Janusz Korwin-Mikke. Oficyna Liberałów. Warszawa 1991 NIE TYLKO O ŻYDACH. artykuły o sprawach narodowych z posłowiem Antoniego Zambrowskiego

Transkrypt

1 Janusz Korwin-Mikke NIE TYLKO O ŻYDACH artykuły o sprawach narodowych z posłowiem Antoniego Zambrowskiego Oficyna Liberałów Warszawa 1991? rojekt okładki: Jerzy Masłowski Zdjęcie na okładce: Micha ł Masłowski Korekta: Małgorzata Szmit, Maciej Wnuk ŻYDZI Opracowanie techniczne, skład: Wydawnictwo CSS WarSawa, Warszawa, ul. Chłodna 35/37, tel

2 Copyright by Janusz Korwin-Mikke 1991 Jestem człowiekiem starszym - nie na tyle jednak, by pamięta ć międzywojnie. Znam je zatem jedynie z przekazów i dokumentów. Mimo wyraźnych wysiłków - nie tyle cenzury, co pamętnikarzy - anty-semityzm jest na tym obrazie bardzo wyraźnie widoczny. Sądzi ć należy, że powsta ł on przede wszystkim jako odprysk nacjonalizmu - typowego dla narodów uzyskujących świeżo tożsamo ść. Należałby do tej kategorii zjawisk, co anty-polo-nizm Litwinów. Nie tłumaczy to jednak całości zjawiska. Anty-semityzm można z grubsza podzieli ć na: - instynktowny (widok lub zapach Żyda jest mi wstrętny) - wszczepiony (niech ęć do Żydów jest naśladownictwem obserwowanego w dzieciństwie odruchu starszych) - ekonomiczny (racjonalny: zajmuj ą najlepsze stanowiska i wyzyskuj ą nas) - narodowy (dla utrzymania czystości charakteru narodowe-go trzeba si ę od nich separowa ć) - kulturalny (jest to kultura niższa, oparta na wzajemnej adoracji) - barbarzyński (jest to kultura starsza, wyższa, bardziej wyrafinowana) - intelektualny (umysły raczej odtwórcze, pasożytujące na pomysłach innych) Dwa pierwsze motywy działaj ą na podświadomo ść. Pierw- szy (odruch bezwarunkowy) de facto nie istnieje i służy tylko do racjonalizacji motywu drugiego. Istniej ą bowiem całe społeczności nie przejawiające bezwarunkowego odruchu niechęci do Żydów. Tyczy to zreszt ą bardzo wielu form rasizmu. 3 Drugi jest faktem. Obrazowo rzec można, że jeśli pra-ojciec Lech skrzywi ł si ę z niechęci ą na widok starozakonnego -jego dzieci mog ą naśladowa ć ten gest do dzi ś. Dla jego utrzymania, a nawet wzmocnienia w kolejnych pokoleniach wystarczaj ą drobne motywaje: zapach cebuli u Żyda będzie pamiętany lepiej ni ż taki ż zapach u Polaka. Konkurent Żyd będzie wyraziściej wspominany (jeśli wygryz ł z posady lub zmusi ł do obniżenia cen w sklepiku) - bo istniejeju ż sztanca! Przypuść-my, że w awansie wyprzedziło nas kolejno trzech zielo-no-okich - nawet tego nie zauważymy, cho ć kolor oczu może by ć wyrazistszy ni ż kształt nosa. Ten anty-semityzm może istnie ć, choćby człowiek w ogóle w życiu nie widzia ł Żyda! Ludzkość bowiem potrafi myśle ć kategoriami abstrakcyjnymi. Do ść kuriozalnie egzystuje więc i obecnie w Polsce, stanowi nawet cz ęść naszego dziedzictwa kulturowego. W pewnym sensie nawet się pogłębia: dawniej człowiek nie lubi ł Żydów - ale przyjaźni ł si ę z Mojżeszem Zamościskierem i sypia ł z Sar ą Rotbaum. Dzi ś Żyd jest katego-ri ą abstrakcyjn ą i łatwiej na Żydów zwali ć win ę za np. niepowodzenie ekonomiczne. Trzeci motyw jest bardziej złożony. Składaj ą si ę na ń dwa elementy. Jeden omówi ę przy kolejnych punktach; drugi za ś nie ma nic wspólnego z ras ą. Używaj ą go ci sami nieudacznicy, którzy pomstuj ą na badylarzy i twierdz ą, że ajenci zarabiaj ą ich kosztem miliony; gdy wszakże zaproponowa ć, by sami zostali ajentami-zaczynaj ą si ę wykręca ć, twierdzi ć, że s ą za starzy, maj ą ważniejsze sprawy (np. zaopatrywanie ludności w okólniki zamiast świeżej marchewki) itd. Innymi słowy ludzie niezdolni, mający pretensje do całego świata. Ataki na Żydów s ą dla nich wygodnym samousprawiedliwieniem si ę; z tego samego po-wodu socjalizm właśnie w Polsce przyniós ł tak tragiczne owoce. Czwarty jest wysoce racjonalny - napisałbym nawet wy-myślny. W czystej formie nie jest on właściwie nawet anty-semityzmem. Prowadzi co najwyżej do apartheidu (ich kultura jest by ć może znakomita, ale trzymajmy si ę osobno).

3 4 Praktycznie jednak właśnie ta racjonalizacja pozwala z czys-tym umysłem dawa ć folgę podświadomej irracjonalnej nie-chęci - stąd ekscesy anty-żydowskie przybierały tak ostre formy na uniwersytetach, co tak dziwi zwolenników tezy o prymitywiźmie intelektualnym anty-semitów i zaniku an-ty-semityzmu w miar ę wzrostu wykształcenia społeczeństwa. Piąty jest bezwzględnie uzasadniony w części dotyczącej wzajemnej adoracji. Nie ma to jednak nic wspólnego z semityzmem! Prosz ę popatrze ć na rubryk ę Polacy na Świe-cie - facet, który zosta ł profesorem w Uniwersytecie na Gwadelupie, jest wychwalany pod niebiosa! Ba, publicyści narzekający na protekcjonizm u Żydów publicznie wyrzekaj ą, gdy rodak rodakowi za granicą takiej ż protekcji nie udzieli! Żydzi od tysięcy lat żyj ą w diasporze - i trudne warunki musiały u nich wykształci ć to, co wykształciły: du żą bystor ść i instynkt wzajemnej pomocy (będący zreszt ą, o ile wiem, w znacznej mierze mitem). Czy ich kultura jest niższa? Na miejscu naczelnika tiurmy, któremu Kuzniecow (ten porywacz samolo-tu w latach 70-tych) oświadczy ł Wyście jeszcze po drzewach chodzili, gdy Żyd leża ł na baranicy i myśla ł o Bogu nieco bym si ę wstrząsn ął - ale dyskusja nad niższości ą tak starej kultury jest doprawdy bezsensem - jej staro ść jest dowo-dem, że znakomicie umożliwia przetrwanie narodu. Motyw ostatni te ż jest po części uzasadniony. Bystro ść umysłu zazwyczaj okupowana jest głębi ą - niezależnie od rasy. Prymitywni anty-semici stalinowscy i hitlerowscy o wiele mądrzej zrobiliby, wskazując, że teoria Einsteina w gruncie rzeczy jest prostym wnioskem z filozofii Poincare ego i trans-formacji Lorentza - zamiast twierdzi ć, że jest ona niepraw-dziwa! Przypomina to wprawdzie chwalenie autora teorii gotowania oraz wynalazcy rury - natomiast zapomițania o facecie, którywpad ł na pomys ł, że rur ę można zjednego końca zasklepi ć i postawi ć na ogniu; ale czego toju ż nie robiono wtej dziedzinie! Nie dziwi ę si ę więc Żydom, że wzajemnie wychwalają mniejsze lub większe osiągnięcia członków swego narodu, i nie potępiam ich za to. Jest wszakże faktem, że bywa to dla 5 I innych irytujące - a dla zawodowców stanowi wręcz nieucz-ciw ą konkurencj ę ekonomiczn ą. Gdy w Assamie wybuchły rozruchy przeciwko Bengalczykom, to przecie ż z tego samego powodu: imigranci, wzajemnie si ę wspierając, zajęli najlepsze stanowiska. Tu nie mog ę pomin ąć mego konika. Anty-semityzm rośnie wraz z etatyzmem. Gdy każdy ma to, co zarobi lub odziedziczy - zawi ść jest ukryta: gdy jednostka uzyskuje możno ść skiero-wania państwowych pieniędzy do jednej lub drugiej kieszeni - zawi ść wypływa swobodnie na wierzch. Przypuśćmy, że urzędnik nazwiskiem Mościskier może-dla zbudowania szkoły - wywłaszczyć Kowalskiego albo Gołdbauma. Jak wiadomo w PRL koszt placu budowlanego by ł pięcio- dziesięciokrotnie wyższy od ceny płaconej oficjal-nie. Jeśli Mościskier wywłaszczy Goldbauma - narazi si ę na zarzut skrzywdzenia rodaka; jeśli wywłaszczy Kowalskiego-pojawi si ę antysemityzm. Ba! Mościskier może zada ć sobie wielki trud i obliczy ć, że w województwie jest 12 % Żydów i przy wywłaszczeniach skru-pulatnie pilnowa ć, by dotknęły ich one w takim- ż procencie. Nic mu to nie pomoże! Oskarżenia pozostan ą, a jedynym

4 realnym efektem będzie nie-optymalna lokalizacja, gdy ż kryte- właściciela gruntu przy rozmieszczaniu rium narodowości żłobków trudno uzna ć za rozsądne. W etatyźmie tworz ą się więc idealne warunki do pasożytowania - robi to półin- teligencja, w znacznej mierze żydowska. Usun ąć to podłoże może wyłącznie powrót do liberalnego kapitalizmu. Gdy kapitaliści żydowscy bogacili si ę w XIX wieku budując fabryki - nie odczuwali anty-semityzmu; gdy przez stosunki uzys-kiwali koncesje rządowe - i owszem! W skład polskiego anty-semityzmu wchodz ț te - i inne, niewymienione - motywacje. S ą one ze sob ą sprzeczne, co daje czasem wynik zadziwiający: narodowcy zwalczający Żydow w kraju chętnie zniszczyliby państwo Izrael, zamiast 6 marzy ć o wysłaniu wszystkich Żydów do Palestyny (a przecie ż ś.p. Roman Dmowski niewątpliwie wysłałby wojsko dla wspomagania Izraela przeciwko Arabom!). Z kolei Żydzi popełnili w ostatnim półwieczu ogromny błąd, stawiając na lewic ę - w złudzeniu, że anty-semityzm zniknie (tak było w programie!), a etatyzacja życia stworzy szanse dla ludzi o zbliżonym typie umysłowości. W rzeczywistości naród żydowski drogo zapłaci ł za to doświadczenie - zarówno klientela lewicy, jak i prawicy, okazała si ę by ć nastawiona anty-semicko; jedynie wolno-konkurencyjny kapitalizm, gdzie nikt przy zawieraniu interesu nie pyta o pochodzenie, a jedynie o zysk -jest ustrojem zapewniającym współżycie. Etatyzm-niezależnie od ideologicznego podkładu - prowadzi albo do anty-semityzmu, albo apartheidu (jak w feudaliźmie, gdzie Żydzi mieli odrębne prawa - w Polsce jak wida ć tak korzystne, że ściągali z całej Europy). Obecnie, tj. po 1968 roku realny (nie: psychologiczny) problem semicki w Polsce istnieje - ale w sensie ujemnym. To znaczy - pozostała próżnia po Żydach, którzy zostali wymor-dowani podczas wojny lub wyemigrowali. Kto pamięta po-ziom dowcipów politycznych przed Marcem i porówna go z obecnymi witzami zrozumie, o co chodzi. Po prostu brakuje nam inteligencji - a Żydzi stanowili dawniej (czy si ę to komu podoba, czy nie) znaczn ą jej cz ęść. Mam tu na myśli prawą inteligencj ę, ludzi takich jak np. Antoni Słonimski. Narodowcy twierdz ą wprawdzie - i mają racj ę - że w to miejsce wyrośnie nasza, swojska - tylko strasznie długie jest to czekanie w obecnych dziw warunkach społeczno-gospodar-czych... A i same warunki wzrostu s ą wysoce niezdrowe. Prawdziwy jest te ż zarzut narodowców, że właśnie błyskot-liwo ść Żydów pozwoliła im udawa ć, że w doktrynach typu Dia-Mat jest jaki ś głęboki sens. Faktem jest, że najgłupszy słuchacz obecnych wykładowców dialektyki jasno widzi, że jest to stek bzdur - dawna kadra umiała stwarza ć pozory... Jednakże ci sami ludzie, widząc zmian ę trendu światowego, w ciągu jednej nocy umieliby zmienić front i z ulg ą szerzyliby rozsądne poglądy - natomiast właśnie w środowisku np. 7 narodowców wyraźnie wida ć, że zdrowym poglądom nie musi niestety towarzyszy ć wysoki poziom intelektualny. Półinteligencja jest warstw ą dając ą si ę kupi ć - jest jednak warstw ą potrzebn ą. Kto na przykład (poza skrajnymi anarchis-tami i liberałami) nie potrzebuje bezideowych, a inteligentnych urzędników! (Nasi władcy ju ż zaczynaj ą zgłasza ć to zapot-rzebowanie, jednak jest to błędne koło: inteligentny urzędnik nie chce pracowa ć wśród sprzecznych przepisów - a nie ma komu ich zmieni ć, gdy ż ludzie inteligentni nie docieraj ą właśnie wskutek tego na szczyt hierarchii). Otó ż tej właśnie inteligencji i pół-inteligencji nam brakuje. Byli to - po-wtarzam - ze względów

5 historycznych bardzo często Żydzi (Ale w Katyniu i Sonder-akcjach wyniszczano planowo i aryjską inteligencj ę). Brakuje nam równie ż warstwy kupieckiej - cho ć to od-rodzi ć można w ciągu roku. Jednak z braku tradycji trudno Kowalskiemu zamieni ć wegetacj ę urzędnika na pozycj ę ajenta. Żydzi prędzej orzekliby, że pieniadzjestpienițdz i przestaliby przysparza ć rządowi kłopotu życiem za państwowe pieniądze - gdy tylko stwierdziliby, że s ą to pieniądze marne. Czy istnieje psychologiczny anty-semityzm? Jest to zjawis-ko, które trwa ć będzie wiele jeszcze pokole ń - gdy ż nie wyruguje si ę go zakazami. W gruncie rzeczy będzie on jednak coraz bardziej sprowadza ł si ę do opowiadania żydowskich kawałów - o ile nie zostanie sztucznie podsycony. Natomiast autentyczny, instynktowny antysemityzm znikn ąć musi po prostu z powodu zbyt wielkiej rzadkości Żydów w populacji. Jako przykład przytocz ę tu - cynicznie opublikowane- wspomnienia wyborów do przedwojennej Akademii Literatury w 1933 r. Sama instytucja jest najoczywiściej bzdurna - ale my zawsze wzorowaliśmy si ę na etatystycznej Francji, za jej wzorem postanowiono więc pisarzy usadzi ć na stołki. Roz- pisano ankiet ę wśród czytelników, jednak odpowiedzi wpły- nęło mało - a, co gorsze, nie były one zgodne z upodobaniami twórców ankiety. W szczególności publika nie doceniała sympatycznego skądinąd poety, Bolesława Leśmiana. Sfał- szowano więc wyniki ankiety! Czy fakt, że prawdziwe nazwis- 8 ko bajkopisarza brzmi Lesman odegra ł tu rol ę? Zapewne nie-ale cho ć cała sprawa jest śmieszna, wiele osób traktuje rozmaite akademie poważnie - i dezynwoltura, z jak ą opisuje ten incydent pamiętnikarka (te ż pochodzenia żydowskiego...) jest znakomitym pretekstem do wzniecenia anty- mistrzów semickich nastrojów wśród pióra. Sądz ę, że o pewnych problemach trzeba pisa ć i mówi ć otwarcie - by nie pozostawi ć ich na pastwę kanapowych plotek. Mówi si ę - a podsyca to umiejętnie sterowana propaganda - że wielkie zgęszczenie osób pochodzenia żydowskiego wystąpiło w okolicy KKS KOR. Wysoko cenię sobie inteligencj ę żydowsk ą - witam więc to z radości ą jako symptom bliskiego upadku obecnego reżimu. Gdyby mia ł on przed sob ą przyszło ść, osoby te strałyby si ę raczej o posady rządowe. Rozumowanie to nie jest posądzeniem o koniunk-turalizm - największ ą przyszło ść ma strategicznie rzecz biorąc doktryna mająca za sob ą rozsądek i uczciwo ść. Z drugiej strony w KORze razi mnie jego lewicowe od-chylenie. Po prostu nie jestem w stanie zrozumie ć, jakim cudem skompromitowane dziewiętnastowieczne idee socjali-styczne można serio propagowa ć w naszym kraju? Jednym wytłumaczeniem jest niewytłumaczalna sympatia Żydów dla tego kierunku. Pisz ę niewytłumaczalna (cho ć parędziesiąt wierszy uprzednio podawałem rozsądn ą motywacj ę) dlatego, że niektórzy bankierzy żydowscy finansowali nawet narodowy socjalizm! Natomiast świetnie rozumiem narodowców. Ludzie ci po prostu nie s ą w stanie sobie wyobrazi ć, że znakomite umysły- a byli wśród nich i lauraci Nobla! - potrafi ą proponowa ć tak szkodliwe rozwiązania społeczne, w czym popiera ich niemal jednogłośnie mediakracja *. Jedynym wytłumaczeniem jawi im si ę teoria spiskowa: tajemne siły (np. mędrcy Syjonu) chcą

6 zniszczy ć nasz ą cywilizacj ę. Jeśli nie jest to Żyd - to musi być mason. Przyzna ć trzeba, że taka teoria stanowi proste wyjaś- 9 nienie, dlaczego np. wybitny uczony całkiem dobrowolnie głosuje za urawniłowk ą - cho ć dziecko zrozumiałoby, że skutki społeczne i gospodarcze będ ą tragiczne. Wyjaśnienie rzeczywiste jest o wiele trudniejsze i bardziej złożone - nie tu jednak miejsce na rozważania historyczne. Kończ ę t ę gar ść uwag wyrażając przekonanie, że udawanie i ż antysemityzm jest całkiem irracjonalnym i nie ma ku niemu żadnych podstaw, jest - jak każde chowanie głowy w piasek - najgorszym sposobem podejścia do zaganienia. art. nie drukowany, odrzucony przez Bratniaka w 1978 r. * mediakracja - termin Philiona ( Mediacracy, NY,1975) CO NAS DZIELI? (list liberała do narodowców) Zastanówmy si ę - bez etykietek i demagogii - nad różnicami ideologii narodowej (w stylu propagowanym przez Samoobron ę ) i liberalnej (w sensie XIX-wiecznym - a nie zupełnego pobłażania występkom jednostek, co Wy nazywa-cie ideologi ą masonerii). Zacznijmy od tego, co nas łączy. Odrzucamy socjalizm, komunizm i kolektywizm. Odrzucamy etatyzm? My - tak. Chcemy t ę plag ę wykorzeni ć. Wy cytujecie wprawdzie Konecznego, przypisującego inklinacj ę ku.inge- we wszystkie dziedziny życia społecznego, gospodarczego, rodzinnego etc...wpływom żydowstwa - ale rencji państwa czy wolni jesteście od chęci wykorzystania aparatu państwa dla realizacji Waszych celów? Np. PRL prowadziła aktywną 10 polityk ę ateizacji - czy (w przekonaniu, z którymi gotowi jesteśmy si ę zgodzi ć, że podzielanie ideałów chrześcijańskich korzystne jest dla większości społeczeństwa polskiego) po ewentualnym zdobyciu władzy nie zechcecie - może nie przymusza ć, ale: delikatnie nakłania ć bodźcami ekonomicz-nymi ku wierze katolickiej? Podejrzewam, że tak. Zwracam przy tym uwag ę, że fenomen renesansu katolicyzmu zaistniał częściowo właśnie wskutek represji - natomiast przedwojenne aktywne popieranie Koś-cioła wzbudziło ku Niemu niech ęć. Dzi ś sam Kośció ł nie życzy sobie owego poparcia... Przykład Kościoła jest ważny, ale nie charakterystyczny. Czy nie chcielibyście popiera ć - powiedzmy - polski przemys ł w walce z kapitałem obcym? Np. drog ą ustanawiania ceł protekcyjnych? Ustalmy: nam te ż zależy na rozwoju polskiego przemysłu, ale wierzymy, że jedyną drog ą ku temu jest swobo-dna konkurencja z przemysłem światowym. Nie miejsce tu na dyskusję podstaw ekonomii, odwołam si ę do przykładu: dziec-ko najlepiej rośnie biegając - a nie dzięki

7 rozciąganiu na si łę! A że si ę przy tym wywraca i nabija sobie guza - trudno, to s ą właśn ie koszty rozwoj u! Łączy nas sprzeciw wobec anty-natalistycznej polityki pań-stwa. Wy jednak chyba chcielibyście zastąpi ć j ą aktywnymi działaniami na rzecz prokreacji, my natomiast wierzymy, że naród sam te sprawy znakomicie - jak zdrowy organizm-reguluje i wołamy: Łapy precz od rodziny! Łączy nas sprzeciw wobec morderstw popełnianych, a legalizowanych dzięki ustawie o przerywaniu ciąży. My wszakże sprzeciwiamy si ę im, gdy ż sądzimy, że jednostka ma prawo do ochrony swego życia - w szczególności tyczy to kobiet i dzieci od poczęcia do dojrzałości. Wam - pode-jrzewam - chodzi raczej o si łę narodu: masow ą rze ź niewinią-tek potępiacie, ale czy nie bylibyście skłonni zaakceptowa ć skały Tajgetu? Nie jestem pewien! Gdyby Was przekonano, że dzięki temu Naród będzie zdrowszy, prężniejszy...wiem, jes-teście katolikami - ale czy nie istnieją endecy-ateiści? Łączy nas sprzeciw wobec eutanazji - ale my raczej nie 11 mamy nic przeciwko temu, by lekarz (jak w Szwajcarii) móg ł choremu pragnącemu umrzeć zostawi ć trucizn ę. Nie tylko choremu zreszt ą. Jeśli przyznaje si ę dojrzałej jednostce prawo do życia i dysponowania nim - to konsekwentnie musi to by ć prawo do skończenia z nim. Sțdz ę, że w tej akurat sprawie głosy w obu obozach byłyby rozbite - wskazuj ę tylko na generaln ą tendencj ę! My wierzymy w wolny wybór jednostki, skrępowanej mini-malnymi tylko ograniczeniami (np. Nie zabijaj, Nie krad-nij ). Wierzymy te ż - i owszem! - w rozwój ludzkości. Jednak z naszego przynajmniej punktu widzenia - nie ma tu między nami różnicy, gdy ż rozwój ludzkości następować może tylko przez zdrowo rozwijające si ę narody, a zdrowy naród składa si ę z wolnych jednostek. Powtarzam: Wy możecie wymyśla ć nam od masonów, nie zmieni to faktu, że my nie widzimy tu żadnej sprzeczności. W teorii. A w praktyce? Gdyby np. Słowińcy, Kaszubi czy Łemkowie zaczęli domaga ć się-na wzór Basków - narodowej autonomii - zezwolilibyście na ni ą? My - w ramach federacji, z zabezpieczeniem strategi-cznych interesów państwa - tak. A Wy? Czy nie pragnęlibyś- cie ich spolonizowa ć? Tylko - kto tu jest wtedy wyznawc ą idei narodowej? Czy nie awansujecie wówczas na państwow-ców-szowinistów? My jesteśmy konsekwentnie antyetatys-tami - ale w silne państwo wierzymy. Używa ć jego potęgi chcemy jednak raczej wobec wrogów zewnętrznych oraz w służbie owego podstawowego prawa i porządku. By ć może niektóre z tych supozycji s ą krzywdzącymi Was insynuacjami. Z góry przepraszam - ale podstawow ą zasad ą polityki jest szczere ukazanie celów. Bardzo dobrze więc byłoby, gdyby opinia publiczna mogła zapozna ć si ę z auto-rytatywnym wyjaśnieniem Waszego stanowiska w w/w kwes- tiach. Dla nas jest to tym ważniejsze, że poza nimi różnice naszych programów s ą raczej niewielkie... (Zeszyty Prawica-Liberalizm-Konserwatyzm 1979 r.) PRAWICA, CENTRUM P. JACEK KUROŃ List Otwarty p. Kuronia pozostawia czytelnika w nie-świadomości: materii pomieszanie z konieczności rzutowało i na odpowiedzi zespołu redakcji Bratniaka - kilka spraw zasadniczych prosi si ę więc o wyjaśnienie.

8 Pojęcia lewicy i prawicy, skorumpowane nowo-mow ą, trac ą w powszechnej świadomości społeczny sens. Funkc-jonuje jedynie syndrom cech przypisywanych lewicowemu ethosowi. Skutki upowszechnienia tego ethosu s ą społecznie doniosłe - warto więc, by Autor wyjaśni ł, na ile zgodne z nim s ą Jego poglądy. Dedukcja z Jego Zasad Ideowych może bowiem okaza ć si ę zawodn ą; równie ż one cierpi ą na brak spójności wynikający- mym zdaniem -z ewolucji poglądów Autora. Z przykrości ą stwierdzam, że poziom ścisłości dyskusji społecznych jest - niezależnie od środowiska - bardzo niski. Efektowana demagogia i uproszczenia zabijające problem... W tym stanie rzeczy trudno dziwi ć si ę konkluzjom Autora, i ż racja może by ć po obu stronach. Jest to nic innego, jak przyznanie si ę do logicznej bezradności. Przykład: można wiele miesięcy dyskutowa ć, czy dobro Narodu winno by ć ważniejsze od dobra Jednostki. Jednak chwila refleksji, i ż zdrowa jednostka dzi ś to zdrowy naród jutro i odwrotnie: silny naród dzi ś to usatysfakcjonowanie jednostki jutro - pozwala ujrze ć zagadnienie nie jako spór między Narodowcem a Masonem, lecz o wiele głębiej. Powiedzmy inaczej: prasa codzienna bardzo lubi psioczy ć na motorniczych zamykających pasażerowi drzwi przed nosem i ruszających z przystanku. Czy komunikacja jest dla pasażera, czy pasażer dla komunikacji? - grzmi nieodmiennie retorycz-ne pytanie. Zagadnienie jest absurdalne w swym demagogiźmie: w dobrze działającej komunikacji motorniczy ma rusza ć w do kładnie określonej sekundzie nie dla dobra Komunikacji lecz w interesie innych jednostek kwadransami wyczekujących na opóźnione pojazdy. Jest to dokładnie ten sam problem: dobro tej oto staruszki, któr ą akurat widzimy podbiegając ą do przy-stanku vs. dobro dziesiątków tysięcy, których na razie nie wida ć. Wróćmy do poprzedniego problemu, który narodowcom można teraz przedstawi ć jako wybór między dobrem Narodu dzi ś a dobrem Narodu jutro - za ś Masonowi zamieniając odpowienio Naród na Jednostk ę. Oba ujęcia s ą formalnie poprawne i w ramach obu można doj ść do poprawnych rozwiąza ń - spór ideologiczny jest tu nieistotny. Kłopot w tym, że terminologia narodowa jest po prostu łatwiejsza w użyciu, bardziej adekwatna do problemu. Lewiś - zazwyczaj ethos lewicowy właściwy jest kobie- cowcy za tom, dzieciom, humanistom itp., myślącym raczej sercem ni ż rozumem, istotom - maj ą kłopot w ustawieniu proporcji; jednostka będąca aktualnie w polu widzenia przesłania im cały świat. Jest to stanowisko dobre w życiu jednostkowym, ale nie w kierowaniu państwem - i dlatego w wyniku ewolucji przeżyły społeczeństwa powierzające rządy dojrzałym męż-czyznom. Przykład: lewicowiec będzie występowa ł przeciwko budo- wie elektrowni atomowej, gdyi gro żą wypadkiem. To, że statystycznie licząc, w elektrowniach klasycznych i przy wydo-bywaniu dla nich węgla ginie pięć razy tyle osób - zupełnie umyka jego uwadze i trudno go o tym przekona ć: w ostatecz-ności oświadczy, że cała statystyka, to jedno wielkie oszust-wo, ie jeśli mnie żona nie zdradza - a sąsiada dwa razy na tydzie ń - to... itd. - że, jednym słowem, wszystko można udowodni ć. Na takie dictum można wzrusza ć ramionami i wyrazi ć żal, i ż demokracja zmusza do wyjaśnie ń na poziomie siódmej klasy szkoły podstawowej. Pan Kuro ń - zalecając kompromisy - proponuje realizację programów wszystkich stronnictw politycznych. Rozumiał- bym, gdyby z propozycj ą tak ą wystąpiła gospodyni przyjęcia,

9 na którym powaśnieni adwersarze braliby si ę za łby- chóralny 14 śmiech rozładowałby niewątpliwie atmosfer ę. Ale w poważnej dyskusji? Czy kompromisy s ą niemożliwe? To zależy. Ni ț sposób wyobrazi ć sobie kompromisu między zwolennikami lewo-i prawostronnego ruchu drogowego (a może w dni parzyste jeździ ć lew ą, a w parzyste praw ą stron ę?). Czasem s ą koniecz-ne: nie można stopy inwestycji ustawi ć tak, by obywatele dzi ś zmarli z głodu, ani tak, by przeżerali cały dochód narodowy. Tu nie jest potrzebna doktryna - lecz zdrowy rozsądek i wyczucie sytuacji. W takim sensie lewicowiec, z reguły wyczuciem aktualnych potrzeb obdarzony, jest w rządzie cennym part-nerem. Ale - w moim przekonaniu - nie powinien by ć niczym więcej. Oto inny przykład nieporozumie ń (z omówienia książki Wasiutyńskiego): interes ludzkości ważniejszy jest od in-teresu państwa. Ta teza ma pono ć charakteryzowa ć ethos masoński. Nie miejsce tu na dłuższy wykład i proponuj ę Czytelnikom samodzielne przemyślenie tezy W interesie ludz-kości leży istnienie zdrowych odrębych narodów. Jako punkt wyjścia zalecam biologiczne wyradzanie si ę jednolitych popu-lacji. Jeśli ta teza jest prawdziwa, to ów punkt charakterystyki po prostu traci sens. Podobnie i polemiczne zdanie Kuronia Program zwrócony przeciwko innej narodowości jest antylu-dzki, a więc głęboko niemoralny i to wystarczy aby go zdyskwalifikowa ć bez względu na jego polityczne zalety, mimo a ż dwóch (!) klasycznych błędów non sequitur, nie może by ć uznane za fałszywe, gdy ż jest po prostu bez realnego sensu - niezależnie od tego, czy antyludzki rozumie ć jako zwrócony przeciwko człowiekowi czy...ludzkości! Oto jak nieprecyzyjne stwierdzenie wywołuje nieprecyzyjn ą re-plik ę! Nie rozumiem te ż odpowiedzi p. Halla: W dzisiejszym świecie uniwersalizm wci ąż j e s z c z e (podkr.j R ) budowany jest przede wszystkim w narodach i przez narody. Dlacze- uniwer- go jeszcze??? Czy Autor nie widzi, jak zagrożenie salizmem wywołuje reakcj ę narodów - nawet tak wydawało- 15 I by sig pogrzebanych jak Jurajczycy lub Walijczycy? Kto jak kto, ale p. Kuro ń po przejściu przez Dia-Mat-His powinien dostrzega ć to zjawisko. Właśnie naród - a nie państwo -jest najwyżs żą form ą organizacji społecznej. P. Hall nie pomyli ł si ę i p. Kuro ń niepotrzebnie go poprawia. By ć może myli mu si ę organizacja formalna z nieformaln ą. Jednak w najbardziej formalnej or-ganizacji więcej - daleko więcej - zachowań generowanych jest niepisanym zwyczajem ni ż formalnym regulaminem, wię-cej informacji przechodzi kanałami nieformalnymi ni ż na urzędowych druczkach. Jeśli Pan nawiązuje znajomo ść z kobiet ą, czy więcej wagi przywiązuje Pan do słów, czy do wyrazu oczy, kąta ułożenia głowy, tonu głosu, pozycji ciała? No właśnie - a ta postawa generowana jest zwyczajami narodowymi i środowiskowymi. Równie ż ryarodowym chyba urazem generowana jest reakcja p. Halla na wymienienie jednym tchem nazwiska Józefa Kępy i Leszka Moczulskiego (cytat luźny). U licha, nawet Jezus Chrystus i Adolf Hitler mieli na pewne sprawy wspólne poglądy (np. jaroszostwo) i nie ma w tym nic ubliżającego!

10 Na zakończenie sprawa centralna. Pojęcia narodowca i prawicowca s ą całkiem odrębne i łączy je jedno: oba używane s ą z całkowitym brakiem jednoznaczności. W Polsce zawiniła ewolucja poglądów Romana Dmowskiego, który pod koniec życia nie widząc możliwości przekonania większości do zdrowych poglądów z rozpaczy chyba postawi ł na dokład- nie przeciwn ą kart ę: zamiast populizmu, elitarny faszyzm korporacyjny. By ć może, gdyby wiedzia ł, że w 1978 roku Kalifornia w d e m o k r a t y c z n y m głosowanu odrzuci su-per-socjalne idee, wytrwałby w swych liberalnych przekona-niach. Wówczas jednak wiedza społeczna była własności ą elity naukowców. To samo nieporozumienie tyczy polityki zagranicznej. Ze szkolarskiego punktu widzenia jedynie federacyjna koncepcja Piłsudskiego zasługuje na miano narodowej ; aneksjonizm, negujący prawa innych narodów, jest zupełnie czym innym. Z powodów mogących interesowa ć ju ż tylko badacza krętych 16 szlaków myśli ludzkiej akurat t ę koncepcj ę przyjęli wodzowie grupy zwącej si ę Narodową Demokracj ą; nie ma powodu, by obowiązywało to dzi ś człowieka, pragnącego zwa ć si ę naro- dowcem! Hitler by ł nacjonalist ą żądając Sudetów, Górnej Adygi i Gdańska - gdy zrezygnowa ł z Adygi, a zaj ął Czechy i Morawy, by ł ju ż tylko zaborc ą. Podobnie z prawic ą. Na jej ethos składaj ą si ę: poszano-wanie Prawa i dążno ść do skupienia dyspozycji w elicie. Lewicowiec domaga si ę równego głosu dla kucharki i profeso-ra uniwersytetu oraz uwzględnienia dobra społecznego przed liter ą prawa. Sądz ę, że w walce paragraf dopuszczający odejście od przepisów na rzecz owego mniemanego dobra p. Kuro ń byłby po tej samej stronie barykady, co reżimowi prawnicy. Tamże zapewne znalazłaby si ę cz ęść duchowieńst- wa... Czy w tej sprawie możliwy jest kompromis? To zależy. W prawie karnym - tak (niczym innym nie jest instytucja łaski, amnestii i nadzwyczajnego złagodzenia kary). Do pewnego, rzecz jasna, stopnia i nie na niekorzy ść przestępcy. W prawie cywilnym - absolutnie nie - z tych samych powodów, dla jakich nie wolno zmienia ć regu ł gry w szachy w trakcie partii, cho ć, by ć może, słuszniejsze byłoby, by hetman móg ł skaka ć jak konik! Możliwy jest te ż kompromis w sprawie pierwszej: kucharka może mie ć 0,9 (0,5 lub 0,1) głosu profesora uniwersytetu. Takie systemy (np. kurialny w Galicji) istniały i sprawowały si ę wcale nieźle. Na szczęście do swego Listu Otwartego p. Kuro ń zdąży ł dopisa ć zdania świadczące, że mimo wszystko odróżnia Prawi-c ę typu Ligi Narodowej od Prawicy typu Obozu Narodo-wo-Radykalnego (cho ć liberalizm starej endecji umieszcza w cudzysłowie...). Postawmy jednak kropk ę nad i: między tymi ideologiami zionie przepa ść o wiele większa ni ż między socjaliz-mem a chadecj ą lub między naszym feudalizmem państwowym (od chwili, gdy przedsiębiorstwa zamiast sprzedaży wymieniaj ą swoje towary i usługi, nasz ustrój przesta ł by ć kapitalizmem państwowym), a nazi- klerykalizmem Hlinki lub Piaseckiego. 17 I, I; ț Ten typ Prawicy dzieli od Lewicy sposób, w jaki chcą użytkowa ć potęg ę państwa względem obywateli. Jest to

11 jednak różnica drobna wobec stanowiska reprezentowanego w różnych wersjach przez liberałów (ale nie tych, co za prze-stępstwa głaszcz ą po głowie, lecz klasycznych: żądających ograniczenia praw i ścisłego ich przestrzegania), anarchistów i radykałów - tych, jednym słowem, którzy wierz ą, że Kowalski lepiej od urzędnika wie, co mu do szczęścia potrzebne i sam powinien decydowa ć, na co winny i ść jego pieniądze. Szcząt-kowa administracja, silna armia i - by ć może -cz ęść kosztów infrasturuktury - i to ju ż winien by ć koniec podatków. To stanowisko nie mieści si ę w schemacie: Lewica-Prawi-ca-Centrum. Jednak sposób myślenia szkoły z Chicago, u-wieńczony Noblem dla p. prof. Friedmana, upowszechnia si ę w świecie: Korea, Hong-Kong, Singapur, Cejlon, Chile, USA, Indie, Wlk. Brytania - oto początki tryumfalnego pochodu tych idei przez świat. Indywidualny przedsiębiorca, rzemieśl-nik, robotnik, a nie monopol, wszystko jedno jaki: państwowy, prywatny czy zwițzkowy: oto przyszło ść świata na najbliższe dziesięciolecia. Koło historii obróciło si ę po raz który ś ju ż z rzędu i problem polega obecnie na tym, czy zdołamy u-świadomi ć o tym ludzi tak, by przyjęcie tej formy gospodarki odbyło si ę z takim entuzjazmem jak w XIX-wiecznej Ameryce czy te ż jak w Chile, gdzie w odpowiedzi na skompromitowan ą lewicowo ść Allende p. gen. Pinochet wprowadza liberalizm-si łą! Nie łudźmy si ę - nasza zjednoczona i robotnicza te ż z chęcia chwyciłaby wiatr w żagle - o ile jednak zdolna jest do przerzucania si ę cynicznie od lewicy do prawicy i na odwrót, to ta forma ustroju jest poza jej zasięgiem, gdy ż wymaga rozmon-towania całego aparatu partyjnego i prawie całej administracji. Nawet najbardziej dalekowzroczni ideolodzy padn ą w walce z własnymi aparatczykami (jeśli w ogóle s ą tacy w PZPRze). Oni jednak stawiaj ą opór nie z pozycji. ideowych, lecz dla interesu. Stanowi ą typowe centrum, bagno, balansując między lewic ą i prawic ą, starajțc si ę (podobnie jak sanacja) unika ć skrajności. Natomiast p. Kuro ń reprezentuje ideologi ę i gotówjest nadal zaludnia ć Polsk ę urzędnikami przydzielający- 18 mi ulgowe wczasy, ulgowe żłobki i tym podobne dobrodziejst-wa (za pieniądze ukradzione uprzednio po cichu robotnikowi). Może to by ć ponętne dla ćwierć-inteligenta marzącego o karierze czynownika - dla mnie p. Kuro ń, niezależnie od osobistej sympatii, zgodności poglądów co do potrzeby plura-lizmu etc., pozostaje ideowym przeciwnikiem. Jeśli za ś ten program przypomina mu (niesłusznie!) co ś, co go niepokoi, to proponuj ę by zastanowi ł si ę jeszcze: czy przypadkiem nie myli etykiety z zawartości ą. Jeśli i ta refleksja nie pomoże - nic na to nie poradz ę. JR - używałem pseudonimu Janusz Ryszard,.Bratniak 1979 NARÓD I PAŃSTWO W szkicu: Teoria Narodowości Jan Emeryk Edward von Dalberg, katolicki myśliciel lepiej znany jako lord Acton of Aldenham, napisa ł: To, by narodowo ść stanowiła państwo, jest przeciwne naturze nowoczesnej cywilizacji (Wiara i Wolno ść, Warszawa 1985, s. 30). Teza ta szokuje dzisiejszego czytelnika, który przywyk ł by ł do frazesów z epoki Woodrow Wilsona o wkraczaniu w epok ę państw narodowych. Nale żą te frazesy do złudze ń i mitów tak bezlitośnie demaskowanych przez Romana Dmow-skiego w Jego Myślach Nowoczesnego Polaka. Najlepiej nam smakuj ą sądy, którym rzeczywisto ść zadaje kłam na każdym kroku. Jeśli bowiem rozejrze ć si ę po świecie, to łatwo si ę przeko-na ć, że państw narodowych prawie nie ma; można je policzy ć na palcach! Przede wszystkim nie jest narodowym żadne z nowo po- państw Afryki, gdzie sztuczne granice przecinają wstających

12 si ę z naturalnymi etnicznymi i - UWAGA! - istnieje wyraźny 19 zakaz uznawania racji narodowych, przyjęty przez wszystkie Argentynie czuje si ę swobodniej, niż Wielkopolanin na Pod- państwa - podobnie jak w dyplomacji Austro-Węgier istnia ł lasiu. zakaz podejmowania dyskusji na tematy narodowe. Nie s ą Każdy naród - podobnie jak gatunek - ma swoje centrum, narodowymi państwa Ameryki Północnej: przy najlepszych swój rdze ń. Oprócz tego ma on swoje obrzeża, gdzie jego chęciach trudno uzna ć za członków jednego narodu Murzyna właściwy charakter jest słabszy, gdzie miesza si ę z innymi z Missouri i Kantończyka z Chinatown lub Eskimosa z Alaski. Z narodami gdzie podlega zmianom... Te właśnie obrzeża są kolei Latynosi podzielili si ę na państwa do ść sztucznie - i często kulturowo najbardziej płodne, ale gdyby zginęło owo narody dopiero zaczynaj ą si ę tam wytwarza ć; wyjątkiem jądro zginąłby i naród; i jedno i drugie jest niezbędnie byłaby Brazylia, gdyby nie to, że sami Brazylijczycy z dum ą potrzebne: jądro, do stabilizacji, kresy do wprowadzania zmian podkreślaj ą, że stanowi ą państwo nie tylko wielonarodowe, i eksperymentowania nie szkodzącego centrum, które może te lecz i wielorasowe. W Azji za państwa narodowe można od modyfikacje przyj ąć lub zignorowa ć. biedy uzna ć Japoni ę, Syjam, Kambod żę Izrael (gdy ż mniej- Słowo państwo należy zdecydowanie odróżnia ć od an- szo ść arabska nie ma pełni praw politycznych) oraz Turcj ę. gielskiego the state. State - to aparat państwa: legis- Wreszcie w Europie mamy Węgry, Portugali ę, Włochy, po latura, judykatura i administracja. Brytyjczyk żyje w kraju, części Francj ę, Holandi ę - i, niestety, Polsk ę. Zapewne da si ę a nie w państwie! Do państwa należy budynek ministerst- tu doliczy ć takie nacje, jak Luxemburczycy, Bhutańczycy lub wa i koszary - ale ju ż ulica w mieście jest komunalna! Samoańczycy - ale nie byłbym tego pewien. W związku z tym Anglosasi na ogó ł przez nationality Takie wyliczenie wręcz wymaga wyjaśnienia: Co należy rozumiej ą przynależno ść - w naszym sensie - państwow ą: uważa ć za naród? s ą mieszkańcami kraju, a obywatelami bywaj ą tylko przy Dokładnej definicji - jak zawsze, poza matematyk ą - wyborach (Brytyjczykjestzresztąpoddanym Królowej- Bri-

13 poda ć si ę nie da. Przede wszystkim trzeba powiedzie ć, że - tish subject - a nie citizen, obywatelem!). przynajmniej w języku polskim - narodowo ść i obywatel- Po polsku przez państwo rozumie się raczej aparat wraz stwo państwa to dwie różne rzeczy. Takie rozróżnienie z obsługiwanym przeze ń terytorium i jego mieszkańcami, figuruje na szczęście nawet w oficjalnych kwestionariuszach mającymi pewne prawa i obowiązki polityczne. Ta różnica - a gdyby nie istniało, to cały ten artyku ł nie miałby, rzecz poj ęć nie prowadzi zazwyczaj do nieporozumie ń - i w tekście jasna, sensu. Naród stanowi pewn ą wspólnot ę kulturow ą, a jako państwo będ ę czasem po angielsku określa ł sam zatem powiązan ą przede wszystkim językiem. aparat, by uwyraźni ć tytułowy temat. Z ca łą stanowczości ą podkreślam, że - tak jak między Wypadki, gdy narody tworz ą państwa, zdarzaj ą si ę gdyż populacjami biologicznymi - granice między narodami nie s ą państwem jedno-narodowym łatwiej jest administrowa ć. Czę- ostre. Narody pączkuj ą, mutuj ą, przechodz ą specjacj ę. Podob- sto te ż na bazie państw wytwarzają si ę narody - jak wspo- nie istniej ą np. dwa odrębne gatunki zięb, fizycznie identyczne mniałem będziemy ten proces obserwowa ć przez paręset lat - ale nie krzyżujące si ę, gdy ż... maj ą odmienn ą pie śń miłosn ą! w Ameryce Łacińskiej. Dlaczego jednak państwa narodowe są Z czasem zapewne w obydwu gatunkach rozwin ą si ę inne tak ą rzadkości ą? różnice. Gdy zatem Australijczykowi będzie równie trudno Przyczyna jest zasadnicza: państwo i naród to dwa osobne poderwa ć Angielk ę jak Niemcowi, to powiem, że specjacja byty, pełniące odrębn ą funkcj ę, mające zupełnie inne potrzeby Australijczyków w odrębny naród została zakończona. Chwi- i inny charakter. lowo trwa. Natomiast Kolumbijczyk - choćby i patriota - w Naród jest jednostk ą naturaln ą, a więc nieostr ą; np. można 20 czu ć si ę w ¼ Francuzem. Naród, jak każdy byt dąży do ekspansji. Jednak ekspansja ta nie ma nic wspólnego z wojn ą! Od ćwier ć wieku obserwujemy np. inwazj ę na Polsk ę turec-kich synogarlic, które w niektórych miastach wypieraj ą swojs-kie gołębie. Mimo to nikt chyba nie widział synogarlicy tłukącej gołębia. Podobnie było np. z granic ą między Królest-wem Polskim a Cesarstwem Niemieckim, która po ustabilizo-waniu si ę była jedn ą z najspokojniejszych granic przez 500 lat! Tym niemniej przez ni ą szed ł nie planowany ani nie kierowany przez nikogo (na szczęście Cesarstwo było całkowicie zdecen-tralizowane) Drang nach Osten, przynoszący na te tereny zachodni ą kultur ę - a potem z kolei zacz ął si ę Ostflucht: całkiem możliwe, że bez wysiedleń po II wojnie światowej za 200 lat liczba Niemców na ich kresach wschodnich byłaby minimalna. Nikt przy tym takich przemieszcze ń nie rozpatruje w kategoriach agresji: czy przybycie do

14 Krakowa Wita Stwosza (Stuosa? Stossa?) to była agresja na Polsk ę - czy ob-rabowanie Niemiec z utalentowanego rzeźbiarza? Prosz ę zauważy ć, że gdy dzi ś Polacy emigruj ą do R FN to nie przychodzi nam do głowy, że jest to polska agresja na Niemcy ; traktujemy to raczej jako osłabienie Polski (co raz jeszcze wskazuje, że myślenie państwowe dominuje u nas obețnie nad narodowym ). Kultury narodowe mog ą najspokojniej w świecie ży ć przez stulecia obok siebie, we wzajemnym przemieszaniu lub w pe-wnym wyodrębnieniu. Mog ą sie te ż na obrzeżach miesza ć i zapładnia ć. Konkurencja różnych zasad etycznych przynosi takie same skutki jak walka synogarlic z gołębiami: zwycięża lepszy. Z tym, że ludzie, jako obdarzeni świadomości ą, potrafi ą dostrzegać zalety innych kultur - i adaptowa ć je, przy-wracając równowag ę. Nie zawsze tak si ę dzieje: niektóre narody pomalutku wymieraj ą (przed 10 laty umar ł np. ostatni Dalmatyńczyk - a nikt nie upar ł się ich wybija ć) - inne za ś powoli si ę tworz ą; tak, jak to w życiu... Nie widzimy tego, gdy ż proces ten trwa powoli: przez wiele pokole ń. Zupełnie inaczej wygląda konkurencja państw. Państwo ostro wyodrębnia zarówno swoje terytorium, jak kompetencje 22 i obywateli. W państwie nie rozważa si ę kwestii etycznych - lecz liter ę prawa. Konsekwencj ą tej ostrości jest równie ż to, i ż ewentualny konflikt jest zazwyczaj zbrojny i krwawy. Zaznaczam w tym miejscu, że tradycyjnie wojn ę tak ą wiodły ze sob ą wyłącznie aparaty państwowe, tj. władcy i ich najemni żołnierze. Poddanych to w ogóle nie obchodziło - chyba że nieprzyjaciel wdar ł si ę na terytorium, którego nie zamierza ł zawłaszczy ć: wówczas pozwalano żołnierzom gwałci ć, mor-dowa ć i rabowa ć. Po skończonej wojnie państwa układały si ę między sobą- i poddani ewentualnie zwalniani byli z przysię-gi jednemu władcy, a składali j ą drugiemu. * * * Pora na ukazanie wzajemnego stosunku państw i narodów. Który ś z marksistów zdefiniowa ł państwo jako aparat ucisku. Może nieco lepiej byłoby uży ć tu słowa: pasożyt. Państwo czerpie wszelkie soki żywotne ze społeczności, którymi włada - a samo w sobie jest całkowicie jałowe i nietwórcze. Błędem byłoby jednak sądzi ć, że istnienie państwa musi być dla społeczności szkodliwe. Na przykład szkielet człowieka też jest nietwórczy i wymaga zasilania przez aktywne komórki - jednak jest bardzo potrzebny. Równie ż rozmaite gatunki współżyj ą ze sob ą pasożytniczo - np. rybka pilot z wielo-rybem - i jest to dla wieloryba bardzo korzystny układ! Nieszczęście powstaje wówczas, gdy interes państwa za-czyna si ę - jak mawiaj ą marksiści - alienowa ć. Gdyby mój szkielet zacz ął domaga ć si ę coraz więcej kości, a potem tarczek kostnych ( dla ochrony mego ciała przed wrogiem ) - to w końcu nie mógłbym go unie ść. Co ś podobnego obser-wujemy we współczesnej ewolucji państw: wysysaj ą one w swoim egoistycznym interesie większo ść soków ze społe-czeństwa. Z kolei sprawne, nie nadmiernie rozbudowane, państwo zapewnia swemu społeczeństwu - w więc i narodowi, narodom, lub fragmentom narodów - lepsze warunki życia, narzucając sprawn ą jego organizacj ę i ochron ę zewnętrzn ą. 23

15 Ochronę-to prawda - nie przed innymi narodami, lecz przed państwami. Na tej podstawie anarchiści i kosmopolici próbo-wali przeczy ć roli państw, postulując zastąpienie ich jednym, światowym - lub te ż żadnym. Byłby to poważny błąd. Wybitny teoretyk z Kalifornii, zbliżony zreszt ą do anarchiz-mu, p. prof. Robert Nozick, w Swej pracy Anarchia, Państwo i Utopia przekonująco wywodzi, że powstawanie państw terytorialnych jest procesem naturalnym i nieuniknionym. 0 ich użyteczności dla rozwoju decyduje - moim zdaniem - argument, że tylko wielo ść państw o różnych systemach gwarantuje konkurencj ę; państwo musi walczy ć równie ż o do-bro swych podopiecznych, gdy ż boi si ę ich utraci ć - a poza tym żaden rozsądny pasożyt nie dopuszcza do nadmiernego osłabienia swego żywiciela. Przed przejściem do analizy niebezpieczeństw wynikają-cych z pomieszania idei państwowej z narodow ą raz jeszcze zilustruj ę ich różnic ę. Na dyskusji zorganizowanej przez ks. Józefa Maja z war-szawskiej parafii św. Katarzyny nt. dziejów Litwy p. prof. Henryk Samsonowicz bardzo energicznie odrzuci ł przedsta-wion ą tu terminologi ę - i w Swym zaperzeniu gotów by ł zaakceptowa ć wszelkie nonsensy terminologii państwowej. Twierdzi ł np., że w wieku XIV przez naród polski rozumieć należy wyłącznie wąsk ą grup ę dworzan, mających świado- mo ść narodow ą!!! Jeśli pomin ąć ju ż zdumiewający u his- cie obywatelstwa państwa ; było si ę poddanym Korony toryka anachronizm (wówczas raczej nie funkcjonowało poję- - i jej ślubowało si ę posłuszeństwo) to jasnym jest, że p. Profesorowi chodziło o świadomo ść państwow ą. P. prof. Samsonowicz konsekwentnie mówi ł o narodzie belgijskim - có ż, kiedy akurat nazajutrz gazety doniosły o poważnych tarciach na tle narodowym w Brukseli... Spór, oczywiście, dotyczy słów, a nie faktów - i kłopot tylko w tym, że po przyjęciu terminologii p. Samsonowicza owych tar ć w Królest-wie B e I g ó w (sic!) nie ma jak nazwa ć? Bójki plemienne? Jeszczejedna ilustracja. Państwo Krzyżaków przywędrowa-ło na Pomorze w postaci parudziesięciu rycerzy-zakonników. (W dobie największego rozkwitu owo państwo nie liczyło ich więcej ni ż 1000!). Państwo to było ide ą organizacji życia, systemu praw i hierarchii, która okazała si ę bardzo żywotna (do chwili wyczerpania si ę jej racji bytu, tj. pogan-sąsiadów). Narodowo natomiast ponad 60% owych rycerzy było Nie- mcami (byli wśród nich i Polacy - ale nikomu nie przy- ć ich o zdrad ę sprawy narodowej chodziło do głowy oskarża jeśli walczyli przeciwko Jagiellonom pod Grunwaldem!) i nie tylko język, ale i obyczaj Zakonu by ł niemiecki. Co w niczym nie znieniało faktu, że Cesarstwo Niemieckie było w sporze Zakonu z Polsk ą całkowicie neutralne. Tak więc legendarny Eneasz móg ł założy ć Rzym, a Pizarro, gdybyzdradzi ł by ł Króla Hiszpanii, mógłby na miejscu państwa Inków założy ć inne. Takie nowe państwo mogłoby prospero- wa ć przy identycznym składzie ludnościowym i narodowym jak państwo Inków (sam Pizarro i towarzysze mogliby w rok po

16 jego ustanowieniu umrze ć na osp ę) - ale byłoby to inne państwo. Zupełnie słusznie Karol de Gaulle wprowadzając now ą konstytucj ę ogłosi ł we Francji obalenie IV Republiki i powołanie V-tej!! Hymn, sztandar, terytorium, ludno ść i god- ło pozostały bez zmian - ale państwo było inne. Bo państwo - to sposób organizacji. Z powyższego wynika, że obalenie państwa i zastąpienie go innym może by ć dla społeczeństwa korzystne lub niekorzyst-ne. Dlatego jestem zdecydowanym przeciwnikiem utrzymy-wania kary śmierci za zdrad ę państwa (nazywan ą tradycyjnie zdrad ą stanu ). Natomiast pojęcie zdrady interesu narodo-wego uważam za trudne do zdefiniowania - np. wyjazd do Niemiec, wmówienie dzieciom, że nigdy nie były Polakami, a Polacy to obrzydliwy naród? - i kwalifikujące si ę najwyżej do odmowy podawania ręki i przyjmowania w polskim towa-rzystw i e. Po tych roztrząsaniach pora na konkluzje. Uważny Czytelnik bowiem spostrzeg ł na pewno, że z wyodrębnienia istot państ- wa i narodu nie wynika, że nie mog ą si ę one pokrywa ć. Na przykład czym innym jest dom jako budynek, a czym innym dom jako siedlisko rodziny - a mimo to właśnie w Anglii, gdzie istniej ą na to odrębne słowa, ogromna większo ść domów rodzinnych znajduje si ę w domkach jedno- lub dwurodzinnych. Byłoby całkiem naturalne, gdyby podobnie państwa tworzyły si ę na podstawach narodowych, jak tego domaga ł si ę Adolf Hitler, ziejący nienawiści ą do swojego państwa - tj. Austro-Węgier - za zdecydowane negowanie tej plemiennej zasady. Otó ż nie - gdy ż istot ą państwa jest konkurencja z innymi. Czynnikami w tej konkurencji jest ludno ść, narodowość - i geopolityka. Aby konkurencja była efektywna, państwa niezdolne do życia powinny być pochłaniane przez inne lub te ż pączkowa ć w inne (tak, jak państwo Aleksandra Wielkiego rozpadło si ę na liczne monarchie). Wzrost lub kurczenie si ę państwa zależy od wielu czynników i byłoby niedopuszczalnym ograniczanie tej konkurencji; a tak by było gdyby sprawy narodowe były barier ą nieprzekraczal-n ą! Có ż stąd, że istnieje sobie gdzie ś naród, całkiem zwarty, spoisty i w pełni dojrzały - gdy warunki zewnętrzne nie pozwalaj ą skonstruowa ć stabilnego układu sojuszów zapew- niającego równowag ę? Takie państwo byłoby nieustannym zagrożeniem, właśnie przez swoj ą słabo ść (co niekoniecznie oznacza bied ę lub ma łą liczb ę obywateli: Polska przed roz-biorami była ludna i bogata!) i ewokowałoby obaw ę sąsiadów, że inny sąsiad może to terytorium i ludno ść zagarn ąć, a po wprowadzeniu tam własnych instytucji państwowych zagrozi i im. Równie ż zbyt silne państwo może by ć takim zagrożeniem. Cała polityka zagraniczna to sztuka szukania takich układów, które w aktualnym układzie państw zapewniałyby równo- wag ę. Czasem nie udaje jej si ę osiągn ąć. Czasem si ę udaje: równowaga w Europie Środkowej XVIII wieku została na ponad 100 lat zapewniona - ale na trupie Polski. Lord Acton (op. cit., s.40) pisa ł przed stu laty, że szlak nacjonalizmu będzie napiętnowany zarówno materialn ą, jak moraln ą ruin ą, nieuniknion ą, by nowy wymys ł móg ł zatryum- fowa ć nad dziełami Boga i interesem ludzkości. Teoria

17 nacjonalizmu: Zapobiega nie tylko podziałowi, ale i wzros- towi państwa - i nie pozwala na zakończenie wojny podbojem ani na uzyskanie gwarancji pokoju. Jest to bardzo trzeźwa obserwacja. Przypuśćmy, że prężne państwo narodo- którego ludno ść darzyje nawet przychyl- we ma obok sąsiada, ności ą, ale samo państwo jest wrogie. Wybucha wojna - i co dalej? Zwycięzca, gdyby chcia ł zachowa ć ide ę narodową, może tylko albo wyrżn ąć doszczętnie ludno ść przeciwnika u ryzykujac za rok now ț agresj ę! albo... zostawi ć go w spokoj, Warto zauważy ć, że najbardzej typowy przedstawieciel idei państwa narodowego stan ął przed tym dylematem w 193g roku. Bez wahania zdemaskowa ł si ę, jako wróg nacjonalizmu - gdy ż przyłączenie Czech i Moraw było zaprzeczeniem głoszonej przeze ń idei! Prawdziwy nacjonalista powinien wskazywa ć, że Hitler by ł nacjonalist ą fałszywym, wysiad ł z nacjonalizmu na przystanku Państwo. Naród niemiecki znakomicie rozwija ł si ę przez ponad 1000 lat podzielony na liczne szczepy, państwa, konfederacje, a nawet cesarstwa - natomiast dwie kolejne tragedie przeżywa ł właśnie po zjednoczeniu si ę w państwo. Poddaję to pod rozwag ę zwolen-nikom państwa narodowego. Hitler chcia ł mie ć sprawny aparat państwowy - a idea narodowa była tylko chwytliwą propagand ą (w któr ą sam wierzy ł - i to przeszkodziło mu właściwie widzie ć sprawy). Przy okazji doprowadzi ł do katastrofy państwo, podejmując działania absurdalne z punktu widzenia polityki państwa (np. odmowa zawierania sojuszów z państwami narodowo wrogi-mi). Trzeba doda ć, że państwo Hitlera miało by ć jedności ą nie tylko narodow ą, ale i ideologiczn ą. Był to nacjo-socjo-eta-tyzm. Brakowało jeszcze jedności religijnej - ale i o tym zamyśla ł: chciał wprowadzi ć neopoganizm germański. To jeszcze pogłębiłoby izolacj ę Niemiec. Natomiast dla rozwoju narodu - a i państwa - korzystna jest raczej różnorodno ść, ni ż jedno ść. Jednolito ść - to zabójcza nuda. Jednym z najbardziej udanych państw jest Szwajcaria: cztery narody (jak kto ś chce mówi ć o narodzie szwajcarskim, to niech by powiedzia ł Hitlerowi w oczy 26 o istnieniu narodu austro-węgierskiego!), cztery języki, trzy religie, różne systemy szkolnictwa, różne nawet prawa wybor-cze... a jako ś to działa. Obecn ą religijn ą i narodow ą jednolito ść PRL uważam więc za wielkie zagrożenie i obiążęnie. W podobnej sytuacji znaj-duje si ę Izrael. Na jego szczęście niemal idealnie równy podzia ł polityczny na socjalistów i antysocjalistów zapobiega prze-kształceniu si ę tamtejszej demokracji w faszyzm, która to perspektywa w czasach p. Goldy Meir była całkiem realna. Równie ż Niemcy s ą obecnie podzieleni między kilka państw - i stanowczo odrzucam stwierdzenie, że Niemcy s ą z tego powodu pokrzywdzeni. Utrudnienia w swobodnym porusza-niu si ę - a tak: to jest krzywda. Dla ludzi zreszt ą, a nie narodu (gdyby np. wszyscy Irlandczycy opuścili Szmaragdow ą Wy-sp ę i kompletnie wynarodowili si ę w USA - to mielibyśmy przykład, że dobro jednostki nie całkiem zgodne jest z cokol-wiek mitycznym dobrem narodu ). Gdyby Niemcom prze-szkadzano mówi ć po niemiecku, uczy ć dzieci języka i

18 kultury niemieckiej - to byłoby to odmawianie im praw narodowych. Ale wśród tych praw nie mieści si ę prawo do posiadania państwa narodowego! Jestem, oczywiście, konsekwentny: tragedi ț Polaków pod rozbiorami nie polegała na podziale, lecz na tym, że okresami z Berlina i z Petersburga wydawano walk ę z polskości ą. Trzeba jednak zauważy ć, że wielu Rosjan oficjalnie deklarowało, i ż chętnie dadz ą Polakom takie same prawa narodowe, jakie maj ą Finowie, Estowie czy Łotysze (którzy nb. bez żadnych powstań propaństwowych zachowali nie gorsz ą od nas sub-stancj ę narodow ą!) - có ż, kiedy Polacy od razu zaczynaj ą przez prawa narodowe rozumie ć państwowe. Lord Acton słusznie zauważa, że po morderstwie Polski duch tego państwa trwa ł - i to on generowa ł powstania. Duch ten - moim zdaniem - umar ł przed stu laty, i II Rzeczpospolita była już zupełnie innym państwem, podob-niejszym do Republiki Francuskiej z r.1795 ni ż do Najjaśniej- szej z 1595 (tak nawiasem: w złotym wieku Rzeczpospolita była wielonarodowa, wielowyznaniowa, a nawet miała różne systemy wyborcze - zupełnie jak Szwajcaria dzi ś...). 28 Oczywiście, mimo absurdalności i szkodliwości łączenia idei państwowej z narodow ą, może się zdarza ć, że pewne państwa przypadkiem uformuj ą si ę na bazie narodu. Stan ten może si ę czas jaki ś utrzymywa ć. Nawet wówczas jest to groźne dla narodu, gdy ż... znika wówczas pojęcie rodaka! Polakiem czu ć si ę można widząc tylko wokó ł Niemców, Żydów, Litwinów, Kaszubów i innych. Prosz ę sobie wyobć, że nagle z powierzchni Ziemi znikaj ą wszyscy ludzie, razi poza Polakami; jasne, że wówczas pojęcie Polak w ogóle straci sens? Bratem jest Polak Polakowi, gdy spotka go w Tanganice. W PRL przy braku przedstawicieli innych nacji, Polak Polakowi jest konkurentem. Tak więc właśnie nacjonali- ści we własnym interesie powinni optowa ć za państwem wielonarodowym. Osobiście w sporze nacjonalistów z etatystami jestem po stronie tych pierwszych. Prawa narodowe maj ą pierszeństwo przed państwowymi. Natomiast wszelkie roszczenia nacjona-listów przekraczajțce te naturalne prawa - uważam za groźne. Ten artyku ł jest właściwie propozycj ą terminologiczn ą. Pozwala uporządkowa ć sprawy budzące zbędne emocje. Na przykład niektórzy chc ą odmawia ć Kaszubom prawa do nazy-wania się narodem, bo obawiaj ą si ę, że w ślad za tym pójdzie domaganie si ę - bo ja wiem: niepodległości? Tymczasem Kaszubi narodem s ą, powinni mie ć prawo do własnych książek, radia i telewizji (ale za własne pieniądze, a nie dofinansowywanych ze Skarbu Państwa! - w każdym razie: nie bardziej niż polskie) - ale co to ma wspólnego ze sprawami państwowymi? Nic. Nie mylmy tych poj ęć - a jest to niestety, od czasów Wilsona tak popularne... Trzeba te ż wspomnie ć o stanowisku p. prof. Klemensa Szaniawskiego, który na zebraniu w Dziekanii powiedzia ł, że myśl państwa wielonarodowego podoba Mu si ę - ale jak to wprowadzi ć w życie, by nie prowokowa ć konfliktów? Jest to istotnie trudne (a raczej niemożliwe) gdy demokracja jest suwerenna i nie rządz ą ni ą zasady moralne. Gdy uznaje si ę, że większo ść ma prawo narzuci ć mniejszości dowolne ogranić si ę może w czenia - to najspokojniejszy kraj przemieni 29

19 piekło. Przykład Libanu - ongi ś Szwajcarii Bliskiego Wscho-du - jest dostatecznie wymowny. Sapientii sat. Zakończ ę słowami lorda Actona: Nacjonalizm (...) jest to najbardziej zaawansowana forma rewolucji i zachowuje sw ą si łę do końca okresu rewolucyjnego, którego jest zwiastunem. (...) Aczkolwiek więc teoria nacjonalizmu jest bardziej absur-dalna i bardziej zbrodnicza ni ż teoria socjalizmu, ma do spełnienia ważn ą misj ę w świecie: zaznacza ostateczny kon-flikt - a więc i koniec - dwóch si ł, które s ą najgorszymi wrogami cywilnej wolności: monarchii absolutnej i rewolucji. Druk. WPROST 19./l.1989 roz. 8 MARZEC 81- I CO DALEJ? (...)Nieoczekiwanie wypłynęła znów sprawa żydowska. Kto ś chce powtórzy ć Marzec 68?,lJważam jednak, że nie można tego problemu przemilcze ć,.jak czyni ą to niektórzy intelektualiści. Jeśli bowiem proporcja osób związanych ze środowiskiem żydowskim w np. KOR-ze przekracza kilkadzie-siąt razy średni ą krajow ą, jeśli prasa ( wielka prasa ) wolnego świata drukuje z zadziwiając ą jednomyślności ą pewne za-stanawiające tezy (jak np. inteligentny człowiek może serio potraktowa ć marksizm, zwłaszcza w sowieckim wydaniu? Jak może intelektualista broniący wolności słowa publikowa ć oświadczenia w obronie wewnętrznej polityki ZSRS? - a robili to laureaci NOBLA!) - to sprawa wymaga wyjaśniena. Trudne warunki sprzyjaj ą rozwojowi. Żyjący w diasporze i często prześladowani Żydzi stali si ę ras ą bardzo inteligentną- i umiejąc ą politykowa ć. Interes za ś inteligencji (zwłaszcza zaś pół-i ćwierć-inteligencji!) leży w tłumieniu liberalizmu, w rozwoju machiny państwowej - gdy ż wówczas oni - z natury rzeczy - zajm ą stanowiska urzędnicze i ży ć będ ą z 30 pracy robotnika. Np. wzajemne odwiedziny delegacji miast bliźniaczych to po prostu darmowe wycieczki na koszt podatnika; inny skandal: ponad połow ę budżetu FAO (agencji ONZ do pomocy głodujacym krajom!) pochłaniaj ą koszty administracyjne... Sprawami psychologii Żydów w powojennej Polsce zaj ął si ę w swym znakomitym wykładzie na UW Jacek Kuro ń - nie będ ę wchodzi ł na Jego podwórko. Odpowiem tylko na pytanie, czemu Żydzi grupuj ą si ę wokó ł KOR-u, a nie np. Officyny Liberałów? Otó ż Żydzi, jak każdy naród, maj ą wśród siebie zwolenników etatyzmu - i liberalizmu (tych drugich o tyle mniej, o ile więcej jest wśród nich zdradzieckich kler-ków ). Żydzi polscy równie ż. Jednak nastąpiła ostra selekcja, Żydzi z Polski wyjeżdżali - i po prostu wszyscy zwolennicy wolnego geszeftu pojechali do Wolnego (w miar ę) $wiata - a pozostali ci, co lubi ą i umiej ą łowi ć ryby w mętnej wodzie lub siedzie ć na karku robotnika i nim powodowa ć. Tak więc to nie żydowstwo tych ludzi jest odpowiedzialne za cechy, o jakie maj ą do nich pretensje prawica i liberałowie. Teoria światowego spisku te ż upada: po prostu tzw. in- telektualiści maj ą w takim postępowaniu interes klasowy-byt określa świadomo ść... Biuletyn Dolnośląski nr 21, 1981 rok.

20 JAKA ENDECJA? W leżącym przede mn ą słowniku polsko-francuskim i fran-cusko-polskim opracowanym przez 0. Callier z r.1935 słowo narodowiec przełożone jest przez liberal. 31 Mało kto pamięta ju ż dzi ś, że u zaraniațțdziejów obóz narodowy wyznawa ł ideologi ę zbliżon ą do dzisiejszego reaga- miecko ść i granica na Odrze-Nysie, reforma rolna i oddanie nizmu: Bóg w moralności, twardo ść, uczciwo ść i realizm w ziemi chłopom indywidualnym, oparcie si ę na moralności j polityce, pełen liberalizm w gospodarce. Pisz ę o teorii, gdyz chrześcijańskiej - zostały wypełnione wszystkie z wyjątkiem zarówno endecy, jak i p. prezydent Reagan nieraz od tych ostatniego. Poniewa ż jednak główne skutki niewypełnienia zasad odchodzi li (osobiście nie mog ę p. RR wybaczy ć o- ostatniego oka żą si ę na tamtym świecie - przeto Piasecki granicze ń w imporcie stali z Europy, tekstyliów z Japonii oraz jako polityk, ma czyste sumienie., sankcji gospodarczych - posuni ęć absolutnie sprzecznych z Tak więc nie ma racji p. Andrzej Friszke pisząc: Narodowa katechizmem liberała!). Demokracja była od początku swego istnienia ruchem an- Zt ą moralności ą, katolicyzmem i antysemityzmem te ż bywa- tyliberalnym. Chyba, że ND utożsamia si ę z Dmowskim ło różnie. Jak słusznie podkreśla p. Andrzej Micewski w swej (zwłaszcza późnym...) lub przez liberalizm rozumie się książce o Romanie Dmowskim, by ł on w gruncie rzeczy ateist ą permisywizm lub libertynizm. Po prostu po 1924 roku Stron- i mia ł nieuregulowane życie osobiste. Niewielu te ż poważnych nictwo Narodowe zmieniło program - podobnie jak Partia endeków było z ducha antysemitami: to wszystko były użyte- Konserwatywna niczego w Wielkiej Brytanii nie konserwuje, czne hasła dla pozyskania mas; zbyt ograniczonych intelek- lecz zmienia co może. Programy OWP lub ONR nie s ą jedynie tualnie, by w dobie nasilającej si ę demokracji stworzy ć trwa łą odmienne od programu SN - s ą jego całkowitym zaprzecze- większo ść zdoln ą do walki o co ś tak abstrakcyjnego, jak wolny niem. Prosz ę porówna ć prace Romana Rybarskiego (np. rynek. krytyk ę państwa monopolicznego) z programami SN z lat Niestety, te same mobilizujące hasła powodowały napływ trzydziestych, to właśnie monopolistyczne państwo propagu-