WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA

Transkrypt

1 obietnica rozwoju czy biurokratyczne zagrożenie? Warszawa, września 2012 r. WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA

2 KONTEKSTY EDUKACJI Nieuniknione Nieuświadomione

3 Globalne społeczeństwo wiedzy Proces uczenia się przez całe życie Społeczeństwo obywatelskie i sieci Zróżnicowanie a wykluczenie Nieprzewidywalne zmiany i kryzysy Nowe technologie Dane w podejmowaniu decyzji

4 Od epoki przemysłowej do epoki wiedzy Od wiedzy elit do własności społecznej Od władzy jako kontroli do władzy wynikającej ze współposiadanej wiedzy Od autorytaryzmu do współprzywództwa Od uczenia się jednostek do społeczności Od stabilności do stałej zmiany Od bliskich celów do ciągłego doskonalenia

5 Pytania o świadomość Zmiana konsekwencje konieczność reform w edukacji Deficyt kompetencji wąski profesjonalizm czasów industrialnych trudne rozwiązania trudnych zadań Zamiast trwać przy zestawie zdobytych kompetencji należy uczyć się nowych gdy zachodzi taka potrzeba Relacje pracownik pracodawca praca, a nowy kształt organizacji (elastyczność, brak linearności, hierarchii)

6 UCZENIE SIĘ JEST NAJWAŻNIEJSZĄ DZIAŁALNOŚCIĄ CZŁOWIEKA, ALE OBIETNICA EDUKACJI POZOSTAJE NIESPEŁNIONA

7 Jakie są (oczywiste) cele edukacji?

8 Kryzys (szkoły) pojawia się gdy: zauważa się kryzys obywatelstwa brak społecznej i historycznej świadomości ignoruje się nierówność/niesprawiedliwość wątpi się w demokratyczne wartości (Aronowitz, Giroux)

9 Polityka edukacyjna i ewaluacja systemy edukacyjne to twory kosztowne i przynoszące efekty poniżej oczekiwań, borykamy się z sensownym wykorzystywaniem danych (choć nie ma problemu z dostępnością), zmiany zewnętrzne zmuszają do reorganizacji systemów edukacji jednym ze sposobów na poprawę jest namysł i refleksja (ewaluacja)

10 Złudzenie prostych rozwiązań Godna podziwu jest konsekwencja, przedsiębiorczość i kreatywność w staraniach, aby być lepszym i żyć lepiej. Należy odbudować zaufanie do instytucji, od których zależą społeczeństwa. Współpraca kluczem do rozwoju w demokracji ludzie dokonują wyborów autonomicznie, choć często wbrew logice, ale dzielenie się władzą stało się koniecznością z powodu coraz większej złożoności zadań.

11 EWALUACJA W EDUKACJI OBIETNICA ROZWOJU

12 Ewaluacja w perspektywie globalnej Szkoły to twory skomplikowane i zaangażowane w konflikty... Szkoły potrzebują więcej niż informacji o tym jak działają Ograniczając informację do wyników testów szkodzi się szkołom Obserwuje się często brak koordynacji i przenikania się różnych źródeł informacji co prowadzi do konfuzji i niewiedzy School evaluation for quality improvement (2004). UNESCO: International Institute for Educational Planning

13 Ewaluacja w perspektywie globalnej Wzrastają umiejętności prowadzenia ewaluacji Wątpliwości co do wpływu ewaluacji na efekty pracy Tradycyjnie system inspekcji służył kontroli i wsparciu, ale najczęściej te założenia się załamały Pojawiły się podejścia alternatywne (np. autoewaluacja) Podstawowym mechanizmem stało się badanie wyników testami, choć trudno pokazać jak w ich wynikach odbijają się szersze cele edukacji School evaluation for quality improvement (2004). UNESCO: International Institute for Educational Planning

14 Ewaluacja w perspektywie globalnej Władze centralne próbują realizować trzy cele: Sprawdza się czy realizowane są nałożone zadania Rozlicza z jakości i osiągnięć Wspiera w rozwoju (pedagogicznym i menadżerskim) Błędem jest przerost pierwszego nad trzecim, często widać napięcie między ewaluacją sumującą a rozwojową co powoduje negatywną percepcję systemów i strategii ewaluacji School evaluation for quality improvement (2004). UNESCO: International Institute for Educational Planning

15 Reforma nadzoru pedagogicznego w Polsce polegała na wprowadzeniu ewaluacji jako głównego mechanizmu zdobywania informacji funkcjonowaniu szkół i placówek oraz rozdzieleniu trzech funkcji nadzoru: ewaluacyjnej, kontrolnej i wspierającej. o

16 Cele ewaluacji wnadzorze pedagogicznym pomoc w doskonaleniu pracy szkół, placówek, systemu oświatowego oraz zarządzania tym systemem, rozwój i ulepszanie procesów edukacyjnych dzięki analizie zebranych informacji, zmiana kultury, relacji i struktur.

17 Oczekiwane efekty ewaluacji demokratyzacja systemu oświaty, profesjonalizacja kadry rozumiana jako zdolność do refleksji, wykorzystywanie danych w procesie podejmowania decyzji.

18 Działania podejmowane w projekcie służą systemowi edukacji, aby tworzyć warunki umożliwiające uczniom uczenie się przez całe życie w społeczeństwie wiedzy

19 wymagania (zaproszenie), procedury (wielość i udział), Najważniejsze elementy zmiany narzędzia ewaluacji (analiza porównawcza), myślenie o uczeniu się i jakości kształcenia jawność (narzędzia i wyniki na npseo.pl), możliwość analiz i strategii rozwoju.

20 Wartości systemu ewaluacji Wiedza i ciągłe uczenie się Demokracja i partnerstwo Partycypacja i zaangażowanie Kreatywność i elastyczność Równość i otwartość

21 Ewaluacja: proces poszukiwania, gromadzenia i komunikowania informacji pomagających w podejmowaniu decyzji, umożliwiających: działanie na rzecz jakości kształcenia i rozwoju możliwość tworzenia analiz i strategii ujednolicenie działań z zakresu nadzoru

22 Cel strategiczny dla obszaru kapitału społecznego: wzmocnienie udziału kapitału społecznego w rozwoju społecznogospodarczym Polski Cel operacyjny 1: Kształtowanie postaw sprzyjających kooperacji, kreatywności, komunikacji Cel operacyjny 2: Poprawa mechanizmów partycypacji społecznej i wpływu obywateli na życie publiczne Cel operacyjny 3: Usprawnienie procesów komunikacji społecznej oraz wymiany wiedzy

23 Analiza wymagań Wymagania definiują jakość edukacji. Można je analizować na kilku płaszczyznach: Poziomy spełniania wymagań Wnioski generalizujące dane opisujące wymaganie Dane dotyczące zagadnienia/pytania

24 Analiza wymagań (przykład) Dane dotyczące zagadnienia/pytania Niemal połowa ankietowanych uczniów ze szkół ponadgimnazjalnych, nieco mniej w gimnazjach i ponad 1/3 uczniów ze szkół podstawowych uznała, że w dniu realizacji badania nie otrzymała wskazówki od nauczyciela, która pomogłaby im się uczyć.

25

26 POLITYKA EDUKACYJNA Polityka to wynik negocjacji, nie deklaracje, ale implementowane rozwiązania, Wprowadzenie w życie ewaluacji powinno wzmocnić proces demokratycznych negocjacji, Polityki nie można prowadzić w oderwaniu od ludzi iinstytucji, których dotyczy (to proces negocjacji inspirowany też ewaluacją).

27 Ewaluacja (SEO): reakcje i zmiany Możliwość dialogu. Romantyczna (naiwne) podejście do dialogu w sytuacji dominacji i manipulacja. Mechanizmy wsparcia. Autonomia i akceptacja. Wolność i więzienie (Hargreaves, Shirley, 2009). Przeszkody. Strach, frustracja i brak refleksji ( Niewinne nauczanie, Brookfield 1995) Wymagania i ewaluacja: sprzeczne perspektywy. Szkoły miejscem budowy symulakrum (Baudrillard) Refleksyjne społeczności. Czy rzeczywiście jakość edukacji zależy od tego co dzieje się w szkole?

28 EDUKACJA W SPOŁECZEŃSTWIE KULTURA BIUROKRATYCZNEGO ZAGROŻENIA

29 SYSTEM EWALUACJI OŚWIATY: ELEMENTY

30 1. System polityczny: wola podejmujących decyzje, siła sprawcza MEN, interesy konkretnych polityków, interesy regionów. Główny cel okazać troskę 2. Organizacja (biurokracja, administracja): utrzymywanie status quo, pokazywanie własnej wartości, udowadnianie przydatności i istotności zadań. Główny cel jak najmniej zmian 3. Kultura organizacyjna (sektorowa): akceptacja kontroli, hierarchia, niechęć do zmiany, brak dialogu, nieumiejętność współpracy, strach, rywalizacja, symulowanie. Główny cel bezpieczeństwo.

31 3. Świadomość uczestników: cele ewaluacji, znajomość, wymagań, akceptacja wartości, gotowość do korzystania z efektów, przekonanie do słuszności. Główny cel mały wysiłek 4. Procedury: stosowane w środowisku o innych wartościach kreują fasadowość i symulowanie, ponieważ powstały, aby umożliwić dialog są podatne na manipulacje. Główny cel uzasadnienie poczucia własnej wartości 5. Aktorzy (eksperci, samorządowcy i inni): własne priorytety, brak świadomości i wiedzy o SEO, inne wizje. Główny cel kreowanie własnego wizerunku.

32 7. Sprzeczne założenia: rozliczalność i rozwój być może niemożliwe do zrealizowania w tym samym działaniu. Główny cel udowodnienie słuszności założeń. 8. Czynnik ludzki: wizytatorzy produkt instytucji/ systemu, trudny proces rozwoju, konieczność poważnych zmian, wyjątkowe obciążenia zadaniami, 16 % ocenianych zdecydowanie negatywnie. Główny cel wspierać zmiany ostrożnie, pokazać wartość. 9. Fetyszyzacja raportu: raport jako krynica mądrości i źródło wiedzy, raport jako wyrok lub beatyfikacja, raport jako wymówka. Główny cel dalej nie ma już nic do zrobienia (brak potrzeby zmiany).

33 Wnioski Wyniki ankiet po ewaluacji są pozytywne. Głosy krytyki związane są głównie z nakładem pracy. Trudno mówić o powszechności wykorzystywania wyników ewaluacji. Brak świadomości co do funkcji i wartości ewaluacji. Kultura organizacyjna nie służy atmosferze zaufania. Nawyki administracyjne nie przystają do wartości ewaluacji. Duże oczekiwania co do raportu (zamiast kultury ewaluacji widać oczekiwania, iż raporty dadzą odpowiedzi na wszystkie pytania i problemy).

34 Wnioski Koniecznym jest podjęcie różnych działań: uruchomienie publicznego dyskursu na temat priorytetów edukacyjnych w Polsce, wsparcie refleksji i budowania nawyku autoewaluacji w szkołach i placówkach, doskonalenie w zakresie analiz danych uzyskanych w ewaluacji oraz w planowaniu i podejmowaniu decyzji, demokratyzacja i zwiększenie autonomii dyrektorów i nauczycieli wraz z budowaniem systemu wsparcia, zaangażowanie instytucji i osób odpowiedzialnych za kreowanie kierunków rozwoju polskiej edukacji.

35 CZEKAJĄC NA OBYWATELI W EDUKACJI

36 Osobom zajmującym się edukacją potrzebny jest nowy język (polityczny i pedagogiczny). Trzeba ożywić relacje między demokracją, etyką i polityką, aby działania w edukacji rozumiane były jako polityczne, a te w polityce jako edukacyjne. Konieczne jest zrozumienie, że bardziej istotny jest język polityki i władzy niż język technologii. Edukacja to działanie moralne i polityczne pokazujące wizje życia społecznego, przyszłość jednostek i grup (H. Giroux).

37 Ustalić priorytety Zaangażowanie obywateli Elastyczność rozwiązań Nieustanne badania i refleksja Autonomia, otwartość na różnorodność Uczenie się irozwiązywanie problemów Życie jako uczące doświadczenie

38 Profesjonalista, Komu przydaje się ewaluacja? perfekcjonista metodyk i analityk Intelektualista, krytyczny obserwator Aktywista, zaangażowany obywatel