biuletyn informacyjny Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży

Transkrypt

1 blyn nforacyjny PolskoNckj Współpracy Młodzży zdj. Swryn Chlbńsk Ta nr: Trójsronna współpraca z Ukraną rlacj prakyków z Polsk Nc TrM harck dla Eropy płkarsk projk PNWM z okazj EURO 2012 dkacja na rzcz zrównoważongo rozwoj dkacja hsorycznoobywalska oraz o y, co sę dzało o y, co planjy 1

2 Hj sokoły!, Jla Tyosznko, walczn braca Klczko, Taarzy kryscy, kraj oścnny Un Eropjskj pląanna nporządkowanych skojarzń na a drggo co do wlkośc kraj na konynnc ropjsk. Trochę wsyd, ż poza y rozrywkowodalnoszkolny srzępka, n w wl węcj o Ukran. Polska Ukrana są gospodarza gorocznych Msrzosw Eropy w płc nożnj. To jdn z naszych powodów, by w akalny wydan INFO skrować wagę na rójsronną wyanę łodzży z wschodn sąsad Eropy. Zaproszn na łay blyn profsjonalsów, znawców go kraj, daj okazję, by nco bardzj zagłębć sę w ę aykę, zwłaszcza w konkśc doowanych przz PNWM rójsronnych spokań polskoncko krańskch. Jrzy Rj dyrkor progra Sdy Tors o Poland od la angażj sę na rzcz dokrayzacj Ukrany. Brnd Böchr spędzł klka la w y kraj jako ndżr klry organzaor projków socjalnych. Chclbyśy, aby ch dośwadczna sały sę dla Pańswa nspracją na koljny (a oż prwszy?) progra wyany. Na pyan o o, gdz poza PNWM szkać wsparca fnansowgo, poagay znalźć odpowdź, prznjąc wybór polskch, nckch krańskch nsycj granodawczych. Edkacja hsorycznoobywalska dkacja na rzcz zrównoważongo rozwoj o wybran ayczn pnky cężkośc pracy PNWM w y rok. Zwracay Pańswa wagę na dwa cykl snarów, kór wpsją sę w obszary. Snara krjy do dośwadczonych anaorów, kórzy szkają nspracj na now progray polskonckch spokań łodzży. Od rdakcj Prspkywy Poza y w nrz znajdą Pańswo.n. rlację z rozgrzwk PNWM przd Msrzoswa Eropy w płc nożnj. Wlk fnał projk płkarskgo TrM harck dla Eropy odbędz sę w Lbln na ydzń przd cz nagracyjny EURO Ko zosan srz TrM? Polska, Ncy czy Ukrana? A akż: Jak PNWM ralzj założna dkacj hsorycznoobywalskj zrównoważongo rozwoj w wyan łodzży? Jak sprawć, żby współczsna Wanda poznała odpowdngo Nca, jak skczn przłożyć odę szybkj randk na obszar poszkwań parnra do projk? Zachęcay do zapoznana sę z rlacja z projków PNWM, najnowszy pblkacja nny ofra dla anaorów wyany. Życzyy nsprjącj lkry! W n rdakcj INFO Doroa Frassk Na y jsc chcałaby w n wszyskch pracownków Zarząd PNWM pożgnać kolżankę z bra warszawskgo, kóra ponad czry laa pracowała.n. w rdakcj INFO. Alxandra Sar zdcydowała sę podjąć now wyzwan zawodow w swoch rodznnych sronach. Powodzna! Spokan łodzży z przyszłoścą dkacja na rzcz zrównoważongo rozwoj w wyan łodzży Pasa Osada, 8 12 paźdzrnka 2012 r. oraz kwna 2013 r. Cykl snarów skrowany js do dośwadczonych anaorów, szczgóln do ych, kórzy posadają parnra wraz z n planją dłgofalową pracę nad ayką dkacj na rzcz zrównoważongo rozwoj. Klka sęcy dzl dw częśc snaryjn Spokana łodzży z przyszłoścą. To czas na prakyczn wykorzysan wdzy zdobyj podczas snar oraz szansa na wyanę dośwadczń wspólną rflksję z nny czsnka. Z go względ n js ożlw czsncwo w jdnj częśc snar. Zgłoszn: hp://wk.dpjw.org/wbfor/d/nod/18 Ralzacja projk ożlwa js dzęk doacj z Nckj Fdralnj Fndacj Środowsko (Dsch Bndssfng Uwl DBU, 2

3 Od rdakcj Prspkywy Sps rśc Ta nr: rójsronna współpraca z Ukraną w wyan łodzży Sps rśc Pnky cężkośc 2012 Thoas Hzr, Vnznz Krazr: Wyana... koszlk Projk płkarsk TrM harck dla Eropy Alxandra Sar: Śwa jak wlk las Edkacja na rzcz zrównoważongo rozwoj w wyan łodzży Alxandra Sar: Ukrana na drodz do Eropy Wywad z Jrzy Rj, dyrkor progra Sdy Tors o Poland Brnd Böchr: Kraj parnrsk Ukrana: Trdny grn... O przszkodach sl przycągana w wyan łodzży z wschodn sąsad Un Eropjskj Trójsronn projky z Ukraną: wsparc ryoryczn fnansow Jsyna Różańska: A oż rójkąck...? Z dwóch zrób rzy jak zorganzować rójsronną wyanę szkolną? Sansława Porowska: Hsora w prakyc PNWM a dkacja hsorycznoobywalska w wyan łodzży o sę dzało Doroa Frassk: Szybka randka dla dłgodysansowców Wanda pozna Nca głda parnrów dla anaorów wyany łodzży Pblkacj PNWM w skróc Wkróc/Iprss Prodky hsor? Sanowska, cl granc dkacj hsoryczno obywalskj w Polsc Nczch Szczcn Brln, 6 12 srpna 2012 r. Warszawa, lsopada 2012 r. W jak sopn hsora wpływa na nasz posrzgan nas saych naszych sąsadów? Czy dośwadczna hsoryczn odgrywają (jszcz) rolę podczas polskonckch spokań łodzży? Czy chcy być prodka hsor, czy ż woly ją prodkować? Jak ody ogą być przydan przy opracowywan akch aów? Snara skrowan są do anaorów, kórzy przprowadzają projky dla łodzży zwązan.n. z zagadnna ędzyklrowy hsoryczny. N js ożlwy dzał w jdnj częśc snar. Organzaorzy: PNWM w koopracj z Mz Powsana Warszawskgo sowarzyszn Jgnd bwg Eropa Zgłoszn: hp://wk.dpjw.org/wbfor/d/nod/16 Wspóln porszyy zagadnna zwązan z socjalzacją hsoryczną w rodznach oraz odwdzy zbaday różn jsca zajjąc sę dkacją hsoryczną obywalską. Odpowdz szkać będzy w rakc wykładów, wzy w nsycjach klry paęc w Polsc Nczch, oraz wypróbowywana od prakycznych. Ponado czsncy snar będą współworzyl arały odyczn, kór zosaną nasępn dosępnon szrsz gron odborców. zdj. Karolna Knopk Jak ody ogą być przydan przy opracowywan aów hsorycznych? 3

4 a n r 4 Ukrana na drodz do Eropy Wywad z Jrzy Rj, dyrkor progra Sdy Tors o Poland Warszawa, ly 2012 r. Polska js zaangażowany parnr Ukrany nnych krajów byłgo ZSRR na drodz k dokrayzacj. Progra Sdy Tors o Poland (STP), ralzowany od 2004 rok, ożlwa fachowco sdno z ych krajów czna sę na przykładz polskch rfor sysowych rozpoczęych po 1989 rok. Fnansj go PolskoArykańska Fndacja Wolnośc, a koordynj wrocławsk Kolg Eropy Wschodnj. Jana NowakaJzorańskgo. Jrzy Rj, w laach członk Rady PolskoNckj Współpracy Młodzży, od 1996 rok js dyrkor go progra zajęc nypow dla dyploowango wrynarza byłgo naczycla akadckgo. Rozaway o jgo krańskch dośwadcznach dcyzjach, kór nadały jgo życ nowy krnk. W osanch laach rglarn bywa Pan na Ukran. Co czj Pan po przyjźdz do go kraj? Obcn na Ukran bywa raz lb dwa razy w rok, podczas szkolń warszaów. Odwdza główn wschodn rny Ukrany, kór ają ogranczony dosęp do zachodnch sandardów. Po raz prwszy pojchał na Ukranę 40 la w czasach, gdy panował a sys sowck. Podczas zw. wzy rysycznych jako sdn nawązał konaky.n. z rodzna, kórych członkow zosal dporowan na Sybrę. Dżo rozawał z ldź, poznał ch ragd przśladowana przz sys konsyczny odkrył, ż są w y kraj środowska, kór n poddały sę sysow próbowały przrwać n czas, będąc w wwnęrznj opozycj. Jż wdy słyszał od znajoych, ż Ukrana będz pańsw npodlgły. T konaky kszałowały n. Poznawał klrę krańską, język hsorę 45lonowgo narod. Uśwadoł sob, ż waro pracować dla Ukrany, aby wszła na drogę dokracj. Dlago na począk la 90. zaczął nawązywać konaky z parnra krańsk ralzować prwsz projky wsprając powsan npodlgłj dokraycznj Ukrany. Od 2004 rok, w projkach Sdy Tors o Poland, wzęło dzał ok osób, w y 3000 z Ukrany. zdj. Anna Korb Jrzy Rj, dyrkor Sdy Tors o Poland... Czj sę Pan zwązany z Ukraną? Co Pana spokało podczas prwszj podróży na Ukranę? Prwszy wyjazd pokazał nną Ukranę, al prawdzwą. Moj wrażna zdrzyły sę z zakodowany w n sroypa narodowy o wojn, o wydarznach hsorycznych, o wzajnych przdznach. Bo ak sys konsyczny bdował ngaywn sroypy o sąsadach dla własnych clów polycznych. To, o czy wczśnj słyszał w ofcjalnj propagandz, okazało sę nprawdzw. Podczas poby na Ukran spokał sę z owaroścą, z dżą chęcą zrozna n och poglądów, a akż, co ważn, z olrancją w sfrz rlg. Wdy właśn, ak o dzś wdzę, zaczął sę w n procs bdowana własngo pogląd na Ukranę. I powórzę, ż oj prwsz konaky były konaka z ldź, kórzy n zaakcpowal syacj w swo pańsw. To właśn dzęk y osobo poczł porzbę zaangażowana sę w procs przan na Ukran śwadoy rdnośc, wdząc, ż konz w Polsc był w porównan z Ukraną o wl łagodnjszy. Jak są wrażna krańskch czsnków progra STP, kórzy przyjżdżają do Polsk? Znacząca część z nch przyjżdża do Polsk po raz prwszy. Nagl znajdją sę w pańsw, kór w cąg 20 la dokonało ogronj przany wszło do rodzny pańsw ropjskch. To dla nch szok, ponważ w ch ocn począk ych zan dla ob krajów był porównywalny. Nsy brak konskwncj w ralzacj rfor na Ukran, brak wzj porzbnych zan obcążn sowck yśln n pozwolły pójść drogą przan ak szybko jak Polsc. Mają poczc nwykorzysanj szansy. Pan naprawdę waża, ż Ukrana ała aką saą szansę jak Polska? Polska n nalżała do Zwązk Radzckgo. To są równż słowa wl Ukrańców. Uzasadnają on częso swoj porażk rozbżnoścą sysową w ob pańswach, powołją sę na wększ rsrykcj, kóry byl poddawan, na fak, ż n snała nch własność prywana. Mówą ż, ż padk konz bz rfor doprowadzł do dzkgo kapalz wszchpanjącj korpcj. Ja yślę jdnak naczj: ak, żylśc w nnych warnkach, al lśc ę saą szansę do przprowadzna zan. Polsc sę o dało, al Ukrana zarzyała sę w połow drog. Pyan brz, jak posępować raz, żby poóc Ukran wjść na drogę rfor, żby sała sę w płn dokrayczny pańsw.

5 zdj. Anna Korb...na spokan z krańsk sdna, czsnka progra, podczas ch wzyy w Polsc W Pańswa sprawozdan za laa przczyała: Cl progra js wsparc proropjskch dokraycznych posaw dzałań rforaorskch wśród łodgo pokolna obywal krajów sąsdzkch. Czgo sypndyśc STP ogą sę naczyć od Polaków, na przykład pracowncy słżb grancznych? To dobry przykład. Granca Polsk z Ukraną js dzś zwnęrzną grancą Un. Poprawn dzałająca granca pownna ożlwać bzproblow przszczan sę ldz, nawązywan konaków, współpracy bznsowj, wyanę owarów. Pory orsk loncz, przjśca lądow pownny ć sprawn, wcąż rozwjan chanzy współpracy. Obcn jj pozo n js zadawalający. Doyczy o np. lkwdacj koljk na grancach, ranspor owarów. Dlago w laach zralzowalśy blsko 50 projków na grancy polskokrańskj. Uczsnczyło w nch klks rzędnków słżb clnych sraży grancznj z Ukrany. Cl była profsjonalzacja ch pracy w oparc o dośwadczn sandardy polskch kolgów. Tn a był szczgóln ważny w prspkyw EURO W projkach, kór dofnansowj PNWM, son są ngracja łodzży z różnych krajów oraz równowaga w lczb czsnków. Jak wyglądają wzyy sdyjn Sdy Tors o Poland? Nasz progra dzała naczj nż PNWM jdnokrnkowo. Grpy spcjalsów z Ukrany przyjżdżają na klka dn w czas akj wzyy odbywają do czrch spokań aycznych dznn w wyypowanych nsycjach. Oczywśc, ln ngracj podczas akj wzyy równż sę pojawa. Polacy Ukrańcy rozawają z sobą, nkonczn na ay zwązan z progra wzyy. Jdnak o ln drgoplanowy. Jak zysk z spokań z Ukrańca ają węc polscy gospodarz? Polscy spcjalśc borą dzał w ych spokanach w 90% przypadków bz rkopnsay fnansowj. Nraz pyał ch, cz wsprają nasz projky. W odpowdz słyszał: na począk la 90. dzęk poocy nnych krajów bylśy w san znć nasz kraj. Traz y chcy przkazać dalj nasz dośwadczna. Zwykła ldzka życzlwość. W jak dzałana czsncy STP angażją sę na co dzń w swoch krajach? Spójrzy porównawczo na rozwój dkacj obywalskj w wszyskch krajach byłgo Zwązk Radzckgo (n wlczając krajów nadbałyckch). W ak porównan Ukrana wyswa sę na prowadzn. Akywność, ak jak nas, rodz sę wdy, kdy pojawają sę probly, bzpośrdno doykając ldz. Na Ukran rozwja sę społczńswo obywalsk ak jak w Polsc akywność obywalska objj zarówno sfry życa polyczngo, gospodarczgo, jak społczngo. Dla przykład wynę probly korpcj wśród klasy polycznj, szarj srfy gospodarczj, łapówk w sys ośway. To wszysko pobdza ldz do dzałana, do zany. Poza y bdz sę porzba konrol polyków adnsracj. Pojawają sę akcj zwązan z obroną nzalżnośc dów osób rprsjonowanych. PNWM wspra równż organzację projków łodzżowych dla Polaków, Nców czsnków z rzcgo kraj. Jak poysły na projk rójsronny z Ukraną przychodzą Pan do głowy? do głowy? Najważnjsz podsawow lny akch projków o paa crplwość, słchan sb nawzaj ponad barra klrowy. Koljn lny o wspóln czsncwo w życ codznny poznawan hsor drggo narod. N a na yśl dysksj o wlkj, globalnj hsor: nch każdy czsnk akgo projk przdsaw fragn hsor swojj jscowośc swojj ałj ojczyzny. Poocna js znajoość języka, bo ława poznan nalnośc sąsada. Nasępn nalży włączyć w projk konkrn dzałana: zajęca sporow, projky klraln raz j ralzować. Dzękję Pan za rozowę. Rozowę przprowadzła Alxandra Sar, rdakcja INFO. Węcj nforacj o progra Sdy Tors o Poland : 5

6 a n r Kraj parnrsk Ukrana: Trdny grn... O przszkodach sl przycągana w wyan łodzży z wschodn sąsad UE Msrzoswa Eropy w płc nożnj EURO 2012 n są prwszy wlk wydarzn ędzynarodowy, dzęk kór Ukrana zyska ędzynarodową wagę. W 2005 rok dzsąk ysęcy ldz przybyły do Kjowa na Erowzję. Było o ożlw dzęk nzwykł posnęc jdnosronn znsn obowązk wzowgo dla osób przybywających z Un Eropjskj klk nnych pańsw. Po konkrs zachowano ę rgłę, dzęk cz ż po poarańczowj rwolcj kraj dośwadczył snsacyjngo wręcz wzros lczby zagrancznych gośc. Wydarzn o sanowło przło akż w odnsn do wyany łodzży z Ukraną. W przcwńsw do krajów sąsdzkch parnrskch Nc j. Francj, Polsk, Czch, Sanów Zjdnoczonych czy Rosj, w dwsronnj wyan łodzży z Ukraną n a slnych organzacj granodawczych, doacj pblcznych, a czas akż polyczngo nacsk na adnsrację dcydnów. Brakj organzacj na kszał PNWM nnych dwsronnych nsycj wsprających, zaś owy blaraln doycząc chocażby ławń wzowych n przłożyły sę znacząco na srkry nsycjonaln. Dlago ż różnorodność konaków, sowarzyszń ncjayw js y bardzj zaskakjąca. Spkr akywnośc objj rglarn spokana klbów sporowych szkół, workcapy wyjazdy wolonarszy oraz współpracę w zakrs ochrony środowska, wsprana dokracj, szk klry. Njdnokron organzowan spokana ają charakr rój lb wlosronny. Ukrana o rdny grn dla go yp projków o wypowdź wl osób zaangażowanych w współpracę, pyanych o swoj dośwadczna wrażna z pracy projkowj. Probly, szczgóln w kws zapwnna sablngo fnansowana lb współpracy z srony rzędów, czyhają na n wszędz. Z rgły są o wysoc zoywowan pojdyncz osoby, kór w organzacjach, sowarzysznach szkołach angażją sę na rzcz spokań. Dla nch najważnjsz js o, aby ędzy łodzżą obydw krajów doszło do osobsych konaków. Moywy organzowana projków nckokrańskch Moywacja do zorganzowana wyany łodzży z Ukraną oż być bardzo różna. Częso ak przdsęwzęc przypona wyanę polskoncką z la 90. Na Ukran, w przcwńsw do krajów członkowskch Un Eropjskj w Erop Środkowo Wschodnj, nadal panj wyraźny dch possowck. Js ona gzoyczna, al jdnoczśn na yl znajoa, aby ożna a było zorganzować wyanę łodzży. Ponado sony js aspk hsoryczny, kóry począkowo był dcydjący akż w współpracy ędzy Polską a Nca. Podczas spokana z Ukraną nrdno na podsaw do dzś oczywsych śladów przśldzć hsorę XX wk. W Nczch od la 30. XX wk żyj slna daspora krańska, kóra zancjowała powsan wl organzacj plęgnjących blsk rlacj z Ukraną. Z drgj srony w wl asach krańskch szka njszość ncka, a jj organzacj łodzżow są bardzo zanrsowan projka wyany. Mogą on zyskać doację Fdralngo Mnsrswa Spraw Zagrancznych nnych organzacj nckch wprających njszośc nck w Erop Środkowo Wschodnj, a y say sać sę parnr po sron krańskj w wyan łodzży. zdj. Tobas Tanzyna 6 Młodz płkarz czsncy polskonckokrańskgo projk PNWM TrM harck dla Eropy.

7 Najważnjszy powod dzał krańskj łodzży w wyan js życzn, by choć raz pojchać do Nc lb nngo kraj njngo. Brz o praw jak sroyp, jdnakż granca z UE dla wększośc łodych Ukrańców js barrą n do pokonana. Poza konczny wysłk brokrayczny, zwłaszcza na prowncj częso brakj koncznych środków lb konaków prywanych ławających zaproszna wzyy. Po nckj sron o hsora js częsy powod nawązywana konaków, np. podczas workcapów organzowanych przz Narodowy Zwązk Opk nad Nck Groba Wojnny (Volksbnd Dsch Krgsgräbrfürsorg) na Kry w Wschodnj Ukran czy ż w raach prac na cnarzach żydowskch, organzowanych np. przz Akcję Znak Poky. Za przykład posłżyć oż parnrswo ędzy nck zspoł szkół a gnazj w Lwow. Z porszającgo spokana z były robonka przysowy zardnony w przyśl zbrojnowy w Zagłęb Rhry, kór odbyło sę przd ponad dzsęc lay, wywązała sę rglarna wyana. Jj wynk były zaskakjąc dośwadczna. Ncy przbywający w krańskch rodznach spokal sę z nzwykły lkss rozwjającgo sę nowgo szczańswa na Ukran Zachodnj, naoas Ukrańcy w Zagłęb Rhry rafl na pros warnk życa, kór n odpowadały ch wyobrażno o Nczch z fl lwzj. Poszkwan pwn parnrzy granodawcy! Jdny z najważnjszych problów podczas spokań ędzy Nca a Ukraną js znalzn pwnych parnrów. Podczas gdy w Nczch sowarzyszna szkoły z dży wyprzdzn planją zdobywają pnądz, na Ukran częso brakj najbardzj podsawowych srkr parnra, kóry jako osoba prawna ógłby zawrzć ważną owę lb dysponj kon bankowy. Dlago ż nodzown są ldz, kórzy dzałają na jsc kórzy n ylko zdobywają czsnków, lcz są akż goow do zrzna sę z barra nary brokraycznj logsycznj. Ponado na Ukran brakj rzlnych granodawców. Ukrańsk fndacj polyczn njdnokron ścśl współdzałają z akalny przdsawcla śwaa polyk, n przykładając wększj wag do wsprana wyany łodzży. Dlago wl krańskch parnrów n js w san zadbać o fnansowan spokań w j kws szą sę całkowc zdać na zagrancznych parnrów. Wprawdz wyana nckokrańska oż być akż współfnansowana z środków progra Młodzż w Dzałan, al projky organzowan z Ukraną na jj rn nadal nalżą do rzadkośc. Dlago ż ważnjs są sponsorzy prywan, czyl fndacj sowarzyszna. Fndacja Robra Boscha zajj szczgóln jsc jako granodawca częso js akż ncjaor wl prograów wsprających, jak np. Młod drog w Erop (Jng Wg n Eropa, projk zakończony w 2009 rok), kórgo cl było doowan zwłaszcza wyany szkolnj.n. z Ukraną. zdj. prywan Projk Bkovna Syl o przykład go, jak ncjaywa jdnj osoby przkszałcła sę w wloln rlacj ędzy szkoła z Nc Ukrany. Ucznow z Czrnowc Sralsnda podążyl ślada ypowj hsor rodznnj z Bkowny w nakręcony fl odworzyl najważnjsz wydarzna XX wk. Projk n był ak dany, ż dwa laa późnj łodzż spokała sę podczas koljngo przdsęwzęca, podjjąc a syacj Żydów klry żydowskj na dzsjszj Ukran. Do najważnjszych nsycj fnansjących ncjjących projky wyany łodzży w osanch laach nalżą Fdraln Mnsrswo Spraw Zagrancznych oraz nck fndacj polyczn na Ukran. T osan wsprają np. srkry dokrayczngo społczńswa obywalskgo dają począk wl projko, kór adrsowan są przd wszysk do łodych Ukrańców. Bzpośrdna wyana z łodzżą ncką odgrywa przy y rolę raczj drgorzędną, al nkdy z ych ałych projków nawązją sę dobr konaky z nck sowarzyszna, kór z kol przkszałcają sę w dłgofalow parnrswa. W spokanach nckokrańskch zawsz sona była akż współpraca w wyarz hanarny społczny. Rozpoczęła sę ona na począk la 90., gdy w Nczch organzowano zbórkę żywnośc darów dla kraj pogrążongo w zapaśc gospodarczj, a akż ralzowano projky społczn, np. bdjąc doy dzcka placówk opk społcznj. Dzś wl łodych Nców pośwęca rok na pracę społczną lb wolonara w raach go yp projków. Uożlwają o progray dla wolonarszy, jak np. Wolonara Eropjsk EVS, w kóry Ukrana oż czsnczyć jako kraj parnrsk oraz fnansowany z środków rząd fdralngo progra wolonaryjny wlwärs. N zawsz wynka z go parnrswo owocjąc wyaną łodzży, al dośwadczn pokazj, ż wększość do dzś ralzowanych projków wyany dw wlosronnj narodzła sę z ncjayw ndywdalnych bzpośrdnch konaków ędzyldzkch. Brnd Böchr Brnd Böchr js klroznawcą, w laach był ndżr klry dyrkor odpowdzalny za projky na Ukran. Od 2012 r. koordynj w Brln progra współpracy gospodarczj w Sowarzyszn Apollo ( 7

8 a n r 8 Trójsronn projky z Ukraną: wsparc ryoryczn fnansow Poza PNWM, rójsronn progray z Ukraną wspra wl nnych organzacj. Zalżn od grpy doclowj aów wodących w dany projkc, ożlw są doacj z różnych nsycj. Ponższy zbór adrsów nrnowych a ławć rozpoczęc poszkwań granodawców parnrów. Uwzględna on zarówno wsparc ryoryczn, jak fnansow projków. Progray Eropjsk Młodzż w dzałan W obszarz projków z Ukraną wag wara js szczgóln akcja 3: COMENIUS: W raach go progra ofrowan js wsparc w zakrs współpracy szkół. W Polsc progra ralzj Fndacja Rozwoj Sys Edkacj. Fndacj, organzacj nsycj w Polsc Narodow Cnr Klry: NCK prowadzło w osanch laach progra polsko krańskj wyany łodzży fnansowany przz Mnsrswo Klry Dzdzcwa Narodowgo. Trny składana wnosków na projky planowan w 2013 rok zosaną podan na począk przyszłgo rok. Fndacja Edkacja dla Dokracj: Główny zadan fndacj js wspran zaangażowana obywalskgo. Fndacja. Sfana Baorgo: Wsparc Dokracj 2012 progra Fndacj Mędzynarodowj Współpracy na rzcz Rozwoj Wdzć Jak : Cl progra js wsparc dokracj w krajach w okrs ransforacj sysowj. O doacj ogą sę sarać polsk organzacj pozarządow. Fndacja Współpracy PolskoNckj: (dzała równż w Nczch) PAUCI: Fndacja współpracy polskokrańskj PAUCI n dysponj wprawdz środka fnansowy, jdnakż dzla wspraca ryoryczngo....w Nczch Ins für Aslandsbzhngn: Doacj ożna zyskać przd wszysk na projky doycząc społczńswa obywalskgo dokracj oraz njszośc nckch. Pädagogschr Asaschdns Parnrswa szkoln z Ukraną zanrsj przd koordynowana przz PAD Incjaywa PASCH ( PASCHInav ) nckgo Mnsrswa Spraw Zagrancznych: drpaschnav.hl Fndacja Ernnrng, Vranworng nd Zknf : Inrsjący js.n. progra Eropans for Pac, z kórgo ożna zyskać doacj na projky hsoryczn doycząc akalnych zagadnń zwązanych z prawa człowka. Sfng WsÖslch Bggnngn: Ukran Inrnaonal Rnassanc Fondaon: Dla wszyskch krajów Insy Gohgo (Warszawa, Kjów) Insy Polsk (Brln, Kjów) Fndacj polyczn Fndacja Konrada Adnara (Brln, Warszawa, Kjów) Fndacja. Hnrcha Bölla (Brln, Warszawa, Kjów) Fndacja. Frdrcha Ebra (Brln, Warszawa, Kjów) Fndacja. Frdrcha Naanna (Brln, Kjów) Fndacja. Róży Lksbrg (Brln, Warszawa)

9 a n r A oż rójkąck? Snar Z dwóch zrób rzy jak zorganzować rójsronną wyanę szkolną? Krzyżowa, 48 arca 2012 r. Na wyan js jak w ałżńsw. Czasa są konflky. Jdna srona ów: «Odchodzę!». Drga na o: «No o dź!». Gdyby ałżńswa ały akch rnrów, jacy są na wyanach, rwałyby dłżj zażarował Chrsan Golka, naczycl wychowana fzyczngo z Ranh. Jgo szkoła od 12 la prowadz wyanę z szkołą w Dzrżonow. Mnj dośwadczn koldzy ogl na snar skorzysać z jgo wdzy. Do nawązywana konaków z szkoła zza grancy ncjowana ędzynarodowj ngracj n a lpszgo jsca nż Krzyżowa. W dawnj posadłośc rodzny Molk, jsc paęngo spokana Hla Kohla Tadsza Mazowckgo w 1989 rok, w czas kórgo odprawono słynną Mszę Pojdnana, odbyło sę w arc br. spokan polskch, nckch krańskch naczycl. N rzba być Hrkls Wl czsnków po raz prwszy będz organzować wyanę łodzży w swojj szkol. Na Ukran wszysko da sę zorganzować. N bójc sę! przkonywała Lyba Narba z Lwowa. Ukrańska łodzż, żby wjchać na rn Un, porzbj paszpor z wzą oraz powrdzonj noaraln psnj zgody obojga rodzców na opszczn kraj. To wcal n js ak rdn, wzy na wyanę szkolną ożna zyskać szybko bz probl. Nasza szkoła parnrska zaczęła sę o n sarać w paźdzrnk, w lsopadz y bylśy na Ukran, a jż w grdn on byl nas zachęcała Joanna Borówka, anglska z Myszkowa na połdn Polsk, kóra daną wyanę polskokrańską a jż za sobą szka koljnych parnrów. Spokan cznów z Nc, Polsk Ukrany o szansa na odczarowan nprawdzwych opn o ych krajach spojrzn na n raczj przz pryza własnych przżyć nż sroypów. Czasa zaponay o y, jak rdno oż być łody ldzo zrzyć sę z zadana, kór dla nch wyyśllśy. Taj ay okazję wclć sę w rol cznów, pracjy w ędzynarodowych grpach, rozwązjy zadana ypow dla czsnków wyan, próbjy sę porozć o barr językowych zaważyła Ingrd Ackrann z Brlna. N ay na o ochoy Nasz klry różną sę ż chocażby w kws przyzwolna na wyrażan wpros swoch opn. Uczsncy snar zasanawal sę nad hpoyczną syacją, w kórj cznow n chcą ralzować przwdzango dla nch progra. Co wdy? W Polsc na Ukran panj dyscyplna hrarchczność, w Nczch dysans ędzy czn a naczycl js njszy. W zwązk z y podobna syacja byłaby zpłn naczj rozwązana w każdy z ych krajów. Nccy naczycl skłonn bylby raczj do dysksj z łody ldź, kdy dla naczycl z Polsk Ukrany kryyka sprzcw z srony łodzży załawon zosałyby raczj sanowczy: Bz dysksj! Na zajęca!. Odnnośc klrow wywoływały ocj czsnków snar, choć czasa rdno było sprcyzować, gdz lży probl. To jak? Masz parnra?... ak pyan padało częso podczas snar. I rwały zgodnna: Kdy są fr w waszj szkol? Czyl na począk paźdzrnka oglbyśc do nas przyjchać!. Jdny z przykładów js śwżo pczon parnrswo ędzy szkoła w Lwow, Saalfld w Tryng Ropczycach pod Rzszow. Lwów Naalya Nayavko, naczyclka anglskgo. Szkoła, w kórj pracj n prowadzła doąd wyan z zagrancą. Ipls do przyjazd na snar był dla nj projk PNWM TrM harck dla Eropy. Parnrswo zawar w Krzyżowj o szansa dla jj szkoły na dłgofalową współpracę z Polską Nca. Saalfld Rnr Hbach, naczycl hsor, wlokrony czsnk wyan łodzżowych. Chc, żby jgo cznow ż l szansę na ak dośwadczn. N krywa, ż sa chęn powróc do kla ędzynarodowych spokań. Obran krnk na Wschód będz dla jgo cznów pls do zanrsowana sę sąsada zza Odry oraz wyrobna sob własngo zdana na ch a. Ropczyc Ccyla Szędzoł Magdalna Cyrlk, gransk. Ich szkoła n współpracowała do j pory z zagranczny parnr, a ponważ dla cznów placówk o dża szansa, bardzo sę cszą z zawarych konaków. Snara konakow odnoszą dży skcs. Uożlwają nawązan konaków oraz ncjowan wspólnych projków ędzy szkoła w Polsc, Nczch na Ukran. Od 2005 rok spokało sę na nch 268 naczycl z ych rzch krajów. PNWM w osanch czrch laach dofnansowała 182 projky, zancjowan podczas cykl Z dwóch zrób rzy. Jsyna Różańska Jsyna Różańska js sdnką socjolog na Unwrsyc Adaa Mckwcza w Poznan. W 2011 rok jako laraka progra Grasz o saż odbyła prakykę w warszawsk brz PNWM. 9

10 p n k y c ę ż k o ś c Wyana... koszlk Projk płkarsk TrM harck dla Eropy Polska, Ncy, Ukrana, arzcczrwc 2012 r. Przd rozpoczęc Msrzosw Eropy w płc nożnj, w arc 2012 rok, PNWM zanagrowała własn ropjsk srzoswa: w raach TrM harck dla Eropy na 13 rnjach lnacyjnych rozgrywanych w różnych jscach w Polsc, Nczch na Ukran spokały sę drżyny z ych rzch krajów. Zspoły, kór rywalzowały z sobą na bosk, poza n zajowały sę zagadnna gracj. Na jsca, goow... W grdn 2011 rok drżyny nsycj ogły zgłaszać swoj kandydary w charakrz czsnków lb gospodarzy. W zwązk z dży zanrsowan PNWM zwększyła planowaną lczbę rnjów z 8 do 13, a sarjących w nch drżyn z 48 do 80. Podczas spokana przygoowawczgo w brandnbrsk Blossn w syczn go rok osoby odpowdzaln za swoj zspoły saodzln salły skład grp rnjowych, po czy przysąpły do planowana przbg rnjów lnacyjnych....sar! 8 arca w Bad Nnndorf rozlgł sę gwzdk prwszgo rnj lnacyjngo. 21 aja w Dnproprowsk zabrzał osan. W ygodn poprzdzający cz nagracyjny Msrzosw Eropy, w Lbln zosan rozgrany fnał TrM harck dla Eropy. W czas rnjów szybko okazało sę, ż w drżynach odzwrcdla sę cał spkr ędzynarodowj wyany łodzży: od zagorzałych, dobrz wyrnowanych płkarzy, kórzy przybyl z rnra dwoa różny zsawa srojów płkarskch, po lźno skoplowan grpy, kór były zanrsowan przd wszysk spokan z nny łody ldź ( kór pożyczały sob od zawodowych płkarzy sroj rękawczk brakarsk). Mcz odbywały sę na ały bosk w składz pęc zawodnków jdngo brakarza, przy czy w każdy zspol sała być obcna jdna dzwczyna. Udzał wl różnych grp przyczynł sę do pokojowgo płngo dcha współpracy charakr rnjów, dzęk cz zawody n przkszałcły sę w zackłą rywalzację. Mo o w wększośc rnjów szybko wykrysalzowała sę grpa najlpszych drżyn, kór prowadzły ocjonjąc pojdynk o kwalfkację do fnał. N ylko dla płkarzy Płka noża znajdowała sę w cnr spokań, jdnak n wypłnła ch bz rszy: drżyny borąc dzał w rnj w Bad Nnndorf spokały sę na sadon ćwrćfnalsy Lg Eropy Hannovr 96 z dwoa łody zawodowy płkarza pochodzący z rodzn granckch, a kółko dznnkarsk gnazj gospodarzy zarza wydać nr spcjalny pośwęcony rnjow. Organzaorzy rnj w Bad Mska wykorzysal lżąc bzpośrdno przy grancy jsc rozgrywk, by przprowadzć rsarch bografczny. Inn rnj odwdzl parnrzy daln, aby raz z łodzżą przygoować arały o TrM. Tak było np. w Sosnowc, gdz sacja lwzyjna TVP Kaowc nagrała arał z rnj progra owarzyszącgo. W Tarnopol kpa opraorska owarzyszyła łodzży podczas czów oraz po ch zakończn. Takż fnał w Lbln będz ał oprawę flową. W Jssnz czsncy sworzyl profsjonalną broszrę, w kórj zaprznowano kraj pochodzna gośc gospodarzy. W lnacjach wsępnych w Lbln przy współpracy łodzży powsały Dznnk TrM, kór sanową doknację spokana rnj. zdj. Davd Carrno zdj. Davd Carrno 10 Trnj lnacyjny w Bad Nnndorf. W każdj drżyn płkarskj grała przynajnj jdna dzwczyna. Enzjasyczn kbc oywją swoch zawodnków. Wszyscy lczą na zakwalfkowan sę do fnał w Lbln.

11 Drg po rnjach płkarskch równ ważny pnk progra były dzałana projąc klrę wszyskch rzch krajów. Podczas rnj w Lpsk łodzż rządzła wczór ayczny, podczas kórgo prznowano ypow gry, zwyczaj, posnk porawy. Lczn szkoły, kór czsnczyły w progra, wykorzysały ę okazję w raach przygoowana do TrM arakcyjnły szkolną codznność, organzjąc dn ayczn doycząc płk nożnj, gracj krajów parnrskch. Ty say projk płkarsk n ogranczył sę jdyn do czsnczących w n drżyn. Młodzż z zaangażowan podszła do organzacj spokań. Przd ch rozpoczęc drżyny zbrały nforacj o sob swo śc, zakładały grpy w Inrnc na Facbook, a akż wynały sę konaka. Ponado podczas rnjów powsało nóswo sprawozdań, blogów, zdjęć flów vdo n ylko w zwązk z wynony powyżj projka z dzał dów, lcz akż jako sponanczna ncjaywa łodzży. Sąd spora część arałów szczonych na sron nrnowj TrM pochodz od saych czsnków. Now przyjaźn, now parnrzy Projk TrM sprawł, ż now osoby zaangażowały sę w polskoncką wyanę łodzży: pozyskano wl parnrów dla rójsronnj wyany z Ukraną, zwłaszcza z wschodnj częśc kraj. Po sron nckj wl podoów pracy z łodzżą zadbowało w obszarz wyany polskonckj lb rójsronnj. PNWM dzlła wsparca ryoryczngo czsnko rnjów,.n. rchaając poral nrnowy, na kóry czsncy ogl wsawać własn rśc ( Ponado wydano rozówk polskonckokrańsk, kór były rozchwyywan na rnjach (parz: obok). Pracowncy PNWM słżyl ż radą drżyno krańsk podczas ch sarań o wzę. Dzęk współpracy z Fndacją Współpracy PolskoNckj, Akcją Soldarnośc Nckch Kaolków z Mszkańca Eropy Środkowj Wschodnj Rnovabs oraz Fndacją Spokań Zachod z Wschod dało sę zapwnć gospodarzo zspoło z Ukrany równoprawny pod względ fnansowy dzał w projkc. Thoas Hzr, PolskoNcka Współpraca Młodzży, Poczda Vnznz Krazr, prakykan w poczdask brz PNWM Dr Друзі z boska Polskonckokrańsk rozówk zosały wydan z yślą o czsnkach spokań ralzowanych w raach projk TrM harck dla Eropy. Mogą z nch jdnak z powodzn skorzysać łodz ldz bz zapędów płkarskch aby zawrzć znajoość z Kaharną, zaówć prog w Rzszow, czy ż spyać o drogę do schronska łodzżowgo w Charkow. Powodzna! Vl Spaß! Успіху! Wydan rozówk ożlwło wsparc fnansow z sowarzyszna Rnovabs. RrJasńska Anj, Hryck Rgsz, Bondar Andrj, Dr Друзі z boska. Rozówk polskonckokrańsk na spokana sporow n ylko, PNWM, Warszawa/Poczda 2012 zdj. Tobas Tanzyna zdj. Davd Assrhofr Uczsnczk spokana w Bad Mska podczas gry rnowj. Jdny z zadań były zakpy w poblsk sklp przy poocy rozówk polskonckokrańskch. Płna koncnracja! Uczsncy rnj TrM w Mszkowcach forłją wps do ksęg paąkowj w Urzędz Kanclrsk w Brln. 11

12 Od praw dwóch la PNWM wdraża cl ONZowskj śwaowj dkady. W zszły rok ponown ogłosła konkrs o PolskoNcką Nagrodę Młodzży, y raz pod hasł Spokajy sę pojrz. Polskonfo PNWM p n k y c ę ż k o ś c zdj. Mara Gębała Śwa jak wlk las Edkacja na rzcz zrównoważongo rozwoj w polskonckj wyan łodzży Ścnaj ylko yl drzw, l wyrzya las! Tyl, l oż odrosnąć! aksya XVIIIwcznych lśnków sała sę dwzą XXI wk. Przd około dzsęc lay Zgroadzn Ogóln Narodów Zjdnoczonych ogłosło laa śwaową Dkadą Edkacj na rzcz Zrównoważongo Rozwoj. Rzolcję ONZ poprzdzły dwa nn wydarzna. W 1987 rok opblkowano rapor Śwaowj Kosj Środowska Rozwoj ONZ (zw. Rapor Brndlanda) p. Nasza wspólna przyszłość.n. na a oszczędnj ksploaacj zasobów naralnych zachowana ch dla przyszłych pokolń. Naoas w 1992 rok odbył sę w Ro d Janro Szczy Z, na kóry chwalono Agndę 21, czyl wszchsronny plan dzałana na wk XXI dla Narodów Zjdnoczonych, rządów grp społcznych w każdy obszarz, w kóry człowk a wpływ na środowsko. Szkody wyrządzan środowsk, zżywan bogacw naralnych nrównorna dysrybcja zasobów na naszj planc spowodowały, ż śwa od la 70. bgłgo wk zaczął znać sposób yślna o swo rozwoj. Pochodzący z lśncwa rn rozwój zrównoważony ponown sał sę poplarny. W cąg nasępnych dzsęcolc pojęc o było wlokron analzowan, rozszrzan przkładan na prakyczn nsrkcj zalcna. Jdnak da lżąca podsaw zrównoważongo yślna dzałana pozosaj prosa: czyny człowka ają skk ak naychasow, jak odlgł w czas. kologcznych społcznych. W dalszj koljnośc porzbn js zaangażowan, by przcwdzałać y ndosako. Fndan śwadogo posrzgana śwaa js dkacja, co zosało podkrślon równż w ONZowskj Agndz 21. Koncpcja dkacj na rzcz zrównoważongo rozwoj zosała skonkryzowana przz Grharda d Haana w sforłowanj przz ngo kopncj kszałowana rzczywsośc. Objj ona.n. przwdjąc nrdyscyplnarn yśln planowan, jęność parycypacj oraz rflksj nad własny nny wzorca klrowy. Cchy dfnją aonoczną jdnoskę yślącą o dobr ogół. To właśn ych jęnośc czą naczycl, wykładowcy nn pdagodzy, kdy zajją sę z łodzżą ayką zrównoważongo rozwoj. Począkowo zrównoważon dzałan oznaczało przd wszysk dzałan kologczn ając na cl znjszn zanczyszczna znszczna środowska. Obcn koncpcja dkacj na rzcz zrównoważongo rozwoj zosała poszrzona o projky z nnych dzdzn, na przykład ak, kór ają skorygować nsprawdlwośc globalngo sys fnansowgo lb ożlwć godzn pracy zawodowj życa rodznngo. Zarządzan zasoba lśny w dch zrównoważongo rozwoj o jdn z aów porszanych podczas snar przygoowawczgo w Krzyżowj w raach konkrs o PolskoNcką Nagrodę Młodzży pod hasł Spokajy sę pojrz. Szans dla współpracy polskonckj. Dzałana PNWM w raach dkacj na rzcz zrównoważongo rozwoj Zrównoważony rozwój o szrok a, w kóry js równż jsc na plsy dla współpracy polskonckj. N rzygnjąc z dkacj hsorycznopolycznj w wyan łodzży, PNWM dosrzga w koncpcj dkacj na rzcz zrównoważongo rozwoj szansę dla ngracj łodych ldz z Polsk Nc. Tn, ko angażj sę na rzcz zrównoważongo rozwoj, a szrok horyzony yślow, n ogranczając sę do jdngo kraj. 12 Zrównoważon yśln jako ln dokrayczngo wychowana Aby nasz śwa pozosał jsc, w kóry waro żyć, konczna js śwadoość dfcyów: gospodarczych,

13 nck zspoły projkow ogły zgłaszać poysły na wspóln projky łodzżow, nawązjących do koncpcj dkacj na rzcz zrównoważongo rozwoj. Do fnał zakwalfkowano 20 zspołów, kór obcn pracją nad ralzacją swoch projków. W y czas korzysają z szkolń opk PNWM oraz jj parnrów. W syczn 2013 rok, po zakończn projków, jry wyłon laraów. zdj. Łkasz Nowakowsk Poznajy sę! Zan polskonck zspoły projkow zaborą sę do pracy koncpcyjnj, dowadją sę, k są członkow nnych zspołów (Krzyżowa 2011). podczas kórych zanrsowan ogą poszrzyć swoją wdzę jęnośc. Organzją j parnrzy PNWM. W paźdzrnk zapocząkowany zosan cykl szkolń ralzowanych przz PNWM, dososowany do ralów pracy anaorów wyany (rny jsc szkolń s. 2, dalsz nforacj nbaw na Ponado PNWM zlcła fachowco przygoowan kspryzy na a ralzacj założń zrównoważongo rozwoj w polskonckj wyan łodzży. Wynk kspryzy skonkryzowan zosaną w for prakycznych wskazówk dla anaorów wyany. Dodakowo na sron nrnowj PNWM opblkowan zosan kopnd odyczn. Zrównoważony rozwój będz odgrywał ważną rolę w polskonckj wyan łodzży równż po zakończn ONZowskj dkady, zgodn z sns go pojęca nncja osób, kór j sworzyły. Alxandra Sar Rdakcja INFO W y say czas w Brln odbędz sę polskonck szczy łodzży pośwęcony dkacj na rzcz zrównoważongo rozwoj. Będz on zwńczn prac nad projka ralzowany przz łodzż z ob krajów w raach konkrs. Na wspólnych warszaach, podczas prznacj wykładów, łodz Polacy Ncy będą l szansę pogłębana wdzy, planowana wspólnych dzałań forłowana poslaów doyczących zrównoważongo rozwoj. Pnk klnacyjny szczy będz dbaa z polyka, dzęk kórj przsłan łodzży a szansę dorzć do szrokgo grona odborców. Od począk rok odbywają sę równż szkolna doycząc dkacj na rzcz zrównoważongo rozwoj, Planowan dzałana ożlw są dzęk doacj Nckj Fdralnj Fndacj Środowsko (Dsch Bndssfng Uwl DBU, Węcj nforacj na a zrównoważongo rozwoj ożna znalźć na sronach Polskgo Ko ds. UNESCO: W dzal Edkacja opblkowano arykł UNESCO a zrównoważony rozwój. 13

14 PNWM od sago począk sawa na swobodę w doborz ayk doowanych spokań n zarza go podjśca znać. Jdnak n lga wąplwośc, ż wczśnj czy późnj a hsor polskonckj pojaw sę podczas wyany. Ważn, by go on n przoczyć w sposób śwadoy korzysać z nadarzających sę okazj, wsprać kszałowan śwadoośc hsorycznj oraz wskazywać na dodakową warość, jaką js ożlwość poznana dzjów własngo narod, Eropy śwaa wdzanych przz pryza sąnfo PNWM p n k y c ę ż k o ś c Hsora w prakyc PNWM a dkacja hsoryczno obywalska w polskonckj wyan łodzży Wspran dkacj hsorycznoobywalskj w raach spokań łodych Polaków Nców js jdny z fndanalnych zadań PolskoNckj Współpracy Młodzży. Organzacja od począk swojj dzałalnośc włącza sę w dysksję na a jj jsca rol w wyan łodzży.* Polskoncka hsora ln dkacj foralnj nforalnj Dla ponrów polskonckgo porozna najważnjszą oywacją ncjowana wyany łodzży była dzląca oba kraj hsora, zwłaszcza paęć o drgj wojn śwaowj. Hsora nckgo narodowgo socjalz oraz jgo skków była js a podjowany przy okazj wl przdsęwzęć ralzowanych przz PNWM (szkolna dla anaorów, konfrncj snara ayczn, szkolna rnrów PNWM, pblkacj nn da d.). Z bg czas o fndanaln zadan sało sę dzał szrokgo grona osób, organzacj nsycj. Waro przyponć, ż począk PNWM przypadają na okrs, kdy dkacja foralna obcążona była dzdzcw żlaznj kryny kszałowana przz różnorodn koncpcj pdagogczn. Doyczyło o szczgóln podjśca do zagadnna drgj wojny śwaowj. Probly były porszan podczas szkolń dla anaorów wyany ały ch wrażlwać na zróżncowan sposoby nrpracj hsor w rodznach, szkołach nsycjach pozaszkolnych, ak aby ogl lpj rozć zachowana czsnków spokań łodzży. * Dhlfsn Kn, Paęć paęnn. O znaczn dkacj hsorycznopolycznj w polskonckj wyan łodzży. Marały z konfrncj w Brln, 68 X 2000, PNWM, Poczda/Warszawa 2003 zdj. Karolna Knopk Marały ławając ryoryczn odyczn przygoowan do wyany łodzży Aby poóc w przygoowanach do spokań łodzży, PNWM podjęła sę opracowana dwjęzycznj pblkacj na a drgj wojny śwaowj paęc o nj. Dłgolna praca klkdzsęc aorów zaowocowała w 2009 rok wydan ksążk PolskaNcy. Wojna paęć pod rdakcją Jrzgo Kochanowskgo Ba Kosal. Uzpłnn do nj js CDRo Mjsca paęc drgj wojny śwaowj. Równolgl wypracowywano prakyk pdagogczn, kór dzś okrślan są wspólny rn pdagogka jsc paęc. To kwsa sona, gdyż wzyy w jscach paęc sanową dzś oczywsy ln szkolngo pozaszkolngo naczana o zbrodnach narodowgo socjalz. Jdny z prakycznych nsrnów dla anaorów wyan organzjących go yp projky są wydan w 2011 rok arały pdagogczn doycząc jsc paęc na Majdank, w Shof Aschwz Raz zapaęać na przyszłość (węcj nforacj na sr. 18). Ważny ln wsprana dkacj hsorycznoobywalskj przz PNWM o organzacja warszaów odycznych: Wojna, bografa paęć oraz Wojna, szkoła, wyana. Odbyły sę on po raz prwszy w 2011 rok w Lbln Frankfrc nad Odrą ały charakr prakycznych ćwczń, kór względnały ędzyklrowy charakr spokana: różn pnky wdzna, wdzę dośwadczn, a akż zróżncowany pozo znajoośc języka czsnków. W rakc warszaów pracowano z zw. odła hsoryczny rakowany jako ał fory dydakyczn oawano z czsnka, jak ożna j wykorzysywać w rakc wyany odpowdno dopasowjąc j do grpy doclowj, jsca oraz charakr spokana. N chodzło przy y o grnown przygoowan anaorów do ralzacj polskonckch projków skoncnrowanych wyłączn na ayc hsorycznj. PNWM posrzga swoją dzałalność w y zakrs jako zpłnn ofry nsycj, kór w Polsc Nczch spcjalzją sę w dkacj dorosłych w obszarz kszałcna hsorycznoobywalskgo, akch jak Insy Paęc Narodowj, Do Spokań z Hsorą, fdraln landow cnral ds. dkacj polcznj (bpb, lpb), Ośrodk Rozwoj Edkacj, akad wanglck kaolck. Hsorę ożna poznawać na różny sposób...

15 zdj. Swryn Chlbńsk zdj. Karolna Knopk Jak poznawać przszłość za poocą paąk, kór ay pod ręką, bz akadckgo wykład? Z aką ayką zrzyl sę czsncy warszaów Hsora w rodznnj szfladz podczas snar hsoryczngo w Frankfrc nad Odrą. sdngo kraj. N a jdnak jęnośc bz wdzy, dlago PNWM przygląda sę z dży zanrsowan praco nad wspólny polskonck podręcznk do hsor a nadzję, ż oworzy on dodakow ożlwośc podjowana aów hsorycznych w raach dkacj pozaforalnj podczas wyan łodzży. Edkacja hsorycznoobywalska plany PNWM PNWM planj zbrać doychczasow przykłady dobrych prakyk wraz z owarzyszący arała pdagogczny dosępnć j osobo począkjący w wyan oraz y, kórzy szkają nowych poysłów na projky. Nalży przy y podkrślć, ż PNWM n js ponr w j dzdzn podobn ncjaywy jż snją, np. arały na sron nrnowj Uczyć sę z hsor ( Takż wl organzacj parnrskch ędzynarodow doy spokań, jdnosk cnraln PNWM dysponją jż zbor sprawdzonych projków, od pblkacj, kór z powodzn ogą słżyć jako źródło wdzy dla nnych. Jdnoczśn PNWM chc jszcz skcznj wskazywać nsycj, kórych główny zadan js dkacja hsorycznoobywalska zachęcać j do jszcz nnsywnjszj pracy z łodzżą w konkśc ędzynarodowy. PNWM a nadzję rozwjać now ncjaywy a, gdz do j pory dzj sę nwl, chocażby podjjąc aykę hsor po rok Cszyy sę, ż dzęk nasz ponad dwdzsoln dośwadczn w procs n oż włączyć sę ak wl osób, będacych zarówno nzjasa, jak kspra w zakrs parnrskj współpracy polskonckj. Hsora obcna na lcach as. Młodz czsncy wyany polsko nckj pod Ponk Boharów Ga w Warszaw Ckawy dośwadczn był dla PNWM konkrs o PolskoNcką Nagrodę Młodzży pod hasł Zachować paęć przprowadzony w 2009 rok. Pokazał, jak bogay js wachlarz aów hsorycznych podjowanych w raach wyan łodzży, ż wykraczają on dalko poza oalaryzy XX wk. Sansława Porowska PolskoNcka Współpraca Młodzży, Poczda Wszysk wynon w arykl pblkacj ożna zaówć na sron nrnowj PNWM: (rbryka Pblkacj). 15

16 Sascha Chrnsov (FAIR bnd.v. z Lpska) a oś podopcznych, poysł na projk pnądz na dzał grpy krańskj. N a parnra z Polsk an dosęp do orza. Tn ofrj naoas Jolana PloPrądzyńska z Ośrodka Klry w Drawsk Poorsk. I jszcz nowoczsny ośrodk kolonjny, profsjonalną kadrę nóswo konaków, kór poogą zorganzonfo PNWM o s ę d z a ł o Szybka randka dla dłgodysansowców Wanda pozna Nca głda parnrów w polskonckj wyan łodzży Trbnz, 1518 lgo 2012 r. Trzynasowczny zak w wschodnch Nczch, ndalko grancy z Polską. W jdnj z kona panj łagodny półrok. Wzdłż sal, naprzcwko sb, sawono dwa rzędy krzsł, a ędzy n flrn bky z lpanów wlrowych srdszk pozosałość po dopro co obchodzonych walnynkach. Wchodzą pojdynczo lb w grpach, zayśln npwn lb rozgadan, raz po raz wybchając głośny śch. Po jdnj sron zasadają Polacy, po drgj Ncy. I rozlga sę dźwęk gong... Spddang rcpa na skcs Fora głdy parnrów dał czsnko szansę na wlokroną wyanę nforacj dośwadczń w najróżnjszych konslacjach. Nkórzy wyłapal sę jż po rndz zapoznawczj, nn na prwszych zajęcach grpowych, podczas rozów na koryarz posłków. Spddang poasował kary na nowo posawł kropkę nad. Oworzył na nnych, kórzy wczśnj wydawal sę bzżyczn z pnk wdzna wspólnych dzałań w przyszłośc. Okazało sę, ż odę, przjęą z kojarzna par daskoęskch, z powodzn ożna wykorzysać do połączna z sobą organzacj łodzżowych szkających parnra do ralzacj wspólnych projków. zdj. Doroa Frassk Pasjy do sb? Tylko rzy ny l czsncy głdy parnrów w Trbnz, by zadać najważnjsz pyana nny osobo. I dało sę! 16 Jsś na Facbook? Czy sę zajj woja organzacja?, Z jaką łodzżą pracjc?, Jak ay cę nrsją?. Al ż: Jolana s Jola, odr?, Jsś na Facbook?. Mszają sę język, pośrdncy językow od czas do czas poagają znalźć odpowdn słowa. W cąg klk sknd z napęj cszy rob sę gwar. Uczsncy głdy konaków Wanda pozna Nca odbjają ędzy sobą pyana odpowdz, rdno sę dzwć, skoro ają ylko rzy ny na zbran najważnjszych nforacj o wnalny parnrz. A po ścsk dłon na pożgnan, zana jsca, ścsk dłon na powan koljna szybka konwrsacja. Pary, rójkąy, czworokąy Rnaa Chlarska rprznj Sowarzyszn na Rzcz Akywzacj Ws w Łysnach, al dzała jszcz w szśc nnych srkrach. Założyła sowarzyszn, żby ć kasę na swoj szalńswa. Opowada o ych najckawszych: Egzoyczny lc (w środk zy, przy 20sopnowy roz!) o projkc doyczący polskch noblsów, podczas kórgo sdnc Unwrsy Warszawskgo prznowal czno chczn czary z prodków dosępnych w każdj kchn. Wdzałaś, ż jak dorzcsz nosa do cocacol posypsz ckr, o wybchn?. Rnaa do j pory n a jszcz parnra w Nczch. Dlago przyjchała do Trbnz wyjżdża z czra naara, kór wkróc ogą sę przydać.

17 wać łodzży spr wakacj. Sascha Jola złożyl jż wnosk do PNWM ówl sę na spokan przygoowawcz. Por Skarbk (OHP Rzszów): Był bardzo zdnrwowany, js l zaskoczony. Dalśc na wlką swobodę rozowy odnalźlśy sę! Cała a głda o wlk skcs!. Por planj projk z rza parnra: brandnbrsk sowarzyszn AlbrSchwzrFalnwrk, sowarzyszn ELAN z Lpska oraz ałopolską kondą OHP. To wyzwan! Al po co robć klka różnych projków o y say, skoro ożna zrobć porządn jdn nszablonowy? konj. Jsną w Nczch odbędz sę szkoln na a pdagogk przżyca dla wychowawców rprznowanych ośrodków. Andras Wojcak pracj w szkol śrdnj oraz z npłnosprawny w Obrrsl. Myślał o jdny konakc, al jak jż przyjchał, o swrdzł, ż ożna zrobć coś nngo. Znalzn odpowdnch granodawców napsan wnosków sanową probl. To js brokracja. W PNWM js ławj, js spokan przygoowawcz ożna sę spokojn zająć organzacją. Naw jak coś będz n ak, o wnosk wróc do poprawk. Dzęk srach js njszy opowada. Wyjścowy poysł dla naszgo cykl projków o rowr. Zaczny w Kołobrzg. Będzy a szkać śladów Kolbrg, powsan fl o Polackach wdzanych ocza Nców. Po sę zaną rola w Borkn polska łodzż chwyc za karę. W dzałana zosan włączona akż grpa npłnosprawnych. Npłnosprawność o nna klra. Dosaną nco ławjsz zadana. Będą foografować aso. San sę ono ł dla ngracj poznana. Jadąc n yślał, ż wjdę w coś głębszgo, al o pocągając wyzwan. Skąd wsz, ż o n właścwy? Wczor czsncy głdy nadal dyskją o rścach snar. Wychodz na o, ż poszkwan są przd wszysk parnrswa dłgodysansow. Jak rozpoznać, ż o właścwy parnr? Bz skry n a ogna. Mędzy parnra s być cha, s sę pojawć ln sypa. Zwłaszcza jśl yśl sę o dłgorwałj współpracy. Najlpj robć wspóln o, co sę lb. Wykorzysać poncjał. Sposób pracy, ralzacj clów s być podobny. I zafan, pwność, ż oższ polgać na parnrz. Czy głda sę dała? Będę zadowolona, jak za ydzń znajdę ala na ojj skrzync. Wdy pow, ż było waro, podsowj jdna z czsnczk. Wanda poznała Nca?! Powodzna! Doroa Frassk Rdakcja INFO zdj. Mara Gębała Por Skarbk (drg od prawj) z nowy parnra do wspólngo projk Głdy konaków na żywo Wanda pozna Nca js jdny z przykładów głd konaków dla przdsawcl organzacj łodzżowych organzowanych przz PNWM. Rglarn odbywają sę akż głdy konaków wyany szkolnj. Oczywśc, każd ofrowan przz PNWM polskonck for czy szkoln daj szansę na znalzn organzacj parnrskj z drggo kraj, choć n js o ch główny cl. Wyana polskoncka bazj na dobrych, dłgorwałych parnrswach. I dlago są on ak son z pnk wdzna PNWM. Uożlwn ldzo doarca do sb na żywo, poznana sę, sworzn przsrzn do owarych rozów sprawdzają sę lpj nż najbardzj szczgółowy al lb rozowa na skyp. Spcyfka głd polga na ak skoponowan poszczgólnych lnów progra, aby ławć czsnko podjęc jak najwększj lośc konaków oraz poóc w forłowan oczkwań prznacj poysłów, kór czkają na parnrską ralzację. Przy okazj now parnrzy ogą skorzysać z obcnośc pracownków rfraów wsprana PNWM. Dla wl z nch js o okazja, aby zadać pyana, kór nzręczn forłować w al lb lfonczn, dowdzć sę, jak w przypadk konkrngo projk wypłnć wnosk jszcz raz wyjaśnć zawłość znalzoną w Wyycznych wsprana wyany łodzży. Głda parnrów onln Od wl la PNWM prowadz równż głdę parnrów do projków w sc. W zszły rok chanz zosał zodrnzowany. Można ją znalźć w rbryc Głdy konaków na lb bzpośrdno na sron Głda ożlwa przglądan zaszczonych ofr organzacj poszkjących parnra do współpracy lb zaszczan własnych. 17

18 18 p b l k a c j Pblkacj Ksążka: Spokan owra prspkywy PNWM wraz z FrancskoNcką Współpracą Młodzży od 2005 rok prowadz walację wyan łodzży. Js o jak doąd jdno z najwększych badań nakowych przprowadzonych w konkśc ędzynarodowych spokań łodzży. Jgo wynk opar na analz ank wypłnonych przz 5000 czsnków ponad 700 pracownków organzacj nsycj łodzżowych zosały zbran w pblkacj Spokan owra prspkywy. Epryczn spojrzn na ędzynarodową wyanę łodzży. Opracowan pokazj, ż dośwadczn ędzynarodowych spokań a znaczn dla rozwoj osobowośc łodych ldz, pogłęba kopncj społczn owra na nność w zdrzn z nny klra. Ksążka dosępna js równż w język nck francsk. Dbsk Jdh, Ilg Wolfgang, Spokan owra prspkywy. Epryczn spojrzn na ędzynarodową wyanę łodzży, PolskoNcka Współpraca Młodzży, FrancskoNcka Współpraca Młodzży, Warszawa/Brln 2011 Płya CD: Raz zapaęać na przyszłość Odpowdn przygoowan podróży do jsca paęc sprawa wl anaoro wyany n lada probl. W konfronacj z rdną ayką narodowgo socjalz ogą poóc zawar na płyc Raz zapaęać na przyszłość arały doycząc jsc paęc na Majdank, w Shof Aschwz. Łączą on nakę hsor z akywną pracą łodzży. Na podsaw pyań nawązjących do lcznych ksów źródłowych, zawarych w arkszach roboczych, łodz czsncy zapoznają sę z ayką zwązaną z wybrany jsc paęc w n sposób przygoją sę na spokan z jgo hsorą. Część arkszy ożna wykorzysać podczas saj wzyy. Marały skrowan są do łodzży powyżj 16 rok życa. Projk dofnansowal: Mnsrswo ds. Nak, Młodzży Spor Kraj Zwązkowgo Brandnbrga oraz Fndacja Großs Wasnhas z Posda. Myr z Uprp Wolfra (koncpcja), Ehann Anngr (opracowan arałów), Raz zapaęać na przyszłość, PNWM, Warszawa/Poczda 2011 Rozównk: Spróbj po nck! Od raz łodzż z Polsk (nalż) bz probl nawąż konkację z rówśnka z Nc. Rozównk Spróbj po nck! zosał sworzony dla czsnków polskonckch spokań łodzży na wzór Vrsch s af Polnsch!, od la bssllra wydawnczgo PNWM. Młodzż znajdz ckaw słówka zwroy przydan w ypowych syacjach oraz alfabyczn pokładan ay do rozów. Transkrypcja fonyczna ław wyowę w język nck, zaś ckawosk na a kraj sąsada poogą nknąć njdngo nporozna. BagłajwskaMgls Ewa, Ewrs Sandra, Grzybkowska Agnszka, Spróbj po nck! Rozównk na polskonck spokana łodzży, PNWM, Warszawa/Poczda 2012 Wynon pblkacj ( wl nnych!) ogą Pańswo zaówć bzpłan na sron nrnowj PNWM: (rbryka Pblkacj).

19 p n w w s k r ó c zdj. Davd Assrhofr zdj. Toasz Jlskr PNWM w skróc Posdzn Rady PNWM Warszawa, 3031 syczna 2012 r. Na coroczny posdzn Rada PolskoNckj Współpracy Młodzży zaakcpowała plan ncjayw własnych PNWM, w y polskonckokrańsk rozgrywk płkarsk TrM harck dla Eropy, progray w raach konkrs o PolskoNcką Nagrodę Młodzży Spokajy sę pojrz wl nnych, słżących dokszałcan anaorów wyan łodzży. Spokan poprowadzl współprzwodnczący Rady wcnsr dkacj narodowj, Mrosław Slayck oraz skrarz san w Fdralny Mnsrsw ds. Rodzny, Snorów, Kob Młodzży, Josf Hckn. XXI posdzn Rady PNWM. Od lwj sdzą Sphan Erb, Josf Hckn, Mrosław Slayck oraz Pawł Moras. Wczór parlanarny Brln, 7 arca 2012 r. Hasło Edkacja bz granc sanowło oo pągo wspólngo Wczor Parlanarngo, kórgo gospodarz było os organzacj zajjących sę ędzynarodową pracą z łodzżą. Spokan odbyło sę 7 arca 2012 rok w sdzb Przdsawclswa Kraj Zwązkowgo Saary w Brln. 250 gośc z Bndsag, nsrsw, zwązków na rzcz pracy z łodzżą różnych sowarzyszń dyskowało na ay zwązan z dkacją na rzcz zrównoważongo rozwoj w ędzynarodowj wyan łodzży, poncjał ożlwośca dosęp do dkacj w wyarz ropjsk ędzynarodowy, wychowan do dokracj oraz dkacją pozaszkolną. Lczn gośc przybyl na wczór parlanarny w sdzb Kraj Zwązkowgo Saary w Brln. dzń.d drag.pl Polska, Ncy, 115 aja 2012 r. Konkrsy wdzy, wspóln goowan, wycczk, wysawy, dn owar, wywady, warszay araln anczn, prznacj, popołdna flow To ylko wybran fory, kór wykorzysal organzaorzy gorocznych akcj nforacyjnych dla łodzży środowsk lokalnych w raach drgj dycj projk PNWM dzń.d drag.pl. Projk zosał zancjowany w rok jblszowy PNWM (2011). Zasada była prosa: Polacy dowadją sę węcj o Nczch, a Ncy o Polsc. Od 1 do 15 aja w ralzację ok. 90 akcj w Polsc Nczch zaangażowały sę dobrowoln sk łodych ldz, anaorów wyany, osób prywanych, naczycl, pracownków placówk klralnoośwaowych nnych nsycj. I wszysk nalżą sę od PNWM gorąc podzękowana. Rlacj z akcj ożna śldzć na sron projk Złóż wnosk przz nrn Wnoskodawcy pozyywn ocnają wprowadzoną w lsopadz bgłgo rok ożlwość składana wnosków o doację przz nrn. Elkronczny sys składana wnosków (OASE) dosępny js na naszj sron nrnowj Progra ława przyspsza procs wnoskowana: wyposażony js w akywn podpowdz prowadząc krok po krok po lkronczny forlarz, a akż na bżąco wryfkj poncjaln błędy w wpsywanych danych. OASE skraca czas opracowywana wnosków przz pracownków rfraów PNWM. Rozpoczęlśy prac nad lkronczny sys rozlczana projków. Laarn PNWM Laarn PNWM o dośwadczon organzacj parnrsk, kór w swoch rgonach doradzają wnoskodawco. Do ch zadań nalżą.n. pooc w szkan parnrów do projków oraz poradncwo ryoryczn odyczn. Laarn PNWM ofrją równż swoj poszczna w cl ralzacj snarów przygoowawczych podsowjących z łodzżą, spokań kadry organzjącj polskonck spokan, czy ż warszaów aycznych podczas wyany. W lsopadz bgłgo rok sas Laarn PNWM zyskały prwsz organzacj w Bawar: cnr dkacj łodzży Unrfrankn w Würzbrg oraz do spokań łodzży a Towr w Obrschlßh. Trwają przygoowana do zancjowana pracy Laarn PNWM w Polsc. 19

20 Wkróc Fnał projk TrM Harck dla Eropy Lbln, 3 7 czrwca 2012 r. Na zaówn Mędzy nny warszay odyczn z zakrs pdagogk ędzyklrowj klasa grpa procs procsy grpow w polskonckj wyan szkolnj Gorzów Wlkp, 13 czrwca 2012 r. ZpZap warszay anacj językowj Hds, 30 czrwca 1 lpca 2012 r. Olszyn, 13 paźdzrnka 2012 r. Prodky hsor? cykl snarów dla anaorów pracy z łodzżą Część 1: Szczcn, Brln, 6 12 srpna 2012 r. Część 2: Warszawa, lsopada 2012 r. Szkoln dla naczycl polskonckch parnrsw szkolnych, organzjących projky hsoryczn z wzyą w jscach paęc Gdańsk, srpna 2012 r. Wyń sę! snar konakow dla naczycl pdagogów z Polsk, Nc Bałors Bałysok, wrzśna 2012 r. Głda parnrów konaków dla szkół Vloho, 4 7 paźdzrnka 2012 r. Spokan łodzży z przyszłoścą. Edkacja na rzcz zrównoważongo rozwoj w polskonckj wyany łodzży. Cykl snarów dla dośwadczonych anaorów Część 1: Plosk, 8 12 paźdzrnka 2012 r. Część 2: Plosk, kwna 2013 r. Konfrncja Jdnosk Cnralnych Brln, paźdzrnka 2012 r. Tawork Drawork szkoln dla polsko nckch parnrsw szkolnych Szczcn, paźdzrnka 2012 r. p r s s ZpZap warszay anacj językowj Na bżąco z PN W M Zaów nwslra na odwdź nas na Facbook! nfo nr 1 (24)/Lao 2012 ISSN Wydawca: PolskoNcka DschPolnschs Współpraca Młodzży Jgndwrk l. Alzacka 18 Frdhofsgass Warszawa Posda l.: 022/ Tl.: / fax: 022/ Fax: / al: bro@pnw.org al: bro@dpjw.org nrn: nrn: Odpowdzaln: Pawł Moras Sphan Erb Rdakcja Doroa Frassk Sandra Ewrs, Alxandra Sar (polska wrsja językowa) (ncka wrsja językowa) Opracowan grafczn: Doroa Frassk (polska ncka wrsja językowa) Sln Tro! szkoln doycząc rójsronnj wyany z Czcha Bad Mska, lsopada 2012 r. Kszałcn globaln w konkśc zrównoważongo rozwoj szkoln dla naczycl Wrocław, lsopada 2012 r. Projk grafczny: Sdo 27, Warszawa Zdjęc na okładc Młodzż podczas polskoncko krańskgo projk w Moycz Lśny, aor: Swryn Chlbńsk Tłaczna Iwona Ławńska arykły na sr. 6 10, część na sr Darsz Rogalsk arykły na sr Info blyn nforacyjny PolskoNckj Współpracy Młodzży kazj sę w polskj nckj wrsj językowj. Tksy podpsan nazwsk n zawsz pokrywają sę z sanowsk rdakcj. Rdakcja zasrzga sob prawo do skracana nadsłanych ksów. 20