa
Biblia dla Dzieci przedstawia Narodziny Pana Jezusa Autor: Edward Hughes Ilustracje: M. Maillot Redakcja: E. Frischbutter; Sarah S. Tłumaczenie: Katarzyna Gablewska Druk i oprawa: Bible for Children www.m1914.org
Bardziej szczegółowoCelebracja zamknięcia Roku Wiary
Celebracja zamknięcia Roku Wiary W czasie Mszy św. niedzielnej 24 listopada 2013 roku. Jest to uroczystość Chrystusa Króla Wszechświata. 1. Przed Mszą św. wiernym rozdaje się świece i zapala się paschał
Bardziej szczegółowoLITURGIA DOMOWA. Modlitwy w rodzinach na niedziele Adwentu Spis treści. Gliwice 2016 [Do użytku wewnętrznego]
Spis treści LITURGIA DOMOWA Wprowadzenie do Liturgii Domowej na Adwent 2016 r.... 2 Spotkania na niedziele Adwentu: I Niedziela Adwentu [A]... 3 II Niedziela Adwentu [A]... 4 III Niedziela Adwentu [A]...
Bardziej szczegółowoPiotr zaś otworzył usta i rzekł: Teraz pojmuję naprawdę, że Bóg nie ma względu na osobę, Lecz w każdym narodzie miły mu jest ten, kto się go boi i
Lekcja 6 na 11. sierpnia 2018 Piotr zaś otworzył usta i rzekł: Teraz pojmuję naprawdę, że Bóg nie ma względu na osobę, Lecz w każdym narodzie miły mu jest ten, kto się go boi i sprawiedliwie postępuje
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCENIANIA RELIGIA KLASA VI
KRYTERIA OCENIANIA RELIGIA KLASA VI DZIAŁ I TAJEMNICA KOŚCIOŁA CHRYSTUSOWEGO bardzo celująca - wie, komu objawił się Duch Święty; - podaje przykłady, dotyczące budowania wspólnoty - wyjaśnia, dlaczego
Bardziej szczegółowoEwangelizacja O co w tym chodzi?
Ewangelizacja O co w tym chodzi? Droga małego ewangelizatora ;) Warsztaty ewangelizacyjne: 11 maja 2013 r. Ks. Tomek Moch, Diecezjalna Diakonia Ewangelizacji Ruchu Światło-Życie Archidiecezja Warszawska
Bardziej szczegółowo7. Bóg daje ja wybieram
7. Bóg daje ja wybieram 1. CELE LEKCJI WYMAGANIA OGÓLNE wprowadzenie w problematykę powołania życiowego i chrześcijańskiego powołania do świętości. 2. TREŚCI NAUCZANIA WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE uczeń: po lekcji
Bardziej szczegółowoNarodzenie Syna Bożego z Dziewicy
Narodzenie Syna Bożego z Dziewicy Ktoś zapytał mnie kiedyś, czy musi się wierzyć w to, że Syn Boży urodził się z Dziewicy. Warto się zastanowić, czy w ogóle do prawd wiary wolno stosować słowo musi się?
Bardziej szczegółowoPieczęć Olsztyna IV WIEK
Pieczęć Olsztyna IV WIEK Pierwowzorem herbu Olsztyna była sekretna pieczęć, którą jeszcze w 1526 roku pieczętowano dokumenty. W drugiej połowie XVI w. na pieczęci pojawiła się postać wędrowca trzymającego
Bardziej szczegółowoM O D L IT W Y I PIEŚNI M ARYJN E
M O D L IT W Y I PIEŚNI M ARYJN E M O D L I T W Y ANIOŁ PAŃSKI Anioł Pański zwiastował Pannie Maryi i poczęła z Ducha świętego. Zdrowaś Maryjo Oto ja służebnica Pańska, niech mi się stanie według słowa
Bardziej szczegółowoDUCH ŚWIĘTY O DZIEWCZYNCE U STUDNI
SPOTKANIE 5 DUCH ŚWIĘTY Dla ułatwienia poszczególne zadania oznaczone są symbolami. Legenda pozwoli Ci łatwo zorientować się w znaczeniu tych symboli: O DZIEWCZYNCE U STUDNI Mała dziewczynka stała z dziadkiem
Bardziej szczegółowoNa początku Bóg podręcznik do nauki religii w I klasie gimnazjum (semestr pierwszy) razem 22 jednostki lekcyjne
Na początku Bóg podręcznik do nauki religii w I klasie gimnazjum (semestr pierwszy) razem 22 jednostki lekcyjne Zagadnienia programowe Tematyka Cele i treści szczegółowe Liczba lekcji (45 ) Lekcje organizacyjne
Bardziej szczegółowoNa zakończenie nauki w klasie IV uczeń potrafi:
Na zakończenie nauki w klasie IV uczeń potrafi: - dostrzega działanie Boga w świecie - potrafi odczytać przesłanie dekalogu i poznanych tekstów biblijnych - rozwiązuje sytuacje konfliktowe w duchu przesłania
Bardziej szczegółowoWymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klas I VI WYMAGANIA PODSTAWOWE I PONADPODSTAWOWE Z RELIGII DLA KLASY I
Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klas I VI WYMAGANIA PODSTAWOWE I PONADPODSTAWOWE Z RELIGII DLA KLASY I I. Znajomość modlitw: Znak Krzyża; Modlitwa Pańska; Pozdrowienie Anielskie;
Bardziej szczegółowoNiedziela Chrztu Pańskiego Łk 3, Trzy chrzty II Niedziela Zwykła J 2, Wszystko i cokolwiek III Niedziela Zwykła Łk 1, 1-4; 4,
5 Spis treści Wstęp 11 Ku przemienionemu człowiekowi I Niedziela Adwentu Łk 21, 25-28. 34-36 15 Oczekiwać z nadzieją II Niedziela Adwentu Łk 3, 1-6 19 Między marketingiem a pustynią Niepokalane Poczęcie
Bardziej szczegółowo250 ROCZNICA USTANOWIENIA ŚWIĘTA NAJŚWIĘTSZEGO SERCA PANA JEZUSA
W pierwszy piątek miesiąca 6 lutego 2015 r. przeżywaliśmy 250. rocznicę ustanowienia na ziemiach polskich liturgicznego święta Najświętszego Serca Pana Jezusa. Papież Klemens XIII ustanawiając to święto,
Bardziej szczegółowosłowo Biblia pochodzi od greckiego słowa biblos, które z kolei miało swoje źródło w języku egipskim, gdzie oznaczało albo papirus
Powtórzenie wiadomości o Biblii (Nowy Testament) słowo Biblia pochodzi od greckiego słowa biblos, które z kolei miało swoje źródło w języku egipskim, gdzie oznaczało albo papirus (służący wówczas między
Bardziej szczegółowoModlitwa o wstawiennictwo na drodze całego życia
3 Modlitwa o wstawiennictwo na drodze całego życia Święty Andrzeju Bobolo, który tak umiłowałeś Jezusa jako swojego Pana, że oddałeś Mu siebie na służbę aż do męczeńskiej śmierci. Proszę Cię, wspieraj
Bardziej szczegółowo1. Jestem już w klasie IV Potrafię opowiedzieć, w jaki sposób będę pogłębiał swoją wspólnotę z Jezusem
Religia Klasa IV 1. Jestem już w klasie IV Potrafię opowiedzieć, w jaki sposób będę pogłębiał swoją wspólnotę z Jezusem Uzasadniam wartość solidnej i systematycznej pracy Motywuję potrzebę modlitwy 2.
Bardziej szczegółowoCELEBRACJA WSPÓLNOTY - NIE BĘDZIESZ WZYWAŁ ANI WYZYWAŁ NIE BĘDZIESZ WZYWAŁ IMIENIA PANA, BOGA TWEGO, DO CZCZYCH RZECZY (WJ 20 7; PWT 5, 11)
CELEBRACJA WSPÓLNOTY - NIE BĘDZIESZ WZYWAŁ ANI WYZYWAŁ NIE BĘDZIESZ WZYWAŁ IMIENIA PANA, BOGA TWEGO, DO CZCZYCH RZECZY (WJ 20 7; PWT 5, 11) Cel dydaktyczny: Poznanie znaczenia imienia, głębsze zrozumienie
Bardziej szczegółowo