polska w Ekstraklasie Wywiad z prof. Krzysztofem Żmijewskim Elektryczne samochody Rynek energii w Chinach Ropa glonowa

Transkrypt

1 polska EnerGIA magazyn NR 11 (13) listopad 2009 grupy tauron ISSN TAURON w Ekstraklasie Wywiad z prof. Krzysztofem Żmijewskim Elektryczne samochody Rynek energii w Chinach Ropa glonowa

2 Creating New Worlds of Light. spis treści Marcin Lauer Redaktor naczelny X21 P7 04 flesz gospodarczy Tauron wybrał doradcę prywatyzacyjnego Eksperci wesprą działania Ministerstwa Gospodarki Sukces w erze globalizacji Polska zarobi 25 mln euro na handlu emisjami Polska członkiem ICCSG Przyspieszenie prywatyzacji w sektorze energetycznym 06 Wywiad z prof. Krzysztofem Żmijewskim W Kopenhadze konkretów nie będzie 08 Rynek Giełdowy debiut Polskiej Grupy Energetycznej 09 Notowania Komentarz miesiąca 10 Strategia Sześć filarów polityki energetycznej Polski 12 W Grupie Wspólna marka ESW w Panteonie Polskiej Ekologii 2009 Nie tylko światełko w tunelu Mecenasi Teatru Śląskiego Przebudowa GPZ w Dzierżoniowie Doświadczenia i plany Spotkanie biznesu i świata nauki Piłkarski turniej o Puchar Prezesa 16 HANDEL Białe certyfikaty 18 energia w UE Kierunek europejskiej strategii energetycznej 20 Raport Rynek energii Chiny 22 Wydarzenia Tauron w Ekstraklasie 24 Innowacje Elektryczne samochody nie podbiją szybko rynku 26 Prawdy i mity Energia przez granice 28 Energia inaczej Ropa glonowa 30 Felieton Nowy, zielony świat Wydawca: Tauron Polska Energia SA, Departament Komunikacji Rynkowej i PR, dyrektor Paweł Gniadek, pawel.gniadek@tauron-pe.pl, tel Redaktor naczelny: Marcin Lauer, marcin.lauer@tauron-pe.pl, tel Redakcja: Polska Energia, ul. Lwowska 23, Katowice, fax , redakcja@tauron-pe.pl Zespół redakcyjny: Magdalena Rusinek, magdalena.rusinek@tauron-pe.pl, tel , Jacek Sakrejda, jacek.sakrejda@tauron-pe.pl, tel , Tomasz Fornalczyk, tomasz.fornalczyk@gigawat.pl, tel Współpraca w Grupie Tauron: Południowy Koncern Węglowy SA: Zofia Mrożek, zmrozek@pkwsa.pl, tel ; Południowy Koncern Energetyczny SA: Dariusz Wójcik, dariusz.wojcik@pke.pl, tel ; Elektrownia Stalowa Wola SA: Jerzy Wieleba, j.wieleba@esw.pl, tel Enion SA: Ewa Groń, ewa.gron@enion.pl, tel ; EnergiaPro SA: Anna Wojcieszczyk, anna.wojcieszczyk@wr.energiapro.pl, tel ; Elektrociepłownia Tychy SA: Aleksandra Gajecka, aleksandra.gajecka@ec-tychy.pl, tel ; Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Katowice SA: Karolina Kmon, kkmon@pec.katowice.pl, tel ; Enion Energia Sp. z o.o.: Elżbieta Bukowiec, elzbieta.bukowiec@enionenergia.pl, tel ; EnergiaPro Gigawat Sp. z o.o.: Marta Głuszek, marta.gluszek@gigawat.pl, tel Realizacja wydawnicza: Direct Publishing Group, ul. Genewska 37, Warszawa Biuro reklamy: Anna Mocior, a.mocior@dp-group.com.pl Wydawca nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń. Redakcja nie zwraca materiałów oraz zastrzega sobie prawo ich redagowania i skracania. Zdjęcie na okładce: PAP Numer zamknięto 19 listopada 2009 r. foto: Daniel Iwan Polska Energia najlepsza Miło nam poinformować, że magazyn Grupy Tauron Polska Energia, który od kilkunastu miesięcy do Państwa dociera, zdobył pierwszą nagrodę w konkursie na najlepszy biuletyn firmowy. Został on zorganizowany podczas V Ogólnopolskiego Forum Redaktorów Biuletynów Firmowych TUBA Składające się z wybitnych specjalistów jury oceniało wszystkie elementy czasopisma: jakość tekstów i fotografii, projekt graficzny i jakość druku. Polska Energia jest ważnym narzędziem komunikacji dla Grupy Tauron. Branża elektroenergetyczna dynamicznie się zmienia i dlatego kluczowa jest możliwość informowania o istotnych dla Grupy Tauron i jej klientów wydarzeniach oraz prezentowania naszego punktu widzenia. Niemniej ważna jest edukacyjna i popularyzatorska rola czasopisma skomentował otrzymanie wyróżnienia Paweł Gniadek, dyrektor Departamentu Komunikacji Rynkowej i PR Tauron Polska Energia, wydawcy Polskiej Energii. Przypomnijmy, że nasz miesięcznik ukazuje się od listopada 2008 r. W skład zespołu redakcyjnego wchodzą pracownicy Departamentu Komunikacji Rynkowej i PR Tauron Polska Energia oraz przedstawiciele kluczowych spółek Grupy. Magazyn adresowany jest do szeroko rozumianego otoczenia Taurona: klientów, partnerów biznesowych i instytucji. Otrzymana nagroda jest dla nas bodźcem do dalszego udoskonalania pisma. Będziemy wdzięczni za wszelkie głosy Czytelników dotyczące oczekiwań wobec Polskiej Energii. polska EnerGIA nr 11 (13)/2009 3

3 flesz gospodarczy Tauron przygotowuje się do wejścia na Giełdę Papierów Wartościowych Tauron wybrał doradcę prywatyzacyjnego Zarząd Tauron Polska Energia SA wybrał 17 listopada doradcę finansowego, generalnego menedżera oferty na przeprowadzenie oferty publicznej akcji spółki. Wybrana została oferta złożona przez konsorcjum firm UniCredit CAIB Poland SA z siedzibą w Warszawie (lider konsorcjum) oraz UBS Limited z siedzibą w Londynie. Rozstrzygnięcie to kończy postępowanie, do którego zaproszono kilkanaście międzynarodowych instytucji finansowych. W końcowych negocjacjach udział wzięło pięć podmiotów. Wcześniej wybrany został międzynarodowy doradca prawny. Jest nim warszawskie biuro londyńskiej kancelarii Norton Rose. Udostępnienie akcji Tauron Polska Energia SA planowane jest na 2010 r. (ml) Sukces w erze globalizacji Strategie sukcesu w erze globalizacji. Od niepodległości do wolności. Dokąd zmierzamy? to tytuł międzynarodowej konferencji zorganizowanej 16 listopada w Warszawie przez firmę doradczą A.T. Kearney. Grupa Tauron była jej partnerem merytorycznym. Konferencja ta ma stać się impulsem do zastanowienia się nad nowym miejscem Polski w świecie. Pragniemy, aby wpisała się ona w konieczny dialog o przyszłości naszego kraju powiedział Aleksander Kwiatkowski, prezes zarządu A.T. Kearney. Wśród uczestników konferencji znaleźli się wybitni FOTO: Arch. Eksperci wesprą działania Ministerstwa Gospodarki Powstała Społeczna Rada do spraw Narodowego Programu Redukcji Emisji, która pomoże resortowi gospodarki w realizacji postanowień unijnego pakietu klimatyczno-energetycznego oraz opracowywanej obecnie dyrektywy o emisjach przemysłowych. Profesor Jerzy Buzek będzie wspomagać swoją wiedzą i doświadczeniem pracę gremium fachowców W jednym z paneli dyskusyjnych wziął udział wiceprezes zarządu Tauron PE SA Stanisław Tokarski przedstawiciele świata polityki, nauki i biznesu, m.in. Lech Wałęsa i prof. Grzegorz W. Kołodko. Znaczna część debaty toczyła się wokół książki Walka FOTO: Arch. FOTO: Arch. Członkami Rady zostali przedstawiciele świata nauki i techniki, na czele z prof. Jerzym Buzkiem, przewodniczącym Parlamentu Europejskiego. Niezależni eksperci będą uczestniczyć w opracowywaniu i opiniowaniu dokumentów dotyczących m.in. krajowego planu inwestycyjnego w sektorze energetycznym, systemu benchmarków dla przemysłu i wdrożenia dyrektywy o emisjach przemysłowych, która zacznie obowiązywać od 2016 r. mówi Waldemar Pawlak, wicepremier, minister gospodarki. W ocenie Waldemara Pawlaka Polska powinna być europejskim liderem zmian w zakresie ochrony klimatu. Zapowiedział, że resort gospodarki będzie korzystał ze wsparcia Rady także przy wdrażaniu dyrektyw o odnawialnych źródłach energii oraz w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych. Zdaniem prof. Buzka Rada powinna wspierać działania rządu i zapewnić mu poparcie społeczeństwa w zakresie nowoczesnych inwestycji w energetyce. Zależy nam na bezpieczeństwie energetycznym i ograniczeniu emisji, przy zachowaniu konkurencyjności naszej gospodarki deklaruje Jerzy Buzek. W skład Społecznej Rady do spraw Narodowego Programu Redukcji Emisji weszli również prezes Polskiej Akademii Nauk prof. Michał Kleiber oraz były wicepremier i minister gospodarki Janusz Steinhoff. Sekretarzem Generalnym Rady został prof. Krzysztof Żmijewski (wywiad na str. 6-7). (cie) z rekinami biznesu Andreja Viznaka i Aleksandra Kwiatkowskiego. Jeden z paneli dyskusyjnych pt. Sukcesy strategiczne do osiągnięcia w Polsce poświęcony był przewagom konkurencyjnym wiodących firm działających na polskim rynku. Naszym kluczem do sukcesu jest największa liczba klientów oraz posiadanie aktywów od wydobycia węgla, poprzez wytwarzanie, aż po dystrybucję i sprzedaż energii elektrycznej powiedział podczas dyskusji Stanisław Tokarski, wiceprezes zarządu, dyrektor ds. strategii i rozwoju Tauron Polska Energia. (ml) Premier Hiszpanii Jose Luis Zapatero i Prezes Rady Ministrów RP Donald Tusk z sukcesem zakończyli polsko-hiszpański szczyt gospodarczy w Sopocie Polska zarobi 25 mln euro na handlu emisjami listopada minister środowiska 9 Maciej Nowicki podpisał pierwszą umowę na sprzedaż jednostek emisji w ramach protokołu z Kioto, która przyniesie Polsce 25 mln euro na ochronę klimatu i wsparcie wdrażania pakietu energetycznoklimatycznego. Pierwsza polska umowa na sprzedaż jednostek AAU (Assigned Amount Unit, jednostki przyznanej emisji CO 2 w systemie ONZ) została podpisana w czasie szczytu polskohiszpańskiego w Sopocie z udziałem premiera Donalda Tuska i premiera Jose Luisa Zapatero. Wartość umowy to 25 mln euro, które zgodnie z obowiązującą od września ustawą o zarządzaniu handlem emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji zostaną przeznaczone na inwestycje w zakresie ochrony klimatu. To początek sprzedaży przez nasz kraj uprawnień do emisji w ramach protokołu z Kioto. Równolegle z umową sprzedaży jednostek AAU Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zawiera umowę na kredyt z EBI i EBOR. Oznacza to, że na rynku pojawi się ponad 500 mln zł, które będą dostępne dla polskich przedsiębiorców. Część środków będzie dostępna w formie dotacji, część w formie atrakcyjnej pożyczki. 25 mln euro trafi na specjalny rachunek klimatyczny obsługiwany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. (cie) Polska członkiem iccsg Polska przystąpiła do International Carbon Capture and Storage Group, międzynarodowej organizacji działającej na rzecz sekwestracji dwutlenku węgla. Carbon Sequestration Leadership Forum (CSLF) powstała w 2003 r. Koncentruje się na rozwoju technologii wychwytywania i składowania dwutlenku węgla. Celem organizacji jest długotrwałe stabilizowanie poziomu gazów cieplarnianych w atmosferze. Zdaniem Forum, dla rozwoju nowych technologii konieczne jest także zapewnienie odpowiedniego klimatu politycznego, finansowego i właściwych regulacji prawnych. Członkami CSLF oprócz Polski są: Australia, Brazylia, Kanada, Chiny, Kolumbia, Dania, Francja, Niemcy, Grecja, Indie, Włochy, Japonia, Meksyk, Holandia, Nowa Zelandia, Norwegia, Rosja, Arabia Saudyjska, Republika Południowej Afryki, Korea Południowa, Wielka Brytania i Stany Zjednoczone. Należy do niej również Komisja Europejska. (ao) FOTO: Eastnews Przyspieszenie prywatyzacji w sektorze energetycznym Ministerstwo Skarbu Państwa w najbliższym okresie planuje prywatyzację kilku ważnych podmiotów z sektora elektroenergetycznego. Na publiczne zaproszenie do negocjacji w sprawie nabycia 85 proc. akcji Elektrociepłowni Zabrze oraz ZEC Bytom wpłynęły cztery odpowiedzi złożone przez koncern CEZ, PPC Energy Group z siedzibą w Bratysławie, Dalkię Polska oraz Fortum Power and Heat Poland. Jak zapowiedział Jan Bury, wiceminister skarbu, do prywatyzacji EC Zabrze i ZEC Bytom może dojść na przełomie 2009 i 2010 roku, najpóźniej w I kwartale 2010 r. Ministerstwo Skarbu Państwa ogłosiło także przetarg na sprzedaż 41,6 proc. udziałów PEC w Chrzanowie. Obecnie 51 proc. akcji Chrzanowa należy do firmy Dalkiaterm (dawniej Praterm), której właścicielem jest Dalkia Polska. Wciąż niejasna jest przyszłość Enei. MSP rozważa różne warianty jej prywatyzacji. Być może jeszcze w roku 2009 resort skarbu wystawi na sprzedaż swój 67-proc. pakiet akcji spółki. Wiceminister Jan Bury nie wykluczył jednak, że MSP może sprzedać kilka lub nawet kilkanaście procent akcji Enei w transzach na GPW, zachowując większościowy, 51-proc. pakiet, aby później zaoferować go inwestorowi branżowemu. Niewykluczone, że w procesie prywatyzacji Enei weźmie ponownie udział niemiecki koncern energetyczny RWE, który w październiku nie złożył oferty na kupno akcji Enei. Powodem tego były zbyt duże różnice stanowisk MSP i RWE dotyczące ceny za akcje firmy. Decyzja w sprawie terminu i sposobu prywatyzacji Enei może zapaść jeszcze w listopadzie. Jan Bury nie wykluczył także, że w roku 2010 zostanie podjęta decyzja o prywatyzacji kopalń węgla brunatnego Adamów i Konin, zaopatrujących w paliwo Zespół Elektrowni Pątnów Adamów Konin (ZE PAK). Zgodnie z prognozą MSP przychody z prywatyzacji w 2009 r. powinny wynieść blisko 5 mld zł. Do początku listopada udało się pozyskać ok. 4,5 mld zł. (cie) Enea jest właścicielem kilku elektrowni wodnych, m.in. w Jastrowiu FOTO: ENEA 4 polska EnerGIA nr 11 (13)/2009 polska EnerGIA nr 11 (13)/2009 5

4 wywiad Rozmowa z prof. Krzysztofem Żmijewskim z Politechniki Warszawskiej, Sekretarzem Generalnym Rady do spraw Narodowego Programu Redukcji Emisji W Kopenhadze konkretów nie będzie W grudniu w Kopenhadze odbędzie się kolejny szczyt klimatyczny ONZ. Czy uda się na nim osiągnąć światowe porozumienie w sprawie redukcji emisji gazów cieplarnianych? Dopóki przynajmniej Stany Zjednoczone nie określą swojego stanowiska w tej sprawie i nie przyjmą ustawy American Clean Energy and Security Act (Waxman-Markey Bill), to szansa na takie porozumienie jest bardzo niewielka, wszystko będzie wisiało w powietrzu. Ta ustawa obecnie jest w Senacie, który prawdopodobnie nie przyjmie jej przed szczytem w Kopenhadze. Prezydent Barack Obama posiada większość głosów w Senacie, teoretycznie Senat może tę ustawę w miarę szybko przyjąć. Należy pamiętać, że zasady pracy administracji amerykańskiej są nieco podobne do modelu obowiązującego w Unii Europejskiej, gdzie Komisja Europejska przygotowuje swoje stanowisko, Parlament Europejski swoje i następnie negocjuje się wspólne stanowisko. W Stanach Zjednoczonych Izba Reprezentantów posiada swoje opinie, Senat swoje, a potem prowadzone są negocjacje i uzgadniane jest wspólne stanowisko. Nie jest tak jak w Polsce, gdzie Senat zatwierdza decyzje Sejmu. W Senacie pojawiła się bardziej alternatywna niż konkurencyjna wersja ustawy Clean Energy Jobs & American Power Act sponsorowana przez duet Kerry-Boxer, do kompromisu droga daleka, choć jest wiele punktów wspólnych. Szczyt w Kopenhadze nie będzie zatem miał wielkiego wpływu na polską energetykę? Spodziewam się, że w Kopenhadze zostanie przyjęta główna deklaracja pokrywająca brak konkretnych, szczegółowych rozwiązań, np. według propozycji premiera Danii Andersa Fogha Rasmussena. To jest tym bardziej prawdopodobne, że Unia Europejska nie jedzie tam z wypracowanym Dlaczego najbogatsze państwa UE nie chcą liczyć emisji CO 2 w przeliczeniu na głowę mieszkańca? pyta prof. Krzysztof Żmijewski stanowiskiem w sprawie podziału środków, jakie przeznaczy na rozwój nowoczesnych technologii energetycznych w krajach rozwijających się. Na październikowym szczycie UE w Brukseli wypracowano porozumienie, z którego wynika, że musi być w tej sprawie zawarte kolejne porozumienie. Jak Pan ocenia porozumienie ze szczytu Forum Współpracy Gospodarczej Azji i Pacyfiku (APEC) z połowy listopada, gdzie zapowiedziano, że w Kopenhadze zawarte zostanie porozumienie polityczne, po którym nastąpi etap dalszych negocjacji dotyczących prawnie wiążących zobowiązań oraz transferu pieniędzy i technologii, który będzie wolniejszy, ale ograniczony terminami? Taka deklaracja oznacza, że uzgodniono, że nic nie uzgodniono. Jeśliby uzgodniono, że coś uzgodniono, to dalsze negocjacje nie byłyby potrzebne. To jest wykręt, aby zamazać fakt, że żadnego konkretnego porozumienia w Kopenhadze nie będzie. Nie będzie też prawdopodobnie porozumienia w Bonn, tylko dopiero w Meksyku w grudniu 2010 r. Negocjacje w sprawie redukcji światowej emisji CO 2 toczą się pomiędzy państwami rozwiniętymi a rozwijającymi się. Państwa rozwinięte nie ustaliły wspólnej propozycji, ponieważ nie ma uzgodnień pomiędzy Unią Europejską a Stanami FOTO: PAP Zjednoczonymi. Skoro lider emisji z państw rozwiniętych, czyli Stany Zjednoczone, sam jeszcze nie wie, co może w tej kwestii zrobić, to nie da się uzgodnić wspólnej propozycji państw rozwiniętych. Rząd prezydenta Baracka Obamy nie może przyjąć żadnych międzynarodowych zobowiązań i postawić Senat i Izbę Reprezentantów wobec faktów dokonanych, ponieważ koszt polityczny takiego działania byłby ogromny. Okres do szczytu klimatycznego w Meksyku da Senatowi Stanów Zjednoczonych czas na uchwalenie odpowiednich przepisów i pozwoli administracji Baracka Obamy na przedstawienie zobowiązań Stanów Zjednoczonych na rok Jeżeli porozumienie w Kopenhadze nie zostanie zawarte, jak dalej będą wyglądać negocjacje klimatyczne? W grudniu 2010 r. odbędzie się kolejny szczyt, tym razem w Meksyku. Jeśli uda się wypracować przynajmniej porozumienie państw rozwiniętych, to wtedy będzie szansa, że uda się osiągnąć porozumienie światowe. Jeżeli nie będzie porozumienia państw rozwiniętych, to sama Unia Europejska do redukcji emisji gazów cieplarnianych nie doprowadzi. Czy Pana zdaniem finansowanie przez UE rozwoju energetyki państw rozwijających się to dobry pomysł? Zależy dla kogo. Ci, którzy są bogatsi, są z tego rozwiązania niezwykle zadowoleni, ponieważ pieniądze zebrane przez kraje UE nie mają być przeznaczone np. na konsumpcję ryżu, tylko na zakup nowych technologii redukujących emisje gazów cieplarnianych. Dla Wielkiej Brytanii to wspaniałe rozwiązanie, ponieważ założenie tego mechanizmu jest takie, że biedniejsze państwa UE dadzą pieniądze biedniejszym państwom świata, aby te kupiły technologię w najbogatszych państwach świata. Te technologie sprzedają ci, którzy z własnej kasy nie chcą wykładać pieniędzy na redukcję CO 2. Komentując ten mechanizm, mówił Pan o hipokryzji starych państw UE... Pamiętajmy, że wzrost emisji w krajach rozwijających się jest spowodowany w dużej mierze wzrostem konsumpcji w krajach rozwiniętych. To te państwa najpierw wyeksportowały produkcję, w tym i emisje, a następnie konsumują tę produkcję, wskazując, że jednocześnie sami zredukowali emisje. Z badań przeprowadzonych na uniwersytecie w Oksfordzie wynika, że 11 proc. redukcji emisji w Wielkiej Brytanii doprowadziło do wzrostu emisji poza Wielką Brytanią o 19 proc. Kraje Unii nie uzgodniły zasad podziału składki. Czy to niedomówienie może być dla Polski groźne, tak jak było w kilku innych przypadkach, jak dyrektywa LCP i definicja fizycznie rozpoczętej inwestycji? Skoro jeszcze nie ustalono szczegółów dotyczących zasad podziału składki pomiędzy kraje UE i nie wiadomo, ile Polska będzie miała płacić, to nie można narzekać. Problemem jest to, że ci, którzy mają w UE większą siłę, żądają, abyśmy płacili. Propozycja, że skoro Polska teraz emituje, to teraz ma płacić, opiera się na błędnym rozumowaniu. Musimy wskazać, że w Polsce prowadzona jest produkcja, która jest konsumowana w krajach bogatszych więc dlaczego mamy zapłacić? Po pierwsze, trzeba pytać, dlaczego wysokość składki miałaby zależeć od wysokości emisji gazów i produkcji, a nie od poziomu konsumpcji. Po drugie, kraje Europy Zachodniej, żeby wypracować swój obecny poziom niskiej emisji, w historii wyemitowały znacznie więcej CO 2 na mieszkańca niż Polska. Jedyna uczciwa i etyczna miara emisji to emisja liczona na głowę mieszkańca, a nie na tysiąc euro PKB. Emisja na 1 tys. euro PKB faworyzuje kraje bogate, jak jakiś kraj ma wysoki PKB, to może sobie dużo emitować. Jak ktoś jest bogaty, to mu dużo wolno. Jeżeli porównujemy emisję na głowę mieszkańca, to Polska powinna być wynagradzana, ponieważ jesteśmy na średnim poziomie europejskim, a poniżej EU-15. Ze strony najbogatszych państw UE istnieje niechęć do liczenia emisji CO 2 w przeliczeniu na głowę mieszkańca. Taki sposób postępowania obnaża ich hipokryzję. Podczas ostatniego szczytu w Brukseli po raz kolejny widoczny był spór pomiędzy Polską i innymi nowymi krajami UE a krajami starymi. Czy ten spór będzie się pogłębiał? Jeżeli nie nastąpi głęboka integracja wewnątrz Unii, to tak będzie. Dopóki UE będzie starała się ciężar zobowiązań środowiskowych przerzucać na nowe państwa członkowskie, to takie spory będą się powtarzać. Przecież Polska zredukowała emisje CO 2 kilkakrotnie więcej niż przewidywał to protokół z Kioto, a stare kraje UE nie. To dlaczego my mamy płacić, a oni nie? KE wskazuje, że Kioto to jedna rzecz a system unijny to inna... Ale kula ziemska jest ta sama i CO 2 jest ten sam. Mówienie o tym, że są to dwie różne sprawy, to prawda z punktu widzenia administracyjnego, ale rozmawiamy o obowiązku wobec przyszłych pokoleń i etyce, a tu różnic nie ma. Jedno i drugie narzędzie ma służyć do tego samego. Po zastanowieniu się można zauważyć, że europejski system handlu emisjami nie ma na celu redukcji emisji. Znacznie bardziej na redukcję emisji jest nastawiony system w Stanach Zjednoczonych, który jest przy tym tańszy i efektywniejszy, np. zawiera mechanizm temperowania cen CO 2. System unijny jest drogi i mniej efektywny, dlatego, ponieważ tak założyli jego projektodawcy. Dowodem na to jest nieuwzględnienie w tym systemie mechanizmu domestic offset to jeden z tańszych mechanizmów redukcji emisji CO 2 oczywiście mają go Stany. Został wymyślony we Francji, Francuzi jednak natychmiast się z niego wycofali, ponieważ było to dla nich nieinteresujące i niezyskowne. Mechanizm domestic offset polega na tym, że mogę wykupić uprawnienia do emisji przez zredukowanie emisji w swoim kraju lub innym kraju UE. Np. jakaś polska elektrownia mogłaby w jakimś polskim lub europejskim mieście docieplić domy i wykorzystać zredukowany w ten sposób CO 2 w swoim bilansie. Ale tego nie wolno. Wolno natomiast docieplić domy w innej części świata poza UE. Pytaliśmy, dlaczego takie rozwiązanie nie zostało wprowadzone? W odpowiedzi usłyszeliśmy, że pozwolenia na emisję CO 2 byłyby wtedy tańsze. Komu to przeszkadza? Przeszkadza tym, którzy chcą sprzedać więcej gazu, tym, którzy chcą sprzedać więcej elektrowni jądrowych i tym, którzy chcą obracać uprawnieniami do emisji CO 2. Przeszkadza to Moskwie, Paryżowi i Londynowi, to bardzo poważna koalicja. Po drugiej stronie jest Warszawa, Sofia i Bukareszt. Dziękuję za rozmowę. Rozmawiał Jacek Michalski 6 polska EnerGIA nr 11 (13)/2009 polska EnerGIA nr 11 (13)/2009 7

5 rynek notowania PGE zadebiutowała na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie 6 listopada. Wartość emisji wyniosła blisko 6 mld zł. Pierwszego dnia kurs akcji PGE wzrósł o 13 proc. Giełdowy debiut Polskiej Grupy Energetycznej Na otwarciu notowań prawa do akcji kosztowały 25,95 zł, czyli o 12,8 proc. więcej od ceny emisyjnej akcji. Kapitalizacja PGE wyniosła w pierwszych minutach notowań 44,9 mld zł, co uczyniło ją jedną z największych pod tym względem spółek notowanych na GPW w Warszawie. Na zamknięciu notowań 6 listopada kurs akcji PGE wyniósł 25,99 zł, co oznacza wzrost o 13 proc. Pierwszego dnia notowań zanotowano rekordowe obroty akcjami PGE, ich wartość przekroczyła 2,47 mld zł, czyli znacznie więcej niż wartość handlu wszystkimi pozostałymi akcjami na GPW. W kolejnych dniach obroty akcjami PGE również były bardzo wysokie. Uruchomiliśmy potężny program inwestycji i konsolidacji. To podoba się inwestorom i dlatego w nas wierzą powiedział Tomasz Zadroga, prezes zarządu PGE. Ludwik Sobolewski, prezes GPW, ocenia, że notowania akcji PGE korzystnie wzmocnią ofertę giełdy, co daje nadzieję, że przyciągną one do Warszawy kolejne grupy dużych inwestorów zagranicznych. Sobolewski podkreślił, że akcje PGE o 10 proc. podniosą wartość kapitalizacji GPW. Jak wskazuje prezes giełdy, ze względu na dużą kapitalizację, akcje PGE wkrótce wejdą w skład indeksu WIG20, stanie się to być może jeszcze w 2009 r. Wartość oferty PGE wyniosła około 6 mld zł (o 1 mld zł więcej niż spodziewała się PGE), co czyni ją jedną z największych w historii polskiego rynku kapitałowego oraz największą w tym roku w Europie. Szturm na akcje W ramach oferty publicznej PGE zaoferowała akcji serii B, z czego inwestorom indywidualnym przyznano , a inwestorom instytucjonalnym akcji. Cena akcji wyniosła 23 zł. Inwestorzy zgłosili łączny popyt na akcje o wartości około 45 mld zł, co oznacza, że popyt był 7,5 razy większy, niż liczba oferowanych walorów. Prezes GPW Ludwik Sobolewski, minister skarbu Aleksander Grad i prezes zarządu PGE Tomasz Zadroga podczas debiutu giełdowego Polskiej Grupy Energetycznej SA Pula akcji oferowanych inwestorom indywidualnym wyniosła 15 proc., a więc o połowę więcej niż początkowo przewidywano. W efekcie skala redukcji zapisów dla inwestorów indywidualnych została zmniejszona. Inwestorzy indywidualni zapisali się na blisko 29 razy więcej akcji niż liczba walorów ostatecznie im oferowanych. Ich zapisy zostały zredukowane o 96,50 proc. Akcje przydzielono prawie 60 tys. inwestorów indywidualnych. Wiele banków i biur maklerskich oferowało im specjalne kredyty na zakup akcji PGE. Szacuje się, że na ten cel udzielono kredytów w wysokości aż 15 mld zł. Aleksander Grad, minister Skarbu Państwa, przyznał, że odpowiedzią MSP na ogromne zainteresowanie inwestorów akcjami PGE może być sprzedaż kilkunastu procent akcji spółki przez resort skarbu. PGE została uznana za jedną ze strategicznych spółek, co oznacza, że większościowy pakiet jej akcji ma pozostać w rękach Skarbu Państwa. W obecnej emisji sprzedano 15 proc. akcji spółki, kilkanaście procent udziałów otrzymają także pracownicy PGE, MSP będzie więc mogło FOTO: PGE sprzedać kilkanaście procent akcji PGE i nadal zachować nad nią kontrolę. Miliardy na inwestycje Z 6 mld zł, jakie pozyskała PGE, około 1,5 mld zł zostanie przeznaczone na odkupienie od Skarbu Państwa pakietów mniejszościowych w niektórych istotnych spółkach zależnych należących do PGE. Pozostałe środki będą jednym ze źródeł finansowania programu inwestycyjnego, umożliwiającego realizację strategii PGE. Tylko do roku 2012 PGE planuje inwestycje wartości 38,9 mld zł. Obecnie trwają prace przy budowie bloku o mocy 858 MW w Elektrowni Bełchatów, który ma zostać oddany do eksploatacji w 2010 r. Elektrownia Opole ogłosiła już przetargi na zaprojektowanie, budowę, rozruch i przekazanie do eksploatacji dwóch nowych bloków na węgiel kamienny o mocy ok MW każdy. Trwają także przygotowania do budowy bloku na węgiel brunatny o mocy 460 MW w Elektrowni Turów. Projektem realizowanym od podstaw ma być Elektrownia Lublin o mocy zainstalowanej dwa razy 800 MW, a planowana data jej uruchomienia to przełom 2015 i 2016 r. Program inwestycyjny PGE to także inwestycje w energetykę odnawialną. Spółka PGE Energia Odnawialna planuje wybudowanie morskich oraz lądowych farm wiatrowych o łącznej mocy 2 tys. MW. Najbardziej spektakularnym projektem PGE jest budowa elektrowni jądrowej o mocy 3 tys. MW. Pierwszy blok ma zacząć produkować energię już w roku Udany debiut PGE pozwala prognozować, że planowany na rok 2010 debiut Tauron Polska Energia również zakończy się dużym sukcesem. Emil Różański Departament Obrotu Energią Tauron Polska Energia SA Komentarz miesiąca Październik był miesiącem kontynuacji trendu wzrostowego cen na rynku spot. Średnia cena na TGE (Towarowej Giełdzie Energii) wyniosła 180,46 zł/ MWh, przy wolumenie obrotu wynoszącym około 246 GWh. Średnia cena na Internetowej Platformie Obrotu Energią Elektryczną (POEE) ukształtowała się na poziomie 178,19 zł/mwh, przy wolumenie obrotu około 370 GWh, o 51 proc. wyższym od giełdowego. Licząc rok do roku, spadek zapotrzebowania systemowego w październiku wyniósł tylko 0,97 proc. i był najniższy od początku roku. Średnia cena na rynkach transakcji bieżących (TGE i POEE) wyniosła w październiku 179,09 zł/mwh i była o 2,5 proc. wyższa od średniej z września (174,70 zł/mwh). W październiku kontynuowany był wzrost cen na rynku niemieckim i czeskim. Średnia cena na niemieckim EEX za październik wzrosła o ponad 12,6 proc. do poziomu 44,57 /MWh, natomiast na czeskim OTE o ponad 15 proc. do poziomu 45,44 /MWh. Na Rynku Bilansującym (RB) łączny obrót w październiku wyniósł około 272 GWh. Średnia ważona cena rozliczeniowa odchylenia (CRO) wyniosła 176,06 zł/mwh i była niższa od ceny spot o około 1,7 proc. W porównaniu do średniej z września, CRO w październiku spadła o około 0,6 proc. Rynek węgla w październiku wykazywał tendencję wzrostową. Najniższe ceny w kontraktach miesięcznych na platformie ARA (porty Amsterdam, Rotterdam, antwerpia) występowały na początku miesiąca (tydzień 40. i 41.) i osiągnęły minimum na poziomie 2,88 $/GJ, natomiast najwyższy poziom średnich notowań analizowanych kontraktów miesięcznych zaobserwowano w 44. tygodniu (3,03 $/GJ). Mimo dalszego spadku kursu dolara (średni kurs w październiku wyniósł niecałe 2,85 zł/$) cena węgla importowanego wzrosła do poziomu 8,49 zł/gj (wzrost o 6,4 proc. w odniesieniu do średniej ceny z września). Średnia cena w kontraktach rocznych ARA CAL 10 ukształtowała Cena [zł/mwh] CRO [zł/mwh] Cena [ /Mg] ,20 14,18 14,16 14,14 14,12 14,10 14,08 14,06 14,04 14,02 14, TGE POEE TCE POEE Wolumen CRO Cena [$/GJ] 3,25 3,20 3,15 3,10 3,05 3,00 2,95 2,90 2,85 2,80 2, Ceny uprawnień do emisji CO 2 na rynku Futures w październiku 2009 r. BNF EUADEC-09 Średnie ceny i wolumeny energii elektrycznej SPOT na TGE i Platformie POEE w październiku 2009 r. Ceny i wolumeny energii elektrycznej na RB w październiku 2009 r. 2,90 2,86 2,90 2,86 Średnie tygodniowe ceny dla notowań węgla ARA dla miesięcznego rynku Futures w październiku 2009 r. ARA Coal Month Futures, Oct.-09 ARA Coal Month Futures, Nov.-09 2,99 2,90 2,94 2,89 Wolumen ARA Coal Month Futures, Dec.-09 3,01 2,97 2,97 2,91 EEX EUADEC-09 ARA Coal Month Futures, Jan.-09 3,05 3,06 3,04 2,98 ARA Coal Month Futures, Feb.-10 3,09 3,13 3,10 3,05 Cena średnioważona ARA Coal Month Futures, Mar.-10 3,13 3,18 3,16 3,11 NordPool EUADEC się na poziomie 83,92 $/t, wyższym o około 6 proc. w porównaniu do średniej z września. Podobnie jak na rynku węgla, rynek uprawnień do emisji CO 2 w październiku notował wzrosty indeksów. Średnia cena uprawnień do emisji CO 2 dla kontraktów terminowych z realizacją w grudniu 2009 r. wzrosła do poziomu 14,14 /t CO 2 i była wyższa od średniej ceny z września o około 2,5 proc. Najwyższą płynnością charakteryzowała się giełda EEX (2 280 tys. t CO 2 ), na giełdzie NordPool zanotowano wolumen obrotu na poziomie 950 tys. t CO 2, natomiast na giełdzie Bluenext nie odnotowano transakcji na rynku terminowym. Średnioważone ceny analizowanych kontraktów kształtowały się na poziomie od 14,10 /t CO 2 (59,47 zł/t CO 2 ) BNF EUADEC-09 do 14,15 /t CO 2 (59,66 zł/t CO 2 ) EEX EUADEC Wolumen [MWh] Wolumen [MWh] Wolumen [tys. Mg] Źródło: Biuro Analiz Rynku Tauron Polska Energia SA 8 polska EnerGIA nr 11 (13)/2009 polska EnerGIA nr 11 (13)/2009 9

6 wywiad strategia Rada Ministrów przyjęła 10 listopada Politykę energetyczną Polski do 2030 r. zawierającą długoterminową strategię rozwoju sektora energetycznego, prognozę zapotrzebowania na paliwa i energię oraz program działań wykonawczych do 2012 r. Sześć filarów polityki energetycznej Polski Zdaniem autorów dokumentu, strategia odpowiada na najważniejsze wyzwania stojące przed polską energetyką w perspektywie krótko- i długoterminowej. Polityka określa sześć podstawowych kierunków rozwoju polskiej energetyki. Dla każdego z nich sformułowane zostały cele szczegółowe, działania wykonawcze, a także dokładny sposób ich realizacji, wyznaczono również terminy oraz odpowiedzialne podmioty. Autorzy podkreślają, że tak szczegółowego planu działań nie zawierał żaden z poprzednich dokumentów. Podstawowe cele Polityki energetycznej Polski do roku 2030 to: qpoprawa efektywności energetycznej Kwestia ta ma być traktowana w sposób priorytetowy, a postęp w tej dziedzinie będzie kluczowy dla realizacji wszystkich założeń dokumentu. Cele główne w tym zakresie to dążenie do utrzymania zeroenergetycznego wzrostu gospodarczego oraz konsekwentne zmniejszanie energochłonności polskiej gospodarki do poziomu krajów UE-15. W dokumencie oceniono, że poziom efektywności energetycznej gospodarki, odpowiadający średniemu poziomowi efektywności krajów UE-15 z 2005 r., uda się w Polsce osiągnąć pod sam koniec okresu prognozy. W realizacji tych założeń ma pomóc Ministerstwo Gospodarki, które przygotowuje ustawę o efektywności energetycznej, wprowadzającą system wsparcia w postaci białych certyfikatów gwarantujących korzyści finansowe dla podmiotów osiągających największe oszczędności energii. Resort gospodarki będzie także stymulować rozwój wysokosprawnej kogeneracji, wspierać inwestycje w oszczędzanie energii i badania naukowe. Prowadzone będą również Struktura produkcji energii elektrycznej netto w podziale na paliwa w roku 2030 (w proc.) Pozostałe 0,3 Paliwo jądrowe 15,7 Produkty naftowe 1,5 OZE 18,8 Gaz ziemny 6,6 kampanie informacyjne i edukacyjne promujące efektywne wykorzystanie energii. qwzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii Bezpieczeństwo energetyczne Polski oparte będzie o własne zasoby, w szczególności węgla kamiennego i brunatnego. Zapewni to uniezależnienie produkcji energii elektrycznej i w znacznym stopniu ciepła od surowców z importu. Kontynuowane mają być działania mające na celu dywersyfikację dostaw paliw. Zaopatrzenie w ropę naftową, paliwa płynne i gaz będzie dywersyfikowane także poprzez różnicowanie technologii produkcji, a nie jedynie kierunków dostaw. Wspierany będzie rozwój technologii pozwalających na pozyskiwanie paliw płynnych i gazowych z surowców krajowych, w tym z węgla kamiennego. Polityka zakłada także stworzenie stabilnych perspektyw dla inwestowania Węgiel kamienny 36 Węgiel brunatny 21 w infrastrukturę przesyłową i dystrybucyjną. Na operatorów sieciowych nałożony zostanie obowiązek opracowania planów rozwoju sieci, lokalizacji nowych mocy wytwórczych oraz kosztów ich przyłączenia. W taryfach zostaną wprowadzone zachęty do inwestowania w infrastrukturę przesyłową i dystrybucyjną. Planowany jest również rozwój połączeń transgranicznych. Zmianie ulegną przepisy definiujące odpowiedzialność samorządów za przygotowanie lokalnych planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. qdywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej wprowadzenie energetyki jądrowej W dokumencie resort gospodarki stworzył również podstawy do przygotowania programu polskiej energetyki jądrowej. Wskazane zostały działania, jakie należy podjąć w najbliższych latach, aby możliwie szybko uruchomić w Polsce Źródło: Ministerstwo Gospodarki pierwsze instalacje tego typu. Chodzi tu o przygotowanie odpowiedniej infrastruktury prawnej i organizacyjnej oraz zapewnienie warunków do wybudowania i uruchomienia elektrowni jądrowych w oparciu o sprawdzone, bezpieczne technologie. qrozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii (OZE) Polityka wiele uwagi poświęca także rozwojowi energetyki odnawialnej. Najważniejszym przedsięwzięciem w tym obszarze będzie wypracowanie ścieżki dochodzenia do realizacji celów zawartych w pakiecie klimatycznym, w podziale na poszczególne rodzaje OZE i związane z nimi technologie. Dokument wyznacza następujące cele: 15-proc. udział OZE w zużyciu energii finalnej w 2020 r. oraz 10-proc. udział biopaliw w rynku paliw transportowych w 2020 r. Polska będzie także dążyć do większego wykorzystania biopaliw drugiej generacji. Ponadto prowadzone będą działania, które pomogą w rozwoju biogazowni rolniczych oraz farm wiatrowych na lądzie i morzu. Nowe jednostki OZE i umożliwiające ich przyłączenie sieci elektroenergetyczne, będą mogły uzyskać bezpośrednie wsparcie z Unii Europejskiej oraz środków funduszy ochrony środowiska. qrozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii W strategii dla sektora przewidziano również działania nakierowane na zwiększenie konkurencji na rynku energii. Ich celem będzie zapewnienie niezakłóconego funkcjonowania rynku, a przez to przeciwdziałanie nadmiernemu wzrostowi cen. Planowane jest wdrożenie nowej architektury rynku energii elektrycznej, opartej na systemie opłat węzłowych oraz wprowadzenie przepisów ułatwiających zmianę sprzedawcy. Resort gospodarki przygotował także propozycję rozwiązań na rzecz ochrony wrażliwych odbiorców energii elektrycznej. qograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko Ze względu na zobowiązania wynikające z pakietu klimatyczno-energetycznego Unii Europejskiej w polityce energetycznej wskazano metody ograniczenia emisji CO 2, SO 2 oraz NO x, które pomogą wypełnić zobowiązania międzynarodowe bez konieczności znaczących zmian w strukturze wytwarzania. Polityka energetyczna Polski do 2030 r. określa sześć podstawowych kierunków rozwoju polskiej energetyki W tym celu stworzony zostanie system zarządzania krajowymi pułapami emisji gazów cieplarnianych i innych substancji oraz wprowadzone zostaną dopuszczalne produktowe wskaźniki emisji. Realizowane będą też zobowiązania wynikające z nowej dyrektywy ETS (o handlu emisjami), a także opracowany zostanie system dysponowania przychodami z aukcji uprawnień do emisji CO 2. Bardzo istotnym kierunkiem działań będzie również wsparcie rozwoju technologii wychwytu i składowania dwutlenku węgla (CCS). Dzięki zastosowaniu technologii CCS ma wzrosnąć wydobycie ropy naftowej i gazu ziemnego. Ile i z czego produkować się będzie energii? W polityce energetycznej prognozuje się stały wzrost zużycia energii elektrycznej. Przewiduje się umiarkowany wzrost finalnego zapotrzebowania na energię elektryczną z poziomu ok. 111 TWh w 2006 r. do ok. 172 TWh w 2030 r., czyli o ok. 55 proc. Zapotrzebowanie na moc szczytową ma wzrosnąć z poziomu 23,5 MW w 2006 r. do ok. 34,5 MW w 2030 r. Zapotrzebowanie na energię elektryczną brutto wzrośnie z poziomu ok. 151 TWh w 2006 r. do ok. 217 TWh w 2030 r. Przyjęte zostało założenie, że pierwszy blok jądrowy w Polsce zostanie oddany do eksploatacji w roku Do 2030 r. powinny pracować trzy bloki jądrowe o łącznej mocy netto 4500 MW. Osiągnięcie celów unijnych w zakresie produkcji energii ze źródeł odnawialnych wymagać będzie produkcji energii elektrycznej brutto z OZE w 2020 r. na poziomie ok. 31 TWh, co będzie stanowiło 18,4 proc. produkcji całkowitej, a w 2030 r. na poziomie 39,5 TWh, co oznacza ok. 18,2 proc. produkcji całkowitej. Największy udział będzie stanowiła energia z elektrowni wiatrowych w 2030 r. ok. 18 TWh, czyli ok. 8,2 proc. przewidywanej produkcji całkowitej brutto. Produkcja energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji będzie wzrastała z poziomu 24,4 TWh w 2006 r. do 47,9 TWh w 2030 r. Udział produkcji energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji w krajowym zapotrzebowaniu na energię elektryczną brutto wzrośnie z poziomu 16,2 proc. w 2006 r. do 22 proc. w 2030 r. Z prognoz polityki energetycznej wynika, że do roku 2020 w polskich elektrowniach węglowych zostaną wyłączone jednostki o łącznej mocy 7593 MW. Do roku 2030 moc wyłączonych bloków wzrośnie do MW. Większość z nich stanowić będą bloki w elektrowniach na węgiel kamienny. Jednocześnie, do roku 2010 głębokiej modernizacji poddane zostaną jednostki o łącznej mocy 1702 MW, w latach zmodernizowane mają zostać bloki o mocy 4204 MW. Po tym okresie resort gospodarki nie spodziewa się głębokiej modernizacji bloków wytwórczych. Autorzy prognozują przy tym, że do końca roku 2010 zostaną oddane nowe (lub odtworzone) bloki wytwórcze w elektrowniach węglowych o łącznej mocy 1778 MW. W latach liczba nowych i odtworzonych mocy węglowych ma sięgnąć poziomu 1980 MW, a w latach ma wynieść 2,6 tys. MW. Prognozuje się również, że do roku 2015 oddanych zostanie 200 MW w elektrowniach gazowych, przyrost mocy gazowych w latach przewiduje się na poziomie 400 MW. Strategia Tauron zgodna z Polityką Przyjęta pod koniec ubiegłego roku strategia Grupy Tauron jest zgodna z celami określonymi w Polityce energetycznej Polski do roku Tauron realizuje działania zwiększające efektywność w wytwarzaniu i dystrybucji energii: w 2009 r. oddany został nowy blok w Elektrowni Łagisza, przygotowywane są kolejne inwestycje w moce wytwórcze zarówno węglowe, jak i odnawialne, które zastąpią stare jednostki. Wymiana jednostek wytwórczych zmniejszy wyraźnie oddziaływanie energetyki na środowisko. Trwa również ciągła modernizacja sieci dystrybucyjnej. Emil Różański 10 polska EnerGIA nr 11 (13)/2009 polska EnerGIA nr 11 (13)/

7 w Grupie Wspólna marka Rusza kampania informacyjna pod hasłem Wspólna marka Jej celem jest zakomunikowanie klientom EnergiiPro Gigawat i Enionu Energii, spółek zajmujących się sprzedażą energii w Grupie Tauron, że rozpoczynają one działalność pod wspólną marką Tauron Polska Energia. Kampania trwa od 16 listopada do 20 grudnia. Obejmuje obszar działania spółek, w tym m.in. Wrocław, Kraków, Katowice, Opole, Jelenią Górę, Legnicę, Wałbrzych, Częstochowę, Bielsko- -Białą, Tarnów, Sosnowiec, Dąbrowę Górniczą i Będzin. Pojawiły się tam billboardy, a w Krakowie, Wrocławiu i Katowicach wielkoformatowe siatki reklamujące kampanię. Reklamy są emitowane w prasie regionalnej, w radiu i na autobusach. Uruchomiona została strona internetowa www. wspolnaenergia.pl. Ważnym elementem kampanii jest konkurs SMS-owy Energia elektryczna w prezencie skierowany do klientów ESW W Panteonie Polskiej Ekologii 2009 Zakończony w 2008 roku projekt Rozbudowa kotła OP-150 do spalania biomasy wraz z instalacją magazynowania, przygotowania i transportu biomasy do kotła otrzymał wyróżnienie w tegorocznej edycji konkursu Panteon Polskiej Ekologii Wręczenie dyplomu dla Elektrowni Stalowa Wola odbyło się podczas Międzynarodowych Targów Ekologicznych POLEKO Istotą projektu było przystosowanie kotła węglowego do spalania biomasy poprzez dobudowę przedpaleniska, łącznie z komorą fluidalną, oraz budowa instalacji magazynowania, przygotowania i transportu biomasy. Projekt obejmował też część logistyczną, która ma zapewnić nieprzerwane dostawy biomasy z regionu Polski południowo-wschodniej do elektrowni. Stworzenie baz terenowych dla pozyskiwania biomasy pochodzenia leśnego i rolniczego stanowiło poważne wyzwanie techniczno-organizacyjne. Zadań tych podjęła się spółka zależna BUDO- TRANS, która realizuje je, stając się głównym dostawcą biomasy dla elektrowni. Dzięki temu projektowi, w tym roku spółka spali ponad 100 tys. ton biomasy, co przyczyni się do obniżenia emisji CO 2 o 140 tys. ton. Nagrodzona instalacja jest rozwiązaniem innowacyjnym i niestosowanym dotąd w Polsce na taką skalę. (jw) spółek. Nie zabraknie także wydarzeń specjalnych oraz atrakcji dla dzieci i dorosłych, organizowanych na stoiskach promocyjnych Tauron Polska Energia w dwudziestu galeriach handlowych. Obie spółki sprzedażowe funkcjonują w ramach jednej grupy. Chcemy w większym niż do tej pory stopniu poinformować o tym naszych klientów. Jestem przekonany, że dzięki naszym działaniom zwiększy się rozpoznawalność marki Tauron Polska Energia. Budujemy silną markę i wizerunek godnego zaufania partnera powiedział Krzysztof Zamasz, wiceprezes zarządu, dyrektor ds. handlowych Tauron Polska Energia. (m) Do spalania biomasy przystosowano istniejący w ESW kocioł węglowy, dobudowując do niego m.in. przedpalenisko i instalację transportową foto: JERZY WIELEBA Budowniczowie zadbali o bezpieczeństwo podróżujących. Zapewniają je m.in. widoczne na zdjęciu nisze bezpieczeństwa z gaśnicami i telefonami Nie tylko światełko w tunelu W miejscowości Laliki, na odcinku drogi S-69 z Żywca do Zwardonia, zostanie wkrótce otwarty najdłuższy, liczący 678 metrów, tunel drogowy w Polsce Tunel Szare-Laliki wydrążono pod Sobczańską Grapą metodą górniczą, zgodnie z zasadami tzw. Nowej Austriackiej Metody Budowy Tuneli. Najpierw powyżej obrysu otworu wbijane były w górotwór stalowe kotwy. Po wydrążeniu skały na głębokość od 60 do 120 cm ściany otworu pokrywano betonem zbrojonym siatką. Czynności te powtarzano, aż przewiercono wzgórze na wylot. Przez tunel poprowadzono dwukierunkową jezdnię. Największe zagrożenie dla życia i zdrowia w tunelu stanowi pożar, znacznie bardziej niebezpieczny niż na otwartej przestrzeni. Ograniczona jest bowiem możliwość ucieczki, a trujący dym wypiera powietrze i utrudnia orientację. Przy różnicach poziomów wlotu i wylotu (w Lalikach to 24 m) ogień rozprzestrzenia się tak gwałtownie, jak w kominie. W projekcie tunelu Szare-Laliki uwzględniono unijne przepisy dotyczące zapewnienia w nim bezpieczeństwa. Po obu stronach jezdni znajdują się nisze bezpieczeństwa z gaśnicami i telefonami umożliwiającymi kontakt z centrum obsługi. Równolegle do części drogowej biegnie tunel ewakuacyjny. Wejścia do niego rozmieszczono co 170 m. Utrzymywane jest w nim podwyższone ciśnienie powietrza, by nie przedostawał się do niego dym z części drogowej. Natężenie oświetlenia podstawowego i awaryjnego dostosowuje się do istniejących warunków i między innymi zapobiega powstaniu olśnienia. Działający automatycznie system wentylacyjny w normalnych warunkach zapewnia właściwe przewietrzanie tunelu, a w przypadku pożaru odciągnie gazy pożarowe i zapobiegnie powstaniu ciągu sprzyjającego rozprzestrzenianiu się ognia. Na całej długości tunelu zabudowane są czujniki dymu, a czujniki przejrzystości powietrza reagują na zwiększoną koncentrację spalin. Za pomocą systemu radiowego i nagłośnienia obsługa może kontaktować się z kierowcami, wydając im polecenia. Teren tunelu monitoruje trzydzieści kamer, a widok z dziesięciu prezentowany jest na monitorach w centrum obsługi. Przy wjazdach zainstalowana jest sygnalizacja świetlna oraz informacyjna. Do zwiększenia bezpieczeństwa ma się również przyczynić ograniczenie prędkości do 70 km/h (są fotoradary). Do działania wszystkich systemów niezbędna jest energia elektryczna. Zapewniają ją dwie stacje transformatorowe wybudowane przy wjazdach do tunelu. Każda z nich zasilana jest dwustronnie i wyposażona w dwa transformatory (podstawowy i rezerwowy) o mocy 400 kva. Pomiędzy rozdzielniami niskiego napięcia działa automatyka SZR (samoczynne załączanie rezerwy). Podstawowym zasilaniem stacji są linie napowietrzne 15 kv bielskiego oddziału Enionu wychodzące z GPZ Rajcza i GPZ Węgierska Górka (poprzez RS Milówka). Tymczasowym zasilaniem rezerwowym obu jest odczep z linii RS Milówka-Zwardoń. Docelowo będzie nim kabel 15 kv ze stacji Laliki Kerciny. Gdyby zawiodły wszystkie linie 15 kv, w rezerwie jest jeszcze generator prądotwórczy. Na drodze S-69 między Węgierską Górką a Milówką będą jeszcze dwa tunele. Po ich wybudowaniu centrum obsługi, wspólne dla wszystkich trzech tuneli, zostanie przeniesione do Milówki. Kazimierz Szypuła foto: Kazimierz Szypuła 12 polska EnerGIA nr 11 (13)/2009 polska EnerGIA nr 11 (13)/

8 FOTO: Janusz Pilszak w Grupie Mecenasi Teatru Śląskiego W Teatrze Śląskim odbyła się 3 października uroczystość związana ze 102. rocznicą powstania teatru Stała się ona okazją do nagrodzenia osób najbardziej zasłużonych dla działalności tej instytucji kultury. Statuetkę Pegaza otrzymał Jan Kurp, prezes zarządu Południowego Koncernu Energetycznego SA. Henryk Tymowski, wiceprezes zarządu PKE SA i równocześnie przewodniczący Rady Gospodarczej Teatru Śląskiego, otrzymał grafikę Przyjaciel Teatru Śląskiego. Rada powstała 13 lat temu z inicjatywy dyrektorki TŚ Krystyny Szaraniec. Oprócz doradztwa i finansowego wspierania, organizuje ona uroczystości i imprezy okolicznościowe. A przede wszystkim lobbuje na rzecz Teatru Śląskiego. (DaW) Jan Kurp został wyróżniony podczas obchodów jubileuszu Teatru Śląskiego Montaż wyłącznika 110 kv Przebudowa GPZ w Dzierżoniowie Główny Punkt Zasilania Dzierżoniów (GPZ) należy do wałbrzyskiego oddziału EnergiiPro To stacja, która zapewnia ciągłość zasilania odbiorcom energii z samego Dzierżoniowa i okolic, a także wszystkim zakładom przemysłowym w podstrefie dzierżoniowskiej Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Niedawno zakończył się trwający rok pierwszy etap przebudowy GPZ Dzierżoniów. W jego ramach wybudowano nowe pole 110 kv, nowe stanowisko pod transformator 110/20 kv oraz budynek rozdzielni 20 kv. Nie obyło się bez problemów z wodami powierzchniowymi i podpowierzchniowymi oraz kurzawą. Zdecydowały one o zmianie kolejności robót i podwyższeniu posadowienia budynku rozdzielni. Zainstalowano też pompownię wody deszczowej. Dzierżoniowski GPZ przy ul. Kilińskiego to stacja, w której zastosowano nowoczesne rozwiązania techniczne. Obecnie, w drugim etapie przebudowy, kontynuowane są prace budowlane, instalacyjne i drogowe, służące poprawie jego bezpieczeństwa i funkcjonalności. Zakończenie wszystkich robót planowane jest na pierwszy kwartał 2010 roku. (mk) FOTO: Radosław Mikła Spotkanie biznesu i świata nauki Kryzys w gospodarce mit czy rzeczywistość?. Pod takim tytułem toczyła się gorąca dyskusja praktyków biznesu i przedstawicieli świata nauki, którzy października spotkali się na XIV Międzynarodowej Konferencji Naukowej w Krynicy Przedstawiciele świata nauki i praktycy biznesu dyskutowali na konferencji w Krynicy o skutkach kryzysu w gospodarce Patronem konferencji były firmy Tauron Polska Energia i Enion Energia. Panel praktyków to stały element cyklicznych konferencji naukowych, którym od lat patronuje prof. Ryszard Borowiecki z Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. W tym roku na jego zaproszenie w obradach uczestniczyli doświadczeni menedżerowie m.in. z sektora bankowego, przemysłu, sektora usług oraz samorządowcy. Jednym z uczestników dyskusji był Ireneusz Perkowski, prezes zarządu Enionu Energii, który mówił o wpływie kryzysu gospodarczego na energetykę. Zmiany dokonujące się w sektorze energetycznym wywołane są nie tylko poprzez kryzys gospodarczy, który sprawił, że wiele przedsiębiorstw ograniczyło zużycie energii elektrycznej. Głęboka restrukturyzacja, jaka zachodzi w energetyce, wynika również ze zmian w prawie energetycznym oraz innych czynników, m.in. rządowych planów prywatyzacji sektora energetycznego powiedział prezes Perkowski. Jak podkreślali uczestnicy konferencji, wnioski wypływające z dyskusji przedstawicieli świata nauki i biznesu są bardzo Piłkarski turniej o Puchar Prezesa inspirujące dla obu stron, dlatego warto spotykać się w takim gronie i jak najczęściej wymieniać poglądy oraz doświadczenia. (eb) Foto: Arch. Enion Energia Doświadczenia i plany Plany inwestycyjne Grupy Tauron oraz doświadczenia z budowy i eksploatacji nowo wybudowanego bloku 460 MW w Elektrowni Łagisza konferencja pod takim tytułem odbyła się 22 i 23 października w PKE Elektrowni Łagisza Organizatorem konferencji była Izba Gospodarcza Energetyki i Ochrony Środowiska. W wystąpieniu otwierającym konferencję prezes PKE Jan Kurp mówił o konieczności stopniowego odstawiania mocy opartych na starych, wyeksploatowanych blokach energetycznych i budowy nowych mocy w nowoczesnych, efektywnych i proekologicznych technologiach. O doświadczeniach z organizacji i przebiegu budowy bloku 460 MW mówił Eugeniusz Białoń, dyrektor projektu budowy bloku 460 MW w Łagiszy, a optymalne rozwiązania bloków nadkrytycznych w warunkach PKE przybliżył Andrzej Kowalski, prezes zarządu Energoprojektu Katowice. Wśród prelegentów nie zabrakło również przedstawicieli firm będących wykonawcami poszczególnych części projektu. Uczestnicy konferencji mieli także okazję zwiedzić nowy blok. Sympozjum zgromadziło wielu przedstawicieli branży energe- Podczas konferencji poruszono m.in. problem konieczności stopniowego odstawiania mocy opartych na starych, wyeksploatowanych blokach energetycznych tycznej oraz branż powiązanych. Wystąpień prelegentów wysłuchało ponad sto osób. (ph) foto: dariusz Wójcik 10 października, w ramach programu lojalnościowego dla klientów kluczowych Energiipro gigawat, na terenie hotelu Gem we Wrocławiu odbył się Turniej Piłki Nożnej o Puchar Prezesa wrocławskiej spółki sprzedażowej Zawody spotkały się z olbrzymim zainteresowaniem kluczowych odbiorców energii elektrycznej. Wzięło w nim udział aż 16 zaproszonych drużyn, w tym ekipa gospodarzy FC Gigawat. Wśród uczestników znaleźli się reprezentanci m.in. takich firm jak Hasco-Lek, PZ Cussons czy LG Electronics. Puchar wraz z okolicznościowym dyplomem otrzymał PZ Cussons Polska SA. Kolejne miejsca na podium przypadły Vibracoustic Polska sp. z o.o. i Heesung Electronics Poland sp. z o.o. FC Gigawat zajął 13. pozycję. (mg) foto: Tomasz Fornalczyk Zwycięska drużyna z pucharem prezesa oraz dyplom 14 polska EnerGIA nr 11 (13)/2009 polska EnerGIA nr 11 (13)/

9 wywiad handel Niezależność energetyczna jest jednym z podstawowych celów państw Unii Europejskiej. Rosnąca konsumpcja energii i jej ograniczona podaż sprawiają, że jesteśmy coraz bardziej zdani na łaskę, a raczej niełaskę państw, które dzięki swoim zasobom naturalnym są w stanie dyktować warunki innym Białe certyfikaty Tomasz FORNALCZYK Efektywność energetyczna od wielu lat jest uważana przez Unię Europejską za jeden z ważnych elementów związanych z realizacją postulatu energetycznej niezależności Europy. Już w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku podjęto próbę opracowania założeń związanych z bardziej efektywnym zużywaniem energii. W czerwcu 2005 r. Komisja Europejska przyjęła Zieloną Księgę na temat efektywności energetycznej. Zielona Księga To dokumenty wskazujące obszary działań w różnych dziedzinach, jakie należałoby podjąć, by zrealizować określone cele oraz istniejące możliwości i ograniczenia w realizacji tych celów Zielona Księga na temat efektywności energetycznej wskazuje przeszkody, jakie należy pokonać, by doprowadzić do racjonalnego zużywania energii. A jest o co walczyć. Według obliczeń ekspertów, Unia Europejska mogłaby zaoszczędzić ok. 20 proc. obecnej konsumpcji energii poprzez jej efektywne wykorzystanie. Bariery w poprawie efektywności Blisko rok po przyjęciu Zielonej Księgi przyjęto Dyrektywę 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych oraz uchylającej dyrektywę Rady 93/76/EWG. Zgodnie z jej postanowieniami państwa członkowskie zobowiązane są do: q określenia krajowego celu indykatywnego w zakresie oszczędności energii 9 proc. w dziewiątym roku stosowania dyrektywy (2016 r.), q wprowadzenia mechanizmów i systemu zachęt powodujących wzrost efektywności energetycznej (np. białe certyfikaty), Efektywność energetyczna jako wielkość konsumpcji energii [tys. toe] w stosunku do produktu krajowego brutto [mln euro] 0,45 0,40 0,35 0,30 0,25 0,20 0,15 0,10 0,05 0,00 Dania Irlandia Wielka Brytania Francja Włochy EU (15 państw) Malta Holandia Niemcy Hiszpania Grecja EU (27 państw) Austria Szwecja Portugalia Belgia Cypr Luksemburg Finlandia Słowenia q identyfikacji i eliminacji barier w zakresie wzrostu efektywności energetycznej, q zapewnienia rozwoju rynku usług energetycznych dla użytkowników końcowych, q zapewnienia dostępności audytów energetycznych, q zapewnienia wzorcowej roli sektora publicznego, q wprowadzenia systemu gromadzenia i raportowania danych w zakresie uzyskiwanych oszczędności energii. Celem nadrzędnym jest osiągnięcie założonego na szczycie Unii Europejskiej w marcu 2007 r. 20-proc. obniżenia zużycia energii w Unii Europejskiej do 2020 r. Wdrożenie dyrektywy a polski system prawny W lipcu 2007 r. Ministerstwo Gospodarki podało na swoich stronach internetowych założenia do Ustawy o efektywności energetycznej, wdrażającej Dyrektywę 2006/32/WE. Jeśli założenia znaj- Węgry Litwa Estonia Polska Czechy Słowacja Rumunia Łotwa Bułgaria ŹRÓDŁO: opracowanie własne na podstawie toe Aby umożliwić porównywanie całkowitej ilości energii konsumowanej w poszczególnych krajach, używa się specjalnej jednostki: tony ekwiwalentu ropy (tonne of oil equivalent ), zwanej też jednostką paliwa umownego. 1 toe jest to ilość energii, która zostanie uwolniona podczas spalenia 1 tony ropy naftowej. Przyjmuje się, że 1 toe = 41,868 GJ = 11,630 MWh. dą odzwierciedlenie w tym akcie prawnym, to przyszła ustawa określi: q krajowe cele w zakresie efektywności energetycznej, q mechanizmy wspierające wzrost efektywności energetycznej gospodarki w oparciu o system zbywalnych białych certyfikatów i dobrowolne zobowiązania dla przemysłu, q wzorcową rolę sektora publicznego poprzez: v termomodernizację budynków publicznych (np. administracji rządowej i samorządowej, szkół, szpitali itp.), v zielone zamówienia publiczne wyposażenie urzędów i biur w najbardziej efektywne energetycznie urządzenia i sprzęt, v szkolenia dla pracowników administracji publicznej w zakresie zachowań promujących oszczędzanie, v system monitorowania i gromadzenia danych dotyczących efektywności energetycznej, v dostęp do informacji poprzez portal internetowy oraz infolinię. Działania zmierzające do osiągnięcia unijnych celów koncentrować się będą przede wszystkim na następujących obszarach: q zmniejszenia zużycia energii: regularną aktualizację znakowania efektywności energetycznej urządzeń, q zmniejszenie zużycia energii przez urządzenia w trybie gotowości, q wymagania charakterystyki energetycznej dla budynków, w tym opracowanie strategii rozpowszechniania domów o bardzo niskim zużyciu energii lub domów pasywnych, q podwyższenia sprawności wytwarzania energii, q ograniczenia strat energii w przesyle i dystrybucji. Działanie systemu białych certyfikatów Wprowadzenie systemu białych certyfikatów ma być impulsem do działań in- Uproszczony schemat działania systemu białych certyfikatów PRZYGOTOWANIE INWESTYCJI ZGŁOSZENIE DO PRZETARGU WYNIK REJESTRACJA CERTYFIKATÓW ZGŁOSZENIE DO OBROTU TGE KUPNO SPRZEDAŻ UMORZENIE Projekt ustawy o efektywności energetycznej Został przyjęty przez Komitet Europejski Rady Ministrów 2 października. Zgodnie z planami, jeszcze w listopadzie projektem zajmować ma się Komitet Stały Rady Ministrów, a następnie Rada Ministrów. W dalszej kolejności ustawa przejdzie przez prace w Sejmie i Senacie i trafi do podpisu Prezydenta RP. Z zapisów projektu ustawy wynika, że wchodzi ona w życie po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia. Ministerstwo Gospodarki prognozuje, że ustawa może wejść w życie w drugim kwartale 2010 r. westycyjnych w rozwiązania zwiększające efektywność energii konsumowanej przez użytkowników. Działanie projektowanego systemu z założenia jest proste i przypomina procedury znane już z systemów związanych ze wsparciem energii odnawialnej i wytwarzanej w źródłach kogeneracyjnych (elektrociepłowniach). Białe certyfikaty będą przyznawane w drodze przetargów organizowanych przez Urząd Regulacji Energetyki (URE) inwestorom, którzy przygotują i przeprowadzą inwestycje poprawiające efektywność energetyczną w którymś z wymienionych obszarów. Przetarg wygra ten inwestor, który za określoną inwestycję przynoszącą określone oszczędności zażąda najmniej certyfikatów. Następnie należy dokonać rejestracji certyfikatów (prawdopodobnie w Biurze Obsługi Białych Certyfikatów) i zgłosić do obrotu. Handel certyfikatami będzie się odbywał na Towarowej Giełdzie Energii (TGE). Obowiązek zakupu i corocznego wykazania się białymi certyfikatami przed Prezesem URE w odpowiedniej wysokości (umorzenie) zostanie nałożony na przedsiębiorstwa zajmujące się sprzedażą energii elektrycznej. Portfel tych firm, obok energii zielonej, czerwonej i żółtej, zostanie dodatkowo zwiększony właśnie o białe certyfikaty. Ich ilość, w stosunku do ilości energii sprzedawanej klientom, określą przepisy. Jak zabieg ten wpłynie na ceny energii elektrycznej, trudno dziś powiedzieć. Z dużym prawdopodobieństwem można jednak stwierdzić, że pojawienie się białych certyfikatów nie będzie bez znaczenia dla poziomu cen. 16 polska EnerGIA nr 11 (13)/2009 polska EnerGIA nr 11 (13)/

10 energia w UE Na konferencji zorganizowanej 5 listopada przez Polski Komitet Energii Elektrycznej oraz Eurelectric zaprezentowano wyniki prac prowadzonych w ramach tzw. Projektu 2050 Wyniki Projektu 2050 zaprezentowane w Warszawie Kierunek europejskiej strategii energetycznej Stanisław Tokarski Jerzy Janikowski Stanowią one swego rodzaju wizję sytuacji unijnego sektora elektroenergetycznego w połowie bieżącego stulecia przy założeniu znacznych redukcji emisji dwutlenku węgla. Celem jest obniżenie jego poziomu o około 75 proc. w stosunku do roku Dla sektora energetycznego oznacza to średnie emisje poniżej 100 kg CO 2 na 1 MWh. Punkt wyjścia Deklaracja CEO Na konferencji w Warszawie rezultaty analiz Projektu 2050 przedstawiał sekretarz generalny Eurelectric, Hans ten Berge. Na wstępie nawiązał do podpisanej przez prezesów wielu europejskich koncernów energetycznych w marcu tego roku tzw. Deklaracji CEO. Zakłada ona doprowadzenie w perspektywie 2050 r. do osiągnięcia zasilania energią elektryczną neutralną pod względem emisji dwutlenku węgla. Pojęcie to oznacza uzyskanie średnich emisji przy wytwarzaniu energii elektrycznej poniżej 100 kg na 1 MWh. Cel ten miałby zostać zrealizowany dzięki efektywnym kosztowo mechanizmom rynkowym, poprawie efektywności energetycznej oraz szerszemu wykorzystaniu energii elektrycznej w celu powstrzymania zmian klimatu. Trzeba przypomnieć, że żadne polskie firmy energetyczne nie poparły jednak tak sformułowanej inicjatywy. Rozwinięcie wyników Raportu The Role of Electricity Eurelectric zadecydował, aby zlecić analizę możliwości wdrożenia tego typu strategii. Postanowiono w tym celu posłużyć Rysunek 1. Rozwinięcie scenariusza The Role of Electricity 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 0, się wynikami wykonanego dwa lata temu raportu The Role of Electricity, którego wybrany scenariusz rozwinięto aż do roku 2050, zakładając równocześnie szeroką redukcję emisji dwutlenku węgla (rysunek 1). Założono równocześnie szerokie wykorzystanie energii elektrycznej w transporcie, szczególnie drogowym, opierające się na wprowadzeniu do powszechnego użytku samochodów elektrycznych. Redukcją emisji objęta została cała unijna gospodarka. W sektorze energetycznym pozostawiono możliwość wyboru wszystkich opcji w zakresie generacji oraz założono, że po 2030 r. rolę czynnika determinującego wytwarza- Ry s u n e k 2. Współczynnik emisji CO 2 w stosunku do 1990 roku t CO 2 /MWh indeks emisji CO 2 (1990=100) Role of Electricity Źródło: Hans ten Berge, Eurelectric, konferencja w Warszawie Źródło: Hans ten Berge, Eurelectric, konferencja w Warszawie nie energii elektrycznej będzie pełniła wyłącznie cena uprawnień do emisji. Uzyskano dzięki temu znaczne redukcje emisji CO 2, co zostało przedstawione na rysunku 2. Wizja sektora energetycznego w 2050 roku Wyniki analiz przy tak sformułowanych celach i założeniach dały w rezultacie następującą wizję unijnej struktury wytwarzania energii w 2050 r. Największa część wyprodukowanej energii około 38 proc. miałaby pochodzić ze źródeł odnawialnych, z czego ponad połowę (56 proc.) stanowiłby wiatr. Następne w kolejności są elektrownie wykorzystujące węgiel, gaz i ropę, ale wyposażone w instalacje CCS. Te źródła odpowiadają za wytworzenie 30 proc. potrzebnej energii. Na elektrownie jądrowe przypaść ma około 27 proc. europejskiego energy-mix, a na pozostałe źródła 5 proc. Najgłębsze cięcia w zakresie ograniczenia emisji dwutlenku węgla przypaść miałyby na lata W całej Unii emisja CO 2 z energetyki ma w 2050 r. wynieść tylko 128 mln ton. Co jest konieczne, aby cel został zrealizowany? Osiągnięcie tak postawionego celu wiąże się z koniecznością spełnienia jeszcze kilku wymogów. Chodzi tutaj w pierwszej kolejności o dodatkowe wydatki, jakie będzie musiał ponieść unijny sektor wytwarzania. Szacuje się obecnie, że wyniosą one około dwóch bilionów euro (by uniknąć niejasności chodzi o dwa tysiące miliardów euro) do 2050 r. Ponadto musi zostać zastosowana na szeroką skalę technologia CCS. Plan nie powiedzie się także w przypadku wycofania się części państw unijnych z wykorzystywania energetyki jądrowej. Gdyby nie było możliwe szersze zastosowanie farm wiatrowych, potrzebna moc musi pochodzić z elektrowni atomowych bądź też konwencjonalnych, ale wyposażonych w instalacje CCS. Widać zatem, że jest sporo istotnych czynników ryzyka, o których wspominają sami autorzy scenariusza. czego jeszcze nie powiedziano? Analizując przedstawione wyniki, trudno znaleźć konkretne dane dla poszczególnych krajów Unii Europejskiej. Trzeba sobie bowiem zdawać sprawę, że spełnienie postulowanych celów będzie wymagało poniesienia olbrzymich nakładów inwestycyjnych w różnych państwach na różnym poziomie rozwoju. Aby móc zacząć poważnie rozmawiać o realnych możliwościach zaakceptowania tego typu strategii, należy mieć wcześniej wyraźnie sprecyzowane i uzgodnione cele krajowe. Niezbędne jest także dokładne wyliczenie koniecznych do poniesienia kosztów wraz z zaproponowaniem sposobu ich podziału pomiędzy poszczególnych członków Unii. Mechanizm rozdziału obciążeń powinien być tak sformułowany, aby procentowy udział wydatków na proponowaną politykę klimatyczną w stosunku do wypracowywanego PKB był dla wszystkich państw jednakowy. Trzeba także dokładnie przeanalizować zakładane tempo wzrostu gospodarczego, bo wstępne szacunki wskazują na to, że nie jest ono prawidłowe. Rozwój gospodarki w nowych krajach Unii wydaje się wyraźnie niedoszacowany. Konsekwencją takiego założenia będzie tworzenie Europy dwóch prędkości sprzecznej z zasadami Unii Europejskiej oraz zaniżanie skali potrzebnych działań i związanych z nimi kosztów. Należałoby zatem wcześniej bardzo starannie wyjaśnić te kwestie. Ogromne zaufanie pokładane jest także w poprawie efektywności energetycznej. Trzeba jednak pamiętać, że wymiana urządzeń na bardziej sprawne też jest niezwykle kosztowna i odbiorcy końcowi będą musieli za to płacić. Co się stanie, jeśli nie będą do takiego podejścia przekonani? Czy sami wybiorą niezwykle drogie i dużo trudniejsze w eksploatacji samochody elektryczne? Czy na pewno uda się w perspektywie czterdziestu lat skutecznie obniżyć ich cenę i rozwiązać problem z ładowaniem akumulatorów? Czy będą dostępne odpowiedniej wielkości zasoby litu niezbędnego do ich budowy? Wydaje się więc, że przed pochopnym podejmowaniem politycznie poprawnej decyzji należałoby wcześniej odpowiedzieć sobie jak najbardziej precyzyjnie na wiele, wiele pytań i to w oparciu o rzetelne analizy, a nie oczekiwania na deklaracje wymuszane presją czasu. FOTO: Corbis 18 polska EnerGIA nr 11 (13)/2009 polska EnerGIA nr 11 (13)/

11 raport Chiny rocznie instalują dwa razy więcej mocy niż ma jej Polska. Krok po kroku liberalizują rynek energii, co w kraju silnie zbiurokratyzowanym nie jest łatwe Rynek energii chiny Wojciech Kwinta publicysta Businessman.pl Chińska elektroenergetyka musi nadążać za rozwojem gospodarki, a nie jest to łatwe, choćby z tego względu, że przez lata po rozpoczęciu reform gospodarczych rząd usiłował zachować status quo w energetyce. W końcu jednak realia przeważyły i Chiny zdecydowały się na reformy także w tej dziedzinie, łącznie z planem wprowadzenia wolnego rynku energii. Nie jest pewne, czy uda się osiągnąć wszystkie cele, ale rynek energii już został istotnie zmieniony. Moc rośnie Średnie roczne tempo wzrostu mocy zainstalowanych w Chinach, liczone od 1949 r., wynosi ok. 10,8 proc. Właśnie w tamtym roku moc zainstalowana wynosiła 1,85 GW, pod koniec 2008 r. wzrosła prawie do 793 GW. Rok wcześniej osiągnięto ponad 713 GW, a w latach roczny przyrost wynosił mniej więcej 60 GW. Według planów w 2020 r. łączna moc zainstalowana powinna osiągnąć 1080 GW. Na razie jedynie elektroenergetyka w USA jest większa od chińskiej. Niemniej moc w przeliczeniu na osobę to jedynie 0,5 kw. Przy szybko rosnącej gospodarce nawet wysokie tempo rozwoju energetyki nie wystarcza część regionów w Chinach wciąż cierpi z powodu niedoborów energii elektrycznej. W wytwarzaniu dominują elektrownie zasilane węglem (prawie 78 proc. mocy) i wodne (ponad 20 proc.). Energetyka nuklearna ma wkład 1-proc., pozostałe źródła, czyli gaz ziemny, ropa naftowa, farmy wiatrowe resztę. Plany rządowe zakładają stopniowe ograniczanie udziału węgla w wytwarzaniu, wzmocnienie roli elektrowni atomowych i zasilanych gazem ziemnym oraz rozwój źródeł odnawialnych, przede wszystkim wiatrowych. Konsumpcja elektryczności to domena przede wszystkim przemysłu, zużywającego ponad trzy czwarte produkcji. Inni komercyjni odbiorcy zużywają 9 proc., gospodarstwa domowe poniżej 11 proc., a rolnictwo ok. 4 proc. Droga do unbundlingu Decyzję o transformacji gospodarki z planowanej centralnie na model zorientowany na rynek Chiny podjęły w 1978 r. Dość szybko okazało się, że rozwój gospodarczy oznacza gwałtowne zwiększenie zapotrzebowania na energię. Zapewnienie dostaw wymagało reformy sektora elektroenergetyki, przy czym w rządzie dominowała niechęć do zmian. Właściwie dopiero po 320, Moc zainstalowana w Chinach [GW] 339, , Udział źródeł wytwarzania w elektroenergetyce (2008 r.) w proc. Elektrownie cieplne Elektrownie wodne Elektrownie atomowe 392, , Farmy wiatrowe Pozostałe 517, , , ,530 Źródło: EIA; Electricity Restructuring in China: The Elusive Quest for Competition; 21,64 Źródło: obliczenia własne 1,12 1,06 0,31 75, r. podjęto pierwsze działania mające stymulować szybki rozwój infrastruktury i zwiększenie efektywności wytwarzania. Choć sektor rzeczywiście rósł, państwo przez lata pozostawało monopolistą. Dodatkowo elektroenergetyka nie wszędzie nadążała za potrzebami i przerwy w dostawach energii elektrycznej nie były niczym niezwykłym. W zasadzie, mimo znacznej poprawy, tak jest do dziś: w kilku regionach popyt przewyższa podaż, w kilku innych jest odwrotnie. Słabość sieci przesyłowej utrudnia handel energią. Przełomowe decyzje podjęto w 2002 r., kiedy rozdzielono wytwarzanie energii od przesyłu i dystrybucji, przełamując monopol państwowej State Power Corporation (SPC). Powstało pięć państwowych holdingów: Huaneng Group, Huadian Power, Guodian Power, Datang Power Group oraz China Power Investment Company. Podzielono je tak, by każdy posiadał nie więcej niż 20 proc. państwowych mocy wytwórczych. W sumie mają ok. połowę rynku wytwarzania elektryczności. Reszta należy do niezależnych producentów są to często firmy działające w partnerstwie ze spółkami, w których większość udziałów mają przedsiębiorstwa państwowe. W ograniczonym zakresie działają też spółki zagraniczne, gdyż mimo deregulacji wciąż istnieją poważne bariery dla firm spoza Chin. W trakcie reformy powstało dwóch państwowych operatorów sieci przesyłowych i dystrybucyjnych: Southern Power Company i State Power Grid Company. Działają na terenie 12 regionalnych sieci wcześniej zarządzanych przez SPC. Do 2020 r. ma się zakończyć ich łączenie w trzy wielkie grupy: południową, gdzie operuje Southern Power Company, i północną oraz Konsumenci energii elektrycznej w Chinach w proc. Gospodarstwa domowe 9 Biznes (transport, komunikacja i inne) Źródło: Electricity Restructuring in China: The Elusive Quest for Competition Udział paliw pierwotnych w wytwarzaniu (2008 r.) w proc. Węgiel Przemysł Rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo Elektrownie wodne 16 3 Pozostałe Źródło: północno-zachodnią podlegające drugiemu operatorowi. W 2003 r. utworzono State Electricity Regulatory Commission (SERC) odpowiednik polskiego Urzędu Regulacji Energetyki, z tą różnicą, że SERC zajmuje się wyłącznie elektroenergetyką i nie ma wpływu na taryfy. Sieci przesyłowe i dystrybucyjne pozostają państwowe, a konkurencję dopuszczono jedynie w wytwarzaniu i handlu energią. Regulacje i taryfy Najpotężniejszą organizacją decydującą o losach energetyki jest National Development and Reform Commission (NDRC) rządowa agencja zajmująca się długoterminowym strategicznym planowaniem rozwoju sektora elektroenergetycznego. Decyduje o głównych inwestycjach i organizuje państwowe fundusze inwestycyjne na potrzeby infrastruktury. Poza tym kontroluje ceny i narzuca rządową politykę cenową. W przyszłości, w miarę postępu liberalizacji rynku, sprawy taryf prawdopodobnie trafią do SERC. Hurtowe i detaliczne ceny energii elektrycznej narzuca NDRC, ogranicza też rentowność wytwórców (stopa zwrotu ograniczona do proc.). Tak restrykcyjne podejście doprowadziło kilka przedsiębiorstw do strat w połowie ubiegłego roku, podczas szczytu cen paliw (zwiększonych kosztów nie dało się zrekompensować wyższymi cenami). Była to jedna z przyczyn zeszłorocznych niedoborów elektryczności, zmusiła też część wytwórców do wyłączania bloków. Skutkiem ubocznym był wzrost importu węgla elektrownie poszukiwały tańszego paliwa. Polityka cenowa wyraźnie preferuje przemysł opłaty są o ponad 40 proc. niższe niż w przypadku odbiorców indywidualnych. NDRC wyciąga jednak wnioski i przygotowuje reformę polityki taryfowej. Stopniowo zwiększa też swobodę wyboru dostawcy przez odbiorców przemysłowych. Od sierpnia 2008 r. obowiązuje w Chinach pierwsze w historii prawo antymonopolowe, które może mieć istotny wpływ na liberalizację rynku. Na razie kwestie hurtowych cen energii są dość skomplikowane. Inaczej ustala się ceny dla starszych jednostek, inaczej dla nowych źródeł. W przypadku tych ostatnich praktycznie każda elektrownia, a nawet pojedyncze źródło wytwarzania, indywidualnie negocjuje taryfy w oparciu o koszty zaakceptowane przez NDRC. System powoli zmierza w kierunku uwolnienia cen. W 2005 r. NDRC wprowadziła dwuskładnikowe ceny składające się z ceny ustalanej administracyjnie na podstawie formuły kosztowej oraz ceny marginalnej, ustalanej w wolnorynkowej konkurencji. W nowym modelu ceny hurtowe są powiązane z kosztami paliw, natomiast ceny detaliczne początkowo są kontrolowane, ale z założenia mają zostać uwolnione po oddzieleniu obrotu energią od dystrybucji. W grudniu 2007 r. chiński rząd zadeklarował, że dalsza reforma ma doprowadzić do pełnego uwolnienia cen. Słabość infrastruktury W Chinach rośnie zainstalowana moc, postępuje deregulacja rynku energii, ale problemem wciąż pozostaje infrastruktura sieciowa. Formalnie istnieje siedem sieci regionalnych i pięć prowincjonalnych oddanych pod kontrolę dwóch państwowych operatorów. Poza tym na obszarach wiejskich funkcjonują niezależne spółki dystrybucyjne skupione wokół niewielkich elektrowni wodnych. Niektóre nie są podłączone do sieci krajowej. W przeszłości sieci elektroenergetyczne rozwijały się niezależnie w różnych regionach kraju. Wyspowy rozwój infrastruktury spowodował, że pomimo nowych inwestycji połączenia między sieciami regionalnymi pozostają niewydolne. Słabe są także połączenia wewnątrz sieci regionalnych w dużej mierze wynika to z faktu, że nawet najmniejszy z tych regionów zajmuje większą powierzchnię od przeciętnej wielkości państwa. Plany rządu zakładają, ze do 2020 r. powstanie zunifikowana sieć narodowa w ramach projektu The West- East Electricity Transfer. Przedsięwzięcie obejmuje budowę trzech korytarzy (północnego, centralnego i południowego), łączących wschodnie i zachodnie tereny Chin. Do 2020 r. zdolność przesyłowa każdego korytarza ma osiągnąć 20 GW. Chiński rynek energii wciąż się rozwija i wciąż wymaga zarówno inwestycji, jak i zmian prawnych. Kraj, który niedługo będzie dysponował 900 GW mocy zainstalowanej, który w pierwszej połowie roku wyprodukował 1644 TWh (10 razy więcej niż Polska w ciągu roku), wciąż boryka się z poważnymi problemami energetycznymi. Czas pokaże, jak sobie z nimi poradzi. 20 polska EnerGIA nr 11 (13)/2009 polska EnerGIA nr 11 (13)/

12 wywiad wydarzenia Andrzej Niedzielan w otoczeniu gwiazd Ruchu W piłkarską drużynę Ruchu Chorzów warto inwestować ze względu na wspaniałą przeszłość klubu i obiecującą teraźniejszość. Grupa Tauron chce mieć swój udział w tworzeniu jednego z najlepszych klubów piłkarskich w Polsce Tauron w ekstraklasie Paweł CZADO dziennikarz Gazety Wyborczej Tauron został nowym sponsorem Ruchu Chorzów. Skąd ten pomysł? Jesteśmy przed debiutem giełdowym, planowanym na drugi kwartał 2010 r., więc czas na działania promocyjne. A Ruch ma bardzo wysoki potencjał promocyjny, to solidna marka. Do tego jest to spółka giełdowa, w której wszystko jest przejrzyste, transparentne, a na takich właśnie partnerach nam zależy podkreśla Paweł Gniadek, dyrektor Departamentu Komunikacji Rynkowej i PR Tauron PE. Czy firmie nie przeszkadzają ostatnie zawirowania wokół polskiej piłki, wokół PZPN-u? Wiążemy się z drużyną, która ma lepsze notowania niż PZPN. A sponsoring sportowy przed Euro 2012 ma dużą przyszłość uważa Paweł Gniadek. W ten sposób Tauron związał się z jednym z najlepszych polskich klubów sportowych, zespołem o niecodziennej historii, niezwykłych tradycjach i wielkich sukcesach, zespołem, który jest dumą tysięcy Ślązaków. Ruch to czternastokrotny mistrz Polski (1933, 1934, 1935, 1936, 1938, 1951, 1952, 1953, 1960, 1968, 1974, 1975, 1979, 1989) oraz trzykrotny zdobywca krajowego Pucharu (1951, 1974, 1996). Klub został założony 20 kwietnia 1920 r., choć w czasach PRL-u nie mógł hucznie obchodzić swoich urodzin. Powód? Zupełny przypadek sprawił, że tego samego dnia, choć 39 lat wcześniej, urodził się... Adolf Hitler. Tymczasem niebiesko-biali od samego początku byli przecież najbardziej polskim ze śląskich klubów. Tworzyli go Ślązacy, którzy przede wszystkim czuli się Polakami: działacze plebiscytowi i powstańcy śląscy. Już sama nazwa klubu nawiązuje do ruchu narodowowyzwoleńczego. To chyba nie przypadek, że pierwszy mecz piłkarze Ruchu rozegrali w rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja. Wojenne losy Dlatego nie dziwi fakt, że kiedy rozpoczęła się II wojna światowa, okupantom nie wystarczyła jak w innych przypadkach na Śląsku zmiana nazwy klubu. Ruch, jako ostoja polskości, został natychmiast rozwiązany. Józef Korol, jeden z przedwojennych prezesów Ruchu, tworzył na Śląsku ruch oporu. Został komendantem Podokręgu Śląskiego w Krakowskim Okręgu Służby Zwycięstwu Polski (przemianowanej wkrótce na Związek Walki Zbrojnej). Korol Foto: Arch. Ruch Chorzów (używał pseudonimu Hajducki ) zginął w sierpniu w 1940 r. w Wiśle Jaworniku. Ranny w nogę, nie chciał się dostać do niewoli, więc zażył cyjanek. Piłkarze Ruchu uczestniczyli w kampanii wrześniowej, a wcielani do Wehrmachtu albo uciekali do polskiego wojska, albo zgłaszali do niego akces już po wzięciu przez aliantów do niewoli. Świetny Edmund Giemsa, pięciokrotny mistrz Polski, pełnił we Francji służbę w niemieckim wojsku razem z legendarnym Ewaldem Cebulą, który do Ruchu trafił dopiero po wojnie (wcześniej grał w Śląsku Świętochłowice). Przed śmiercią pan Cebula opowiadał mi, że Giemsa nawet w Wehrmachcie nie chciał nauczyć się niemieckiego, twierdząc że oni i tak wojny nie wygrają. Gwiazdy z ulicy Cichej Jeszcze przed wojną Ruch stał się klubem wręcz legendarnym: w drugiej połowie lat 30. z przodu brylowało trzech króli, czyli trzech wybitnych piłkarzy: środkowy napastnik Teodor Peterek, lewy łącznik Ernest Wilimowski i lewoskrzydłowy Gerard Wodarz. Ten drugi potrafił w jednym ligowym meczu zdobyć nawet dziesięć goli! (21 maja 1939 r. w wygranym 12:1 spotkaniu z Union Touring Łódź). Potem symbolem klubu stał się Gerard Cieślik, który debiutował w nim już po wojnie. Pan Gerard do dziś zagląda na chorzowski stadion. Był najlepszym napastnikiem w Polsce na przełomie lat 40. i 50. Wszystkie te gwiazdy czarowały ciągle na jednym i tym samym obiekcie: stadionie przy ulicy Cichej, który od prawie 75 lat służy kibicom. Decyzja o budowie stadionu zapadła w 1933 r., po zdobyciu przez Ruch pierwszego mistrzostwa Polski. Wcześniej niebiescy grali najczęściej na tzw. hasioku w Kalinie (dziś są tam ogródki działkowe, a niedawno odsłonięto tablicę upamiętniającą to niezwykłe miejsce). Nowy stadion przed otwarciem poświęcił ks. Józef Czempiel, który kilkanaście lat wcześniej doprowadził do odrodzenia ruchu abstynenckiego w województwie śląskim. Po wybuchu wojny ks. Czempiel został aresztowany przez gestapo i wywieziony do Dachau. Zginął w 1942 r. Na stadionie na każdym kroku można otrzeć się o historyczne miejsca. Dumą jest Omega, zegar odmierzający boiskowy czas. Po latach nie wygląda może nadzwyczaj efektownie, ale ma niezwykłą historię, a kibice są do niego bardzo przywiązani. Szwajcarska firma nagradzała Jesteśmy przed debiutem giełdowym, więc czas na działania promocyjne. Ruch ma bardzo wysoki potencjał promocyjny, to solidna marka zegarami najpopularniejsze polskie kluby od 1926 r. Ruch doczekał się tego wyróżnienia w roku 1939, gdy Omega przeprowadziła konkurs wspólnie z krakowskim tygodnikiem Raz Dwa Trzy. Wraz z wybuchem wojny zegar zniknął ze stadionu. Zaopiekował się nim Augustyn Ferda, zegarmistrz i ówczesny gospodarz klubu. Po wojnie zegar wrócił na swoje miejsce. Niestety, z powodu awarii przestał działać na 30 lat. Ponownie wrócił w 1995 r., z okazji 75-lecia klubu, za sprawą Jerzego Małyski, zięcia Augustyna Ferdy. Powodem do dumy jest również kryta trybuna ponoć pierwsza w Europie, zbudowana bez słupów ograniczających pole widzenia. W połowie lat 90. groziło jej zamknięcie. Okazało się bowiem, że pod siedziskami znajduje się pół metra papierosowych petów, które przez kilkadziesiąt lat nawrzucali tam fani Ruchu. Wyobraźcie sobie, co by się stało, gdyby wybuchł pożar... Dzięki pieniądzom z transferów wyróżniających się zawodników udało się jednak przeprowadzić remont. Śmiecie uprzątnięto, a stare krzesełka zostały zastąpione nowymi tramwajowymi siedziskami z chorzowskiego Konstalu. Ruch na Giełdzie, czyli kobiece rządy Jednak Ruch to nie tylko wspaniała tradycja. To także nowoczesność i spojrzenie w przyszłość. Od grudnia 2008 r., jako pierwszy polski klub jest notowany na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych. Przygotowania do wejścia na giełdę trwały prawie rok. Stało się to dokładnie 4 grudnia, czyli w śląskie święto, Barbórkę. Pomysł, by akcje chorzowskiego klubu wprowadzić na rynek NewConnect, jako pierwsza rzuciła Katarzyna Sobstyl, prezes chorzowskiego klubu. Dzięki emisji akcji niebiescy wzbogacili się o 1,8 mln zł. Foto: Arch. Tauron Sobstyl to jedna z kilku kobiet, która mają dziś wpływ na to, co dzieje się w Ruchu. Ciekawe, że nie ma chyba w Polsce drugiego klubu sportowego na takim poziomie, w którym aż tyle do powiedzenia miałyby panie. Katarzynie Sobstyl pomaga Marzena Mrozik, która jest w Ruchu dyrektorką ds. marketingu. Jakby tego było mało, niedawno większościowy pakiet akcji klubu przejęła warszawska firma Varexpol, a na jej czele stoi 28-letnia Weronika Śmigielska, która darzy uczuciem Ruch za sprawą pochodzącego z Chorzowa ojca. Warto dodać, że Ruch przygotowuje się do nowej emisji akcji. Miałaby ona przynieść klubowi zyski sięgające nawet 10 mln zł. Część z nich miałaby trafić do Centrozapu firmy, która jeszcze kilka miesięcy wcześniej przygotowywała się do przejęcia GKS-u Katowice, ale ostatecznie zrezygnowała. Ruch dzisiaj Dziś Ruch znaczy bardzo wiele w polskim futbolu. W obecnym sezonie niebiescy spisują się znakomicie, od początku sezonu są w czołówce tabeli, mają szanse nawet na 15. w historii mistrzostwo Polski. Maciej Sadlok, 20-letni stoper Ruchu, dostał powołanie na pierwsze mecze w reprezentacji od jej nowego selekcjonera Franciszka Smudy. Świetna gra chorzowian sprawia, że piłkarzami interesują się najmocniejsze kluby w Polsce (Wisła, Legia), a także zagraniczni łowcy talentów. Na świetnym listopadowym meczu Ruchu z Jagiellonią, który chorzowianie wygrali 5:2, gościli menedżerowie i skauci kilku klubów z zachodniej Europy. Wysłannicy PSV Eindhoven na pewno nie zawiedli się grą wystrzałowej pary napastników Artur Sobiech Andrzej Niedzielan. Chorzowskimi piłkarzami (m.in. wspomnianym Sadlokiem) interesuje się również włoskie Chievo Verona. Pytanie tylko, czy warto ich sprzedawać, skoro drużyna może osiągnąć tak wiele? Na pewno warto inwestować w klub nie tylko ze względu na jego wspaniałą przeszłość i obiecującą teraźniejszość. Skarbem tego klubu są kibice: niebieskim kibicuje się z dziada pradziada nie tylko w Chorzowie, ale na całym Górnym Śląsku. Przykład? Wojciech Grzyb, jeden z najważniejszych piłkarzy obecnej drużyny, który od dzieciństwa kibicował Ruchowi, wychował się w Mysłowicach. 22 polska EnerGIA nr 11 (13)/2009 polska EnerGIA nr 11 (13)/

13 Foto: GM Corp. wywiad innowacje Jednym z przejawów modnej walki ze zmianami klimatu jest renesans zainteresowania samochodami o napędzie elektrycznym. Potrzeba jednak długich lat, by mogły dominować w motoryzacji. Na razie nie są ani tanie, ani ekologiczne Elektryczne samochody nie podbiją szybko rynku Wojciech Kwinta publicysta Businessman.pl Samochody o napędzie elektrycznym miały swoją szansę u zarania motoryzacji. Podobno w pewnym okresie w USA jeździło 50 tys. takich aut. Przegrały jednak rywalizację z pojazdami spalinowymi, które miały większy zasięg i łatwiej było wybudować sieć stacji zasilających je w paliwo. Później co kilkanaście lat wracała moda na samochody elektryczne, ale zawsze kończyła się porażką. Dziś renesans tych pojazdów wspomaga polityka walki ze zmianami klimatu. Wciąż jednak istnieją poważne ograniczenia dla popularyzacji napędów elektrycznych: przede wszystkim ciężkie i drogie akumulatory, ograniczony zasięg, długie ładowanie akumulatorów i brak infrastruktury umożliwiającej ładowanie baterii. Największym kłamstwem w elektrycznej propagandzie jest teza o braku emisji CO 2. Samochody elektryczne jedynie zmieniają lokalizację źródła emisji na elektrownię, zamiast własne miejsce pobytu. Volt firmy GM ma być odpowiednikiem przeciętnego samochodu 24 polska EnerGIA nr 11 (13)/2009 Auta duże i małe W grubym przybliżeniu pojazdy elektryczne dzielą się na dwie kategorie: małe i lekkie samochodziki oraz samochody z prawdziwego zdarzenia, które w niczym nie ustępują pod względem osiągów autom spalinowym. Do tych pierwszych należy np. trójkołowy model SAM produkowany w Polsce przez firmę Impact Automotive Technologies na zlecenie szwajcarskiej firmy Cree. To konstrukcja ważąca 545 kg, o ładowności 150 kg, z aluminiowym podwoziem i karoserią z polietylenu. Elektryczny silnik ma moc 20 KM (15 kw), auto osiąga 90 km/h, a do 50 km/h rozpędza się w siedem sekund. Zasięg to ok. 100 km. Ładowanie trwa cztery godziny, a wielbiciele przekonują, że auto w tym czasie pobiera tyle prądu, co suszarka do włosów, ale kto suszy włosy przez cztery godziny? Koszt przejechania 100 km to ok. 3 zł. Tylko do czego służy takie auto? Tesla Roadster jeździ prawie jak Ferrari Co najwyżej do dojazdów do pracy, miejskich przejażdżek i ewentualnie zakupów (ale nie za dużych, żeby go nie przeciążyć). Czyli może być drugim samochodem w gospodarstwie domowym. A kosztuje minimum 60 tys. złotych. Drugi biegun to pojazdy nieustępujące samochodom spalinowym i ekskluzywne auta sportowe. Tesla Roadster osiąga setkę w 3,7 s prawie jak topowe Ferrari, na jednym ładowaniu ma zasięg 400 km, kosztuje 121 tys. dol. (w USA samochody są znacznie tańsze niż w Europie). A zwykłe modele? Tesla proponuje Model S za ok. 50 tys. dol., o nieco większym zasięgu i mniejszych osiągach. Inne modele to np. właśnie wchodzący na rynek Leaf Nissana. 25 tys. dol., osiem godzin ładowania z gniazdka lub pół godziny szybkiego ładowania (ale do tego potrzebna infrastruktura), zasięg 160 km. Standardowy kompakt na pięć osób. Nissan uważa, że auto będzie tańsze w eksploatacji niż klasyczne pojazdy. Gdzie haczyk? W wypożyczeniu akumulatora. Jego zakup kosztowałby krocie, a tak powstanie coś w rodzaju leasingu. Mało prawdopodobne, że będzie taniej sama firma wchodzi na rynki tam, gdzie rządy obiecują wsparcie finansowe. Inny model to Volt firmy GM. Zasięg 65 km, FOTO: Tesla ale dodatkowy silnik spalinowy pozwala go przedłużyć i naładować akumulator. Na zarzut o niewielkim zasięgu aut elektrycznych producenci odpowiadają, że typowy kierowca dziennie przejeżdża średnio km, w zależności od kraju (w Polsce nieco ponad 40 km). Tylko kto jeździ średnio? Czy na wakacje trzeba sobie kupić inne auto? Eksploatacja i ładowanie Pozornie koszty eksploatacji dla pojazdów elektrycznych wyglądają rewelacyjnie. Według firmy Bosch, producenta m.in. akumulatorów, 1 kwh energii pozwala przejechać w samochodzie spalinowym 1,5-2,5 km, a w elektrycznym 6,5 km. Na 100 km zwykłe auto zużyje np. sześć-siedem litrów benzyny, czy np. cztery litry oleju napędowego. Konkurencja na prąd ok. 15 kwh. Koszty? Za ropę w Polsce jakieś zł, za prąd w taryfie dla gospodarstw domowych ok. 8 zł. Rewelacja? Niekoniecznie, bo w drugim przypadku mamy do czynienia z drogim akumulatorem. Znów według firmy Bosch, dla auta o mocy 40 kw osiągającego ok. 120 km/h potrzebna jest bateria litowo-jonowa o pojemności 35 kwh. Dziś taka bateria kosztuje ok. 70 tys. zł, czyli tyle, ile całkiem porządny samochód z silnikiem spalinowym. Dlatego auta elektryczne są dwa razy droższe od tradycyjnych. Co więcej, taka bateria przeżyje ok cykli ładowania. Później trzeba kupić nową, czyli co kilka lat wydawać równowartość nowego samochodu na benzynę czy ropę. Zdaniem Boscha ceny spadną w 2015 r. do poziomu tys. zł, ale wciąż nie będą atrakcyjne. Jako remedium na koszty baterii proponuje się ich wypożyczanie. Ale to zabieg marketingowy w końcu klient będzie musiał taki akumulator spłacić. Kolejnym problemem jest ładowanie. Ze zwykłego gniazdka elektrycznego trwa od czterech godzin (dla małych, lekkich aut), do ośmiu-dziewięciu dla samochodów odpowiadających współczesnym standardom. Można ładować szybciej, ale do tego zwykłe gniazdko nie wystarczy muszą powstać odpowiednio wyposażone punkty zasilania. Innym pomysłem jest wymiana akumulatorów. Taka stacja jest jednak niezwykle droga musi mieć odpowiedni sprzęt do wymiany baterii: dla samochodu o zasięgu 200 km, akumulator waży ok. 250 kg (w lekkich autach 140-kilogramowe baterie są normą). Poza tym, przy założeniu, że elektryczna motoryzacja staje się popularna, taka stacja musi mieć odpowiednio dużo akumulatorów, żeby obsłużyć klientów. A to kosztuje krocie. Na ładowanie z gniazdka, np. nocą, mogą sobie pozwolić jedynie właściciele domów. Trudno sobie wyobrazić plątaninę przedłużaczy wśród miejskich bloków. Jaka ekologia? Może jednak takie samochody pomogą chronić środowisko? Może. Tam, gdzie zasilająca je energia będzie pochodziła np. z elektrowni atomowych, będą faktycznie bezemisyjne. Ale patrzmy na realia: w Polsce wyprodukowanie 1 kwh energii elektrycznej oznacza emisję ok. 824 g CO 2. Samochód elektryczny odpowiadający tradycyjnemu zużyje 15 kwh na 100 km. Pobierając tę energię podczas ładowania, wrzuci do atmosfery 12,36 kg CO 2 (nie uwzględniając strat energii). Zwykła Skoda Fabia z 80-konnym silnikiem diesla pozostawi ok. 12 kg. A przecież nowe modele aut mają lepsze parametry: wchodzący w przyszłym roku na rynek Volkswagen Polo Blue- Motion, przy średnim zużyciu 170 3,3 litra ropy, wyemituje do atmosfery 8,7 kg CO 2 na 100 km. BMW 320d 10,9 kg. W takich krajach jak Polska trud- Prognoza liczby aut elektrycznych w Europie (tys. szt.) 7,3 1,2 1,9 32, Informacje o stanie naładowania i zasięgu Nissana Leaf, wraz z lokalizacją najbliższych stacji, są wyświetlane na monitorze, znajdującym na desce rozdzielczej no mówić o korzyściach ekologicznych. A tam, gdzie auta elektryczne będą zasilane zieloną energią, koszty jazdy będą zdecydowanie większe. Rozwój, ale nieprędko Cała powyższa krytyka nie oznacza, że napęd elektryczny należy odłożyć do lamusa. Rozwój technologii trwa, pojemność akumulatorów rośnie rocznie średnio o 8 proc., można więc przypuszczać, że za ok. 10 lat auta elektryczne nabiorą sensu. Masowe wykorzystanie takich pojazdów nie powinno być groźne dla elektroenergetyki pod względem zapotrzebowania na prąd. Według niemieckich szacunków, nawet jeśli połowa kierowców zdecyduje się na samochody elektryczne, konsumpcja elektryczności wzrośnie o ok. 10 proc. Wąskim gardłem może być infrastruktura. W Polsce rozpoczęto realizację programu (z unijnym dofinansowaniem) budowy 330 punktów zasilania w kilku miastach i przetestowania możliwości elektrycznej motoryzacji. Przy masowej skali potrzebowalibyśmy ok. 280 tys. takich punktów. Na razie auta na prąd mogą się sprawdzić tam, gdzie jest dużo zielonej energii, w miastach (np. małe, jeżdżące z prędkością km/h samochody dostawcze) i jako drugi samochód dla zamożnych. Eksperci zajmujący się motoryzacją ostrożnie formułują prognozy. Martin Winterkorn, prezes Volkswagena, uważa, że do 2020 r. globalny udział w rynku samochodów czysto elektrycznych wyniesie 1,5 proc. Jeszcze przez lat będą dominować silniki spalinowe. FOTO: NISSAN polska EnerGIA nr 11 (13)/

14 prawdy i mity Polska straciła pozycję znaczącego eksportera energii elektrycznej. W przyszłości zapewne staniemy się raczej importerem. Na razie z importem są problemy, a to może negatywnie wpływać także na eksport Energia przez granice Wojciech Kwinta publicysta Businessman.pl Wciągu ostatnich kilku lat eksport energii elektrycznej z Polski spadł z poziomu kilkunastu terawatogodzin do zaledwie kilku. A import jest jeszcze mniejszy. Rosnące zapotrzebowanie na energię w latach gospodarczej hossy i pogarszające się możliwości wytwarzania elektryczności były naturalnymi powodami osłabienia eksportu. Niewielki import to z kolei splot zbyt małej liczby połączeń transgranicznych z przepływami wyrównawczymi generowanymi przez zagraniczne farmy wiatrowe i według PSE Operator brakiem koordynacji wymiany energii w ramach połączonych systemów UCTE. Połączenia i problemy W kraju istnieje 11 połączeń transgranicznych powyżej 110 kv. Mamy dwa dwutorowe połączenia z Niemcami: linie 400 kv oraz 220 kv. Ta druga ma w przyszłości stać się linią 400 kv. Ze Słowacją łączy nas także dwutorowa linia 400 kv. Pozostałe to linie jednotorowe: dwa połączenia 220 kv i dwa 400 kv z Czechami, a także Dobrotwór-Zamość (220 kv) łącząca nas z Ukrainą. Do tego dochodzi podmorski kabel 450 kv do Szwecji oraz dwie linie nieczynne: Białystok-Roś z Białorusią (220 kv) wyłączona w 2004 r. oraz Rzeszów-Chmielnicka (750 kv) nieeksploatowana od 1993 r. Poza kablem wszystkie połączenia należą do spółki PSE Operator. W przyszłości powstanie nowe połączenie z Niemcami i most energetyczny łączący Polskę z Litwą (przydatny, jeśli ruszy nowa elektrownia na Litwie). Jeżeli w Kaliningradzie powstanie elektrownia atomowa, być może dojdzie jeszcze jedno połączenie. Gdyby Polskę podzielić poziomą linią na pół, większość źródeł wytwarzania znajdzie się w dolnej części. Północ kraju przypomina elektroenergetyczne pustkowie. Nasi zachodni sąsiedzi mają kilka elektrowni w pobliżu granicy z Polską, a na północy farmy wiatrowe o nominalnej zainstalowanej mocy 7600 MW. Z kolei w Czechach i na Słowacji elektrownie skupione są w południowo-zachodnich częściach obu krajów. Wszystkie kraje należą do systemu UCTE, a połączenia między nimi są synchroniczne. W efekcie w systemie występują przepływy mocy z Niemiec do Polski i dalej do Czech oraz na Słowację. To zjawisko blokuje możliwości importu energii. Bez inwestycji będzie źle Według danych PSE Operator zdolności importowe wynoszą 800 MW, przy czym 600 MW przypada na kabel podmorski, z którego korzyści czerpie jedynie PGE. Reszta importu pochodzi z Ukrainy, a energię importuje również PGE (do 2014 r.). Gdyby wszystkie połączenia na wschodnich granicach działały, moglibyśmy importować nawet 15 TWh energii elektrycznej rocznie, w znacznej mierze rozwiązując problemy przewidywanych niedoborów. Najważniejsze jest uruchomienie linii 750 kv, jednak wymaga to dużych nakładów inwestycyjnych. Od wpływu niemieckich siłowni wiatrowych uchroniłyby system wstawki stałoprądowe, ale to również niezwykle drogie rozwiązanie. Wyniki Projektu Badawczego Zamawianego Bezpieczeństwo Elektroenergetyczne Kraju, zaprezentowane przez Romana Koraba z Politechniki Śląskiej na łamach Energii Elektrycznej, mówią, że całkowita zdolność importowa na granicach zachodniej i południowej wynosi ponad 2700 MW, a eksportowa ponad 3700 MW. Transgraniczny handel energią elektryczną (w TWh) I-IX 2009 eksport 13,43 8,49 3,06 3,09 import 2,42 3,14 2,08 2,3 Źródło: PSE Operator Według wniosków z badań, ograniczeniem dla importu z tych kierunków jest słabość sieci krajowej, która bez inwestycji w nowe linie, transformatory i urządzenia do kompensacji mocy biernej mogłaby w wyniku importu ulec przeciążeniu. W innych pracach podkreśla się jednak konieczność budowania nowych połączeń transgranicznych. Bez względu na to, czy ważniejsze są nowe połączenia międzynarodowe, czy linie w kraju, inwestycje są niezbędne. Już teraz 40 proc. elektrowni ma 40 i więcej lat. To samo dotyczy sieci ok. 40 proc. przekracza wiek 40 lat. W przybliżeniu sieci 400 kv są trochę młodsze, a linie 220 kv starsze. Podobnie wiele innych elementów infrastruktury, np. transformatory, jest na technicznej emeryturze. Poza tym brakuje infrastruktury na północy kraju. Powinny się tam pojawić nowe elektrownie, znaczącej rozbudowy wymaga także sieć. W przypadku budowy mostu energetycznego z Litwą nie wystarczy jedynie połączenie na linii Ełk- -Alytus. W tym regionie pętla północno- -wschodnia pozostaje otwarta. Żeby most spełniał oczekiwania, Ełk należy połączyć z krajową siecią przesyłową. Potrzebne Foto: Corbis Połączenia transgraniczne powyżej 110 kv Linia są sieci wzdłuż wschodniej granicy do Białegostoku i na północy od Olsztyna. Kolejna linia będzie potrzebna, jeśli mielibyśmy importować prąd z planowanej elektrowni w Kaliningradzie. Napięcie (kv) Słupsk Starno (Szwecja) 450 Białystok Roś (Białoruś); nieczynna 220 Zamość Dobrotwór (Ukraina) 220 Rzeszów Chmielnicka (Ukraina); nieczynna 750 Krosno Iskrzynia Lemesany (Słowacja) 400 Bujaków Liskovec (Czechy) 220 Kopanina Liskovec (Czechy) 220 Wielopole Nosovice (Czechy) 400 Dobrzeń Albrechtice (Czechy) 400 Mikułowa Hagenverder (Niemcy) 400 Krajnik Vierraden (Niemcy) 220 Eksport też niełatwy Działania inwestycyjne potrzebne dla wzmocnienia importu służyłyby także eksportowi. Założenie, że kupno elektryczności spoza Polski będzie w najbliższych latach niezbędne, jest całkiem prawdopodobne. Powrót po kryzysie do wzrostów podobnych do tych sprzed trzech czy czterech lat szybko zwiększy zapotrzebowanie. A już w tamtym okresie dochodziło do sytuacji, kiedy z trudem udawało się zbilansować system. W razie problemów PSE Operator zatrzymywał eksport elektryczności to także poważny problem: trzeba określić jednoznacznie, czy takie praktyki są zgodne z prawem i ustalić, kto powinien pokryć straty spowodowane zerwanymi kontraktami eksportowymi. Jeśli z importem jest źle, to przy dużym zapotrzebowaniu krajowym trudno myśleć o eksporcie. A zdolności przesyłowe połączeń na granicy południowej i specyfika polskiej elektroenergetyki skłaniają właśnie do eksportu w tym kierunku. W idealnej sytuacji import mógłby pochodzić ze wschodu i ze Szwecji, gdzie prąd jest tańszy niż w Polsce, natomiast eksport skierowany byłby przede wszystkim na południe i na zachód. Wszystko to przy założeniu, że eksport będzie opłacalny, co nie jest takie oczywiste. Eksport energii elektrycznej to jednocześnie eksport uprawnień do emisji CO 2. Jeżeli sprzedaż za granicę wiąże się z kupnem uprawnień, obniża to opłacalność transakcji. Zyskowny mógłby być eksport po cenach marginalnych, czyli wtedy, kiedy wszystkie koszty związane z amortyzacją majątku, kadrami i prowadzoną działalnością są opłacone. W takiej sytuacji płaci się jedynie za dodatkowo wyprodukowaną energię czyli uwzględnia cenę węgla i koszt dwutlenku węgla. A od 2019 r. będziemy płacić za 100 proc. emisji. Cele unijne Międzynarodowy handel energią powinien być wspierany także z powodu unijnej polityki energetycznej: budowa wspólnego rynku energii jest w zakresie polityki energetycznej jednym z najważniejszych zadań w UE. Priorytet to transeuropejskie sieci energetyczne (Trans-European Energy Networks, TEN-E) i podniesienie bezpieczeństwa dostaw energii w krajach członkowskich. TEN-E obejmuje przedsięwzięcia związane z elektroenergetyką i gazem ziemnym. Wskazane w strategii działania mają z jednej strony zapewnić rozwój konkurencyjnej, bezpiecznej i zrównoważonej energetyki, rozbudować infrastrukturę energetyczną umożliwiającą funkcjonowanie unijnego rynku energetycznego (m.in. poprzez zwiększenie przepustowości istniejących połączeń transgranicznych i budowę nowych) oraz włączenie do systemu elektroenergetycznego energii ze źródeł odnawialnych. Do projektów priorytetowych zalicza się stworzenie tzw. Pierścienia Bałtyckiego obejmującego kraje skandynawskie (Norwegię, Szwecję, Finlandię, Danię) oraz Niemcy, Polskę i republiki bałtyckie. W ten projekt wpisuje się budowa połączenia Polski z Litwą i rozbudowa połączeń z Niemcami. Biorąc pod uwagę, że część projektów TEN-E już jest opóźniona, nie wiadomo, kiedy uda się zrealizować zakładane cele. Źródło: PSE Operator 26 polska EnerGIA nr 11 (13)/2009 polska EnerGIA nr 11 (13)/

15 wywiad energia inaczej Właściwie od początku jeździmy na glonach. Ropa naftowa to w końcu nic innego jak mieszanka węglowodorów pochodzących z martwego morskiego drobiazgu. W skałach taka przemiana trwała miliony lat. Po co jednak czekać tak długo? Ropa glonowa Andrzej Hołdys publicysta Wiedzy i Życia Bardziej niecierpliwi znów zabierają się za wytwarzanie paliwa z alg, tyle że żywych, a nie martwych. Znów, bo pomysł nie jest nowy. Ralph Lewin, zmarły w zeszłym roku profesor Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Diego, pionier badań nad algami, już podczas II wojny światowej na polecenie rządu brytyjskiego szukał sposobu pozyskiwania energii z oceanicznych glonów. Dużo później, bo w latach 70., kiedy światem wstrząsnął kryzys paliwowy, Lewin, mieszkający już wtedy w USA, zabiegał o uruchomienie specjalnego rządowego programu, którego celem byłoby znalezienie mikroorganizmów odpowiednich do produkcji paliwa. Tak narodził się projekt o nazwie Aquatic Species Programme, który wystartował w 1978 r. Niemal 20 lat później, w roku 1996 administracja Billa Clintona zaprzestała finansowania tych badań, uznając, że szansa zastosowania ich wyników jest znikoma, gdyż wytworzone w ten sposób paliwo byłoby zbyt drogie. Trudna i kosztowna technologia Na pożegnanie opublikowano liczący ponad trzysta stron raport, który do dziś jest najważniejszą publikacją naukową dotyczącą wytwarzania biopaliw z glonów. W ciągu prawie dwóch dekad naukowcy wykonali olbrzymią pracę u podstaw. Zbadano około trzy tysiące odmian alg, z których blisko trzysta wybrano do dalszych analiz i testów. Ideału nie znaleziono. Doświadczenia z eksperymentalnych hodowli wskazywały też, że technologia najeżona jest trudnościami i kosztowna. Autorzy raportu oceniali, że takie paliwo kosztowałoby dolarów za baryłkę, czyli dwa-trzy razy więcej, niż ropa w tym czasie. W miarę jak ta ostatnia taniała, amerykański rząd coraz mniej chętnie finansował program. Dogorywał przez wiele lat, zanim go w końcu zamknięto. Paradoks polega na tym, że właśnie wtedy, dzięki osiągnięciom genetyki, postępy badań były najszybsze. O glonach zrobiło się cicho, ale na krótko. Bill Gates wykłada pieniądze Na początku tej dekady pierwsi odważni badacze zaczęli w Stanach zakładać małe firmy, uznając, że glony mimo wszystko warte są badań. Naukowcom Główny powód tak raptownego wzrostu zainteresowania paliwami z alg jest jeden ceny ropy są obecnie dużo wyższe niż w latach 90. Pod koniec zeszłego roku kalifornijska firma Sapphire Energy ogłosiła, że zebrała już ponad 100 mln dolarów na badania nad glonami. Pieniądze wyłożył między innymi fundusz należący do Billa Gatesa udało się pozyskać trochę kapitału od prywatnych inwestorów. Śmiałków nie było wielu. Kilka lat temu wszystkich dałoby się policzyć na palcach obu rąk. Zwrot nastąpił nagle. Dziś w samych Stanach jest około 150 glonowych spółek. Główny powód tak raptownego wzrostu zainteresowania paliwami z alg jest jeden ceny ropy są obecnie dużo wyższe niż w latach 90. Pod koniec zeszłego roku kalifornijska firma Sapphire Energy ogłosiła, że zebrała już ponad 100 mln dolarów na badania nad glonami. Pieniądze wyłożył między innymi fundusz należący do Billa Gatesa. W kwietniu tego roku spółka poinformowała, że w 2011 r. wyprodukuje milion galonów surowca (1 galon amerykański to 3,78 litra), który od razu można będzie przerobić na benzynę, olej napędowy i paliwo lotnicze. W 2018 r. produkcja ma sięgnąć 100 mln galonów, a w 2025 przekroczyć miliard. W skali USA to kropla w morzu, ale jak na jedną niedużą firmę plany są bardzo ambitne. Od paru miesięcy po amerykańskich drogach jeździ na glonach pierwsza prototypowa Toyota Prius. Po płotkach napłynęły grube ryby. Czemu nie? Pociągająca wizja glonowego sezamu może co prawda okazać się fatamorganą, ale sprawdzić nie zawadzi. Jest wśród nich Shell, który dwa lata temu wszedł w spółkę z niewielką firmą na Hawajach eksperymentującą z glonami. Gigant powiększył personel i wyłożył fundusze na ośrodek badawczy. Jeśli nic nie wyjdzie z tych pomysłów strata niewielka (dla niego), jeśli się powiedzie zgarnie premię dla odważnych. Od początku w tym wyścigu chce być także FOTO: Corbis Exxon Mobile, który wcześniej z daleka obchodził alternatywne źródła energii. Ale algom dał się zauroczyć. Niespodziewanie w lipcu tego roku ogłosił, że zamierza przeznaczyć na badania nad nimi aż 600 mln dolarów. Glony mają taki potencjał, że mogą zastąpić ropę naftową tłumaczył jeden z prezesów największego koncernu naftowego świata. Exxon zapowiada, że owe ponad pół miliarda urośnie do wielu miliardów, jeśli glony zaczną robić to, czego się od nich oczekuje. To już zadanie dla firmy Synthetic Genomics, którą założył Craig Venter, doskonale znany jako twórca szybkiej metody odszyfrowywania ludzkich (i nie tylko) genów. Może on liczyć na połowę kwoty, jeśli badania będą przebiegały po myśli płatnika. Venter i jego ludzie już od kilku lat dokonują manipulacji genetycznych na algach. Exxon gotów jest dużo zapłacić za uzyskanie alg, które będą od razu wytwarzały mieszankę węglowodorów dającą się łatwo zamienić na benzynę i inne paliwa. Wspomniana wcześniej Sapphire Energy twierdzi, że umie już wytwarzać taką glonową ropę, którą można przerabiać w tradycyjnych rafineriach, a uzyskane paliwa wlewać do baków obecnie jeżdżących samochodów i samolotów, bez konieczności ich przerabiania. Venter zapowiada, że jeśli takiego mikroorganizmu nie znajdzie, stworzy go z kilku gatunków. Samoloty na paliwo z glonów Glonami zainteresował się też Boeing. W maju tego roku jego samoloty po raz pierwszy latały na glonowym paliwie. Testy wypadły pomyślnie, a badacze koncernu wyliczyli niedawno, że hodowle alg o łącznej powierzchni 34 tys. km kw. pokryłyby potrzeby całego światowego transportu lotniczego. Boeing był jednym z inicjatorów powstania lobbystycznej organizacji Algal Biomass Organization. W październiku tego roku zorganizowała ona w San Diego kongres, na który zjechało tysiąc osób z całego świata. I pomyśleć, że dekadę temu technologii wyprawiono uroczysty pogrzeb, nie znajdując na Aquatic Species Programme marnych kilkuset tysięcy dolarów rocznie. San Diego to dziś glonowa mekka. Dokładnie rzecz biorąc, jest nią znajdująca się w obrębie kalifornijskiej aglomeracji miejscowość La Jolla bogaty kurort nad Pacyfikiem, gdzie znajdują się dwie instytucje naukowe: Scripps Research Institute i Uniwersytet Kalifornijski w San Diego. W obu badania nad paliwami z glonów traktowane są bardzo poważnie. Również w La Jolla mają swoje siedziby liczne firmy biotechnologiczne rozwijające glonowy biznes, w tym dwie ostatnio mocno ze sobą rywalizujące, o których już parę razy była mowa Synthetic Genomics i Sapphire Energy. Tak to tu działa: idee zrodzone na uczelniach są natychmiast rozwijane przez nieduże firmy prywatne finansowane przez venture capital (średnio- i długoterminowy kapitał inwestycyjny, który charakteryzuje się wysokim stopniem ryzyka, ale który w przyszłości może przynieść duże zyski) i pilnie obserwowane przez wielkich, którzy w odpowiednim momencie wchodzą do gry. Najpierw dają trochę, a jak się okaże, że to działa, dużo więcej. Czas pokaże, jak będzie z glonami. Poza zaletami (błyskawicznie się rozmnażają, do życia potrzebują tylko światła słonecznego, wody i dwutlenku węgla, zawierają też więcej substancji tłuszczowych niż palmy oleiste i na dodatek nie zabierają ziemi uprawnej) mają też wady. Niektóre technologie produkcji glonowych paliw są energochłonne, a niemal wszystkie zakładają duże zużycie nawozów, którymi dokarmia się algi, by szybciej rosły. Dla środowiska może to być niekoniecznie korzystne, podobnie jak manipulacje genetyczne. Na razie na paliwie z glonów zarobić się nie da, ale czy jakikolwiek wynalazek był na początku opłacalny? 28 polska EnerGIA nr 11 (13)/2009 polska EnerGIA nr 11 (13)/

16 felieton wywiad Nie musimy obawiać się zagłady cywilizacji spowodowanej zmianami klimatu wywołanymi przez człowieka. Wcześniej od natury uczynią to ekoaktywiści Nowy, zielony Świat Wszystkim Pracownikom Grupy Tauron oraz Czytelnikom magazynu Polska Energia życzymy rodzinnych, radosnych świąt Bożego Narodzenia. Wojciech Kwinta publicysta Businessman.pl Będziemy chodzić w łapciach z łyka, mieszkać w ziemiankach, jeść korzonki i to wszystko, co gdzieś znajdziemy i nam nie ucieknie. Życie będzie pełne wyrzeczeń i trudów, ale za to niedługie. A kolejne pokolenia będą wspominały nieustraszonych bohaterów, którzy uratowali świat przed zagładą, przerabiając rozwiniętą gospodarkę na kupkę zgliszcz. To jest wizja świata przyszłości, biorąc pod uwagę coraz śmielsze pomysły polityków i organizacji ludzi niepoprawnie zwanych ekologami. Oczywiście, propaganda karmi obywateli innymi proroctwami: huraganami, trzęsieniami ziemi, plagami wszelkimi i zatopionymi Malediwami, które już prawie utonęły, tyle że od 14 lat poziom wody nie wzrósł tam nawet o centymetr tak w każdym razie wynika z obserwacji australijskich naukowców. Gombrowicz powiedziałby, że będzie katastrofa, albo i nie będzie. Odkąd semantycznym zabiegiem walkę z globalnym ociepleniem zamieniono na przeciwdziałanie zmianom klimatycznym, rośnie wrażenie, że cała ta hucpa to pokaz cynizmu i obłudy. Najbardziej wpływowi działacze i politycy sami nie wierzą w propagowaną walkę, za to wiedzą, że mogą osiągnąć swoje cele. Wiadomo, że chodzi o duże pieniądze, ale to już banalne. Inne pomysły to próba kształtowania świata według modelu, w którym dla jednostek nie zostanie wiele miejsca. Pokazać społeczeństwu strasznego wroga, narzucić w imię obrony podatki, opłaty i obowiązki w ten sposób hoduje się stado owiec, które bez zastanowienia Czy to nie fajnie urządzić sobie Oktoberfest na plaży pod palmami, zamiast szwendać się bez celu po Majorkach, Kretach i Wyspach Kanaryjskich? robią, co im się każe. I jeszcze są za to wdzięczne. Oto niedawno przez media przemknął temat (ale bez obaw na pewno powróci) podatku węglowego. Opłaty narzuconej na podatnika za to, że zużywa paliwa i energię. Kilka zgnuśniałych, acz bogatych krajów Unii Europejskiej już sobie coś takiego zafundowało. U nas orędownikiem nowych opłat jest Maciej Nowicki, minister środowiska. Ten sam, który ledwo pochwycił ministerialną tekę, już skrytykował modyfikowaną genetycznie żywność (GMO) i jakżeby nie! energetykę jądrową. Później jego głos ucichł, gdy okazało się, że rząd zamierza elektrownie atomowe budować, a sprawy GMO musimy uregulować zgodnie z unijnymi wytycznymi (całkowity zakaz położyłby pokaźną część rolnictwa). Do tej pory uważałem, że za paliwa i energię płacę. Sądziłem też w swojej naiwności, że skoro większa część ceny paliwa składa się z podatków, to już wystarczy. Ale nie! Mam się zrzucić na likwidację wstrętnego CO 2. To ja wolę zadeklarować, że trzy razy dziennie wstrzymam oddech na pół minuty. Przyrodzie będzie lżej. Tej cieplarnianej histerii zupełnie nie rozumiem. Jakiś czas temu Der Spiegel lamentował, że do 2100 roku Niemcy staną się krajem tropikalnym. No to w czym problem? Czy to nie fajnie urządzić sobie Oktoberfest na plaży pod palmami, zamiast szwendać się bez celu po Majorkach, Kretach i Wyspach Kanaryjskich? Podatek węglowy to drobiazg w porównaniu z innymi pomysłami budowy nowego, zielonego świata. Otóż ekoaktywiści chcieliby przydzielić każdemu mieszkańcowi Ziemi pulę praw do emisji. Na początek 4,3 tony CO 2 rocznie, później stopniowo coraz mniej. Pewnie aż do ostatniego tchu. Nadwyżkami będzie można handlować. I tak np. bezrobotny sprzeda pracującemu, bo ten ostatni musi dojeżdżać do pracy, a pierwszemu wystarczy winko i ławka przed sklepem. Gdy limity będą mniejsze, to się zrezygnuje z tego i owego. Krok po kroku padnie przemysł, konsumpcja i w końcu cały rynek, a marzenia Maurice a Stronga o ekonomicznym upadku rozwiniętych państw staną się faktem. Intelektualiści od takich podatków wierzą, że alokacja uprawnień wspomogłaby kraje najbiedniejsze. Może tak, ale tylko na szczeblu zwyrodniałych kacyków. Jak się czyta takie głupoty, w głowie pojawiają się najrozmaitsze wyrazy zawierające opinie o autorach. Nie przytoczę ich, ponieważ nie chcę emitować CO 2 podróżując po sądach. Ale chętnie zacytuję zielonym aktywistom fragment twórczości Witkacego: jesteście wierszem idioty odbitym na powielaczu. Odbitym tym bardziej, że te pomysły już były. Kto pamięta bajdurzenia Klubu Rzymskiego i dyrdymały zawarte w Mnożniku 4, ten wie. Niechaj nowy 2010 rok wypełni się sukcesami, a współpraca z nami, już jako Asseco Poland SA, przyczyni się do osiągnięcia Waszych celów biznesowych. Zarzàd i Pracownicy 30 polska EnerGIA nr 11 (13)/2009

17 Wspieramy GOPR