Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata

Transkrypt

1 Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata Zwierzyniec 2012

2 Spis treści. I. Wstęp.. 4 II. Analiza problemów społecznych na terenie Gminy Zwierzyniec... 6 III. Cel ogólny Programu... 9 IV. Cele szczegółowe Programu... 9 V. Zadania Programu...10 VI. Czynniki gwarantujące realizację Programu.. 11 VII. Zagrożenia w realizacji zadań 11 VIII. Zasoby Gminy Zwierzyniec w zakresie realizacji programu. 11 IX. Monitorowanie X. Finansowanie Programu. 12 2

3 Spis tabel. 1. Dane Posterunku Policji Ilość osób dotkniętych przemocą, z którymi kontaktowali się członkowie Miejsko Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Ilość udzielonych porad w Punkcie Konsultacyjno Informacyjnym osobom dotkniętych przemocą w poszczególnych latach 8 3

4 I. Wstęp Przemoc w rodzinie to zamierzone, wykorzystujące przewagę sił działanie przeciwko członkowi rodziny naruszające jego godność oraz podstawowe prawa i wolności, powodujące cierpienie i szkody. Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005r. Nr 180, poz z późn. zm.) definiuje przemoc w rodzinie jako jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym i psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne osób dotkniętych przemocą. Rodzina jest najważniejszym środowiskiem w życiu człowieka, kształtującym osobowość, system wartości, poglądy i styl życia. Ważną rolę w prawidłowo funkcjonującej rodzinie odgrywają wzajemne relacje pomiędzy rodzicami, oparte na miłości i zrozumieniu. W przypadku dezorganizacji rodzina nie jest w stanie realizować podstawowych zadań, role wewnątrzrodzinne ulegają zaburzeniu, łamane są reguły, a zachowania poszczególnych członków rodziny stają się coraz bardziej niezgodne z normami prawnymi i moralnymi oraz oczekiwaniami społecznymi. Przemoc domowa może być zarówno skutkiem, jak i przyczyną dysfunkcji w rodzinie. Należy ją zaklasyfikować do kategorii zachowań negatywnych o dużej szkodliwości społecznej. Prowadzi do poważnych naruszeń norm moralnych i prawnych, tragicznych skutków psychologicznych, a w skrajnych przypadkach do poważnych okaleczeń czy zabójstw. Wokół przemocy narosło wiele mitów. Jednym z nich jest przekonanie, że jest to zjawisko marginalne, występujące wyłącznie w patologicznych środowiskach. Tymczasem według danych statystycznych przemoc w rodzinie jest zjawiskiem powszechnym i stanowi poważny problem społeczny. Znęcanie się nad rodziną jest najczęściej popełnianym przestępstwem w Polsce, zaraz po przestępstwach przeciwko mieniu i życiu. Przemoc ze strony najbliższej osoby jest doświadczeniem traumatycznym, okaleczającym psychikę. Przemoc w rodzinie przybiera różne formy: od przemocy fizycznej, przez przemoc psychiczną i seksualną, po przemoc ekonomiczną. Przemoc w rodzinie rzadko jest incydentem jednorazowym. Zazwyczaj ma ona charakter długotrwały i cykliczny. Przemocą w rodzinie nazywamy każde zachowanie skierowane wobec osoby bliskiej, którego celem jest utrzymanie nad nią kontroli i władzy. Przemoc w rodzinie charakteryzuje się tym, że: Jest intencjonalna jest zamierzonym, celowym działaniem człowieka, 4

5 Jest nakierowana na kontrolowanie podporządkowanie ofiary, Odbywa się w warunkach nierównowagi sił sprawca ma i wykorzystuje przewagę (fizyczną, psychiczną lub ekonomiczną) nad ofiarą, Prowadzi do naruszenia podstawowych praw i wolności ofiary, Powoduje cierpienie oraz naraża zdrowie i życie ofiary na poważne szkody. Wyróżnia się następujące rodzaje przemocy: 1. Przemoc fizyczna jej celem jest zadanie ofierze bólu fizycznego, uszkodzenie jej ciała, pogorszenia jej zdrowia lub pozbawienie ją życia, tj. popychanie, kopanie, odpychanie, obezwładnianie, przytrzymywanie, policzkowanie, szczypanie, duszenie, bicie otwartą ręką i pięściami, bicie przedmiotami, ciskanie w kogoś przedmiotami, parzenie, polewanie substancjami żrącymi, użycie broni, nieudzielanie koniecznej pomocy itp. 2. Przemoc psychiczna to zachowanie, którego celem jest umniejszanie poczucia własnej wartości ofiary, wzbudzanie w niej strachu, tj. wyśmiewanie religii, poglądów, pochodzenia, narzucanie własnych poglądów, karanie przez odmowę uczuć, zainteresowania, szacunku, stała krytyka, wmawianie choroby psychicznej, izolacja społeczna, domaganie się posłuszeństwa, stosowanie gróźb, itp. 3. Przemoc seksualna to zachowanie zmuszające ofiarę do podjęcia niechcianych zachowań seksualnych lub zdeprecjonowania jej seksualności, tj. wymuszanie pożycia seksualnego, wymuszanie nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych, wymuszanie seksu z osobami trzecimi, sadystyczne formy współżycia seksualnego, demonstrowanie zazdrości, krytyka zachowań seksualnych, itp. 4. Przemoc ekonomiczna to każde zachowanie, którego celem jest ekonomiczne uzależnienie ofiary od sprawcy, tj. odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwienie podjęcia pracy zarobkowej, itp. 5. Zaniedbanie to ciągłe niezaspokajanie podstawowych potrzeb fizycznych i emocjonalnych osób zależnych, a także nie zapewnienie im podstawowych warunków bytowych. Przemoc jest przestępstwem. W zależności od tego, czy przemoc ma charakter jednorazowy, czy się powtarza, jest ścigana z różnych artykułów kodeksu karnego. Jeżeli przemoc ma charakter ciągły, zostanie zakwalifikowana jako przestępstwo znęcania się nad rodziną, art. 207 ustawy z dnia 06 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. z 1997r. Nr 88, poz. 553 z późn. zm). Art. 207 Kodeksu karnego stanowi: 5

6 1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą bezradną ze względu na jej stan psychiczny i fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. 2. Jeżeli czyn określony w 1 połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat Jeżeli następstwem czynu określonego w 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12. Przemoc w rodzinie ma tragiczne konsekwencje. Prowadzi nie tylko do uszkodzeń ciała ofiary, ale także do zaburzeń emocjonalnych oraz zaburzeń w sposobie, w jaki postrzega ona sama siebie, sprawcę oraz innych ludzi. Narastanie zjawiska przemocy w rodzinie wymaga niezwłocznego podjęcia działań zawartych w niniejszym Programie. Pogram Przeciwdziałania Przemocy oraz Ochrony Ofiar Przemocy Gminy Zwierzyniec ma charakter długofalowy. Działania obejmują lata W miarę potrzeb i sytuacji społecznej zadania Programu mogą ulegać zmianom i udoskonaleniom. II. Analiza problemów społecznych na terenie Gminy Zwierzyniec. W celu właściwego zaplanowania podejmowanych działań niezbędne jest dokonanie analizy problemów społecznych w gminie z uwzględnieniem problemu przemocy w rodzinie. Na terenie gminy Zwierzyniec przemoc w rodzinie występuje w rodzinach o różnym statusie społecznym, często łączy się z problemem nadużywania alkoholu, niskimi dochodami. Przypadki przemocy zdarzają się w domach rodzinnych, w zamkniętym kręgu osób, gdzie świadkami są jedynie członkowie rodziny. Ofiarami przemocy są na ogół kobiety i dzieci, rzadko mężczyźni. Kategorią ofiar przemocy, o której mówi się nieco rzadziej niż o dzieciach i kobietach są osoby niepełnosprawne i ludzie starsi. Ofiary przemocy to osoby słabe fizycznie, psychicznie, o niskim poczuciu własnej wartości, zależne w jakiś sposób od sprawcy. Zależność ta może mieć wymiar psychiczny, fizyczny i ekonomiczny. Najczęstszym objawem doznających przemocy jest wyuczona bezradność. Jest ona poddaniem się, zaprzestaniem działania, gdyż zawsze znajdzie się powód do zachowań agresywnych. Bardzo często bezradność rozwija się na bazie życiowych doświadczeń, wyniesionych z dzieciństwa jak i ze związków w życiu dorosłym. Nakładanie się na siebie niekorzystnych doświadczeń odgrywa istotną rolę w powstaniu i ujawnieniu się syndromu wyuczonej bezradności. Bez 6

7 odpowiedniego wsparcia ofiara przemocy nigdy nie zdobędzie się sama na odwagę, żeby przeciwstawić się stosowaniu wobec niej przemocy. W ostatnim okresie, coraz częściej ujawniane są przypadki przemocy. Prowadzone dotychczas działania informacyjne ogólnopolskie i lokalne spowodowały zmiany świadomości społecznej i z jednej strony większej gotowości ofiar przemocy do ujawniania takich spraw, a z drugiej wiążą się z większym profesjonalizmem przedstawicieli służb związanych do podejmowania interwencji i udzielania pomocy. Należy jednak zaznaczyć, że pomimo większej świadomości społecznej, tylko bardzo zdeterminowane ofiary przemocy decydują się na jej przerwanie i zgłoszenie tego faktu odpowiednim organom. W celu zdiagnozowania zjawiska przemocy, w tym przemocy w rodzinie wykorzystano dane z Posterunku Policji w Zwierzyńcu oraz materiały uzyskane w toku wykonywanej pracy przez pracowników Ośrodka Pomocy Społecznej oraz z Punktu Konsultacyjno Informacyjnego. Do najczęstszych przejawów przemocy w rodzinie na terenie Gminy Zwierzyniec należą: awantury domowe, w tym awantury pod wpływem alkoholu, pobicia, poniżanie i wyzwiska, przemoc ekonomiczna w dużej mierze związana z wydawaniem pieniędzy na alkohol, zaniedbanie. Ofiarami są zwykle współmałżonkowie, dzieci, osoby starsze, niepełnosprawne. Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie powstał w oparciu o diagnozę środowiska na podstawie informacji uzyskanych z Posterunku Policji oraz Miejsko Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 1. Dane Posterunku Policji w Zwierzyńcu Rok Ogółem przeprowadzonych interwencji domowych w tym: przemoc w rodzinie (Niebieskie Karty) Ogółem pokrzywdzonych w tym: kobiet mężczyzn dzieci Ogółem nietrzeźwych sprawców przemocy

8 2. Ilość osób dotkniętych przemocą, z którymi kontaktowali się członkowie Miejsko Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych rok 2010 rok 2011 rok Ofiary przemocy w rodzinie Sprawcy przemocy w rodzinie RAZEM Ilość udzielonych porad w Punkcie Konsultacyjno Informacyjnym osobom dotkniętych przemocą w poszczególnych latach rok 2010 rok 2011 rok Ofiary przemocy w rodzinie Sprawcy przemocy w rodzinie RAZEM Rodzaje pomocy dla ofiar przemocy na terenie Gminy Zwierzyniec: Interwencja celem jest zatrzymanie przemocy w rodzinie, Wsparcie psychologiczne duchowe lub socjalne, które jest ważnym działaniem w procesie wspomagania, Poradnictwo ukazanie różnych możliwości działania, porad prawnych, wychowawczych, medycznych, ułatwiających zapobieganie przemocy, Edukacja ważny element w uzyskaniu wiedzy na temat zjawiska i prawidłowości jakie nim rządzą, Pomoc specjalistyczna psychologiczna, prawna, socjalna, medyczna pomoc w rozpoznaniu, diagnozowaniu skutków i pracy nad złożonością problemów i poszukiwaniu rozwiązań najbardziej adekwatnych do potrzeb osoby pokrzywdzonej, Terapia etap pomocy indywidualnej bądź grupowej proponowany ofiarom przemocy w rodzinie, które przeszły edukację, dostały wsparcie i najbardziej potrzebną bieżącą pomoc. Terapia prowadzona jest przez specjalistów, przygotowanych do tego rodzaju pracy. 8

9 III. Cel ogólny Programu. Cele, zadania i działania programu muszą być dostosowane do uaktualnionych, zdiagnozowanych potrzeb. Program ma za zadanie przeciwdziałać przemocy, zwiększyć dostępność oraz skuteczność pomocy dla rodzin, w których stosowana jest przemoc. Zapobiegać występowaniu przemocy w rodzinie poprzez podnoszenie świadomości społecznej oraz ograniczanie zaburzeń życia społecznego związanych z występowaniem przemocy. IV. Cele szczegółowe Programu. Celem Programu jest: 1. podniesienie świadomości społecznej na temat zjawiska przemocy w rodzinie, 2. zwiększenie dostępności działań profilaktycznych w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, 3. zapewnienie rodzinom, w których występuje zjawisko przemocy w rodzinie, kompleksowej pomocy, 4. dostosowanie istniejącej lub utworzenie nowej infrastruktury instytucjonalnej oraz zasobów na potrzeby działań profilaktycznych lub pomocowych dla ofiar przemocy domowej, 5. zintegrowanie środowisk oraz zwiększenie kompetencji zawodowych pracowników jednostek, służb oraz organizacji zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie. Cele będą realizowane przez: 1. budowanie lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy, 2. prowadzenie poradnictwa i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, 3. diagnozowanie zjawiska przemocy na terenie Gminy Zwierzyniec, 4. realizacja programów ochrony ofiar przemocy w rodzinie, 5. podnoszenie kompetencji służb i instytucji w zakresie przemocy w rodzinie, 6. udzielanie pomocy ofiarom przemocy w rodzinie, 7. działania edukacyjne służące wzmocnieniu opiekuńczych i wychowawczych kompetencji rodziców w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie, 8. oddziaływanie na sprawców przemocy w rodzinie, 9. prace zespołu interdyscyplinarnego. 9

10 V. Zadania Programu. Cel 1. Podniesienie świadomości społecznej na temat zjawiska przemocy w rodzinie realizowane będzie poprzez zadania: 1. upowszechnianie informacji na temat przemocy w rodzinie, 2. organizację lokalnych kampanii społecznych lub współudział w organizacji kampanii ukierunkowanych na przeciwdziałanie przemocy w rodzinie, 3. prowadzenie akcji informacyjnych na temat zjawiska przemocy w rodzinie oraz możliwości uzyskania pomocy ze strony instytucji gminnych lub innych obejmujących swym działaniem na teren Gminy. Cel 2. Zwiększenie dostępności działań profilaktycznych w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie: 1. realizację programów profilaktycznych w placówkach oświatowych, służby zdrowia oraz wsparcia dziennego, 2. realizację szkoleń nastawionych na umiejętności wychowawcze rodziców, 3. wczesne rozpoznanie i reagowanie na sytuacje, w których istnieje podejrzenie występowania przemocy domowej. Cel 3. Zapewnienie rodzinom, w których występuje zjawisko przemocy kompleksowej pomocy: 1. udzielanie natychmiastowej pomocy i wsparcia osobom doznającym przemocy w rodzinie, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci oraz osób starszych, 2. wspieranie programów interwencyjnych, psychoedukacyjnych i innych dla dzieci, które są ofiarami lub świadkami przemocy domowej, 3. wspieranie działań osłonowych pomocy społecznej zapewniających bezpieczeństwo socjalne ofiarom przemocy domowej. Cel 4. Dostosowanie istniejącej lub utworzenie nowej infrastruktury instytucjonalnej oraz zasobów na potrzeby działań profilaktycznych lub pomocowych dla ofiar przemocy domowej realizowane poprzez: 1. przeprowadzenie szczegółowej diagnozy potrzeb i zasobów w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie, 2. pozyskiwanie środków na tworzenie nowej infrastruktury lub dostosowanie istniejącej na potrzeby działań profilaktycznych lub pomocowych. 10

11 Cel 5. Zintegrowanie środowisk oraz zwiększenie kompetencji zawodowych pracowników jednostek, służb oraz organizacji zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie realizowane będzie poprzez zadania: 1. szkolenia dla osób realizujących zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie, 2. opracowanie i wdrażanie procedur oraz standardów współpracy jednostek, służb oraz innych organizacji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie. VI. Czynniki gwarantujące realizację Programu: Poparcie działań i współpraca z samorządem gminnym, dobra znajomość środowiska przez pracowników socjalnych, dobra współpraca służb i instytucji na terenie gminy oraz poza nią, otwartość i chęć współpracy specjalistów. VII. Zagrożenia w realizacji zadań: stereotypy panujące w środowisku na temat przemocy w rodzinie, bezradność w sprawach opiekuńczo wychowawczych, brak współpracy rodziny w zakresie przezwyciężenia kryzysów, problem uzależnienia od alkoholu w rodzinach, ubóstwo, brak lub zbyt mała współpraca interdyscyplinarna, brak motywacji ekonomicznej dla członków zespołu interdyscyplinarnego. VIII. Zasoby Gminy Zwierzyniec w zakresie realizacji Programu: 1. Zasoby ludzkie specjaliści z różnych dziedzin. 2. Zasoby instytucjonalne instytucje i organizacje zajmujące się problemem przemocy w rodzinie oraz instytucje i organizacje pełniące funkcję wspierającą: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej Posterunek Policji Miejsko Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Punkt Konsultacyjno - Informacyjny Novamed Przychodnia Lekarska Placówki oświaty Organizacje pozarządowe Zespół Interdyscyplinarny 11

12 IX. Monitorowanie. Monitorowanie realizacji Programu odbywać się będzie w oparciu o sprawozdawczość podmiotów zaangażowanych w jego realizację. X. Finansowanie Programu. Program będzie finansowany ze środków budżetu Gminy Zwierzyniec, dotacji oraz środków pozabudżetowych pozyskiwanych z innych źródeł. 12