Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce Związek Pracodawców powstała 27 października 1999 roku i obecnie skupia kilkadziesiąt kluczowych

Transkrypt

1

2 Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce Związek Pracodawców powstała 27 października 1999 roku i obecnie skupia kilkadziesiąt kluczowych przedsiębiorstw z rynku finansowego w Polsce, w tym banki, doradców i pośredników finansowych, przedsiębiorstwa pożyczkowe, zarządzające informacją gospodarczą, wierzytelnościami, sprzedające produkty tzw. odwróconej hipoteki oraz przedsiębiorstwa z branży ubezpieczeniowej. Przedsiębiorstwa zrzeszone w KPF postanowiły reprezentować własne interesy w formule organizacji pracodawców, która ma prawo opiniować założenia i projekty aktów prawnych, jako partner społeczny w procesie legislacyjnym. KPF to Członek Rady Rozwoju Rynku Finansowego, powołanej do życia przez Ministra Finansów Rzeczpospolitej Polskiej oraz Członek EUROFINAS - federacji związków przedsiębiorstw finansowych (European Federation of Finance House Associations), zrzeszającej osiemnaście organizacji z krajów europejskich, reprezentujących ponad instytucji finansowych. KPF ma w swoim dorobku badawczym kilkadziesiąt raportów, koncentrując się merytorycznie na obszarze kredytu.

3

4 Opublikowany przez UOKiK raport na temat praktyk biznesowych firm, oferujących produkty tak zwanej odwróconej hipoteki w modelu sprzedażowym, zainspirował Konferencję Przedsiębiorstw Finansowych oraz jej Członków z tego segmentu usług finansowych do zebrania danych, które mogłyby posłużyć do systematycznego opisywania tego rynku. Zgodnie z intencją KPF, opracowanie, które właśnie oddajemy do Państwa rąk, będzie publikowane raz na kwartał, tak by można było analizować dane i budować obraz rozwoju tego segmentu rynku finansowego w Polsce. Przywołany już raport UOKiK niesie dwa podstawowe przesłania i wnioski. Po pierwsze, wprost konieczne jest doprowadzenie do pilnego wdrożenia do polskiego porządku prawnego dedykowanej temu segmentowi regulacji. Znakomita praca wykonana w tym względzie przez Ministerstwo Gospodarki, które przygotowało zaakceptowane przez Radę Ministrów założenia do nowej regulacji, nie powinna być zmarnowana. Warto zauważyć także, iż zarzuty UOKiK wobec niektórych podmiotów, zawarte w przywołanym raporcie wynikać mogą między innymi z faktu, iż przedsiębiorcy poszukiwali najlepszych z punktu widzenia rynkowego rozwiązań, zatem również najlepszych dla konsumentów, beneficjentów umów. To stąd, jak analizuje to raport UOKiK, przedsiębiorcy stosowali kilka podstaw prawnych do zbudowania produktu tzw. odwróconej hipoteki w modelu sprzedażowym, korzystając między innymi z przepisów prawa dożywocia, renty, ubezpieczeniowego i pożyczki. Co więcej, przepisy prawa i ich interpretacja są niezwykle trudną materią nie tylko dla konsumentów, tradycyjnie uznawanych za słabszą stronę kontraktów z przedsiębiorcami. Również dla przedsiębiorców jest to niezwykle trudna i skomplikowana materia. Należy jednak zauważyć, że nie do wszystkich podmiotów zgłoszone zostały zastrzeżenia, co potwierdza, że w obecnym otoczeniu prawnym produkt renty dożywotniej jest stosowany prawidłowo w oparciu o obowiązujące przepisy prawa, wykorzystując zabezpieczenia służące ochronie interesów konsumentów. Drugi i równie istotny jak pierwszy wniosek to ten, iż według UOKiK słaba pozycja konsumentów na tym rynku zasadniczo nie wynika z faktu, że skontrolowane spółki dopuściły się nieprawidłowości w stosowanych umowach i reklamach. Zakres i charakter tych naruszeń nie przekłada się jak dotąd na wadliwe wykonywania zawartych umów. Potwierdzają to badania przeprowadzone wśród beneficjentów umów tak zwanej odwróconej hipoteki przez sam Urząd, który zapytał o trzy kwestie: zadowolenie z podpisanej umowy, z wykonywania świadczeń i ze sprawowanej przez przedsiębiorców opieki nad beneficjentami. Odpowiedzi klientów były jednomyślne: ankietowani zgodnie wyrazili zadowolenie z podjętej decyzji o zawarciu umowy oraz z terminowości wypłacania świadczeń. Co więcej, spółki kontaktują się systematycznie z beneficjentami,

5 interesują się ich losem, organizują im czas wolny, pomagają w rozwiązywaniu bieżących problemów życia codziennego. Ta konstatacja (bardzo wysoka jakość świadczonych usług zapewniana beneficjentom przez oferujących produkty tzw. odwróconej hipoteki) dobrze rokuje, gdy spojrzymy na perspektywy rozwoju sektora po wejściu w życie nowych, dedykowanych temu segmentowi rynku, przepisów ustawowych. Zbudowany został bowiem duży potencjał zaufania pomiędzy instytucjami i jego klientami w dotychczasowej historii tego segmentu produktów finansowych, które to zaufanie nowe przepisy będą mogły dodatkowo silnie wzmocnić i utrwalić wizerunek tych firm, uznając je za instytucje zaufania publicznego.

6 Profesjonalny rynek hipoteki odwróconej w Polsce narodził się w roku Ta innowacyjna usługa, dedykowana osobom w wieku emerytalnym, wzorowana na rozwiązaniach obecnych w najbardziej rozwiniętych ekonomicznie krajach, od samego początku wzbudziła ogromne zainteresowanie zarówno potencjalnych klientów, mediów, ekonomistów jak i środowisk politycznych. Przez pierwsze pięć lat oferowania hipoteki odwróconej w modelu renty dożywotniej zainteresowanie skorzystaniem z tego rozwiązania wyraziło kilkanaście tysięcy osób, jednak na zawarcie umów zdecydowało się niespełna kilkuset Seniorów. Pomimo niszowości tej usługi, co jest charakterystyczne dla wszystkich krajów, w których hipoteka odwrócona jest dostępna, polemika w mediach i w parlamencie przybrała ogromny rozmiar. Na pierwszy rzut oka natężenie debaty publicznej mogłoby wydawać się nieadekwatnie duże w stosunku do wielkości rynku. Jednak analizując temat głębiej można stwierdzić, że potencjał profesjonalnie oferowanego świadczenia otrzymywanego w wyniku upłynniania kapitału zamrożonego w nieruchomości, jest warty szerokiej dyskusji z udziałem wszystkich środowisk. Stworzenie bezpiecznych warunków oferowania hipoteki odwróconej bezpiecznych zarówno dla Klientów jak i usługodawców, jest od kilku lat tematem starań zarówno funduszy hipotecznych reprezentowanych przez Konferencję Przedsiębiorstw Finansowanych, dziennikarzy, środowisk reprezentujących Seniorów jak i samych Seniorów. Z inicjatywy Ministerstw: Finansów i Gospodarki oraz Klubów Parlamentarnych, prace nad regulacjami prawnymi tworzącymi ujednolicone zasady oferowania usługi, objętej nadzorem, oferowanej przez odpowiednio przygotowane merytorycznie i kapitałowo przedsiębiorstwa nabrały tempa. Wszyscy mamy nadzieję, że nowe przepisy wejdą w życie najpóźniej do końca 2014 roku. Usługa hipoteki odwróconej rozwija się bardzo dynamicznie i w świetle zachodzących zmian demograficznych staje się niezbędnym elementem systemu emerytalnego. Oceniając pojawiające się nieuzasadnione wątpliwości co do jej bezpieczeństwa, korzyści finansowych i społecznych warto zwrócić uwagę na kilka niepodważalnych faktów. Według danych UOKiK osoby korzystające z usługi są zadowolone ze swojej decyzji, co potwierdzają badania i opinie klientów funduszy hipotecznych. W świetle nadchodzących zmian prawnych, które niewątpliwie uwiarygodnią i zwiększą zaufanie do tej usługi, można pokusić się o stwierdzenie, że wraz z rozwojem będzie ona zyskiwać sympatyków, a poszerzające się grono zadowolonych i dostatniej żyjących Seniorów będzie najlepszym dowodem na najwyższą jakość i standardy etyczne instytucji oferujących hipotekę odwróconą.

7 Liczba aktywnych umów, czyli saldo liczby umów, którymi na koniec 2013 roku administrowały fundusze, wyniosła 283 szt. Mimo, iż jest to względnie niewielka liczba w wartościach absolutnych, to warto zwrócić uwagę na kilka związanych z tą liczbą kwestii Jedną z nich jest to, iż dynamika zmian w liczbie aktywnych umów potwierdza, że rośnie zainteresowanie ofertą funduszy hipotecznych i zaufanie do niej ze strony beneficjentów. W związku jednak z tak zwaną niską bazą, ostrożnie należy podchodzić do wskaźników dynamiki, jakie ujawnia poniższy wykres. W ciągu dwóch analizowanych lat liczba umów wzrosła niemal trzykrotnie. Jej przyrost pomiędzy końcem roku 2011 i 2012 wyniósł 100 proc. (104 szt.), a pomiędzy rokiem 2012 i proc. (83 szt.). Ze względu na wysoki udział w rynku firm, Członków KPF, które jako pierwsze rozpoczęły budowanie tego rynku (najwcześniej rozpoczęły działalność), to właśnie ich praktyki biznesowe wyznaczyły standardy rynkowe. Rosnąca liczba umów w połączeniu z wnioskami z raportu UOKiK odnośnie oceny jakości wywiązywania się z umów przez fundusze, wskazuje na to, że to wysokie standardy praktyk biznesowych są jednym z bardzo istotnych czynników wzrostu liczby kontraktów, zawieranych przez fundusze.

8 Ankieta badawcza analizuje średni wiek klientów, z którymi zawierana jest umowa odwróconej hipoteki w modelu sprzedażowym. Najniższy średni wiek zanotowano na koniec IV kwartału 2013 roku jest to 75,2 roku. W latach 2011 i 2012 średnia ta oscylowała wokół 75,7-75,8 roku życia, by w I kwartale 2013 roku wzrosnąć do 76,1 roku. Był to jednocześnie najwyższy poziom średniej w analizowanym okresie. Od I kwartału 2013 roku średni wiek klientów nieznacznie spada. Ze względu na nadal stosunkowo niewielką liczbę zawartych kontraktów trudno z tego wyciągać dalej idące wnioski, aczkolwiek można postawić tezę o rosnącej dojrzałości sektora, który dobrze zarządza ryzykiem transakcyjnym oraz jego większej świadomości, co jest konsekwencją działań edukacyjnych prowadzonych przez uczestników rynku.

9 W całym analizowanym okresie średni metraż mieszkań, stanowiących przedmiot umowy o odwróconą hipotekę w modelu sprzedażowym, podlegał krótkookresowej, jak dotąd, tendencji wzrostowej. Na koniec 2011 roku średni metraż wynosił 42,33 m2, na koniec kolejnego roku wzrósł do 46,09, a na koniec 2013 roku osiągnął 46,23 m2. Może to uprawniać do postawienia tezy o tym, iż zawierane umowy z funduszami służą nie tylko do koniecznego uzupełnienia niedoborów budżetu domowego i pokrycia koniecznych wydatków, związanych z najpilniejszymi potrzebami życiowymi, ale także o zamiarze poprawy, co do zasady, jakości życia codziennego. Ta teza będzie weryfikowana wynikami kolejnych edycji przeprowadzanej ankiety.

10 Średnia wartość nieruchomości, będącej przedmiotem umów z funduszami, w okresie analizy podlegała systematycznemu obniżaniu. Należy uznać, iż jest to przede wszystkim efekt kryzysu na rynku nieruchomości, którego doświadczamy również w Polsce, i w jego efekcie obniżania się ich wartości rynkowej. Inną przyczyną efektu zmniejszania się wartości nieruchomości może być wzrost zainteresowania usługą funduszy również przez mieszkańców mniejszych miast niż wojewódzkie, w których wartość nieruchomości o porównywalnej powierzchni jest względnie niższa. Należy także przewidywać, iż ta tendencja zostanie zahamowana, o ile sytuacja na rynku nieruchomości ulegnie poprawie wraz z poprawą sytuacji ogólnogospodarczej. W takiej bowiem sytuacji tendencja w zakresie przeciętnej wartości nieruchomości podążać może za wskazaniami odnośnie średniej wielkości metrażu mieszkań, będących przedmiotem zawieranych z funduszami umów.

11 W całym analizowanym okresie systematycznie rosła łączna wartość zarządzanych przez fundusze nieruchomości. Porównanie danych za lata: 2011, 2012 i 2013 pokazuje wysoką dynamikę wzrostu salda wartości zarządzanych nieruchomości. Pomiędzy rokiem 2012 i 2011 wartość zarządzanych nieruchomości wzrosła o 108 proc., natomiast pomiędzy rokiem 2012 i 2013 wzrosła o 34 proc. Łączna zmiana wartości w ciągu dwóch analizowanych lat to 43,5 mln PLN, a jej przyrost w okresie 2011/2013 wyniósł 180 proc.

12 Interesującym może być fakt, iż dynamika wzrostu łącznej wartości wypłaconych świadczeń przez fundusze była wyższa, niż dynamika wzrostu wartości zarządzanych nieruchomości. Porównując dynamiki wzrostu 2012/2011 dla wartości nieruchomości oraz dla wartości wypłacanych świadczeń uzyskano odpowiednio poziom 208 proc. i 213 proc. W dynamikach wzrostu 2013/2011 obserwujemy znacznie większą różnicę. W przypadku wartości nieruchomości była to dynamika na poziomie 280 proc., podczas gdy dla wartości wypłacanych świadczeń wyniosła ona 412 proc. Te dane potwierdzają wnioski z raportu UOKiK na temat praktyk biznesowych podmiotów, oferujących produkty tak zwanej odwróconej hipoteki, który na podstawie badań satysfakcji, przeprowadzonej w gronie klientów Funduszy, stwierdził jednoznacznie pozytywne ich opinie na temat współpracy i jakości wywiązywania się z zobowiązań umownych wobec nich przez Fundusze.

13 Najwięcej, spośród zarządzanych przez badane fundusze nieruchomości, na koniec IV kwartału 2013 roku znajdowało się w województwie mazowieckim stanowiły one niemal 30 proc. wszystkich nieruchomości. W drugiej kolejności były województwa dolnośląskie i pomorskie, z udziałem w łącznej liczbie nieruchomości na poziomie odpowiednio 13,8 proc. i 13,1 proc. Co dziesiąta nieruchomość zarządzana przez fundusze mieściła się w województwie śląskim, a w wielkopolskim i małopolskim było to około 6-7 proc. nieruchomości. Najmniej nieruchomości zarządzanych przez fundusze znajdowało się w województwie podlaskim i podkarpackim było to zaledwie 0,7 proc. spośród wszystkich nieruchomości. Rozkład geograficzny, stworzony w oparciu o liczbę zarządzanych nieruchomości, przedstawiony został na poniższym rysunku.

14

15