WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE OSADÓW DENNYCH JEZIORA DOŁGIE WIELKIE
|
|
- Danuta Król
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e Jan Trojanowski, Józef Antonowicz Pomorska Akademia Pedagogiczna, Słupsk WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE OSADÓW DENNYCH JEZIORA DOŁGIE WIELKIE Słowa kluczowe: chemical constitution, lake, bottom sediment Key words: chemical constitution, lake, bottom sediment WSTĘP Szczególną rolę w jeziorach pełnią osady denne. Ich jakość zależy od stopnia zeutrofizowania zbiornika wodnego, od jego głębokości i innych czynników. Skład osadu dennego jest też wskaźnikiem odzwierciedlającym aktywność innych faz środowiska wodnego. Wpływ osadów dennych na wodę jest tym większy, im większa część zakumulowanych w osadach dennych składników odżywczych i innych powraca do wody i jest dostępna dla organizmów (Trojanowska i in. 1993b). Wśród jezior specyficzną grupę stanowią jeziora przymorskie. Większość z nich ma połączenia z morzem, dzięki czemu okresowo wlewają się do nich wody morskie, mają więc charakter estuariów. Jednakże niektóre z nich nie łączą się z morzem i wykazują odmienne właściwości. Do takich należy jezioro Dołgie Wielkie. Jeziora przymorskie charakteryzują się niewielkimi głębokościami, wysoką trofią i są polimiktyczne (Majewski 1972; Trojanowski i in. 1990; Trojanowski i in. 1991; Mudryk 1993), jednakże tylko niektóre poddano gruntownym badaniom naukowym. Należą do nich jeziora Jamno (Malej 1977; Trojanowski, Trojanowska 1999), Gardno (Mudryk 1990; Trojanowska, Trojanowski 1992) i Kopań (Piesik, Obolewski 2000; Trojanowski i in. 2001). Badania te miały charakter fizyczno-chemiczny oraz biologiczny i dotyczyły głównie toni wodnej. Natomiast osadom dennym poświęcono mniej uwagi, badając w nich tylko zawartość krzemionki i materii organicznej (Trojanowski 1991; Trojanowski, Trojanowska 1993). Jezioro Dołgie Wielkie dotychczas nie doczekało się kompleksowych opracowań naukowych. Badania w tym jeziorze, raz na kilka lat, przeprowadzają pracownicy WIOŚ (Zaręba i in. 1992). Celem prezentowanych badań było określenie składu chemicznego osadów dennych jeziora Dołgie Wielkie oraz ich zróżnicowania w profilu poziomym i pionowym. 123
2 124
3 Opis jeziora Jezioro Dołgie Wielkie położone jest na terenie Słowińskiego Parku Narodowego, w strefie przybrzeżnej Bałtyku (dł.geogr ,0, szer.geogr ,7 ). Ponieważ jezioro objęte jest rezerwatem, nie jest eksploatowane rybacko od wielu lat. Jego wody charakteryzują się niską jakością (III klasa czystości). Pod względem wpływu czynników antropogenicznych zaliczane jest do zbiorników o III kategorii podatności na degradację (Zaręba i in. 1992). Dołgie Wielkie jest jeziorem płytkim o średniej głębokości 1,4 m. Linię brzegową ma słabo rozwiniętą (k = 1,51), powierzchnię dna mało urozmaiconą (Zaręba i in. 1992). Jest płytkie, niestratyfikowane i naturalnie starzejące się. Tabela 1 przedstawia cechy morfometryczne tego jeziora. Tabela 1 Dane morfometryczne jeziora Dołgie Wielkie Table 1 Morphometric properties of the Dołgie Wielkie Lake Parametry Powierzchnia zwierciadła [ha] Głębokość maksymalna [m] Głębokość średnia [m] Objętość [tys. m 3 ] Długość maksymalna [m] Szerokość maksymalna [m] Długość linii brzegowej [m] Rozwinięcie linii brzegowej Szerokość geograficzna Długość geograficzna Wartości 156,4 2,9 1,4 2151, , , ,7 W strukturze zagospodarowania zlewni jeziora 87,5% zajmują lasy, 5,6% grunty orne, 4,5% użytki zielone (Zaręba i in. 1992). METODYKA Próby osadów dennych pobierano ze stanowisk rozmieszczonych wzdłuż jeziora (ryc. 1). Ich zewnętrzną warstwę pobierano czerpakiem Ekmana, natomiast osady denne do badań warstwowych czerpakiem Kajaka. Piętnastocentymetrowy rdzeń dzielono na trzy warstwy o grubości 5 cm. Następnie osady przenoszono do pojemników polietylenowych i przewożono do laboratorium. Osady po odsączeniu wody międzyporowej homogenizowano i suszono początkowo w temperaturze pokojowej, 125
4 a następnie w temperaturze 105 C do stałej masy. Tak przygotowane osady poddawano analizie chemicznej. Analizę fizyczno-chemiczną osadów dennych przeprowadzono według metod podanych przez Januszkiewicza (1978). Wilgotność osadów oznaczano metodą wagową, susząc je najpierw w temperaturze pokojowej a następnie w temperaturze 50 C. Węglany oznaczono metodą objętościową w aparacie Thilmansa. Substancję organiczną oszacowano jako stratę przy prażeniu naważek wysuszonego osadu, w temperaturze 550 C. Węgiel organiczny oznaczono metodą chromianową, krzemiany grawimetrycznie, natomiast wapń, magnez, żelazo i glin kompleksometrycznie (Januszkiewicz 1978). Badanie zawartości związków fosforu przeprowadzono metodą opisaną przez Golachowską (1978). Zgodnie z tą metodą fosfor ogólny (T-P) i fosforany (P-PO 4 ) oznaczano spektrofotometrycznie przy λ = 880 nm w obecności kwasu askorbinowego i mieszaniny reakcyjnej (kwas siarkowy molibdenian amonowy winian antymonylopotasowy). Próby do oznaczania fosforu ogólnego uprzednio mineralizowano. Fosfor organiczny wyznaczano z różnicy między fosforem ogólnym a fosforem fosforanowym. Azot ogólny (T-N) oznaczono w próbach zmineralizowanych metodą Kejdahla w aparacie Parnasa-Wagnera. Azot azotanowy (N-NO 3 ) i amonowy (N-NH 4 ) oznaczano w wyciągu ze świeżych próbek osadów. Azot amonowy oszacowano kolorymetrycznie metodą Nesslera, natomiast azot azotanowy najpierw redukowano na granulowanym kadmie do azotynów, które oznaczano używając kwasu siarkowego (VI) i 1-naftyloaminy. Azot organiczny wyznaczano z różnicy między azotem ogólnym a azotem nieorganicznym. Na podstawie uzyskanych wyników wyznaczono współczynniki korelacji pomiędzy poszczególnymi parametrami. Współczynniki wzbogacenia wyznaczono według wzoru: Cg F = Cd gdzie: F współczynnik wzbogacenia C g zawartość składnika w górnej warstwie osadów C d zawartość składnika w dolnej warstwie osadu WYNIKI I DYSKUSJA Głównymi składnikami badanych osadów dennych jeziora Dołgie Wielkie są krzemiany (średnio 69,5%) i materia organiczna (21,9%) (tab. 2). Podobną zawartość tych substancji obserwowano w innych jeziorach przymorskich (Trojanowski, Trojanowska 1993). Zatem, zgodnie z klasyfikacją Stangenberga (1938), osady te zaliczają się do osadów krzemianowych. W mniejszych ilościach występują metale: glin (średnio 2,9%), żelazo (2,0%) i wapń (1,7%). Znacznie mniej glinu (2,0%) zawierają osady denne innych jezior przymorskich, takich jak Jamno (Trojanowski, Trojanowska 1999) i Gardno (Troja- 126
5 Tabela 2 Skład chemiczny osadów dennych w jeziorze Dołgie Wielkie (w % suchej masy). Table 2 Chemical composition (% of dry matter) of bottom sediments in Dołgie Wielkie Lake st. 1 st. 2 st. 3 x* S x d V Mat. org. 32,600 11,600 21,700 21,900 9,10 7,09 32,3 C org 21,000 6,000 12,900 13,300 6,50 5,13 38,6 T-P 0,235 0,128 0,204 0,189 47,60 40,60 21,5 P-PO 4 0,143 0,063 0,094 0,100 34,90 28,70 28,7 P org 0,092 0,065 0,110 0,089 19,70 16,00 18,0 T-N 1,444 0,218 0,863 0, ,10 415,70 49,4 N-NH 4 0,061 0,043 0,055 0,055 8,68 7,71 14,1 N-NO 3 0,010 0,007 0,008 0,008 1,24 1,09 13,3 CO 3 0,500 2,410 1,900 1,600 0,85 0,73 45,8 Ca 0,700 2,300 2,020 1,670 0,74 0,64 38,7 Mg 0,110 0,300 0,200 0,200 0,09 0,07 33,3 Fe 3,600 0,500 1,810 1,970 1,35 1,09 55,4 Al 2,890 3,700 3,700 2,900 0,69 0,53 18,4 SiO 2 59,400 80,700 68,500 69,500 10,41 C:N 14,300 27,500 14,700 14,700 9,30 C org węgiel organiczny, T-P fosfor ogólny, P-PO 4 fosfor fosforanowy, P org fosfor organiczny, T-N azot ogólny, N-NH 4 azot amonowy, N-NO 3 azot azotanowy, CO 3 węglany, x* wartość średnia, S x odchylenie standardowe, d błąd standardowy, V współczynnik zmienności C org organic carbon, T-P total phosphorus, P-PO 4 inorganic phosphorus, P org organic phosphorus, T-N total nitrogen, N-NH 4 ammonium nitrogen, N-NO 3 nitrate nitrogen, CO 3 carbonate, x * mean value, S x standard deviation, d standard error, V changeability coefficient nowska i in. 1993b). Zawartość żelaza w osadach porównywanych jezior jest bardzo zbliżona, natomiast koncentracja wapnia jest trzykrotnie większa w osadach jeziora Jamno i dwukrotnie większa w osadach jeziora Gardno. Zbliżoną do metali zawartość procentową obserwowano dla węglanów (1,6%). Należy stwierdzić, że osady denne jeziora Dołgie Wielkie są ubogie w węglany. Osady z jezior Jamno (Trojanowski, Trojanowska 1999) i Gardno (Trojanowska i in. 1993b) zawierają ich trzykrotnie więcej. Największą koncentrację materii organicznej obserwowano w osadach na stanowisku 1 (32,6%), a najniższą na stanowisku 2 (11,6%) o największej głębokości. Zazwyczaj w osadach pobranych z największej głębokości występuje największe na- 127
6 gromadzenie materii organicznej (Tadajewski 1966; Gołębiowski 1976; Trojanowski i in. 1982), tymczasem w jeziorze Dołgie Wielkie więcej materii organicznej zawierają osady z płytszych miejsc (st. 1 i 3). Prawdopodobnie przyczyną tego jest nierównomierne rozmieszczenie roślinności wynurzonej w tym zbiorniku. Jak widać na ryc. 1, skupia się ona głównie w południowej części jeziora, a w północnej prawie jej nie ma. Zatem obumierające części roślin dostają się do osadów właśnie w rejonach stanowisk 1 i 3. Poza tym jedyny dopływ do tego jeziora ma ujście w południowej jego części. Łączy on jezioro z kanałem Gardno-Łebsko i wprowadza do zbiornika wody o podwyższonej zawartości materii organicznej. Głównym składnikiem materii organicznej jest węgiel organiczny (C org ), którego również najwięcej było w osadach na st. 1 21%, a najmniej na st. 2 6% (Tab. 2). Januszkiewicz (1980) badając skład przestrzenny substancji organicznej w osadach dennych stwierdził, że zachodzące w osadzie przemiany chemiczne powodują znacznie większy ubytek C org niż N org. Stosunek C:N może określać tempo mineralizacji materii organicznej. Im stosunek C:N jest niższy, tym stopień mineralizacji wyższy (Trojanowska i in. 1993a; Lityński 1971). W jeziorze Dołgie Wielkie stwierdzono wartość C:N około 14,5 na stanowiskach 1 i 3, natomiast na stanowisku 2 27,5. Mała głębokość jeziora na stanowiskach 1 i 3 (około 1,2 m) determinuje wysoki stopień rozkładu materii organicznej, wynikający z lepszego naświetlenia i wyższej temperatury. Osady denne badanego jeziora charakteryzują się stosunkowo wysoką zawartością azotu ogólnego 1,44% (st. 1) i 0,86% (st. 3). Przy bardzo niskiej koncentracji T-N na st. 2 (0,22%), średnia zawartość w całym jeziorze wynosiła 0,84%. Większe zawartości azotu ogólnego obserwowano w osadach dennych jezior Jamno 1,44%, Liwia Łuża 1,48% (Trojanowski, Trojanowska 1993) i Gardno 1,24% (Trojanowska i in. 1993b). Azot nieorganiczny, na który głównie składał się azot amonowy (N-NH 4 ) i azotanowy (N-NO 3 ), stanowił w osadach ze st. 2 około 23% azotu ogólnego, natomiast ze stanowisk 1 i 3 znacznie mniej (odpowiednio około 5 i 8%). Zatem większą część azotu ogólnego stanowi azot organiczny. Zawartość azotu amonowego w badanych osadach była przeszło sześć razy większa niż azotu azotanowego (tab. 2). Średnia zawartość tych nieorganicznych form azotu wynosiła odpowiednio 0,055 i 0,008%. Największe ilości azotu amonowego (około 0,060%) obserwowano na stanowiskach 1 i 2. Koncentracja fosforu ogólnego w osadach dennych wynosiła średnio 0,189% (tab. 2). Osady ze stanowiska 1 zawierały prawie dwukrotnie więcej związków fosforowych niż osady ze stanowiska 2. Analiza poszczególnych form fosforu w osadach dennych jeziora wykazała odmienne występowanie fosforu fosforanowego (P-PO 4 ) i fosforu organicznego (P org ). Na stanowisku 1 przeważał P-PO 4 (około 61% fosforu ogólnego), na stanowisku 2 obie formy oscylowały w okolicy 50%, natomiast na stanowisku 3 nieznacznie przeważał P org (54%). Podobną koncentrację związków fosforowych notowano w osadach dennych jeziora Bukowo (Trojanowski, Bruski 2000), a mniejszą ich zawartość (średnio 0,128%) stwierdzono w jeziorze Szczytno Małe (Trojanowski i in. 1985), natomiast w jeziorze Jamno, o bardzo wysokiej trofii, stężenie fosforu było prawie dwukrotnie większe (Trojanowski, Trojanowska 1999). 128
7 Zawartość węglanów w osadach z badanego jeziora Dołgie Wielkie jest wyraźnie zróżnicowana (tab. 2), od średnio 0,5% na stanowisku 1 do 2,4% na stanowisku 2. Osady te są ubogie w węglany w porównaniu z innymi jeziorami Pomorza Środkowego. Na przykład w Jeziorze Łętowskim stanowią one 1,4-23,2% (Trojanowski i in. 1982), w jeziorze Jamno 6% (Trojanowska i in. 1993a), natomiast w jeziorze Jasień aż 74,5-93,9% (Korzeniewski 1968). Również w pobliskim jeziorze Gardno występują wyższe wartości: 2,81-8,03% (Trojanowska i in. 1993b). Węglany w osadach dennych jezior występują głównie w połączeniu z wapniem, dlatego też rozmieszczenie związków wapnia w osadach badanego jeziora jest podobne do rozmieszczenia węglanów (tab. 2). Średnio zawartość Ca wynosi 1,7%. Jest to wartość niska w porównaniu do innych jezior Pomorza Środkowego: przykładowo Jezioro Łętowskie zawiera do 23% (Trojanowski i in. 1982), a Gardno ponad 5% (Trojanowska i in. 1993b). Zawartość związków magnezu w badanych osadach mieściła się w granicach od 0,1% na stanowisku 1 do 0,3% na stanowisku 2. Zbliżone wartości obserwowano w osadach jeziora Gardno (Trojanowska i in. 1993b), które zawierały również podobne ilości żelaza jak w jeziorze Dołgie Wielkie (średnio 1,97%). Zawartość żelaza w osadach badanego jeziora wahała się od 0,38 do 3,84%, przy czym największe ilości obserwowano na stanowisku 1 (średnio 3,60%) (tab. 2). Znacznie mniejszą rozpiętość obserwowano w przypadku glinu 1,86-4,03%, przy średniej koncentracji 2,90%. W pobliskim jeziorze Gardno obserwowano znacznie mniejsze jego ilości 1,76% (Trojanowska i in. 1993b). Tabela 3 Zmiana procentowej zawartości wody, materii organicznej, fosforu ogólnego (T-P) i fosforanowego (P-PO 4 ), azotu ogólnego (T-N), azotu amonowego (N-NH 4 ) i azotanowego (N-NO 3 ) w zależności od pionowego profilu osadu dennego w jeziorze Dołgie Wielkie Table 3 Percentage content of water, organic matter, total phosphorus (T-P), phosphates (P-PO 4 ), total nitrogen (T-N), ammonium nitrogen (N-NH 4 ), nitrate nitrogen (N-NO 3 ) in vertical profile of the bottom sediments in Dołgie Wielkie Lake Stanowiska 1 3 Warstwy (cm) Wilgotność 78,2 76,1 72,2 71,1 53,2 44,0 Mat. org. 36,8 33,0 28,1 27,1 23,1 15,7 P-PO 4 0,170 0,145 0,115 0,117 0,095 0,070 T-P 0,303 0,230 0,173 0,265 0,201 0,149 N-NH 4 0,074 0,069 0,039 0,084 0,053 0,042 N-NO 3 0,0123 0,0090 0,0078 0,0088 0,0071 0,0072 T-N 1,682 1,356 1,294 0,989 0,875 0,
8 Tabela 4 Współczynniki wzbogacenia między warstwami w profilu pionowym osadów dennych jeziora Dołgie Wielki. Fosfor ogólny (T-P) i fosforanowy (P-PO 4 ), azot ogólny (T-N), azot amonowy (N-NH 4 ) i azotanowy (N-NO 3 ) Table 4 The enrichment coefficients between layers of bottom sediments in Dołgie Wielkie Lake. Total phosphorus (T-P), phosphates (P-PO 4 ), total nitrogen (T-N), ammonium nitrogen (N-NH 4 ), nitrate nitrogen (N-NO 3 ) Stanowiska 1 3 Warstwy (cm) Współczynniki wzbogacenia pomiędzy warstwami Wilgotność 1,03 1,08 1,06 1,33 1,61 1,20 Mat. org. 1,11 1,31 1,18 1,17 1,72 1,47 P-PO 4 1,17 1,47 1,26 1,23 1,67 1,36 T-P 1,32 1,75 1,33 1,32 1,78 1,35 N-NH 4 1,07 1,89 1,77 1,59 2,00 1,25 N-NO 3 1,37 1,57 1,14 1,24 1,31 1,10 T-N 1,24 1,75 1,04 1,13 1,37 1,10 Analiza chemiczna poszczególnych warstw osadów dennych ze stanowisk 1 i 3 wykazała największe nagromadzenie analizowanych składników w warstwie powierzchniowej 0-5 cm (tab. 3). Ich zawartość w poszczególnych warstwach zmniejszała się w głąb osadu. Szczególnie jest to widoczne w przypadku N-NH 4 gdzie na stanowisku 3 na głębokości 0-5 cm zaobserwowano 0,084% N-NH 4, natomiast już na głębokości cm uzyskano wynik dwukrotnie niższy: 0,042%. Najlepiej te różnice ilustrują współczynniki wzbogacenia (tab. 4), które w przypadku jonów amonowych, przy porównaniu warstw 0-5 cm i cm, wynoszą: 2,00 (st. 3) i 1,89 (st. 1). Wysokie wartości współczynników wzbogacenia uzyskano również dla fosforu ogólnego (T-P). W warstwah 0-5 cm i cm, były one na obydwu stanowiskach podobne i wynosiły 1,75 (st. 1) oraz 1,78 (st. 3). Ponieważ koncentracja analizowanych składników zmniejszała się wraz z głębokością osadu, dlatego też współczynniki wzbogacenia między warstwami 0-5 cm a 5-10 cm były mniejsze niż współczynniki między warstwami 0-5 cm a cm. W większości przypadków druga grupa współczynników miała wyższe wartości dla osadów ze stanowiska 3 niż ze stanowiska 1. Oznacza to, że warstwa czynna osadu na stanowisku 1 jest grubsza niż na stanowisku 3. Świadczą o tym również stężenia poszczególnych składników w analizowanych warstwach. W większości przypadków ich koncentracje w warstwie cm osadów ze stanowiska 1 jest podobna jak w warstwie 0-5 cm osadów ze stanowiska
9 Wilgotność pobranych prób osadów była większa na stanowisku 1 i nie zmieniała się znacząco wzdłuż badanego 15 cm rdzenia (tab. 3). Na stanowisku 3 sytuacja była odmienna. Wynika to z większej zawartości materii organicznej w osadach ze stanowiska 1, która w większym stopniu zatrzymuje wodę niż osady bardziej piaszczyste, szczególnie gdy w skład materii organicznej wchodzą substancje humusowe. Statystyczna analiza korelacyjna wykazała wysokie współczynniki korelacji (tab. 5) między poszczególnymi składnikami biogenicznymi badanych osadów. W analizie tej uwzględniono również wilgotność, dla której współczynniki korelacji w stosunku do pozostałych parametrów są podobne i mieszczą się w niewielkim zakresie 0,77-0,87. Najmniejszą współzależność (r = 0,59) obserwowano między azotem organicznym a azotem amonowym. Oznacza to, że badane osady są dobrze natlenione i prawdopodobnie mają wysoki potencjał oksydoredukcyjny, dzięki czemu w procesach mineralizacji materii organicznej tworzy się głównie azot azotanowy a nie amonowy. Natomiast najwyższy współczynnik korelacji (r = 0,97) notowano między azotem ogólnym a azotem organicznym, gdyż był on głównym składnikiem (średnio 88%) związków azotowych w tych osadach. Tabela 5 Współczynniki korelacji pomiędzy zawartością poszczególnych badanych form azotu i fosforu oraz wilgotnością w osadach dennych jeziora Dołgie Wielkie Table 5 The correlatin coefficients between the contents investigation forms of nitrogen and phosphorus and humidity in bottom sediments of Dołgie Wielkie Lake wilgotność N-NH 4 N-NO 3 N org T-N T-P wilgotność 0,83 0,77 0,80 0,86 0,87 N-NH 4 0,83 0,87 0,59 0,71 0,91 N-NO 3 0,77 0,87 0,80 0,86 0,96 N org 0,80 0,59 0,76 0,97 0,84 T-N 0,86 0,71 0,84 0,97 0,92 T-P 0,87 0,91 0,96 0,84 0,92 N-NH 4 azot amonowy, N-NO 3 azot azotanowy, N org azot organiczny, T-N azot ogólny, T-P fosfor ogólny, poziom istotności 0,05, n = 12 N-NH 4 ammonia nitrogen, N-NO 3 nitrate nitrogen, T-N total nitrogen, T-P total phosphorus, significance level 0.05, n = 12 WNIOSKI Ze względu na chemiczny charakter osadów dennych jezioro Dołgie Wielkie można podzielić na trzy różniące się części: wschodnią, środkową i zachodnią. Osady w zachodniej części jeziora charakteryzują się największą ilością materii organicznej (najprawdopodobniej typu humusowego), substancji biogenicznych i żelaza, a naj- 131
10 mniejszą magnezu i węglanu wapnia. W środkowej części jeziora występują osady wybitnie piaszczyste, o najmniejszej ilości materii organicznej, związków azotu i fosforu oraz żelaza, zawierające natomiast najwięcej węglanu wapnia i magnezu. Natomiast osady we wschodniej części mają charakter pośredni pomiędzy osadami z części zachodniej i środkowej, zawierają jedynie najwięcej związków glinu. Miąższość osadów czynnych jest największa w części zachodniej jeziora. Zawartość materii organicznej oraz związków azotu i fosforu zmniejszała się w głąb osadu. Główną formą, w jakiej występowały związki azotowe w badanych osadach był azot organiczny, który stanowił średnio 88% azotu ogólnego. Natomiast wśród związków fosforu obydwie formy organiczna i nieorganiczna występowały mniej więcej w równych ilościach. PIŚMIENNICTWO Golachowska J. B., 1978, Frakcjonowanie i oznaczanie organicznych postaci fosforu w osadach dennych jezior. Roczn. Nauk. Roln., H, 3, Gołębiowski R., 1976, Osady denne Jezior Raduńskich. GTN,Olsztyn Januszkiewicz T., 1978, Studia nad metodą analizy chemicznej składu współczesnych osadów dennych jezior. Zesz. Nauk. ART., Olsztyn 8, 3-30 Januszkiewicz T., 1980, Chemical characteristics of recent sediments of Lake Wierzysko. Pol. Arch. Hydrobiol., 26, Korzeniewski K., 1968, Hydrohemical study of spring water lake on the example of ake Jasień. Pol. Arch. Hydrobiol., 15, Lityński T., 1971, Żyzność gleby i nawożenie. Cz. I, Warszawa Majewski A., 1972, Charakterystyka estuariowych wód u polskiego wybrzeża. Prace PIHM Koszalin, 105, Malej J., 1977, Produkcja dominantów zoobentosu Chironomidae w zanieczyszczonej strefie jeziora Jamno. Prace PIHM Koszalin, 142, 5-10 Mudryk Z., 1990, Właściwości fizjologiczne i wymagania pokarmowe planktonowych i bentosowych bakterii holofilnych estuariowego jeziora Gardno. Słupskie Prace Mat.-Przyr., 8b, Mudryk Z., 1993, Badania sanitarno-bakteriologiczne trzech jezior estuariowych. Słupskie Pr. Mat.-Przyrod., 9b, Piesik Z., Obolewski K. 2000, Epiphytic organisms (Periphyton) inhabiting read, Phragmites Australis and artificial substrates in Lake Kopań. Balt. Coastal Zone, 4, Stanggenberg M., 1938, Skład chemiczny osadów głębinowych jezior Suwalszczyzny. Rozpr. Sprawozd. Inst. Bad. Lasów Państw., Ser. A, 31, 1-40 Tadajewski A., 1966, Bottom sediments in different limnetic zones of an eurotrophic lakes. Ekol. Pol., ser. A, 14, Trojanowska Cz., Trojanowski J., 1992, Jezioro Gardno jako naturalny basen osadowy rzeki Łupawy. W: Zlewnia przymorskiej rzeki Łupawy i jej jeziora. Red. K. Korzeniewski. Słupsk, Trojanowska Cz., Trojanowski J., Ratajczyk H., Krzyżanowska M. Reinert R., 1993a, Wybrane właściwości fizykochemiczne osadów dennych jezior przymorskich w 1987 r. Słupskie Prace Mat.-Przyr., 9b, Trojanowska Cz., Trojanowski J., Ziemienowicz K., 1993b, Charakterystyka chemiczna 132
11 osadów dennych jeziora Gardno. Słupskie Prace Mat. Przyrod., 9b, Trojanowski J., 1991, Sorptive properties of bottom sediments of the Gardno Lake. Pol. Arch. Hydrobiol., 38, Trojanowski J., Antonowicz J., Król M., Bruski J., 2001, Nitrogen and phosphorus compounds in the Kopan Lake. Annales of the Polish Chem. Soc., 1, Trojanowski J., Bruski J., 2000, Extent of marine water influence on chemical features of lake Bukowo bottom sediments. Baltic Coastal Zone, 4, Trojanowski J., Trojaonowska Cz., 1993, Monitoring osadów dennych jezior przymorskch. Pol. Arch. Hydrobiol. 30, 2, Trojanowski J., Trojanowska Cz., 1999, Skład chemiczny osadów dennych w jeziorze Jamno. Słup. Prace Mat.- Przyrod., 12b, Trojanowski J., Trojanowska Cz., Korzeniewski K., 1990, Warunki hydrochemiczne w jeziorach przymorskich. Słupskie Prace Mat.- Przyrod., 8b, Trojanowski J., Trojanowska Cz., Korzeniewski K., 1991, Trophic state of coastal lakes. Pol. Arch. Hydrobiol., 38, Trojanowski J., Trojanowska Cz., Ratajczyk H., 1982, Effect of intensive trout culture of Lake Łętowo in its bottom sediments. Pol. Arch. Hydrobiol. 29, 3-4, Trojanowski J., Trojanowska Cz., Ratajczyk H., 1985, Chemical characteristics of bottom sediment top layer in Szczytno Małe lake. Pol. Arch. Hydrobiol., 32, Zaręba R., (red), 1992, Stan czystości jeziora Dołgie Wielkie na podstawie badań przeprowadzonych w 1991 roku. Raport PIOŚ - Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Słupsku Summary CHEMICAL CHARACTERISTICS OF BOTTOM SEDIMENTS IN DOŁGIE WIELKIE LAKE Dołgie Wielkie lake is located in West Pomerania, about 1 km from the bank of Baltic Sea. Chemical analysis of the 15-cm top layer of the Dołgie Wielkie Lake bottom sediments indicated that their main components comprise silica and organic matter. Sediments of this lake were divided into three groups: organic, mixed and sandy. The upper, 10-cm layer of bottom sediments was most active chemically. They exhibited quite a few contents of nitrogen compounds (mean 1.44%) and average contents of phosphorus compounds (mean 0.189%) in comparison with other Polish lakes. Mineral phosphorus made the best part of total phosphorus (about 61%), and mineral nitrogen only 12% of total nitrogen. Bottom sediments of Dołgie Wielkie Lake contain few carbonates (about 1.6%). It was mainly calcium carbonate. 133
The C:N ratio of the analyzed of bottom sediments of the Barlinek Lake (spring, summer and autumn of 2008)
International Letters of Chemistry, Physics and Astronomy Online: 2013-09-19 ISSN: 2299-3843, Vol. 2, pp 46-52 doi:10.18052/www.scipress.com/ilcpa.2.46 2012 SciPress Ltd., Switzerland The C:N ratio of
Bardziej szczegółowoOcena jakości wód powierzchniowych rzeki transgranicznej Wisznia
VI KONFERENCJA NAUKOWA WODA - ŚRODOWISKO - OBSZARY WIEJSKIE- 2013 Ocena jakości wód powierzchniowych rzeki transgranicznej Wisznia A. Kuźniar, A. Kowalczyk, M. Kostuch Instytut Technologiczno - Przyrodniczy,
Bardziej szczegółowoAKUMULACJA MATERII W OSADACH DENNYCH ZATOKI PILWA (JEZIORO DOBSKIE) POD WPŁYWEM INTENSYWNEJ PRODUKCJI ROLNEJ
Proceedings of ECOpole DOI: 10.2429/proc.2014.8(1)034 2014;8(1) Małgorzata RAFAŁOWSKA 1 i Katarzyna SOBCZYŃSKA-WÓJCIK 1 AKUMULACJA MATERII W OSADACH DENNYCH ZATOKI PILWA (JEZIORO DOBSKIE) POD WPŁYWEM INTENSYWNEJ
Bardziej szczegółowoTestowanie nowych rozwiązań technicznych przy rekultywacji Jeziora Parnowskiego
Testowanie nowych rozwiązań technicznych przy rekultywacji Jeziora Parnowskiego Mgr inż. Katarzyna Pikuła 04.11.2011 r. Koszalin Teren badań Powierzchnia: 55,1 ha Objętość: 2395 tys. m 3 Głębokość max.:
Bardziej szczegółowoThe C:N ratio of the analyzed of bottom sediments of the Strazym Lake. Wartości stosunku C:N dla osadów dennych jeziora Strażym
International Letters of Chemistry, Physics and Astronomy Online: 2013-09-19 ISSN: 2299-3843, Vol. 4, pp 112-118 doi:10.18052/www.scipress.com/ilcpa.4.112 2012 SciPress Ltd., Switzerland The C:N ratio
Bardziej szczegółowo1150 Zalewy i jeziora przymorskie (laguny)
1150 Zalewy i jeziora przymorskie (laguny) Przedmiotowe siedlisko przyrodnicze składa się z dwóch podtypów: 1150-1 Zalewy 1150-2 Jeziora przybrzeżne W roku 2008 prowadzono badania jezior przybrzeżnych,
Bardziej szczegółowoKatedra Inżynierii Ochrony Wód Wydział Nauk o Środowisku. Uwarunkowania rekultywacji Jeziora Wolsztyńskiego
Katedra Inżynierii Ochrony Wód Wydział Nauk o Środowisku Uwarunkowania rekultywacji Jeziora Wolsztyńskiego Plan batymetryczny Jeziora Wolsztyńskiego Zlewnia Jeziora Wolsztyńskiego powierzchnia 193,5 km
Bardziej szczegółowoObieg materii w skali zlewni rzecznej
WODY PODZIEMNE Wody podziemne stanowią nie tylko formę retencji wody w zlewni, ale równocześnie uczestniczą w procesach przemieszczania rozpuszczonej materii w zlewni. W ramach ZMŚP na Stacjach Bazowych
Bardziej szczegółowo10,10 do doradztwa nawozowego 0-60 cm /2 próbki/ 275. 20,20 Badanie azotu mineralnego 0-90 cm. 26,80 C /+ Egner/
1 Cennik 2008 GLEBA MAKROELEMENTY Badania pełnopłatne Pozycja cennika Kwota w zł Preparatyka ( 2 mm) 2 2,20 Oznaczenie ph 5 4,50 Ekstrakcja przysw. form fosforu i potasu 18 4,50 Oznaczenie przyswajalnego
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA. z dnia 23 grudnia 2002 r.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. (Dz. U. z dnia 31 grudnia 2002 r.)
Bardziej szczegółowoActa 12 (2) 2012.indd :41:15. Acta Sci. Pol., Formatio Circumiectus 12 (2) 2013,
Acta 1 () 01.indd 93 013-1-1 11:41:15 Acta Sci. Pol., Formatio Circumiectus 1 () 013, 9310 ** Streszczenie. Abstract. Acta 1 () 01.indd 94 013-1-1 11:41:15 94 Acta Sci. Pol. Acta 1 () 01.indd 95 013-1-1
Bardziej szczegółowoWARTOŚĆ PRÓCHNICOTWÓRCZA I ZAWARTOŚĆ MAKROSKŁADNIKÓW W OSADACH ŚCIEKOWYCH WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO
Zbigniew Mazur, Olga Mokra 13 WARTOŚĆ PRÓCHNICOTWÓRCZA I ZAWARTOŚĆ MAKROSKŁADNIKÓW W OSADACH ŚCIEKOWYCH WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO Streszczenie: W pracy podano wyniki fizykochemicznych badań komunalnych
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 4, Data wydania: 25 września 2009 r. Nazwa i adres organizacji
Bardziej szczegółowoI. Pobieranie próbek. Lp. Wykaz czynności Wielkość współczynnika
Koszty i wykaz badań wykonywanych w Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska w Poznaniu 1. Stawka podstawowa wynosi 40,41 zł. 2. Wyliczenie kosztów usługi następuje w sposób następujący: koszt usługi
Bardziej szczegółowoVI. MONITORING CHEMIZMU OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH I DEPOZYCJI ZANIECZYSZCZEŃ DO PODŁOŻA
VI. MONITORING CHEMIZMU OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH I DEPOZYCJI ZANIECZYSZCZEŃ DO PODŁOŻA Monitoring of rainfall chemistry and of the deposition of pollutants to the ground Przygotowano w oparciu o zlecone
Bardziej szczegółowoDOBOWE FLUKTUACJE SUBSTANCJI BIOGENICZNYCH I CHLOROFILU W EKOTONIE: HYDROSFERA - ATMOSFERA JEZIORA LOBELIOWEGO
Proceedings of ECOpole DOI: 10.2429/proc.2014.8(2)053 2014;8(2) Józef Piotr ANTONOWICZ 1 DOBOWE FLUKTUACJE SUBSTANCJI BIOGENICZNYCH I CHLOROFILU W EKOTONIE: HYDROSFERA - ATMOSFERA JEZIORA LOBELIOWEGO DAILY
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 868
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 868 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 3 Data wydania: 21 lipca 2009 r. Nazwa i adres organizacji
Bardziej szczegółowoSEZONOWE I PRZESTRZENNE ZMIANY WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW JAKOŚCI WODY ZBIORNIKA GOCZAŁKOWICE
SEZONOWE I PRZESTRZENNE ZMIANY WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW JAKOŚCI WODY ZBIORNIKA GOCZAŁKOWICE Maciej KOSTECKI, Joanna KERNERT, Witold NOCOŃ, Krystyna JANTA-KOSZUTA Wstęp Zbiornik Zaporowy w Goczałkowicach powstał
Bardziej szczegółowoProblemy oznaczania pierwiastków w osadach i glebie Marcin Niemiec, Jacek Antonkiewicz, Małgorzata Koncewicz-Baran, Jerzy Wieczorek
Problemy oznaczania pierwiastków w osadach i glebie Marcin Niemiec, Jacek Antonkiewicz, Małgorzata Koncewicz-Baran, Jerzy Wieczorek Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Katedra Chemii Rolnej i Środowiskowej
Bardziej szczegółowoŁADUNEK SKŁADNIKÓW NAWOZOWYCH WNOSZONYCH Z OPADEM ATMOSFERYCZNYM NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI NA PRZYKŁADZIE PÓL DOŚWIADCZALNYCH W FALENTACH
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2006: t. 6 z. specj. (17) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 23 27 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2006 ŁADUNEK SKŁADNIKÓW NAWOZOWYCH
Bardziej szczegółowoNazwa: Zbiornik Włocławek
Nazwa: Zbiornik Włocławek Dorzecze: Wisła Region wodny: Środkowa Wisła Typ zbiornika: reolimniczny Czas zatrzymania wody: ok. 5 dni Długość zbiornika: 41 km Powierzchnia zbiornika: 59,2 km² Powierzchnia
Bardziej szczegółowoWody powierzchniowe stojące
RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO W 2012 roku Wody powierzchniowe stojące Ekosystemy wodne, a szczególnie jeziora należą do najcenniejszych elementów krajobrazu przyrodniczego Lubelszczyzny.
Bardziej szczegółowoWYBRANE WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE OSADÓW DENNYCH WÓD OTWARTYCH W ZLEWNI RASZYNKI
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2003: t. 3 z. specj. (6) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 141 148 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2003 WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE
Bardziej szczegółowoWYSOKOŚĆ OPŁAT POBIERANYCH ZA ZADANIA WYKONYWANE PRZEZ OKRĘGOWE STACJE CHEMICZNO-ROLNICZE
WYSOKOŚĆ OPŁAT POBIERANYCH ZA ZADANIA WYKONYWANE PRZEZ OKRĘGOWE STACJE CHEMICZNO-ROLNICZE Lp. Nazwa zadania Jednostka Kwota w zł I. Analizy fizyczne, fizykochemiczne i chemiczne gleb mineralnych oraz organicznych
Bardziej szczegółowoDr Piotr Kołaczek:
Dr Piotr Kołaczek: e-mail: pkolacz@amu.edu.pl 1. Późnoglacjalna i holoceńska historia roślinności na podstawie analizy palinologicznej wybranych stanowisk w Polsce południowej i północno-wschodniej. Jeden
Bardziej szczegółowoSKUTKI SUSZY W GLEBIE
SKUTKI SUSZY W GLEBIE Zakrzów, 20 lutego 2019 r. dr hab. inż. Marek Ryczek, prof. UR atmosferyczna glebowa (rolnicza) hydrologiczna rośliny wilgotność gleba zwięzłość struktura gruzełkowata zasolenie mikroorganizmy
Bardziej szczegółowoODDZIAŁYWANIE NAWOŻENIA AZOTOWEGO NA PLON I SKŁAD CHEMICZNY KALAREPY. Wstęp
Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLXXXIII (2007) JÓZEF NURZYŃSKI, KATARZYNA DZIDA, LIDIA NOWAK ODDZIAŁYWANIE NAWOŻENIA AZOTOWEGO NA PLON I SKŁAD CHEMICZNY KALAREPY Z Katedry Uprawy i Nawożenia
Bardziej szczegółowoWYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY
WYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY Instrukcja przygotowana w Pracowni Dydaktyki Chemii Zakładu Fizykochemii Roztworów. 1. Zanieczyszczenie wody. Polska nie należy do krajów posiadających znaczne
Bardziej szczegółowoAkumulacja osadów w dennych oraz odkładanie materii organicznej nocno-zachodnim Morzu Barentsa
Agata Zaborska Zakład Chemii i Biochemii Morza Instytutu Oceanologii PAN Akumulacja osadów w dennych oraz odkładanie materii organicznej w północnop nocno-zachodnim Morzu Barentsa. Akumulacja osadów dennych.
Bardziej szczegółowoRaport z badania terenowego właściwości fizykochemicznych wody w okręgu PZW Opole.
Raport z badania terenowego właściwości fizykochemicznych wody w okręgu PZW Opole. Wykonali studenci Rybactwa II roku UWM w Olsztynie: Julita Jędrzejewska Patryk Szyszka W pierwszej kolejności studenci
Bardziej szczegółowoEKSTENSYWNE UŻYTKOWANIE ŁĄKI A JAKOŚĆ WÓD GRUNTOWYCH
EKSTENSYWNE UŻYTKOWANIE ŁĄKI A JAKOŚĆ WÓD GRUNTOWYCH Dr hab Irena Burzyńska Instytut Technologiczno-Przyrodniczy Laboratorium Badawcze Chemii Środowiska e-mail iburzynska@itepedupl 1 WSTĘP Sposób użytkowania
Bardziej szczegółowoVII. MONITORING CHEMIZMU OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH I DEPOZYCJI ZANIECZYSZCZEŃ DO PODŁOŻA
VII. MONITORING CHEMIZMU OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH I DEPOZYCJI ZANIECZYSZCZEŃ DO PODŁOŻA Monitoring of rainfall chemistry and of the deposition of pollutants to the ground Przygotowano na podstawie zleconych
Bardziej szczegółowow świetle badań monitoringowych Wolsztyn, wrzesień 2013 r.
Ocena rekultywacji jezior w świetle badań monitoringowych Wolsztyn, wrzesień 2013 r. Zagadnienia: przesłanki decyzji o podjęciu działań rekultywacyjnych, a kryteria wyboru jeziora do badań monitoringowych;
Bardziej szczegółowoPrzemiany geoekosystemu małej zlewni jeziornej w ostatnim trzydziestoleciu (Jezioro Radomyskie, zlewnia górnej Parsęty)
Przemiany geoekosystemu małej zlewni jeziornej w ostatnim trzydziestoleciu (Jezioro Radomyskie, zlewnia górnej Parsęty) Józef Szpikowski, Grażyna Szpikowska UAM, 2014 Współczynnik gęstości bezodpływowych
Bardziej szczegółowoE N V I R O N SKRÓCONY OPIS PROGRAMU
F-01/ENV E N V I R O N SKRÓCONY OPIS PROGRAMU Edycja nr 1 z dnia 17 lutego 2014r Opracował: Zatwierdził: Imię i Nazwisko Krzysztof Jędrzejczyk Krzysztof Wołowiec Data 17 lutego 2014 17 lutego 2014 Podpis
Bardziej szczegółowoAnaliza i monitoring środowiska
Analiza i monitoring środowiska CHC 017003L (opracował W. Zierkiewicz) Ćwiczenie 1: Analiza statystyczna wyników pomiarów. 1. WSTĘP Otrzymany w wyniku przeprowadzonej analizy ilościowej wynik pomiaru zawartości
Bardziej szczegółowoWykaz badań prowadzonych przez laboratorium - woda
1 Temperatura 0 50 0 C (pomiar bezpośredni) 2 Chlor wolny 0,03 2,00 mg/l 0,02 2,00 mg/l 3 Mętność 0,10-1000 NTU (metoda nefelometryczna) 4 Barwa 5-70 mg/l Pt (metoda wizualna) 5 Zapach (metoda organoleptyczna)
Bardziej szczegółowoPrzedmowa do wydania trzeciego 11 Wstęp Ogólna charakterystyka nawozów mineralnych Wprowadzenie Kryteria podziału nawozów
Przedmowa do wydania trzeciego 11 Wstęp 13 1. Ogólna charakterystyka nawozów mineralnych 14 1.1. Wprowadzenie 14 1.2. Kryteria podziału nawozów mineralnych 14 1.3. Cechy nawozów mineralnych 17 2. Nawozy
Bardziej szczegółowoEkologia. Biogeochemia: globalne obiegi pierwiastków. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii
Ekologia Biogeochemia: globalne obiegi pierwiastków Ryszard Laskowski www.cyfronet.edu.pl/~uxlaskow 1/35 Biogeochemia Lata 1940. Hutchinson i współpracownicy. Biogeochemia bada drogi przepływu pierwiastków
Bardziej szczegółowoUBOŻENIE GLEB TORFOWO-MURSZOWYCH W SKŁADNIKI ZASADOWE CZYNNIKIEM WPŁYWAJĄCYM NA WZROST STĘŻENIA RWO W WODZIE GRUNTOWEJ
INSTYTUT TECHNOLOGICZNO-PRZYRODNICZY W FALENTACH Zakład Doświadczalny w Biebrzy UBOŻENIE GLEB TORFOWO-MURSZOWYCH W SKŁADNIKI ZASADOWE CZYNNIKIEM WPŁYWAJĄCYM NA WZROST STĘŻENIA RWO W WODZIE GRUNTOWEJ Jacek
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2010 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych. (Dz. U. z dnia 29 lipca 2010 r.
Dz.U.10.137.924 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2010 r. 2), 3) w sprawie komunalnych osadów ściekowych (Dz. U. z dnia 29 lipca 2010 r.) Na podstawie art. 43 ust. 7 ustawy z dnia 27
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 25 lutego 2015 r. Poz. 257 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 6 lutego 2015 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 25 lutego 2015 r. Poz. 257 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 6 lutego 2015 r. 2), 3) w sprawie komunalnych osadów ściekowych Na podstawie
Bardziej szczegółowoANNALES. Stanisław Kalembasa, Andrzej Wysokiński
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE LUBLIN VOL. LIX, Nr 4 * CURIE- S K Ł O D O W S K A POLONIA SECTIO E 2004 Katedra Gleboznawstwa i Chemii Rolniczej, Akademia Podlaska ul. B. Prusa 14, 0810, Poland Stanisław
Bardziej szczegółowoPOZIOM TROFII NAJWIĘKSZYCH JEZIOR POMORZA ZACHODNIEGO W OSTATNIM 30. LECIU
dr hab. Jacek Kubiak prof. nadzw. Zakład Hydrochemii i Ochrony Wód Akademia Rolnicza w Szczecinie POZIOM TROFII NAJWIĘKSZYCH JEZIOR POMORZA ZACHODNIEGO W OSTATNIM 30. LECIU ANALIZA BADAŃ ZWIĄZANYCH Z OCENĄ
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 11 września 2014 r. Poz. 1210. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi 1) z dnia 8 sierpnia 2014 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 11 września 2014 r. Poz. 1210 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi 1) z dnia 8 sierpnia 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wysokości
Bardziej szczegółowoActivity of total alkaline phosphatase in water of the Barlinek lake of
Available online at www.ilcpa.pl International Letters of Chemistry, Physics and Astronomy 3 (2012) 80-85 ISSN 2299-3843 Activity of total alkaline phosphatase in water of the Barlinek lake of 2009 2012
Bardziej szczegółowoSuwałki dnia, r.
Suwałki dnia, 06.08.2018 r. W nawiązaniu do Komunikatu nr 1 przedstawiamy szczegółową informację o działaniach podjętych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku, Delegaturę w Suwałkach
Bardziej szczegółowoDługoterminowe procesy zarastania oraz stan jakości wód jezior Słowińskiego Parku Narodowego na podstawie badań teledetekcyjnych
Długoterminowe procesy zarastania oraz stan jakości wód jezior Słowińskiego Parku Narodowego na podstawie badań teledetekcyjnych Maciej Gąbka Andrzej Rybak, Dominik Kopeć, Mariusz Ptak, Jan Niedzielko,
Bardziej szczegółowoOCENA WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNO-CHEMICZNYCH OSADÓW DENNYCH ZBIORNIKA CHAŃCZA
Proceedings of ECOpole DOI: 10.2429/proc.2012.6(1)042 2012;6(1) Marek TARNAWSKI 1, Agnieszka BARAN 2 i Czesława JASIEWICZ 2 OCENA WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNO-CHEMICZNYCH OSADÓW DENNYCH ZBIORNIKA CHAŃCZA ASSESSMENT
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1044
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1044 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 11 Data wydania: 6 lipca 2018 r. Nazwa i adres EKO-KOMPLEKS
Bardziej szczegółowoMonitoring morskich wód przybrzeżnych i zbiorników wodnych w Gminie Gdańsk w roku 2011
Monitoring morskich wód przybrzeżnych i zbiorników wodnych w Gminie Gdańsk w roku 2011 MORSKIE WODY PRZYBRZEŻNE Monitoring morskich wód przybrzeżnych 2011 r. realizowany był w ramach nadzoru nad jakością
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1044
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1044 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 9 Data wydania: 20 marca 2017 r. Nazwa i adres EKO-KOMPLEKS
Bardziej szczegółowoJanusz Igras. Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy w Puławach
Janusz Igras Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy w Puławach Początkiem wszechrzeczy jest woda Tales z Miletu (VII - VI p.n.e.) Woda nie jest produktem handlowym takim
Bardziej szczegółowoModel fizykochemiczny i biologiczny
Model fizykochemiczny i biologiczny dr Czesław Kliś Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego
Bardziej szczegółowoZawartość węgla organicznego a toksyczność osadów dennych
VIII Krajowa Konferencja Bioindykacyjna Praktyczne wykorzystanie systemów bioindykacyjnych do oceny jakości i toksyczności środowiska i substancji chemicznych Kraków, 18-20.04.2018 Zawartość węgla organicznego
Bardziej szczegółowoEkologia. biogeochemia. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii
biogeochemia Ryszard Laskowski 1/31 Biogeochemia Lata 1940. Hutchinson i współpracownicy. Biogeochemia bada drogi przepływu pierwiastków chemicznych pomiędzy poszczególnymi składnikami ekosystemu oraz
Bardziej szczegółowoZawartość składników pokarmowych w roślinach
Zawartość składników pokarmowych w roślinach Poszczególne rośliny różnią się zawartością składników pokarmowych zarówno w organach wegetatywnych, jak i generatywnych. Wynika to z różnych funkcji, jakie
Bardziej szczegółowoWarunki fizyczno-chemiczne w Zbiorniku Goczałkowickim - specyfika i zróżnicowanie stanowiskowe
Warunki fizyczno-chemiczne w Zbiorniku Goczałkowickim - specyfika i zróżnicowanie stanowiskowe dr inż. Maciej Kostecki Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska Polska Akademia Nauk w Zabrzu 1 Zarządzanie
Bardziej szczegółowo4. Depozycja atmosferyczna
4. DEPOZYCJA ATMOSFERYCZNA Jednym z podstawowych czynników, które mają wpływ na obieg materii w geoekosystemie jest depozycja atmosferyczna. Powietrze ulega silnemu zanieczyszczeniu. Związki powodujące
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1186
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1186 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 7 Data wydania: 20 stycznia 2016 r. Nazwa i adres organizacji
Bardziej szczegółowoZa wody zagrożone zanieczyszczeniem uznaje się: 1) śródlądowe wody powierzchniowe, a w szczególności wody, które pobiera się lub zamierza się pobierać
UZASADNIENIE do projektu rozporządzenia Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie w sprawie określenia wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów
Bardziej szczegółowoStan środowiska w Bydgoszczy
Stan środowiska w Bydgoszczy Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Bydgoszczy w 2005 r. w oparciu o automatyczną stację pomiarową zlokalizowaną przy ul. Warszawskiej kontynuował ciągły monitoring
Bardziej szczegółowoDELEGATURA W PRZEMYŚLU
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W RZESZOWIE DELEGATURA W PRZEMYŚLU OCENA JAKOŚCI WÓD RZEK GRANICZNYCH ZA 2009 ROK Opracowała: mgr inż.danuta Satkowska Przemyśl, marzec 2010r. OCENA JAKOŚCI WÓD
Bardziej szczegółowoEkologia. biogeochemia. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii
biogeochemia Ryszard Laskowski 1 Biogeochemia Lata 1940. Hutchinson i współpracownicy. Biogeochemia bada drogi przepływu pierwiastków chemicznych pomiędzy poszczególnymi składnikami ekosystemu oraz wymiany
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2010 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych2), 3)
Dziennik Ustaw Nr 137 11129 Poz. 924 924 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2010 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych2), 3) Na podstawie art. 43 ust. 7 ustawy z dnia 27 kwietnia
Bardziej szczegółowor. Wielkopolskie Centrum Konferencyjne w Licheniu Starym.
TESTOWANIE TECHNOLOGII PRODUKCJI PSTRĄGA STOSOWANYCH W POLSCE W ŚWIETLE ROZPORZĄDZENIA KOMISJI (WE) NR 710/2009 PUNKTY KRYTYCZNE W BEZPIECZEŃSTWIE PRODUKCJI 18. 02. 2014 r. Wielkopolskie Centrum Konferencyjne
Bardziej szczegółowoX Konkurs Chemii Nieorganicznej i Ogólnej rok szkolny 2011/12
ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO X Konkurs Chemii Nieorganicznej i Ogólnej rok szkolny 2011/12 Imię i nazwisko Szkoła Klasa Nauczyciel Uzyskane punkty Zadanie 1. (10
Bardziej szczegółowoL.p. Wykaz czynności Woda lub ścieki Gleby, odpady, osady, materiał roślinny wk. Powietrzeimisja. Powietrzeemisja
Załącznik 1 do zarządzenia nr 15/18 Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska z dnia 26 marca 2018r. L.p. Wykaz czynności Woda lub ścieki Gleby, odpady, osady, materiał roślinny Powietrzeimisja
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOT ZLECENIA. Odebrano z terenu powiatu Raciborskiego próbki gleby i wykonano w Gminie Kornowac:
PRZEDMIOT ZLECENIA Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego na terenie Gminy Kornowac o powierzchni 598,25ha.
Bardziej szczegółowoWpływ niektórych czynników na skład chemiczny ziarna pszenicy jarej
NR 218/219 BIULETYN INSTYTUTU HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN 21 SZYMON DZIAMBA IZABELLA JACKOWSKA 1 Katedra Szczegółowej Uprawy Roślin 1 Katedra Chemii Akademia Rolnicza w Lublinie Wpływ niektórych czynników
Bardziej szczegółowoVI. MONITORING CHEMIZMU OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH I DEPOZYCJI ZANIECZYSZCZEŃ DO PODŁOŻA
VI. MONITORING CHEMIZMU OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH I DEPOZYCJI ZANIECZYSZCZEŃ DO PODŁOŻA Monitoring of rainfall chemistry and of the deposition of pollutants to the ground Przygotowano w oparciu o zlecone
Bardziej szczegółowoWykaz czynności Woda lub ścieki Gleby, odpady, osady, materiał roślinny wk. Powietrzeimisja. Powietrzeemisja
Załącznik 1 do zarządzenia nr 13/17 Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska z dnia 10 marca 2017r. Wykaz czynności Woda lub ścieki Gleby, odpady, osady, materiał roślinny Powietrzeimisja
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOT ZLECENIA :
PRZEDMIOT ZLECENIA : Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego na terenie Gminy Racibórz o powierzchni
Bardziej szczegółowoPrzegląd ekologiczny zamkniętego składowiska fosfogipsów w Wiślince. Gdańsk, 14 maja 2014 r.
Przegląd ekologiczny zamkniętego składowiska fosfogipsów w Wiślince Gdańsk, 14 maja 2014 r. Plan prezentacji - Podstawy prawno-proceduralne - Zakres problemowy przeglądu ekologicznego - Analiza istotnych
Bardziej szczegółowoZintegrowana strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni
Zintegrowana strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni Projekt Zintegrowana Strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni finansowany ze środków funduszy norweskich, w ramach programu
Bardziej szczegółowoObieg materii w skali zlewni rzecznej
OBIEG MATERII W ZLEWNI RZECZNEJ UJĘCIE BILANSOWE Zestawienie wartości depozycji atmosferycznej, traktowanej jako wejście do systemu zlewni oraz ładunku odprowadzanego poprzez odpływ korytowy pozwala wyróżnić
Bardziej szczegółowoOcena stanu ekologicznego wód w d cieku o zlewni silnie zalesionej ze szczególnym uwzględnieniem substancji biogennych
Ocena stanu ekologicznego wód w d cieku o zlewni silnie zalesionej ze szczególnym uwzględnieniem substancji biogennych Akademia Rolnicza w Szczecinie dr inŝ. Małgorzata Raczyńska,, Katedra Ekologii Morza
Bardziej szczegółowoINNOWACYJNY SPOSÓB WAPNOWANIA PÓL
Ekograncali Activ INNOWACYJNY SPOSÓB WAPNOWANIA PÓL Większość gleb użytkowanych w Polsce znajduje się na utworach polodowcowych, bogatych w piaski i iły. Naturalne ph tych utworów jest niskie. Dobór właściwego
Bardziej szczegółowoPrzykładowe działania związane z ochroną jezior
Przykładowe działania związane z ochroną jezior Olsztyn 6 listopada 2013 Dr hab. inż. Julita Dunalska, prof. UWM Katedra Inżynierii Ochrony Wód Wydział Nauk o Środowisku Uniwersytet Warmińsko-Mazurski
Bardziej szczegółowoPróba oceny oddziaływania zanieczyszczeń z terytorium miasta ElblĄg na jakość wody rzeki ElblĄg
Roman Cieśliński Próba oceny oddziaływania zanieczyszczeń z terytorium miasta ElblĄg na jakość wody rzeki ElblĄg Wstęp W warunkach zróżnicowanego rozwoju gospodarczego państwa, zasoby wód powierzchniowych
Bardziej szczegółowoMałgorzata Rauba* 1. WPROWADZENIE
Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 40, 2009 r. Małgorzata Rauba* Zawartość związków azotu i fosforu w wodach gruntowych zlewni użytkowanej rolniczo na przykładzie zlewni rzeki Śliny The content
Bardziej szczegółowoOFERTA NA WYKONYWANIE BADAŃ LABORATORYJNYCH
OFERTA NA WYKONYWANIE BADAŃ LABORATORYJNYCH Pomiary czynników szkodliwych i uciążliwych na stanowiskach pracy powietrze - czynniki chemiczne pyły hałas Analizy nawozów Analizy wody i ścieków Analizy produktów
Bardziej szczegółowoa. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 700 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 10 próbkach gleby,
Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego w Gminie Krzanowice z powierzchni 1670,94 ha. Odebrano z terenu
Bardziej szczegółowoWspółczynniki kalkulacyjne, ceny poboru próbek i wykonania badań. 6,0 458,82 zł. 2,0 152,94 zł. 2,5 191,18 zł. 2,0 152,94 zł
Współczynniki kalkulacyjne, ceny poboru próbek i wykonania badań L.p. Wykaz czynności Woda lub ścieki Gleby, odpady, osady, materiał roślinny cena jednostkowa Powietrze- imisja Powietrze- emisja cena jednostkowa
Bardziej szczegółowoProblemy wodnej rekultywacji wyrobisk kruszyw naturalnych
Problemy wodnej rekultywacji wyrobisk kruszyw naturalnych Krzysztof Polak, Marcin Chodak, Szymon Sypniowski Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Katedra Górnictwa Odkrywkowego Kraków, 05.04.2011 Kierunek
Bardziej szczegółowoObliczenia chemiczne
strona 1/8 Obliczenia chemiczne Dorota Lewandowska, Anna Warchoł, Lidia Wasyłyszyn Treść podstawy programowej: Wagowe stosunki stechiometryczne w związkach chemicznych i reakcjach chemicznych masa atomowa
Bardziej szczegółowoDOBOWE AMPLITUDY TEMPERATURY POWIETRZA W POLSCE I ICH ZALEŻNOŚĆ OD TYPÓW CYRKULACJI ATMOSFERYCZNEJ (1971-1995)
Słupskie Prace Geograficzne 2 2005 Dariusz Baranowski Instytut Geografii Pomorska Akademia Pedagogiczna Słupsk DOBOWE AMPLITUDY TEMPERATURY POWIETRZA W POLSCE I ICH ZALEŻNOŚĆ OD TYPÓW CYRKULACJI ATMOSFERYCZNEJ
Bardziej szczegółowoSTĘŻENIE SKŁADNIKÓW MINERALNYCH W WODACH GRUNTOWYCH NA ŁĄKACH TORFOWYCH NAWOŻONYCH GNOJOWICĄ I OBORNIKIEM
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2004: t. 4 z. 1 (10) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 13945 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2004 STĘŻENIE SKŁADNIKÓW MINERALNYCH W
Bardziej szczegółowoZleceniodawca: Eco Life System Sp. z o. o., ul. Królewiecka 5 lok. 3, 11-700 Mrągowo
UNIWERSYTET PRZYRODNICZY WE WROCŁAWIU INSTYTUT INŻYNIERII ŚRODOWISKA Sprawozdanie z wykonania monitoringu jakości wody i osadów dennych w zbiorniku wodnym w miejscowości Modła - gmina Jerzmanowa, przed
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1539
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1539 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 3 Data wydania: 2 września 2016 r. Nazwa i adres ARQUES Sp.
Bardziej szczegółowoa. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 899 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 12 próbkach gleby,
Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego w Gminie Krzyżanowice z powierzchni 1577ha. odebrano z terenu
Bardziej szczegółowodr inż. Andrzej Jagusiewicz, Lucyna Dygas-Ciołkowska, Dyrektor Departamentu Monitoringu i Informacji o Środowisku Główny Inspektor Ochrony Środowiska
dr inż. Andrzej Jagusiewicz, Lucyna Dygas-Ciołkowska, Dyrektor Departamentu Monitoringu i Informacji o Środowisku Główny Inspektor Ochrony Środowiska Eutrofizacja To proces wzbogacania zbiorników wodnych
Bardziej szczegółowoPROJEKT: Innowacyjna usługa zagospodarowania popiołu powstającego w procesie spalenia odpadów komunalnych w celu wdrożenia produkcji wypełniacza
PROJEKT: Innowacyjna usługa zagospodarowania popiołu powstającego w procesie spalenia odpadów komunalnych w celu wdrożenia produkcji wypełniacza Etap II Rozkład ziarnowy, skład chemiczny i części palne
Bardziej szczegółowoOCENA stanu czystości Zbiornika Siemianówka w 2007 roku
INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W BIAŁYMSTOKU OCENA stanu czystości Zbiornika Siemianówka w 2007 roku WIOŚ BIAŁYSTOK, kwiecień 2008 Zbiornik Siemianówka położony
Bardziej szczegółowoCENNIK USŁUG ANALITYCZNYCH
CENNIK USŁUG ANALITYCZNYCH I DZIAŁ KONTROLI JAKOŚCI WYKAZ CZYNNOŚCI Cena netto (PLN) Analiza kwasu siarkowego Przygotowanie próby, rejestracja, uśrednianie, wyrównanie temperatury 9,00 Oznaczenie zawartości
Bardziej szczegółowoWanda Wołyńska Instytut Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego Oddział Cukrownictwa. IBPRS Oddział Cukrownictwa Łódź, czerwiec 2013r.
Wanda Wołyńska Instytut Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego Oddział Cukrownictwa Łódź, 25-26 czerwiec 2013r. 1 Badania fizyko-chemiczne wód i ścieków wykonywane są w różnych celach i w zależności
Bardziej szczegółowoL.p. Powietrzeemisja. Powietrzeimisja. ścieki
L.p. Wykaz czynności Woda lub ścieki Gleby, odpady, osady, materiał roślinny Powietrzeimisja Powietrzeemisja 1 Pobieranie próbek wody powierzchniowej i ścieków do badań fiz.-chem. i biologicznych 2 Pobieranie
Bardziej szczegółowoRekultywacja obszarów wodnych w regionie za pomocą innowacyjnej technologii REZONATORA WODNEGO EOS 2000
Rekultywacja obszarów wodnych w regionie za pomocą innowacyjnej technologii REZONATORA WODNEGO EOS 2000 Rezonator Wodny EOS 2000 przywraca w naturalny sposób ekologiczną równowagę zbiorników wodnych bez
Bardziej szczegółowoJAKOŚĆ ŚRODOWISKA WODNEGO LESSOWYCH OBSZARÓW ROLNICZYCH W MAŁOPOLSCE NA PRZYKŁADZIE ZLEWNI SZRENIAWY
6. Konferencja Naukowa Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie 27-28 listopada 2013 roku JAKOŚĆ ŚRODOWISKA WODNEGO LESSOWYCH OBSZARÓW ROLNICZYCH W MAŁOPOLSCE NA PRZYKŁADZIE ZLEWNI SZRENIAWY dr inż. Sylwester
Bardziej szczegółowoGLEBOZNAWSTWO = pedologia - nauka o glebach
GLEBY GLEBA - biologicznie czynna, powierzchniowa warstwa litosfery, powstała ze skał pod wpływem abiotycznych i biotycznych czynników środowiska, zdolna zapewnić roślinom wyższym warunki wzrostu i rozwoju.
Bardziej szczegółowo