Ochrona niedźwiedzia brunatnego

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Ochrona niedźwiedzia brunatnego"

Transkrypt

1 Warsztaty Ochrona niedźwiedzia brunatnego Tomasz Zwijacz-Kozica Tatrzański Park Narodowy, Tatrzańska Fundacja dla Niedźwiedzi Carpathian Brown Bear Project Hoczew, października 2013 r.

2 SYSTEMATYKA Gromada ssaki Podgromada ssaki żyworodne Szczep łożyskowce (kotowate) Rząd drapieżne Podrząd psokształtne (psowate) Rodzina - niedźwiedziowate

3 Drzewo filogenetyczne rodzaju niedźwiedź (Krause i in. 2008)

4 Wygląd zewnętrzny Charakterystyczny garb

5

6 Czy to jest ten sam osobnik?

7 Czy młode są w tym samym wieku?

8 Biały kołnierz czy białe misie?

9 Występowanie niedźwiedzi na świecie

10 Występowanie w Europie Historyczny (jasnoszary) i aktualny (ciemnoszary) zasięg niedźwiedzi w Europie (Servheen i in )

11 Występowanie w Europie Karpaty

12 Występowanie w Europie Słowacja Zagęszczenie populacji niedźwiedzi brunatnych na Słowacji w 2008 roku, na terenie obwodów łowieckich (Koreň i in. 2011). Obwody bez niedźwiedzi kolorem biały, obwody o największym zagęszczeniu kolorem ciemno szarym.

13 Występowanie w Polsce Występowanie niedźwiedzi Polska (Jakubiec 2001, dane własne) Słowacja (Rigg, Adamec 2006) Ukraina (Shkvyria i in. 2010)

14 Występowanie niedźwiedzi brunatnych w Polsce (wg. Jakubiec 2008, raport dla Komisji Europejskiej) Występowanie w Polsce

15 Obserwacje niedźwiedzi brunatnych w polskich Karpatach w latach (na potrzeby projektu programu ochrony, Selva i in. 2012)

16 Występowanie w Polsce Możliwości rozszerzenia zasięgu Model predyktywny jakości siedlisk dla niedźwiedzia brunatnego w Polsce i na Słowacji (Fernández i in. 2012). A występowanie, B- rozród. Zielony reprezentuje obszary z niskim prawdopodobieństwem (p< 0.5), czerwony obszary z wysokim prawdopodobieństwem (p> 0.5)

17 Niska rozrodczość Najważniejsze dla ochrony gatunku cechy behawioru niedźwiedzi Wysoka śmiertelność młodocianych osobników (poród zimą, dzieciobójstwo) Niskie tempo reprodukcji Rozległe areały osobnicze / duże wymagania przestrzenne Oportunizm w zdobywaniu pokarmu przy dużej zdolności do uczenia się i zapamiętywania Skłonność do sytuacji konfliktowych

18 Rozród Okres godowy od końca maja do początku lipca rodzą się w gawrze między styczniem a marcem po 6-8 miesięcznej ciąży (przedłużonej) młode po urodzeniu ważą g po dniach życia otwierają oczy w momencie wyjścia z gawry ważą ok. 10 kg przez 3-4 miesiące żywią się tylko mlekiem matki (do 1,5-2,5 roku) przez dwa lata matka opiekuje się potomstwem okres reprodukcyjny u samic trwa od 3 do 29 roku życia

19 Wymagania siedliskowe i wielkości areałów niedźwiedzia Zajmuje różnorodne typy środowisk: obszary tundrowe, nizinne i górskie lasy iglaste, mieszane i liściaste, obszary podmokłe, alpejskie, stepowe, a nawet pustynne. Prześladowanie ze strony człowieka spowodowało, że zasięg ten został ograniczony do terenów najsłabiej zaludnionych, w znacznym stopniu zalesionych i trudnodostępnych. Trzy podstawowe komponenty - pożywienie, schronienie i miejsca zimowania mogą być wyraźnie rozdzielone przestrzennie

20 Areały osobnicze Znaczne różnice pomiędzy populacjami i duża zmienność w populacji. W Ameryce Północnej największe areały stwierdzono na Terytoriach Północno-Zachodnich Kanady (8171 km 2 dla samców i 2434 km 2 dla samic), a najmniejsze na Wyspie Admiralicji (115 km 2 dla samców i 24 km 2 dla samic). W Europie areały samców wynoszą od 128 km 2 w Chorwacji do 1600 km 2 w środkowej Szwecji, a dla samic odpowiednio od 58 km 2 do 225 km 2. Migrujące młode samce mogą mieć areały do km 2. METODY nie zawsze porównywalne!!!!

21 No. of positions Areały osobnicze Telemetria w Tatrach MCP [km 2 ] Female - VHF Male - VHF Female - GPS/GSM/VHF Male - GPS/GSM/VHF Male - GPS/GSM/VHF May-02 May-03 May-04 May-05 May-06 May-07 May-08

22 Areały osobnicze Telemetria w Tatrach

23 Areały osobnicze Telemetria w Tatrach

24 Areały osobnicze Genetyka w Tatrach ( )

25 Areały osobnicze Telemetria w Bieszczadach Przykładowe areały niedźwiedzi wyposażonych w obroże z nadajnikiem GPS na tle granic nadleśnictw i parków narodowych oraz pól siatki atlasowej (Instytut Ochrony Przyrody PAN, Selva i in. 2012). Czarny km 2 (8 mies.), Solina km 2 (7 mies.)

26 Areały osobnicze Genetyka w Bieszczadach

27 Liczebność

28 Liczebność Ad. 2010, na podstawie badań genetycznych (Selva i in. 2012)

29 Pokarm i sposób odżywiania się Niedźwiedzie brunatne są wszystkożerne. Skład ich diety zmienia się w zależności od dostępności pokarmu i pory roku. W biogeograficznej skali, skład ten zależy od położenia (długość i szerokość geograficzna oraz wysokość nad poziomem morza) i warunków środowiska (temperatura i pokrywa śnieżna).

30 Pokarm i sposób odżywiania się Udział siedmiu rodzajów pokarmu w diecie niedźwiedzi (na podstawie względnej biomasy) w różnych regionach biogeograficznych (Bojarska i Selva 2011)

31 Pokarm i sposób odżywiania się

32 Tropy

33 Tropy

34 Tropy Możliwość pomyłki z borsukiem (fot. archiw. CBBP)

35 Miejsca żerowania

36 Inne pozostawiane w terenie ślady odchody

37 Inne pozostawiane w terenie ślady znakowane drzewa

38 Inne pozostawiane w terenie ślady Mogiły

39 Inne pozostawiane w terenie ślady gawry

40 Problemy dla ludzi powodowane przez niedźwiedzie Szkody gospodarcze Pasieki Zwierzęta gospodarskie (owce, świnie, kozy, króliki, konie, bydło) Sady owocowe i ogrody (jabłka, śliwki, czereśnie) Uprawy rolne (owies, kukurydza) Urządzenia techniczne (samochody, ogrodzenia, drzwi i okna) Inne sytuacje konfliktowe Odpady komunalne Wypadki komunikacyjne Ataki na ludzi (grzybiarze, zbieracze poroży, zbieracze runa, turyści) Korzystanie z naturalnych źródeł pokarmu w bliskiej obecności ludzi

41 Problemy dla ludzi Szkody gospodarcze Lata Czas wystąpienia szkody Kwota odszkodowania (zł) Rodzaj i liczba szkód Owce Roje pszczół / ule Króliki 2003 V uli + 9 rodzin IV - VI VIII VII Szkody w latach w obszarze występowania niedźwiedzia województwie śląskim (Selva i in. 2012)

42 Problemy dla ludzi Szkody gospodarcze Lata Czas wystąpienia szkody Kwota odszkodowania (zł) Rodzaj i liczba szkód Kozy Owce Roje pszczół / ule Króliki Inne 2003 IV - VI III - V IV - IX ule + 4 rodziny IV - X kg cukru 2009 IV - V IV Szkody w latach w obszarze występowania niedźwiedzia województwie małopolskim (Selva i in. 2012)

43 Problemy dla ludzi Szkody gospodarcze Lata Czas wystąpieni a szkody Kwota odszkodowania (zł) Rodzaj i liczba szkód Bydło Kozy Owce Roje pszczół / ule 2003 IV VII - X IV - VII III - IX I - X II - XII II - XII Szkody w latach w obszarze występowania niedźwiedzia województwie podkarpackim (Selva i in. 2012)

44 Problemy dla ludzi Szkody gospodarcze N szkód w pasiekach N zniszczonych uli Rok Liczba szkód w pasiekach i liczba zniszczonych uli w województwie podkarpackim w latach (dane Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Rzeszowie)

45 Problemy dla ludzi Szkody gospodarcze

46 Ataki niedźwiedzi na ludzi zakończone: zranieniem śmiercią wypadkiem podczas ucieczki

47 Przypadki ataków i spotkań niedźwiedzi w Bieszczadach z ostatnich lat ( okolice Średniej Wsi. Mieszkaniec Żerdenki spotkał w lesie niewielkiego niedźwiedzia, którego wagę oszacowano na ok. 60 kg. Mężczyzna w panice próbował uciec na drzewo, skąd spadł doznając urazu kręgosłupa niedźwiedź poranił 60 letniego grzybiarza w okolicach Żerdenki. Ranny - mimo licznych obrażeń - doszedł do domu o własnych siłach, skąd zabrano go do szpitala w Lesku zaatakowany został poszukiwacz poroży, który wraz z synem znajdował się w lesie, na terenie leśnictwa Tworylczyk, ok. 300m od stokówki. 54 letni mężczyzna trafił do szpitala w Sanoku z licznymi obrażeniami (rany szarpane, złamany obojczyk). Niedźwiedzia odpędził krzykiem syn poszkodowanego, następnie zawiózł ojca do Sękowca, skąd śmigłowcem LPR został on zabrany do szpitala. Po tropach leśnicy określili, iż była to duża niedźwiedzica a atak/obrona miał miejsce poza oznakowaną ostoją zwierzyny, na ścieżce leśnej - a zatem w miejscu, gdzie o takiego zdarzenia nie powinno dojść (niedźwiedzie unikają ludzkich ścieżek).

48

49 Dlaczego niedźwiedzie zbliżają się do ludzi? Poszukiwanie pokarmu? Migracje na nowe tereny? Habituacja, oswajanie, przyzwyczajanie? Unikanie osobników dominujących?

50 Unikanie osobników dominujących?

51 Czy niedźwiedzie ulegają synantropizacji? Synantropizacja Kolonizują antropogeniczne wyspy, czasem pojawiając się w naturalnym otoczeniu Na poziomie populacji Uzależnienie się od ludzi przynosi zwierzętom długofalowe korzyści Wbrew (lub mimo) woli człowieka Niedźwiedzie Czasem pojawiają się w antropogenicznych wyspach, głównie żyjąc w naturalnym otoczeniu Pojedyncze osobniki Osobniki zsynantropizowane są eliminowane z populacji Celowe dokarmianie = oswajanie Problemy z nomenklaturą food conditioned bears (niedźwiedzie uwarunkowane na pokarm), habituated bears (niedźwiedzie niepłochliwe lub oswojone), nuisance bears (niedźwiedzie naprzykrzające się, natarczywe, nękające), problem bears (niedźwiedzie problemowe).

52 Główne zagrożenia dla gatunku Wg raportu dla KE (2012) ranga H, M, L B02.02 wycinka lasu B07 Inne rodzaje praktyk leśnych, nie wymienione powyżej D01 Drogi, ścieżki i drogi kolejowe D05 Usprawniony dostęp do obszaru E01 Tereny zurbanizowane, tereny zamieszkane E03.01 pozbywanie się odpadów z gospodarstw domowych / obiektów rekreacyjnych E04.01 Obiekty, budynki rolnicze stanowiące element krajobrazu F kolekcjonowanie (zbieranie poroży jeleni) F chwytanie, trucie, kłusownictwo F04.02 zbieractwo grzybów, porostów, jagód itp.)

53 Główne zagrożenia dla gatunku Wg raportu dla KE (2012) ranga H, M, L G01 Sporty i różne formy czynnego wypoczynku rekreacji, uprawiane w plenerze G02 Infrastruktura sportowa i rekreacyjna J zmniejszenie dostępności zwierzyny łownej (w tym padliny) J03.02 antropogeniczne zmniejszenie spójności siedlisk M02.02 desynchronizacja procesów XO Zagrożenia i naciski spoza terytorium państwa członkowskiego XE Zagrożenia i naciski spoza terytorium UE

54 Cele ochrony Właściwy stan ochrony Favourable Conservation Status Jest ogólnie zdefiniowany w artykule 1 Dyrektywy Siedliskowej. Stan ochrony gatunku jest uznany za właściwy, jeśli: dane na temat dynamiki populacji tego gatunku wskazują, że gatunek jest trwałym elementem swojego siedliska, naturalny zasięg gatunku nie zmniejsza się ani nie ulegnie zmniejszeniu w dającej się przewidzieć przyszłości, istnieje i prawdopodobnie nadal będzie istniało odpowiednio duże siedlisko dla utrzymania się populacji tego gatunku.

55 Recenzowany przez ekspertów Zaprezentowany w listopadzie 2011 Okres zgłaszania uwag i komentarzy Nowa wersja w marcu 2012 Proces konsultacji wewnątrz i międzyresortowych KOŃCA NIE WIDAĆ!!!

56 Cele ochrony PROGRAM OCHRONY NIEDŹWIEDZIA BRUNATNEGO W POLSCE (Projekt), Selva i in Utrzymanie żywotnej i naturalnej populacji niedźwiedzia brunatnego i jego siedlisk we właściwym stanie ochrony i koegzystencji z ludźmi 1. Zachowanie siedlisk niedźwiedzia i ich odpowiedniej jakości. 2. Zapobieganie, reagowanie i rozwiązywanie wszystkich rodzajów sytuacji konfliktowych na linii człowiek-niedźwiedź. 3. Unikanie habituacji i warunkowania pokarmem. 4. Minimalizacja szkód powodowanych przez niedźwiedzie w pasiekach. 5. Ochrona i poprawa łączności pomiędzy dwoma obszarami reprodukcyjnymi zachodniej i wschodniej części populacji w polskiej części Karpat. 6. Utrzymanie stabilnej i ciągłej populacji wzdłuż zachodnich Karpat aż po Bieszczady, we współpracy ze Słowacją i Ukrainą. 7. Kontrola i obniżenie śmiertelności niedźwiedzi spowodowanej czynnikami antropogenicznymi. 8. Wprowadzenie jednolitego i spójnego programu monitoringu oraz utworzenie rzetelnego i dostępnego Banku Danych o populacji niedźwiedzia.

57 Cele ochrony PROGRAM OCHRONY NIEDŹWIEDZIA BRUNATNEGO W POLSCE (Projekt), Selva i in Utrzymanie żywotnej i naturalnej populacji niedźwiedzia brunatnego i jego siedlisk we właściwym stanie ochrony i koegzystencji z ludźmi 9. Promocja skoordynowanych działań ochrony populacji i przepływu informacji pomiędzy zaangażowanymi sektorami. 10. Podniesienie poziomu naukowej i powszechnej wiedzy na temat gatunku w Polsce. 11. Bieżące informowanie społeczeństwa poprzez udostępnianie danych z monitoringu oraz raportów rocznych. 12. Ustanowienie stałej i ścisłej współpracy ze Słowacją i Ukrainą oraz zwiększenie współpracy międzynarodowej. 13. Podniesienie świadomości i poziomu partycypacji społeczeństwa w kwestiach dotyczących niedźwiedzia brunatnego i monitoringu. 14. Poprawa warunków życia niedźwiedzi w niewoli. 15. Promocja edukacji ekologicznej we wszystkich sektorach społecznych. 16. Zagwarantowanie właściwego wdrożenia istniejących przepisów i rzeczywista ochrona niedźwiedzi i ich siedlisk.

58 Metody ochrony czynnej i biernej Ścisła ochrona Gatunek objęty zakazem fotografowania, filmowania i obserwacji mogących powodować płoszenie lub niepokojenie Gatunek wymagający ochrony czynnej (nie sprecyzowano o co chodzi) Ochrona strefowa w promieniu do 500 m od gawry od 1 listopada do 30 kwietnia strefę może ustalać i likwidować, w drodze decyzji administracyjnej regionalny dyrektor ochrony środowiska, który także prowadzi rejestr takich stref. Granice stref ochrony oznacza się tablicami z napisem ostoja zwierząt i informacją osobom nieupoważnionym wstęp wzbroniony Odszkodowania za szkody (w pasiekach, w pogłowiu zwierząt gospodarskich oraz w uprawach rolnych)

59 Projekty dotyczące ochrony niedźwiedzi Nie musimy odkrywać Ameryki!!!

60 Projekty dotyczące ochrony niedźwiedzi Grupy robocze (prace studyjne i planistyczne) Komisje ds. Zarządzania Populacją Niedźwiedzia Brunatnego i ds. Dużych Drapieżnych w Chorwacji, Bear Working Group w Hiszpanii, Interagency Grizzly Bear Committee w USA Grupy Interwencyjne ds. Niedźwiedzi (doraźne działania), m.in. w: Austria Chorwacja Rumunia.

61 Interwencje Sytuacja Interwencja Zachowanie niedźwiedzia Zalecane działanie Naturalna, brak zagrożenia Kryzysowa, wymaga uwagi Nie zaleca się dodatkowych działań Niska Przy przypadkowym spotkaniu z człowiekiem natychmiast ucieka Przy przypadkowym spotkaniu z człowiekiem staje na tylnych nogach Wyrządza szkody gospodarcze z dala od osiedli ludzkich Regularnie podchodzi w pobliże osiedli ludzkich Zaskoczony pozoruje atak Sprowokowany pozoruje atak Toleruje obserwatora w niewielkiej odległości, nie ucieka Poszukuje pokarmu lub wyrządza szkody w osiedlach ludzkich Nie zaleca się dodatkowych działań Nie zaleca się dodatkowych działań Przeciwdziałanie szkodom (np. grodzenie pastuchem elektrycznym) Intensyfikacja monitoringu Intensyfikacja monitoringu (odstraszanie) Intensyfikacja monitoringu (odstraszanie) Intensyfikacja monitoringu odstraszanie Intensyfikacja monitoringu odstraszanie, przeciwdziałanie szkodom Länderübergreifende Koordinierungsstelle für Bärenfragen 2005, zmodyfikowane

62 Interwencje Sytuacja Interwencja Zachowanie niedźwiedzia Zalecane działanie Niebezpieczna Bardzo groźna Pilna Bardzo pilna Broni zdobytego pokarmu atakując ludzi Wchodzi do zagród w pobliżu osad ludzkich Regularnie odwiedza osady ludzkie Niebezpieczny niedźwiedź, nie dający się odstraszyć Próbuje wejść do zamieszkanych budynków Podąża za ludźmi Nie sprowokowany zachowuje się agresywnie Intensyfikacja monitoringu (odstraszanie) Intensyfikacja monitoringu odstraszanie Intensyfikacja monitoringu odstraszanie Intensyfikacja monitoringu eliminacja Intensyfikacja monitoringu odstraszanie, eliminacja Intensyfikacja monitoringu (odstraszanie, eliminacja) Intensyfikacja monitoringu eliminacja Länderübergreifende Koordinierungsstelle für Bärenfragen 2005, zmodyfikowane

63 Projekty dotyczące ochrony niedźwiedzi Tatrzański Park Narodowy historia 1979/1980 Kuba Kondracki świadomie dokarmiany, oswojony, postulaty wywiezienia w odległe rejony, zdycha postrzelony przez spanikowanego strażnika 1987/1991 Magda z Roztoki dokarmiana, zsynantropizowana, pierwsze próby warunkowania awersyjnego (petardy, kule gumowe), odłów i wywiezienie do ZOO Wnioski po Magdzie po pierwsze prewencja uporządkowanie gospodarki odpadkami, niedźwiedzioodporne kontenery, pastuchy elektryczne 1998/2004 Kaśka/Pięćsetka: 2001 pierwszy odłów (1,5 roczny młody) i zakolczykowanie 2002 odłów i telemetria (VHF) 2000/2010 Siwa problemy z niesubordynowanymi turystami

64 Projekty dotyczące ochrony niedźwiedzi Tatrzański Park Narodowy Praktyka obecna Permanentna edukacja Zabezpieczenie pastuchem elektrycznym obiektów na terenie parku i w miarę potrzeb w jego sąsiedztwie Brak koszy na śmieci na szlakach, bieżące sprzątanie szlaków Odstraszanie osobników podchodzących do obiektów i nie wykazujących oznak płochliwości (kule gumowe) Współpraca ze słowackimi służbami ochrony przyrody

65

66 WWF Ochrona gatunkowa rysia, wilka i niedźwiedzia w Polsce - projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Norweskiego Mechanizmu Finansowego realizowany od grudnia 2008 do kwietnia 2012 roku pl_0349.pdf

67 WWF Ochrona gatunkowa rysia, wilka i niedźwiedzia w Polsce - projekt finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Norweskiego Mechanizmu Finansowego realizowany od grudnia 2008 do kwietnia 2012 roku pl_0349.pdf

68 WWF Ochrona niedźwiedzia brunatnego Ursus arctos w polskiej części Karpat - współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Początek listopad Projekt w toku. WWF pomaga przetrwać niedźwiedziom żyjącym w Polsce. Prowadzimy działania mające na celu zabezpieczenie miejsc zdobywania pokarmu i zimowania niedźwiedzi. Staramy się zapobiegać sytuacjom konfliktowym. Urozmaicamy dietę niedźwiedzi w owoce z dzikich sadów i rozdajemy pszczelarzom sprzęt do zabezpieczenia pasiek. Informujemy i edukujemy turystów, bo od zachowania człowieka na górskim szlaku coraz bardziej zależy przyszłość niedźwiedzi

69 IOP PAN Projekt badawczy nr N N : Wpływ dokarmiania ssaków kopytnych na niedźwiedzie brunatne: reakcja na poziomie osobniczym, populacyjnym i zespołu Czas realizacji: Wyniki w opracowywaniu. Wstępne wyniki (Selva i in. niepublikowane): zinwentaryzowanych miejsc dokarmiania - Znaczna część karmy jest spasana przez gatunki nie łowne (w tym niedźwiedzie) - Karma dla zwierzyny łownej stanowi aż 1/3 diety niedźwiedzi (na podstawie próby 1100 odchodów zebranych w latach ) wpływ na behawior - W pobliżu miejsc dokarmiania dwukrotnie wzrasta ryzyko zniszczenia lęgów ptaków gniazdujących na ziemi (kuraki)

1354 Niedźwiedź Ursus arctos

1354 Niedźwiedź Ursus arctos 1354 Niedźwiedź Ursus arctos Liczba i lokalizacja obszarów monitoringowych Gatunek występuje wyłącznie w regionie alpejskim. Prowadzony od roku 1982 monitoring gatunku obejmuje cały zasięg jego występowania,

Bardziej szczegółowo

Założenia i efekty projektu Ochrona gatunkowa rysia, wilka i niedźwiedzia w Polsce Stefan Jakimiuk, Natalia Kryt WWF Polska Warszawa, 1.10.

Założenia i efekty projektu Ochrona gatunkowa rysia, wilka i niedźwiedzia w Polsce Stefan Jakimiuk, Natalia Kryt WWF Polska Warszawa, 1.10. Założenia i efekty projektu Ochrona gatunkowa rysia, wilka i niedźwiedzia w Polsce Stefan Jakimiuk, Natalia Kryt WWF Polska Warszawa, 1.10.2014 Projekt realizowany przy wsparciu ze środków Norweskiego

Bardziej szczegółowo

Znaczenie monitoringu populacji ssaków kopytnych w ochronie dużych drapieżników

Znaczenie monitoringu populacji ssaków kopytnych w ochronie dużych drapieżników Znaczenie monitoringu populacji ssaków kopytnych w ochronie dużych drapieżników Krzysztof Schmidt Instytut Biologii Ssaków PAN, Białowieża Duże ssaki drapieżne występujące w Polsce Fot. H. Schmidt Fot.

Bardziej szczegółowo

Polskie niedźwiedzie są zagrożone!

Polskie niedźwiedzie są zagrożone! Polskie niedźwiedzie są zagrożone! WWF -Canon / SANCHEZ & LOPE WWF -Canon / Cat HOLLOWAY Niedźwiedź brunatny (Ursus arctos) to największy polski drapieżnik. W Polsce żyje ich około 90. Występują w Karpatach,

Bardziej szczegółowo

Sytuacja Miejsce obserwacji wilków Wygląd i zachowanie wilka Zalecane działanie

Sytuacja Miejsce obserwacji wilków Wygląd i zachowanie wilka Zalecane działanie Procedura postępowania w sytuacjach konfliktowych człowiek-wilk Załącznik nr 2 (opracowane na podstawie: Nowak S., Mysłajek R. W., Okarma H., Śmietana W, 2005, Analiza dotychczasowych rodzajów i rozmiaru

Bardziej szczegółowo

PROGRAM OCHRONY NIEDŹWIEDZIA BRUNATNEGO W POLSCE

PROGRAM OCHRONY NIEDŹWIEDZIA BRUNATNEGO W POLSCE PROGRAM OCHRONY NIEDŹWIEDZIA BRUNATNEGO W POLSCE Nuria Selva, Tomasz Zwijacz-Kozica, Agnieszka Sergiel, Agnieszka Olszańska, Filip Zięba SGGW, 29 listopad 2011 Fot. Adam Wajrak Współpraca: Michał Bednarski

Bardziej szczegółowo

Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Informacja na temat wdrażania rekomendacji 137 (2008) w zakresie zarządzania populacjami dużych drapieżników

Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Informacja na temat wdrażania rekomendacji 137 (2008) w zakresie zarządzania populacjami dużych drapieżników Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Informacja na temat wdrażania rekomendacji 137 (2008) w zakresie zarządzania populacjami dużych drapieżników Warszawa, 2011 rok Poniższy raport został opracowany

Bardziej szczegółowo

ZNACZENIE ŻUBRÓW ZACHODNIOPOMORSICH DLA CAŁEJ POPULACJI ŻUBRÓW

ZNACZENIE ŻUBRÓW ZACHODNIOPOMORSICH DLA CAŁEJ POPULACJI ŻUBRÓW ZNACZENIE ŻUBRÓW ZACHODNIOPOMORSICH DLA CAŁEJ POPULACJI ŻUBRÓW Populacja żyjąca w Polsce północno-zachodniej o liczebności 110 osobników - to wielkość minimalna, uznawana za gwarantującą stabilne funkcjonowanie

Bardziej szczegółowo

Best for Biodiversity

Best for Biodiversity W tym miejscu realizowany jest projekt LIFE + Ochrona różnorodności biologicznej na obszarach leśnych, w tym w ramach sieci Natura 2000 promocja najlepszych praktyk Best for Biodiversity NAJLEPSZE PRAKTYKI

Bardziej szczegółowo

Aktywna ochrona populacji nizinnej rysia w Polsce

Aktywna ochrona populacji nizinnej rysia w Polsce Aktywna ochrona populacji nizinnej rysia w Polsce Stefan Jakimiuk, WWF Polska Grudziądz, 9 maja 2014 r. Fot. Archiwum WWF 13 May 2014-1 Zaangażowanie WWF Polska w działania na rzecz ochrony rysia Głównie

Bardziej szczegółowo

Europejskie i polskie prawo ochrony

Europejskie i polskie prawo ochrony Europejskie i polskie prawo ochrony przyrody wobec lasów Warsztaty Udział społeczny w zarządzaniu cennymi przyrodniczo lasami Izabelin 20-21 lutego 2015 Wymagania dyrektywy siedliskowej Natura 2000 zakaz

Bardziej szczegółowo

Inwentaryzacja i monitoring populacji wilka w województwie zachodnio-pomorskim. Borowik T., Jędrzejewski W., Nowak S.

Inwentaryzacja i monitoring populacji wilka w województwie zachodnio-pomorskim. Borowik T., Jędrzejewski W., Nowak S. Inwentaryzacja i monitoring populacji wilka w województwie zachodnio-pomorskim Borowik T., Jędrzejewski W., Nowak S. Terytoria wilczych watah w Puszczy Białowieskiej (jesień-zima 1997/98) Rozmieszczenie

Bardziej szczegółowo

Aspekty prawne ochrony wilka

Aspekty prawne ochrony wilka Aspekty prawne ochrony wilka Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Departament Zarządzania Zasobami Przyrody Warszawa, dnia 31 października 2018 r. Warsztaty dotyczące potencjalnych sytuacji konfliktowych

Bardziej szczegółowo

Projekt Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne

Projekt Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne Projekt Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ

Bardziej szczegółowo

ŻUBR W BIESZCZADACH JAKO PRZYKŁAD UDANEJ RESTYTUCJI

ŻUBR W BIESZCZADACH JAKO PRZYKŁAD UDANEJ RESTYTUCJI JAKO PRZYKŁAD UDANEJ RESTYTUCJI Maciej Januszczak Stacja Badawcza Fauny Karpat MiIZ PAN Ustrzyki Dolne Warsztaty realizowane są w ramach projektu Ochrona żubrów in situ w województwie zachodniopomorskim

Bardziej szczegółowo

Postępowanie z zuchwałymi wilkami

Postępowanie z zuchwałymi wilkami Stanowiska dotyczące zarządzania Large Carnivore Initiative for Europe (LCIE) Stanowiska dotyczące zarządzania mają na celu dostarczenie zwięzłych wytycznych, traktowanych przez LCIE jako dobre praktyki

Bardziej szczegółowo

Szkody powodowane przez wilki i sposoby zapobiegania im

Szkody powodowane przez wilki i sposoby zapobiegania im Szkody powodowane przez wilki i sposoby zapobiegania im Jakub Romanowski Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Departament Zarządzania Zasobami Przyrody FORUM DYSKUSYJNE O WILKU MOWA Sękocin Stary, 18.06.2019

Bardziej szczegółowo

Polityka Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska wobec inwestycji infrastrukturalnych

Polityka Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska wobec inwestycji infrastrukturalnych Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie Maria Mellin Polityka Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska wobec inwestycji infrastrukturalnych Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie

Bardziej szczegółowo

Ocena obecnego systemu ochrony gatunku i koncepcje zarządzania populacją bobra w Polsce

Ocena obecnego systemu ochrony gatunku i koncepcje zarządzania populacją bobra w Polsce Ocena obecnego systemu ochrony gatunku i koncepcje zarządzania populacją bobra w Polsce Departament Ochrony Przyrody Ochrona prawna - bóbr europejski Konwencja Berneńska - umieszczony w III załączniku,

Bardziej szczegółowo

Wilk w Polsce: sytuacja gatunku i strategia ochrony

Wilk w Polsce: sytuacja gatunku i strategia ochrony Wilk w Polsce: sytuacja gatunku i strategia ochrony Henryk Okarma Instytut Ochrony Przyrody PAN fot. Andrzej Adamczewski Status prawny gatunku Dyrektywa Siedliskowa 1. Wilk znajduje się w załączniku II

Bardziej szczegółowo

Rodzaj i wielkość szkód powodowanych przez żubry w uprawach rolnych i leśnych

Rodzaj i wielkość szkód powodowanych przez żubry w uprawach rolnych i leśnych Rodzaj i wielkość szkód powodowanych przez żubry w uprawach rolnych i leśnych Wanda Olech, Maria Sobczuk Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt SGGW Olsztyn 24 listopada 2017 ŻUBR największy lądowy

Bardziej szczegółowo

Najlepsze praktyki w zakresie ochrony wilka, niedźwiedzia i rysia

Najlepsze praktyki w zakresie ochrony wilka, niedźwiedzia i rysia Najlepsze praktyki w zakresie ochrony wilka, niedźwiedzia i rysia Prowadzący dr inż. Tomasz Kałamarz Hoczew 17-18.10.2013 r. Ryś (Felis lynx L. 1758) Fot. R. Maczyszyn Ryś jest gatunkiem, który stanowi

Bardziej szczegółowo

Odpowiedź na uwagi do projektu programu ochrony niedźwiedzia - Klub Przyrodników

Odpowiedź na uwagi do projektu programu ochrony niedźwiedzia - Klub Przyrodników Odpowiedź na uwagi do projektu programu ochrony niedźwiedzia - Klub Przyrodników W związku z udostępnionym przez Państwa projektem Programu ochrony niedźwiedzia (Selva i in., wersja z 28.11.2011), uprzejmie

Bardziej szczegółowo

Monitoring ssaków kopytnych oraz drapieżników w Bieszczadzkim Parku Narodowym i otulinie

Monitoring ssaków kopytnych oraz drapieżników w Bieszczadzkim Parku Narodowym i otulinie Monitoring ssaków kopytnych oraz drapieżników w Bieszczadzkim Parku Narodowym i otulinie Ustrzyki Górne, 23.01.2015 Przedmioty monitoringu Kopytne baza żerowa drapieżników: Drapieżniki: - żubr - jeleń

Bardziej szczegółowo

Stan populacji wilka (Canis lupus) w Polsce

Stan populacji wilka (Canis lupus) w Polsce Pilotażowy monitoring wilka i rysia w Polsce realizowany w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska Stan populacji wilka (Canis lupus) w Polsce Roman Gula Katarzyna Bojarska Jörn Theuerkauf Wiesław Król

Bardziej szczegółowo

Katarzyna Dąbrowska, Marcin Bukowski

Katarzyna Dąbrowska, Marcin Bukowski Katarzyna Dąbrowska, Marcin Bukowski Co to jest GIS? Źródła danych GIS System Informacji Geograficznej Pod pojęciem GIS rozumie się zestaw narzędzi sprzętowych, oprogramowania, bazę danych oraz ludzi obsługujących

Bardziej szczegółowo

Szkody Łowieckie Zabezpieczanie upraw oraz współpraca w procesie szacowania szkód

Szkody Łowieckie Zabezpieczanie upraw oraz współpraca w procesie szacowania szkód Szkody Łowieckie Zabezpieczanie upraw oraz współpraca w procesie szacowania szkód Grzegorz Czajkowski Kościerzyna 04.04.2016 Odpowiedzialność odszkodowawcza Ryzyko wystąpienia szkody Pod bardzo ogólnym

Bardziej szczegółowo

Best for Biodiversity

Best for Biodiversity W tym miejscu realizowany jest projekt LIFE + Ochrona różnorodności biologicznej na obszarach leśnych, w tym w ramach sieci Natura 2000 promocja najlepszych praktyk Best for Biodiversity NAJLEPSZE PRAKTYKI

Bardziej szczegółowo

Przepisy o ochronie przyrody

Przepisy o ochronie przyrody Przepisy o ochronie przyrody Paulina Kupczyk kancelaria Ochrona Środowiska i działalno inwestycyjna Konsulting Szkolenie Interwencje ekologiczne w obronie ostoi Natura 2000 w ramach projektu Ogólnopolskiego

Bardziej szczegółowo

Jak to z żubrami bywa ochrona żubra w ramach sieci Natura 2000

Jak to z żubrami bywa ochrona żubra w ramach sieci Natura 2000 Jak to z żubrami bywa ochrona żubra w ramach sieci Natura 2000 Żubr (Łac. Bison bonasus) jest największym ssakiem Europy, pomimo dużej wagi dochodzącej w przypadku samców niekiedy do 900 kg, żubry potrafią

Bardziej szczegółowo

Dyrektywa Siedliskowa NATURA 2000. Dyrektywa Ptasia N2K - UE. N2K w Polsce. N2K w Polsce

Dyrektywa Siedliskowa NATURA 2000. Dyrektywa Ptasia N2K - UE. N2K w Polsce. N2K w Polsce NATURA 2000 Dyrektywa Siedliskowa Sieć obszarów chronionych na terenie Unii Europejskiej Celem wyznaczania jest ochrona cennych, pod względem przyrodniczym i zagrożonych, składników różnorodności biologicznej.

Bardziej szczegółowo

Sytuacja wilka w Meklemburgii-Pomorzu Przednim. Teubner

Sytuacja wilka w Meklemburgii-Pomorzu Przednim. Teubner Sytuacja wilka w Meklemburgii-Pomorzu Przednim Teubner Kristin Zscheile, LUNG Schwerin, 18.10.2017 Terytoria wilków 2006/2007 2 Terytoria wilków 2011/2012 3 Terytoria wilków 2016/2017 4 Występowanie wilka

Bardziej szczegółowo

Wilki w Bieszczadach. Wilki w Bieszczadach 1

Wilki w Bieszczadach. Wilki w Bieszczadach 1 Wilki w Bieszczadach Wilki zamieszkujące Bieszczady należą do populacji karpackiej, która oprócz Polski obejmuje swoim zasięgiem obszar Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy oraz Rumunii. Cała karpacka populacja

Bardziej szczegółowo

Stan i perspektywy ochrony żółwia błotnego na Polesiu

Stan i perspektywy ochrony żółwia błotnego na Polesiu Stan i perspektywy ochrony żółwia błotnego na Polesiu Janusz Holuk Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Lublinie W Polsce liczna populacja żółwia błotnego pozostała już tylko na Polesiu. Na kilku obszarach

Bardziej szczegółowo

Podstawowe informacje o Naturze 2000 i planach ochrony

Podstawowe informacje o Naturze 2000 i planach ochrony Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Podstawowe informacje o Naturze 2000 i planach

Bardziej szczegółowo

Restytucja gatunku na przykładzie żubra zajęcia w ogrodzie zoologicznym

Restytucja gatunku na przykładzie żubra zajęcia w ogrodzie zoologicznym Restytucja gatunku na przykładzie żubra zajęcia w ogrodzie zoologicznym Zajęcia terenowe: Zajęcia w klasie: Cele kształcenia: 1. pogłębienie wiedzy o biologii żubra, 2. kształcenie umiejętności prowadzenia

Bardziej szczegółowo

CELE I DZIAŁANIA PROJEKTU. Wojciech Mróz. Instytut Ochrony Przyrody PAN

CELE I DZIAŁANIA PROJEKTU. Wojciech Mróz. Instytut Ochrony Przyrody PAN NATURA 2000 W KARPATACH CELE I DZIAŁANIA PROJEKTU Wojciech Mróz Instytut Ochrony Przyrody PAN NATURA 2000 W KARPATACH Polska włączyła się do sieci Natura 2000 w maju 2004, wraz z wejściem do Unii Europejskiej

Bardziej szczegółowo

DYREKTYWA RADY 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory

DYREKTYWA RADY 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory NATURA 2000 ochrony 5 ostoi Natura 2000 wyznaczonych na obszarach morskich w województwie zachodniopomorskim, a współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach działania

Bardziej szczegółowo

Inwentaryzacja Canis lupus metodą tropieo zimowych (zima 2012) Szczecin, 27 września 2012 r.

Inwentaryzacja Canis lupus metodą tropieo zimowych (zima 2012) Szczecin, 27 września 2012 r. Inwentaryzacja Canis lupus metodą tropieo zimowych (zima 2012) Szczecin, 27 września 2012 r. Dane o występowaniu gatunku wilku Kto posiada informację o występowaniu gatunku? Tu jestem! RDLP (Nadleśnictwa)

Bardziej szczegółowo

Konkurs wiedzy DUŻE DRAPIEŻNIKI W POLSCE

Konkurs wiedzy DUŻE DRAPIEŻNIKI W POLSCE Konkurs wiedzy DUŻE DRAPIEŻNIKI W POLSCE Organizator: Bytomskie Koło Terenowe Katowickiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Geograficznego Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 5 im. J.F. Kennedy ego, ul. Nickla

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM. z dnia 2015 r.

ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM. z dnia 2015 r. Projekt ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM z dnia 2015 r. zmieniające zarządzenie w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Lasy

Bardziej szczegółowo

Strategia ochrony żubra w Puszczy Knyszyńskiej na terenach PGL Lasy Państwowe

Strategia ochrony żubra w Puszczy Knyszyńskiej na terenach PGL Lasy Państwowe Strategia ochrony żubra w Puszczy Knyszyńskiej na terenach PGL Lasy Państwowe Kajetan Perzanowski, Wanda Olech, Krzysztof Bozik, Bogdan Kolenda, Mirosław Sienkiewicz, Waldemar P. Sieradzki Augustów, 7

Bardziej szczegółowo

PRZYGOTOWANO W RAMACH KAMPANII

PRZYGOTOWANO W RAMACH KAMPANII PRZYGOTOWANO W RAMACH KAMPANII PROMUJĄCEJ SIEĆ NATURA 2000 POD HASŁEM NATURA SIĘ O(D)PŁACA. PROJEKT REALIZOWANY W RAMACH PROGRAMU OPERACYJNEGO INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO, FINANSOWANY ZE ŚRODKÓW EUROPEJSKIEGO

Bardziej szczegółowo

Ekologia przestrzenna bielika

Ekologia przestrzenna bielika Ekologia przestrzenna bielika Paweł Mirski Uniwersytet w Białymstoku, Komitet Ochrony Orłów Tło badań Obszar: Północne Podlasie Siedliska: doliny rzeczne i stawy rybne, prawie brak naturalnych jezior Liczebność:

Bardziej szczegółowo

Przemyśl S t r o n a

Przemyśl S t r o n a Monitoring urządzeń łowieckich w sześciu nadleśnictwach bieszczadzkich i na terenie Nadleśnictwa Bircza (obszar planowanego Turnickiego Parku Narodowego) Przemyśl 2018 1 S t r o n a Problem Dokarmianie

Bardziej szczegółowo

Pilotażowy monitoring wilka i rysia w Polsce realizowany w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska

Pilotażowy monitoring wilka i rysia w Polsce realizowany w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Pilotażowy monitoring wilka i rysia w Polsce realizowany w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska Stan populacji rysia eurazjatyckiego (Lynx lynx) w Polsce (opracowany

Bardziej szczegółowo

Wilk podstawy biologii i problemy ochrony

Wilk podstawy biologii i problemy ochrony Wilk podstawy biologii i problemy ochrony fot. Rafał Gawełda Henryk Okarma Instytut Ochrony Przyrody PAN Występowanie: Populacje europejskie: - Europa północno-wschodnia??? - Karpaty 3 500 - G. Dynarskie-Pindos

Bardziej szczegółowo

Europejska Sieć Ekologiczna NATURA 2000

Europejska Sieć Ekologiczna NATURA 2000 Europejska Sieć Ekologiczna NATURA 2000 Podstawy prawne Dyrektywa 79/409/EEC w sprawie ochrony dzikich ptaków (tzw. Dyrektywa Ptasia) Dyrektywa 92/43/EEC w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz

Bardziej szczegółowo

Arkusz inwentaryzacji zwierzyny przeprowadzonej

Arkusz inwentaryzacji zwierzyny przeprowadzonej Arkusz inwentaryzacji zwierzyny przeprowadzonej w dniu na rok gospodarczy.../... Dane ogólne 1. Obwód łowiecki nr... powierzchnia... ha, w tym powierzchnia gruntów leśnych... ha, powierzchnia po wyłączeniach,

Bardziej szczegółowo

Załącznik D do Programu Ochrony Niedźwiedzia Brunatnego w Polsce. Mateczniki w polskich Karpatach

Załącznik D do Programu Ochrony Niedźwiedzia Brunatnego w Polsce. Mateczniki w polskich Karpatach Załącznik D do Programu Ochrony Niedźwiedzia Brunatnego w Polsce Mateczniki w polskich Karpatach Marzec 2012 Znaczenie utrzymania i tworzenia obszarów wolnych od zakłóceń dla niedźwiedzi w okresie gawrowania.

Bardziej szczegółowo

Baza pokarmowa: ocena dostępności ofiar wilka i rysia

Baza pokarmowa: ocena dostępności ofiar wilka i rysia Baza pokarmowa: ocena dostępności ofiar wilka i rysia Jakub Borkowski Katedra Leśnictwa i Ekologii Lasu Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Warszawa, 28 czerwca 2017 r. Fot. Jolanta Jurkiewicz Zdjęcie z fotopułapki,

Bardziej szczegółowo

Wyniki monitoringu dużych drapieżników na obszarze otuliny BdPN w gminie Cisna realizowanego w okresie październik 2016 styczeń 2017.

Wyniki monitoringu dużych drapieżników na obszarze otuliny BdPN w gminie Cisna realizowanego w okresie październik 2016 styczeń 2017. Lutowiska 2017-02-10 Opracowanie i analizy: Bartosz Pirga Prace terenowe: Robert Gatzka, Paulina Kopacz, Bartosz Pirga Wyniki monitoringu dużych drapieżników na obszarze otuliny BdPN w gminie Cisna realizowanego

Bardziej szczegółowo

PAŃSTWOWA RADA OCHRONY PRZYRODY THE STATE COUNCIL FOR NATURE CONSERVATION CONSEIL NATIONAL POUR LA PROTECTION DE LA NATURE

PAŃSTWOWA RADA OCHRONY PRZYRODY THE STATE COUNCIL FOR NATURE CONSERVATION CONSEIL NATIONAL POUR LA PROTECTION DE LA NATURE PAŃSTWOWA RADA OCHRONY PRZYRODY THE STATE COUNCIL FOR NATURE CONSERVATION CONSEIL NATIONAL POUR LA PROTECTION DE LA NATURE Member of IUCN The World Conservation Union Wawelska 52/54, 00-922 Warszawa, e-mail:

Bardziej szczegółowo

PROGRAM OCHRONY NIEDŹWIEDZIA BRUNATNEGO W POLSCE. Projekt

PROGRAM OCHRONY NIEDŹWIEDZIA BRUNATNEGO W POLSCE. Projekt PROGRAM OCHRONY NIEDŹWIEDZIA BRUNATNEGO W POLSCE Projekt (marzec 2012) Autorzy: Nuria Selva, Tomasz Zwijacz-Kozica, Agnieszka Sergiel, Agnieszka Olszańska, Filip Zięba Współpraca: Michał Bednarski (konsultacje

Bardziej szczegółowo

JESIENNE I ZIMOWE KŁOPOTY ZWIERZĄT LEŚNYCH I POLNYCH

JESIENNE I ZIMOWE KŁOPOTY ZWIERZĄT LEŚNYCH I POLNYCH JESIENNE I ZIMOWE KŁOPOTY ZWIERZĄT LEŚNYCH I POLNYCH 3 CELE OGÓLNE: rozwijanie pasji poznawania zjawisk przyrodniczych rozwijanie umiejętności analizowania obserwowanych zjawisk zrozumienie roli człowieka

Bardziej szczegółowo

Projekt Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne

Projekt Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne Projekt Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ

Bardziej szczegółowo

NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH

NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH FORMULARZ DANYCH 1 NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH DLA OBSZARÓW SPECJALNEJ OCHRONY (OSO) DLA OBSZARÓW SPEŁNIAJĄCYCH KRYTERIA OBSZARÓW O ZNACZENIU WSPÓLNOTOWYM (OZW) I DLA SPECJALNYCH OBSZARÓW

Bardziej szczegółowo

Bartosz Pirga, Bieszczadzki Park Narodowy. Wilcze Góry ochrona i rozwój obszaru

Bartosz Pirga, Bieszczadzki Park Narodowy. Wilcze Góry ochrona i rozwój obszaru Bartosz Pirga, Bieszczadzki Park Narodowy Wilcze Góry ochrona i rozwój obszaru 1. określenie pojęcie Wilczych Gór oraz waloryzacja wartości regionu 2. problemy ochronne związane z rozwojem / antropopresją

Bardziej szczegółowo

Rozwój metapopulacji żubra

Rozwój metapopulacji żubra Broszura przygotowana w ramach Projektu pt. Rozwój metapopulacji żubra w północno- -wschodniej Polsce. Rozwój metapopulacji żubra w północno-wschodniej Polsce Projekt korzysta z dofinansowania w kwocie

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie populacjami zwierząt łownych na terenie RDLP w Gdańsku. Roman Wasilewski, Marek Kowalewski RDLP w Gdańsku

Zarządzanie populacjami zwierząt łownych na terenie RDLP w Gdańsku. Roman Wasilewski, Marek Kowalewski RDLP w Gdańsku Zarządzanie populacjami zwierząt łownych na terenie RDLP w Gdańsku Roman Wasilewski, Marek Kowalewski RDLP w Gdańsku 2 Regionalne Dyrekcje Lasów Państwowych w Polsce RDLP w Gdańsku jest położona na terenie:

Bardziej szczegółowo

Żubry w Puszczy Boreckiej

Żubry w Puszczy Boreckiej 1 Żubry w Puszczy Boreckiej Teren Puszczy Boreckiej podzielony jest na trzy obręby leśne: Przerwanki i Borki należące do Nadleśnictwa Borki oraz obręb Czerwony Dwór należący do Nadleśnictwa Czerwony Dwór.

Bardziej szczegółowo

Gospodarka łowiecka w północno-wschodniej Polsce

Gospodarka łowiecka w północno-wschodniej Polsce Gospodarka łowiecka w północno-wschodniej Polsce Piotr Wawrzyniak Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Białymstoku RDLP Białystok w zasięgu terytorialnym ma 2 632 747ha, gdzie zarządza powierzchnią

Bardziej szczegółowo

Szacowanie i wycena szkód wyrządzanych przez zwierzęta prawnie chronione. Skuteczność stosowanych zabezpieczeń

Szacowanie i wycena szkód wyrządzanych przez zwierzęta prawnie chronione. Skuteczność stosowanych zabezpieczeń Działania podejmowane przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Olsztynie zmierzające do ograniczania szkód i łagodzenia skutków działalności bobra europejskiego w województwie warmińskomazurskim

Bardziej szczegółowo

STATUS PRAWNY WILKA Departament Ochrony Przyrody Stary Sękocin,

STATUS PRAWNY WILKA Departament Ochrony Przyrody Stary Sękocin, STATUS PRAWNY WILKA Departament Ochrony Przyrody Stary Sękocin, 18.06.2019 Prawo międzynarodowe Konwencje międzynarodowe konwencja z 3 marca 1973 r. o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami

Bardziej szczegółowo

Fauna Dłubniańskiego Parku Krajobrazowego. Wyniki inwentaryzacji, zagrożenia i działania ochronne. mgr Katarzyna Zembaczyńska

Fauna Dłubniańskiego Parku Krajobrazowego. Wyniki inwentaryzacji, zagrożenia i działania ochronne. mgr Katarzyna Zembaczyńska Fauna Dłubniańskiego Parku Krajobrazowego Wyniki inwentaryzacji, zagrożenia i działania ochronne mgr Katarzyna Zembaczyńska Wyniki inwentaryzacji fauny Dłubniańskiego Parku Krajobrazowego Grupa liczba

Bardziej szczegółowo

NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH

NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH FORMULARZ DANYCH 1 NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH DLA OBSZARÓW SPECJALNEJ OCHRONY (OSO) DLA OBSZARÓW SPEŁNIAJĄCYCH KRYTERIA OBSZARÓW O ZNACZENIU WSPÓLNOTOWYM (OZW) I DLA SPECJALNYCH OBSZARÓW

Bardziej szczegółowo

Status prawny bobra europejskiego i wilka

Status prawny bobra europejskiego i wilka Status prawny bobra europejskiego i wilka Bóbr europejski podlega częściowej ochronie gatunkowej; Wilk podlega ścisłej ochronie gatunkowej; zgodnie z zał. 1 i 2 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia

Bardziej szczegółowo

Drewno i tzw. martwe drewno konflikt interesów

Drewno i tzw. martwe drewno konflikt interesów Drewno i tzw. martwe drewno konflikt interesów Martwe drewno ( deadwood ) zamarłe i obumierające drzewa i ich części oraz martwe części żywych drzew. Organizmy saproksyliczne związane podczas swojego życia

Bardziej szczegółowo

Best for Biodiversity

Best for Biodiversity W tym miejscu realizowany jest projekt LIFE + Ochrona różnorodności biologicznej na obszarach leśnych, w tym w ramach sieci Natura 2000 promocja najlepszych praktyk Best for Biodiversity NAJLEPSZE PRAKTYKI

Bardziej szczegółowo

SSAKI. projekt Planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Ostoja Knyszyńska PLH200006. FPP Consulting

SSAKI. projekt Planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Ostoja Knyszyńska PLH200006. FPP Consulting SSAKI projekt Planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Ostoja Knyszyńska PLH200006 dr Karol Zub Instytut Biologii Ssaków PAN w Białowieży FPP Consulting Przedmioty ochrony Mopek zachodni Barbastella

Bardziej szczegółowo

ZAŁACZNIK NR 2 Lista źródeł możliwych do pozyskania informacji z zakresu różnorodności biologicznej, przy opracowywaniu KIP i ROS

ZAŁACZNIK NR 2 Lista źródeł możliwych do pozyskania informacji z zakresu różnorodności biologicznej, przy opracowywaniu KIP i ROS ZAŁACZNIK NR 2 Lista źródeł możliwych do pozyskania informacji z zakresu różnorodności biologicznej, przy opracowywaniu KIP i ROS Źródło informacji Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XXXIV.235.2014 RADY GMINY ZABÓR. z dnia 25 czerwca 2014 r. w sprawie ustanowienia użytków ekologicznych na terenie Gminy Zabór.

UCHWAŁA NR XXXIV.235.2014 RADY GMINY ZABÓR. z dnia 25 czerwca 2014 r. w sprawie ustanowienia użytków ekologicznych na terenie Gminy Zabór. UCHWAŁA NR XXXIV.235.2014 RADY GMINY ZABÓR z dnia 25 czerwca 2014 r. w sprawie ustanowienia użytków ekologicznych na terenie Gminy Zabór. Na podstawie art. 44 ust. 1, 2 i 3a oraz art. 45 ust. 1 ustawy

Bardziej szczegółowo

Natura 2000. Fundacja EkoRozwoju. Krzysztof Smolnicki Sabina Lubaczewska

Natura 2000. Fundacja EkoRozwoju. Krzysztof Smolnicki Sabina Lubaczewska Natura 2000 Fundacja EkoRozwoju Krzysztof Smolnicki Sabina Lubaczewska W prezentacji wykorzystano materiały: z arch. dr Krzysztofa Świerkosza, Uniwersytet Wroclawski, prezentację Marzeny Zblewskiej Europejska

Bardziej szczegółowo

Gdańsk, dnia 22 grudnia 2014 r. Poz. 4493 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GDAŃSKU. z dnia 19 grudnia 2014 r.

Gdańsk, dnia 22 grudnia 2014 r. Poz. 4493 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GDAŃSKU. z dnia 19 grudnia 2014 r. DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO Gdańsk, dnia 22 grudnia 2014 r. Poz. 4493 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GDAŃSKU z dnia 19 grudnia 2014 r. w sprawie ustanowienia planu

Bardziej szczegółowo

NATURA 2000. www.ek-kom.pl. Janusz Bohatkiewicz. EKKOM Sp. z o.o. Regietów, 21 stycznia 2010

NATURA 2000. www.ek-kom.pl. Janusz Bohatkiewicz. EKKOM Sp. z o.o. Regietów, 21 stycznia 2010 DROGI SAMORZĄDOWE X LAT AKTUALNE PROBLEMY ZWIĄZANE Z OBSZARAMI NATURA 2000 Janusz Bohatkiewicz EKKOM Sp. z o.o. www.ek-kom.pl Regietów, 21 stycznia 2010 Krótka informacja nt. obszarów NATURA 2000 SYSTEM

Bardziej szczegółowo

Finansowanie aktywnych form ochrony przyrody. Jan Balcerzak

Finansowanie aktywnych form ochrony przyrody. Jan Balcerzak Finansowanie aktywnych form ochrony przyrody Jan Balcerzak Artykuł8 Dyrektywy Rady 92/43/EWGz dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory. Ust. 1 - Równolegle

Bardziej szczegółowo

EDUKACJA PRZYRODNICZA

EDUKACJA PRZYRODNICZA EDUKACJA PRZYRODNICZA KLASA I Ocenie podlegają następujące obszary: środowisko przyrodnicze/park, las, ogród, pole, sad, zbiorniki wodne, krajobrazy/, środowisko geograficzne, historyczne, ochrona przyrody

Bardziej szczegółowo

Na podstawie opracowania wykonanego przez. doc. dr hab. Zbigniewa Jakubca Instytut Ochrony Przyrody PAN. na zlecenie Ministerstwa Środowiska

Na podstawie opracowania wykonanego przez. doc. dr hab. Zbigniewa Jakubca Instytut Ochrony Przyrody PAN. na zlecenie Ministerstwa Środowiska ANALIZA DOTYCHCZASOWYCH RODZAJÓW I ROZMIARU SZKÓD WYRZĄDZANYCH PRZEZ NIEDŹWIEDZIE W POLSKIEJ CZĘŚCI KARPAT ORAZ PROPOZYCJA STOSOWANIA METOD OGRANICZANIA SZKÓD I ROZWIĄZYWANIA SYTUACJI KONFLIKTOWYCH Na

Bardziej szczegółowo

Natura 2000 co to takiego?

Natura 2000 co to takiego? Natura 2000 co to takiego? 1 2 Czy wiecie co to...? zespół organizmów o podobnej budowie gatunek podstawowa jednostka systematyczna wspólne pochodzenie (przodek) GATUNEK płodne potomstwo, podobne do rodziców

Bardziej szczegółowo

METODYKA NR 1 dla projektu Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne

METODYKA NR 1 dla projektu Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne METODYKA NR 1 dla projektu Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne Główne zagrożenie dla fauny puszczańskiej, której siedliskiem są duże i w miarę zwarte kompleksy leśne, to wylesienia

Bardziej szczegółowo

Narzędzia geomatyczne w monitoringu zwierząt

Narzędzia geomatyczne w monitoringu zwierząt Narzędzia geomatyczne w monitoringu zwierząt Antoni Łabaj 1, Henryk Okarma 2 1. SmallGIS, ul. Wadowicka 8a, 30-415 Kraków 2. Instytut Ochrony Przyrody PAN, al. Mickiewicza 33, 31-120 Kraków labaj@smallgis.pl,

Bardziej szczegółowo

GRADIENTOWY MODEL OCENY

GRADIENTOWY MODEL OCENY GRADIENTOWY MODEL OCENY POWIĄZALNOŚCI KRAJOBRAZU Elżbieta Ziółkowska, Katarzyna Ostapowicz, Volker C. Radeloff, Nuria F. Selva Zakład GIS, Kartografii i Teledetekcji Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej

Bardziej szczegółowo

Znaczenie zadrzewień śródpolnych dla ochrony różnorodności biologicznej krajobrazu rolniczego. Krzysztof Kujawa

Znaczenie zadrzewień śródpolnych dla ochrony różnorodności biologicznej krajobrazu rolniczego. Krzysztof Kujawa Znaczenie zadrzewień śródpolnych dla ochrony różnorodności biologicznej krajobrazu rolniczego Krzysztof Kujawa Różnorodność biologiczna Zróżnicowanie wszystkich żywych organizmów występujących na Ziemi

Bardziej szczegółowo

Miejsko Gminnego Klubu Sportowego w Tuliszkowie

Miejsko Gminnego Klubu Sportowego w Tuliszkowie EKSPERTYZA ORNITLOGICZNA BUDYNKU Miejsko Gminnego Klubu Sportowego w Tuliszkowie WYKONAWCA: NUVARRO Sp. z o. o. ul. Reymonta 23, Posada 62-530 Kazimierz Biskupi tel. (63) 233 00 15 e-mail: biuro@nuvarro.pl

Bardziej szczegółowo

Best for Biodiversity

Best for Biodiversity W tym miejscu realizowany jest projekt LIFE + Ochrona różnorodności biologicznej na obszarach leśnych, w tym w ramach sieci Natura 2000 promocja najlepszych praktyk Best for Biodiversity Badania genetyczne

Bardziej szczegółowo

,,Musimy nauczyć się dbać o środowisko, w którym mamy żyć. Chodzi tylko o to, czy nauczymy się tego na czas

,,Musimy nauczyć się dbać o środowisko, w którym mamy żyć. Chodzi tylko o to, czy nauczymy się tego na czas PROGRAM KOŁA SZKOLNEGO TPL ZESPÓŁ SZKÓŁW LUBIĘCINIE Opracowała: Alina Dżugała Lider Koła Szkolnego TPL przy Zespole Szkół w Lubięcinie.,,Musimy nauczyć się dbać o środowisko, w którym mamy żyć. Chodzi

Bardziej szczegółowo

Masowe zatrucia pszczół! [Aktualności]

Masowe zatrucia pszczół! [Aktualności] .pl Masowe zatrucia pszczół! [Aktualności] Autor: Agnieszka Bednarek Data: 12 czerwca 2018 Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa oraz policja kontrolują opryski rolników. Czytaj dzisiejsze

Bardziej szczegółowo

Status, ekologia i zarządzanie. populacją niedźwiedzia brunatnego. w Polsce

Status, ekologia i zarządzanie. populacją niedźwiedzia brunatnego. w Polsce Załącznik nr 1 do Programu Ochrony Niedźwiedzia Brunatnego w Polsce Status, ekologia i zarządzanie populacją niedźwiedzia brunatnego w Polsce Autorzy: Nuria Selva, Tomasz Zwijacz-Kozica, Agnieszka Sergiel,

Bardziej szczegółowo

NOTA KOMISJI W SPRAWIE USTANAWIANIA CELÓW OCHRONY DLA OBSZARÓW NATURA 2000

NOTA KOMISJI W SPRAWIE USTANAWIANIA CELÓW OCHRONY DLA OBSZARÓW NATURA 2000 NOTA KOMISJI W SPRAWIE USTANAWIANIA CELÓW OCHRONY DLA OBSZARÓW NATURA 2000 Niniejsza nota przedstawia wytyczne do ustanowienia przez państwa członkowskie celów ochrony dla obszarów Natura 2000 1. Jakie

Bardziej szczegółowo

Wygląd Długość ciała 6-9 cm, długość ogona 5-8 cm, masa ciała 9-23 g. Grzbiet ma brązowo-szary ubarwienie rude, spód ciała jest kremowy.

Wygląd Długość ciała 6-9 cm, długość ogona 5-8 cm, masa ciała 9-23 g. Grzbiet ma brązowo-szary ubarwienie rude, spód ciała jest kremowy. Wygląd Długość ciała 6-9 cm, długość ogona 5-8 cm, masa ciała 9-23 g. Grzbiet ma brązowo-szary ubarwienie rude, spód ciała jest kremowy. Przejście między tymi barwami jest stopniowe. Występowanie Orzesznica

Bardziej szczegółowo

ZałoŜenia dla wyznaczenia ostoi Ŝubra w Bieszczadach

ZałoŜenia dla wyznaczenia ostoi Ŝubra w Bieszczadach Kajetan Perzanowski Aleksandra Wołoszyn Gałęza Maciej Januszczak Stacja Badawcza Fauny Karpat Muzeum i Instytut Zoologii PAN ZałoŜenia dla wyznaczenia ostoi Ŝubra w Bieszczadach W Bieszczadach bytują dwie

Bardziej szczegółowo

Najlepsze praktyki w zakresie ochrony wilka, niedźwiedzia i rysia

Najlepsze praktyki w zakresie ochrony wilka, niedźwiedzia i rysia Najlepsze praktyki w zakresie ochrony wilka, niedźwiedzia i rysia Prowadzący dr inż. Tomasz Kałamarz Hoczew 17-18.10.2013 r. Wilk (Canis lupus L. 1758) Fot. E. Marszałek Portret bohatera SGGW w Warszawie;

Bardziej szczegółowo

Biegacz Zawadzkiego Carabus (Morphocarabus) zawadzkii (9001)

Biegacz Zawadzkiego Carabus (Morphocarabus) zawadzkii (9001) Biegacz Zawadzkiego Carabus (Morphocarabus) zawadzkii (900) Autor raportu: Mieczysław Stachowiak Eksperci lokalni: Holly Marek, Mazepa Jacek, Olbrycht Tomasz Opisany pierwotnie jako forma Carabus Preyssleri

Bardziej szczegółowo

Prawne aspekty szkód wyrządzonych przez dzikie zwierzęta w Polsce

Prawne aspekty szkód wyrządzonych przez dzikie zwierzęta w Polsce Prawne aspekty szkód wyrządzonych przez dzikie zwierzęta w Polsce Towarzystwo rzeczoznawców i likwidatorów szkód Michał Wójcik Odpowiedzialność odszkodowawcza Szkody łowieckie (w tym zasady odpowiedzialności

Bardziej szczegółowo

Dzień dobry Państwu. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Departament Ochrony Przyrody

Dzień dobry Państwu. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Departament Ochrony Przyrody Dzień dobry Państwu Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Departament Ochrony Przyrody Niektóre obowiązujące przepisy dot. ochrony gatunkowej zwierząt, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki dotyczącej

Bardziej szczegółowo

Karpacki Uniwersytet Partycypacji. Monika Ochwat Marcinkiewicz Specjalista ds. Konwencji Karpackiej

Karpacki Uniwersytet Partycypacji. Monika Ochwat Marcinkiewicz Specjalista ds. Konwencji Karpackiej Karpacki Uniwersytet Partycypacji Monika Ochwat Marcinkiewicz Specjalista ds. Konwencji Karpackiej Cel projektu Zaangażowanie mieszkańców Karpat w wypracowanie kierunków rozwoju lokalnego, w oparciu o

Bardziej szczegółowo

Formy i skala oddziaływania zwierzyny na las

Formy i skala oddziaływania zwierzyny na las Formy i skala oddziaływania zwierzyny na las Zbigniew Borowski Zakład Ekologii Lasu Instytut Badawczy Leśnictwa Jan Błaszczyk Generalna Dyrekcja Lasów Państwowych Wstęp Wysokie zagęszczenia kopytnych mają

Bardziej szczegółowo

Szkody bobrowe na terenie województwa podlaskiego oraz sposoby ich minimalizacji.

Szkody bobrowe na terenie województwa podlaskiego oraz sposoby ich minimalizacji. Szkody bobrowe na terenie województwa podlaskiego oraz sposoby ich minimalizacji. Beata Bezubik Regionalny Konserwator Przyrody Malinówka, 20 październik 2011r. Bóbr gatunek który ocalał * druga połowa

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZENIE NR 21/2011 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI

ZARZĄDZENIE NR 21/2011 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI ZARZĄDZENIE NR 21/2011 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI z dnia 31 marca 2011 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody "Węże" Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy z

Bardziej szczegółowo

W trosce o dzikość. Pomorski Ośrodek Rehabilitacji Dzikich Ptaków i Drobnych Ssaków Ostoja

W trosce o dzikość. Pomorski Ośrodek Rehabilitacji Dzikich Ptaków i Drobnych Ssaków Ostoja W trosce o dzikość Pomorski Ośrodek Rehabilitacji Dzikich Ptaków i Drobnych Ssaków Ostoja Działamy od 2012 Miejsce, w którym jest prowadzone leczenie i rehabilitacja zwierząt dziko występujących, wymagających

Bardziej szczegółowo