Podstawy komunikacji interpersonalnej /8h/

Transkrypt

1 Temat szkolenia: Podstawy komunikacji interpersonalnej /8h/ 1. Cel ogólny szkolenia Celem szkolenia jest podwyższenie poziomu kompetencji w zakresie komunikacji interpersonalnej. 2. Cele szczegółowe szkolenia Po ukończeniu szkolenia uczestnik uzyska następujące kompetencje: Wiedza: Znajomość podstaw komunikacji interpersonalnej; Uzyskanie świadomości znaczenia komunikacji werbalnej i niewerbalnej w szczególności w kontakcie ze współpracownikami i przełożonymi; Wiedza z zakresu skutecznego komunikowania się; Rozumienie zależności pomiędzy komunikacją werbalną i niewerbalną. Umiejętności: Umiejętność efektywnego komunikowania się w okolicznościach typowych dla miejsca pracy; Zdolność niwelowania barier komunikacyjnych. Postawy: Świadomość istnienia barier komunikacyjnych i poczucie, iż można je przezwyciężyć; Zwiększenie otwartości na kontakt interpersonalny. 3. Adresaci szkolenia Do kogo jest adresowane szkolenie? Uczestnikami szkolenia będą osoby zatrudnione na stanowisku sprzedawcy, robotnika budowlanego, operatora obrabiarek skrawających. Jaka będzie wielkość grupy szkoleniowej? Grupa szkoleniowa liczyć będzie osób. Wymagania rekrutacyjne kto może być uczestnikiem szkolenia? Uczestnikiem szkolenia może być osoba, która spełnia następujące kryteria: Pracuje w zawodzie sprzedawcy, robotnika budowlanego, operatora obrabiarek skrawających; Strona 1

2 Posiada deficyty umiejętności i kompetencji w zakresie komunikacji interpersonalnej zdiagnozowane w ramach IP6; Wykazuje zainteresowanie tematyką szkolenia i cechuje się motywacją do zdobywania nowych umiejętności. Jakie warunki musi spełnić uczestnik, aby otrzymać zaświadczenie o ukończeniu szkolenia? Warunkiem otrzymania zaświadczenia o ukończeniu szkolenia jest uczestnictwo w co najmniej 80% zajęć. 4. Organizacja szkolenia Jak będzie realizowane szkolenie? Szkolenie realizowane będzie w formie warsztatowo-wykładowej z wykorzystaniem aktywności własnej i doświadczenia uczestników. Podstawą do przeprowadzenia szkolenia jest scenariusz szkolenia traktowany jako ogólny opis przebiegu procesu szkoleniowego. Trener prowadzący szkolenie powinien przygotować materiały szkoleniowe i opracować szczegółowy opis przebiegu szkolenia. Jakimi metodami będą realizowane zajęcia? Metody wykorzystywane w trakcie szkolenia: prezentacja, mini wykłady, odgrywanie ról, analiza przypadku, burza mózgów, dyskusja, ćwiczenia indywidualne/w parach/grupowe, praca indywidualna. Sala szkoleniowa jakie są wymagania co do wielkości i wyposażenia sali szkoleniowej? Szkolenie odbywać się będzie w sali umożliwiającej swobodne prowadzenie zajęć w formie warsztatowej (swobodna możliwość przemieszczania się i pracy w grupach). Krzesła powinny być ustawione w podkowę. Jakie materiały szkoleniowe otrzymają uczestnicy? Uczestnicy otrzymają następujące materiały szkoleniowe: Autorskie materiały szkoleniowe opracowane przez trenerów prowadzących szkolenie; Notatnik i długopis. Pomoce i materiały potrzebne do realizacji szkolenia Stojak i papier flipchart, markery, projektor multimedialny, ekran i komputer, notatniki i długopisy. Poziom kompetencji trenera Aby zrealizować cele szkoleniowe trener winien posiadać doświadczenie w prowadzeniu szkoleń. Dla właściwego zrealizowania celów szkoleniowych trener powinien posiadać wiedzę i umiejętności w zakresie komunikacji Strona 2

3 interpersonalnej. Dodatkowym atutem będzie doświadczenie pracy z osobami o niskich kwalifikacjach. 5. Ocena szkolenia Ewaluacja szkolenia prowadzona będzie na dwa sposoby: w sposób nieformalny na bieżąco w trakcie prowadzenia szkolenia, co zapewni dostosowanie form pracy do poziomu aktywności grupy; w sposób formalny w postaci ankiety ewaluacyjnej wypełnianej na zakończenie szkolenia (w załączniku ankieta ewaluacyjna). Strona 3

4 6. PROGRAM SZKOLENIA /8 godz. szkoleniowych, 1h = 45 min./ Uwaga: istnieje możliwość przeprowadzenia szkolenia w wersji skróconej w czasie ok. 4h. W tym przypadku program szkolenia obejmuje następujące elementy (zob. punkt 7. SCENARIUSZ REALIZACJI SZKOLENIA): a) całość Sesji 1.; b) całość Sesji 2.; c) punkt 11. Sesji 4. Sesja Cele Tematyka Liczba godzin 1. Zapoznanie z celami i programem szkolenia Poznanie i integracja grupy Diagnoza potrzeb i oczekiwań uczestników Uwrażliwienie uczestników na problem barier komunikacyjnych w miejscu pracy i poza nim Wprowadzenie do szkolenia oraz moduł integracyjnoorganizacyjny: poznanie uczestników szkolenia prezentacja tematyki szkolenia ustalenie zasad współpracy diagnoza oczekiwań uczestników 2 2. Uzyskanie świadomości znaczenia komunikacji werbalnej w szczególności w kontakcie ze współpracownikami i przełożonymi Bariery komunikacyjne, skuteczne porozumiewanie się Komunikacja werbalna w kontekście relacji między pracownikami firmy i w życiu codziennym 1 1/3 Strona 4

5 3. 4. Uzyskanie świadomości znaczenia komunikacji niewerbalnej w szczególności w kontakcie ze współpracownikami i przełożonymi Uświadomienie konieczności dbałości o komunikację niewerbalną i werbalną Umiejętność efektywnego komunikowania się w okolicznościach typowych dla miejsca pracy Zdolność niwelowania barier komunikacyjnych Ugruntowanie kompetencji zdobytych w czasie szkolenia Ewaluacja zajęć Relacja między komunikatami niewerbalnymi i werbalnymi Skuteczna komunikacja z wykorzystanie maksym Grice a 2 1/3 Wybrane techniki komunikacji w miejscu pracy i poza nim: doprecyzowanie, parafraza, klaryfikacja, odzwierciedlanie Podsumowanie: odniesienie do celów szkolenia refleksje uczestników ankieta ewaluacyjna 2 1/3 Strona 5

6 7. SCENARIUSZ REALIZACJI SZKOLENIA Lp. CEL SZKOLENIOWY PRZEBIEG SZKOLENIA /wskazanie tematyki i opis metody, ćwiczenia itp./ METODA MATERIAŁY, POMOCE DYDAKTYCZNE CZAS Sesja 1 Przywitanie grupy i przedstawienie szkolenia, zawarcie kontraktu Przywitanie grupy Przedstawienie trenera oraz tematyki programu szkolenia wraz z celami (cel główny i cele szczegółowe) Prezentacja Prezentacja slajdów 1. Przedstawienie zasad interakcji panujących na szkoleniu między uczestnikami oraz między uczestnikami i trenerem: nieocenianie, otwartość, akceptacja, życzliwość 10 min Ustalenie sposobu zwracania się do siebie uczestników oraz sporządzenie identyfikatorów z imieniem (dodatkowo nazwiskiem) 2. Przedstawienie uczestników, zbudowanie zaufania i poczucia bezpieczeństwa wśród uczestników Zawarcie kontraktu (narzucony przez trenera, z możliwością dodania nowych punktów przez uczestników) oraz sprawy organizacyjne (przerwy, serwis kawowy, dokumentacja: lista obecności, inne dokumenty i formalności) Przełamanie oporu przed wysławianiem się, próba stworzenia sprzyjającej atmosfery poprzez ćwiczenie typu lodołamacz Wzajemne prezentacje ćwiczenie prezentacji przed grupą w celu zapoznania się potrzebne materiały to długopisy i kartki uczestnicy dobierają się w pary, jeśli to możliwe z osobami, których nie znają osoby przeprowadzają przez 3 minuty wzajemne wywiady Ćwiczenie w parach/ćwicze nie grupowe Materiały do ćwiczeń: długopisy, kartki 10 min Strona 6

7 osoby przedstawiają partnerów całej grupie 3. Uwrażliwienie uczestników na problem barier komunikacyjnych w miejscu pracy i poza nim Ćwiczenia ukazujące istnienie barier komunikacyjnych Dyktowanie rysunku figur geometrycznych ćwiczenie składa się z dwóch części: (1) dyktowanie rysunku geometrycznego przy komunikacji jednostronnej (bez możliwości dopytywania ze strony uczestników); (2) dyktowanie rysunku geometrycznego przy komunikacji dwustronnej (z możliwością dopytywania ze strony uczestników) w obu częściach trener dokonuje pomiaru czasu wykonania zadań z grupy dobierany jest ochotnik, który będzie dyktował rysunek pozostali pracują indywidualnie nad własnymi rysunkami uczestnicy prezentują swoje prace ćwiczenie pokazuje różnice pomiędzy komunikacją jednokierunkową i dwukierunkową, pozwala zwrócić uwagę na możliwe zakłócenia i blokady w procesie komunikacji, sprzyja wykształceniu umiejętności aktywnego słuchania oraz świadomego i precyzyjnego wyrażania się Ćwiczenie grupowe Burza mózgów Prezentacja slajdów Materiały do ćwiczeń: długopisy, kartki, wzory dwóch rysunków z figurami geometrycznymi Stojak i papier flipchart, markery do zapisywania uwag i podsumowań 35 min Omówienie ćwiczenia: co pomagało/przeszkadzało w poprawnym wykonaniu rysunku, jakie mechanizmy przekazu i odbioru komunikatów ujawniły się w trakcie szkolenia Dalsza refleksja i dyskusja: nawiązanie do innych barier komunikacyjnych w miejscu pracy (np. sytuacja opisywania rysunku technicznego bez jego pokazania, studiowanie instrukcji z pominięciem rysunków w niej zawartych), znaczenia komunikacji jednostronnej i dwustronnej w pracy (np. wpływ hałasu pracujących urządzeń budowlanych na bezpieczeństwo, gdy nie można uzyskać informacji zwrotnych od współpracowników) Burza mózgów: alternatywy pokonywania barier komunikacyjnych, znaczenie informacji zwrotnych dla pokonywania barier komunikacyjnych Strona 7

8 4. Uwrażliwienie uczestników na problem barier komunikacyjnych w miejscu pracy i poza nim (kontynuacja) Ćwiczenie ukazujące istnienie barier komunikacyjnych, doskonalące umiejętności dekodowania komunikatu Instrukcja sztuczka z komunikacji (autor: Renata Figlewicz) Instrukcja Wykonaj wszystkie polecenia w czasie nie dłuższym niż 3 minuty 1. Przeczytaj wszystkie polecenia przed rozpoczęciem pracy 2. Napisz swoje inicjały w prawym górnym rogu kartki 3. Narysuj trzy koła na lewym marginesie 4. Odhacz ptaszkiem każde koło 5. Podpisz się na dole kartki 6. Podkreśl polecenie numer 1 7. Na odwrocie kartki podziel 50 przez 15,5 8. Zrób trzy dziury w tym miejscu Jeśli wykonałeś wszystkie dotychczasowe polecenia, krzyknij zrobiłem to! 10. Na odwrocie kartki narysuj rower w pozycji pionowej widziany od góry 11. Popatrz na rysunek polecenia 10 i oceń rezultaty swej pracy 12. Jeśli uważasz, że jesteś pierwszą osobą, która dotarła do tego punktu, krzyknij: prowadzę 13. Sprawdź czas na swoim zegarku 14. Podkreśl wszystkie liczby jednocyfrowe po lewej stronie kartki 15. Gdy dojdziesz do tego punktu, krzyknij swoje imię 16. Napisz dzisiejsza datę na dole kartki 17. Gdy skończysz czytać punkt 18, wykonaj tylko polecenie numer Zakreśl kółko wokół każdej liczby podzielnej przez 3 Ćwiczenie indywidualne Prezentacja slajdów Materiały do ćwiczeń: długopisy, kartki z zapisanymi instrukcjami Stojak i papier flipchart, markery do zapisywania uwag i podsumowań 35 min Refleksja i dyskusja: co pomaga, a co utrudnia czytanie instrukcji np. obsługi urządzeń technicznych, jakie znaczenie dla jakości wykonania i bezpieczeństwa ma presja czasu, co może ułatwić zrozumienie instrukcji Mini wykład nt. barier komunikacyjnych, w szczególności charakterystycznych dla stanowisk, na których zatrudnieni są uczestnicy, i tego jak je można niwelować Strona 8

9 Sesja 2 5. Uzyskanie zrozumienia czym jest komunikacja werbalna i jakie ma znaczenie w życiu codziennym Mini wykład nt. aspekty komunikatu (aspekt rzeczowy, autoekspresji, relacji, apelatywny) Ćwiczenie Aspekty komunikacji uczestnicy dzielą się na grupy 3-4 osobowe zadaniem liderów grup jest wylosowanie komunikatów; przykładowe komunikaty: (mąż -> żona) Zostałem pochwalony przez szefa; (żona -> mąż) Nie znoszę upałów, źle się czuję; (podwładny -> przełożony) Spóźniłem się rano na autobus miejski; (dziecko -> matka) Dostałem dzisiaj 4+ z wypracowania; (syn -> ojciec) Widziałem w kiosku nowy numer Świata Wiedzy ; (dziewczyna -> chłopak) Na sobotę zapowiadali ładną pogodę; (kolega z pracy -> kolega z pracy) Zrobimy to jutro zadaniem grup jest dokonanie analizy komunikatu ze strony odbiorcy i zreferowanie efektów swojej pracy graficzne zaprezentowanie analizy przy pomocy uszu komunikacji Mini wykład Ćwiczenie w grupach 3-4 osobowych Prezentacja slajdów Materiały do ćwiczeń: zestawy komunikatów wypisane na małych kartkach i graficzne przedstawienie uszy komunikacji 60 min Refleksja i dyskusja jak wykorzystać w pracy efekty ćwiczenia: perspektywa nadawcy i perspektywa odbiorcy a aspekty komunikacji, jakie znaczenie ma kontekst Sesja 3 Strona 9

10 Uzyskanie zrozumienia czym jest komunikacja niewerbalna i jakie ma znaczenie w miejscu pracy i życiu codziennym Filmy instruktażowe do analizy niewerbalnych aspektów komunikacji Co oni chcą powiedzieć? wyświetlenie filmów instruktażowych: (1) bez dźwięku; (2) z dźwiękiem i komentarzem (np. dostępnych na scenki dotyczą wybranych aspektów komunikacji niewerbalnej: mowy ciała, asertywności, savoir-vire w pracy pytania do uczestników o ich wrażenia wywołane filmami Ćwiczenie grupowe Burza mózgów Mini wykład Prezentacja slajdów Materiały do ćwiczeń: filmy instruktażowe 6. Refleksja i dyskusja: co jeszcze innego mogą oznaczać gesty, mimika, zachowania bohaterów filmów, czy przypominają jakieś inne sytuacje w pracy Burza mózgów: czym jest mowa ciała i jaki wpływ ma na porozumiewanie się Mini wykład nt. elementów komunikacji niewerbalnej: mimika twarzy, postawa, kinezjetyka, proksemika, parajęzyk; komunikacja werbalna i niewerbalna zależności : jak w praktyce wykorzystać wiedzę na temat niewerbalnych aspektów porozumiewania się 60 min Strona 10

11 7. Uświadomienie konieczności dbałości o komunikację w miejscu pracy propozycja Grace a Mini wykład nt. znaczenie skutecznej komunikacji na stanowisku pracy a relacje w pracy, efektywność pracy, bezpieczeństwo pracy itp. Maksymy Grice a wraz z przykładami Maksyma Jakości: nie wygłaszaj poglądów, o których fałszywości jesteś przekonany, ani poglądów, dla których nie masz dostatecznego uzasadnienia Maksyma Ilości: nie udzielaj ani więcej, ani mniej informacji, niż to jest konieczne na danym etapie rozmowy Maksyma Istotności (Relewancji): nie uwzględniaj sądów irrelewantnych, niedotyczących tematu konwersacji Maksyma Sposobu: mów w sposób zrozumiały, unikaj niejasności i wieloznaczności, mów krótko i w sposób uporządkowany Ćwiczenie w parach Mini wykład Materiały do ćwiczeń: kartki ze zdaniami 45 min Ćwiczenie Powiedź to jasno zadanie w parach polegające na aplikacji maksym rozdanie uczestnikom uprzednio przygotowanych błędnie sformułowane zdań zadaniem szkolonych jest zastanowienie się nad potencjalnymi błędami tkwiącymi i zaproponowanie rozwiązań na forum grupy Refleksja i dyskusja nad efektami ćwiczenia: czy równie łatwo zastosować wszystkie maksymy Sesja 4 Strona 11

12 8. Umiejętność efektywnego komunikowania się Zdolność niwelowania barier komunikacyjnych Ćwiczenie: wykorzystanie idei zawartych w maksymach Grice a w trakcie rozmowy podział grupy na zespoły trzyosobowe, rozmowa w parach, trzecia osoba pełni rolę obserwatora temat rozmowy może dotyczyć problemów z porozumiewaniem się między ludźmi, jakie pojawiają się, gdy osoba trafia do nowego środowiska, np. zostaje przyjęta do nowej pracy obserwatorzy dzielą się uwagami na temat wykorzystania maksym w praktyce oraz zaobserwowanych problemów w komunikacji Ćwiczenie w grupach Burza mózgów Stojak i papier flipchart, markery do zapisywania uwag i podsumowań 30 min Refleksja i dyskusja nad efektami ćwiczenia: jak wykorzystać w życiu codziennym ćwiczone techniki komunikowania się Pomysły uczestników dotyczące skutecznej komunikacji: uwarunkowania, przykłady, propozycje rozwiązań, raz jeszcze o barierach komunikacyjnych i sposobach ich pokonywania w tym o znaczeniu informacji zwrotnych Strona 12

13 9. Umiejętność efektywnego komunikowania się i ich stosowania w sytuacji pracy Zdolność niwelowania barier komunikacyjnych Mini wykład nt. wybrane techniki komunikacji w miejscu pracy i poza nim: doprecyzowanie, parafraza, klaryfikacja, odzwierciedlanie; wyjaśnienie na przykładach, na czym one polegają w praktyce Ćwiczenie Powiedź to inaczej grupa zostaje podzielona na pary, zadanie polega na odgrywaniu krótkich scenek: komunikacja z przełożonym, komunikacja ze współpracownikami rozdanie uczestnikom opisów ról, w jakie wcielą się w trakcie rozmowy (poruszane treści odnoszą się do sytuacji pracy: podział obowiązków, raportowanie) zadaniem jest przeprowadzenie w parach rozmowy w wykorzystaniem technik: doprecyzowanie i parafraza informacje zwrotne od partnera rozmowy, zamiana ról Mini wykład Odgrywanie ról Prezentacja slajdów Materiały do ćwiczeń: wydrukowane treści scenek dla par 30 min Refleksja i dyskusja nad efektami ćwiczenia: co udało się w stosowaniu nowych technik, co należałoby zrobić inaczej, na ile proponowane techniki poprawiają efektywność komunikacji i jak mogą być wykorzystywane w pracy Strona 13

14 10. Umiejętność efektywnego komunikowania się Zdolność niwelowania barier komunikacyjnych Ćwiczenie w parach: klaryfikacja, odzwierciedlanie uczestnicy dzielą się na pary, dobierając się z osobą, którą najmniej znają w grupie, w parach najpierw jedna osoba jest ćwiczącym, potem druga, mają za zadanie prowadzić rozmowę na temat tego, co każdej z nich może sprawiać trudność w porozumiewaniu się z innymi (lub na inny temat bezpośrednio związany z osobistym doświadczeniem uczestników); ćwiczący ma za zadanie wykorzystywać klaryfikację i odzwierciedlanie, jego rozmówca stara się zachowywać w sposób naturalny mówiąc o swoich doświadczeniach rozmówca udziela informacji zwrotnych, na ile dobrze został zrozumiany, co pomagało, a co przeszkadzało w sposobie prowadzenia rozmowy osoby zamieniają się rolami; jeśli grupa jest liczna, ćwiczenie można realizować w grupach trzyosobowych z obserwatorem omówienie ćwiczenia: co sprawiało trudność, z czym uczestnicy dobrze sobie radzili Ćwiczenie w parach Sporządzenie notatki Notatnik szkoleniowy 35 min Refleksja i dyskusja: w jaki sposób używanie klaryfikacji, odzwierciedlanie może poprawić porozumiewanie się, jak wykorzystać je w sytuacji poznawania nowej osoby, konfliktu itp. 11. Podsumowanie i zakończenie Zadanie: w notatniku szkoleniowym każdy z uczestników zapisuje, w jaki sposób wykorzysta sposoby poprawy komunikacji po powrocie ze szkolenia 1) w miejscu pracy, 2) w innych relacjach, w rodzinie, ze znajomymi Podsumowanie całego szkolenia Ewaluacja szkolenia Formalne narzędzie ewaluacyjne Arkusze ankiety 10 min Strona 14

15 Załącznik 1. Ankieta ewaluacyjna Proszę ocenić szkolenie, zaznaczając odpowiednią cyfrę. Poszczególne cyfry oznaczają: 1 - całkowicie się nie zgadzam 2 - nie zgadzam się 3 - raczej się nie zgadzam 4 - nie mam zdania 5 - raczej się zgadzam 6 - zgadzam się 7 - całkowicie się zgadzam 1. Szkolenie było przydatne z punktu widzenia mojej pracy Nauczyłem/łam się czegoś nowego Szkolenie spełniło moje oczekiwania Trener mówił jasno i zrozumiale Trener podczas szkolenia tworzył miłą atmosferę Proszę wpisać kwestie/informacje, których zabrakło w trakcie szkolenia: Strona 15