WCZESNOŚREDNIOWIECZNY SKARB Z KALISZA-DOBRZECA

Transkrypt

1 WCZESNOŚREDNIOWIECZNY SKARB Z KALISZA-DOBRZECA Podczas niedawno zakończonych badań, prowadzonych przez Kaliskie Stanowisko Archeologiczne Instytutu Archeologii i Etnologii PAN od 2011 r., archeolodzy wydobyli w Kaliszu-Dobrzecu wczesnośredniowieczny skarb przedmiotów srebrnych. Rodowód wsi Dobrzec sięga czasów wczesnopiastowskich, a dziś leży ona w granicach miasta. O skarbie naukowcy dowiedzieli się dzięki informacji mieszkańca pobliskiego osiedla, który na polu znalazł bryłki metalu. Zaintrygowany znaleziskiem, przyniósł je do siedziby Kaliskiego Stanowiska Archeologicznego Instytutu Archeologii i Etnologii PAN. Dostarczone przedmioty to tzw. placki srebra, które znajdowane są w skarbach wczesnośredniowiecznych z terenu Polski i Połabia. W porozumieniu z kaliską Delegaturą Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków rozpoczęto prace mające na celu zabezpieczenie i eksplorację tego cennego znaleziska. W pierwszym rzędzie trzeba było znaleźć teren ukrycia kruszcu. Badania powierzchniowe z użyciem detektorów metali pozwoliły ustalić miejsce pierwotnego zdeponowania srebra. Okazało się, że skarb ukryty był w glinianym naczyniu, częściowo zniszczonym w czasie orki. Łącznie odkryto 570 srebrnych przedmiotów, a w samym garnku jeszcze 200 o łącznej wadze 3,8 kilograma. Skład zespołu jest dość nietypowy, ponieważ większość zabytków stanowiły tzw. placki srebra, które w innych depozytach stanowiły zazwyczaj tylko niewielką domieszkę monet. Dzięki fragmentowi odkrytego denara krzyżowego, który był jedną z dwóch monet obecnych w tym zespole, skarb datować można na przełom XI i XII w. Badania prowadzone przez Instytut Archeologii i Etnologii PAN prowadzone były we współpracy z Narodowym Instytutem Dziedzictwa oraz kaliskim muzeum. Część środków finansowych pozyskano z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

2 Pracownia archeologiczna w Radomiu, wykopaliska w Chełmie

3 Prezes PAN, prof. Michał Kleiber, wraz z Kanclerzem PAN, dr Zdzisławem Henslem, odwiedzili nowo powstała pracownię archeologicznę w Radomiu oraz wykopaliska w Chełmie. Prof. Kleiber jest pierwszym prezesem Akademii, który odwiedził wykopaliska prowadzone przez IAE. Stacja badawcza IAE PAN w Radomiu oraz wykopaliska na radomskiej Piotrówce 23 VII br. Prezez PAN prof. Michal Kleiber oraz kanclerz PAN dr Zdzisław Hensel wizytowali nową siedzibę stacji badawczej IAE PAN w Radomiu oraz wykopaliska prowadzone przez Instytut na radomskiej Piotrówce. Dyrektor Instytutu prof. Andrzej Buko poinformował Prezesa o programie wieloletnich badań Instytutu na terenie Radomia a dr Maciej Trzeciecki objaśnił będące w toku prace badawcze na grodzie radomskim. Nasi goście zapoznali się też z zająciami zorganizowanej i prowadzonej przez nasz Instytut Letniej Szkoły Archeologii, w ktorej uczestniczy młodzież radomskich szkół średnich. Na zakończenie wizyty miało miejsce spotkanie z władzami miasta Radomia.

4 Wystawa plenerowa "Collegium Gostomianum miejsce i czas" W dniu 22 czerwca b.r. w Sandomierzu miała miejsce inauguracja wystawy plenerowej "Collegium Gostomianum miejsce i czas", przygotowanej przez Instytut Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie przy współudziale instytucji sandomierskich: I Liceum Ogólnokształcącego Collegium Gostomianum, Muzeum Diecezjalnego oraz Muzeum Okręgowego. Autorami projektu i opracowania graficznego są: Hanna Kowalewska-Marszałek, Dorota Cyngot, Dariusz Wyczółkowski oraz Robert Żukowski, zaś autorami poszczególnych plansz (oprócz wyżej wymienionych) Andrzej Buko, Maria Dąbrowska, Tomasz Herbich, Stanisław Suchodolski, Eleonora i Stanisław Tabaczyńscy (IAE PAN), Waldemar Białousz (I LO), Urszula Stępień (Muzeum Diecezjalne), Monika Bajka i Marek Banaczek (Muzeum Okręgowe). Swego poparcia i pomocy finansowej udzieliły Władze Miasta Sandomierza, które sfinansowały druk plansz, wykonanych przez sandomierską firmę Art-Media. Wystawa obrazuje dzieje szczególnego miejsca, jakim jest Wzgórze Collegium Gostomianum w Sandomierzu, począwszy od czasów najdawniejszych (młodszej epoki kamienia) aż po wiek XX. Źródeł do poznania historii Wzgórza dostarczyły w dużej mierze badania archeologiczne, prowadzone tu przez Instytut od roku 1958 (kierownictwo: Eligia i Jerzy Gąssowscy), których istotny etap przypada na lata (prace pod kierunkiem Stanisława Tabaczyńskiego). Badania archeologiczne wskazują na istnienie w tym miejscu siedlisk ludzkich w epokach neolitu i brązu oraz na ślad jego użytkowania w epoce żelaza. Dalszy etap historii Wzgórza to pozostałości wczesnośredniowiecznej osady (prawdopodobnie podgrodowej); kolejny związany jest z budową kościoła św. Piotra i funkcjonowaniem cmentarza przykościelnego, użytkowanego od wczesnego średniowiecza aż do końca XVIII wieku. Zarówno dwa ostanie etapy, jak i następne, obejmujące czasy nowożytne (rozbudowę kościoła, wzniesienie gmachu Collegium Gostomianum, destrukcje kompleksu sakralnego w XIX w.), znane są nie tylko ze źródeł archeologicznych, ale również z dokumentów pisanych i materiałów ikonograficznych. Wystawa jest dostępna przy ul. Długosza 7 (na ogrodzeniu dziedzińca I LO) w Sandomierzu do końca września b.r. Hanna Kowalewska-Marszalek Dorota Cyngot

5 Fot. 1 Spotkanie powitalne na dziedzińcu I Liceum Ogólnokształcącego "Collegium Gostomianum" w Sandomierzu (siedzą od lewej: prof. dr hab. Robert Kunkel z żoną, prof. dr hab. Dariusz Główka, prof. dr hab. Bogdan Balcer) Fot. 2 Inauguracja wystawy (wstęgę przecinają: dr Eleonora Tabaczyńska (IAE PAN), dr Ewa Kondek (vice-burmistrz Sandomierza), mgr Jerzy Borowski (burmistrz Sandomierza)

6 Fot. 3 W chwilę po inauguracji (od lewej): dr Eleonora Tabaczyńska (IAE PAN), mgr Jerzy Borowski (burmistrz Sandomierza), mgr Krzysztof Zieliński (dyrektor I LO w Sandomierzu) Fot. 4 Widok pierwszych plansz wystawy (od strony katedry) List od Dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie Pani Agnieszki Morawińskiej

7 Nadanie imienia prof. Lecha Leciejewicza parkowi w Budzistowie (gmina Kołobrzeg) W dniu 25 maja 2012 miała miejsce niezwykle miła uroczystość: z inicjatywy prof. Mariana Rębkowskiego, natychmiast podchwyconej przez wójta gminy Kołobrzeg, p. Tadeusza Kowalskiego, parkowi w Budzistowie, okalającemu średniowieczny kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela, nadano imię prof. Lecha Leciejewicza. Park znajduje się na terenie stanowiska badanego przez prof. (wówczas magistra) Lecha Leciejewicza w latach 1950-tych. Uroczystość nadania imienia połączona była z odsłonięciem tablicy pamiątkowej poświęconej prof. Leciejewiczowi. W uroczystości wzięli udział przedstawiciele władz lokalnych, między innymi wicemarszałek województwa zachodniopomorskiego, p. Anna Mieczkowska i burmistrz Kołobrzegu p. Janusz Gromek. Fot. 1. Tablica upamiętniająca prof. Lecha Leciejewicza, przed uroczystym odsłonięciem Fot. 2. Prof. Marian Rębkowski, kierownik Ośrodka Archeologii Krajów Nadbałtyckich (po prawej) i wójt gminy Kołobrzeg, p. Tadeusz Kowalski inicjatorzy powstania tablicy

8 Fot. 3. Odsłonięcie tablicy Fot. 4. Sylwetkę prof. Lecha Leciejewicza przybliża zebranym prof. Marian Rębkowski

9 Fot. 5. Poświęcenie tablicy Fot. 6. Kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela, stojący w centrum parku im. prof. Lecha Leciejewicza

10 Fot. 7. Tablica upamiętniająca prof. Lecha Leciejewicza W dniu 12 kwietnia, w siedzibie Łódzkiego Oddziału Polskiej Akademii Nauk odbyła się uroczystość z okazji osiemdziesiątych urodzin Profesora Tadeusza Poklewskiego-Koziełł, połączona z promocją książki autorstwa Jubilata,zatytułowanej Studia o zamkach średniowiecznych, wydanej przez Instytut Archeologii i Etnologii PAN, w serii Collectio archaeologica, historica et ethnologica. Poniżej kilka zdjęć z tej uroczystości. Ad multos annos! Fot. 1. Jubilat - Profesor Tadeusz Poklewski-Koziełł

11 Fot. 2. Jubilat przeglądający promowaną książkę "Studia o zamkach średniowiecznych" Fot. 3. Od prawej: Jubilat, dr hab. D.Główka, prof. IAE PAN, dr hab. J. Maik, prof. IAE PAN

12 Fot. 4. Od prawej: Jubilat, prof. dr hab. A. Janeczek, dr hab. J. Maik, prof. IAE PAN Fot. 5. Dr M. Żemigała i Jubilat

13 Fot. 6. Od lewej: prof. dr hab. B. Kopczyńska-Jaworska, prof. dr hab. W. Krajewska, prof. dr hab. S. Liszewski,prof. dr hab. R. Barnysz-Gupieniec, prof. dr hab.s. Słomkowski, prof. dr hab. M. Mikołajczyk, czł. rzecz. PAN Fot. 7. Od lewej: prof. dr hab. J. Kmieciński, prof. dr hab. S. Suchodolski, prof. dr hab. M. Brykowska, dr. E. Muszyńska Fot. 8. Od lewej: prof. dr hab. B. Kopczyńska-Jaworska, prof. dr hab. W. Krajewska, prof. dr hab. S. Liszewski, prof. dr hab. R. Barnysz-Gupienie, prof. dr hab. s. Słomkowski

14 Fot. 9. Jubilat i dr hab. J. Maik, prof. IAE PAN Fot. 10. Jubilat z córką Zuzanną i wnukiem Danielem Uroczyste odsłonięcie w Warszawie tablicy pamiątkowej poświęconej Fryderykowi Chopinowi 1 marca 2012 roku, w dwieście drugą rocznicę urodzin Fryderyka Chopina, odbyło się uroczyste odsłonięcie tablicy pamiątkowej. Tablicę zawieszono na elewacji budynku przy al. Solidarności 105, dawnej ulicy Leszno, w dawnej kamienicy Jacobsonów, w której we wrześniu 1830 roku koncertował Chopin. Obecnie gospodarzem i kustoszem budynku jest Instytut Archeologii i Etnologii PAN. Tablica powstała dzięki miastu st. Warszawie i Polskiej Akademii Nauk, a inicjatorem przedsięwzięcia był prof. Jacek Weiss, pianista i znawca Chopina, b. wiceminister kultury i sztuki. W uroczystości udział wzięli: przedstawiciele Akademii, a wśród nich Prezes PAN Michał Kleiber, Kanclerz dr inż. Zdzisław Hensel, dziekan Wydziału I Nauk Humanistycznych i Społecznych prof. Stanisław Filipowicz oraz reprezentanci władz miasta na czele z Panią dyrektor Biura Kultury m.st. Warszawy Małgorzatą Naimską i zaproszeni goście.

15

16 W dniu 16 grudnia 2011 r. w Instytucie Archeologii i Etnologii PAN świętowaliśmy uroczyste jubileusze prof. Marty Młynarskiej- Kaletynowej oraz prof. Jerzego Kruppé. Dyrektor Instytutu prof. Andrzej Buko złożył jubilatom i gratulacje za osiągnięcia naukowe i podziękowania za owocną współpracę. Przybliżenie działalności jubilatów zaprezentowali prof. PAN Andrzej Janeczek (w imieniu kierownika oddziału

17 wrocławskiego IAE PAN - Sławomira Moździocha) i dr Maria Dąbrowska.

18 W dniu 15 grudnia 2011 roku, po posiedzeniu Rady Naukowej, w Sali Lustrzanej, nastąpiło uroczyste wręczenie dyplomów doktorskich i habilitacyjnych. Dyplomy otrzymali: Dr hab. Jacek Kabaciński Dr Aleksandra Rzeszotarska-Nowakiewicz Dr Anna Woźniak (nieobecna na uroczystości) Dr Michał Auch Dr Tomasz Dzieńkowski (Chełm) Dr Maciej Jórdeczka Dr Adam Kędzierski Dr Maciej Trzeciecki

19

20

21 W dniu 6 grudnia 2010 otwarta została w Muzeum Archeologicznym Instytutu Archeologicznego Bułgarskiej Akademii Nauk (MIA BAN) wystawa planszowa poświęcona nowszym badaniom prowadzonym przez IAE. Zorganizowano ją przy znaczącym udziale i wsparciu Instytutu Polskiego w Sofii. W otwarciu wystawy uczestniczyli m.in. ambasador RP w Sofii dr Leszek Hensel, Dyrektor Instytutu Polskiego w Sofii Agnieszka Kościuszko, dyrektorzy obydwu Instytutów, pracownicy naukowi BAN, Muzeum Archeologicznego, Uniwersytetu Sofijskiego, Instytutu Polskiego i inni. Instytut Archeologii i Etnologii PAN reprezentowali dyrektor prof. Andrzej Buko oraz z-ca dyrektora ds. ogólnych Tomasz Herbich. Wystawa dała sposobność rozmów na temat możliwości rozwoju współpracy naukowej pomiędzy IAE a MIA BAN. Przewiduje się, że oficjalna umowa o współpracy podpisana zostanie podczas wizyty dyrektora Instytutu Archeologicznego BAN prof. Lyudmila Vagalinskiego Warszawie wiosna 2012 roku. Uzgodniono, że w styczniu 2012 wystawa prezentowana będzie na Uniwersytecie Sofijskim. W przygotowaniu wystawy uczestniczyli ze strony polskiej p. Zbigniew Kubiatowski, ze strony Instytutu Polskiego w Sofii p. Halina Krastewa.

22 Fot. 1. Plakat wystawy

23 Fot. 2. Baner reklamujący wystawę na budynku muzeum Fot. 3. Tytułowa plansza ekspozycji Fot. 4. Fragment ekspozycji

24 Fot. 5. Otwarcie wystawy: przemawia p. Agnieszka Kościuszko dyrektor Instytutu Polskiego w Sofii. Od lewej: dr Zdravko Dimitrov, ambasador RP w Sofii p. Leszek Hensel, T. Herbich, prof. A. Buko. Fot. 6. Przemawia prof. Lyudmil Vagalinski, dyrektor MIA BAN Fot. 7. Od prawej: dr Zdravko Dimitrov z MIA BAN, prof. Andrzej Buko, prof. Ivelin Kulev z Uniwersytetu Sofijskiego

25 Fot. 8. Ambasador RP w Bułgarii dr Leszek Hensel oraz prof. Diana Gergowa W dniu 13 września w Radomiu odbyło się uroczyste spotkanie z okazji zakończenia tegorocznych badań wykopaliskowych na grodzisku "Piotrówka". Badania są częścią wspólnego projektu realizowanego przez IAE PAN i Urząd Miasta i Gminy Radom, mającego na celu utworzenie parku kulturowego "Stare Miasto" w Radomiu. W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele władz PAN prof. dr hab. Ryszard Górecki i dr inż. Zdzisław Hensel, Dyrekcja IAE PAN, Dyrektor Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego prof. dr hab. Kazimierz Lewartowski, Prezydent Miasta Radomia Andrzej Kosztowniak oraz szefowie wydziałów Urzędu Miasta i spółek miejskich zaangażowanych w tworzenie parku. W trakcie spotkania podsumowano wyniki tegorocznych badań oraz sformułowano założenia współpracy na lata przyszłe.

26 W dniu 9 marca 2009 odbyło się pierwsze posiedzenie Rady ds. strategii i Rozwoju Instytutu. Radę powołał Dyrektor Instytutu prof. dr hab. Andrzej Buko. Do składu Rady zostali powołani: - Prof. dr hab. Henryk Samsonowicz - Prof. dr hab. Krzysztof Jan Kurzydłowski - Prof. Sauro Gelichi - Prof. dr hab. Marek Ziółkowski - Prof. dr hab. Hanna Popowska-Taborska - Prof. dr hab. Piotr Skubiszewski - Prof. dr hab. Aleksander Posern-Zieliński

27 Na funkcje Przewodniczącego Rady został wybrany jednomyślnie Prof. dr hab. Henryk Samsonowicz. Zadaniem Rady jest opiniowanie i konsultowanie długofalowych strategii dotyczących kierunków rozwoju badań naukowych realizowanych w Instytucie. Dotyczy to również projektów, jakie Dyrektor Instytutu zamierza przedstawić do rekomendacji Radzie Naukowej IAE PAN. W dniu 3 kwietnia 2009 podpisano porozumienie o współpracy pomiędzy Muzeum Pałacem w Wilanowie, reprezentowanym przez Dyrektora Pawła Jaskanisa i Głównego Księgowego Magdalenę Całkę a Instytutem Archeologii i Etnologii PAN, reprezentowanym przez Dyrektora prof. dr hab. Andrzeja Buko i Głównego Księgowego Elżbietę Grobicką. Porozumienie obejmuje: 1. Wspólne starania i uczestnictwo w projektach badawczych, celowych, zamawianych i finansowanych ze środków budżetowych, jak również funduszy Unii Europejskiej i Programów Ramowych Unii Europejskiej, tym także udział w konsorcjach badawczych, tworzonych dla realizacji przedsięwzięć, po wcześniejszym ustaleniu ich zakresu merytorycznego. 2. Ścisłe współdziałania przy realizacji zamówień dla klientów krajowych i zagranicznych powstałych w wyniku realizacji pkt Wspólną promocję osiągnięć badawczych i technicznych, wynikających z podjętej współpracy, na targach, wystawach oraz seminariach i konferencjach naukowych. 4. Stałą informację o aktualnie prowadzonych pracach badawczych, organizowanych seminariach i konferencjach naukowych oraz wymianę publikacji i wydawnictw, a także wzajemne udostępnianie zasobów bibliotecznych i baz danych. 5. Stałe kontakty organów kierowniczych w celu koordynacji tematyki badawczej i długookresowych planów rozwojowych. 6. Ciągłą informację o aktualnie świadczonych usługach technicznych i badawczych oraz możliwościach wspierania procesów wykonawczych. Wymienione Instytucje zawarły również umowę o przeprowadzeniu współnego programu badań pt. Czujniki parametrów środowiska wpływających na konserwację substancji zabytkowej, zarówno dla potrzeb konserwatorskich na terenie Muzeum, jak i mającego ogólny cel badawczy, zmierzający do wypracowania metodyki prostej i szybkiej oceny zagrożenia degradacją substancji zabytkowej wskutek niewłaściwych warunków środowiska;

28 Badania dotyczące stanu środowiska muzealnego poprzez zbieranie danych przez sensory będą prowadzone jako element prac stanowiących punkt wyjścis dla właściwej oceny stanu zabytków przed i po konserwacji oraz do prawidłowego przygotowania szeregu projektów koserwacji, renowacji i rewitalizacji zabytków i zasobów przyrodniczych przede wszystkim dawnej rezydencji wilanowskiej; Wyniki przeprowadzonych badań będą wykorzystywane w działalności każdej ze stron umowy ku jak najwiekszemu pozytkowi publicznemu i dla dobra zabytków i zasobów przyrodniczych, między innymi w postaci publikacji, konferencji, wystaw, lekcji i warsztatów muzealnych, informacji medialnych i mulitimedialnych oraz na bieżąco udzielanych zwiedzającym Muzeum, a także jako materiały dla potrzeb planowania i prowadzenia działań konserwatorskich i ekologicznych również przez inne podmioty.