Dariusz Grzybek POLITYCZNE KONSEKWENCJE IDEI EKONOMICZNYCH W MYŚLI POLSKIEJ

Transkrypt

1 Dariusz Grzybek POLITYCZNE KONSEKWENCJE IDEI EKONOMICZNYCH W MYŚLI POLSKIEJ Kraków 2012

2 Spis treści Wstęp 9 Rozdziali. Środowisko ekonomistów - ludzie, instytucje, postawy Kariery akademickie i rozwój instytucjonalny Status i role społeczne Ekonomiści w kręgu wielkiej polityki Tradycje naukowe, sympatie ideowe i afiliacje polityczne 54 Rozdział II. Konserwatywni liberałowie - wolność gospodarcza jako droga rozwoju Urzędowy leseferyzm - Julian Dunajewski i Mieczysław Bochenek Adam Krzyżanowski - konserwatywny leseferysta jako ideolog modernizacji 69 Program rozwoju gospodarczego dla Galicji - przez reformę agrarną do nowoczesnego kapitalizmu 70 Przez maltuzjanizm do leseferyzmu..., 74 Pokój i handel, czyli ekonomia polityczna rozwoju 77 Teoria ekonomiczna jako filozofia polityczna 81 Przeciw inflacji i etatyzmowi 92 Liberalizm gospodarczy warunkiem liberalizmu politycznego Edward Taylor i szkoła poznańska -jak być dobrym katolikiem, narodowcem i liberałem (gospodarczym) jednocześnie 106 Neoklasyczna mikroekonomia oraz ilościowa teoria pieniądza - ekonomiczne wyznanie wiary Edwarda Taylora 107

3 6 " Spis treści Mnożyć czy dzielić - nieusuwalny dylemat 115 Stefan L. Zaleski o sprawiedliwej płacy i bezrobociu Rynek, naród i tradycja - konserwatywny leseferyzm Adama Heydla Żelazne prawa ekonomii" 124 Przeciw etatyzmowi 128 O cyklu, inflacji i pieniądzu - makroekonomia Adama Heydla 133 Czy ustrój racjonalny może być sprawiedliwy? 136 Gospodarka, kultura i cnota Feliks Młynarski - polska wersja międzynarodowego liberalizmu 145 Kolektywizm kontra liberalizm, czyli oscylacyjna teoria historii 146 Naród rządzący czy demokracja liberalna? 149 Merkantylizm a liberalizm - Feliks Młynarski o odbudowie światowego ładu finansowego i handlowego 152 W poszukiwaniu pożyczkodawcy ostatniej szansy Leseferyzm jako mądrość etapu - gospodarka i polityka w pismach Władysława Zawadzkiego 160 Teoria ekonomiczna narzędzie wolne od wartości? 161 Liberalny ewolucjonizm Władysława Zawadzkiego 163 Ekonomia polityczna reform społecznych W stronę Keynesa - pozostali ekonomiści z kręgu Szkoły Głównej Handlowej Ferdynand Zweig - liberał w obliczu katastrofy 178 W szkole leseferyzmu, wobec kryzysu kapitalizmu 180 Impulsy pieniężne źródłem destabilizacji - elementy teorii makroekonomicznej Ferdynanda Zweiga 184 Liberalizm w czworokącie doktryn 187 ' Program egalitarnego liberalizmu 191 Koniec ery liberalizmu - co pozostanie? 194 Rozdział III. Ekonomia społeczna w służbie idei narodowej - projekt narodowych demokratów ".' Społeczne wytwarzanie dobrobytu w ujęciu Stanisława Głąbińskiego - ekonomia społeczna w duchu konserwatywnym Dobrobyt jako funkcja zbiorowej woli i ambicji - Stanisław Grabski w poszukiwaniu dróg rozwoju dla Polski 209 Ekonomia społeczna Stanisława Grabskiego 210 Spółdzielczość jako program modernizacji siłami zorganizowanego społeczeństwa 212 Państwo jako katalizator modernizacji - program narodowy w wersji liberalnej 216 Państwo jako organizator uprzemysłowienia - program narodowy w wersji etatystycznej 220

4 Spis treści 7 3. Roman Rybarski - nacjonalista między ekonomiczną racjonalnością a polityczną projekcją 222 Rdzeń światopoglądu R. Rybarskiego - ewolucjonistyczna socjologia narodu 224 Ekonomia R. Rybarskiego - problematyczny obszar racjonalności Naród i jego interesy - realistyczny program gospodarczy i fantasmagoryczny program polityki etnicznej 244 Rozdział IV., Zwolennicy solidaryzmu społecznego wśród ekonomistów - myśl konserwatywna i katolicka Leon Biliński - pierwszy zwolennik reformy społecznej wśród profesjonalnych ekonomistów Konserwatysta wobec ewolucji kapitalizmu - poglądy ekonomiczne i polityczne Józefa Milewskiego.... < 260 Ekonomia teoretyczna czy socjologia gospodarcza? 262 Pieniądz i przesilenia gospodarcze - elementy teorii makroekonomicznej 265 Międzynarodowy ład gospodarczy i kwestia monetarna 269 Oświecony paternalizm przeciw leseferyzmowi i socjalizmowi...". 275 Ekonomia polityczna paternalizmu a polityka narodowa Włodzimierz Czerkawski - między ekonomią polityczną a demokracją chrześcijańską 287 Austriacka teoria ekonomii a kwestia społeczna 289 Leseferyzm, socjalizm czy ekonomia dobrobytu? 297 Pierwszy polski program państwa dobrobytu 302 Idee społeczne i dynamika procesów historycznych 306 Chrześcijańskie zasady a polityka narodowa 313 Czerkawski, czyli sztuka poszukiwania równowagi Antykapitalistyczna utopia Leopolda Caro 317 Pragnienie ładu uniwersalnego i sprawiedliwego 319 Program zastąpienia ekonomii socjologią 323 Solidaryzm przeciw indywidualizmowi i kapitalizmowi 328 Przemiana polityczna czy moralna? Różne odcienie katolickiego korporacjonizmu - Ludwik Górski, Antoni Roszkowski, Witold Krzyżanowski. 339 Ludwik Górski - ziemiański konserwatyzm pod szyldem katolicyzmu społecznego 340 Antoni Roszkowski i paradoksy katolickiego korporacjonizmu 345 Witold Krzyżanowski - autorytarna wersja korporacjonizmu jako droga dla krajów słabiej rozwiniętych 349

5 RozdziałV. Spis treści Nowoczesne państwo dobrobytu-projekty socjalistów Idee umiarkowanych socjalistów - Polska spółdzielców i własności gminnej 353 Zofia Daszyńska-Golińska - ekonomia i proroctwa wielkich przemian 354 Konstanty Krzeczkowski - cicha rewolucja pod protekcją państwa 360 W stronę socjalizmu municypalnego - Leon Władysław Biegeleisen Uspołecznienie jako projekt na złe czasy - proporcjonalizm Feliksa Młynarskiego Edward Lipiński w czasach II Rzeczpospolitej - socjaldemokrata w defensywie 377 Marksizm Edwarda Lipińskiego i perspektywy socjalizmu 379 Teoria wzrostu i koniunktury 385 Walka z monopolami czy planowanie rozwoju? Oskar Lange - teoretyk socjalistycznej rewolucji i demokratycznego socjalizmu 393 Ekonomia polityczna transformacji ustrojowej '. 395 Ustrój i funkcjonowanie gospodarki socjalistycznej Wielość możliwych socjalizmów - teoria gospodarki planowej Jana Drewnowskiego 404 Podsumowanie 411 Bibliografia 415 Indeks osobowy 433