Damian Kocot * 2 L. Kwiatkowska, Organizacja wirtualna w społeczeństwie informacyjnym, Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa

Transkrypt

1 Damian Kocot * We współczesnym świecie rola Internetu jest niewątpliwie znaczna, a zaistnienie w Internecie staje się koniecznością. Bowiem jest to nie tylko źródło rozmaitych informacji, ale i najtańszy środek komunikacji. Dlatego też technikę tą z coraz większym sukcesem wykorzystują współczesne przedsiębiorstwa. To globalna sieć komputerowa stwarza organizacjom szanse rozwoju. Można podać tutaj przykład firm Amazon i Yahoo, które swój sukces zawdzięczają w dużej mierze globalnej sieci. Celem artykułu jest przedstawienie roli wirtualnych organizacji we współczesnym świecie. Pojęcie organizacji wirtualnej należy traktować jako pochodną podjęcia wirtualnej rzeczywistości 1. Organizacja wirtualna to pewien model organizacji, w której nastąpiło dobrowolne połączenie zasobów współpracujących ze sobą firm realizujących wspólne przedsięwzięcie w celu, który ma przynieść im korzyści, większe niż wtedy, gdyby te firmy działały w sposób tradycyjny 2. Organizacja wirtualna jest tymczasową siecią niezależnych firm stworzoną za pomocą sieci typu Internet celem zrealizowania konkretnego przedsięwzięcia poprzez wspólne wykorzystywanie umiejętności typowych dla każdej z tych firm 3. Związki wirtualne odnoszą się zatem do współpracy niezależnych przedsiębiorstw połączonych ideą wspólnego działania. Partnerzy wnoszą swoje indywidualne kluczowe kompetencje, których połączenie przynosi efekt synergiczny 4. Każda z firm wchodzi w określone interakcje z innymi partnerami na rynku, każda z nich ma również pewien krąg klientów i swoją bazę infrastrukturalną. Gdy pojawi się bardzo złożone zlecenie, które może być realizowane tylko w dłuższym okresie, mała firma nie jest w stanie mu sprostać * Mgr, Wyższa Szkoła Humanitas w Sosnowcu. 1 J. Kisielnicki, Wirtualna organizacja jako wytwór ery informacyjnego społeczeństwa, Organizacja i Kierowanie 4/ L. Kwiatkowska, Organizacja wirtualna w społeczeństwie informacyjnym, Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa 5/ W. T. Kielecki, Informatyzacja zarządzania, Warszawa K. Zimniewicz, Współczesne koncepcje i metody zarządzania, Warszawa 1999.

2 nie wystarczą do tego jej własne kompetencje i zasoby personalne. W takiej sytuacji zaczynają odgrywać rolę relacje sieciowe polegające na tym, że firma zwraca się z propozycją współpracy w realizacji zlecenia do odpowiedniego partnera czy partnerów, którzy dysponują określonymi kompetencjami i fachowością. Warto również zastanowić się nad motywami jego powstania wirtualnego przedsiębiorstwa. Niewątpliwie liczba zalet jest ogromna. Zaliczyć do nich możemy choćby 5 : wzrost turbulencji otocznie i wnętrz firmy; korzyści wynikające z kooperacji pozytywnej; korzyści z transferu wartości; redukcja kosztów eksploatacji zasobów rzeczowych (pomieszczenia biurowe, infrastruktura teleinformatyczna, technologia itp.); redukcja czasu związanego z koniecznością przemieszczania się pracowników z miejsca zamieszkania do miejsca pracy; redukcja kosztów transportu. Trzeba stwierdzić, że organizacja wirtualna jest znakomitym rozwiązaniem, pozwalającym połączyć wyspecjalizowane jednostki będące liderami w wąskich dziedzinach w jeden bardzo silny organizm, który w praktyce nie ma w zasadzie słabych stron. Chociaż wykorzystanie modelu i zasad funkcjonowania organizacji wirtualnej może wydawać się łatwe, to w rzeczywistości nie jest łatwe opracowanie koncepcji i praktyczne nią kierowanie. Kierując taką organizacją należy, określić firmę integratora, do której zadań należy: wykreowanie pomysłu współczesnego przedsięwzięcia; zidentyfikowanie niezbędnych kluczowych kompetencji; zaprojektowanie mapy procesów; dobór partnerów gospodarczych; przydział procesów poszczególnym firmom według kryterium posiadanych przez nie podstawowych kompetencji; koordynacja, monitoring i nawigowanie przedsięwzięcia; kontrola realizacji; zapewnienie procesu dostarczania produktu (usługi) do klienta; rozliczenie transakcji zewnętrzne (z klientem) oraz wewnętrzne (między uczestnikami przedsiębiorstwa wirtualnego). O wyborze firmy będącej inicjatorem decyduje zakres kompetencji. Ważnym aspektem jest dostęp firmy do selekcjonowanych informacji o charakterze strategicznym, sytuacja w zakresie technologii, dystrybucji, finansach, marketingu czy personelu. Ważny jest także postęp badań i rozwoju, pozycja na rynku a także lobby (społeczne, kulturowe i polityczne). Brak odpowiednich kompetencji u inicjatora przedsięwzięcia powoduje przejęcie po pewnym czasie roli integratora przez firmę mającą najsilniejsze kompetencje kluczowe dla realizacji danego przedsięwzięcia. 5 K. Perechuda, Organizacja wirtualna, Wrocław

3 Mówiąc o organizacji wirtualnej, należy przybliżyć pojęcie outsourcingu. Bowiem wirtualna organizacja w dużej mierze opiera się na outsourcingu, czyli zlecaniu wykonywania pewnych usług lub zadań firmom zewnętrznym, wyspecjalizowanym w określonej dziedzinie. Koncepcja wykorzystania podwykonawców nie jest niczym nowym, nowatorstwo tego podejścia polega jednak na tym, że organizacja w wyniku przeprowadzonych analiz wyprowadza na zewnątrz te działania, które do tej pory wykonywała we własnym zakresie. Na zewnątrz powinny być wyprowadzone te działania, które 6 : partner wykonałby lepiej; partner wykonałby taniej (przy zachowaniu nie niższej jakości); partner wykonałby szybciej (przy zachowaniu nie niższej jakości); dzięki którym partner byłby skuteczniejszy w sprzedaży (dysponuje siecią sklepów lub dealerów); wymagają realizacji w odległym geograficznie miejscu z uwzględnieniem specyfiki lokalnego rynku; pozwolą na uzyskanie finansowania zewnętrznego; są zbyt ryzykowne przy realizacji własnymi siłami; charakteryzują się niskim zwrotem poniesionych nakładów (ROI). Niewątpliwie outsourcing to wielka szansa dla małych przedsiębiorstw. Najczęściej kilka firm podpisuje ze sobą umowy outsourcingowe na świadczenie określonego rodzaju usług, w ten sposób zwiększając swą efektywność ekonomiczną. Dzięki temu, każdy z partnerów może zająć się swoimi podstawowymi kompetencjami, nie zajmując się niezbędną w tradycyjnym przedsiębiorstwie działalnością pomocniczą. Funkcje wchodzące w wyżej wymienioną działalność pomocniczą przejmują firmy, które podpisały umowę outsourcingową, a dla których wybrane rodzaje działalności stanowią podstawę funkcjonowania. W ten sposób każdy z partnerów może zająć się rozwojem swoich podstawowych kompetencji, zawężając obszar działania, a jednocześnie utrzymując dużą elastyczność i niezależność. Takie połączenie strategicznych partnerów za pomocą umów outsourcingowych określa się mianem Wirtualnie Zintegrowanego Przedsiębiorstwa (WZP). Firmy związane umową funkcjonują jak jedno, duże przedsiębiorstwo, jednak zachowują swą niezależność. Wiąże się to z dużą możliwością adaptacji do zmian zachodzących w środowisku, w otoczeniu przedsiębiorstwa. Umowy takie wiążą się ze sporym zaufaniem pomiędzy partnerami, gdyż w celu poprawnego funkcjonowania WZP firmy muszą zazwyczaj przekazać sobie strategicznie ważne informacje na temat swojej działalności. 6 W. T. Kielecki, Informatyzacja, ibidem. 101

4 Schemat 1. Wirtualnie Zintegrowane Przedsiębiorstwo PRODUKCJA TRANSPORT LOGISTYKA PLANOWANIE ZAKUPY FINANSE MARKETING MAGAZYNOWANIE Źródło: Opracowanie własne, na podstawie: The Crucial Mission: Provide Customers with What They Want, Business Week 3/1999, htm?scriptframed Jest to o tyle trudne, iż najczęściej każdy z partnerów zawiązuje umowy outsourcingowe z większą ilością przedsiębiorstw, w ten sposób redukując koszty i zwiększając zysk. W Polsce outsourcing nie jest powszechnie stosowany. Najczęściej można się z nim spotkać w przypadku działów IT, księgowości oraz transportu. Małe firmy powszechnie korzystają z usług biur rachunkowych, które prowadzą w imieniu tych firm księgowość. Każde biuro rachunkowe obsługuje znaczną liczbę klientów, dzięki czemu mogą świadczyć te usługi dużo taniej, niż kosztowałoby utrzymywanie przez przedsiębiorstwo własnego działu księgowości. Korzystanie z pośrednictwa biur rachunkowych wiąże się z dodatkowymi korzyściami. Ponieważ składają one zeznania podatkowe, deklaracje ZUS i deklaracje do Urzędów Skarbowych w imieniu wielu firm, obsługiwane są na ogół oddzielnie, zajmując mniej czasu urzędnikom. Organizacja wirtualna wymaga przezwyciężenia oportunizmu w podejmowaniu ofensywnej strategii, podejmowania doskonałych rozwiązań, wprowadzenia nowoczesnych rozwiązań technologicznych, wprowadzenia na rynek nowych produktów, przezwyciężenia barier, kształtowania wysokiego image firmy w otoczeniu klientów, konkurentów o dostawców oraz banków i organizacji finansowych współdziałających z firmą. Organizację wirtualną można kreować na podstawie różnych jej form. Do form tych zaliczamy między innymi: partnerstwo w kreowaniu wspólnych przedsięwzięć; joint venture; alianse strategiczne; łączenie jednostek w nową korporację; tworzenie sieci przedsiębiorstw w celu wspólnego wytwarzania; świadczenie usług dystrybucji. Można również tworzyć tego rodzaju organizacje na zasadzie: porozumień i umów o wspólnej kooperacji; prawa autorskiego lub zakupu licencji kontraktów; 102

5 zleceń na zewnątrz. Tworzona sieć organizacyjna stanowiąca podstawę kreowania organizacji wirtualnej jest zazwyczaj nieograniczonym zbiorem partnerów, którzy zaakceptowali podstawowe cele i zasady tejże organizacji. Praktyczne doświadczenie w kreowaniu organizacji wirtualnej wskazuje, że sposób, w jaki ona identyfikuje i ocenia pojawiające się okazje i zagrożenia w otoczeniu zewnętrznym są krytyczną barierą dla osiągnięcia dla nas sukcesu. Zarządzanie wirtualne bazuje w decydującej mierze na rozwiniętych systemach elektronicznych i informatycznych. Główne działania organizacji wymagające kreowania przepływem informacji, planowaniem, produkcją, usługami, dystrybucją produktów oraz wykorzystywaniem własności intelektualnych, promocją wytwarzanych produktów i świadczonych usług są spełniane przez użycie właściwych mediów elektronicznych i informatycznych. Wirtualna forma organizacji zarządzania przedsiębiorstwem umożliwia: wzrost elastyczności zarządzania; realizację proaktywnej polityki konkurowania; elastyczne i z wyprzedzeniem zaspokajanie potrzeb klientów. W szczególności wpływa ona na wzrost konkurencyjności przez kreowanie nowych wyróżniających kompetencji, redukcję kosztów globalnych, wzrost poziomu jakości i innowacyjności zarządzania, tworzenie pozytywnego wizerunku na rynku, skracanie cyklu wprowadzania produktów na rynek, znaczne rozszerzanie spektrum potencjalnych klientów, szersze zastosowanie efektywnego marketingu bezpośredniego, bardziej efektywną gospodarkę kapitałem ludzkim (np. przez stosowanie telepracy) oraz ułatwienie finansowej obsługi sprzedaży. Warto przyjrzeć się firmom, które są światowymi liderami i odniosły już sukces na rynku. E-bay, Amazon.com to standardowy przykład firmy Nowej Ekonomii. Firmy należą do pionierów e-commerce. ebay to największa na świecie firma organizująca aukcje w internecie. Powstała w sierpniu Firma debiutowała z 10- cioma kategoriami produktów, obecnie ma ich w swojej ofercie ponad Do produktów sprzedanych na aukcjach ebay należą między innymi samochody, antyki, dzieła sztuki, elektronika, książki, filmy, numizmatyka, znaczki i inne przedmioty zbierane przez kolekcjonerów, komputery, zabawki, biżuteria, wyroby garncarskie. Firma ebay została stworzona jako ogólnoświatowe miejsce gdzie podaż spotyka się z popytem. Obecnie w jednej chwili na stronach ebay licytowanych jest ponad 3 miliony przedmiotów. W 1999 magazyn Time uznał ebay za firmę roku cyberprzestrzeni. W ostatnich latach ebay rozprzestrzeniło swoją działalność na nowe kraje, otwierając swoje siedziby regionalne i 53 lokalne witryny aukcyjne. Firma obecna jest w Wielkiej Brytanii i od 1999 roku w Niemczech, gdzie ekspansja rozpoczęła się od nabycia witryny aukcyjnej alando.de.ag. Spółka, kupując udziały w lokalnych firmach internetowych w Australii i Nowej Zelandii weszła aktywnie na lokalne rynki aukcji internetowych tych krajów. Wspólnie z NEC ebay zaistniał w lutym 2000 roku na rynku Japońskim. NEC zgodził się na zakup 30% ebay Japo- 103

6 nia. Firma często określa siebie jako organizator ogólnoświatowej społeczności internetowej, która daje internautom doskonałą platformę wymiany materialnej i kontaktu. Organizuje tę społeczność i ustala rządzące w tym świecie reguły. Wspomaga także aktywnie finansowo stworzoną przez siebie fundację. Nie ulega jednak wątpliwości, że celem firmy jest jednak przede wszystkim zarabianie pieniędzy. I to dużych pieniędzy. ebay organizuje zarówno aukcje z tradycyjnymi regułami, jak i aukcje holenderskie. Te drugie praktykowane są głównie przy oferowaniu więcej niż jednego identycznego towaru. By zarejestrować przedmioty do aukcji holenderskiej sprzedający musi spełnić ostrzejsze kryteria niż w przypadku zwykłej aukcji. Musi mieć on pozytywną opinię o dotychczas organizowanych aukcjach i być zarejestrowanym sprzedającym od przynajmniej 60 dni. W przypadku każdej aukcji za każde zgłoszenie przedmiotu do aukcji sprzedający płaci w zależności od ceny wywoławczej od 25 centów (dla przedmiotów z ceną startową mniejszą niż 10 dolarów) do 2 dolarów dla przedmiotów licytowanych od ceny wyższej lub równej od 50 dolarów. Za opłatą dodatkowego 1 dolara użytkownik może ustalić wartość ceny minimalnej. Jeżeli przedmiot po zakończeniu aukcji nie osiągnie zakładanego pułapu ceny minimalnej sprzedający może zachowując twarz unieważnić licytację. Jest to bardzo ważne, gdyż opinia członków aukcyjnej społeczności o swoich kontrahentach jest udostępniona i wpływa na ocenę wiarygodności danego sprzedającego lub kupującego. Za dodatkowe 2 dolary licytowany przedmiot może być wyróżniony np. przez wytłuszczenie jego nazwy na liście licytowanych przedmiotów. Pozytywna opinia o uczestniku aukcji procentuje także w bardziej wymierny sposób. Przedmiot licytowany przez uznanego uczestnika może być pokazywany na stronie tytułowej po wejściu na witrynę ebay lub na stronie głównej danej kategorii. Załączenie ikony wyróżniającej z masy oferowanych przedmiotów lub fotografii także kosztuje. Po zakończeniu aukcji sukcesem sprzedawca płaci ebay prowizję. Naliczanie prowizji ma charakter identyczny jak na przykład w biurach maklerskich, to znaczy wraz ze wzrostem wartości sprzedanej rzeczy zmniejsza się procent prowizji. Pierwszy próg ustalony jest na 25 dolarów, od których prowizja wynosi 5%. Ostatni próg to 1000 dolarów. Za rzecz sprzedaną powyżej 1000 dolarów należy się kwota wynikająca z wcześniejszych progów plus 1,25% od wartości powyżej 1000 dolarów. Dla każdego, kto chociaż raz kupował coś na giełdzie papierów wartościowych lub wypełniał zeznanie podatkowe nie powinno to być nic nowego. Choć w tym drugim przypadku progi procentowe niestety rosną, a nie maleją. Biorąc pod uwagę dane na temat ilości organizowanych przez ebay aukcji (53,6 mln. aukcji w pierwszym kwartale tego roku) daje nam to pojęcie o wielkości przepływającego przez ebay strumienia pieniędzy. Dodać do tego należy także pewne przychody wynikające z reklam. Amazon.com to najbardziej znana firma internetowa. Dla większości czytelników ta żywa legenda e-biznesu kojarzy się z książkami, bo od tego towaru rozpoczęła się wielka kariera Amazon. Swą działalność firma rozpoczęła w jednym z garaży w Seattle już w lipcu 1995 roku 7. Jej założycielem i prezesem jest Jeffrey P. Bezos. 7 The Crucial Mission: Provide Customers with What They Want, Business Week z 16 marca 1999, wersja elektroniczna: 104

7 Właśnie jego osobie firma zawdzięcza najwięcej. Przez długi czas Amazon.com była księgarnią internetową, zresztą największą na świecie. Jednak od pewnego czasu spółka dywersyfikuje swą działalność poszerzając oferowany asortyment. W okresie prosperity przedsiębiorstw internetowych w USA (kwiecień 1999 r.) wartość jej akcji osiągnęła rekordowe notowania 36 miliardów USD, a same udziały prezesa szacowano na 13 miliardów 8. Amazon.com systematycznie wzbogacała swoją ofertę. Dopiero w czerwcu 1998 roku firma zdecydowała się dodać do sprzedawanych produktów artykuły muzyczne. W listopadzie tego samego roku w ofercie pojawiły się filmy Video na nośniku taśmowym i DVD. Miesiąc wcześniej Amazon rozpoczęła swoją ekspansję geograficzną uruchamiając witryny lokalne w Niemczech i Wielkiej Brytanii. Największy jak dotąd rozwój firmy przypadał na rok ubiegły. W marcu 1999-ego roku firma zajęła się organizacją aukcji przez internet. Obecnie trzy witryny będące własnością Amazon wykonują działalność konkurencyjną względem ebay: Amazon.com Auctions, zshops oraz sothebys.amazon.com. W lipcu 1999 roku Amazon rozpoczął sprzedaż artykułów elektronicznych oraz zabawek przez Internet. W październiku tegoż roku w Europie Amazon rozpoczęła sprzedaż muzyki. Wyjątkowo aktywny był listopad 1999-ego roku, kiedy uruchomione zostały witryny aukcyjne Amazon w Niemczech i Wielkiej Brytanii, a w Stanach Zjednoczonych rozpoczęto sprzedaż artykułów dla domu, oprogramowania oraz gier video. W marcu 2000 roku witryny europejskie wzbogacone zostały o ofertę filmów na kasetach i krążkach DVD. W zeszłym roku zarząd Amazon wypracował bardzo korzystną formułę współpracy z firmami chcącymi sprzedawać swoje towary przez Internet. Firma taka może za niewielką opłatą wprowadzić swoją listę produktów na strony internetowego giganta i w ten sposób oferować je swoim klientom. Przez Amazon pobierana jest prowizja od sprzedaży towarów. I wszystko byłoby dobrze, bo firma działa, na coraz większej liczbie witryn oferuje coraz więcej produktów, gdyby nie mały szczegół, który ewidentnie psuje obraz całości. Mianowicie fakt, iż od samego początku swojej działalności firma przynosi straty. Wraz ze wzrostem liczby klientów, wzrostem oferowanych produktów i wielkością kapitałów, którymi obraca Amazon.com straty spółki systematycznie, w sposób wykładniczy rosną. Aby wyjaśnić straty, które zamiast wpływać negatywnie na wycenę przez inwestorów spółki, tłumaczone są koniecznością inwestycji i gwałtownym rozwojem firmy. W efekcie spekulacji prasy, analityków i inwestorów co do obszaru rynku Nowej Gospodarki wartość akcji Amazon.com przez te wszystkie lata rosła niemal tak gwałtownie, jak straty firmy. Kreśląc wizytówkę firmy Amazon nie sposób nie wspomnieć przynajmniej kilku słów o filarze tej instytucji Jeffreyu P. Bezosie, człowieku roku 1999 tygodnika Time, autorytecie amerykańskiego środowiska biznesu informatycznego, prezesa firmy od samego początku i jej założyciela. Pod koniec zeszłego roku Jeff, jak zwykł się określać mniej oficjalnie Jeffrey Bezos, naraził się jednak opinii dużej części Amerykańskiego świata informatycznego. Przyczyną była dość konsekwentna obrona zastrzeżonego patentem prawa do wyłącznego używania przez Amazon technologii 8 Encyklopedia Internetu, Gazeta Wyborcza, wersja elektroniczna: Internet/030amz.html 105

8 1 click zakupów przez jedno kliknięcie. Na Bezosa uwziął się między innymi Richard Stallman, założyciel Free Software Foundation zajmującej się rozwijaniem systemu operacyjnego Linux. Zorganizował on bojkot Amazon.com. Nie wiadomo czy i jak przełożyło się to na wyniki finansowe spółki, natomiast na pewno nie przyniosło jej splendoru w oczach opinii publicznej. Trudno też jednoznacznie wskazać palcem kto ma racje. Z jednej strony słuszność ma firma chroniąc swoje inwestycje w rozwój technologii. Z drugiej strony trudno domagać się by inne firmy nie naśladowały preferowanych przez klientów, sprawdzonych rozwiązań i dobrych pomysłów. Tabela 1. Zestawienie informacji o firmach ebay i Amazon.com Rok rozpoczęcia działalności ebay Amazon.com 1995, sierpień 1995, czerwiec Siedziba San Jose, Kalifornia Seattle, Waszyngton Rodzaj prowadzonej działalności Organizacja i prowadzenie aukcji w ponad 4000 tysiącach kategorii Prezes Maynard Webb Jeff Bezos Liczba klientów na koniec 1999-ego roku Wartość firmy wyceniana na NASDAQ w dniu 9- tego czerwca 2000 Liczba pracowników (stan koniec 1999 roku) Strategiczni sojusznicy Ponad 10 mln Sprzedaż przez Internet książek, artykułów dla domu, zabawek, filmów, muzyki, farmaceutyków, żywności, samochodów oraz organizacja aukcji 16.9 mln mln. USD mln. USD 305 (stan na wrzesień 1999) AOL (America Online) główny partner strategiczny; Carclub.com (samochodowy serwis informacyjny i pośrednik w kupnie samochodów) NEC (wspólnie z ebay jest właścicielem ebay Japonia) Sun Microsystems Ok (pracujący w różnym wymiarze godzin) HP od maja 2000 główny dostawca sprzętu Dell (umowa z 1999 dotycząca marketingu) Źródło: Opracowanie własne na podstawie: i 106

9 Planując rozwój technologiczny firma ebay postawiła na oddanie swojego zaplecza technologii telekomunikacyjnych i dostępu do Internetu w obce ręce decydując się na tzw. outsourcing. Firmę obsługują AboveNet Communications i Exodus Communications. Siedziba AboveNet znajduje się tak jak i ebay w San Jose. Firma jest własnością Metromedia Fiber Network i oferuje usługi wysokiej dostępności internetowych aplikacji. ebay jest jej największym klientem. Firma Exodus ma swą siedzibę w Santa Clara (Kalifornia). Oferuje systemy internetowe, oprogramowanie do zarządzania siecią i usługi w zakresie specjalizowanych, wymagających niezawodności operacji sieciowych. ebay oddał w dobre ręce swoje łącza sieciowe i całą infrastrukturę oraz oprogramowanie. Firmy zapewniają redundantny dostęp do sieci Internetu i zapasowe źródła zasilania. Firma miała jednak mniejsze szczęście do własnych decyzji administracyjnych w zakresie zarządzania serwerami. W połowie 1999 roku brak odpowiednich mechanizmów redundancji baz danych spowodował serię katastrof i przestojów. Pech prześladował firmę od roku W 1998 roku najdłuższy z przestojów trwał 3 godziny, zazwyczaj były one znacznie krótsze. Jednak po ostatnim skandalu z 10 czerwca 1999 roku, gdy portal ebay był wyłączony przez 22 godziny, co wiązało się z awarią SUNowego serwera E10000, reputacja firmy znacznie ucierpiała, a to bezpośrednio przełożyło się na kurs akcji. Przyczyny awarii do końca nie były jasne. Zarówno przedstawiciele Sun Microsystems, jak i ebay nabrali wody w usta. Prawdopodobnie przyczyną był błąd w systemie operacyjnym Sun Solaris wersji 2.5.1, który spowodował nadpisanie 2 Gigabajtowego pliku logu na pliki systemowe. Jak zwykle przy większych katastrofach przyczyną był nie pojedynczy błąd jednego programisty (czy grupy programistów) lecz także niefrasobliwość okazana przez różnych ludzi na różnym szczeblu decyzyjnym. W języku rosyjskim, gdzie przykłady tego typu zachowań są znacznie częstsze powstało całkiem niedawno nowe słowo nazywające takie przypadki mieszaniny ludzkiej głupoty i lekkomyślności rosgildziajstwem. Bo oczywiście można było się zabezpieczyć przed tą ewentualnością przez implementację Dynamic System Domains, który umożliwia stworzenie backupu serwerów E10000 przez podział maszyny na tzw. Quady i wydzielenie Quadów zapasowych. E10000 Starfire, to wysoce wydajna maszyna skalowalna do 64 procesorów, 64 GB RAM i 60 TB powierzchni dyskowej. Konfiguracja podstawowa takiego komputera kosztuje około miliona dolarów. Maszyna przed włączeniem do normalnej pacy wymaga co najmniej kilku miesięcy prac konfiguracyjnych i obserwacji jej zachowania. Wiadomo, że 2 z 4 posiadanych w tym czasie przez ebay serwerów E10000 były zakupione zaledwie 4 miesiące wcześniej. Istnieje więc podejrzenie, że proces optymalizacji konfiguracji serwera, który uległ awarii nie został w momencie awarii jeszcze zakończony. Nowy prezes ebay Maynard Webb, powołany na to stanowisko 9 sierpnia 1999 roku rozpoczął swe rządy od zwiększenia bezpieczeństwa systemów i m.in. zakupu większej ilości pamięci masowych (storage). Nie wiadomo, czy fakt, że 16 maja 2000 roku firma ebay zdecydowała się kontynuować współpracę z Sun Microsystems 107

10 może świadczyć o tym, że w całym zajściu wina Suna była jednak mniejsza. W każdym razie, po zapoznaniu się z ofertą Hawlett-Packarda, Compaq Computer i IBM firma postanowiła kontynuować współpracę z Sunem. ebay zdecydował się, że gdy tylko pojawią się procesory UltraSparc III zastąpią one procesory aktualnej generacji UltraSparc II w maszynach Sun Enterprise Dodatkowo ebay ma zakupić serwery średniej klasy E4500 jako maszyny zwiększające moc obliczeniową i dostępność witrym ebay. Prezes Maynard Webb na konferencji prasowej zwołanej w celu ogłoszenia tej brzemiennej w skutki decyzji stwierdził: Sun towarzyszył nam od samego początku i pomógł ebay osiągnąć obecny sukces. Będziemy zatem kontynuować naszą wspólną ciężką pracę nad poprawą niezawodności i skalowalności. ebay dla swojej głównej bazy danych używa oprogramowania Oracla. Oprócz maszyn opartych o procesory RISC ebay używa jako serwerów dostępowych do Internetu maszyn z Pentium Intela oraz Windows NT na pokładzie. Po katastrofach z połowy roku ebay wyposażony jest obecnie w system wyrównywania obciążenia serwerów (load balancing) firmy Resonatei własne serwery redundantne dla zabezpieczenia się przed awariami uniemożliwiającymi pracę (fault tolerance). ebay jest właścicielem kilku technologii internetowych. Mr. Lister 2.0 umożliwia śledzenie sprzedaży kilku na raz przedmiotów. Personal Shopper służy powiadamianiu przez kupujących o pojawieniu się na aukcji interesujących ich przedmiotów. ebay Anywhere to technologia umożliwiająca udział w aukcjach za pomocą urządzeń bezprzewodowych. Również Amazon.com swoje początki związał z firmą Sun Microsystems. Pierwszą maszyną, która obsługiwała strony Amazon była SPARCstation V. Następnego roku firma zdecydowała się na zakup dwóch serwerów produkcji Digital Equipment Alpha W tym czasie była to maszyna o największych możliwościach obliczeniowych. W następnym roku Amazon kupił jeszcze kilka innych maszyn od Digitala DEC 8400 i DEC W czerwcu 1998 roku firma zdecydowała się na zwiększenie swojej mocy obliczeniowej przez zakup Suna E10000, macieży fiber chanel StorEdge A5000 i biblioteki taśmowej L3500. W okresie największego ruchu w sieci w czasie świąt Bożego Narodzenia 1999 roku i co za tym idzie zapotrzebowania na moc obliczeniową firma zadecydowała o zakupie Hawletta Packarda V klasy. Baza danych została również rozdzielona na 4 serwery. Obecnie firma buduje drugie centrum obliczeniowe w Virginii, które ma mieć czterokrotnie większą pojemność od obecnego. 31 maja 2000 roku firma Amazon ogłosiła publicznie, że wymieni 90% całego zakupionego i używanego obecnie sprzęt Digitala (Compaqa) w przeciągu 18 miesięcy na sprzęt Hawletta Packarda. Na konferencji prasowej Bezos, prezes Amazon.com, stwierdził: Nie ma nic złego (w sprzęcie Compaqa i Suna), ale uznaliśmy, że HP zaproponował nam najlepszy pakiet. Umowa między Hawlettem-Packardem a Amazon.com obejmuje szeroką gamę posiadanych przez firmę z Seattle serwerów zarówno tych pracujących na systemie UNIX (w tym Linux), jak i Microsoft Windows NT. Oprócz dostarczenia sprzętu HP zapewnia także dostawę oprogramowania i usług integracyjnych. W trakcie konferencji prasowej prezes HP Carly Florina określiła Amazon swoim jednym z 5-ciu naj- 108

11 większych światowych klientów. I to jedyna podana do publicznej wiadomości informacja świadcząca o finansowej stronie kontraktu. W dziedzinie technologii oprogramowania Amazon.com dopracowała się technologii 1 click pozwalającej na szybkie zakupy i płatności za pomocą karty kredytowej. Strony Amazon.com mają spersonalizowane opisy oraz rozbudowany system rekomendacji Amazon. com prowadzi chyba najbardziej ekspansywną politykę rozwoju w historii biznesu. Wydaje się jakby firma chciała na samym początku istnienia rynku zakupów przez Internet zagarnąć dla siebie i zmonopolizować jak największy obszar. Kosztem wieloletnich strat firma bije rekordy wzrostu sprzedaży i wchodzi w coraz to nowsze obszary biznesu internetowego, wchłania kolejne mniejsze firmy i rozwija się geograficznie. Ekspansja ebay nie dokonuje się aż tak gwałtownie. Firma w przeciwieństwie do Amazon nie dywersyfikuje swojej działalności, wzbogaca liczbę kategorii, lecz pozostaje przy organizowaniu aukcji. Rozwija się terytorialnie, lecz wszędzie założone przez nią firmy zajmują się aukcjami. I co również się liczy ebay co prawda nie płaci swoim akcjonariuszom dywidendy, lecz za to przynajmniej nie przynosi strat. Różnice w strategii finansowej są równie głębokie. Amazon dużo chętniej korzysta z kredytów (lub mówiąc językiem finansistów: korzysta z lewarowania). Nawet według bardzo liberalnych standardów poziom zadłużenia spółki wydaje się być zbyt duży. Jednak firma nie zamierza zwalniać tempa wzrostu i poprawiać swojego bilansu dopóki znajdują się inwestorzy kupujący jej akcje i bankierzy udzielający kredytu. Amazon.com gra o wielką stawkę albo wygra albo pogrąży wraz z sobą wielkie fundusze. Przypomina to bardziej hazard niż prowadzenie interesów. Na tym tle ebay wygląda dość konserwatywnie ze swoim stale rosnącym przychodem i jednocześnie niezmiennie dodatnim rachunkiem wyników. Przedstawione rozważania dowodzą wzrostu znaczenia e-commerce. Faktem jest, że przedsiębiorstwa wirtualne to przyszłość. Wiele przesłanek wskazuje na to, że będzie się on bardzo szybko i dynamicznie rozwijał zarówno na świecie, jak i w Polsce. Wiele przedsiębiorstw wzbogaci swą działalność o internetowy kanał zaopatrzenia i dystrybucji. Niewątpliwie przedsiębiorstwa wkraczające w obszar związany z Nową Ekonomią będą zmierzać ku pewnej ewolucji rozpoczynając od stosunkowo prostych modeli, a kierując się ku zaawansowanym rozwiązaniom na rynku przedsiębiorstw. 109

12 Summary 1 Adamczewski P., Internet w praktyce biznesu, Poznań 1998, 2. Encyklopedia Internetu, Gazeta Wyborcza, wersja elektroniczna: gazeta.pl/ascii/plus/kopmuter/internet/030amz.html 3. Gregor B., Stawiszyński M., E-Commerce, Bydgoszcz Łódź Grudzewski W. M., Hajduk I. K., Przedsiębiorstwo wirtualne, Warszawa Kielecki W. T., Informatyzacja zarządzania, Warszawa Kisielnicki J., Wirtualna organizacja jako wytwór ery informacyjnego społeczeństwa, Organizacja i Kierowanie 4/ Kwiatkowska L., Organizacja wirtualna w społeczeństwie informacyjnym, Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa 5/ Perechuda K., Organizacja wirtualna, Wrocław Przedsiębiorczość, konkurencyjność oraz kondycja małych i średnich przedsiębiorstw w obliczu integracji z Unią Europejską, praca zbiorowa pod redakcją H. Bienioka, Katowice Rosenoer J., Armstrong D., Gates J., Firma w Internecie, Warszawa Skyrme D. J., Virtual Organizations: The Fifth Dimension I3 Update, 1999, Systemy informatyczne organizacji wirtualnych, praca zbiorowa pod redakcją M. Pańkowskiej i H. Sroki, Katowice Szapiro T., Ciemniak R., Internet nowa strategia firmy, Warszawa Teluk T., E-biznes. Nowa Gospodarka, Łódź The Crucial Mission: Provide Customers with What They Want, Business Week z 16 marca 1999, wersja elektroniczna: pl:/ebiz/9903/316bezos.htm?scriptframed 16. Zimniewicz K., Współczesne koncepcje i metody zarządzania, Warszawa