1) Wskazanie podmiotow, na ktore oddzialuje projektowana ustawa

Transkrypt

1 OCENA SKUTKOW REGULACJI 1) Wskazanie podmiotow, na ktore oddzialuje projektowana ustawa Zakres oddzialywania projektu ustawy obejmuje nast~puj~ce podmioty: ubezpieczonych w powszechnym systemie ubezpieczeil spolecznych, w tym czlonk6w funduszy emerytalnych, - oszcz~dzaj~cy na IKZE, OFE oraz zarz~dzaj~ce nimi powszechne towarzystwa emerytalne, instytucje oferuj~ce IKZE, budzet pailstwa, ZUS i zarz~dzane przez niego fundusze, 2) Zakres konsultacji spolecznych Projekt zostal przeslany do zaoptmowama przez szerokie grono partner6w spolecznych, w tym przez zwi~zki zawodowe i organizacje pracodawc6w. Zgodnie z art. 19 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o zwi~zkach zawodowych (Dz. U. Nr 55, poz. 234, z p6zn. zm.) projekt aktu prawnego zostal skierowany do konsultacji z nast~puj~cymi organizacjami zwictzk6w zawodowych: NSZZ,Solidamosc", Og6lnopo1skim Porozumieniem Zwi~zk6w Zawodowych, Forum Zwi~zk6w Zawodowych. Natomiast zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawc6w (Dz. U. Nr 55, poz. 235, z p6zn. zm.) projekt zostal skierowany do konsultacji z nast~puj~cymi reprezentatywnymi organizacjami pracodawc6w: Konfederacj~,Lewiatan", Zwi~em Rzemiosla Polskiego, Pracodawcami Rzeczypospolitej Po1skiej, - Business Centre Club Zwi~zek Pracodawc6w. Projekt ustawy zostal przekazany do uzgodnieil mi~dzyresortowych, jak r6wniez do konsultacji z innymi podmiotami. Projekt otrzymaly: - Izba Gospodarcza Towarzystw Emerytalnych,

2 AEGON Powszechne Towarzystwo Emerytalne S.A., Pocztylion-Arka PTE S.A., Krajowa Izba Gospodarcza, Gielda Papier6w Wartosciowych, Narodowy Bank Polski, Komisja Nadzoru Finansowego, Biuro Rzecznika Ubezpieczonych, Krajowy Depozyt Papier6w Wartosciowych S.A., BondSpot S.A., Izba Dom6w Maklerskich, Stowarzyszenie Emitent6w Gieldowych, Izba Zar~dzajl:l_cych Funduszami i Aktywami, Polska Izba Ubezpieczen, Zwil:l_zek Bank6w Polskich, Polskie Stowarzyszenie Inwestor6w Kapitalowych, Stowarzyszenie Inwestor6w Indywidualnych, Rada Bank6w Depozytariuszy, Zwil:l_zek Makler6w i Doradc6w, Izba Gospodarcza Ubezpieczen i Obslugi Ryzyka, Polskie Stowarzyszenie Aktuariuszy. Polska Izba Posrednik6w Ubezpieczeniowych i Finansowych, Komitet Obywatelskiej Inicjatywy U stawodawczej RAZEM, Komitet Obywatelski ds. Bezpieczenstwa Emerytalnego, Forum Obywatelskiego Rozwoju. Opinie oraz uwagi do projektu zglosily: Og6lnopolskie Porozumienie Zwi(\Zk6w Zawodowych, Forum Zwiqzk6w Zawodowych, Polska Konfederacja Pracodawc6w Prywatnych Lewiatan, Business Centre Club Zwiqzek Pracodawc6w, Narodowy Bank Polski, Komisja Nadzoru Finansowego, Rzecznik Ubezpieczonych, Gielda Papier6w Wartosciowych, Izba Gospodarcza Towarzystw Emerytalnych, Krajowy Depozyt Papier6w Wartosciowych S.A., Izba Dom6w Maklerskich, Stowarzyszenie Emitent6w Gieldowych, Izba Zarzl:l_dzajl:l_cych Funduszami i Aktywami, Polska Izba Ubezpieczen, Zwil:l_zek Bank6w Polskich, Krajowa Izba Gospodarcza, Polskie Stowarzyszenie Inwestor6w Kapitalowych, 2

3 Zwi~zek Makler6w i Doradc6w, Polskie Stowarzyszenie Aktuariuszy, Komitet Obywatelski ds. Bezpieczeiistwa Emerytalnego, Forum Obywatelskiego Rozwoju, Towarzystwo Ekonomist6w Polskich. Wszystkie pisma, w kt6rych zgloszono opinie i uwagi do projektu ustawy zamieszczone zostaly w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa Pracy i Polityki Spolecznej oraz Rz~dowego Centrum Legislacji. Prezydium Komisji Krajowej NSZZ "Solidarnosc" negatywnie ocenilo przedlozony projekt. Wedlug Prezydium KK podstawowym celem przedstawionego projektu jest kontynuacja rozwi~zaii ograniczaj~cych tempo przyrostu paiistwowego dlugu publicznego 1 ros~cego deficytu finans6w publicznych, zas wi~kszosc zmtan zaproponowanych w projekcie nie rna nic wsp6lnego z okresleniem zasad wyplaty emerytur ze srodk6w zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych. Prezydium KK stwierdzilo, ze zamyslem autor6w projektu ustawy jest oslabienie, a nast<~pnie w dalszej konsekwencji likwidacja kapitalowego segmentu ubezpieczenia emerytalnego. Po przeprowadzeniu analizy projektu ustawy Prezydium KK NSZZ,Solidamos6" wnioskuje, iz utrzymanie wzmocnienie instytucji subkonta rna na celu stworzenie pozor6w dalszego utrzymywania kapitalowego systemu finansowania emerytur w sytuacji znacz~cego oslabienia potencjalu finansowego OFE, a w tych warunkach dalsze utrzymywanie instytucji prawnej subkonta wydaje si~ bye wielce w~tpliwe i budzi uzasadnione obawy o prawo do dziedziczenia tak ulokowanych srodk6w. Wedlug NSSZ,Solidamos6" wprowadzenie zakazu lokowania aktyw6w OFE w bezpieczne instrumenty finansowe takie jak obligacje, bony i inne papiery wartosciowe emitowane przez Skarb Paiistwa lub NBP oraz likwidacja ograniczeii w zakresie lokowania aktyw6w OFE w pozostale kategorie lokat uwa:lane za obarczone duzym ryzykiem (w tym nakaz lokowania nie mniej niz 75 % wartosci aktyw6w w akcjach) podwa:lac b~~ bezpieczeiistwo srodk6w gromadzonych w OFE z przeznaczeniem na przyszl~ emerytur~ oraz zniech~ca6 czlonk6w OFE do dalszego oszcz~dzania na staros6 w tych instytucjach. Ponadto zdaniem Prezydium KK ograniczenie liczby czlonk6w OFE oraz pogorszenie warunk6w funkcjonowania OFE wskutek znacz~cego ograniczenia wartosci zarz~dzanych aktyw6w oraz obnizenia o polow~ wysokosci oplat pobieranych od skladek oznacza6 b~dzie, ze dla wielu sposr6d funduszy dalsza dzialalnos6 na polskim rynku straci ekonomiczny sens. Oznacza6 to b~dzie nie tylko likwidacj~ wielu OFE, ale takze zawirowania na rynkach finansowych, gl6wnie na gieldzie, na kt6rej OFE byly do tej pory gl6wnym graczem. Powa:lne w~tpliwosci budzi ponadto konstytucyjnos6 niekt6rych rozwi~zaii prawnych zaproponowanych w projekcie ustawy. Dotyczy to w szczeg6lnosci przymusowego 3

4 przekazania przez OFE do ZUS 51,5 % wartosci posiadanych aktyw6w netto emitowanych, gwarantowanych 1ub porct:czanych przez Skarb Panstwa oraz towarzysz<t:_cego temu umorzenia jednostek rozrachunkowych czlonk6w OFE o r6wnowartosci przekazanych aktyw6w. Zar6wno z punktu widzenia OFE 1okujctcego swoje aktywa, zgodnie z obowictzujctcct do tej pory regulacjct prawnct w bezpieczne instrumenty finansowe, jak i jego czlonk6w powierzajctcych OFE sw6j kapital emerytalny mozna w tym przypadku m6wic o naruszeniu zasady zaufania do paitstwa stanowionego przez nie prawa wywodzonej z zasady demokratycznego panstwa prawnego sformulowanej w art. 2 Konstytucji RP. W projekcie ustawy proponuje sict: bowiem zmianct: przeznaczenia srodk6w zgromadzonych w celu przyszlego finansowania indywidualnej emerytury przez czlonk6w OFE i skierowanie ich na finansowanie swiadczen emerytalnych os6b aktualnie pobierajctcych swiadczenia metodct repartycyjnct. Zdaniem Prezydium stanowi to naruszenie zasady zaufania obywateli do paitstwa i stanowionego przez nie prawa zwlaszcza w stosunku do ubezpieczonych urodzonych w latach , kt6rym w 1999 r. stworzono mozliwosc wyboru finansowania emerytury w calosci metodct repartycyjnct (z FUS), albo czct:sciowo metodct repartycyjnct, a czct:sciowo metodct kapitalowct (ze srodk6w zgromadzonych w OFE). Wyb6r ten byl dokonywany w okreslonym stanie prawnym. W odniesieniu do os6b, kt6re zdecydowaly sict: na finansowanie emerytury czct:sciowo metodct repartycyjnct, a czct:sciowo metodct kapitalowq, w projekcie ustawy proponuje sict: zmianct: regul gry w trakcie jej trwania. Czct:sc skladki na ubezpieczenie emerytalne, kt6ra trafialaby do OFE uleglaby znaczctcemu ogramczemu. Prezydium KK NSZZ,Solidamosc" zauwaza r6wniez, ze projekt ustawy pomija osoby, kt6re zdecydowaly sict: na "pozostanie w ZUS" nie dajctc im prawa wyboru czy pozostac przy dotychczasowym sposobie finansowania emerytury czy skorzystae z instytucji "subkonta". Zaproponowane rozwiqzanie budzi wcttpliwosci Prezydium KK czy nie narusza ono art. 21 ust. 1 Konstytucji RP i wynikajctcego z tego obowictzku Rzeczypospolitej Polskiej ochrony wlasnosci. Ogolnopolskie Porozumienie Zwi~zkow Zawodowych w swojej opinii przedstawilo podnoszony od kilku lat postulat potrzeby dokonania kompleksowej oceny reformy systemu ubezpieczen spolecznych, kt6ra powinna bye podstawct do zmian legislacyjnych i dawac impulsy do wyeliminowania negatywnych skutk6w funkcjonowania systemu. Postulat ten, w opinii OPZZ, wyr6sl na bazie negatywnych rozwictzan prawnych wprowadzonych reformct systemu emerytalnego. Podstawowymi wadami set: brak jakiejkolwiek odpowiedzialnosci akcjonariuszy Powszechnych Towarzystw Emerytalnych za poziom swiadczen emerytalnych, 4

5 wysokie i niepowi~ane z wynikami ekonomicznymi zyski. Wedlug OPZZ, wysokosc wyplat emerytur wskazywala, ze cz~sc ubezpieczonych na swoim koncie emerytalnym w wybranym lub wylosowanym OFE miala aktywa w nizszej wysokosci od potn:tconej i przekazanej skladki emerytalnej. OPZZ podnioslo r6wniez kwesti~ wprowadzenia dobrowolnosci oszcz~dzania na emerytur~ w otwartych funduszach emerytalnych. Zdaniem OPZZ panstwo nie powinno zmuszac swoich obywateli do obowiqzkowego oszcz~dzania w prywatnych instytucjach ubezpieczeniowych dzialaj'l_cych w formie sp6lek akcyjnych, kt6rych gl6wnym zadaniem, zgodnie z przepisami kodeksu handlowego, jest wypracowywanie zysku. W takiej formule ubezpieczeni nie set podmiotem lecz przedmiotem dzialania sp6lki. OFE nie ponoszct zadnych konsekwencji wynikaj'l_cych z nietrafnych inwestycji. Ryzyko oszcz~dzania w II filarze jest tylko po stronie ubezpieczonego. Biorctc powyzsze pod uwag~, Og61nopolskie Porozumienie Zwictzk6w Zawodowych poparlo propozycj~ wprowadzenia zasady dobrowolnosci wyboru. Jednoczesnie OPZZ podnioslo kwestie: a) zbyt kr6tkiego okresu na podj~cie decyzji o rezygnacji w uczestnictwie w II filarze, b) mozliwosci decydowania przez ubezpieczonych, kt6rzy zdecydujct si~ pozostac w II filarze, czy chcct placic dodatkowct skladk~ na OFE, c) przesuni~cia aktyw6w z OFE do ZUS nie tylko w cz~sci obligacyjnej ale taki:e akcyjnej. Realizacja tego ostatniego wniosku rozwictzalaby, zdaniem OPZZ, kontrowersyjny pomysl wprowadzenia,suwaka bezpieczenstwa" dotyczctcego tak zwanego,ryzyka zlej daty". Moze bowiem okazac si~, ze przesuni~ciu do ZUS podlegac b~d'l_ srodki mocno zmmejszone w wyniku dekoniunktury lub zlej polityki inwestycyjnej towarzystwa emerytalnego. W 6wczas w okresie przenoszenia srodk6w nie b~dzie mozliwosci odrobienia poniesionych strat. Wydaje st~ celowe wprowadzenie wi~kszej elastycznosci i wsp6ldecydowania przez ubezpieczonego. OPZZ pozytywnie odnioslo si~ r6wniez do propozycji powierzenia wyplaty emerytur z obydwu filar6w w postaci jednego swiadczenia Zakladowi Ubezpieczen Spolecznych. Rozwictzanie to obnizy koszty dzialania systemu w stosunku do zapowiadanej w momencie wprowadzania reformy powolania do zycia wyspecjalizowanych instytucji, jakimi mialy bye zaklady emerytalne. Z akceptacj'l_ OPZZ spotkala si~ takze propozycja zakladaj'l_ca utrzymanie mechanizmu wyplaty gwarantowanej. W opinii OPZZ, do najistotniejszych zmtan zwictzanych z funkcjonowaniem Otwartych Funduszy Emerytalnych z punktu widzenia ubezpieczonych jest zmmejszeme 5

6 z 3,5% do 1,75% maksymalnej oplaty, jalat OFE b~<ht mogly pobierae od wplywaj~cej do nich sldadki. Rozwi~zanie to obni.zy obci~enia ubezpieczonych i powinno wplyn~e na wzrost przyszlych emerytur. Projekt przewiduje pozostawienie na dotychczasowych poziomach oplat, jakie OFE pobieraj~ za zarz~dzanie. Zdaniem OPZZ powinny one tak.ze ulec obnizeniu. Altematywnie nalezy rozwazye mozliwose calkowitej likwidacji oplaty potr~canej ze sldadki. Ponadto, Og61nopolskie Porozumienie Zwi~zk6w Zawodowych nie sprzeciwia si~ wprowadzeniu proponowanemu zakazowi prowadzenia dzialalnosci polegaj~cej na publikacji i emisji reklam dotyc~cych otwartych funduszy emerytalnych, zwraca jednak uwag~, ze w sytuacji pozostawienia kr6tkiego okresu ubezpieczonym na dokonanie wyboru czy chc~ nadal oszcz~dzae w II filarze niezb~dne jest przeprowadzenie rzetelnej akcji informacyjnej. Jej celem powinno bye przedstawienie r6znic mi~dzy oszcz~dzaniem w ZUS i w OFE oraz wynikaj~cych zalet i zagrozen. Forum Zwi~zk6w Zawodowych pozytywnie zaopiniowalo kierunek zmtan w systemie emerytalnym zaproponowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Spolecznej. Jednoczesnie zauwazono, ze zmiany te maj~ na celu jedynie kr6tkookresow~ popraw~ kondycji budzetu panstwa, co prowadzic moze do nadmiemych ryzyk dla ubezpieczonych. FZZ odnosz~c si~ do propozycji wprowadzenia dobrowolnosci odprowadzania skladek do OFE podkreslilo, ze dobrowolnosc wyboru jest podstaw~ funkcjonowania spoleczenstwa w demokratycznym kraju, a zaprzeczeniem tego jest przymuszanie obywateli do oszc~dzania w instytucji i w spos6b, w kt6ry obywatele nie chc~ tego robie. S~d pozytywna opinia Forum Zwi~zk6w Zawodowych o mozliwosci wyboru ubezpieczonych co do pozostania w otwartym funduszu emerytalnym b~dz przejscia do ZUS. FZZ zglasza natomiast zastrzezenia co do samego trybu dokonywania wyboru. Wedlug Forum, przyj~ta zasada, wedlug kt6rej ubezpieczeni, kt6rzy nie zloz~ odpowiedniego oswiadczenia woli, b~<ht z urz~du przypisani do ZUS przeczy zasadom post~powania administracyjnego, wedlug kt6rych podj~cie dzialan przez organy administracji publicznej musz~ bye poprzedzone wnioskiem zainteresowanego z wyj~tkiem tych przypadk6w, gdy dzialanie organu administracji jest reakcj~ na sprzeczne z prawem dzialania obywatela. Ponadto FZZ pozytywnie ocenia likwidacj~ instytucji losowania otwartego funduszu emerytalnego. Zdaniem Forum powodowala ona przypisanie cz~sci ubezpieczonych, zwykle ludzi mlodych, niedoswiadczonych, do funduszu osi~aj~cego gorsze wyniki finansowe, eliminuj~c mozliwose przynalemosci do funduszy wi~kszych, osi~aj~cych wyzszy zyski. Dzi~ki przyznaniu Zaldadowi Ubezpieczen Spolecznych dominuj~cej pozycji, mo:lna si~ spodziewae zmniejszenia koszt6w zwiqzanych z ~ operacj~. 6

7 Natomiast, w opmu FZZ, obowictzek przekazania na fundusz emerytalny FUS srodk6w czlonka otwartego funduszu emerytalnego na 10 lat przed uzyskaniem wieku emerytalnego, nawet jezeli umarzane rna bye 1/120 jednostek rozrachunkowych, moze spowodowae ograniczenie podejmowania przez ubezpieczonych decyzji o pozostaniu w OFE. Pozytywnie FZZ ocenia zmian~ polegaj'l_c'l_ na obnizeniu wysokosci oplat w formie potr'l_cenia z wyplaconych skladek z 3,5% na 1,75%. FZZ podsumowuj'l_c stwierdza, iz pomimo wskazanych, pozytywnych zmtan - proponowane rozwi'l_zania, w wymiarze finansowym, nie napawaj'l_ nadziej'l_ na popraw~ sytuacji w zakresie zr6wnowaz:enia ryzyka realizacji zobowi'l_zan emerytalnych przez panstwo w dalszej perspektywie. Konfederacja Lewiatan w nadeslanej opinii, zglosila do przedmiotowego projektu szereg uwag. W zakresie zgodnosci z Konstytucjct Rzeczypospolitej Polskiej podniesiono wcttpliwosci, co do zgodnosci projektu z zasad'l_ zaufania obywateli do pailstwa i stanowionego przez nie prawa, wyraz:onct w art. 2 Konstytucji. W ocenie opiniodawcy projekt ustawy stanowi kolejll'l_ nowelizacj~, kt6rct wprowadza si~ zmiany fundamentalne dla sp6jnosci systemu zabezpieczenia emerytalnego, za pomoc'l_ korekty 9 ustaw. Taki spos6b reformowania systemu zabezpieczenie spolecznego, w jego ocenie, nie buduje zaufania obywateli do panstwa i stworzonego przez nie prawa. Opiniodawca zawraca uwag~ na fakt, ze w zwictzku z przedstawionymi W'l_tpliwosciami ekspert6w dotycz'l_cymi podstawowych dla systemu kwestii takich jak np. charakter prawny (publiczny, czy prywatny) srodk6w gromadzonych w OFE, obywatelowi bardzo trudno b~dzie zbudowae dobrct podstaw~ do racjonalnej i swiadomej decyzji, podj~tej w poczuciu bezpieczeilstwa prawnego, dotycz'l_cej wyboru dalszych zasad oszcz~dzania na przyszlct emerytur~. Wcttpliwosci opiniodawcy budzi r6wniez to, ze w zwi'l_zku z przewidywanym terminem wejscia w zycie 31 stycznia 2014 r., projektodawca nie pozostawil odpowiedniego czasu na przeprowadzenie konsultacji publicznych, gruntowne merytoryczne zbadanie projektu w parlamentamej fazie prac ustawodawczych. Prace legislacyjne, w ocenie opiniodawcy, mog'l_ bye zatem prowadzone w trudnym do uzasadnienia pospiechu, niezgodnym z zasadami prawidlowej legislacji, i nie sluzylyby ochronie zaufania obywateli do panstwa i prawa. Pospiech prac legislacyjnych, w tak zlozonej legislacyjnie i waz:nej spolecznie materii, moze przyczynie si~ do obnizenia jakosci uchwalonej w ten spos6b ustawy. Konfederacja Lewiatan zwraca takze uwag~, iz wejscie w zycie projektu ustawy w jego obecnym brzmieniu moze doprowadzie do naruszenia praw nabytych oraz ekspektatyw praw emerytalnych obywateli oraz praw nabytych i interes6w w toku OFE/PTE, 7

8 w zakresie regulacji dotyczl:l_cych zobowiqzania ubezpieczonych do dokonania ponownego wyboru systemu, w kt6rym b~ffit gromadzili sldadki na zabezpieczenie emerytalne, a takze umorzema przez Otwarty Fundusz Emerytalny 51,5% jednostek rozrachunkowych zapisanych na rachunku kazdego czlonka funduszu i przekazanie do ZUS aktyw6w zgromadzonych w obligacjach i bonach emitowanych przez Skarb Panstwa, a takze innych obligacji i papier6w wartosciowych. W oceme Konfederacji Lewiatan przedstawiony projekt narusza zasaffit odpowiedniego vacatio legis, b~ffitcct jednym ze standard6w prawidlowej legislacji. Opiniodawca postuluje aby w tym przypadku okres vacatio legis byl odpowiednio dlugi i proporcjonalnie uzale:zniony od stopnia skomplikowania aktu normatywnego i gl~bokosci jego ingerencji w prawa i wolnosci jednostki. W przypadku tego projektu opiniodawca podni6sl zarzut, ze projektodawca w og6le nie przewidzial vacatio legis. Zdecydowal si~ bowiem na przyj~cie, mogctcej budzic wcttpliwosci legislacyjne, techniki wskazania terminu wejscia w zycie ustawy. Dlugosc okresu vacatio legis, w ocenie opiniodawcy, pozostawiony zostal przypadkowi, gdyz jest on uzalezniony wylctcznie od tego, jak dlugo b~ffit trwaly prace legislacyjne. Opr6cz powyzszych uwag o charakterze og6lnym Konfederacja Lewiatan zglosila r6wniez szereg uwag o charakterze szczeg6lowym, odnoszctcych si~ do stopniowego przekazywania srodk6w z OFE do ZUS przez 10 lat przed osi~ni~ciem wieku emerytalnego, propozycji wprowadzenia zakazu reklamy funduszy emerytalnych i kar za jego naruszenie, propozycji wzmacniajctcych zach~ty do dobrowolnego oszcz~dzania poprzez zmiany w IKZE, umozliwienia ubezpieczonym dokonania wyboru czy chcct przekazywac cz~sc przyszlej sldadki do OFE czyli tzw.,dobrowolnosci", propozycji przeniesienia obligacji Skarbu Panstwa z OFE do ZUS oraz przepisu dotyczctcego wejscia w zycie ustawy. Pracodawcy Rzeczypospolitej Polskiej negatywnie ocenili spos6b procedowania przedmiotowego projektu. Uwzgl~dnienie w ustawie bud:letowej skutk6w wprowadzenia w zycie projektu, nie tylko przed jego przyj~ciem, lecz nawet przedstawieniem go partnerom spolecznym, wyklucza mozliwosc dokonania jakichkolwiek zmtan, co w opinii Pracodawc6w RP czyni dialog spoleczny bezcelowym. W ocenie Pracodawc6w RP nie mozna m6wic o dobrowolnosci przynale:znosci do OFE w sytuacji uprzywilejowania ZUS jako instytucji, do kt6rej mialaby dodatkowo trafiac cz~sc sldadki z tytulu ubezpieczenia emerytalnego w wysokosci 2,92% podstawy jej wymiaru. Domniemanie rezygnacji z przekazywania sldadki do prywatnej kapitalowej cz~sci systemu stanowi naruszenie umowy spolecznej zawartej przez miliony Polak6w w 1999 r. 8

9 Osoby, kt6re przysuijjily do OFE, nie powinny miec obowi'l_zku potwierdzania swojej woli pozostania w nich. Wedlug Pracodawc6w RP w przypadku przyj~cia projektu w jego obecnym ksztalcie, mozna spodziewac si~, ze znaczna cz~sc ubezpieczonych przejdzie z OFE do ZUS nie w efekcie podj~cia przemyslanej decyzji, lecz w wyniku postawy biemosci. Istotne znaczenie rna koniecznosc zlozenia deklaracji o wyborze pozostania w OFE. Spos6b rozwi'l_zania tej kwestii przedstawiony w projekcie swiadczy 0 tym, iz kluczowym celem jest zmaksymalizowanie przychod6w FUS. W'l:tpliwosci budzi tez proponowany 3-miesi~czny termin zlozenia deklaracji o pozostaniu w OFE, kt6ry moze okazac si~ niewystarczaj'l:cy na podj~cie swiadomej decyzji w tej sprawie. Proponowane zmiany mog'l ponadto spowodowac dalszy spadek i tak juz niskiego zaufania do panstwa i systemu prawnego. Stabilnosc prawa jest jedn'l: z jego podstawowych wartosci, a takze gwarantem dalszego rozwoju ekonomicznego kraju. Business Centre Club Zwi~zek Pracodawcow w swojej opinii zwraca uwag~ na zasadnicze zastrzezenia, takze natury konstytucyjnej, koncepcji przej~cia aktyw6w nieakcyjnych przez FUS oraz mechanizmu tzw. suwaka. Zdaniem BCC calosc operacji tj. przeniesienie aktyw6w, oraz wprowadzenie mechanizmu tzw. suwaka oznacza przeniesienie zobowi'l_zan emerytalnych niepokrytych aktywami i powi~ksza dlug w przyszlosci. Zastrzezenia, zdaniem BCC, budzi r6wniez dobrowolnosc uczestnictwa w OFE, w szczeg6lnosci jej spos6b opisany w projekcie ( domyslnosc wyboru ZUS). Wedlug Business Centre Club jest to dobrowolnosc niesymetryczna i niekompletna, nie dotyczy tzw. mechanizmu suwaka (przenoszenie aktyw6w na 10 lat przed emerytur<t), dlatego tez w opinii BCC nalezy: a) dac mozliwosc uczestnikowi OFE na pozostanie w funduszu w okresie na 10 lat przed emerytur~ oraz, b) umozliwic uczestnikowi w tym okresie przysuijjienie do jednego z wprowadzonych multifunduszy o r6znych profilach ryzyka inwestycyjnego. BCC uwaza, ze zaprezentowany w projekcie zakaz inwestowania w obligacje skarbowe i gwarantowane instrumenty dlu:zne przy jednoczesnym wykreowaniu agresywnego portfela opartego o akcje (min. 75%) jest bardzo ryzykowny dla uczestnik6w OFE i samych funduszy. Moze on doprowadzic nawet do ich upadku, przy pojawieniu si~ srednioterminowej bessy i braku instrument6w lokacyjnych zabezpieczaj'lcych ryzyka (kursowe i walutowe ), kt6rych projekt ustawy nie zawiera. BCC proponuje zniesienie w/w limitu i wprowadzenie katalogu instrument6w pochodnych zabezpieczaj'lcych ryzyka. 9

10 Wedlug BCC projekt ustawy nie wyeliminowal kilku istotnych ryzyk, kt6re majct zasadnicze znaczenie dla funkcjonowania systemu emerytalnego, takze w kontekscie stabilnosci finans6w publicznych do 2030 roku. Nalezy do nich m.in. ryzyko pogl~bienia ekspozycji polskiego dlugu publicznego na zaburzenia pojawiajctce si~ na rynkach zagranicznych, powi~kszanie si~ wolumenu minimalnych emerytur, nazwanych kiedys tzw. starym portfelem, ryzyko niedorozwoju dobrowolnych ubezpieczen emerytalnych, w szczeg6lnosci grupowych (PPE), a takze ryzyko potencjalnej niewyplacalnosci systemu emerytalnego. Opr6cz powyzszych uwag o charakterze og6lnym Business Centre Club Zwi'l_Zek Pracodawc6w zglosil r6wniez katalog uwag o charakterze szczeg6lowym, odnosz'l_cych si~ gl6wnie do zagadnienia zmian w pracowniczych programach emerytalnych, kt6re nie set przedmiotem proponowanej regulacji. Izba Gospodarcza Towarzystw Emerytalnych przedstawila swoje stanowisko w pismie z dnia 29 pai:dziemika 2013 r. Dodatkowo w pismie z 4 listopada 2013 r. przedstawila szczeg6lowe uwagi do projektu ustawy w postaci nowego brzmienia propozycji odpowiednich przepis6w w zakresie lokowania srodk6w i zasad inwestowania. Przedstawione przez Izb~ stanowisko wyraza takze opinie Powszechnych Towarzystw Emerytalnych, kt6re nie set zrzeszone w IGTE. IGTE zdecydowanie sprzeciwia si~ likwidacji kapitalowej cz~sci systemu emerytalnego. Opiniowana ustawa powinna bye zbadana na okolicznose zgodnosci z Konstytucjct RP. Najwi~cej W'l_tpliwosci zdaniem IGTE budzct nas~puj'l_ce kwestie: przeniesienie 51,5 % aktyw6w kazdego OFE do ZUS = nacjonalizacja, stopniowe przenoszenie aktyw6w z OFE do ZUS w ramach tzw. suwaka- zdaniem IGTE suwak bezpieczenstwa powinien bye dobrowolny (altematywa: bezpieczny subfundusz), zakaz reklamy = pozoma dobrowolnose, brak odpowiedniego vacatio legis = radykalne zmiany w systemach informatycznych OFE i ZUS, propozycja: 12 miesi~cy, zakaz inwestowania przez OFE w papiery wartosciowe Skarbu Panstwa. Proponowane zmiany, zdaniem IGTE nie umozliwict faktycznej konkurencji pomi~dzy OFE. Ponadto IGTE wnosi o udost~pnienie analiz prawnych i ekonomicznych dowodzctcych zgodnosci proponowanych zmian z Konstytucj'l_ RP. 10

11 cz~sci Krajowa Izba Gospodarcza negatywnie ocenia decyzj~ w zakresie przeniesienia obligacyjnej funduszy zgromadzonych w OFE do ZUS, zaldadaj'l_c'l_ r6wnoczesnie dobrowolnosc przynale:znosci do funduszy: - OFE stan'l_ si~ mniej atrakcyjne dla ubezpieczonych, - rozwi'l_zanie to negatywnie wplynie na gield~ i wartosc sp6lek na nim notowanych KIG za zasadne uznaje proponowane obnizenie oplat zwill_zanych z obslug'l_ emerytaln'l_ (prowizje, oplaty za zarz'l_dzanie). Stoi r6wniez na stanowisku konsekwentnego dokonczenia reformy emerytalnej poprzez jej faktyczne upowszechnienie - likwidacj~ emerytur mundurowych oraz wl'l_czenie rolnik6w do systemu powszechnego. Gielda Papierow Wartosciowych podkresla pozytywnll_ rol~ OFE na rynku kapitalowym. W stosunku do projektu wnioskuje o rozszerzenie kategorii lokat w ramach limitu 75% o lokaty w listy zastawne, zmian~ warunk6w, na jakich OFE mog'l_ nabywac obligacje korporacyjne. GPW wnioskuje o wprowadzenie dobrowolnosci przystyjienia do mechanizmu tzw. suwaka (z pozostaniem w OFE) w pierwszych 5 latach z 10 letniego okresu przed emerytur'l_, utrzymanie obecnie obowi'l_zllj'l_cego benchmarku opieraj'l_cego si~ na sredniej wazonej stopie zwrotu (benchmark wewn~trzny) oraz przedluzenia vacatio legis do 6 miesi~cy. Opowiada si~ przeciwko zakazowi reklamy, a przynajmniej za wskazaniem w ustawie rozumienia tego poj~cia i wprowadzenia wyl'l_czen. GPW popiera koncepcj~ obj~cia IKZE jednolit'l_ wysokosci'l_ wplat oraz zryczaltowanym podatkiem dochodowym,,na wyjsciu", docelowo nalezy d'l_zyc do zniesienia tego podatku W opinii Narodowego Banko Polskiego, wyra:lonej w pismie z dnia 28 pa.zdziemika 2013 r. system emerytalny, kt6ry obecnie funkcjonuje musi ulec zmianie, zar6wno co do zasady, jak i sposobu jego funkcjonowania ze wzgl~du na zbyt duze obci'l_zenie, jakie stwarza dla sektora finans6w publicznych. Narodowy Bank Polski zauwaza, ze: wprowadzenie proponowanych regulacji moze lll_czyc si~ z ryzykiem prawnym, zwi~kszenie limitu lokat. OFE na inwestycje zagraniczne do 30% aktyw6w bez jednoczesnego umozliwienia funduszom emerytalnym domykania pozycjt walutowych moze oznaczac duze ryzyko kursowe w powill_zaniu z brakiem zainteresowania tego typu lokacj'l_, OFE powinny miec mozliwosc inwestowania w paptery emitowane przez BGK, poniewa:l w przeciwnym razie b~dzie to niekorzystne dla realizacji projekt6w infrastrukturalnych w Polsce, 11

12 Zdaniem NBP ustanowienie minimalnego limitu na inwestycje OFE w akcje na poziomie 75% moze bye niekorzystne dla rozwoju rynku dlugoterminowych pozaskarbowych instrument6w dluznych oraz dla samych OFE (ograniczenie plynnosci); z drugiej strony OFE b~ffit mogly inwestowac posrednio w obligacje skarbowe np. za pomoc'l:_ depozyt6w ustrukturyzowanych. Dla NBP nie jest zrozumiale dlaczego organ nadzoru rna wyliczae por6wnawcz'l:_ stop~ zwrotu w okresie, w kt6rym OFE nie ~fit wyznaczaly swoich stop zwrotu oraz zauwaza zagrozenia wynikaj'l:_ce z przenoszenia aktyw6w z OFE do ZUS zar6wno dla uczestnik6w funduszy, jak i funduszu emerytalnego zarz'l:_dzanego przez ZUS. Nie widzi r6wniez uzasadnienia dla zwrotu srodk6w zgromadzonych na przeznaczonych do likwidacji rachunkach rezerwowym i premiowym dla PTE ( obecne regulacje prawne daj'l:_ mozliwosc PTE do wycofania srodk6w z rachunk6w). Narodowy Bank Polski proponuje zmienic kolejnosc kategorii aktyw6w przenoszonych do ZUS (srodki pieni~me przenoszone jako ostatnie) oraz rozwai:yc zasadnosc wprowadzania zakazu inwestowania m.in. w skarbowe papiery wartosciowe oraz slusznosc limitu na inwestycje w akcje - 75%. W opinii NBP oplaty pobierane przez PTE powinny zostac obnizone w stopniu wyzszym niz zaproponowano. Proces oszcz~dzania na cele emerytalne charakteryzuje si~ dlugim horyzontem inwestycyjnym, zatem koszty ponoszone przez uczestnik6w OFE maj'l:_ duzy wplyw na wartosc zgromadzonych srodk6w. Istotna obnizka koszt6w funkcjonowania kapitalowej cz~sci systemu emerytalnego jest mozliwa przy stosowaniu przez PTE pasywnej polityki inwestycyjnej. NBP w pismie z dnia 5 listopada 2013 r. przedstawil propozycje odpowiednich zapis6w legislacyjnych. Krajowy Depozyt Papierow Wartosciowych dostrzega koniecznosc istnienia Funduszu Gwarancyjnego jako zabezpieczenia srodk6w lokowanych w OFE, takze w wypadku wprowadzenia zaproponowanych w projekcie ustawy zmian zasad dzialalnosci OFE. Zasugerowano takze potrzeb~ obj~cia tymi samymi gwarancjami srodk6w zgromadzonych w dobrowolnych funduszach prowadzonych przez powszechne towarzystwa emerytalne. Stowarzyszenie Emitentow Gieldowych zglosilo zastrzezenia w zakresie przeniesienia cz~sci obligacyjnej OFE do ZUS. Stowarzyszenie proponuje aby, dla realizacji celu, jakim jest poprawa stanu finans6w publicznych, obligacje Skarbu Pailstwa nabywane dotychczas przez OFE zostalyby skonwertowane w pewnego rodzaju "loka~" OFE w ZUS (lub sp6lki celowej) w celu wyl'l:_czenia ich wartosci z obszaru dlugu publicznego. Srodki pozostaj'l:_ce w ZUS traktowane bylyby, jako cz~sc portfela OFE, ale nie wymagaloby to emisji i nabywania obligacji skarbowych, ani ponoszenia koszt6w zarz'l:_dzania 1'1:_ cz~sci'l:_ 12

13 srodk6w. Zatem lokata OFE w ZUS z ekonomicznego punktu widzenia bylaby tozsama z inwestycj t OFE w obligacje skarbowe. Wartosc "lokaty" OFE w ZUS wyceniana bylaby okresowo w oparciu o przyj<tty parametr - np. wynikaj tcy z poziomu waloryzacji emerytur lub powiqzane z tempem wzrostu PKB. Stowarzyszenie postuluje tak:ze odejscie od koncepcji "dobrowolnosci" w wersji zaproponowanej w projekcie, a w szczeg61nosci od propozycji automatycznego przenoszenia ubezpieczonych do ZUS oraz zakazu reklamy OFE. Proponuje ponadto, zast tpienie tzw. "suwaka" zasacl t wielofunduszowosci OFE, w ramach kt6rej ubezpieczony bylby przypisany do funduszu o okreslonym poziomie ryzyka w zale:znosci od czasu pozostaj lcego do osi tgni~tcia wieku emerytalnego. Stowarzyszenie Emitent6w Gieldowych postuluje tak:ze wydruzenie okresu vacatio legis z uwagi na koniecznosc przyj~tcia dodatkowych regulacji ustawowych oraz przygotowania odpowiednich akt6w wykonawczych. W opinii lzby Zarz~dzaj~cych Funduszami i Aktywami, w projekcie ustawy przewidziany zostal zbyt kr6tki okres vacatio legis, rodz tcy ryzyka zar6wno systemowooperacyjne jak i finansowe w zakresie bezpieczenstwa aktyw6w zgromadzonych przez czlonk6w funduszy. Opiniodawca wskazal tak:ze na brak tresci akt6w wykonawczych, do kt6rych odwoluje si~t ustawa, w zwiqzku z czym, w jego ocenie, nie mozna w pelni okreslic skutk6w regulacji. IZFiA postuluje tak:ze dopuszczalnosc powierzenia zarz ldzania calosci t aktyw6w OFE (nie jak dotychczas jedynie inwestycjami zagranicznymi OFE) towarzystwom funduszy inwestycyjnych oraz podmiotom, kt6re S l uprawnione do prowadzenia dzialalnosci w zakresie zarz ldzania portfelami, w sklad kt6rych wchodzi jeden lub wi~tksza liczba instrument6w finansowych. Ponadto, opiniodawca zglosil zastrzezenia dotycz lce dobrowolnosci wyboru dla dotychczasowych czlonk6w OFE w zakresie przekazywania skladek do OFE albo przekazywania do Zakladu Ubezpieczen Spolecznych calosci skladki na ubezpieczenie emerytalne. W jego ocenie dotychczasowi czlonkowie OFE, kt6rzy chc t, aby calosc ich przyszlych skladek emerytalnych przekazywana byla do ZUS, zlozyli do ZUS odpowiednie oswiadczenia woli analogicznie do formy i trybu skladania oswiadczen w tym zakresie, przewidzianym w dotychczasowym brzmieniu ustawy. IZFiA postuluje wprowadzenie dobrowolnosci przenoszenia srodk6w z OFE do ZUS w przypadku osi tgni~tcia przez czlonka otwartego funduszu wieku nizszego o 10 lat od wieku emerytalnego, o kt6rym mowa w art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczen Spolecznych. Wprowadzenie takiej dobrowolnosci umozliwi, zdaniem Izby, zwi~tkszanie emerytury z cz~tsci kapitalowej w szybszym tempie niz waloryzacja na subkoncie w FUS i pozwoli na dywersyfikacj~t zr6del finansowania emerytur 13

14 - bezpieczenstwo dzi~ki r6zn.orodnosci. W takim przypadku czlonek otwartego funduszu emeryta1nego b~dzie m6gl w kazdym czasie dobrowolnie na 3 miesi'l_ce przed osi(\gni~ciem wieku nii:szego o 10 1at od wieku emeryta1nego i nie p6zniej niz do pierwszego dnia miesi'l_ca poprzedzaj'l_cego miesi'l_c, w kt6rym ukonczy wiek emerytalny, zloi:yc w Zakladzie Ubezpieczen Spolecznych oswiadczenie wo1i o przekazywaniu do Zakladu Ubezpieczen Spolecznych srodk6w zgromadzonych na rachunku czlonka otwartego funduszu emerytalnego. Izba postu1uje taki:e umoz1iwienie pub1ikacji i emisji reklam przez OFE, postu1uj'l_c jednoczesnie wprowadzenie dodatkowych wymog6w w tym zakresie poprzez uwzg1~dnienie przy pub1ikacji i emisji reklam obowi't_zku dbalosci o interes czlonk6w 1ub potencjalnych czlonk6w funduszu, rzetelnosci oraz poszanowania dobrych obyczaj6w. Ponadto Izba Zarz't_dzaj't_cych Funduszami i Aktywami, zglosila liczne propozycje i uwagi szczeg6lowe do tresci przepis6w projektu. Polska Izba Ubezpieczen w nadeslanej opinii, z satysfakcj'l_ przyj~la wprowadzenie w obecnym projekcie kwotowego okres1enia 1imitu wplat na indywidualne konta zabezpieczenia emeryta1nego (IKZE) d1a oszcz~dzaj't_cych, kt6re pozwo1iloby unikn'l_c wie1u ograniczen i trudnosci interpretacyjnych. Dodatkowo podkres1ila, ze unieza1eznienie wysokosci odpisu od posiadania podstawy wymiaru skladek na ubezpieczenie spoleczne w roku poprzedzaj'l_cym wplaty pozwo1i, obecnie wyl't_czonym, a1bo czasowo a1bo na stale, na odkladanie dodatkowych srodk6w na przyszl't_ emerytur~. Podobnie, pozytywnie ocenila wprowadzenie ryczaltowego podatku (10%) od wyplat swiadczen emeryta1nych, bez wzg1~du na form~ tej wyplaty. Wyrazila nadziej~, ze wprowadzenie obnizonego podatku ryczaltowego oraz jasne, jednakowe d1a wszystkich, okres1enie kwoty skladki, ktof'l_ mo:zna od1iczy6 od dochodu wplynie pozytywnie na ch~c skorzystania przez przyszlych emeryt6w z moz1iwosci dobrowolnego oszcz~dzania. Dodatkowo wzrosnie 1iczba os6b, kt6re b~d'l_ mogly przystiy>ic do oszcz~dzania w ramach IKZE. Opr6cz powyzej pozytywnie ocenianych propozycji, Polska Izba Ubezpieczen wskazala, iz w projekcie na1ezy doprecyzowac, ze opodatkowanie wyplat 10% podatkiem ryczaltowym odnosi si~ r6wniez do tej c~sci wyplat, kt6re zostaly dokonane przed wejsciem w zycie nowych przepis6w. Ponadto, zaproponowala wprowadzenie zmiany po1egaj't_cej na wydluzeniu z 12 do 24 miesi~cy (od dnia zawarcia umowy) terminu, w kt6rym dokonanie wyplaty, wyplaty transferowej 1ub zwrotu wict:ze si~ z koniecznosci't poniesienia przez oszcz~dzaj'l_cego dodatkowej oplaty, kt6rej wysokosc instytucja finansowa okres1i w umowie. Dodatkowo zlozyla propozycj~ wprowadzenia zapisu pozwa1aj'l_cego na wykorzystanie 14

15 potencjalu zaldad6w ubezpieczen do zwi~kszenia emeryt6w. populamosci IKZE wsr6d przyszlych Zwi=~:zek Bankow Polskich zglosil uwagi dotycz'l_ce kwestii przemestema cz~sci aktyw6w OFE do ZUS oraz propozycji modyfikacji niekt6rych limit6w inwestycyjnych OFE, w tym r6wniez okreslenia okresu przejsciowego do dostosowania przez OFE wartosci posiadanych aktyw6w do aktualnie obowi'l_zuj'l_cych je ograniczen inwestycyjnych. Wskazal na koniecznosc doprecyzowania algorytmu przenoszenia aktyw6w do ZUS (dot. sposobu okreslenia ilosci przekazywanych aktyw6w oraz ich ewentualnego uzupelnienia got6wk't w sytuacji gdy jesli nie b~dzie mozliwe wydzielenie dokladnie 51,5% aktyw6w) oraz zmiany terminu na przeniesienie aktyw6w do ZUS na kolejny dzien roboczy. Ponadto ZBP zaproponowal uzupelnienie projektu nowelizacji i precyzyjne okreslenie w tresci ustawy zasad pozyczania papier6w wartosciowych przez OFE. ZBP zwraca uwag~ na aspekt zwi'l_zany z wycell'l_ niekt6rych aktyw6w OFE przed przekazaniem ich do ZUS, wycena wplywa na poziom WAN OFE co rna przelozenie na wartosc aktyw6w, kt6re maj'l_ bye przekazane do ZUS (51,5% WAN), z kolei wycena aktyw6w, kt6re b~rl't przeniesione do ZUS wplynie bezposrednio na ich wartose oraz wartose zapis6w na rachunkach w ZUS. Ponadto ZBP proponuje rozszerzenie zapis6w okreslaj'l_cych kategorie lokat funduszy poprzez wprowadzenie mozliwosci inwestycji w bankowe papiery wartosciowe o takich samych parametrach, dopuszczenie lokat w innych niz b~rl'tcych przedmiotem oferty publicznej na terytorium RP obligacjach i innych dluznych papierach wartosciowych, innych niz papiery wartosciowe okreslone w art. 141 ust. 1 pkt 15 i 21, uwzgl~dnienie list6w zastawnych w kategoriach lokat, kt6rych l'l_czna wartose nie moze bye mniejsza niz 75% aktyw6w otwartego funduszu. Polskie Stowarzyszenie Inwestorow Kapitalowych postuluje: wprowadzenie rozwi'l_zan zwi~kszaj'l_cych efektywnose nie tylko II filara lecz calego systemu emerytalnego, odrzucenie koncepcji dobrowolnosci uczestnictwa w OFE, pozostawienie OFE mozliwosci inwestowania w instrumenty dlu.zne, takie jak obligacje SP. Podkreslono tak.ze potrzeb~ wsparcia dla dalszego rozwoju III filara ubezpieczenia emerytalnego. Zwi=~:zek Maklerow i Doradcow postuluje wprowadzenie opcjonalnosci,suwaka bezpieczenstwa", dla kt6rego altematyw'l_ byloby przesuwanie srodk6w zgromadzonych w OFE do funduszy bezpieczniejszych. R6wnoczesnie okres dzialania suwaka mialby zostae skr6cony do 4 lat, a srodki przenoszone bylyby co kwartal zamiast co miesi'l_c. Ponadto postulowane jest pozostawienie obligatoryjnosci przekazywania skladek do OFE, utrzymanie posiadanych przez OFE obligacji skarbowych przy znacznym obni.zeniu oplat za 15

16 zarzqdzanie tq_ cz~sci~ aktyw6w, a takze wprowadzenie zmian radykalnie zwi~kszaj~cych atrakcyjnosc III filara. Towarzystwo Ekonomistow Polskich uwaza, ze proponowane w projekcie znaczne ograniczenie zakresu II filaru jest niekorzystne dla stabilnosci systemu emerytalnego. Towarzystwo Ekonomist6w Polskich uwaza, ze przeniesienie i umorzenie obligacji skarbowych z portfela inwestycyjnego OFE do ZUS nalezy uznac za niekorzystne dla przyszlych emeryt6w. Powa:lne w~tpliwosci budzi kwestia zgodnosci zaproponowanych rozwi~zan z Konstytucj~. W odniesieniu do przewidywanego zastosowania mechanizmu suwaka bezpieczenstwa podniesiono, ze wskazany bylby kr6tszy okres przenoszenia aktyw6w uczestnik6w systemu emerytalnego z kont OFE do ZUS lub ruchomy w zaleznosci od fazy cyklu koniunkturalnego. TEP zwr6cil uwag~, iz proponowane rozwiqzanie niweczy ide~ dwufilarowosci systemu kapitalowego na etapie wyplat oraz wskazal, ze istniej~ altematywne rozwi~zania, korzystniejsze z punktu widzenia przewidywanej wysokosci swiadczen oraz wzrostu gospodarczego. Proponowany w projekcie zakaz inwestycji w obligacje Skarbu Panstwa przez fundusze emerytalne stoi w sprzecznosci z prakty~ inwestycyj~ funduszy na calym swiecie. Zakaz tego rodzaju inwestycji niebezpiecznie obciq:zy struktur~ portfeli inwestycyjnych OFE. Wedlug Towarzystwa Ekonomist6w Polskich fundusze zostan~ zmuszone do charakterystycznego dla agresywnych funduszy akcyjnych inwestowania w wi~kszym stopniu w akcje, przez co nie b~~ w stanie w odpowiednim stopniu ograniczac ryzyka rynkowego i w przypadku bessy na gieldzie prawdopodobnie ponios~ znaczne straty. W odniesieniu do zewn~trznego benchmarku, limit6w inwestycyjnych 1 poziomu skladki wg TEP najpowazuiejszym zagrozeniem dla bezpieczenstwa przyszlych emerytur jest nakaz utrzymywania nie mniej niz 75 proc. aktyw6w OFE w akcjach. Polskie Stowarzyszenie Aktuariuszy zglosilo w swojej opinii nast~puj~ce uwagi: 1) Proponowane zmiany m.in. procedury czlonkowskie czy wykluczenie zobowi an Skarbu Panstwa z dopuszczalnych inwestycji doprowadzi prawdopodobnie do zaniku rynku OFE. 2) Likwidacja emerytur kapitalowych poprzez przenoszenie srodk6w z OFE do FUS przed dojsciem do wieku emerytalnego zmniejsza dywersyfikacj~ ryzyka zwi~zanego z wyplatami przyszlych emerytur. 3) W sytuacji narastaj~cych rozbiezuosci mi~dzy wplatami skladek a wyplatami emerytur wskazane byloby mierzenie ukrytego dlugu publicznego zwi anego z przyszlymi 16

17 skumulowanymi dotacjami Skarbu Paiistwa oraz podawanie go do publicznej wiadomosci przyszlym emerytomjako wa.zny czynnik ryzyka ich przyszlych emerytur. 4) Projekt ustawy nie porusza kwestii waloryzacji kont w pierwszym filarze, kt6ra powinna zostac poprawiona. Koalicja na Rzecz Rynku Kapitalowego uwaza, ze proponowane zm1any b~tffil skutkowac marginalizacj'l: filaru kapitalowego systemu emerytalnego oraz zwi~tkszaj'l: ryzyko jego likwidacji w przyszlosci. Rekomenduje zdefiniowanie dobrowolnosci w taki spos6b, aby to przejscie do ZUS wymagalo deklaracji oraz proponuje by zamiast,suwaka" wprowadzic mozliwosc dobrowolnego transferu srodk6w do bezpiecznego subfunduszu zarz'l:dzanego przez OFE na 5 lat przed emerytur'l:. Apeluje o wycofanie zakazu promowania OFE oraz proponuje usuni~tcie benchmarku indykatywnego i wprowadzenie premii za ponadprzeci~ttne wyniki inwestycyjne Forum Obywatelskiego Rozwoju, uznajllc zaproponowane w projekcie ustawy rozwi'l:zania za szkodliwe dla bezpieczeiistwa emerytalnego, przedstawilo rekomendacje dotycz'l:ce wycofania koncepcji przeniesienia 51,5 % aktyw6w OFE do ZUS oraz rezygnacji z systemu,suwaka bezpieczeiistwa". Zamiast,suwaka" przed ryzykiem zlej daty mialaby chronic subfunduszowosc w OFE. Ponadto postulowane jest uelastycznienie polityki inwestycyjnej OFE, w tym dopuszczenie inwestowania w obligacje Skarbu Paiistwa oraz obligacje innych paiistw, a takze wprowadzenie benchmarku zewn~ttrznego. Wsr6d postulat6w znalazlo si~t takze dalsze obnizenie oplat pobieranych przez OFE. 3) Przedstawienie wynik6w analizy wplywu projektu ustawy w szczeg6lnosci na: a) sektor finans6w publicznych, w tym budzet panstwa i budzety jednostek samorz~du terytorialnego Wplyw zmian w obowiazkowym systemie emervtalnym na finanse publiczne: Utworzenie OFE i ich funkcjonowanie w obecnej formule powoduje koniecznosc finansowania dodatkowych potrzeb pozyczkowych budzetu paiistwa wynikaj'l:cych z finansowania, z budzetu ubytku skladki emerytalnej przekazywanej do OFE od pocz'l:tku reformy emerytalnej (tj. od 1999 r.) oraz wydatk6w na obslug~t dodatkowego dlugu publicznego z tego tytulu. W g szacunku MF calkowite zadluzenie Skarbu Paiistwa z tytulu finansowania dodatkowych potrzeb po:lyczkowych zwi'l_zanych z utworzeniem 17

18 i funkcjonowaniem OFE wynioslo na koniec 2012 r. 279,4 mld zl, co stanowilo 17,5% PKB. Oznacza to, iz dlug z tytulu OFE stanowil ponad 30% calego dlugu publicznego. Wplyw OFE na dlugpubliczny w latach Srodki dla FUS z tytulu ubytku skladki przekazywanej do OFE jmldpln ~,3 j7,6 8,7 9,5 ~,9 10,6 12,6 14,9 16,2 19,9 ~1,1 ~2,3 15,4 8,2 YoPKB p,3 1,0 1,1 1,2 1,2 1,1 1,3 1,4 1,4 1,6 1,6 1,6 1,0 0,5 ~ Koszty obslugi dodatkowego dlugu z tytulu OFE * ~1dPLN 0,2 p,8 1,8 p,o p,8 j4,3 5,1 6,4 7,0 17,7 10,0 11,4 12,4 14,4 YoPKB 0,0 p,1 p,2 p,4 p,5 p,5 p,5 0,6 0,6 p,6 p,7 p,8 p,8 p,9 ~ Wplyw OFE na dlug publiczny* ~1dPLN ~,6 12,0 24,1 ~7,7 ~2,0 68,3 87,1 109,2 134,0 163,7 196,5 ~32,9 ~60,6 1279,4 YoPKB p,4 1,6 3,1 ~,7 ~,2 j7,4 8,9 10,3 11,4 12,8 14,6 16,4 17,1 17,5 ) Szacunek MF. Proponowane zmtany w systemie emerytalnym maj~ lagodzic negatywne kr6tkoi srednioterminowe skutki reformy z 1999 r. Zaproponowane zmiany nie maj~ wplywu na budi:ety jednostek samorz~du terytorialnego, wplywaj~ jednak na sektor finans6w publicznych w zwiqzku z pojawieniem si~ dodatkowych srodk6w w FUS oraz nizszymi kosztami obslugi dlugu Skarbu Pa.itstwa. Szacunki dotycz~ce proponowanych zmian przedstawione ponizej zostaly opracowane w oparciu o prognozy makroekonomiczne Ministerstwa Finans6w oraz dla 2014 r. s~ zgodne z Projektem ustawy budtetowej na 2014 rok przedlozonym Sejmowi, zas od 2015 roku s~ zgodne z progno~ opracowan~ przez ZUS. Zalozono, ze w wyniku wyboru polowa czlonk6w OFE zdecyduje si~ na pozostanie w OFE, natomiast druga polowa b~dzie gromadzila skladki na subkoncie w ZUS. Zalozenie to skutkuje zwi~kszeniem poziomu skladki na ubezpieczenie emeryta1ne jaka b~dzie odprowadzana do FUS. Pocz~tkowo, tj. w 2014 r., efekt ten jest nizszy od skutk6w zakladanych na kolejne lata, poniewaz zmiany wprowadzane niniejsz~ obowi~zywaly przez caly przyszly rok. ustaw~ nie b~~ W projekcie ustawy zalozono, ze srodki zgromadzone w OFE b~~ sukcesywnie przekazywane na subkonta w ZUS w ramach tzw.,suwaka bezpieczenstwa". Z tego tytulu zalozono, ze dochody te b~~ r6wniez powi~kszaly srodki funduszu emerytalnego. 18

19 Dodatni wplyw na sytuacj~ FUS b~ffit mialy pozytki z przeniesionych aktyw6w z OFE do ZUS - m.in. odsetki i kapital otrzymany w dniu wykupu obligacji gwarantowanych przez Skarb Panstwa oraz obligacji komunalnych. Efekt zmian na przychody funduszu emerytalnego w 2014 r. ilustruje ponizsza tabela. Wplyw na przychody funduszu emerytalnego w 2014 r. Rok Zwifkszenie Zmniejszenie Dochody z tzw. Poiytki z Poprawa przychodow skladek do refundacji suwaka przeniesionych f. emerytalnego funduszu OFE bezpieczenstwa aktywow /soma 2-5/ emerytalne2o , , , , ,7 Zr6dlo: Projekt ustawy budtetowej na rok 2014, wartosci w min zl W tabeli przedstawiaj'l_cej skutki wprowadzanych zmian, koszty zwi ane z wyplat'l_ swiadczen emerytalnych zostaly pomini~te ze wzgl~du na ich niewielkie znaczenie w 2014 r. Nalezy przypomniec, ze wi~kszosc os6b starszych, kt6re mialy mozliwosc wyboru czy chc'l_ zostac czlonkami OFE zdecydowala si~ oszcz~dzac tylko w ZUS. W zwi'l_zku z tym, ze wzgl~du na niewielk'l_ liczebnosc os6b, kt6re w najblizszych latach b~ffit mialy wyplacall'l_ emerytur~ w ramach drugiego filaru, wydatki r6wniez niewiele s1~ zmtem'l_. Ponadto, w przypadku tych os6b, wi~kszy wplyw na wysokosc emerytury rna wielkosc kapitalu pocz'l_tkowego niz fakt uczestnictwa w OFE. Osoby te najkr6cej gromadzily oszcz~dnosci w kapitalowym filarze, przez co wyplaty z OFE S'l_ niewielkie. Dla przykladu w 2013 r. w okresie od stycznia do sierpnia l'l_czny koszt wyplaty emerytur okresowych wynosil nieco powyzej 2 mln zl, podczas gdy wyplaty emerytur i rent og6lem w analogicznym okresie wynosily ponad 109 mld zl. Srednia emerytura okresowa wynosila ponizej 95 zl miesi~cznie. Prezentowane ponizej szacunki w horyzoncie do 2060 r. obejmuj'l_ saldo roczne Funduszu Ubezpieczen Spolecznych, saldo roczne funduszu emerytalnego oraz saldo roczne funduszu rentowego w warunkach obecnych przepis6w oraz w warunkach proponowanych zmian. Salda roczne zostaly zdefiniowane jako r6znica wplyw6w i wydatk6w na swiadczenia. Zaprezentowane szacunki uwzgl~dniaj'l_ zalozenie o 50% udziale os6b oplacaj'l_cych skladki do otwartych funduszy wsr6d czlonk6w otwartych funduszy emerytalnych w warunkach obecnych przepis6w oraz zalozenie o dziedziczeniu srodk6w z subkonta po zmarlych emerytach w okresie trzech lat od przyznania emerytury ( dla os6b, kt6re pobieraly okresowe emerytury kapitalowe od wieku, o kt6rym mowa w art. 7 ust. 2 i ust. 2a ustawy o emeryturach kapitalowych) na zasadach analogicznych jak obecne srodki gwarantowane. 19

20 Ponizej przedstawione zostaly szacunki zmian salda funduszu emerytalnego na lata sporz~dzone przez ZUS (w oparciu o model prognostyczny FUS12). Saldo roczne rozumiane jako r6znica wplyw6w i wydatk6w na swiadczenia. Wplywy rozumiane jako suma wplyw6w sldadkowych do funduszu emerytalnego i srodk6w przenoszonych z OFE do funduszu emerytalnego w ramach "suwaka bezpieczenstwa". Sa/do funduszu emerytalnego -0,5 ~ m ~ M ~ ~ m ~ M ~ ~ m ~ M ~ ~ m ~ M ~ ~ m ~ ~ N N N N N M M M M M v v v v v ~ ~ ~ ~ ~ N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N till IIIII 1111 lqrf IIIII ~ ~-; #.. -1,0 # # _ -1,5-2, ~---- # ~ #, -2,5-3,0 w%pkb -Saldo roczne funduszu emerytalnego (wplywy minus wydatki) Saldo roczne funduszu emerytalnego (po zmianach) Zr6dlo: Obliczenia MF na podstawie szacunk6w ZUS. Po 2019 r. pogorszeniu ulegnie saldo rocznego funduszu rentowego. Pogorszenie salda rocznego funduszu rentowego w wyniku proponowanych zmian jest konsekwencj~ zwi~kszenia wydatk6w na renty rodzinne przyznawane po zmarlych emerytach, kt6rzy byli czlonkami otwartych funduszy emerytalnych. Zwi~kszenie wydatk6w na renty rodzinne wynika z faktu, ze wedlug proponowanych zmian wysokosc renty rodzinnej b~dzie pochodn~ emerytury wyliczanej ze wszystkich srodk6w (zewidencjonowanych na koncie i subkoncie oraz srodk6w zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych), a nie wyl~cznie ze srodk6w zewidencjonowanych na koncie w I filarze. Ponizej wykres obrazuj~cy powyzsze tendencje. Prezentowane saldo rozumiane jako r6:znica wplyw6w i wydatk6w na swiadczenia. Wplywy rozumiane jako suma wplyw6w sldadkowych do funduszu rentowego i dotacji celowej na pokrycie swiadczen refundowanych z budzetu panstwa. 20