Dzieciństwo. Edukacja

Transkrypt

1 Maria Skłodowska Curie to fizyk i chemik. Dzięki ilościowemu podejściu do badań wraz z mężem Piotrem Curie odkryła dwa radioaktywne pierwiastki polon i rad. Jako pierwsza stwierdziła, że prześwietlanie substancji radioaktywnych wywołuje reakcje chemiczne. Tak narodziła się chemia radiacyjna. Maria Skłodowska Curie jest również twórcą radiochemii oraz radiologii, której to poświęciła się przede wszystkim w latach 20. i 30. Ubiegłego stulecia. Maria Skłodowska Curie została dwukrotnie wyróżniona Nagrodą Nobla: w 1903 roku wraz z mężem i H. A. Becquerelem za odkrycie radioaktywności, a w 1911 z chemii (była wtedy profesorem na Sorbonie) za wkład w rozwój chemii poprzez odkrycie polonu i radu i badania nad chemią związków tych pierwiastków. Dzieciństwo Maria przyszła na świat 7 listopada 1867 roku w warszawie. Była najmłodszą pośród pięciorga dzieci Władysława i Bronisławy, Zofii, Józefa, Bronisławy, Heleny i właśnie Marii. Jej dzieciństwo zostało naznaczone śmiercią jednej z sióstr, Zofii i matki. Wydarzenia te bardzo Marię zmieniły, były najprawdopodobniej przyczyną porzucenia katolicyzmu. Władysław i Bronisława wychowywali swoje dzieci na patriotów. Już w dzieciństwie Maria wykazywała się wspaniałą pamięcią i koncentracją, błyskawicznym myśleniem oraz nadzwyczajna pracowitością. Zdarzało się, że odmawiała jedzenia i snu, byle tylko nie przerywać nauki. Edukacja W wieku 16 lat Skłodowska ukończyła naukę w gimnazjum dla dziewcząt, zdobywając złoty medal za najlepsze wyniki w nauce. W wieku 17 lat zdecydowała się rozpocząć pracę zarobkową, a większość środków finansowych przekazywała swojej siostrze Bronisławie, która studiowała medycynę w Petersburgu. W zamian za to Bronisława obiecała swoje wsparcie, gdy przyjdzie czas na studia Marii. Obietnica ta została dotrzymana, obie siostry przez całe życie niestrudzenie pracowały i okazywały wzajemne poświęcenie.

2 Pierwsza praca Po dwóch latach udzielania korepetycji dzieciom z bogatych rodzin, Maria doszła do wniosku, że nie oszczędza pieniędzy efektywnie. Przez kolejne trzy lata pracowała jako dobrze opłacana guwernantka. Została zatrudniona przez właściciela fabryki cukru buraczanego, aby kształcić jego dzieci. Maria w wolnym czasie uczyła dzieci polskich robotników, mimo że w ten sposób ogromnie narażała się władzom rosyjskim. Pozostałą część wolnego czasu poświęcała na czytanie książek z wielu dziedzin nauki. Równolegle z chemia i fizyką zajmowała się socjologią i literaturą. Kiedy okazało się, że bliższe jej są przedmioty ścisłe, zaczęła pobierać lekcje chemii od jednego z chemików zatrudnionych w fabryce. Małżeństwo W 1891 roku Maria udała się do Paryża, gdzie na Sorbonie miała możliwość uczęszczania na wykłady Paula Appella, Gabriela Lippmanna i Edmoonda Bouty ego. Tam właśnie poznała znanych fizyków Jeana Perrina, Charlesa Mauraina czy Aime Cottona. Skłodowska za dnia studiowała, a wieczorami udzielała korepetycji, z trudem zarabiając na utrzymanie. Dwa lata po przyjeździe do Francji Maria otrzymała licencjat z fizyki, rozpoczynając jednocześnie pracę w przemysłowym laboratorium zakładów Lippmanna. W 1894 roku otrzymała drugi licencjat, tym razem z matematyki. Wiosną tego samego roku poznała Piotra Curie, doktoranta w laboratorium Becquerela. W 1895 roku Maria i Piotr byli już małżeństwem. Pracując w laboratorium, nie mieli dla siebie zbyt wiele czasu, dlatego też starali się dzielić wspólne pasje długie wycieczki rowerowe i zagraniczne wyjazdy. Dzięki małżeństwu z Piotrem Maria zyskała nie tylko miłość, ale również partnera i wspaniałego współpracownika. Doczekali się wspólnie dwóch córek. Badania nad radioaktywnością W grudniu 1895 roku niemiecki fizyk, Wilhelm Roentgen odkrył promieniowanie, które jest w stanie przeniknąć, m.in. przez grubą warstwę drewna czy ludzkie ciało. Kilka miesięcy później, Francuz Henri Becquerel zauważył, że minerały zawierające uran również emitują pewne promieniowanie. Maria Skłodowska Curie zdecydowała się przyjrzeć bliżej promieniowaniu uranu. Zaczęła od zbadania różnych związków chemicznych zawierających uran. Udało jej się zauważyć, że natężenie promieniowania zależy tylko od ilości uranu w danym związku i nie ma nic wspólnego z takimi właściwościami fizycznymi jak gęstość, stan

3 skupienia czy wilgotność. Zaobserwowała też, że związki zawierające inny rzadki pierwiastek, tor, również emitowały promieniowanie. Pragnąć opisać zachowanie tych pierwiastków, Skłodowska Curie stworzyła pojęcie radioaktywności. Odkrycie polonu i radu Stosunkowo dużo czasu w laboratorium Maria poświęcała badaniu blendy uranowej. Już w kwietniu 1898 roku doszła do wniosku, że ten złożony związek chemiczny musi zawierać śladowe ilości pierwiastka bardziej radioaktywnego niż uran. Wobec tego odkrycia, Piotr i Maria zdecydowali się trzy miesiące później na wspólną publikacje artykułu, w którym ogłosili odkrycie nowego pierwiastka chemicznego. Oddając hołd ojczyźnie Marii zdecydowali się nazwać go polonem. 26 grudnia tego samego roku małżeństwo Curie ogłosiło istnienie kolejnego bardzo radioaktywnego pierwiastka nazwanego ze względu na swoje właściwości radem. Po przerobieniu około tony blendy uranowej udało im się wyizolować jedną dziesiątą grama chlorku radu. Ostatecznie, do roku 1910 Marii udało się otrzymać czysty pierwiastek chemiczny rad. Maria zdecydował się nie opatentować procesu izolacji radu, dzięki czemu społeczność naukowa mogła korzystać z jej odkrycia bez ograniczeń. Niestety ani Maria, ani Piotr Curie, nie zdawali sobie sprawy z niezwykle destrukcyjnego wpływu promieniowania radioaktywnego na człowieka. Za badania prowadzone w nieodpowiednich warunkach przyszło im zapłacić dużą cenę. Kariera naukowa Odkrycie przez Henri Becquerela zjawiska radioaktywności w roku 1896 było motorem napędowym dla badań Marii i Piotra Curie. Maria, która została następczynią męża na stanowisku kierownika laboratorium fizyki na Sorbonie, opracowała własną metodę izolacji radu z radioaktywnego materiału. Udało jej się zdobyć wystarczające ilości tego pierwiastka do zbadania jego właściwości, zwłaszcza tych terapeutycznych. Skłodowska Curie aktywnie promowała stosowanie radu w celu łagodzenia różnych dolegliwości, a w czasie I wojny światowej, wraz ze swoja córka Ireną, osobiście poświęciła się opracowaniu środka leczniczego. Maria pozostawała oddana nauce przez całe swoje życie. Znacznie przyczyniła się do stworzenia w warszawie laboratorium radioaktywności. W uznaniu za zasługi została członkiem Konferencji Fizyków Solvaya oraz Komitetu Współpracy Intelektualnej Ligi

4 Narodów. Swoją pracę udokumentowała licznymi publikacjami. O jej zasługach świadczą otrzymane nagrody. Wraz z mężem uzyskała wiele honorowych tytułów, dyplomów z medycyny czy prawa, a także nominacji do społeczności naukowych całego świata. Nagrody i wyróżnienia W 1903 roku Szwedzka Królewska Akademia Nauk przyznała Piotrowi Curie, Marii Curie i Henri Becquerelowi Nagrodę Nobla z dziedziny fizyki w uznaniu za zasługi w badaniu zjawiska radioaktywności. Tym samym Maria Skłodowska Curie została pierwszą w historii noblistką wśród kobiet. 8 lat później otrzymała tę nagrodę po raz drugi, tym razem z dziedziny chemii. Po raz kolejny stałą się prekursorem, nikt wcześniej nie mógł się pochwalić dwukrotnym zdobyciem Nobla. Maria, stając się jednym z najbardziej znanych naukowców, swoją pracą i poświęceniem zasłużyła sobie na honor i szacunek. Była pierwszą i jedyną kobietą, która pochowano w paryskim Panteonie. Uniwersytet Piotr i Marii Curie to jedna z największych placówek naukowo techniczno medycznych w całej Francji, spadkobierca wydziału nauk ścisłych paryskiej Sorbony. W budynkach tej uczelni znajduje się laboratorium, w którym po raz pierwszy otrzymano rad. Późne lata i śmierć Wraz z końcem 1920 roku rozpoczęły się problemy zdrowotne Marii ciągłe zmęczenie, bóle głowy i gorączki. Towarzyszyło jej nieustanne brzęczenie w uszach i stopniowa utrata wzroku, tylko częściowo związana z kataraktą. Skłodowska długo nie przyjmowała do wiadomości, że pierwiastek, który odkryła z mężem, jest tak niebezpieczny. W końcu jednak nie miała wyboru pogodziła się z faktem, że rad jest szkodliwy dla zdrowia. Co ciekawe, nie zaprzestała jednak swoich badań. Na początku lat 30 tych jej zdrowie uległo znacznemu pogorszeniu, a lekarze zdiagnozowali u niej anemię złośliwą, spowodowaną nadmierną ekspozycją na radioaktywne promieniowanie. W 1934 roku Maria Skłodowska Curie po raz ostatni odwiedziła Polskę, a kilka miesięcy później zmarła. Przyczyna zgonu niedokrwistość aplastyczna - niemal na pewno była skutkiem oddziaływania radioaktywnego. Wówczas nie zważano na szkodliwe właściwości pierwiastków, a większość badań nad nimi przeprowadzano bez jakiejkolwiek ochrony. Kalendarium Jest to taka niewielka, zwykła historia. Urodziłam się w Warszawie, w rodzinie profesorskiej. Wyszłam za mąż za Piotra Curie. Miałam dwoje dzieci. Dzieło moje naukowe wykonałam we Francji tak pisała o swoim życiu Maria Skłodowska Curie.

5 7 listopada 1867 r. w Warszawie, w domu przy ul. Freta 16 na świat przyszła Maria, piąte, najmłodsze dziecko Bronisławy z Boguskich i Władysława Skłodowskich późniejsza najsłynniejsza kobieta naukowiec, autorka pionierskich prac z fizyki i chemii jądrowej, dwukrotna laureatka nagrody Nobla, pierwsza kobieta profesor Sorbony 1883 r. ukończyła ze złotym medalem III Żeńskie Gimnazjum Rządowe w Warszawie pracowała jako guwernantka była słuchaczką tajnego Uniwersytetu Latającego, rozpoczęła prace badawcze w pracowniach Muzeum Przemysłu i Rolnictwa (obecnie siedziba Centralnej Biblioteki Rolniczej) 1891 r. wyjechała do Paryża, gdzie rozpoczęła studia na Sorbonie 1895 r. wyszła za mąż za francuskiego fizyka Piotra Curie 1896 r. rozpoczęła badania soli uranu 1897 r. urodziła córkę Irenę, późniejszą Joliot-Curie, również laureatkę Nagrody Nobla 1898 r. w rezultacie kilkuletnich badań, które prowadziła wraz z mężem, dokonała odkrycie polonu i radu 1903 r. uzyskała stopień doktora na Sorbonie - wraz z Henri Becquerelem i Piotrem Curie otrzymała Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki za odkrycie promieniotwórczości i pierwiastków promieniotwórczych 1904 r. urodziła drugą córkę Ewę 1906 r. mąż, Piotr Curie, zginął pod kołami wozu konnego 1911 r. została uhonorowana Nagrodą Nobla w dziedzinie chemii 1912 r. zainicjowała powstanie Instytutu Radowego w Paryżu 1913 r. otworzyła w Warszawie pierwszą pracownię radiologiczną Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, którego została honorowym dyrektorem 1926 r. uzyskała tytuł doktora honoris causa Politechniki Warszawskiej 1932 r. podczas swojej ostatniej wizyty w Polsce w obecności prezydenta RP Ignacego Mościckiego dokonała otwarcia utworzonego z jej inicjatywy Instytutu Radowego w Warszawie 4 lipca 1934 roku umarła we francuskiej klinice w Passy, została pochowana obok męża w jego rodzinnej miejscowości Sceaux pod Paryżem 1995 r. prochy Marii i Piotra Curie zostały złożone w paryskim Panteonie Słynne cytaty Marii Skłodowskiej Curie i o Marii Skłodowskiej Curie Niczego w życiu nie należy się bać, należy to tylko zrozumieć. Gimnazjum pensja nauka uczniowie: to nuta przewodnia młodości Marii Skłodowskiej. I ona sama, i wszyscy koło niej mają bezpośredni związek z nauką, szkołą. Nawet jej dom, cały świat musi się Marii wydawać jedną wielka szkołą, a ludzie dzielą się w jej pojęciu na dwie tylko kategorie: uczniów i nauczycieli, których wspólnym celem życiowym jest wyłącznie i jedynie nauka. ( Ewa Curie Maria Curie )

6 Nauka leży u podstaw każdego postępu, który ułatwia życie ludzkie i zmniejsza cierpienie. Całą swoja wolę skupiłam na studiach ( ).Rozdzielałam czas między wykłady, laboratoria pracę w bibliotece. Wieczorami pracowałam u siebie, częstokroć do późnej nocy. Wszystko, co widziałam nowego i czego się uczyłam, zachwycało mnie. Było to dla mnie jakby objawienie nowego świata wiedzy, do którego nareszcie otwarto mi wolny dostęp. ( z listu do brata Józefa) Jestem z tych, którzy wierzą, że nauka jest czymś bardzo pięknym. A jednak właśnie w tej nędznej szopie spędziliśmy najlepsze i najszczęśliwsze dni tego życia, wyłącznie poświęconego pracy. Często przygotowywałam tam na miejscu posiłek, abyśmy nie musieli przerywać jakiejś szczególnie ważnej roboty. Czasem cały dzień schodził mi na mieszaniu jakiegoś gotującego się roztworu mieszadłem, prawie równie dużym jak ja sama. Wieczorem padałam ze zmęczenia. (z Autobiografii M. Skłodowskiej Curie) Rad nie powinien wzbogacić nikogo. Należy do wszystkich ludzi. Właściwie z góry wie, jaki będzie rezultat jej badań: próbki, które zawierają tor lub uran, okażą się promieniotwórcze; te, które go nie zawierają, będą nieaktywne. Fakty potwierdzają to przewidywanie. Maria odkłada ciała nieaktywne i z drobiazgową dokładnością mierzy promieniowanie tamtych, aktywnych. (Ewa Curie Maria Curie ) Są uczeni sadyści, którzy chętniej wyszukują błędy, niż stwierdzają prawdę. ( ) Maria, obrawszy za temat swej pracy doktorskiej badania nad promieniami uranu, wykryła, że również i inne pierwiastki wysyłają podobne promienie. Wiemy, iż w wyniku badań nad licznymi rudami oznajmiła istnienie nowego pierwiastka chemicznego, bardzo silnie promieniotwórczego. ( Ewa Curie Maria Curie ) Trzeba mieć wytrwałość i wiarę w siebie. Trzeba wierzyć, że człowiek jest do czegoś zdolny i osiągnąć to za wszelką cenę. Człowiek nigdy nie ogląda się na to, co zrobione, ale na to patrzy, co ma przed sobą do zrobienia. Im bardziej się człowiek starzeje, tym mocniej czuje, że umiejętność cieszenia się chwilą bieżącą jest cennym darem podobnym do stanu łaski. ( z listu do siostrzenicy Hanny Szalayówny) Pani Curie jest - ze wszystkich ludzi na świecie jedynym niezepsutym przez sławę człowiekiem. (Albert Einstein) Informacje o Patronce ZST, Marii Skłodowskiej Curie, zredagowano na podstawie materiałów dostępnych w szkolnej bibliotece. Zainteresowanych życiem i dokonaniami Noblistki zapraszamy do skorzystania z następujących pozycji: 1. Bachanek Stanisława, Na ścieżkach życia Marii Skłodowskiej-Curie, Warszawa Biliński Lucjan, Z Mazowsza do sławy paryskiego Panteonu, Warszawa Brian Denis, Rodzina Curie, Warszawa 2006

7 4. Cieśliński Paweł, Majewski Jerzy S., Spacerownik śladami Marii Skłodowskiej-Curie, Warszawa Cotton Eugenia, Rodzina Curie i promieniotwórczość, Warszawa Curie Ewa, Maria Curie, Warszawa Giroud Francoise, Maria Skłodowska- Curie, Warszawa Goldsmith Barbara, Geniusz i obsesja : wewnętrzny świat Marii Curie, Wrocław Hurwic Józef, Maria Skłodowska-Curie, Warszawa Hurwic Józef, Maria Skłodowska-Curie i promieniotwórczość, Warszawa Lekcje Marii Skłodowskiej-Curie : notatki Izabelle Chavannes z 1907 roku, Warszawa Maria Skłodowska- Curie, Warszawa Maria Skłodowska-Curie : fotobiografia, Aut. Oprac. Maciej Sadowski, Warszawa Maria Skłodowska-Curie : kobieta uczona, Warszawa Quinn Susan, Życie Marii Curie, Warszawa Skłodowska-Curie Maria, Autobiografia i wspomnienia o Piotrze Curie, Warszawa Skłodowska-Curie Maria, Piotr Curie, Warszawa Wkład Marii Skłodowskiej-Curie do nauki : szkice monograficzne, Red. Józef Hurwic, Warszawa Wołczek Olgierd, Maria Skłodowska-Curie, Warszawa 1985 Zachęcamy również do odwiedzenia strony internetowej Muzeum Marii Skłodowskiej - Curie w Warszawie: