emerytalnego za pomocą mądrze o przyszłości Materiał szkoleniowy

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "emerytalnego za pomocą mądrze o przyszłości Materiał szkoleniowy"

Transkrypt

1 mądrze o przyszłości e m e r y t u r y Analiza systemu emerytalnego za pomocą narzędzi isword Materiał szkoleniowy Materiały współfinansowane przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

2 Materiały współfinansowane przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Materiał szkoleniowy powstał w ramach projektu isword Innowacyjny System Wspierania Oceny Regulacji i Decyzji Inwestycyjnych ul. Rejtana 15 lok Warszawa tel faks ibs@ibs.org.pl

3 Spis treści 1 Wstęp 4 2 Uruchamianie narzędzia Obsługiwane wersje arkusza kalkulacyjnego Uaktywnienie makr Uwagi na temat czasu działania programu 9 3 Zasada działania narzędzia Moduł demograficzny Moduł makroekonomiczny Scenariusz makroekonomiczny Scenariusz zatrudnienia Scenariusz struktury płac Moduł instytucjonalny Schemat działania modelu 16 4 Instrukcja korzystania z narzędzia isword Emerytury Wykonywanie analizy przy wykorzystaniu zaimplementowanych scenariuszy makroekonomicznych Przygotowanie do pracy, wybór scenariusza demograficznego i scenariusza struktury płac Wybór zaimplementowanych wariantów Zmiana wieku emerytalnego Zmiana ustawień zaawansowanych Akceptacja scenariusza i przeliczenie modelu Wykonywanie analizy za pomocą własnego scenariusza makroekonomicznego Rozpoczęcie analizy Ustalenie wartości zmiennych makroekonomicznych w scenariuszu użytkownika Ustalenie wartości zmiennych instytucjonalnych w scenariuszu użytkownika Ustalenie scenariusza zatrudnienia w scenariuszu użytkownika Przeliczenie modelu Wybór i analiza wyników 32 5 Opis wyników modelu Wyniki dotyczące emerytur Wyniki dotyczące systemu emerytalnego Warianty transferu środków ubezpieczonego w OFE i wartości przypisu na subkoncie 38 6 Studium przypadku wpływ podniesienia wieku emerytalnego na system emerytalny i finanse publiczne Symulacja w przypadku braku interwencji Ustawienie scenariusza bazowego Przeliczanie modelu i wybór wyników Eksportowanie wyników i powrót do arkusza sterującego Symulacja w przypadku interwencji Ustawienie scenariusza z interwencją Przeliczanie modelu i wybór wyników Eksportowanie wyników i kończenie sesji Porównanie wybranych wyników modelu wg obu scenariuszy Porównanie wysokości emerytur nowoprzyznanych Porównanie potrzeb pożyczkowych państwa Porównanie wartości bonów skarbowych w OFE oraz kosztów ich wykupu 50 7 Rozdział metodologiczny Dane wejściowe Przyjęte założenia i obliczenia własne 52

4 1 Wstęp Niniejsze opracowanie stanowi podręcznik użytkownika narzędzia isword Emerytury jednego z modułów projektu Innowacyjny System Wspierania Ocen Regulacji i Decyzji Inwestycyjnych, realizowanego przez Instytut Badań Strukturalnych w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet V: Dobre Rządzenie, Działanie 5.6: Projekty Innowacyjne, finansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego na podstawie umowy o dofinansowanie z Kancelarią Prezesa Rady Ministrów. Mikrosymulacyjny model emerytalny isword pozwala na oszacowanie realnych i nominalnych wysokości świadczeń emerytalnych, stóp zastąpienia czy udziału poszczególnych filarów systemu emerytalnego w tworzeniu kapitału emerytalnego uczestników powszechnego systemu emerytalnego, urodzonych po 1949 r., w podziale na wykształcenie, wiek i płeć. Dzięki integracji z modelem demograficznym SYMDEM II, model pozwala także prognozować liczbę emerytów, łączne wpływy i wypływy z Funduszu Emerytalnego w FUS z tytułu wypłacanych emerytur, jak również wpływ zobowiązań emerytalnych na stan finansów publicznych. Charakterystyczną cechą modelu jest jego elastyczność: istnieje możliwość wybrania jednego z kilkunastu scenariuszy makroekonomicznych i instytucjonalnych (obejmujących takie aspekty jak wysokość i rozdysponowanie składki emerytalnej czy ustawowy wiek emerytalny) lub zastosowania własnego scenariusza. Wszystkie prognozy obejmują horyzont czasowy do roku

5 Narzędzie przeznaczone jest dla pracowników administracji publicznej, zajmujących się kwestiami rynku pracy, ubezpieczeń społecznych i finansów publicznych. Korzystanie z narzędzia na poziomie podstawowym (tj. bez tworzenia własnych scenariuszy makroekonomicznych) nie wymaga lektury szczegółowych opracowań. W przypadku tworzenia własnych scenariuszy, Użytkownik winien posiadać odpowiednią wiedzę na temat rynku pracy i ubezpieczeń społecznych. Przyjazny użytkownikowi interfejs pozwala na wykorzystywanie narzędzia do celów naukowych, szkoleniowych oraz umożliwia wykonywanie prostych symulacji także osobom niezajmującym się zawodowo systemem emerytalnym. W celu ułatwienia wykonywania obliczeń w oparciu o własne scenariusze makroekonomiczne, stworzona została aplikacja pomocnicza isword Moduł Rynku Pracy, pozwalająca na otrzymywanie scenariuszy zatrudnienia w zależności od wybranych reform rynku pracy, w tym tempa i skali podnoszenia wieku emerytalnego. Niniejszy podręcznik składa się z sześciu rozdziałów, opisujących kolejno uruchamianie aplikacji, schemat jej działania, instrukcję obsługi krok po kroku, opis wyników oraz studium przypadku i rozdział metodologiczny. Osobom zainteresowanym wykonywaniem symulacji na podstawie własnych scenariuszy polecamy także podręcznik użytkownika aplikacji pomocniczej isword Moduł Rynku Pracy. 5

6 2 U ruchamianie narzędzia 2.1 Obsługiwane wersje arkusza kalkulacyjnego Narzędzie isword Emerytury jest plikiem arkusza kalkulacyjnego MS Excel z obsługą makr. Działa pod kontrolą arkusza kalkulacyjnego Excel 2007 i Wcześniejsze wersje pakietu MS Office nie są przystosowane do uruchomienia narzędzia isword Emerytury. Przed uruchomieniem programu, należy upewnić się, że wersja pakietu Office zainstalowana na komputerze, z którego chcemy skorzystać do przeprowadzenia analizy, jest wersją 2007 lub nowszą. 2.2 Uaktywnienie makr Domyślne ustawienia arkusza kalkulacyjnego powodują blokowanie makropoleceń. Ich obsługa jest niezbędna do korzystania z narzędzie isword Emerytury, zatem, przed przystąpieniem do analizy, należy włączyć obsługę makr w arkuszu Excel. Poniższe rysunki pokazują uaktywnianie makr w narzędziu isword Infrastruktura, jednak opisany sposób działania dotyczy także narzędzia isword Emerytury. Ostrzeżenie o zabezpieczeniach pojawia się nad paskiem formuły Jeżeli po uruchomieniu arkusza kalkulacyjnego nad paskiem formuły widzimy następujące ostrzeżenie Część zawartości aktywnej została wyłączona (patrz Rysunek 1), należy postępować według poniższych wskazówek. W przeciwnym razie można przejść do punktu 2.3 niniejszej instrukcji. Rysunek 1. Ostrzeżenie o zabezpieczeniach Źródło: Opracowanie własne IBS Aby odblokować zablokowane makropolecenia należy kliknąć przycisk Opcje. Wyświetli się okno widoczne na Rysunku 2. 6

7 Rysunek 2. Opcje zabezpieczeń makra i formanty ActiveX Źródło: Opracowanie własne IBS Należy wybrać opcję Włącz tę zawartość i kliknąć OK. Dopiero po uaktywnieniu makropoleceń będzie możliwe korzystanie z narzędzia. Jeżeli udało się odblokować makropolecenia, przejdź do punktu 2.3. Jeżeli ostrzeżenie o blokowaniu makr nie pojawiło się, przeczytaj poniższe rozwiązanie. Ostrzeżenie o zabezpieczeniach nie pojawiło się Jeżeli nad paskiem formuły nie pojawia się ostrzeżenie o zabezpieczeniach, a po kliknięciu w przycisk Rozpocznij Analizę pojawia się komunikat o braku możliwości uruchomienia makra, należy wykonać poniższe czynności: 1. Klikamy w okrągły Przycisk pakietu Office w lewym górnym rogu ekranu (1), a następnie, po rozwinięciu menu, (2) w przycisk Opcje programu Excel 1) Kliknij Przycisk pakietu Office 2) Kliknij przycisk Opcje programu Excel 7

8 2. W zakładce Popularne zaznaczamy opcję Pokaż kartę Deweloper na Wstążce i klikamy OK. 3. Z górnego menu (Wstążka pakietu Office) wybieramy (1) zakładkę Deweloper, a następnie (2) Bezpieczeństwo makr 1) Zakładka Deweloper 2) Bezpieczeństwo makr 4. W otwartym oknie wybieramy czy chcemy aby makra były włączone. Przy korzystaniu z narzędzi isword zaleca się wybranie opcji Włącz wszystkie makra i kliknięcie OK. Po zatwierdzeniu zmian trzeba zamknąć program Excel i uruchomić go ponownie. Nie będzie konieczne ponowne zezwalanie programowi Excel na korzystanie z makr. Zalecana opcja UWAGA! Można też wybrać opcję Wyłącz wszystkie makra i wyświetl powiadomienie, ale w takim przypadku przy każdym uruchomieniu narzędzia konieczne będzie wykonanie czynności opisanych w poprzednim punkcie podręcznika (Ostrzeżenie o zabezpieczeniach pojawia się nad paskiem formuły). 8

9 2.3 Uwagi na temat czasu działania programu Plik zawierający narzędzie isword Emerytury składa się ok. 80 arkuszy i wykresów. Część z nich to złożone obliczeniowo programy, których czas działania może być dla użytkownika zauważalnie długi. Większość operacji powinna zostać wykonana w ciągu jednej minuty, ale może się zdarzyć, że na starszych i wolniejszych komputerach niektóre operacje zajmą więcej czasu. Do kontroli czasu działania programu służą wyświetlane w trakcie prac komunikaty oraz pasek postępu. W czasie działania programu nie należy przerywać pracy arkusza kalkulacyjnego, ani wyłączać komputera, gdyż może to spowodować wygenerowanie błędów, utratę niezapisanych informacji, a nawet uszkodzenie pliku zawierającego program. Po zakończeniu pracy z narzędziem, zalecana jest następująca procedura: 1. Kliknąć czerwony krzyżyk znajdujący się w prawym górnym rogu ekranu lub kliknąć przycisk Wstążki (lewy górny róg ekranu), a następnie przycisk Zamknij. 2. Wyświetlony zostanie komunikat o usunięciu niektórych fragmentów skoroszytu w celu zmniejszenia objętości pliku. Należy kliknąć przycisk OK. 3. Po zakończeniu usuwania fragmentów skoroszytu pojawi się pytanie, czy zapisać zmiany w pliku. Należy kliknąć przycisk Nie. 9

10 3 Z asada działania narzędzia Model składa się z trzech głównych, współzależnych od siebie modułów: demograficznego, makroekonomicznego i instytucjonalnego. Niniejsza część opisuje budowę narzędzia oraz schemat obliczania emerytur oraz wyników makroekonomicznych w modelu. Niniejszy Rysunek 3 pokazuje ogólną budowę narzędzia. Rysunek 3. Schemat budowy modelu Moduł demograficzny: populacja i jej struktura struktura wykształcenia oczekiwane dalsze trwanie życia Moduł instytucjonalny: ustawowy wiek emerytalny wysokość składki emerytalnej i jej rozdysponowanie wg filarów struktura portfela OFE Źródło: Opracowanie własne IBS 10 Moduł makroekonomiczny: scenariusz makroekonomiczny scenariusz zatrudnienia scenariusz struktury płac

11 3.1 Moduł demograficzny Dane demograficzne pochodzą z Głównego Urzędu Statystycznego, natomiast prognozy demograficzne z modelu mikrosymulacyjnego SYMDEM II, opracowanego przez Piotra Lewandowskiego (Instytut Badań Strukturalnych). Współczynniki zgonów i dzietności pochodzą z medianowej prognozy ludności Matysiak i Nowok (2007). Założono, że saldo migracji w Polsce wyniesie zero począwszy od 2030 r., a przeciętny wiek kobiet rodzących dzieci podniesie się do 30 lat w 2030 r. W modelu SYMDEM zakłada się, że zmiany współczynników umieralności i dzietności dotyczą wyłącznie okresu r., a po roku 2030 pozostają na tym samym poziomie. Użytkownik może wybrać pomiędzy dziewięcioma prognozami makroekonomicznymi dot. dzietności i umieralności. Szczegółowe informacje dot. kształtowania się kluczowych parametrów prognozy zawiera Tabela 1. Tabela 1. Kształtowanie się parametrów i wyniki prognozy demograficznej w zależności od wybranego scenariusza umieralności/ dzietności Nazwa parametru Wartość bazowa Wartość niska Wartość wysoka Przeciętne trwanie życia kobiet w 2050 r. Przeciętne trwanie życia mężczyzn w 2050 r. Dalsze trwanie życia w wieku 60 lat w 2050 r. Dalsze trwanie życia w wieku 65 lat w 2050 r. 86,65 87,33 85,54 78,43 80,04 76,21 25,46 26,17 24,38 21,3 21,94 20,31 TRF 1,51 w roku ,42 w roku ,11 w roku 2030 Źródło: Opracowanie własne IBS Dwoma istotnymi elementami modułu demograficznego są prognoza wykształcenia oraz oszacowanie udziałów osób, które emerytury otrzymają na nowych zasadach (tj. jako sumę emerytury z I filaru, OFE i subkonta) oraz pozostałych osób (tj. osób które emeryturę otrzymają na zasadach innych niż na podstawie art. 26 Ustawy o emeryturach i rentach z FUS). Do tej grupy zaliczono łącznie które nie przystąpiły do OFE, zachowały prawa do emerytury obliczanej na podstawie art. 53 Ustawy lub prawo do emerytury otrzymają w latach , kiedy emerytura należna będzie przejściowo obliczana jako średnia ważona emerytury na podstawie art. 26 i art. 53 Ustawy. Oszacowania tego dokonano na podstawie danych 11

12 otrzymanych dzięki uprzejmości Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Prognoza wykształcenia została opracowana na podstawie danych BAEL. Jej najważniejsze elementy to: założenie o dynamicznym charakterze zmian udziałów wykształcenia dla kobiet i mężczyzn poniżej 35. roku życia, dzięki czemu możliwe jest uwzględnienie w prognozie zachowanie obecnych trendów w skolaryzacji oraz struktury wykształcenia osób młodych; założenie o statycznym charakterze zmian udziałów wykształcenia dla kobiet i mężczyzn w wieku lat i więcej, co oznacza, że udział wykształcenia danego typu wśród kobiet lub mężczyzn w grupie wiekowej lat jest równy udziałowi wykształcenia danego typu grupy lat dokładnie 5 lat wcześniej. Udziały wykształcenia danego typu w pięcioletnich grupach wiekowych starszych niż grupa lat obliczane są analogicznie. Założenie to jest równoznaczne z przyjęciem, że nauka i zdobywanie wyższej klasy wykształcenia możliwe jest do ukończenia 34. roku życia. pełna spójność przepływów pomiędzy poszczególnymi klasami wykształcenia, przejawiająca się w tym, że przepływ do wyższej grupy wykształcenia jest równy sumie wypływu z odpowiednich niższych klas wykształcenia. Analiza bioróżnorodności wymaga znajomości przedmiotu i niniejsza aplikacja jest narzędziem wspierającym tą analizę. 3.2 Moduł makroekonomiczny Moduł makroekonomiczny składa się z trzech części: scenariusza makroekonomicznego, scenariusza zatrudnienia oraz scenariusza struktury płac. W przypadku zaimplementowanych scenariuszy, każdego scenariuszowi makroekonomicznemu odpowiada dokładnie jeden scenariusz zatrudnienia. Użytkownik może natomiast swobodnie wybierać pomiędzy scenariuszami struktury płac, jak również zmieniać, w ramach scenariusza makroekonomicznego, rentowność aktywów w portfelu OFE. Główne cechy czterech zaimplementowanych scenariuszy opisuje Tabela 2. 12

13 Tabela 2. Najważniejsze cechy zaimplementowanych scenariuszy Nazwa Autor Opis AWG MF IBS 1 IBS 2 Economic Policy Commitee s Working Group on Ageing Populations and Sustainability (Komisja Europejska) Ministerstwo Finansów Instytut Badań Strukturalnych Instytut Badań Strukturalnych Scenariusz pesymistyczny, zakładający powolny wzrost zatrudnienia, produktywności pracy i PKB. Scenariusz optymistyczny, zakładający czterokrotny wzrost realnego PKB do 2050 r., wysokie zatrudnienie oraz stałą relację funduszu płac do PKB od roku Scenariusz umiarkowany, zakładający brak reform strukturalnych. Scenariusz optymistyczny zakładający zwiększenie aktywności i zatrudnienia wśród kobiet w wieku lata i mężczyzn w wieku oraz zrównanie i podniesienie ustawowego wieku emerytalnego do 67 lat w roku Źródło: Opracowanie własne IBS W następnych wersjach narzędzia zaimplementowane zostaną nowe scenariusze, odpowiadające obecnym trendom dot. reform rynku pracy, w tym tempa podwyższania wieku emerytalnego Scenariusz makroekonomiczny Zaimplementowane scenariusze makroekonomiczne opisują kształtowanie się dynamik: realnego PKB, produktywności pracy, wzrostu płac realnych, inflacji oraz rentowności bonów skarbowych, giełdy i pozostałych aktywów znajdujących się w portfelu OFE. Jedynie w przypadku scenariusza Ministerstwa Finansów, rentowność bonów skarbowych oraz giełdy jest podawana explicite. W pozostałych przypadkach rentowność bonów skarbowych przybliża się domyślnie tempem wzrostu realnego PKB, natomiast rentowność giełdy jako suma rentowności bonów skarbowych i parametru premia za ryzyko. Rentowność pozostałych aktywów w OFE modeluje się natomiast w przypadku każdego scenariusza jako sumę rentowności bonów skarbowych oraz połowy różnicy pomiędzy rentownością giełdy a rentownością bonów skarbowych. Użytkownik ma możliwość wybrania zaproponowanego powyżej przybliżenia lub podania własnej prognozy rentowności każdego typu aktywów. Użytkownik ma możliwość wybrania jednego z dwóch wariantów wysokości premii za ryzyko. 13

14 Wartość wysoka oznacza 5 p.p. przez cały okres prognozy, natomiast wartość niska 4 p.p. do roku 2030 i 3,5 p.p. w latach następnych Scenariusz zatrudnienia Scenariusz zatrudnienia jest projekcją współczynników zatrudnienia w pięcioletnich grupach wiekowych, w rozbiciu wg płci i wykształcenia. Rozbicia wskaźników zatrudnienia w grupach wiekowo-płciowych także wg wykształcenia dokonano na podstawie danych historycznych pochodzących z Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności oraz kalibracji. Zamieszczona na stronie projektu aplikacja pomocnicza isword Moduł Rynku Pracy pozwala na tworzenie własnych scenariuszy zatrudnienia, gotowych do wklejenia do modelu Scenariusz struktury płac Opierając się na danych historycznych, uzyskanych z Badania Struktury Wynagrodzeń (BSW), użytkownikowi zaproponowano cztery projekcje struktury płac, w relacji do średniej podstawy wymiaru składki emerytalnej. Wariant bazowy zakłada zmniejszenie się płac mężczyzn z wykształceniem wyższym, mających 50 lat i więcej, w związku ze wzrastającą skolaryzacją społeczeństwa. Użytkownik może także wybrać: scenariusz zakładający dodatkowo wzrost płac kobiet z wykształceniem wyższym (redukcja luki płacowej między kobietami i mężczyznami z wykształceniem wyższym), scenariusz zakładający wzrost płac osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym oraz policealnym/średnim zawodowym w wyniku poprawy jakości systemu edukacji zawodowej w Polsce oraz scenariusz zakładający występowanie wszystkich wymienionych zjawisk równocześnie. 3.3 Moduł instytucjonalny Moduł instytucjonalny obejmuje cztery główne aspekty: ustawowy wiek emerytalny i istnienie waloryzacji emerytur w danym roku, wysokość i rozdysponowanie składki emerytalnej pomiędzy poszczególne filary systemu, prawno-instytucjonalne uwarunkowania funkcjonowania OFE (górny limit udziału aktywów inwestowanych w akcje, wysokość opłat od składki) oraz udziały poszczególnych aktywów w portfelu OFE. 14

15 Użytkownik korzystający z zaimplementowanych scenariuszy instytucjonalnych może wybrać jeden z czterech scenariuszy: 1. scenariusz zakładający brak istnienia subkonta i brak zmian górnego limitu udziału aktywów inwestowanych przez OFE w akcje, ustalonego na 40%, 2. scenariusz zgodny z przyjętą w 2011 r. nowelizacją Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zakładającą zmniejszenie składki w OFE o 5 p.p. i utworzenie subkonta w ZUS oraz zwiększenia limitu na inwestycje w akcje, 3. scenariusz zakładający jedynie podniesienie limitu na inwestycje w akcje przez OFE, 4. scenariusz zakładający podniesienie limitu na inwestycje w akcje przez OFE oraz czasowe utworzenie subkonta, tj. powrót do rozdysponowania składki według reformy emerytalnej z 1998 r. od 2015 r. Użytkownik ma w ogólnym przypadku pełną swobodę w zakresie zmiany wszystkich parametrów scenariusza instytucjonalnego. Użytkownik może też dowolnie zmieniać ustawowy wiek emerytalny dla osób urodzonych w latach /2000 (mężczyźni/kobiety) w przedziale lat, z dokładnością do jednego miesiąca. W przypadku korzystania ze scenariusza makroekonomicznego (oraz scenariusza zatrudnienia) IBS 2, który zawiera założenie o zrównaniu wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn i podniesieniu go do 67 lat w roku 2020, wybranie scenariusza makroekonomicznego oznacza, że aplikacja domyślnie podnosi i zrównuje wiek emerytalny dla ubezpieczonych. W przypadku wyboru dowolnego scenariusza, istnieje możliwość zmiany wieku emerytalnego. Także przy wprowadzaniu własnego scenariusza, można elastycznie zmieniać ustawowy wiek emerytalny. Należy jednak pamiętać, że scenariusz zatrudnienia powinien odpowiadać zakładanej zmianie wieku emerytalnego, tj. w przypadku, gdy chcemy analizować wpływ istotnego podniesienia wieku emerytalnego, powinniśmy wprowadzić scenariusz zatrudnienia ze zwiększonymi wskaźnikami zatrudnienia w starszych grupach wiekowych. 15

16 3.4 Schemat działania modelu Niniejszy Rysunek 4 wraz z komentarzami pokazuje kluczowe zależności w modelu oraz sposób i kolejność wykonywania obliczeń przez aplikację. Pierwsze cztery kroki pokazują sposób obliczania wysokości emerytur w nowym systemie wg płci, kohort i wykształcenia, natomiast kroki 5-7 przejście z poziomu mikro (zatrudnienie i płace w cyklu życia ubezpieczonego i jego emerytura) na poziom makro (łączne wydatki i wpływy systemu emerytalnego oraz ich implikacje dla finansów publicznych). Rysunek 4. Schemat działania modelu isword Emerytury Krok 1: scenariusz struktury płac + scenariusz zatrudnienia + podstawa wymiaru składki scenariusz makroekonomiczny (prognoza wzrostu produktywności i przeciętnego wynagrodzenia) Powyższy schemat pokazuje sposób obliczania podstawy wymiaru składki emerytalnej, skorygowanej o prawdopodobieństwo zatrudnienia dla 120 typów ubezpieczonych (tzw. profil), w podziale na wiek, płeć i wykształcenie. Obliczone podstawy wymiaru składki dla profili są następnie przypisywane konkretnym osobom wg ich płci, wykształcenia i roku urodzenia. 16

17 Krok 2: struktura portfela i rentowność aktywów OFE + prognoza zmian PKB, inflacji i funduszu płac wskaźniki waloryzacji składek emerytalnych W nowym systemie emerytalnym, wskaźniki waloryzacji składek emerytalnych zależą w każdym roku od realnej zmiany funduszu płac (suma wszystkich wynagrodzeń w gospodarce) oraz inflacji (I filar), rentowności aktywów OFE (II filar) oraz nominalnego tempa wzrostu PKB (subkonto w ZUS). Krok 3: podstawa wymiaru składki + wskaźniki waloryzacji składek emerytalnych + wysokość i rozdysponowanie składki + przybliżona wysokość tzw. kapitału początkowego ubezpieczonych kapitał emerytalny zgromadzony w OFE oraz przypisany do ubezpieczonego w I filarze (FUS) oraz na subkoncie Korzystając z wyliczonych w krokach 1 i 2 podstaw wymiaru składek oraz wskaźników waloryzacji składek, jak również struktury rozdysponowania składki, struktury portfela OFE i rentowności aktywów kupowanych przez OFE, można obliczyć, o ile w każdym roku wzrasta kapitał emerytalny ubezpieczonego, zarówno z tytułu odprowadzanych składek, jak i ich waloryzacji. Suma kapitału emerytalnego zgromadzonego od 1999 r. oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego (hipotetyczna wysokość zwaloryzowanych składek, jakie ubezpieczony w nowym systemie powinien był odprowadzić do r.) daje pełną wysokość kapitału emerytalnego ubezpieczonego w momencie przejścia na emeryturę. 17

18 Krok 4: ustawowy wiek emerytalny + oczekiwane dalsze trwanie życia + wysokość emerytury należnej i wypłacanej z każdego filaru w nowym systemie kapitał emerytalny ubezpieczonego + wysokość emerytury minimalnej Wartość kapitału emerytalnego, podzielona przez dalsze trwanie życia w momencie przejścia ubezpieczonego na emeryturę daje wysokość emerytury należnej. W sytuacji, kiedy emerytura należna jest niższa niż określona ustawą wysokość emerytury minimalnej, różnica jest pokrywana przez fundusz emerytalny FUS (gwarancja emerytury minimalnej). 18

19 Krok 5: prognoza ludności i struktury ubezpieczonych + prognoza wykształcenia + wysokości emerytur z nowego systemu + przybliżona wysokość średniej emerytury ze starego systemu + waloryzacja emerytur i jej wysokość wydatki systemu emerytalnego Znając liczbę i strukturę emerytów oraz wysokości wypłacanych im emerytur w nowym systemie w każdym roku, można obliczyć jego wydatki wg filarów. Przybliżenie wysokości średniej emerytury w starym systemie (tj. na zasadach innych niż na podstawie art. 26 Ustawy o emeryturach i rentach z FUS)pozwala natomiast otrzymać wydatki ze starego systemu. 19

20 Krok 6: podstawa wymiaru składki + wysokość i rozdysponowanie składki + scenariusz zatrudnienia wpływy składkowe systemu emerytalnego + prognoza ludności i struktury płatników W analogiczny sposób, korzystając z obliczonych wcześniej wysokości odprowadzanych składek przez każdą kohortę oraz z prognozy ludności i struktury płatników jesteśmy w stanie otrzymać łączne wpływy składkowe poszczególnych filarów. 20

21 Krok 7: wydatki systemu emerytalnego + wpływy składkowe systemu emerytalnego + sposób zarządzania kapitałami emerytalnymi osób będących na emeryturze saldo systemu emerytalnego i potrzeby pożyczkowe państwa Na koniec, porównując wpływy i wydatki poszczególnych filarów, otrzymujemy wynik systemu emerytalnego oraz wysokość deficytu/nadwyżki funduszu emerytalnego w FUS, co pozwala oszacować potrzeby pożyczkowe państwa z tego tytułu. Wpływy i wydatki poszczególnych części systemu zależą także od tego, czy środki zgromadzonego przez ubezpieczonego w OFE i stan przypisanego mu subkonta w ZUS będą przekazywane do FUS (pełniącego rolę instytucji wypłacającej emerytury w nowym systemie) w całości lub części, w momencie przejścia ubezpieczonego na emeryturę, bądź jedynie na bieżąco. Źródło: Opracowanie własne IBS 21

22 4 I nstrukcja korzystania isword E merytury z narzędzia Rozdział opisuje krok po kroku korzystanie z narzędzia. Poruszanie się po modelu odbywa się wyłącznie poprzez klikanie przycisków. W trakcie pracy z narzędziem, Użytkownik jest informowany o postępach za pomocą wyświetlających się komunikatów. Narzędzie isword Emerytury jest skomplikowaną obliczeniowo aplikacją, dlatego modyfikacja pliku w ręczny sposób może skutkować uszkodzeniem formuł, makr lub wartości, czego skutkiem może być znacząca lub całkowita utrata funkcjonalności narzędzia. W wersji prototypowej, którą opisuje poniższy podręcznik, nie ma możliwości samodzielnej aktualizacji danych lub założeń przez użytkownika. Po wykonaniu czynności opisanych w Rozdziale 2, użytkownik widzi poniższy ekran (Rys. 5). W celu rozpoczęcia analizy należy wybrać, poprzez kliknięcie odpowiedniego przycisku: Użyj zaimplementowanego scenariusza lub Stwórz nowy scenariusz. W każdej z opcji użytkownik zostanie poproszony o podanie odpowiednich wartości zmiennych egzogenicznych modelu (parametrów scenariuszy), a następnie wybór prognozy demograficznej, prognozy struktury płac oraz podanie wieku emerytalnego. 4.1 Wykonywanie analizy przy wykorzystaniu zaimplementowanych scenariuszy makroekonomicznych Poniższa część opisuje wykonywanie analiz przy wykorzystaniu zaimplementowanych scenariuszy. Opisane zostaną krok po kroku wszystkie czynności, które należy wykonać, aby otrzymać wyniki. Jeśli nie zaznaczono inaczej, zaleca się stosowanie opisanej kolejności działań Przygotowanie do pracy, wybór scenariusza demograficznego i scenariusza struktury płac Użytkownik, który chce skorzystać z zaimplementowanych scenariuszy makroekonomicznych, powinien po uruchomieniu narzędzia i uaktywnieniu makr (patrz: Rozdział 2), wybrać odpowiednią prognozę demograficzną oraz prognozę płac, poprzez kliknięcie w pole obok danego wariantu (Rys. 5). Użytkownik ma możliwość zmiany prognozy demograficznej i prognozy struktury płac także w późniejszych krokach. Należy pamiętać, że każde kliknięcie przycisku Użyj zaimplementowanego scenariusza lub Stwórz nowy scenariusz spowoduje skasowanie poprzednio wprowadzonych zmian, dlatego należy przestrzegać zaproponowanej 22

23 kolejności ustawiania scenariuszy. Używając opcji Użyj zaimplementowanego scenariusza, należy zawsze upewnić się przed przeliczeniem arkusza, że ustawione opcje zaawansowane i wiek emerytalny są zgodne z życzeniem (patrz i 4.1.4). Rysunek 5. Arkusz sterujący po uruchomieniu modelu Źródło: opracowanie własne IBS Wybór zaimplementowanych wariantów Następnie użytkownik powinien kliknąć przycisk Wybierz zaimplementowany scenariusz, co spowoduje pokazanie dostępnych wariantów (Rys.6). W tym czasie jest też możliwa zmiana prognozy demograficznej i prognozy struktury płac. Rysunek 6. Arkusz sterujący po wybraniu opcji Wybierz zaimplantowany scenariusz Źródło: opracowanie własne IBS 23

24 Po ustawieniu odpowiedniego scenariusza makroekonomicznego, różnicy między rentownością giełdy i bonów skarbowych oraz scenariusza instytucjonalnego, użytkownik powinien upewnić się, że ustawowy wiek emerytalny został wpisany zgodne z życzeniem. W tym celu należy kliknąć przycisk Zmień wiek emerytalny Zmiana wieku emerytalnego Po sprecyzowaniu wszystkich części scenariusza, użytkownik może podać wiek emerytalny poprzez kliknięcie przycisku Zmień wiek emerytalny, który przenosi użytkownika do kolejnego arkusza (Rys. 7). Domyślnie ustawiony wiek emerytalny dla scenariuszy makroekonomicznych (i konsekwentnie: także scenariuszy zatrudnienia; patrz Rozdział 3.2) AWG, MF oraz IBS 1 to 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. W przypadku, jeśli wybrany został scenariusz IBS2, wiek emerytalny zostanie domyślnie zmieniony na podstawie zaimplementowanego harmonogramu podnoszenia wieku emerytalnego. Użytkownik może zmieniać wiek emerytalny w zakresie lat, z dokładnością do 1 miesiąca, poprzez wpisanie odpowiedniej wartości w komórki. W przypadku, gdy użytkownik wprowadzi niedozwoloną wartość, narzędzie zasygnalizuje to poprzez wyświetlenie komunikatu i zablokowanie możliwości kontynuowania do czasu zmiany błędnej wartości. Akceptacja wpisanego lub wybranego wieku emerytalnego odbywa się poprzez kliknięcie przycisku Zastosuj. Kliknięcie przycisku Przywróć domyślne powoduje wpisanie wieku 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, natomiast kliknięcie przycisku Użyj scenariusza IBS 2 powoduje wpisanie harmonogramu podnoszenia wieku emerytalnego zaimplementowanego dla scenariusza IBS 2. Rysunek 7. Ustawianie wieku emerytalnego Źródło: opracowanie własne IBS 24

Moduł rynku pracy. mądrze o przyszłości. Materiał szkoleniowy

Moduł rynku pracy. mądrze o przyszłości. Materiał szkoleniowy mądrze o przyszłości a p l i k a c j a p o m o c n i c z a Moduł rynku pracy Materiał szkoleniowy Materiały współfinansowane przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Materiały

Bardziej szczegółowo

Ocena kosztów i korzyści publicznych przedsięwzięć z pomocą narzędzia

Ocena kosztów i korzyści publicznych przedsięwzięć z pomocą narzędzia mądrze o przyszłości ś r o d o w i s k o Ocena kosztów i korzyści publicznych przedsięwzięć z pomocą narzędzia isword Środowisko - Bioróżnorodność Materiał szkoleniowy Materiały współfinansowane przez

Bardziej szczegółowo

etrader Pekao Podręcznik użytkownika Strumieniowanie Excel

etrader Pekao Podręcznik użytkownika Strumieniowanie Excel etrader Pekao Podręcznik użytkownika Strumieniowanie Excel Spis treści 1. Opis okna... 3 2. Otwieranie okna... 3 3. Zawartość okna... 4 3.1. Definiowanie listy instrumentów... 4 3.2. Modyfikacja lub usunięcie

Bardziej szczegółowo

7.9. Ochrona danych Ochrona i zabezpieczenie arkusza. Pole wyboru

7.9. Ochrona danych Ochrona i zabezpieczenie arkusza. Pole wyboru Pole wyboru Pole wyboru może zostać wykorzystane wtedy, gdy istnieją dwie alternatywne opcje. Umożliwia wybranie jednej z wzajemnie wykluczających się opcji przez zaznaczenie lub usunięcie zaznaczenia

Bardziej szczegółowo

Instrukcja szybkiej obsługi

Instrukcja szybkiej obsługi Instrukcja szybkiej obsługi Uwaga!!! Dla prawidłowego działania wymagany jest program Excel 2003 lub nowszy. Program należy ściągnąć ze strony internetowej i zapisać na dysku twardym. Wyjście z programu

Bardziej szczegółowo

Ukryty dług na liczniku długu publicznego. 30 IX 2013 Aleksander Łaszek

Ukryty dług na liczniku długu publicznego. 30 IX 2013 Aleksander Łaszek Ukryty dług na liczniku długu publicznego Aleksander Łaszek Ukryty dług na liczniku długu publicznego 1. Dlaczego dług ukryty jest ważny? 2. Zakres ukrytego długu, różne metodologie 3. Metodologia ESA

Bardziej szczegółowo

Emerytury w nowym systemie emerytalnym dotyczą osób urodzonych po 1 stycznia 1949 roku.

Emerytury w nowym systemie emerytalnym dotyczą osób urodzonych po 1 stycznia 1949 roku. Emerytury w nowym systemie emerytalnym dotyczą osób urodzonych po 1 stycznia 1949 roku. System emerytalny składa się z trzech filarów. Na podstawie podanych niżej kryteriów klasyfikacji nowy system emerytalny

Bardziej szczegółowo

MINISTER PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ

MINISTER PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ MINISTER PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ Warszawa, dnia 10 września 2015 r. DUS-0700.245.2015.AS dot. K7INT34097 Pani Małgorzata Kidawa-Błońska Marszałek Sejmu RP Szanowna Pani Marszałek, W odpowiedzi na przekazaną

Bardziej szczegółowo

Polityka bezpieczeństwa.

Polityka bezpieczeństwa. Polityka bezpieczeństwa. Cookies Polityka dotycząca Ciasteczek Niniejsza Polityka dotycząca Ciasteczek odnosi się do wszystkich stron internetowych oraz aplikacji na urządzenia mobilne, odwiedzających

Bardziej szczegółowo

Automatyzowanie zadan przy uz yciu makr języka Visual Basic

Automatyzowanie zadan przy uz yciu makr języka Visual Basic Automatyzowanie zadan przy uz yciu makr języka Visual Basic Jeśli użytkownik nie korzystał nigdy z makr, nie powinien się zniechęcać. Makro jest po prostu zarejestrowanym zestawem naciśnięć klawiszy i

Bardziej szczegółowo

Ocena wpływu podniesienia wieku emerytalnego zgodnie z projektem rządowym i propozycją PKPP Lewiatan na rynek pracy i wzrost gospodarczy 1

Ocena wpływu podniesienia wieku emerytalnego zgodnie z projektem rządowym i propozycją PKPP Lewiatan na rynek pracy i wzrost gospodarczy 1 Ocena wpływu podniesienia wieku emerytalnego zgodnie z projektem rządowym i propozycją PKPP Lewiatan na rynek pracy i wzrost gospodarczy 1 Piotr Lewandowski (red.), Kamil Wierus Warszawa, marzec 2012 1

Bardziej szczegółowo

Spis treści Szybki start... 4 Podstawowe informacje opis okien... 6 Tworzenie, zapisywanie oraz otwieranie pliku... 23

Spis treści Szybki start... 4 Podstawowe informacje opis okien... 6 Tworzenie, zapisywanie oraz otwieranie pliku... 23 Spis treści Szybki start... 4 Podstawowe informacje opis okien... 6 Plik... 7 Okna... 8 Aktywny scenariusz... 9 Oblicz scenariusz... 10 Lista zmiennych... 11 Wartości zmiennych... 12 Lista scenariuszy/lista

Bardziej szczegółowo

VinCent Administrator

VinCent Administrator VinCent Administrator Moduł Zarządzania podatnikami Krótka instrukcja obsługi ver. 1.01 Zielona Góra, grudzień 2005 1. Przeznaczenie programu Program VinCent Administrator przeznaczony jest dla administratorów

Bardziej szczegółowo

Podręcznik użytkownika Wprowadzający aplikacji Wykaz2

Podręcznik użytkownika Wprowadzający aplikacji Wykaz2 Podręcznik użytkownika Wprowadzający aplikacji Wykaz2 TiMSI Sp z o o ul Czapli 63, 02-781 Warszawa tel : +48 22 644 86 76, fax: +48 22 644 78 52 NIP: 951-19-39-800 Sąd Rejonowy dla mst Warszawy w Warszawie,

Bardziej szczegółowo

Narzędzie informatyczne wspomagające dokonywanie ocen pracowniczych w służbie cywilnej

Narzędzie informatyczne wspomagające dokonywanie ocen pracowniczych w służbie cywilnej Narzędzie informatyczne wspomagające dokonywanie ocen pracowniczych w służbie cywilnej elektroniczne formularze arkuszy ocen okresowych i pierwszej oceny Instrukcja użytkownika Wersja 1.0 DSC KPRM 2015

Bardziej szczegółowo

Instrukcja wyłączenia cookies w przeglądarce

Instrukcja wyłączenia cookies w przeglądarce Instrukcja wyłączenia cookies w przeglądarce Aby w przeglądarce wyłączyć obsługę ciasteczek (tzw. cookies) należy wykonać opisane poniżej czynności z uwzględnieniem używanej przeglądarki. Mozilla Firefox

Bardziej szczegółowo

Regulaminy. Cookies. Polityka dotycząca Ciasteczek

Regulaminy. Cookies. Polityka dotycząca Ciasteczek Regulaminy Cookies Polityka dotycząca Ciasteczek Niniejsza Polityka dotycząca Ciasteczek odnosi się do wszystkich stron internetowych, należących do Grupy portali i sklepów Zi-Co Sp. z o.o.: - dekarze.pl

Bardziej szczegółowo

etrader Pekao Podręcznik użytkownika Ustawienia

etrader Pekao Podręcznik użytkownika Ustawienia etrader Pekao Podręcznik użytkownika Ustawienia Spis treści 1. Opis Ustawienia... 3 2. Zakres usług... 3 2.1. Pakiety notowań... 4 2.2. Informacja o obrotach... 5 3. Profil użytkownika... 5 3.1. Podstawowe

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN. Cookies. Co to są ciasteczka?

REGULAMIN. Cookies. Co to są ciasteczka? Cookies REGULAMIN Polityka dotycząca Ciasteczek Niniejsza Polityka dotycząca Ciasteczek odnosi się do wszystkich stron internetowych oraz aplikacji na urządzenia mobilne, należących do tkkf.tarnobrzeg.pl.

Bardziej szczegółowo

Nagrywanie Makr. Na karcie Dostosowywanie Wstążki zaznaczamy kartę Deweloper.

Nagrywanie Makr. Na karcie Dostosowywanie Wstążki zaznaczamy kartę Deweloper. Nagrywanie Makr Wiele rozwiązań z wykorzystaniem makr można używać nawet bez znajomości poleceń i struktury języka programowania Visual Basic for Applications. Pozwala na to opcja nagrywania makr, którą

Bardziej szczegółowo

Instalacja programu Generator Analiz Menedżerskich dla biznesplanów

Instalacja programu Generator Analiz Menedżerskich dla biznesplanów Instalacja programu Generator Analiz Menedżerskich dla biznesplanów INNOWA Sp. z o.o. ul. STAROWIŚLNA 68/10 31-035 Kraków www.innowa.pl e-mail: generator@innowa.pl Strona 1 Program instaluje się samoczynnie

Bardziej szczegółowo

Arkusz kalkulacyjny MS EXCEL ĆWICZENIA 4

Arkusz kalkulacyjny MS EXCEL ĆWICZENIA 4 Arkusz kalkulacyjny MS EXCEL ĆWICZENIA 4 Uwaga! Każde ćwiczenie rozpoczynamy od stworzenia w katalogu Moje dokumenty swojego własnego katalogu roboczego, w którym będziecie Państwo zapisywać swoje pliki.

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO ETRADER ROZDZIAŁ XII. ALERTY SPIS TREŚCI

PRZEWODNIK PO ETRADER ROZDZIAŁ XII. ALERTY SPIS TREŚCI PRZEWODNIK PO ETRADER ROZDZIAŁ XII. ALERTY SPIS TREŚCI 1. OPIS OKNA 3 2. OTWIERANIE OKNA 3 3. ZAWARTOŚĆ OKNA 4 3.1. WIDOK AKTYWNE ALERTY 4 3.2. WIDOK HISTORIA NOWO WYGENEROWANYCH ALERTÓW 4 3.3. DEFINIOWANIE

Bardziej szczegółowo

Serwis jest dostępny w internecie pod adresem www.solidnyserwis.pl. Rysunek 1: Strona startowa solidnego serwisu

Serwis jest dostępny w internecie pod adresem www.solidnyserwis.pl. Rysunek 1: Strona startowa solidnego serwisu Spis treści 1. Zgłoszenia serwisowe wstęp... 2 2. Obsługa konta w solidnym serwisie... 2 Rejestracja w serwisie...3 Logowanie się do serwisu...4 Zmiana danych...5 3. Zakładanie i podgląd zgłoszenia...

Bardziej szczegółowo

Instrukcja obsługi Nowego Punktatora

Instrukcja obsługi Nowego Punktatora Instrukcja obsługi Nowego Punktatora Nowy Punktator jest niezbędnym narzędziem do wygenerowania ankiety okresowej oceny wyników pracy nauczycieli akademickich, wynikającej z art. 132 ustawy z dnia 27 lipca

Bardziej szczegółowo

Temat: Organizacja skoroszytów i arkuszy

Temat: Organizacja skoroszytów i arkuszy Temat: Organizacja skoroszytów i arkuszy Podstawowe informacje o skoroszycie Excel jest najczęściej wykorzystywany do tworzenia skoroszytów. Skoroszyt jest zbiorem informacji, które są przechowywane w

Bardziej szczegółowo

Podręcznik użytkownika Publikujący aplikacji Wykaz2

Podręcznik użytkownika Publikujący aplikacji Wykaz2 Podręcznik użytkownika Publikujący aplikacji Wykaz2 TiMSI Sp z o o ul Czapli 63, 02-781 Warszawa tel : +48 22 644 86 76, fax: +48 22 644 78 52 NIP: 951-19-39-800 Sąd Rejonowy dla mst Warszawy w Warszawie,

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM 6: ARKUSZ MS EXCEL JAKO BAZA DANYCH

LABORATORIUM 6: ARKUSZ MS EXCEL JAKO BAZA DANYCH UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI INSTYTUT INFORMATYKI I ELEKTROTECHNIKI ZAKŁAD INŻYNIERII KOMPUTEROWEJ Przygotował: dr inż. Janusz Jabłoński LABORATORIUM 6: ARKUSZ MS EXCEL JAKO BAZA DANYCH Jeżeli nie jest potrzebna

Bardziej szczegółowo

U z a s a d n i e n i e

U z a s a d n i e n i e U z a s a d n i e n i e Projekt nowelizacji ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, Nr 64, poz. 593, Nr 99, poz. 1001,

Bardziej szczegółowo

Funkcje subkonta ZUS Uwarunkowania prawne

Funkcje subkonta ZUS Uwarunkowania prawne Funkcje subkonta ZUS Uwarunkowania prawne Dr Sebastian Jakubowski Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Instytut Nauk Ekonomicznych Zakład Polityki Gospodarczej Konferencja Naukowa EDUKACJA FINANSOWA

Bardziej szczegółowo

Instrukcja do aplikacji Trezor BUZA Moduł Wykonanie Planów Finansowych

Instrukcja do aplikacji Trezor BUZA Moduł Wykonanie Planów Finansowych Instrukcja do aplikacji Trezor BUZA Moduł Wykonanie Planów Finansowych Aplikacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Spis treści 1. Wymogi techniczne...

Bardziej szczegółowo

Programy LeftHand - Obsługa plików JPK. Wrzesień 2016

Programy LeftHand - Obsługa plików JPK. Wrzesień 2016 Programy LeftHand - Obsługa plików JPK Wrzesień 2016 Spis treści 1. Wstęp...2 2. Pierwsze uruchomienie funkcji JPK...2 3. Generowanie plików JPK...9 4. Wysyłanie plików JPK...10 5. Pobieranie i drukowanie

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO ETRADER PEKAO ROZDZIAŁ XIX. USTAWIENIA SPIS TREŚCI

PRZEWODNIK PO ETRADER PEKAO ROZDZIAŁ XIX. USTAWIENIA SPIS TREŚCI PRZEWODNIK PO ETRADER PEKAO ROZDZIAŁ XIX. USTAWIENIA SPIS TREŚCI 1. OPIS USTAWIENIA 3 2. ZAKRES USŁUG 3 2.1. PAKIETY NOTOWAŃ 4 2.2. INFORMACJA O OBROTACH 5 3. PROFIL UŻYTKOWNIKA 6 3.1. PODSTAWOWE DANE

Bardziej szczegółowo

Podręcznik użytkownika Platformy Edukacyjnej Zdobywcy Wiedzy (zdobywcywiedzy.pl)

Podręcznik użytkownika Platformy Edukacyjnej Zdobywcy Wiedzy (zdobywcywiedzy.pl) Podręcznik użytkownika Platformy Edukacyjnej Zdobywcy Wiedzy (zdobywcywiedzy.pl) Spis treści Wstęp... 4 Strona główna platformy... 4 Logowanie do aplikacji... 5 Logowanie poprzez formularz logowania...

Bardziej szczegółowo

Rys.1. Technika zestawiania części za pomocą polecenia WSTAWIAJĄCE (insert)

Rys.1. Technika zestawiania części za pomocą polecenia WSTAWIAJĄCE (insert) Procesy i techniki produkcyjne Wydział Mechaniczny Ćwiczenie 3 (2) CAD/CAM Zasady budowy bibliotek parametrycznych Cel ćwiczenia: Celem tego zestawu ćwiczeń 3.1, 3.2 jest opanowanie techniki budowy i wykorzystania

Bardziej szczegółowo

WPROWADZANIE ZLECEŃ POPRZEZ STRONĘ WWW.KACZMARSKI.PL INSTRUKCJA UŻYTKOWNIKA

WPROWADZANIE ZLECEŃ POPRZEZ STRONĘ WWW.KACZMARSKI.PL INSTRUKCJA UŻYTKOWNIKA WPROWADZANIE ZLECEŃ POPRZEZ STRONĘ WWW.KACZMARSKI.PL INSTRUKCJA UŻYTKOWNIKA WSTĘP... 2 1 UWARUNKOWANIA TECHNICZNE... 2 2 UWARUNKOWANIA FORMALNE... 2 3 LOGOWANIE DO SERWISU... 2 4 WIDOK STRONY GŁÓWNEJ...

Bardziej szczegółowo

Ukryty dług na liczniku długu publicznego. 30 IX 2013 Aleksander Łaszek

Ukryty dług na liczniku długu publicznego. 30 IX 2013 Aleksander Łaszek Ukryty dług na liczniku długu publicznego Aleksander Łaszek Ukryty dług na liczniku długu publicznego 1. Dlaczego dług ukryty jest ważny? 2. Zakres ukrytego długu, różne metodologie 3. Metodologia ESA

Bardziej szczegółowo

Jak zmienić ustawienia cookies?

Jak zmienić ustawienia cookies? Jak zmienić ustawienia cookies? Pamiętaj, że zablokowanie ciasteczek używanych przez nas może negatywnie wpłynąć na wygodę korzystania z naszych stron, na przykład możesz nie być w stanie odwiedzić pewnych

Bardziej szczegółowo

5.3. Tabele. Tworzenie tabeli. Tworzenie tabeli z widoku projektu. Rozdział III Tworzenie i modyfikacja tabel

5.3. Tabele. Tworzenie tabeli. Tworzenie tabeli z widoku projektu. Rozdział III Tworzenie i modyfikacja tabel 5.3. Tabele Tabela jest podstawowym elementem bazy danych. To właśnie w tabelach gromadzone są w bazie rekordy danych. Projektując tabelę, definiujemy, jakie pola będzie zawierał pojedynczy rekord informacji.

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 11 stycznia 2011 r. MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ PODSEKRETARZ STANU Marek Bucior DUS MJ/10

Warszawa, dnia 11 stycznia 2011 r. MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ PODSEKRETARZ STANU Marek Bucior DUS MJ/10 MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ PODSEKRETARZ STANU Marek Bucior DUS-0210-8-MJ/10 Warszawa, dnia 11 stycznia 2011 r. Pani Irena Wójcicka Podsekretarz Stanu Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej

Bardziej szczegółowo

wersja 1.0 ośrodek komputerowy uj cm ul. mikołaja kopernika 7e, Kraków tel

wersja 1.0 ośrodek komputerowy uj cm ul. mikołaja kopernika 7e, Kraków tel S Y S T E M B A D A Ń A N K I E T O W Y C H wersja 1.0 uj cm, 31-034 Kraków tel. 12 422 99 63 Opis konfiguracji Tworzenie ankiety rozpoczynamy ikoną znajdującą się w prawym górnym rogu ekranu. Ilustracja

Bardziej szczegółowo

KASK by CTI. Instrukcja

KASK by CTI. Instrukcja KASK by CTI Instrukcja Spis treści 1. Opis programu... 3 2. Pierwsze uruchomienie... 4 3. Okno główne programu... 5 4. Konfiguracja atrybutów... 6 5. Nadawanie wartości atrybutom... 7 6. Wybór firmy z

Bardziej szczegółowo

Nowe funkcje w programie Symfonia Handel w wersji 2011

Nowe funkcje w programie Symfonia Handel w wersji 2011 Symfonia Handel 1 / 10 Nowe funkcje w programie Symfonia Handel w wersji 2011 Spis treści: 1. Korzyści z zakupu nowej wersji... 2 2. Faktury VAT sprzedaży w walucie obcej... 2 3. Faktury VAT zakupu w walucie

Bardziej szczegółowo

Instrukcja instalacji oprogramowania Flow!Works na komputerze z systemem Windows 7

Instrukcja instalacji oprogramowania Flow!Works na komputerze z systemem Windows 7 Instrukcja instalacji oprogramowania Flow!Works na komputerze z systemem Windows 7 W celu zainstalowania oprogramowania należy: 1. Wyłączyć kontrolę konta użytkownika: Uwaga! Pominięcie tego kroku spowoduje

Bardziej szczegółowo

Podręcznik korzystania z platformy szkoleniowej i szkoleń elearningowych BDOT10k

Podręcznik korzystania z platformy szkoleniowej i szkoleń elearningowych BDOT10k Podręcznik korzystania z platformy szkoleniowej i szkoleń elearningowych BDOT10k Realizowanych w ramach zamówienia na kompleksową organizację szkoleń w formie kursów e-learningowych z możliwością, form

Bardziej szczegółowo

Memeo Instant Backup Podręcznik Szybkiego Startu

Memeo Instant Backup Podręcznik Szybkiego Startu Wprowadzenie Memeo Instant Backup pozwala w łatwy sposób chronić dane przed zagrożeniami cyfrowego świata. Aplikacja regularnie i automatycznie tworzy kopie zapasowe ważnych plików znajdujących się na

Bardziej szczegółowo

Zawartość. Wstęp. Moduł Rozbiórki. Wstęp Instalacja Konfiguracja Uruchomienie i praca z raportem... 6

Zawartość. Wstęp. Moduł Rozbiórki. Wstęp Instalacja Konfiguracja Uruchomienie i praca z raportem... 6 Zawartość Wstęp... 1 Instalacja... 2 Konfiguracja... 2 Uruchomienie i praca z raportem... 6 Wstęp Rozwiązanie przygotowane z myślą o użytkownikach którzy potrzebują narzędzie do podziału, rozkładu, rozbiórki

Bardziej szczegółowo

Sposób tworzenia tabeli przestawnej pokażę na przykładzie listy krajów z podstawowymi informacjami o nich.

Sposób tworzenia tabeli przestawnej pokażę na przykładzie listy krajów z podstawowymi informacjami o nich. Tabele przestawne Tabela przestawna to narzędzie służące do tworzenia dynamicznych podsumowań list utworzonych w Excelu lub pobranych z zewnętrznych baz danych. Raporty tabeli przestawnej pozwalają na

Bardziej szczegółowo

Tworzenie tabeli przestawnej krok po kroku

Tworzenie tabeli przestawnej krok po kroku Tabele przestawne Arkusz kalkulacyjny jest narzędziem przeznaczonym do zapisu, przechowywania i analizy danych. Jeśli w arkuszu zamierzamy gromadzić dane o osobach i cechach je opisujących (np. skąd pochodzą,

Bardziej szczegółowo

Poz. 1717. Szczawno-Zdrój, 19 lutego 2014 r. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Poz. 1717. Szczawno-Zdrój, 19 lutego 2014 r. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Ustawa z dnia 6 grudnia 2013 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych Poz. 1717 Szczawno-Zdrój, 19 lutego

Bardziej szczegółowo

TWORZENIE FORMULARZY WORD 2007

TWORZENIE FORMULARZY WORD 2007 TWORZENIE FORMULARZY WORD 2007 Witam serdecznie. Poniżej przedstawię w jaki sposób tworzyć formularze w programie WORD 2007. Poprzednie wersje programu WORD 2007 również udostępniały opcję tworzenia formularzy,

Bardziej szczegółowo

1. Opis okna podstawowego programu TPrezenter.

1. Opis okna podstawowego programu TPrezenter. OPIS PROGRAMU TPREZENTER. Program TPrezenter przeznaczony jest do pełnej graficznej prezentacji danych bieżących lub archiwalnych dla systemów serii AL154. Umożliwia wygodną i dokładną analizę na monitorze

Bardziej szczegółowo

UONET+ moduł Dziennik

UONET+ moduł Dziennik UONET+ moduł Dziennik Dokumentowanie lekcji w systemie UONET+ W systemie UONET+ bieżące lekcje rejestruje się i dokumentuje w module Dziennik w widoku Dziennik/ Lekcja. Dokumentowanie lekcji w tym widoku,

Bardziej szczegółowo

Instrukcja importu dokumentów z programu Fakt do programu Płatnik 5.01.001

Instrukcja importu dokumentów z programu Fakt do programu Płatnik 5.01.001 1 Instrukcja importu dokumentów z programu Fakt do programu Płatnik 5.01.001 I. EKSPORT DANYCH Z PROGRAMU FAKT DO PŁATNIKA...2 I.1. WYSYŁANIE DEKLARACJI Z PROGRAMU FAKT....2 I.2. KATALOGI I ŚCIEŻKI DOSTĘPU....2

Bardziej szczegółowo

Zastanawiałeś się może, dlaczego Twój współpracownik,

Zastanawiałeś się może, dlaczego Twój współpracownik, Kurs Makra dla początkujących Wiadomości wstępne VBI/01 Piotr Dynia, specjalista ds. MS Office Czas, który poświęcisz na naukę tego zagadnienia, to 15 20 minut. Zastanawiałeś się może, dlaczego Twój współpracownik,

Bardziej szczegółowo

Edytor materiału nauczania

Edytor materiału nauczania Edytor materiału nauczania I. Uruchomienie modułu zarządzania rozkładami planów nauczania... 2 II. Opuszczanie elektronicznej biblioteki rozkładów... 5 III. Wyszukiwanie rozkładu materiałów... 6 IV. Modyfikowanie

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie. Pojęcie i ewolucja ryzyka starości. Metody zabezpieczenia ryzyka starości w prawie polskim

Wprowadzenie. Pojęcie i ewolucja ryzyka starości. Metody zabezpieczenia ryzyka starości w prawie polskim Wprowadzenie Pojęcie i ewolucja ryzyka starości Metody zabezpieczenia ryzyka starości w prawie polskim Przemiany gospodarczo polityczne, a reformy systemów emerytalnych. Reformy systemów emerytalnych :

Bardziej szczegółowo

Formularz oceny okresowej arkusz B w służbie cywilnej Instrukcja użytkownika

Formularz oceny okresowej arkusz B w służbie cywilnej Instrukcja użytkownika Narzędzie informatyczne wspomagające dokonywanie ocen okresowych w służbie cywilnej przygotowane w ramach projektu pn. Strategia zarządzania zasobami ludzkimi w służbie cywilnej współfinansowanego przez

Bardziej szczegółowo

Forex PitCalculator INSTRUKCJA UŻYTKOWNIKA

Forex PitCalculator INSTRUKCJA UŻYTKOWNIKA Forex PitCalculator Forex PitCalculator jest aplikacją służącą do obliczania podatku należnego z tytułu osiągniętych na rynku walutowym zysków. Jest to pierwsze tego typu oprogramowanie na polskim rynku.

Bardziej szczegółowo

Instrukcja programu ESKUP

Instrukcja programu ESKUP Instrukcja programu ESKUP Spis treści Wstęp 4 1 Opis oknien programu 5 1.1 Okno główne programu..................................... 5 1.2 Okno Raport........................................... 5 1.3

Bardziej szczegółowo

Ogranicz listę klasyfikacji budżetowych do powiązanych z danym kontem księgowym

Ogranicz listę klasyfikacji budżetowych do powiązanych z danym kontem księgowym Zależności i kontrola danych budżetowych w systemie Sz@rk FK 1. Wstęp Począwszy od wersji Sz@rk FK 2011 (11.03.30) wprowadzono do programu finansowoksięgowego nowe możliwości dotyczące kontrolowania poprawności

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Integracja programu LeftHand Kadry i Płace z programami LeftHand Pełna Księgowość i LeftHand Mała Firma

Spis treści. Integracja programu LeftHand Kadry i Płace z programami LeftHand Pełna Księgowość i LeftHand Mała Firma Integracja programu LeftHand Kadry i Płace z programami LeftHand Pełna Księgowość i LeftHand Mała Firma Spis treści 1) Konfiguracja programu LeftHand Kadry i Płace...2 a) Konfiguracja numerów kont księgowych

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA OBSŁUGI. Przekaźnik czasowy ETM ELEKTROTECH Dzierżoniów. 1. Zastosowanie

INSTRUKCJA OBSŁUGI. Przekaźnik czasowy ETM ELEKTROTECH Dzierżoniów. 1. Zastosowanie INSTRUKCJA OBSŁUGI 1. Zastosowanie Przekaźnik czasowy ETM jest zadajnikiem czasowym przystosowanym jest do współpracy z prostownikami galwanizerskimi. Pozwala on załączyć prostownik w stan pracy na zadany

Bardziej szczegółowo

Microsoft PowerPoint Poziom Zaawansowany PROGRAM SZKOLENIOWY. Plan szkolenia zawiera: Microsoft Excel Poziom Zaawansowany

Microsoft PowerPoint Poziom Zaawansowany PROGRAM SZKOLENIOWY. Plan szkolenia zawiera: Microsoft Excel Poziom Zaawansowany Microsoft PowerPoint Poziom Zaawansowany PROGRAM SZKOLENIOWY Plan szkolenia zawiera: Microsoft Excel Poziom Zaawansowany Program szkoleniowy Microsoft Excel Poziom Zaawansowany 16 h dydaktycznych (12 h

Bardziej szczegółowo

Polityka cookies w serwisie internetowym

Polityka cookies w serwisie internetowym Polityka cookies w serwisie internetowym www.bacca.pl Bacca dokłada wszelkich starań, aby Serwis był wygodny w użyciu. Dla poprawy wygody korzystania z Serwisu korzystamy z plików cookie. Za pomocą technologii

Bardziej szczegółowo

Szanowni Państwo. Należy przy tym pamiętać, że zmiana stawek VAT obejmie dwie czynności:

Szanowni Państwo. Należy przy tym pamiętać, że zmiana stawek VAT obejmie dwie czynności: Szanowni Państwo Zapowiedź podniesienia stawek VAT stała się faktem. Zgodnie z ustawą o podatku od towarów i usług z dniem 1 stycznia 2011 roku zostaną wprowadzone nowe stawki VAT. Obowiązujące aktualnie

Bardziej szczegółowo

Pracownia internetowa w każdej szkole (edycja Jesień 2007)

Pracownia internetowa w każdej szkole (edycja Jesień 2007) Instrukcja numer D1/05_03/Z Pracownia internetowa w każdej szkole (edycja Jesień 2007) Opiekun pracowni internetowej cz. 1 Ręczne zakładanie kont użytkowników (D1) Jak ręcznie założyć konto w systemie

Bardziej szczegółowo

2015-12-16. Wyliczanie emerytury na zasadach zbliżonych do tych panujących przed 1.01.1999 r. Emerytura. Do kiedy stare emerytury?

2015-12-16. Wyliczanie emerytury na zasadach zbliżonych do tych panujących przed 1.01.1999 r. Emerytura. Do kiedy stare emerytury? Emerytura Zasady wyliczania wysokości emerytury to suma pieniędzy, którą będzie comiesięcznie otrzymywał ubezpieczony z ZUS w momencie, gdy nabędzie status emeryta. Wyliczanie emerytury na zasadach zbliżonych

Bardziej szczegółowo

Zakład Ubezpieczeń Społecznych 13 lipca 2018 r. Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych

Zakład Ubezpieczeń Społecznych 13 lipca 2018 r. Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych Zakład Ubezpieczeń Społecznych 13 lipca 2018 r. Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych Szacunkowe skutki finansowe podwyższenia do wysokości emerytury najniższej emerytur z Funduszu Ubezpieczeń

Bardziej szczegółowo

Instrukcja obsługi programu Do-Exp

Instrukcja obsługi programu Do-Exp Instrukcja obsługi programu Do-Exp Autor: Wojciech Stark. Program został utworzony w ramach pracy dyplomowej na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej. Instrukcja dotyczy programu Do-Exp w wersji

Bardziej szczegółowo

Instrukcja użytkownika aplikacji modernizowanego Systemu Informacji Oświatowej PRACA NA WIELU BAZACH DANYCH

Instrukcja użytkownika aplikacji modernizowanego Systemu Informacji Oświatowej PRACA NA WIELU BAZACH DANYCH Instrukcja użytkownika aplikacji modernizowanego Systemu Informacji Oświatowej PRACA NA WIELU BAZACH DANYCH wersja 1.0 2 Spis treści WPROWADZENIE... 3 IMPORT BAZY DANYCH... 6 Krok 1: Eksport bazy danych...

Bardziej szczegółowo

Włączanie/wyłączanie paska menu

Włączanie/wyłączanie paska menu Włączanie/wyłączanie paska menu Po zainstalowaniu przeglądarki Internet Eksplorer oraz Firefox domyślnie górny pasek menu jest wyłączony. Czasem warto go włączyć aby mieć szybszy dostęp do narzędzi. Po

Bardziej szczegółowo

etrader Pekao Podręcznik użytkownika Portfel inwestycyjny

etrader Pekao Podręcznik użytkownika Portfel inwestycyjny etrader Pekao Podręcznik użytkownika Portfel inwestycyjny Spis treści 1. Okno Portfel... 3 1.1. Poziomy pasek zarządzania... 3 1.1.1. Lista rachunków... 4 1.1.2. Filtry... 4 1.1.3. Lista walut... 4 1.2.

Bardziej szczegółowo

Emerytury. po zmianach BIBLIOTEKA

Emerytury. po zmianach BIBLIOTEKA BIBLIOTEKA Emerytury po zmianach 2014 Zasady przechodzenia na emeryturę dokumentacja, rodzaje świadczeń Ustalanie wysokości emerytury Nowe zasady wypłat świadczeń ze środków zgromadzonych w OFE Wypłata

Bardziej szczegółowo

INSTALACJA DOSTĘPU DO INTERNETU

INSTALACJA DOSTĘPU DO INTERNETU INSTALACJA DOSTĘPU DO INTERNETU Za pomocą protokołu PPPoE UWAGA: Niniejsza instrukcja dotyczy tylko przypadków połączeń kablowych oraz radiowych BEZ użycia routera domowego. W przypadku posiadania routera

Bardziej szczegółowo

Transformacja współrzędnych geodezyjnych mapy w programie GEOPLAN

Transformacja współrzędnych geodezyjnych mapy w programie GEOPLAN Transformacja współrzędnych geodezyjnych mapy w programie GEOPLAN Program GEOPLAN umożliwia zmianę układu współrzędnych geodezyjnych mapy. Można tego dokonać przy udziale oprogramowania przeliczającego

Bardziej szczegółowo

PROGNOZA WPŁYWÓW I WYDATKÓW FUNDUSZU EMERYTALNEGO DO 2060 ROKU

PROGNOZA WPŁYWÓW I WYDATKÓW FUNDUSZU EMERYTALNEGO DO 2060 ROKU ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH DEPARTAMENT STATYSTYKI I PROGNOZ AKTUARIALNYCH PROGNOZA WPŁYWÓW I WYDATKÓW FUNDUSZU EMERYTALNEGO DO 2060 ROKU WARSZAWA, MARZEC 2016 SPIS TREŚCI Spis treści...2 Wstęp...3

Bardziej szczegółowo

Program RMUA. Instrukcja konfiguracji i pracy w programie. (Wersja 2)

Program RMUA. Instrukcja konfiguracji i pracy w programie. (Wersja 2) Program RMUA Instrukcja konfiguracji i pracy w programie (Wersja 2) 1 Wstęp Program RMUA powstał w związku z obowiązkiem przekazywania ubezpieczonym informacji rocznej zwanej wcześniej RMUA. Aplikacja

Bardziej szczegółowo

Nowe funkcje w programie Symfonia Mała Księgowość

Nowe funkcje w programie Symfonia Mała Księgowość Symfonia Mała Księgowość 1 / 6 Symfonia Mała Księgowość Spis treści: Korzyści z zakupu nowej wersji 2 Symfonia Mała Księgowość w wersji 2011.1b 2 Nowe formularze deklaracji podatkowych 2 Eksport deklaracji

Bardziej szczegółowo

Zmiany wprowadzone w wersji 2.0 WYWIAD Plus

Zmiany wprowadzone w wersji 2.0 WYWIAD Plus Zmiany wprowadzone w wersji 2.0 WYWIAD Plus Postępowanie, gdy podczas przeprowadzenia wywiadu nie można ustalić dochodu WYWIAD Plus 2.0 zawiera realizację zalecenia Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki

Bardziej szczegółowo

Windows 10 - Jak uruchomić system w trybie

Windows 10 - Jak uruchomić system w trybie 1 (Pobrane z slow7.pl) Windows 10 - Jak uruchomić system w trybie awaryjnym? Najprostszym ze sposobów wymuszenia na systemie przejścia do trybu awaryjnego jest wybranie Start a następnie Zasilanie i z

Bardziej szczegółowo

Podręcznik użytkownika formularza wniosku aplikacyjnego

Podręcznik użytkownika formularza wniosku aplikacyjnego Podręcznik użytkownika formularza wniosku aplikacyjnego Spis treści I. Informacje podstawowe o formularzu II. Arkusze formularza 2.1 Informacje ogólne o projekcie 2.2 Informacje o Beneficjencie 2.3 Opis

Bardziej szczegółowo

SYSTEM EMERYTALNY W POLSCE

SYSTEM EMERYTALNY W POLSCE SYSTEM EMERYTALNY W POLSCE 1 stycznia 1999 roku weszła w życie reforma systemu emerytalnego. Od tego momentu w Polsce funkcjonują równolegle dwa systemy emerytalne: stary system emerytalny dla osób urodzonych

Bardziej szczegółowo

I. Program II. Opis głównych funkcji programu... 19

I. Program II. Opis głównych funkcji programu... 19 07-12-18 Spis treści I. Program... 1 1 Panel główny... 1 2 Edycja szablonu filtrów... 3 A) Zakładka Ogólne... 4 B) Zakładka Grupy filtrów... 5 C) Zakładka Kolumny... 17 D) Zakładka Sortowanie... 18 II.

Bardziej szczegółowo

Temat: Arkusze kalkulacyjne. Program Microsoft Office Excel. Podstawy

Temat: Arkusze kalkulacyjne. Program Microsoft Office Excel. Podstawy Temat: Arkusze kalkulacyjne. Program Microsoft Office Excel. Podstawy Arkusz kalkulacyjny to program przeznaczony do wykonywania różnego rodzaju obliczeń oraz prezentowania i analizowania ich wyników.

Bardziej szczegółowo

JAKĄ EMERYTKĄ / JAKIM EMERYTEM ZOSTANIESZ?

JAKĄ EMERYTKĄ / JAKIM EMERYTEM ZOSTANIESZ? JAKĄ EMERYTKĄ / JAKIM EMERYTEM ZOSTANIESZ? MATERIAŁ INFORMACYJNY DLA STUDENTÓW I MŁODYCH PRACOWNIKÓW OPRACOWANY PRZEZ IZBĘ GOSPODARCZĄ TOWARZYSTW EMERYTALNYCH, WWW.IGTE.PL POLSKA EMERYTURA 2015 1960 1970

Bardziej szczegółowo

Minimalna wspierana wersja systemu Android to 2.3.3 zalecana 4.0. Ta dokumentacja została wykonana na telefonie HUAWEI ASCEND P7 z Android 4.

Minimalna wspierana wersja systemu Android to 2.3.3 zalecana 4.0. Ta dokumentacja została wykonana na telefonie HUAWEI ASCEND P7 z Android 4. Dokumentacja dla Scandroid. Minimalna wspierana wersja systemu Android to 2.3.3 zalecana 4.0. Ta dokumentacja została wykonana na telefonie HUAWEI ASCEND P7 z Android 4. Scandroid to aplikacja przeznaczona

Bardziej szczegółowo

Portal zarządzania Version 7.5

Portal zarządzania Version 7.5 Portal zarządzania Version 7.5 PODRĘCZNIK ADMINISTRATORA Wersja: 29.8.2017 Spis treści 1 Informacje na temat niniejszego dokumentu...3 2 Informacje o portalu zarządzania...3 2.1 Konta i jednostki... 3

Bardziej szczegółowo

Dodawanie stron do zakładek

Dodawanie stron do zakładek Dodawanie stron do zakładek Aby dodać adres strony do zakładek otwieramy odpowiednią stronę a następnie wybieramy ikonę Dodaj zakładkę Po wybraniu ikony otworzy się okno umożliwiające dodanie adresy strony

Bardziej szczegółowo

Najpierw należy sprawdzić parametry rozliczenia urlopu - zakładka -Firma

Najpierw należy sprawdzić parametry rozliczenia urlopu - zakładka -Firma Urlop wypoczynkowy Najpierw należy sprawdzić parametry rozliczenia urlopu - zakładka -Firma Rozliczenie urlopu wg okresu- kadrowym Obliczanie podstawy do urlopu- podstawa wyliczana do każdego urlopu Czy

Bardziej szczegółowo

UONET+ - moduł Sekretariat. Jak wykorzystać wydruki list w formacie XLS do analizy danych uczniów?

UONET+ - moduł Sekretariat. Jak wykorzystać wydruki list w formacie XLS do analizy danych uczniów? UONET+ - moduł Sekretariat Jak wykorzystać wydruki list w formacie XLS do analizy danych uczniów? W module Sekretariat wydruki dostępne w widoku Wydruki/ Wydruki list można przygotować w formacie PDF oraz

Bardziej szczegółowo

Przeliczanie emerytur i rent od kwoty bazowej podwyższonej do 100% przeciętnego wynagrodzenia

Przeliczanie emerytur i rent od kwoty bazowej podwyższonej do 100% przeciętnego wynagrodzenia Przeliczanie emerytur i rent od kwoty bazowej podwyższonej do 100% przeciętnego wynagrodzenia Przepisami art. 194 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Bardziej szczegółowo

Instrukcja użytkownika systemu medycznego

Instrukcja użytkownika systemu medycznego Instrukcja użytkownika systemu medycznego ewidencja obserwacji pielęgniarskich (PI) v.2015.07.001 22-07-2015 SPIS TREŚCI: 1. Logowanie do systemu... 3 2. Zmiana hasła... 4 3. Pacjenci - wyszukiwanie zaawansowane...

Bardziej szczegółowo

Przygotowanie własnej procedury... 3 Instrukcja msgbox wyświetlanie informacji w oknie... 6 Sposoby uruchamiania makra... 8

Przygotowanie własnej procedury... 3 Instrukcja msgbox wyświetlanie informacji w oknie... 6 Sposoby uruchamiania makra... 8 Przygotowanie własnej procedury... 3 Instrukcja msgbox wyświetlanie informacji w oknie... 6 Sposoby uruchamiania makra... 8 Podstawy programowania makr w Excelu 1 Aby rozpocząć pracę z makrami, należy

Bardziej szczegółowo

Spis treści REJESTRACJA NOWEGO KONTA UŻYTKOWNIKA PANEL ZMIANY HASŁA PANEL EDYCJI DANYCH UŻYTKOWNIKA EXTRANET.NET...

Spis treści REJESTRACJA NOWEGO KONTA UŻYTKOWNIKA PANEL ZMIANY HASŁA PANEL EDYCJI DANYCH UŻYTKOWNIKA EXTRANET.NET... Spis treści... 1 1. REJESTRACJA NOWEGO KONTA UŻYTKOWNIKA... 3 2. PANEL ZMIANY HASŁA... 5 3. PANEL EDYCJI DANYCH UŻYTKOWNIKA... 6 4. EXTRANET.NET... 8 a. ZMIANA HASŁA EXTRANET.NET... 10 5. PZPN24... 12

Bardziej szczegółowo

Programy LeftHand - Obsługa plików JPK. Luty 2017

Programy LeftHand - Obsługa plików JPK. Luty 2017 Programy LeftHand - Obsługa plików JPK Luty 2017 Spis treści 1. Wstęp... 2 2. Pierwsze uruchomienie funkcji JPK... 2 3. Generowanie plików JPK... 9 4. Wysyłanie plików JPK... 10 5. Pobieranie i drukowanie

Bardziej szczegółowo

Tworzenie nowego rysunku Bezpośrednio po uruchomieniu programu zostanie otwarte okno kreatora Nowego Rysunku.

Tworzenie nowego rysunku Bezpośrednio po uruchomieniu programu zostanie otwarte okno kreatora Nowego Rysunku. 1 Spis treści Ćwiczenie 1...3 Tworzenie nowego rysunku...3 Ustawienia Siatki i Skoku...4 Tworzenie rysunku płaskiego...5 Tworzenie modeli 3D...6 Zmiana Układu Współrzędnych...7 Tworzenie rysunku płaskiego...8

Bardziej szczegółowo

Instrukcja. Rejestracji i aktywacji konta w systemie so-open.pl DOTACJE NA INNOWACJE; SOFTWARE OPERATIONS SP. Z O. O.

Instrukcja. Rejestracji i aktywacji konta w systemie so-open.pl DOTACJE NA INNOWACJE; SOFTWARE OPERATIONS SP. Z O. O. Instrukcja Rejestracji i aktywacji konta w systemie so-open.pl 1Strona 1 z 12 Spis treści Wstęp... 3 Rejestracja... 3 Aktywacja konta... 5 Rozpoczęcie pracy z systemem... 7 Pierwsze logowanie do systemu...

Bardziej szczegółowo

HELIOS pomoc społeczna

HELIOS pomoc społeczna Instrukcja przygotowania pliku wsadowego do zasilenia SEPI przy pomocy dodatkowej aplikacji HELSepi 1. Instalacja aplikacji Pobieramy plik instalacyjny HelSEPIsetup.exe ze strony internetowej www.ops.strefa.pl

Bardziej szczegółowo