CYTOKINY. Maja Machcińska

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "CYTOKINY. Maja Machcińska"

Transkrypt

1 CYTOKINY Maja Machcińska

2 Cytokiny hormony układu odpornościowego białkowe przekaźniki rozpuszczalni pośrednicy komunikowania się międzykomórkowego. działają w złożonej sieci, w której produkcja jednej cytokiny będzie wpływać na produkcję kilku cytokin lub odpowiadać na nie. ponad 100 opisanych cytokin i wciąż odkrywane nowe

3 Sieć cytokin

4 Cechy cytokin: Proteiny lub glikoproteiny Niskocząsteczkowe (przeważnie <30kDa) Wysoka aktywność biologiczna, działają w stężeniach pikomolarnych Brak właściwości enzymatycznych Produkowane przez wszystkie tkanki, ale głównie przez komórki układu immunologicznego (najwięcej DC, Makrofagi i limfocyty Th) Produkcja nie jest konstytutywna, a wynika ze stymulacji (zaburzenie homeostazy) Działają głównie lokalnie Produkcja cytokin jest ściśle kontrolowana na wielu poziomach

5 Właściwości cytokin: Plejotropowość zdolność do wielokierunkowego działania Redundancja różne cytokiny wpływają jednakowo na daną populację komórek Synergizm dodatni wpływ obu cytokin na dane zjawisko Antagonizm przeciwstawne działanie dwóch (lub więcej) cytokin

6 Właściwości cytokin: Pętle sprzężeń Th1 zwrotnych (+) IL-12 IFNγ (-) IL-10 Makrofag (+) IFNγ IL-12 (+) (+) TNF Th1

7

8

9 Wielopoziomowa rola cytokin: Indukują w komórkach: proliferację różnicowanie chemotaksję (przemieszczania się) cytotoksyczność produkcję przeciwciał przeżycie/apoptozę Regulują: interakcje międzykomórkowe intensywność i czas trwania odpowiedzi immunologicznej Kontrolują: działanie i dojrzewanie komórek ukł. odpornościowego procesy zapalne Kluczowa rola podczas odpowiedzi immunologicznej oraz podczas naprawy tkanek

10 Kontrola produkcji cytokin: Regulacja przez czynniki transkrypcyjne (np. NFκB) wewnątrzkomórkowa regulacja produkcji cytokin występowanie sekwencji destabilizującej na 3 końcu mrna cytokin, powodują, że to mrna jest niestabilne Specyfikacja komórkowa (niektóre cytokiny produkowane są tylko przez określony rodzaj komórek) Produkcja cytokin zależy nie tylko od rodzaju komórki, ale i od stopnia jej zróżnicowania, dojrzałości

11 Kontrola produkcji cytokin: Regulacja ekspresji receptorów dla cytokin na powierzchni komórek docelowych Konieczność kontaktu między komórkami - powstawanie synapsy immunologicznej zapewniającej odpowiednie stężenie cytokin Okres półtrwania cytokin w krążeniu oraz zewnątrzkomórkowych płynach jest zazwyczaj bardzo krótki Antagoniści cytokin szereg białek blokujących biologiczną aktywność cytokin. Białka te mogą wiązać się z: receptorem dla cytokin np. antagonista dla IL-1: IL-1Ra (antagoniści nie są w stanie aktywować komórek, tylko blokują receptor) bezpośrednio z cytokiną hamując jej aktywność i uniemożliwiają jej połączenie z receptorem na powierzchni komórki

12 Działanie cytokin:

13 Receptory dla cytokin:

14 Przekazywanie sygnału udział receptorów wykorzystujących kinazy tyrozynowe i białka STAT To, że różne cytokiny wywołują ten sam efekt w danej komórce jest związane z podobieństwem w domenach receptorów

15 Podział cytokin Chemokiny Interleukiny CYTOKINY TNF Cytokiny krwiotwórcze Interferony i inne np. TGF-β, MIF

16 Interleukiny Umożliwiają komunikację leukocytów między sobą i pozwalają na wpływ jednych populacji leukocytów na inne. Duża grupa cytokin, produkowane głównie przez komórki T Różnorakie funkcje, większość zaangażowana w kierowanie innych komórek do podziału i różnicowania IL-2 IL-4 IL

17 Czynniki krwiotwórcze G-CSF (czynnik stymulujący powstawanie kolonii granulocytów) - pobudza tworzenie granulocytów w szpiku M-CSF (czynnik stymulujący powstawanie kolonii makrofagów) - pobudza szlak tworzenia monocytów i wpływa na dojrzałe monocyty i makrofagi GM-CSF (czynnik stymulujący tworzenie kolonii granulocytów i makrofagów) - pobudza powstawanie granulocytów i makrofagów oraz wpływa na limfocyty erytropoetyna - pobudza rozwój erytrocytów SCF (czynnik komórek macierzystych) - wpływa na młode, multipotencjalne komórki macierzyste krwiotworzenia Ligand Flt3 działa na bardzo wczesne komórki krwiotwórcze, czynnik dojrzewania komórek dendrytycznych

18

19 Chemokiny chemoattractant cytokines Ponad 50 zidentyfikowanych chemokin Działanie chemotaktyczne - tworzą one gradient chemotaktyczny, śladem którego wędrują komórki. Udział w aktywacji, proliferacji i różnicowaniu różnych leukocytów Regulacja angiogenezy, tworzenie przerzutów nowotworowych Określane dwiema nazwami: 1. Budowa 2. Właściwości fizjologiczne

20 Chemokiny Podział ze względu na budowę

21 Chemokiny Podział ze względu na właściwości fizjologiczne 1. Chemokiny prozapalne (indukowane) Reakcja zapalna Przyciąganie do miejsc objętych procesem zapalnym komórek efektorowych odpowiedzi immunologicznej: 2. Chemokiny limfoidalne (konstytutywne lub homeostatyczne) Wytwarzane stale Regulują krążenie różnych populacji limfocytów, sterują migracją komórek dendrytycznych, uczestniczą w przemieszczaniu się dojrzewających tymocytów do odpowiednich rejonów grasicy

22 Interferony Grupa cytokin wytwarzana i uwalniana przez komórki w odpowiedzi na zakażenie wirusowe Wiodąca rola w odpowiedzi przeciwwirusowej brak bezpośredniego działania przeciwirusowego oddziałują na komórki indukując w nich powstanie czynników przeciwirusowych Mogą pobudzić komórki ukł. odpornościowego do zabicia komórek zakażonych przez wirusy Hamują proliferację i indukują różnicowanie wielu komórek

23 Interferony Trzy typy: - TYP I Interferon α, β, ε, ω, κ - TYP II Interferon γ - TYP III Interferony λ (IL-28A, IL-28B, IL-29)

24 Nadrodzina cząsteczek TNF Ponad 20 cząsteczek białkowych o podobnej budowie. Nie wszystkie są cytokinami (mogą to być też białka błonowe). TNF (Tumor Necrosis Factor) - czynnik martwicy nowotworu FasL TRAIL (TNF-related apoptosis inducing ligand)

25 Nadrodzina cząsteczek TNF TNF-α cytotoksyczny względem wielu linii komórek nowotworowych (stąd nazwa) cytokina prozapalna produkowana głównie przez makrofagi i monocyty poprzez swoje receptory (o ile są one obecne na komórce nowotworowej) uruchamia kaskadę prowadzącego do apoptozy (kwas arachidonowy; wolne rodniki) analogicznie wobec komórek zakażonych patogenami pobudza wątrobę do produkcji białek ostrej fazy w tym CRP przyciąga neutrofile

26 TNF Niskie stężenie wynaczynienie leukocytów Średnie stężenie produkcja białek ostrej fazy przez hepatocyty; gorączka, zwiększona produkcja leukocytów w szpiku Wysokie stężenie szok septyczny (serce, układ krwionośny, hiperglikemia, śmierć)

27

28 Inne cytokiny TGF-β transformujący czynnik wzrostu - występuje w trzech odmianach: β1, β2, β3 - wytwarzamy m.in. przez makrofagi, neutrofile, płytki krwi i limfocyty - działa hamująco na proliferację limfocytów T i B oraz komórek NK - zmniejsza wydzielanie wielu cytokin - hamuje ekspresję MHC II i powstawanie limfocytów Tc - bierze udział w gojeniu się ran i stymuluje powstawanie naczyń MIF czynnik zahamowania migracji makrofagów - Wytwarzany głównie przez monocyty i makrofagi np. pod wpływem endotoksyny i niektórych cytokin - Pobudza makrofagi do zabijania mikroorganizmów i komórek nowotworowych - Bierze istotny udział w rozwoju nadwrażliwości typu drugiego

29 Cytokiny produkowane przez limfocyty Th: Limfocyty Th CD4+ można podzielić na subpopulacje w oparciu o produkowane cytokiny: limfocyty Th1 indukcja odpowiedzi komórkowej: obrona organizmu przed wirusami i patogenami wewnątrzkomórkowymi, eliminacja komórek nowotworowych, rekrutacja komórek fagocytujących w miejsce infekcji limfocyty Th2 indukcja odpowiedzi humoralnej: eliminacji patogenów zewnątrzkomórkowych i zwiększenie produkcji przeciwciał (gł. IgE) limfocyty Th3 cytokiny o właściwościach supresorowych TGF-β

30 Polaryzacja immunologiczna

31 Polaryzacja immunologiczna IL-12, INF-γ Th1 IFN-γ IL-2 Odpowiedź komórkowa Th0 IL-4 Th2 IL-4 IL-5 IL-10 IL-13 Odpowiedź humoralna

32

33 Metody wykrywania cytokin

34 Wykrywanie cytokin Poziom cytokin ulega gwałtownym i znaczącym zmianom w wielu chorobach (głównie podczas infekcji i stanów zapalnych). Cytokiny są bezpośrednio zaangażowane w proces rozwoju wielu patofizjologicznych procesów u ludzi Stosowanie cytokin oraz inhibitorów cytokin w próbach klinicznych i w leczeniu wymuszają powstawanie coraz dokładniejszych metod pomiaru cytokin.

35 Metody wykrywania cytokin na różnych poziomach 1. mrna dla cytokin PCR FISH Northern-blot RPA 2. Wewnątrzkomórkowe cytokiny Metoda wewnątrzkomórkowego barwienia + FACS 3. Produkcja cytokin na zewnątrz komórki ELISA ELISPOT RIA 4. Cytokiny w homogenatach tkankowych, płynach surowiczych, supernatantach zebranych znad hodowli Western blot Testy immunologiczne Testy biologiczne

36 Metody wykrywania cytokin 1. Ocena ekspresji cytokinowego mrna Obecne komórki odpornościowe wykazują słabą ekspresję cytokinowego mrna lub nawet jej całkowity brak Po stymulacji komórek obserwuje się zauważalny wzrost poziomu mrna wykrywany metodami biologii molekularnej Wykrycie mrna typowych cytokin zapalnych (TNF-α, IL-6, IL-8)

37 Metody wykrywania cytokin 1. Ocena ekspresji cytokinowego mrna PCR FISH (fluorescencyjna hybrydyzacja in situ) Northern-blot RPA (RNA-se protection assay)

38 Metody wykrywania cytokin 1. Ocena ekspresji cytokinowego mrna PCR - Metoda jakościowa i ilościowa ekspresji genu - Ograniczenia: musimy znać sekwencję badanego genu (projektowanie starterów) zmiany posttranslacyjne, którym podlegają transkrypty niektórych cytokin

39 Metody wykrywania cytokin 1. Ocena ekspresji cytokinowego mrna PCR zastosowania w praktyce klinicznej szacowanie ekspresji cytokinowego mrna w węzłach chłonnych oraz w komórkach osób cierpiących na chłoniaka Hodgkina (Metoda umożliwia detekcję zmian wywołanych uszkodzeniem prawidłowego genu) diagnostyka molekularna przy wykrywaniu licznych patogenów: grzybów, wirusów i bakterii w tkankach onkologia kliniczna określanie kinetyki ekspresji genów docelowych w odpowiedzi na enzymy, warunkujące dystrybucję i funkcjonowanie leku

40 Metody wykrywania cytokin 1. Ocena ekspresji cytokinowego mrna FISH (fluorescencyjna hybrydyzacja in situ) skrawki tkankowe, zawiesiny komórek identyfikacja komórek bezpośrednio odpowiedzialnych za syntezę cytokiny w heterogennej populacji komórkowej metoda czuła, czasochłonna, droga wymaga prowadzenia ścisłej kontroli wewnętrznej van de Corput MP i wsp. Sensitive mrna detection by fluorescence in situ hybridization using horseradish peroxidase-labeled oligodeoxynucleotides and tyramide signal amplification.j Histochem Cytochem Nov;46(11):

41 Metody wykrywania cytokin 1. Ocena ekspresji cytokinowego mrna RPA (RNA-se protection assay) i Northern-blot Metody ilościowe RPA czuła metoda wykorzystywana do detekcji i ilościowej oceny swoistych transkryptów mrna w mieszaninie całkowitego RNA. Pozwala na wykrycie wielu transkryptów w pojedynczej próbce RNA. Metoda Northern-blot - detekcja kilku transkrytpów, jednak działanie takie wymaga przeprowadzenia przynajmniej kilku cykli reakcji. Metoda około 10- krotnie mniej swoista od RPA.

42 Metody wykrywania cytokin 2. Wewnątrzkomórkowe cytokiny Metoda wewnątrzkomórkowego barwienia szybka analiza dużej liczby komórek zastosowanie kilku różnych fluorochromów jednocześnie można ocenić koprodukcję kilku cytokin w obrębie pojedynczej komórki FACS (Fluorescence Activating Cell Sorting) analiza pojedynczej komórki (kilka parametrów jednocześnie) dodatkowo umożliwia sortowanie

43 Barwienie wewnątrzkomórkowe cytokin. Eliza Turlej. Współczesne metody detekcji cytokin real time PCR, ELISPOT oraz technika wewnątrzkomórkowego barwienia cytokin. Postepy Hig Med Dosw. (online), 2009; 63:

44 Metody wykrywania cytokin 2. Wewnątrzkomórkowe cytokiny Parametry od których zależy prawidłowe znakowanie cytokin metodą cytometru przepływowego: Rodzaj komórek i sposób ich aktywacji (wybór odpowiedniego stymulatora) Czas w jakim prowadzi się hodowlę komórek po ich aktywacji (cytokiny nie są produkowane konstytutywanie) Blokowanie transportu białek w komórkach (wybór inhibitora transportu białek) Wybór przeciwciała przeciw badanej cytokinie

45 Metody wykrywania cytokin 2. Wewnątrzkomórkowe cytokiny PRZYKŁADY ZASTOSOWANIA BADANIA WEWNĄTRZKOMÓRKOWYCH CYTOKIN W KLINICE Wykrywanie wewnątrzkomórkowych cytokin w zakażeniach bakteryjnych, wirusowych i pasożytniczych. Ekspresja wewnątrzkomórkowych cytokin w chorobach nowotworowych, autoimmunizacyjnych, alergicznych i niedoborach odporności. Analiza ekspresji cytokin w chorobach o podłożu neurologicznym oraz w badaniach oddziaływania hormonów na funkcjonowanie układu immunologicznego. Badanie udziału cytokin w procesie starzenia, w przebiegu ciąży i patologii ciąży. Zaburzenie funkcjonowania sieci cytokinowej przez czynniki zanieczyszczające środowisko.

46 Metody wykrywania cytokin 3. Produkcja cytokin na zewnątrz komórki ELISA - ELISA bezpośrednia - ELISA pośrednia - Sandwich ELISA - ELISA kompetycyjna ELISPOT RIA test radioimmunologiczny

47 Metody wykrywania cytokin 3. Produkcja cytokin na zewnątrz komórki ELISA (enzyme-linked immunosorbent assay) test immunoenzymatyczny oparty o fazę stałą, oznaczanie przeciwciał lub antygenów (hormony, enzymy, cytokiny, antygeny bakteryjne, leki), z wykorzystaniem odczynników znakowanych enzymami, test ilościowy, metoda czuła, prosta, duża ilość oznaczeń w krótkim czasie, jeden z najpowszechniej stosowanych testów w badaniach biomedycznych (naukowych i diagnostycznych).

48 ELISA Antygen związany w fazą stałą Przeciwciało skoniugowane z enzymem

49 ELISA

50 ELISA odczyt wyników Spektrofotometr pomiar absorbancji światła o określonej długości fali

51 Metody wykrywania cytokin Produkcja cytokin na zewnątrz komórki Sandwich ELISA test podwójnego wiązania Przeciwciało wychwytujące i detekcyjne Zwiększona czułość i specyficzność testu Ogranicza wpływ możliwych reakcji krzyżowych z antygenami o podobnej strukturze

52 Sandwich ELISA 5I_Q7YNBfvjreWwGzLo27RLLIkQ=&h=236&w=630&sz=52&hl=pl&start=3&zoom=1&tbnid=52k8gfYZ8ZDdYM:&tbnh=51&tbnw=137&ei=PmSSTeSLA8eg8QOvuPzpAw&prev=/images%3Fq%3Ds andwich%2belisa%26hl%3dpl%26client%3dfirefox-a%26hs%3ddp3%26sa%3dx%26rls%3dorg.mozilla:pl:official%26tbs%3disch:1%26prmd%3divnsb&itbs=1 (1) Płytka jest pokrywana przeciwciałami specyficznymi; (2) Dodawana jest próbka, i jeśli jest obecny antygen, wiąże się on do specyficznych przeciwciał; (3) Dodanie przeciwciała wykrywającego; (4) oraz drugorzędowego przeciwciała wyznakowanego enzymem i wiążącego przeciwciała wykrywające; (5) Dodanie substratu, który jest przekształcany do wykrywalnej formy przez enzym na przeciwciałach drugorzędowych.

53 Metody wykrywania cytokin 3. Produkcja cytokin na zewnątrz komórki ELISPOT (ENZYME-LINKED IMMUNOSPOT ASSAY) Zmodyfikowana ELISA Połączenie techniki immunoenzymatycznej fazy stałej z krótkoterminową hodowlą komórkową trwającą od kilku godzin do kilku dni. Wysoka czułość Można wykryć pojedynczą komórkę wydzielającą dane białko (cytokinę, białko efektorowe, receptor, marker powierzchniowy, przeciwciało) wśród komórek w hodowli.

54 ELISPOT a) Płytka opłaszczona przeciwciałem wiążącym (swoiste dla danej cytokiny). b) Związanie wydzielanej cytokiny z przeciwciałem c) Płukanie d) Dodanie znakowanego biotyną przeciwciała wtórnego e) Dodanie enzymu sprzężonego ze straptawidyną

55 ELISPOT f) Dodanie substratu: w obecności enzymu przekształca się w barwnik g) Zatrzymanie reakcji h) W miejscu reakcji immunoenzymatycznej powstaje plamka barwna i) Liczenie plamek skaner z systemem analizy obrazu

56 Metody wykrywania cytokin 3. Produkcja cytokin na zewnątrz komórki ELISPOT zastosowania w praktyce klinicznej analiza limfocytów T swoistych dla antygenów związanych z komórkami czerniaka w badaniach nad limfocytami T swoistymi dla cytomegalowirusa u pacjentów, u których wykazano reaktywację tego wirusa, detekcja limfocytów B swoistych idiotypowo u osób cierpiących na szpiczaka mnogiego, oznaczanie poziomu INF-γ u osób chorujących na gruźlicę stosowana do monitorowania odpowiedzi immunologicznej u pacjentów - cierpiących na nowotwory, - poddawanych immunoterapii, - podczas infekcji i chorób autoimmunologicznych, monitorowania skuteczności szczepionek przeciwko HIV, wirusowemu zapaleniu wątroby, cholerze, półpaścowi, grypie i malarii niezastąpiona metoda w immunologii onkologicznej, diagnostyce reumatologicznej i diabetologii zastosowanie w alergologii

57 Metody wykrywania cytokin Produkcja cytokin na zewnątrz komórki RIA (Radioimmunoassay) - test radioimmunologiczny Odmiana ELISA Przeciwciała monoklonalne wyznakowane izotopami (np. Cr, I, P, C) Analiza za pomocą licznika promieniowania

58 RIA test radioimmunologiczny Oznaczenia ilościowe hormonów, antygenów nowotworowych, przeciwciał, niektórych leków, witamin Wysoka czułość i specyficzność znaczniki radioizotopowe: 125 I (składniki białkowe), 131 I, 14 C, 3 H (związki drobnocząsteczkowe) Podczas przeprowadzania testu jeden ze składników reakcji jest związany z fazą stałą (nośnikiem), a drugi składnik znajduje się w fazie płynnej, albo oba składniki reakcji (antygen i przeciwciało) znajdują się w fazie płynnej. Metody RIA zostały stworzone przez Rosalyn Sussman Yalow i Solomona Bersona. W 1977 r. Yalow otrzymała za swoje odkrycie Nagrodę Nobla.

59 RIA test radioimmunologiczny 1. Inkubacja wyznakowanego antygenu z surowicą zawierającą przeciwciała. 2. Dodanie niewyznakowanego antygenu (jako standard lub jako próbkę). 3. Wyznakowany i niewyznakowany antygen konkurują o wiązanie się z przeciwciałami. Im więcej nieznakowanego antygenu, tym mniej znakowanego antygenu ma szansę związać się z przeciwciałami. 4. Rozdzielenie niezwiązanego antygenu od kompleksów antygenprzeciwciało i 5. Pomiar radioaktywność wybranej frakcji.

60 Cytokiny w homogenatach tkankowych, płynach surowiczych, supernatantach zebranych znad hodowli Western blot Testy immunologiczne techniki badawcze wykorzystujące przeciwciała monoklonalne Testy biologiczne linie komórkowe będące bioindykatorami obecności cytokin (cytokiny wywołują w nich określony efekt)

61 Testy biologiczne testy proliferacyjne i antyproliferacyjne mierzą wzrost/spadek liczby komórek testy cytotoksyczne gł. w odniesieniu do TNF właściwości przeciwwirusowe- gł. interferony, inhibicja replikacji wirusowej indukcja ekspresji molekuł powierzchniowych właściwości chemotaktyczne inhibicja sekrecji cytokin

62

Lp. tydzień wykłady seminaria ćwiczenia

Lp. tydzień wykłady seminaria ćwiczenia Lp. tydzień wykłady seminaria ćwiczenia 21.02. Wprowadzeniedozag adnieńzwiązanychzi mmunologią, krótka historiaimmunologii, rozwójukładuimmun ologicznego. 19.02. 20.02. Wprowadzenie do zagadnień z immunologii.

Bardziej szczegółowo

Część praktyczna: Metody pozyskiwania komórek do badań laboratoryjnych cz. I

Część praktyczna: Metody pozyskiwania komórek do badań laboratoryjnych cz. I Ćwiczenie 1 Część teoretyczna: Budowa i funkcje układu odpornościowego 1. Układ odpornościowy - główne funkcje, typy odpowiedzi immunologicznej, etapy odpowiedzi odpornościowej. 2. Komórki układu immunologicznego.

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz.i): wprowadzenie (komórki, receptory, rozwój odporności nabytej)

PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz.i): wprowadzenie (komórki, receptory, rozwój odporności nabytej) PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz.i): wprowadzenie (komórki, receptory, rozwój odporności nabytej) Nadzieja Drela ndrela@biol.uw.edu.pl Konspekt do wykładu

Bardziej szczegółowo

Immunologia komórkowa

Immunologia komórkowa Immunologia komórkowa ocena immunofenotypu komórek Mariusz Kaczmarek Immunofenotyp Definicja I Charakterystyczny zbiór antygenów stanowiących elementy różnych struktur komórki, związany z jej różnicowaniem,

Bardziej szczegółowo

Leczenie biologiczne co to znaczy?

Leczenie biologiczne co to znaczy? Leczenie biologiczne co to znaczy? lek med. Anna Bochenek Centrum Badawcze Współczesnej Terapii C B W T 26 Październik 2006 W oparciu o materiały źródłowe edukacyjnego Grantu, prezentowanego na DDW 2006

Bardziej szczegółowo

Wyklady IIIL 2016/ :00-16:30 środa Wprowadzenie do immunologii Prof. dr hab. med. ML Kowalski

Wyklady IIIL 2016/ :00-16:30 środa Wprowadzenie do immunologii Prof. dr hab. med. ML Kowalski III rok Wydział Lekarski Immunologia ogólna z podstawami immunologii klinicznej i alergologii rok akademicki 2016/17 PROGRAM WYKŁADÓW Nr data godzina dzień tygodnia Wyklady IIIL 2016/2017 tytuł Wykladowca

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz. III): Aktywacja i funkcje efektorowe limfocytów B

PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz. III): Aktywacja i funkcje efektorowe limfocytów B PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz. III): Aktywacja i funkcje efektorowe limfocytów B Nadzieja Drela ndrela@biol.uw.edu.pl Konspekt wykładu Rozpoznanie antygenu

Bardziej szczegółowo

starszych na półkuli zachodniej. Typową cechą choroby jest heterogenny przebieg

starszych na półkuli zachodniej. Typową cechą choroby jest heterogenny przebieg STRESZCZENIE Przewlekła białaczka limfocytowa (PBL) jest najczęstszą białaczką ludzi starszych na półkuli zachodniej. Typową cechą choroby jest heterogenny przebieg kliniczny, zróżnicowane rokowanie. Etiologia

Bardziej szczegółowo

Odporność nabyta: Nadzieja Drela Wydział Biologii UW, Zakład Immunologii

Odporność nabyta: Nadzieja Drela Wydział Biologii UW, Zakład Immunologii Odporność nabyta: Komórki odporności nabytej: fenotyp, funkcje, powstawanie, krążenie w organizmie Cechy odporności nabytej Rozpoznawanie patogenów przez komórki odporności nabytej: receptory dla antygenu

Bardziej szczegółowo

Przedmiot: IMMUNOLOGIA Z IMMUNOPATOLOGIĄ Rok III Semestr V Wykłady 45 godzin Ćwiczenia 45 godzin Forma zaliczenia: Egzamin praktyczny i teoretyczny

Przedmiot: IMMUNOLOGIA Z IMMUNOPATOLOGIĄ Rok III Semestr V Wykłady 45 godzin Ćwiczenia 45 godzin Forma zaliczenia: Egzamin praktyczny i teoretyczny Rok akademicki 2016/2017 Studia magisterskie Kierunek: Analityka medyczna Przedmiot: IMMUNOLOGIA Z IMMUNOPATOLOGIĄ Rok III Semestr V Wykłady 45 godzin Ćwiczenia 45 godzin Forma zaliczenia: Egzamin praktyczny

Bardziej szczegółowo

Cytokiny jako nośniki informacji

Cytokiny jako nośniki informacji Wykład 2 15.10.2014 Cytokiny jako nośniki informacji Termin cytokiny (z greckiego: cyto = komórka i kinos = ruch) określa dużą grupę związków o różnym pochodzeniu i budowie, będących peptydami, białkami

Bardziej szczegółowo

Rok akademicki:2017/2018

Rok akademicki:2017/2018 Rok akademicki:2017/2018 Studia magisterskie Kierunek: Analityka medyczna Przedmiot: IMMUNOLOGIA Z IMMUNOPATOLOGIĄ Rok III Semestr V Wykłady 45 godzin Ćwiczenia 30 godzin Seminaria 15 godzin Forma zaliczenia:

Bardziej szczegółowo

oporność odporność oporność odporność odporność oporność

oporność odporność oporność odporność odporność oporność oporność odporność odporność nieswoista bierna - niskie ph na powierzchni skóry (mydła!) - enzymy - lizozym, pepsyna, kwas solny żołądka, peptydy o działaniu antybakteryjnym - laktoferyna- przeciwciała

Bardziej szczegółowo

Ocena. rozprawy doktorskiej mgr Moniki Grygorowicz pt. Wpływ lenalidomidu na interakcje

Ocena. rozprawy doktorskiej mgr Moniki Grygorowicz pt. Wpływ lenalidomidu na interakcje Prof. dr hab. n. med. Jacek Roliński KATEDRA I ZAKŁAD IMMUNOLOGII KLINICZNEJ UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE ul. Chodźki 4a Tel. (0-81) 448 64 20 20-093 Lublin fax (0-81) 448 64 21 e-mail: jacek.rolinski@gmail.com

Bardziej szczegółowo

Wpływ opioidów na układ immunologiczny

Wpływ opioidów na układ immunologiczny Wpływ opioidów na układ immunologiczny Iwona Filipczak-Bryniarska Klinika Leczenia Bólu i Opieki Paliatywnej Katedry Chorób Wewnętrznych i Gerontologii Collegium Medicum Uniwersytet Jagielloński Kraków

Bardziej szczegółowo

CHOROBY AUTOIMMUNIZACYJNE

CHOROBY AUTOIMMUNIZACYJNE CHOROBY AUTOIMMUNIZACYJNE Autoimmunizacja Odpowiedź immunologiczna skierowana przeciwko własnym antygenom Choroba autoimmunizacyjna Zaburzenie funkcji fizjologicznych organizmu jako konsekwencja autoimmunizacji

Bardziej szczegółowo

Gdański Uniwersytet Medyczny Wydział Lekarski. Udział mikrorna w procesie starzenia się ludzkich limfocytów T. Joanna Frąckowiak

Gdański Uniwersytet Medyczny Wydział Lekarski. Udział mikrorna w procesie starzenia się ludzkich limfocytów T. Joanna Frąckowiak Gdański Uniwersytet Medyczny Wydział Lekarski Udział mikrorna w procesie starzenia się ludzkich limfocytów T Joanna Frąckowiak Rozprawa doktorska Praca wykonana w Katedrze i Zakładzie Fizjopatologii Gdańskiego

Bardziej szczegółowo

Tolerancja immunologiczna

Tolerancja immunologiczna Tolerancja immunologiczna autotolerancja, tolerancja na alloantygeny i alergeny dr Katarzyna Bocian Zakład Immunologii kbocian@biol.uw.edu.pl Funkcje układu odpornościowego obrona bakterie alergie wirusy

Bardziej szczegółowo

Techniki immunoenzymatycznego oznaczania poziomu hormonów (EIA)

Techniki immunoenzymatycznego oznaczania poziomu hormonów (EIA) Techniki immunoenzymatycznego oznaczania poziomu hormonów (EIA) Wstęp: Test ELISA (ang. Enzyme-Linked Immunosorbent Assay), czyli test immunoenzymatyczny (ang. Enzyme Immunoassay - EIA) jest obecnie szeroko

Bardziej szczegółowo

Pracownicy samodzielni: dr hab. Piotr Bębas Kierownik Zakładu prof. dr hab. Krystyna Skwarło-Sońta pracownik emerytowany

Pracownicy samodzielni: dr hab. Piotr Bębas Kierownik Zakładu prof. dr hab. Krystyna Skwarło-Sońta pracownik emerytowany Pracownicy samodzielni: dr hab. Piotr Bębas Kierownik Zakładu prof. dr hab. Krystyna Skwarło-Sońta pracownik emerytowany Adiunkci: dr Jan Jabłonka dr Joanna Kotwica - Rolińska dr Paweł Majewski dr Magdalena

Bardziej szczegółowo

Wydział Lekarski Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu 4. Kod przedmiotu/modułu

Wydział Lekarski Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu 4. Kod przedmiotu/modułu OPIS PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) Załącznik Nr 4 1. Nazwa przedmiotu/modułu w języku polskim Immunochemia 2. Nazwa przedmiotu/modułu w języku angielskim Immunochemistry 3. Jednostka prowadząca

Bardziej szczegółowo

Labowe know-how : ELISA

Labowe know-how : ELISA Labowe know-how : ELISA Test immunoenzymatyczny ELISA (Enzyme-Linked ImmunoSorbent Assay) jest jedną z najpowszechniejszych metod stosowanych w badaniach diagnostycznych i naukowych. Jej zadaniem jest

Bardziej szczegółowo

dr Agnieszka Pawełczyk Zakład Immunopatologii Chorób Zakaźnych i Pasożytniczych WUM 2016/2017

dr Agnieszka Pawełczyk Zakład Immunopatologii Chorób Zakaźnych i Pasożytniczych WUM 2016/2017 dr Agnieszka Pawełczyk Zakład Immunopatologii Chorób Zakaźnych i Pasożytniczych WUM 2016/2017 Sposób pobudzenia układu immunologicznego Pochodzenie Udział limfocytów Th w pobudzeniu odpowiedzi odpornościowej

Bardziej szczegółowo

Mechanochemiczny przełącznik między wzrostem i różnicowaniem komórek

Mechanochemiczny przełącznik między wzrostem i różnicowaniem komórek Mechanochemiczny przełącznik między wzrostem i różnicowaniem komórek Model tworzenia mikrokapilar na podłożu fibrynogenowym eksponencjalny wzrost tempa proliferacji i syntezy DNA wraz ze wzrostem stężenia

Bardziej szczegółowo

PRZEGLĄD AKTUALNYCH NAJWAŻNIEJSZYCH WYDARZEŃ W REUMATOLOGII

PRZEGLĄD AKTUALNYCH NAJWAŻNIEJSZYCH WYDARZEŃ W REUMATOLOGII PRZEGLĄD AKTUALNYCH NAJWAŻNIEJSZYCH WYDARZEŃ W REUMATOLOGII Prof. dr hab. n med. Małgorzata Wisłowska Klinika Chorób Wewnętrznych i Reumatologii Centralnego Szpitala Klinicznego MSWiA Cytokiny Hematopoetyczne

Bardziej szczegółowo

1. Układ odpornościowy. Odporność humoralna

1. Układ odpornościowy. Odporność humoralna Zakres zagadnień do poszczególnych tematów zajęć Seminaria 1. Układ odpornościowy. Odporność humoralna Ludzki układ odpornościowy Składowe i mechanizmy odporności wrodzonej Składowe i mechanizmy odpowiedzi

Bardziej szczegółowo

Krwiotworzenie (Hematopoeza)

Krwiotworzenie (Hematopoeza) Krwiotworzenie (Hematopoeza) Zgadnienia Rozwój układu krwiotwórczego Szpik kostny jako główny narząd krwiotwórczy Metody badania szpiku Krwiotwórcze komórki macierzyste (KKM) Regulacja krwiotworzenia Przeszczepianie

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie do cytometrii przepływowej: metody znakowania komórek

Wprowadzenie do cytometrii przepływowej: metody znakowania komórek Fakultet: Cytometria zastosowanie w badaniach biologicznych Wprowadzenie do cytometrii przepływowej: metody znakowania komórek Nadzieja Drela Zakład Immunologii WB UW ndrela@biol.uw.edu.pl Przygotowanie

Bardziej szczegółowo

Organizacja tkanek - narządy

Organizacja tkanek - narządy Organizacja tkanek - narządy Architektura skóry tkanki kręgowców zbiór wielu typów komórek danej tkanki i spoza tej tkanki (wnikają podczas rozwoju lub stale, w trakcie Ŝycia ) neurony komórki glejowe,

Bardziej szczegółowo

Jan Żeromski Postępy immunodiagnostyki. Studia Ecologiae et Bioethicae 8/2, 330-334

Jan Żeromski Postępy immunodiagnostyki. Studia Ecologiae et Bioethicae 8/2, 330-334 Jan Żeromski Postępy immunodiagnostyki Studia Ecologiae et Bioethicae 8/2, 330-334 2010 Prof. Jan Żeromski (Katedra Immunologii Klinicznej Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu)

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY IMMUNOLOGII. Regulacja odpowiedzi immunologicznej. Nadzieja Drela

PODSTAWY IMMUNOLOGII. Regulacja odpowiedzi immunologicznej. Nadzieja Drela PODSTAWY IMMUNOLOGII Regulacja odpowiedzi immunologicznej Nadzieja Drela ndrela@biol.uw.edu.pl Stan równowagi: odpowiedź immunologiczna - tolerancja Kontakt z antygenem prowadzi do rozwoju odpowiedzi immunologicznej

Bardziej szczegółowo

Rodzaje autoprzeciwciał, sposoby ich wykrywania, znaczenie w ustaleniu diagnozy i monitorowaniu. Objawy związane z mechanizmami uszkodzenia.

Rodzaje autoprzeciwciał, sposoby ich wykrywania, znaczenie w ustaleniu diagnozy i monitorowaniu. Objawy związane z mechanizmami uszkodzenia. Zakres zagadnień do poszczególnych tematów zajęć I Choroby układowe tkanki łącznej 1. Toczeń rumieniowaty układowy 2. Reumatoidalne zapalenie stawów 3. Twardzina układowa 4. Zapalenie wielomięśniowe/zapalenie

Bardziej szczegółowo

Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi

Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi 90-222 Łódź, ul. I~ewolucji 1905 r. nr 64 tel.: (0-42) 63 15 000, 63 15 800; fax: (0-42) 63 15 834; 63 15 888 e-mail : uczelnia@ahe.lodz.pl Internet: www.ahe.lodz.pl

Bardziej szczegółowo

Zadanie 2. (2 pkt) Na schemacie przedstawiono namnażanie się retrowirusa HIV wewnątrz limfocytu T (pomocniczego) we krwi człowieka.

Zadanie 2. (2 pkt) Na schemacie przedstawiono namnażanie się retrowirusa HIV wewnątrz limfocytu T (pomocniczego) we krwi człowieka. Zadanie 1. (3 pkt) W aptekach dostępne są bez recepty różnego rodzaju preparaty lecznicze podnoszące odporność, zwane immunostymulatorami. Przeważnie zawierają substancje pochodzenia roślinnego, np. z

Bardziej szczegółowo

IL-4, IL-10, IL-17) oraz czynników transkrypcyjnych (T-bet, GATA3, E4BP4, RORγt, FoxP3) wyodrębniono subpopulacje: inkt1 (T-bet + IFN-γ + ), inkt2

IL-4, IL-10, IL-17) oraz czynników transkrypcyjnych (T-bet, GATA3, E4BP4, RORγt, FoxP3) wyodrębniono subpopulacje: inkt1 (T-bet + IFN-γ + ), inkt2 Streszczenie Mimo dotychczasowych postępów współczesnej terapii, przewlekła białaczka limfocytowa (PBL) nadal pozostaje chorobą nieuleczalną. Kluczem do znalezienia skutecznych rozwiązań terapeutycznych

Bardziej szczegółowo

Diagnostyka wirusologiczna w praktyce klinicznej

Diagnostyka wirusologiczna w praktyce klinicznej Diagnostyka wirusologiczna w praktyce klinicznej Ponad 60% zakażeń w praktyce klinicznej jest wywołana przez wirusy. Rodzaj i jakość materiału diagnostycznego (transport!) oraz interpretacja wyników badań

Bardziej szczegółowo

Ocena ekspresji genu ABCG2 i białka oporności raka piersi (BCRP) jako potencjalnych czynników prognostycznych w raku jelita grubego

Ocena ekspresji genu ABCG2 i białka oporności raka piersi (BCRP) jako potencjalnych czynników prognostycznych w raku jelita grubego Aleksandra Sałagacka Ocena ekspresji genu ABCG2 i białka oporności raka piersi (BCRP) jako potencjalnych czynników prognostycznych w raku jelita grubego Pracownia Biologii Molekularnej i Farmakogenomiki

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wykaz używanych skrótów i symboli... 14. 1. Wprowadzenie... 18

Spis treści. Wykaz używanych skrótów i symboli... 14. 1. Wprowadzenie... 18 Spis treści Wykaz używanych skrótów i symboli... 14 1. Wprowadzenie... 18 1.1. Podstawowe zasady działania układu immunologicznego... 18 1.1.1. Formy odpowiedzi immunologicznej... 19 1.1.2. Rozpoznanie

Bardziej szczegółowo

Promotor: prof. dr hab. Katarzyna Bogunia-Kubik Promotor pomocniczy: dr inż. Agnieszka Chrobak

Promotor: prof. dr hab. Katarzyna Bogunia-Kubik Promotor pomocniczy: dr inż. Agnieszka Chrobak INSTYTUT IMMUNOLOGII I TERAPII DOŚWIADCZALNEJ IM. LUDWIKA HIRSZFELDA WE WROCŁAWIU POLSKA AKADEMIA NAUK mgr Milena Iwaszko Rola polimorfizmu receptorów z rodziny CD94/NKG2 oraz cząsteczki HLA-E w patogenezie

Bardziej szczegółowo

Czy immunoterapia nowotworów ma racjonalne podłoże? Maciej Siedlar

Czy immunoterapia nowotworów ma racjonalne podłoże? Maciej Siedlar Czy immunoterapia nowotworów ma racjonalne podłoże? Maciej Siedlar Zakład Immunologii Klinicznej Katedra Immunologii Klinicznej i Transplantologii Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, oraz Uniwersytecki

Bardziej szczegółowo

CHOROBY REUMATYCZNE A OBNIŻENIE GĘSTOŚCI MINERALNEJ KOŚCI

CHOROBY REUMATYCZNE A OBNIŻENIE GĘSTOŚCI MINERALNEJ KOŚCI CHOROBY REUMATYCZNE A OBNIŻENIE GĘSTOŚCI MINERALNEJ KOŚCI Katarzyna Pawlak-Buś Katedra i Klinika Reumatologii i Rehabilitacji Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu ECHA ASBMR 2018 WIELOCZYNNIKOWY CHARAKTER

Bardziej szczegółowo

Proteomika: umożliwia badanie zestawu wszystkich lub prawie wszystkich białek komórkowych

Proteomika: umożliwia badanie zestawu wszystkich lub prawie wszystkich białek komórkowych Proteomika: umożliwia badanie zestawu wszystkich lub prawie wszystkich białek komórkowych Zalety w porównaniu z analizą trankryptomu: analiza transkryptomu komórki identyfikacja mrna nie musi jeszcze oznaczać

Bardziej szczegółowo

Inżynieria genetyczna- 6 ECTS. Inżynieria genetyczna. Podstawowe pojęcia Część II Klonowanie ekspresyjne Od genu do białka

Inżynieria genetyczna- 6 ECTS. Inżynieria genetyczna. Podstawowe pojęcia Część II Klonowanie ekspresyjne Od genu do białka Inżynieria genetyczna- 6 ECTS Część I Badanie ekspresji genów Podstawy klonowania i różnicowania transformantów Kolokwium (14pkt) Część II Klonowanie ekspresyjne Od genu do białka Kolokwium (26pkt) EGZAMIN

Bardziej szczegółowo

Rola układu receptor CD40 ligand CD40 (CD40/D40L) w procesach zapalnych

Rola układu receptor CD40 ligand CD40 (CD40/D40L) w procesach zapalnych Rola układu receptor CD40 ligand CD40 (CD40/D40L) w procesach zapalnych prof. dr hab. n. med. Alicja Kasperska-Zając dr n. med. Tatiana Jasińska Katedra i Oddział Kliniczny Chorób Wewnętrznych, Dermatologii

Bardziej szczegółowo

O PO P R O NOŚ O Ć Ś WR

O PO P R O NOŚ O Ć Ś WR ODPORNOŚĆ WRODZONA Egzamin 3 czerwca 2015 godz. 17.30 sala 9B FUNKCJE UKŁADU ODPORNOŚCIOWEGO OBRONA NADZÓR OBCE BIAŁKA WIRUSY BAKTERIE GRZYBY PASOŻYTY NOWOTWORY KOMÓRKI USZKODZONE KOMÓRKI OBUNMIERAJĄCE

Bardziej szczegółowo

Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane. Genetyczne podłoże nowotworzenia

Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane. Genetyczne podłoże nowotworzenia Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane Genetyczne podłoże nowotworzenia Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane Połączenia komórek

Bardziej szczegółowo

Immunologiczna teoria starzenia

Immunologiczna teoria starzenia Immunologiczna teoria starzenia STRESZCZENIE Starzenie organizmu może być spowodowane zmniejszającą się zdolnością układu odpornościowego do reagowania na antygeny obce i własne. Skutkiem najczęściej obserwowanym

Bardziej szczegółowo

Diagnostyka zakażeń EBV

Diagnostyka zakażeń EBV Diagnostyka zakażeń EBV Jakie wyróżniamy główne konsekwencje kliniczne zakażenia EBV: 1) Mononukleoza zakaźna 2) Chłoniak Burkitta 3) Potransplantacyjny zespół limfoproliferacyjny Jakie są charakterystyczne

Bardziej szczegółowo

UKŁAD LIMFATYCZNY UKŁAD ODPORNOŚCIOWY. Nadzieja Drela Instytut Zoologii, Zakład Immunologii

UKŁAD LIMFATYCZNY UKŁAD ODPORNOŚCIOWY. Nadzieja Drela Instytut Zoologii, Zakład Immunologii UKŁAD LIMFATYCZNY UKŁAD ODPORNOŚCIOWY Nadzieja Drela Instytut Zoologii, Zakład Immunologii ndrela@biol.uw.edu.pl Układ limfatyczny Narządy, naczynia limfatyczne, krążące limfocyty Centralne narządy limfoidalne

Bardziej szczegółowo

Wybrane techniki badania białek -proteomika funkcjonalna

Wybrane techniki badania białek -proteomika funkcjonalna Wybrane techniki badania białek -proteomika funkcjonalna Proteomika: umożliwia badanie zestawu wszystkich (lub prawie wszystkich) białek komórkowych Zalety analizy proteomu np. w porównaniu z analizą trankryptomu:

Bardziej szczegółowo

Immunopatologia. 1. Metryczka. Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej

Immunopatologia. 1. Metryczka. Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Immunopatologia 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Analityka Medyczna, jednolite studia magisterskie, stacjonarne Rok akademicki:

Bardziej szczegółowo

Ocena ilościowa reakcji antygen - przeciwciało. Mariusz Kaczmarek

Ocena ilościowa reakcji antygen - przeciwciało. Mariusz Kaczmarek Ocena ilościowa reakcji antygen - przeciwciało Mariusz Kaczmarek Metody ilościowe oparte na tworzeniu immunoprecypitatów immunodyfuzja radialna wg Mancini immunoelektroforeza rakietowa wg Laurella turbidymetria

Bardziej szczegółowo

Wykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego

Wykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego Wykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego Krew jest płynną tkanką łączną, krążącą ciągle w ustroju, umożliwiającą stałą komunikację pomiędzy odległymi od siebie tkankami.

Bardziej szczegółowo

SYLABUS Część A - Opis przedmiotu kształcenia.

SYLABUS Część A - Opis przedmiotu kształcenia. Nazwa modułu/przedmiotu : Wydział: Kierunek studiów: Specjalności: - SYLABUS Część A - Opis przedmiotu kształcenia. IMMUNOLOGIA KLINICZNA Kod modułu LK.3.C.001 I Wydział Lekarski z Oddziałem Stomatologicznym

Bardziej szczegółowo

Układ odpornościowy, układ immunologiczny to układ struktur umożliwiających działanie mechanizmom odporności. Struktury te to: narządy limfoidalne

Układ odpornościowy, układ immunologiczny to układ struktur umożliwiających działanie mechanizmom odporności. Struktury te to: narządy limfoidalne Układ odpornościowy, układ immunologiczny to układ struktur umożliwiających działanie mechanizmom odporności. Struktury te to: narządy limfoidalne naczynie chłonne komórki uczestniczące w reakcjach immunologicznych

Bardziej szczegółowo

Wirus zapalenia wątroby typu B

Wirus zapalenia wątroby typu B Wirus zapalenia wątroby typu B Kliniczne następstwa zakażenia odsetek procentowy wyzdrowienie przewlekłe zakażenie Noworodki: 10% 90% Dzieci 1 5 lat: 70% 30% Dzieci starsze oraz 90% 5% - 10% Dorośli Choroby

Bardziej szczegółowo

celuje w opiera się na Patogeny Komórki przezentujące antygen (APC) i wiążą

celuje w opiera się na Patogeny Komórki przezentujące antygen (APC) i wiążą powoduje to Rozkurcz naczyń krwionośnych wzmacniają Interferony od komórek prezentujących stymuluje Komórki NK Aby aktywować limfocyty B i limfocyty T cytotoksyczne niszczą otrzymują an- dzielą się na

Bardziej szczegółowo

Rola przeciwciał neutralizujących w terapiach SM (ciągle dyskutowana) Konrad Rejdak

Rola przeciwciał neutralizujących w terapiach SM (ciągle dyskutowana) Konrad Rejdak Rola przeciwciał neutralizujących w terapiach SM (ciągle dyskutowana) Konrad Rejdak Katedra i Klinika Neurologii Uniwersytet Medyczny w Lublinie Immunogeniczność preparatów biologicznych Rossman, 2004

Bardziej szczegółowo

Tylko dwie choroby - serca i nowotworowe powodują zgon 70% Polaków w wieku lat, czyli masz jedynie 30% szans dożyć 75 roku życia!

Tylko dwie choroby - serca i nowotworowe powodują zgon 70% Polaków w wieku lat, czyli masz jedynie 30% szans dożyć 75 roku życia! Prezentacja naukowa Tylko dwie choroby - serca i nowotworowe powodują zgon 70% Polaków w wieku 45-74 lat, czyli masz jedynie 30% szans dożyć 75 roku życia! Nie musi tak być! Badania dowiodły jednoznacznie

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie do cytometrii przepływowej: metody znakowania komórek

Wprowadzenie do cytometrii przepływowej: metody znakowania komórek Fakultet: Cytometria zastosowanie w badaniach biologicznych Wprowadzenie do cytometrii przepływowej: metody znakowania komórek Nadzieja Drela Zakład Immunologii WB UW ndrela@biol.uw.edu.pl Przygotowanie

Bardziej szczegółowo

Odporność ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI

Odporność ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI Odporność DR MAGDALENA MARKOWSKA ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI Funkcje FUNKCJA KTO AWARIA OBRONA NADZÓR HOMEOSTAZA Bakterie Wirusy Pasożyty Pierwotniaki

Bardziej szczegółowo

Ocena jakościowa reakcji antygen - przeciwciało. Mariusz Kaczmarek

Ocena jakościowa reakcji antygen - przeciwciało. Mariusz Kaczmarek Ocena jakościowa reakcji antygen - przeciwciało Mariusz Kaczmarek Antygeny Immunogenność - zdolność do wzbudzenia przeciwko sobie odpowiedzi odpornościowej swoistej; Antygenowość - zdolność do reagowania

Bardziej szczegółowo

FOCUS Plus - Silniejsza ryba radzi sobie lepiej w trudnych warunkach

FOCUS Plus - Silniejsza ryba radzi sobie lepiej w trudnych warunkach FOCUS Plus - Silniejsza ryba radzi sobie lepiej w trudnych warunkach FOCUS Plus to dodatek dostępny dla standardowych pasz tuczowych BioMaru, dostosowany specjalnie do potrzeb ryb narażonych na trudne

Bardziej szczegółowo

NON-HODGKIN S LYMPHOMA

NON-HODGKIN S LYMPHOMA NON-HODGKIN S LYMPHOMA Klinika Hematologii, Nowotworów Krwi i Transplantacji Szpiku We Wrocławiu Aleksandra Bogucka-Fedorczuk DEFINICJA Chłoniaki Non-Hodgkin (NHL) to heterogeniczna grupa nowotworów charakteryzująca

Bardziej szczegółowo

Odpowiedź układu immunologicznego na zakażenie wirusami brodawczaka ludzkiego wpływ na kancerogenezę i wyniki leczenia przeciwnowotworowego

Odpowiedź układu immunologicznego na zakażenie wirusami brodawczaka ludzkiego wpływ na kancerogenezę i wyniki leczenia przeciwnowotworowego Odpowiedź układu immunologicznego na zakażenie wirusami brodawczaka ludzkiego wpływ na kancerogenezę i wyniki leczenia przeciwnowotworowego Beata Biesaga Zakład Radiobiologii Klinicznej, Centrum Onkologii

Bardziej szczegółowo

Układ immunologiczny osób starszych

Układ immunologiczny osób starszych Układ immunologiczny osób starszych dr n. med. Adriana Roży Prof. dr hab. n. med. Joanna Chorostowska- Wynimko Zakład Genetyki i Immunologii Klinicznej, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie Kierownik:

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Komórki, tkanki i narządy układu odpornościowego 5. Swoista odpowiedź immunologiczna: mechanizmy 53. Odporność nieswoista 15

Spis treści. Komórki, tkanki i narządy układu odpornościowego 5. Swoista odpowiedź immunologiczna: mechanizmy 53. Odporność nieswoista 15 Spis treści Komórki, tkanki i narządy układu odpornościowego 5 1. Wstęp: układ odpornościowy 7 2. Komórki układu odpornościowego 8 3. kanki i narządy układu odpornościowego 10 Odporność nieswoista 15 1.

Bardziej szczegółowo

Zawartość. Wstęp 1. Historia wirusologii. 2. Klasyfikacja wirusów

Zawartość. Wstęp 1. Historia wirusologii. 2. Klasyfikacja wirusów Zawartość 139585 Wstęp 1. Historia wirusologii 2. Klasyfikacja wirusów 3. Struktura cząstek wirusowych 3.1. Metody określania struktury cząstek wirusowych 3.2. Budowa cząstek wirusowych o strukturze helikalnej

Bardziej szczegółowo

USG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.

USG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia. STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia

Bardziej szczegółowo

Leki immunomodulujące-przełom w leczeniu nowotworów hematologicznych

Leki immunomodulujące-przełom w leczeniu nowotworów hematologicznych Leki immunomodulujące-przełom w leczeniu nowotworów hematologicznych Jadwiga Dwilewicz-Trojaczek Katedra i Klinika Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych Warszawski Uniwersytet Medyczny Warszawa

Bardziej szczegółowo

cz. III leki przeciwzapalne

cz. III leki przeciwzapalne Oddziaływanie leków z celami molekularnymi cz. III leki przeciwzapalne Prof. dr hab. Sławomir Filipek Wydział Chemii oraz Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych Uniwersytet Warszawski 1 Leki przeciwzapalne

Bardziej szczegółowo

KARTA PRZEDMIOTU. 1. Nazwa przedmiotu IMMUNOLOGIA OGÓLNA. 2. Numer kodowy IMM01c. 3. Język, w którym prowadzone są zajęcia polski

KARTA PRZEDMIOTU. 1. Nazwa przedmiotu IMMUNOLOGIA OGÓLNA. 2. Numer kodowy IMM01c. 3. Język, w którym prowadzone są zajęcia polski Projekt OPERACJA SUKCES unikatowy model kształcenia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Medycznego w Łodzi odpowiedzią na potrzeby gospodarki opartej na wiedzy współfinansowany ze środków Europejskiego

Bardziej szczegółowo

Oddziaływanie komórki z macierzą. adhezja migracja proliferacja różnicowanie apoptoza

Oddziaływanie komórki z macierzą. adhezja migracja proliferacja różnicowanie apoptoza Oddziaływanie komórki z macierzą embriogeneza gojenie ran adhezja migracja proliferacja różnicowanie apoptoza morfogeneza Adhezja: oddziaływania komórek z fibronektyną, lamininą Proliferacja: laminina,

Bardziej szczegółowo

Hybrydyzacja kwasów nukleinowych

Hybrydyzacja kwasów nukleinowych Hybrydyzacja kwasów nukleinowych Jaka jest lokalizacja genu na chromosomie? Jakie jest jego sąsiedztwo? Hybrydyzacja - powstawanie stabilnych struktur dwuniciowych z cząsteczek jednoniciowych o komplementarnych

Bardziej szczegółowo

Nowe leki onkologiczne kierunki poszukiwań. 20 września 2013 roku

Nowe leki onkologiczne kierunki poszukiwań. 20 września 2013 roku Nowe leki onkologiczne kierunki poszukiwań 20 września 2013 roku Wyzwania Nowotwór ma być wyleczalny. Nowotwór ma z choroby śmiertelnej stać się chorobą przewlekłą o długim horyzoncie czasowym. Problemy

Bardziej szczegółowo

Spis tre 1. Podstawy immunologii 11 2. Mechanizmy immunopatologiczne 61

Spis tre 1. Podstawy immunologii 11 2. Mechanizmy immunopatologiczne 61 Spis treści Przedmowa do wydania polskiego 6 Przedmowa do wydania pierwszego oryginalnego 6 Przedmowa do wydania drugiego oryginalnego 7 Przedmowa do wydania drugiego oryginalnego zmienionego i uaktualnionego

Bardziej szczegółowo

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2016-2022 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Immunologia podstawowa Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej

Bardziej szczegółowo

Mam Haka na Raka. Chłoniak

Mam Haka na Raka. Chłoniak Mam Haka na Raka Chłoniak Nowotwór Pojęciem nowotwór określa się niekontrolowany rozrost nieprawidłowych komórek w organizmie człowieka. Nieprawidłowość komórek oznacza, że różnią się one od komórek otaczających

Bardziej szczegółowo

Fizjologia człowieka

Fizjologia człowieka Fizjologia człowieka Wykład 2, część A CZYNNIKI WZROSTU CYTOKINY 2 1 Przykłady czynników wzrostu pobudzających proliferację: PDGF - cz.wzrostu z płytek krwi działa na proliferację i migrację fibroblastów,

Bardziej szczegółowo

Ocena ekspresji genów proangiogennych w komórkach nowotworowych OVP-10 oraz transfektantach OVP-10/SHH i OVP-10/VEGF

Ocena ekspresji genów proangiogennych w komórkach nowotworowych OVP-10 oraz transfektantach OVP-10/SHH i OVP-10/VEGF Agnieszka Gładysz Ocena ekspresji genów proangiogennych w komórkach nowotworowych OVP-10 oraz transfektantach OVP-10/SHH i OVP-10/VEGF Katedra i Zakład Biochemii i Chemii Klinicznej Akademia Medyczna Prof.

Bardziej szczegółowo

Leki przeciwzapalne. Niesteroidowe (NSAID nonsteroidal. Steroidowe

Leki przeciwzapalne. Niesteroidowe (NSAID nonsteroidal. Steroidowe Leki przeciwzapalne Leki przeciwzapalne Niesteroidowe (NSAID nonsteroidal anti-inflammatory drug) Steroidowe Kwas acetylosalicylowy (Aspirin ) rok odkrycia 1897 (F. Hoffmann), rok wprowadzenia 1899 (Bayer)

Bardziej szczegółowo

Harmonogram zajęć z Mikrobiologii z parazytologią i Immunologii dla studentów II roku kierunku lekarskiego WL 2018/2019 GRUPA 5

Harmonogram zajęć z Mikrobiologii z parazytologią i Immunologii dla studentów II roku kierunku lekarskiego WL 2018/2019 GRUPA 5 Harmonogram zajęć z Mikrobiologii z parazytologią i Immunologii dla studentów II roku kierunku lekarskiego WL 2018/2019 GRUPA 5 GRUPY ĆWICZENIOWE 51, 52 : 8.00-10.30 Wtorek: 17.00-19.30 Data Godzina Rodzaj

Bardziej szczegółowo

Układ pracy. Wstęp i cel pracy. Wyniki. 1. Ekspresja i supresja Peroksyredoksyny III w stabilnie transfekowanej. linii komórkowej RINm5F

Układ pracy. Wstęp i cel pracy. Wyniki. 1. Ekspresja i supresja Peroksyredoksyny III w stabilnie transfekowanej. linii komórkowej RINm5F The influence of an altered Prx III-expression to RINm5F cells Marta Michalska Praca magisterska wykonana W Zakładzie Medycyny Molekularnej Katedry Biochemii Klinicznej Akademii Medycznej w Gdańsku Przy

Bardziej szczegółowo

Profil metaboliczny róŝnych organów ciała

Profil metaboliczny róŝnych organów ciała Profil metaboliczny róŝnych organów ciała Uwaga: tkanka tłuszczowa (adipose tissue) NIE wykorzystuje glicerolu do biosyntezy triacylogliceroli Endo-, para-, i autokrynna droga przekazu informacji biologicznej.

Bardziej szczegółowo

Dane mikromacierzowe. Mateusz Markowicz Marta Stańska

Dane mikromacierzowe. Mateusz Markowicz Marta Stańska Dane mikromacierzowe Mateusz Markowicz Marta Stańska Mikromacierz Mikromacierz DNA (ang. DNA microarray) to szklana lub plastikowa płytka (o maksymalnych wymiarach 2,5 cm x 7,5 cm) z naniesionymi w regularnych

Bardziej szczegółowo

BIOTECHNOLOGIA STUDIA I STOPNIA

BIOTECHNOLOGIA STUDIA I STOPNIA BIOTECHNOLOGIA STUDIA I STOPNIA OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA 1) Tabela odniesień kierunkowych efektów kształcenia (EKK) do obszarowych efektów kształcenia (EKO) SYMBOL EKK KIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA

Bardziej szczegółowo

Laboratorium Wirusologiczne

Laboratorium Wirusologiczne Laboratorium Wirusologiczne Krzysztof Pyrd Pracownia wirusologiczna: Powstanie i wyposażenie całkowicie nowego laboratorium w ramach Zakładu Mikrobiologii WBBiB Profil: laboratorium molekularno-komórkowe

Bardziej szczegółowo

(Akty o charakterze nieustawodawczym) DECYZJE

(Akty o charakterze nieustawodawczym) DECYZJE 19.7.2019 PL L 193/1 II (Akty o charakterze nieustawodawczym) DECYZJE DECYZJA WYKONAWCZA KOMISJI (UE) 2019/1244 z dnia 1 lipca 2019 r. zmieniająca decyzję 2002/364/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących

Bardziej szczegółowo

(+) ponad normę - odwodnienie organizmu lub nadmierne zagęszczenie krwi

(+) ponad normę - odwodnienie organizmu lub nadmierne zagęszczenie krwi Gdy robimy badania laboratoryjne krwi w wyniku otrzymujemy wydruk z niezliczoną liczbą skrótów, cyferek i znaków. Zazwyczaj odstępstwa od norm zaznaczone są na kartce z wynikami gwiazdkami. Zapraszamy

Bardziej szczegółowo

Technika radioimmunologicznego oznaczania poziomu hormonów (RIA) dr Katarzyna Knapczyk-Stwora

Technika radioimmunologicznego oznaczania poziomu hormonów (RIA) dr Katarzyna Knapczyk-Stwora Technika radioimmunologicznego oznaczania poziomu hormonów (RIA) dr Katarzyna Knapczyk-Stwora Warunki wstępne: Proszę zapoznać się z tematem Radioimmunologiczne metody oznaczania hormonów steroidowych

Bardziej szczegółowo

PROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa. wprowadzenie

PROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa. wprowadzenie PROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa wprowadzenie CZĘŚĆ PIERWSZA: Czym jest prokalcytonina? PCT w diagnostyce i monitowaniu sepsy PCT w diagnostyce zapalenia dolnych dróg oddechowych Interpretacje

Bardziej szczegółowo

Tolerancja transplantacyjna. Grażyna Korczak-Kowalska Zakład Immunologii Klinicznej Instytut Transplantologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Tolerancja transplantacyjna. Grażyna Korczak-Kowalska Zakład Immunologii Klinicznej Instytut Transplantologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny Tolerancja transplantacyjna Grażyna Korczak-Kowalska Zakład Immunologii Klinicznej Instytut Transplantologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny Darrell J., et al., Transfusion. 2001, 41 : 419-430. Darrell

Bardziej szczegółowo

Temat ćwiczenia: Techniki stosowane w badaniach toksyczności in vitro

Temat ćwiczenia: Techniki stosowane w badaniach toksyczności in vitro Temat ćwiczenia: Techniki stosowane w badaniach toksyczności in vitro Miarą aktywności cytotoksycznej badanej substancji jest określenie stężenia hamującego, IC 50 (ang. inhibitory concentration), dla

Bardziej szczegółowo

Wybrane techniki badania białek -proteomika funkcjonalna

Wybrane techniki badania białek -proteomika funkcjonalna Wybrane techniki badania białek -proteomika funkcjonalna Proteomika: umożliwia badanie zestawu wszystkich (lub prawie wszystkich) białek komórkowych Zalety analizy proteomu w porównaniu z analizą trankryptomu:

Bardziej szczegółowo

CHOROBY NOWOTWOROWE. Twór składający się z patologicznych komórek

CHOROBY NOWOTWOROWE. Twór składający się z patologicznych komórek CHOROBY NOWOTWOROWE Twór składający się z patologicznych komórek Powstały w wyniku wielostopniowej przemiany zwanej onkogenezą lub karcinogenezą Morfologicznie ma strukturę zbliżoną do tkanki prawidłowej,

Bardziej szczegółowo

Immunogenetyka 1. Jakie są różnice między epitopami rozpoznawanymi przez limfocyty T i B? 2. O czym mówi "hipoteza higieniczna"?

Immunogenetyka 1. Jakie są różnice między epitopami rozpoznawanymi przez limfocyty T i B? 2. O czym mówi hipoteza higieniczna? Immunogenetyka 1. Jakie są różnice między epitopami rozpoznawanymi przez limfocyty T i B? 2. O czym mówi "hipoteza higieniczna"? Mikrobiologia kliniczna 1. Wymień serowary pałeczek Salmonella ważnych w

Bardziej szczegółowo

ROLA WAPNIA W FIZJOLOGII KOMÓRKI

ROLA WAPNIA W FIZJOLOGII KOMÓRKI ROLA WAPNIA W FIZJOLOGII KOMÓRKI Michał M. Dyzma PLAN REFERATU Historia badań nad wapniem Domeny białek wiążące wapń Homeostaza wapniowa w komórce Komórkowe rezerwuary wapnia Białka buforujące Pompy wapniowe

Bardziej szczegółowo

EliSpot 2 Borrelia. najnowszej generacji test EliSpot w diagnostyce boreliozy

EliSpot 2 Borrelia. najnowszej generacji test EliSpot w diagnostyce boreliozy EliSpot 2 Borrelia najnowszej generacji test EliSpot w diagnostyce boreliozy Podejrzewasz, że możesz mieć boreliozę? Zrobiłeś tradycyjne badania w kierunku boreliozy (Western Blot, ELISA) i wyniki wyszły

Bardziej szczegółowo

Przemiana materii i energii - Biologia.net.pl

Przemiana materii i energii - Biologia.net.pl Ogół przemian biochemicznych, które zachodzą w komórce składają się na jej metabolizm. Wyróżnia się dwa antagonistyczne procesy metabolizmu: anabolizm i katabolizm. Szlak metaboliczny w komórce, to szereg

Bardziej szczegółowo