Tel/fax Wrocław, dn. 2 lipca 2012 r. ; urzad@wroc.uzs.gov.pl dyrektor@wroc.uzs.gov.pl

Transkrypt

1 Tel/fax Wrocław, dn. 2 lipca 2012 r. ; urzad@wroc.uzs.gov.pl dyrektor@wroc.uzs.gov.pl D Y R E K T O R URZĘDU ŻEGLUGI ŚRÓDLĄDOWEJ w e W r o c ł a w i u ul. Kleczkowska WROCŁAW ( pr zy Porcie Miejskim ) Wr-RAF-051B/12/12 l.dz (przesyłka wysłana listem poleconym) Dyrektor Przemysław Malczewski Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne we Wrocławiu Ul. Świdnicka 12-16, Wrocław W nawiązaniu do warsztatów wojewódzkich w ramach prac nad Studium Integracji Przestrzennej Polskiej części Pogranicza Polski i Niemiec (dalej nazywane Studium integracji), które odbyły się w dniu 26 czerwca 2012 we Wrocławiu poniżej przedstawiam swoje sugestie dotyczące tematu 3.8 Odra główny korytarz ekologiczny obszaru i oś komunikacyjna obszaru pogranicza. Główne tezy proponowanych zmian powinny się znaleźć także w innych tematach Studium integracji, które dotyczą Odry np.: turystyka, transport, korytarz CETC, porty ujścia Odry, Wrocław. Uwagi ogólne 1. Wniosek Połączyć tematy: 3.8 Odra główny korytarz ekologiczny obszaru i oś komunikacyjna obszaru pogranicza z 3.11 Obszary zagrożenia powodzią zasięg i metody ochrony. Połączony nowy temat powinien nosić nazwę: Zagospodarowanie Przestrzenne Dorzecza Odry. Zagospodarowanie Dorzecza Odry powinno mieć rolę wielofunkcyjną. Zgodnie z priorytetami najważniejszą rolą zagospodarowania dorzecza jest funkcja przeciwpowodziowa. Budownictwo przeciwpowodziowe to przede wszystkim: wodne zbiorniki retencyjne (pozwalające gromadzić lub uzupełniać wodę w dorzeczu), stopnie wodne (pozwalające gromadzić lub uzupełniać wodę w rzece), poldery (teren zalewowy - obszar czasowo zalewany podczas wezbrań wody), wały (ziemne lub piaskowe usypiska, odgradzające tereny zalewowe od pozostałych terenów). To na funkcję przeciwpowodziową i w miarę możliwości przez te same urządzenia wodne powinny być realizowane pozostałe funkcje gospodarcze: gromadzenie wody dla celów gospodarczych, przemysłowych i rolniczych; funkcja transportowa, funkcja hydroenergetyczna, pozyskiwanie 1/8

2 kruszywa, funkcja rybacka, turystyka woda. Przystosowanie dorzecza do realizacji tych funkcji powinno odbywać się z zachowaniem warunków środowiskowych. Lecz przede wszystkim nie można doprowadzić do tego, aby hydrozabudowa dla jednej z tych funkcji uniemożliwiała prowadzenie innej działalności. Obecnie, pierwszy raz w historii, w dorzeczu Odry mamy przykłady tak realizowanych inwestycji, które wykluczają bądź utrudniają wzajemne prowadzenie niektórych z funkcji. Takie inwestycje są nieefektywne, nieracjonalne i drogie. Przykład: zbiornik Racibórz. Zbiornik powinien być wodnym zbiornikiem retencyjnym, który: (1) gromadziłby wodę podczas wezbrań wody w dorzeczu, (2) uzupełniałby podczas okresów suszy, (3) był odcinkiem drogi wodnej Dunaj-Odra-Łaba, (4) produkował energię elektryczną, (5) mógł być wykorzystywany do celów rybackich, (6) pozyskiwane było by kruszywo. Obecnie zbiornik Racibórz będzie jedynie polderem (terenem zalewowym), na którym będzie mogło odbywać się wydobycie kruszywa. Podobnym przykładem jest modernizacja Wrocławskiego Węzła Wodnego. 2. Wniosek Zaprosić do współpracy w ramach tematu 3.8 Odra główny korytarz ekologiczny obszaru i oś komunikacyjna obszaru pogranicza oraz 3.11 Obszary zagrożenia powodzią zasięg i metody ochrony reprezentantów Śląska Opolskiego oraz pogranicza czeskiego. Rzeka jest arterią komunikacyjną łączącą ze sobą liczne okręgi przemysłowe i krainy leżące na terytoriach trzech państw: Zagłębie Ostrawsko-Karwińskie, Morawy, Zagłębie Górnośląskie, Śląsk Opolski, Dolny Śląsk, Łużyce, Ziemia Lubuska, Brandenburgia i Pomorze Zachodnie. Obszar ten nazywany jest umownie Nadodrzem. Wydaje się, że decyzje w sprawie Odry nie mogą zapadać z wyłączeniem niektórych obszarów Nadodrza, dla których gospodarcze znaczenie Odry ma fundamentalne znaczenie. Gospodarcze znaczenie Odry zostało mocno zaakcentowane przez posłów Śląska Opolskiego, dla których przywrócenie ważnej, gospodarczej roli rzeki w transporcie międzynarodowym było główną przesłanką powołania w dniu 24 stycznia 2012 r. Parlamentarnego Zespołu Przyjaciół Odry. Odra ma także ważne znaczenie dla Czech. Rząd Republiki Czeskiej na podstawie Uchwały nr 155 z dnia 14. marca 2012 r. w sprawie Raportu na temat stanu żeglugi śródlądowej w Czechach i możliwości jej rozwoju, upoważnił Ministra Transportu do przygotowania we współpracy z Ministrem Środowiska, Rolnictwa i Rozwoju Regionalnego studium wykonalności wraz z analizą środowiskową projektu budowy kanału Dunaj-Odra-Łaba. Dokumenty mają być skonsultowane z sąsiadami Czech oraz Komisją Europejską. Ministrowie przekażą Rządowi Czech informacje o przeprowadzonych konsultacjach do dnia 31. grudnia 2013 r. (Uchwała rządu Czech załącznik nr 1). Uwagi szczegółowe do tematu 3.8 Odra główny korytarz ekologiczny obszaru i oś komunikacyjna obszaru pogranicza 2/8

3 3. Wniosek W części 1.1. Opis obszaru działania tematu Studium integracji jest napisane: ( ) pozwoli jedynie przywrócić stan z I połowy XX w.; podpisanie porozumienia AGN stworzy trwałe podstawy rozwoju żeglugi śródlądowej w Polsce ( ) Propozycja nowego zapisu: ( ) pozwoli jedynie przywrócić stan z I połowy XX w. Podpisanie porozumienia AGN jest niezbędne w celu połączenia wschodnio- i zachodnioeuropejskich systemów międzynarodowych dróg wodnych oraz stworzenia trwałych podstaw rozwoju żeglugi śródlądowej w Polsce ( ) Zapis powinien wyraźnie wskazywać konieczność podpisania przez Rząd Polski umowy AGN europejskie porozumienie o śródlądowych drogach wodnych międzynarodowego znaczenia oraz zakładać modernizację Odrzańskiej Drogi Wodnej do klasy IV. Polska jest białą plamą na mapie europejskiej sieci kanałów żeglownych. Nowoczesne kanały żeglowne kończą się na wschodnich i zachodnich granicach Polski. Nasz kraj mógłby czerpać korzyści płynące z tranzytu przez Polskę towarów europejskich, tym bardziej, że wymiana handlowa między rosyjskim portem w Petersburgu i Niemcami w Hamburgu wzrasta. Obecnie wymiana handlowa między tymi państwami odbywała się bądź Bałtykiem bądź Morzem Śródziemnym. 4. Wniosek W części 1.1. Opis obszaru działania tematu Studium integracji jest napisane Poszukiwanie konsensusu między argumentami przemawiającymi za aktywizacją funkcji transportowej, a racjami środowiskowymi staje się warunkiem niezbędnym dla realnego podniesienia parametrów Odrzańskiej Drogi Wodnej do III klasy, a w przyszłości do włączenia jej do sieci europejskich dróg wodnych. Propozycja nowego zapisu: Poszukiwanie konsensusu między argumentami przemawiającymi za aktywizacją funkcji transportowej, a racjami środowiskowymi staje się warunkiem niezbędnym dla realnego podniesienia parametrów Odrzańskiej Drogi Wodnej do IV klasy i włączenia jej do sieci europejskich dróg wodnych. Modernizacja Odrzańskiej Drogi Wodnej przyniesie naszemu państwu wiele korzyści. Oto kilka z nich oraz podstawy ich realizacji: Przerzucenie ładunków na ekologiczny transport Biała Księga transportu - Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu dążenie do osiągnięcia konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu transportu Rada Unii Europejskiej 8333/11 z 29 marca 2011 r. Państwa Członkowskie do 2030 r. powinny przenieść 30 % drogowego transportu towarów na odległościach większych niż 300 km na transport ekologiczny zaś do 2050 r. powinno to być ponad 3/8

4 50 % tego typu transportu. Poprawa bilansu wodnego kraju. Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej. Polska jest krajem, w którym zasoby wodne są mniejsze niż w innych państwach europejskich. Obecnie nie uwzględnia się konieczności dalszego integrowania ochrony i zrównoważonego gospodarowania wodą z innymi dziedzinami polityk wspólnotowych, takimi jak energetyka, transport, rolnictwo, rybołówstwo, polityka regionalna i turystyka (cel nr 16 Dyrektywy Wodnej). Budowa kolejnych stopni wodnych na rzece przyczyni się do poprawy bilansu wodnego w kraju. Woda przestanie bezproduktywnie spływać do morza. Rozwój ekologicznej hydroenergetyki Dyrektywa 2001/77/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27. września 2001 r. w sprawie wspierania produkcji na rynku wewnętrznym energii elektrycznej wytwarzanej ze źródeł odnawialnych. Cel to m.in.: we Wspólnocie w 2020 r. ze źródeł odnawialnych pochodzić będzie 20 % energii elektrycznej. Budowa kolejnych stopni wodnych na rzece przyczyni się do zwiększenia udziału ekologicznej energetyki w Polsce. Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych. Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 406/2009/WE z dnia 23. kwietnia 2009 r. w sprawie wysiłków podjętych przez państwa członkowskie, zmierzających do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w celu realizacji do roku 2020 zobowiązań Wspólnoty dotyczących redukcji emisji gazów cieplarnianych. Cel to m.in. osiągnięcie 20 % redukcji emisji gazów cieplarnianych do 2020 r. w stosunku do 1990 r., zapewnić to może przerzucenia ładunków na transport rzeczny i rozwój hydroenergetyki. Wpisanie Odrzańskiej Drogi Wodnej w całości do transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T) Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 661/2010/UE z dnia 7. lipca 2010 r. w sprawie unijnych wytycznych dotyczących rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej. Drogi wodne znajdujące się w sieci powinny mieć min. IV klasę żeglowności. Na realizację projektu UE daje znaczne dofinansowanie sięgające nawet 80% kosztów całości inwestycji. Przy realizacji inwestycji transportowych finansowanych ze środków UE można także zadbać o inne funkcje rzeki: sprawny system ochrony przed powodziową, krajowy bilans wodny, hydroenergetyka, rozwój turystyki wodnej. Korzyści będą wielorakie, m.in. miejsca pracy, rozwój gospodarczy naszego państwa oraz korzyści z tranzytu ładunków przez Polskę. 5. Wniosek W tabeli 1.4. Identyfikacja potencjału i barier rozwoju Studium integracji po stronie Potencjał rozwoju dwa ostatnie punkty dotyczą współpracy na Odrze granicznej oraz porozumienia polskoniemieckiego. Propozycja skreślenia tych punktów z części dot. potencjału rozwoju i zamienienie ich jednym punktem o treści: Obowiązująca Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 661/2010/UE z dnia 7. lipca 2010 r. w sprawie unijnych wytycznych dotyczących rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej, która umieszcza Odrę graniczną w sieci międzynarodowych dróg wodnych. 4/8

5 Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 661/2010/UE wyraźnie określa, że Odra graniczna jest częścią sieci TEN-T i powinna mieć przynajmniej IV klasę żeglowności z głębokością tranzytową do 2,8 m. W tym kontekście proponowane w tabeli wpisy odnoszące się do powstającego porozumienia polsko-niemieckiego, dotyczącego m.in. Odry granicznej, które to porozumienie zakłada regulacje Odry granicznej do głębokości 1,8 m są barierami dla rozwoju gdyż: (1) Proponowana głębokość nie jest atrakcyjna dla europejskiej żeglugi (2) Odra graniczna, która ma być regulowana nie łączy żadnych polskich portów. (3) Porozumienie doprowadzi do rozwoju portu w Schwedt i marginalizacji polskich portów morskich Szczecin-Świnoujście gdyż port w Schwedt odbierze znaczną część ładunków, co będzie niekorzystne dla polskiej gospodarki. (4) Zmniejszy korzyści z tranzytu ładunków (5) Pogorszy katastrofalny stan nawigacyjny Odry środkowej. 6. Wniosek W tabeli 1.4. Identyfikacja potencjału i barier rozwoju Studium integracji po stronie Bariery rozwoju Propozycja dodatkowego zapisu: Brak trójstronnego porozumienia Polski, Niemiec i Czech w sprawie Odrzańskiej Drogi Wodnej (ODW). Porozumienie powinno skutkować wypracowaniem dwóch dokumentów: studium wykonalności oraz uwarunkowania środowiskowe dla ODW. Odra jest rzeką międzynarodową, leżącą w obszarze UE. Dla takich rzek państwa nadbrzeżne zgodnie z dyrektywą wodą powinny wprowadzić wspólny zarząd. Międzynarodowy zarząd Odry powinien realizować wytyczne UE polegające na podniesieniu parametrów Odry do klas międzynarodowych (IV klasa i wyżej) Dla realizacji tych celów niezbędne jest powstanie dwóch dokumentów planistycznych: studium wykonalności oraz uwarunkowania środowiskowe dla ODW. 7. Uwagi dotyczące pkt. 2 Cele i kierunki polityki przestrzennej Studium integracji powinno wnosić nową jakość w planowaniu przestrzennym pogranicza. Odra była zawsze nerwem gospodarczym Nadodrza. To samorządy lokalne władzy publicznej i gospodarczej były głównymi kreatorami rozwoju tego ważnego dla regionu czynnika gospodarczego, społecznego i kulturowego. Niestety zaprezentowane w punkcie 2 Cele i kierunki polityki przestrzennej nie dostrzegają tych tak ważnych dla Nadodrza ról. Nie ma tu śmiałych wizji planistycznych jakie nakreśla dla rzeki Unia Europejska. Nie ma tu kompatybilności z ważnym dla Europy projektem planu realizowanym przez Republikę Czeską Kanału Dunaj-Odra-Łaba. Punkt zawiera jedynie kilka planowanych bądź realizowanych z mozołem od wielu lat inwestycji. Uwaga ogólna: należy zmienić cele i kierunki polityki przestrzennej dla Odry. Nie należy używać terminu "modernizacja" w kontekście III klasy żeglowności na Odrze, gdyż doprowadzenie Odry do klasy III jest przywróceniem jej stanu sprzed 60 lat, a nie jej 5/8

6 unowocześnieniem. Nie wymieniono istniejących w miastach nadodrzańskich centrów logistycznych, których funkcję lądową należy zamienić na funkcję lądowo-wodną. Są to centra należące do firmy PCC w Gliwicach, Brzegu Dolnym, Frankfurt-Słubice. Regulacja w nieokreślonej przyszłości rzeki do III klasy żeglowności nie umożliwi wpływania statków z kanałów Odra-Szprewa i Odra-Hawela na Odrę. Te kanały mają IV lub wyższą klasę. Z poważaniem Jan Pyś Do wiadomości: 1. a/a 6/8

7 Załącznik 7/8

8 8/8