POWSZECHNE FUNDUSZE SPEKULACYJNE

Transkrypt

1 ROZDZIAL3 POWSZECHNE FUNDUSZE SPEKULACYJNE WejScie w polowie lipca 1996 r. na gieldq Swiadectw udzialowych otworzylo mo2liwo5i handlu nimi na du24 skalp. Swiadectwa zadebiutowaly z cenql04 z1. a potem prawie nieustannie spadaty do poziomu niecalych 90 zl. Jednocze(- nie jednak wlasciciela zmieniala na kazdej sesji ogromnaliczbapapier6w, a obroty na poszczeg6lnych sesjach wahaty sig od 4 mln do I 6 mln zl. P oziom 10 mln zl byl przekraczany czgsto i to w sytuacji, gdy na rynku akcji obroty warle byly okolo 100 mln zl. Nastqpowala intensywna akumulacja Swiadectw, poniewaz trudno sobie wyobrazi6 spekulacje na papierach, ktore maj4 warto5d rynkowq prawic nriliarda dolar6w. Wedle opinii Ryszarda Wojnowskiego, doradcy inwestycyjnego w Biurze Maklerskim Banku Gdariskiego, (...) to nie sq pieniqdze, kt6rymi dt'sponujcl spekulanci. Zdaniem Wojnowskiego Swiadectwa byly skupowane przez krajowych inwestor6w instytucjonalnych (banki, fundusze powiernicze). Zakupy te wyplywaly z dwojakiego rodzaju mofyw6w. Po pierwsze, z rachub na aprecjacjq nagromadzonego kapitafu i w efekcie zysk kursowy. Rachuby tc z kolei opieraly sip z jednej strony na przewidywaniach, 2e na pewno kilka rnilion6w obywateli nie odbierze swoich Swiadectw, co poci4gnie za sob4 autornatyczny wzrost wartosci walor6w znajduj4cych sip w obrocie, a z drugiej na u'iedzy o tym, iz wyniki finansowe zpoprzedniego roku firm konlrolowanych przez NFI byly lepsze nilwykazywane w bilansach. Firmy musia{y utworzyc wiele rezertv w zwi4zku z nowqustaw4o rachunkowosci, co ksiggowo obnizylo zysk, Doradca z Banku Gdariskiego wyliczyl, ze we wrzesniu 1997 r. za oko{o 30 mln dol. mozna bylo kupii iwiadectwa, kt6re w przyszlo(ci dadzqkontrolny pakret akcji w NFl, kt6ry ma w swym porlfelu okolo 30 firm. Posiadaj4c taki pakiet, mo2nazai decy' dowai o obsadzie miejsc w radach nadzorczychi zarzqdacb spolek. Zdaniemmaklera Piotra Figlarskiego z Domu Maklerskiego,,Penetrator" istnieje du2a grupa inwestor6w, ktorzy systematycznie dokonujqzakup6w Swiadectti' na rynku, na co pozwala im stala poda ze strony drobnych inwestor6w (,,Gaze' ta Wyborcza" ). Przechwycenie kontroli nad funduszem pozwala na umieszczenie swoich krttdydat6w w radach nadzorczych nie tylko sp6lek parterowych, ale tak2e Srlllc-$0 NFI, co ze wzglpdu na wysokosc gal przywi4zanych do tych stanowisk na pewno jest warte zachodu. Wynagrodzenia czlonk6w rad nadzorczych NFI ustalatrc s4 na poziomie odpowiadajqcym wynagrodzeniom czlonk6w rad nadzorczych hank6w komercyjnych, kt6re zostaly wylonione z Narodowego Ranku Polskie-,o. Od dnia I kwietnia 1996 r. miesiqczne rvynagrodzenie czlonk6w rad nadhr"zlrn przewodniczqcych. jcst rowne przeciqtnernu mie- NFI, z wylqczeniem?iur"n"^u wynagrodzeniu brutto w sektorze przedsiqbiorstw wraz z wyplatami w kwartale poprzedzajecym kwartal, w kt6rym dokonywane s4wyplaty, )zysfu nornnozonem u pr zez wsp6lczynn rk 2,7. Miesipczne wynagrodzenie przewodni- 'rzqcycn rad nadzorczych NFljest natomiast rowne przeciglrtemu miesiqcztterttu wynagrodzeniu brutto w sektorze przedsiqbiorstw wraz z wyplatami z zyskn w' kw artale p opr ze dzaj 4cym kwarlal, w ktorym dokonyw an e s 4 wyplaty, p omnozo - nefil;gprzezwspolczynnik 3,8. Istotna jest r6wnie2zasada,wedhrg ktorej czlonkom radnadzorczych przysluguje wynagrodzenie bez wzgiedu na czqstotliwosc fonnalniezwolanych posiedzerl. Nie wygl4dazainato, by zasiadaj4cy w tych gremiach sigprzepracowywali. Bardziej niz u'iadomosci o karach jakiegos pracoholicznego cznonkarady NFI mozna siq spodziewac sygnal6w, takich jak ten ze strony I NFI, kt6rego walne zgromadzenie akcjonariuszy przyjglo nowe regulaminy waluego zgromadzenia i rady nadzorczej, kt6ra musi zbierac siq minimum raz na kwartal (wcze6niej raz namiesi4c) (,,Gazeta Bankowa" ). Przykladow o, l4czna warto Si wynagrodzei dla siedmiu czlonk6w rady nadzorczej funduszu,,magna Polonia" za 1995 r. (od grudnia 1994 do grudnia 1995 r.) wyniosla - jak dowiadujemy siq z prospektu emisyjnego funduszu tys. 500zl,natomiast za 1996 r. 195 tys.2l9 zl,czyli $redni okolo2t tys Apetyty czlonk6w rad nadzorczych wykraczaly jednak poza te nie najmniejsze przecie? uposazenia. Regula, zgodnie zktorq- w opartej na doiwiadczeniu, bo pochodzqcej od Mariana Maleckiego, czlonka rady nadzorczej XIII NFI, opinii - (...) w Polsce zasictdanie w radach wiq2e siq przede wszystkim z oczekiwaniem dodatkowych dochodow, obejmowala r6wniez dochody w naturze. Czlonkowie rad domagali sip z powodzeniem - zagranicznych szkoleri, biur, laptop6w, telefon6w kom6rkowych itp. Na przyklad rada XIII NFI zaz4dala od wlasnej firmy zarzedzajqcej I mln 200 tys. dol. na szkolenia dia swoich czlonk6w. Gdy fakt ten wyszedl na jaw, rada pospiesznie zaprzeczyla,by byla a2 tak lapczywa, ale zdemaskowala sig od razu kolejnym zqdaniem, aby oddelegowanemu do zarz4du czlonkowi rady nadzor czej zaplacrc za leden miesi4c okolo 50 tys. zl. Kierunek, mo2na powiedzied, prawidlowy, bo za pracq w zarzqdzie molna zgarn46 jeszcze wtgcej, jak Swiadczy przyklad prezesa XI NFI, Ireneusza Nawrockiego, kt6rego wynagrodzenie przekraczalo rocznie 100 tys. dol., czyli tyle, ile w zlotych zarabtal rocznie, zasiadajqc w kilkunastu radach nadzorczych sp6tek Skarbu Paristwa, t nte jest to bynajmniej rekordowa suma, bo - wedtug danych z 1998 r. - szef rlrmy zarzqdzajqcejjednym z NFI zarabial300 tys. dol. rocznie, ponadto firma optacala mu tez ubezpieczenie za 50 tys. dol., a dzieciom placlla za najdro2sz4 lsote w Warszawie 1,,Gazeta Wyborcza" ). Prezes fir.rrry zarzqdzajqcej NFI zarabia 87 tys. 500 zl miesiqcznie plus ubezpie czeniezdrowotne i emerytalne, llk V.i" kosztow nauki dzieci, wynajmu duzego samochodu i luksusowego domu (',Wprost" 45198\.

2 ,,Radni" nie poiegajq wyl4cznie na zasobnych,.zamorskich wujkach". lcc; - 88: *,'kwietniu 199(r. - wgrudrriu 42. a rv maju iczc-rwcu pozostalych 63. obsluguj4 siq w miarq moznosci sami. Na przyklad Marek Bryx, przewodniczil. Wnioski nasuwaty stq same. cy rady Xlll NFl, wynaj4l od BGZ pomieszczenie o powierzchni 250 tnkw. 111 NIK miala rez zaslrze?,enia do rad nadzorczych a2 dzieu,ipcilr NFI, zc r,rstanowily siedzibq rady, choi zakres je1 zadah nie uzasadnia pcrmanentnego urzqdowania. zasady wyplat u'ynagrodze nia za zarzqd,zanic clopicro po pierwszych rvyonanch. a r.r,igkszosc rad zbiera siq przy firmach zarz4dzajqcych. Skralnynr plzykladem jest NFI,,Octa'u'a", ktory do korica 1996 r. takich Naturalnie jednak najslodsze konfitury czyniqce wladzq nad NFI obiekterl procedur jeszcze nie rnial (,,Gaz,eta wyborcza" 14. I l. 1997). NIK pozqdania le24gdzie indziej. Sq to korzysci ekonomiczno-wlasnosciowe przysll. 'dvszom, nakazala funby nadplaconc pieniqdze jak najszybciej odzyskaly. Niektrire z lunduszy gujqce firmom zarzqdzaj4cyrn NFl. Ich rvynagrodzenie sktada siq z trzcch czqsci, dostosowaly sip do zaleceri tak np. Zachodni NFI zwr6cil siq do firtny zarzqdz.ajqcei o zwrot 200 tys. dol. Wigkszo(c jednak nie przyjqla ctecyzji NIK i r,vspie- po pierwsze, ryczaltowego wynagrodzeuia (Srednio 3 mln dol. na rok); po dr-ugic. zakaldy rok firmy dostaj4 l% akcji firnduszu; po trzecie, finrta otrzynujc 5"u rajqcego J4 rozumotvattia, przecirv'stawiaj4c rnu wlasny kontrargument, zgoclnie akcji funduszu w postaci jednorazowcj premii na koniec dziesiqcioletniej umorir' zkt6rym termln ll,yplaty wynagrodzenia o zarz4dzante. Zasady te, wedlug oficjalnej wykladni. rnialy pelnic funkcjq dobrowolnie ustalily strony w urnoq,ie motv. cywilnoprawne.y, Nie ma porvodu, aby NIK podwazala wolp i intencje stron. Jcjli u,acyjn4, orientujilc ftnny z.tz4dzaiqcenfl na maksynralizaciq lvarto(cizarztylnt. wlasciciel spolek, tj. Skarb Paristwa, zdecydowal. 2e wynagroclz,enie bqdzie paliczane odpodpisanra ulllowy i zatr.vierdzenia jej przez walne zgromadzelic akcjo- nego majqtku. W rzeczywistoici jednak w tym. co ntzy\ve siq s'vttagrodzcttie nr. mozna bez trudu odkryc u,iele elementorv renty, tzn. niezarobionego dochodu..lcili nariuszy danego funduszu, a nie od ich formalnego rvniesienia do fulduszy, nie chodzi o wynagrodzenie roczne wyplacane w stalej wysokosci (podlegajqccj indeksacji zwiqzanej z inflacj4, przy czym indeksacja nroze miec zastosowattle. po- Do tego prawnlczego argumentlr dodano dmei. bardziej urerytorycznl,. glo- powinno byc to krvestionorvarrc. czzlwszy od dziewiqtego krvarlalu obrachunkowego NFI), to tylko rv niektorych szqcy, 2e rvypiaty wcale nie byly z.atvy2one. gdy2 firmy zarz,qdzajilce sporo siq przypadkach uzalezniono wynagrodzettie od liczby rviod4cych pakiet6"v akcli napracowaly, zaninr PPP wystarto*,a1. R6r.vniez na tej podstarvic, i2 finny zar7.4- wniesionych do okre5lonego NFI, generalnie uniezalezniajqc je tym samvtn trd dzajqce zajnowaly siq sp6lkan-rijuz od lipca 1995 r., a wipc z.nacznje wczesnie.j. rozmiarow i trudnosci faktycznie wykonywanej pracy. ni2 zostaly one formalnie wniesione do programu, minister skarbu uznat zarz.ut Ilustracjq tej tendencji tnoze byi decyzja walnego zgromadzeniakcjonariuszy I NFI podnoszqca od I stycznia 1998 r. rvynagrodzenie dla firrtly zarzrl'.lza- NIK za bezzasadny. jqcej z 2 mln 875 tys. do - zwigkszane co kwartal o wskaznik inflacji - w zwi4zku z rvykryciem zarorvno wymicnionej nadplaty. jak i ujarvnionynr 2 nrln w.trakcie tej samej kontroli rv piqciu przypadkach brakiem u,ystarczajilcego powiqzania wielkodci wynagrodzenia z ilorici4 zarzedzanych pakiet6rv rviod4cych 935 tys. dol. (bez VAT), a jednoczesnie likwiduj4ca mozlirvosi zmiany oplati' vv zaleznosci od liczby sp6lek. sp.6lek parterowych, NIK wnioskow'ala d,o zarz4d6rv ivrt o wyegzekrvonanic Kontrola NIK wykryla obecno:ii w tym skladniklr nynagrodzeuia fimr zarz4dzaj4cych nadplat; w l3 spo5r6d l5 NFI rvynagrodzenia byly zaw)'zorrc tomiast do Ministerstrva Skarbu paristwa o podjgcre dzialari rn.in. majilcych na zarzqdzajqcych :d l* ku,ot zaplaconvch niezsodnie, *or.,ni"'rr umolv, ua- Sredni o l0o/o, co dalo l4cz.nie niebagateln4kwotq ponad 10 rnln 500 tys. zl. Owc celu spor.vodowania pocijpcia prz.ez, rady nadzorcz.c NFI renegocjacji tre(ci um6rv nadplacone 10 mln 500 tys. zl stanowilo okolo 100% sumy wynagrodzcti drttrrcit o zarzqdzanie, w czgsci dotycz4cej u,ynagrodzcnia w taki spos6b, aby u,ysokosi ftrnduszy za lata (NIK, 2001). tego wynagrodzenia byla odpowi.anio p*iazana, np. z wielkoici4 zarzqdza'ceo Rekordzistami byty.,victoria",,progress" i XI NFI, gdzie nadrvy2ki rvynagtodzerl przekraczaly po 600 tys. dol. Wedlug ustaleri kontroli NIK przyczyrlrl t\clr jednak przez nie rnai4tku lunduszy lub osirganych zyskow. E ekty tcj i'terwencli byly w pierwszym *'ypadku zerowe-, a w druginr opaczne. w zaclnyn przypaclku nadwyzek byly nieprecyzy)ne umowy o zarz4dzanie. Rozumowanie kontrolerot\ wyegzekwowane lll:ot',*t nienal ezne -zdaniem NIK - kwory wynagroclzeri NIK opieralo sip na dw6ch prostych zaloaeniach. Finr-ry zarz4dzajqce nie nr.rgl) zarzqdzalqcych. Natomiast ffi,p w szesciu umou z.arz4dzac maj4tkiem fundusztt, jesli nie zostal otl formalnie wllicsit)rly do littt' r\rl ach o zarzqdz'anic rnajqtkiern dokonrrro zmia. postanowieri dotyczqcych rvynagrodzenia za zarztld,zar.tie duszu oraz jesli umowa przewidywala dodatkowe rvynagrodzerie z,a zarztyrjzttrttc 2e wictkosc wynagrodzenia Ll:-lto"t9?, zosral a tniezaleln iona od jakichkolmaj4tkiem kazdej dodatkowej sp6lki w'niesionej do funduszu. L'"K kryteriow. wynagrodzenia te tltezale2nie byry wypracane wedfug ustalonych ryczall<iw, Zatem sprzeda2 tej fimiy musiala automatycznie powodowac odpowiedtllc od efckt6w zarz4d,zania(nik, 2001 ). znrniejszenie rvynagrodzenia. Kontrolerzy NIK zestarvili daty zawarcia ullo\\'\ nr.l.1ltt*o tluntaczylo swoj4bezsilnoic sworm statlrsem n-rniejszo(ciorvego akcjoo zarzqdzanie i wniesienia akcji spolek do funduszu. Firnry zarzqdzaj4cc pohic' "qnusza zarowno \v sp6lkach portt-crowych, jak i rv sarnych fu'duszach, dod.j4c, raj4 wynagroclzenie od lipca 1995 r., natomiast wniesienie akcji spolek poftit" t n oy an i c p r z-e z u dz i lowych bylo rozlo2one na cztery etapy: we wrzespiu 1995 r. wniesiono ;;::om alorvco rv fi nn zar z.4crzaj 4cy c h r ad, na d,zo r czych f u n d u - ich 321' "<y unlenlozliwilo Inrriejszo(ciowyln akcjonariuszorn clokonarric zmiarr \\, za\var.-

3 tych umowach o zarzqdzanie (,,Puls Biznesu" ); nie r,vpisano bowictl do ustawy --- od odpowiedzialno(ci za co wladze wszak nie mog4 siq odzegnai - zadnych mechanizmow, kt6re pozwolityby Skarbowi Patistwa na wywieranir skutecznego wplywu na dzialalnosi funduszy, po uksztaltowaniu sip ich prywiltnego akcjonariatu. tj. po 1998 r. Wobec powyzszego trudno siq dziwic,2e r6wnic bezskuteczn a okazala siq p16ba wkroczenia NIK na drogq sedowq.lzba skierowala do prokuratury zawiadomienie o uzasadnionym podejrzeniu popelnienia przestqpstwa w postaci dzialania na szkodq funduszy przez wladze XIII NFI. Prokuratura Wojewodzka w Warszawie umorzyla jednak wszystkie postqpowanla \\'obec, jak to okreilono, braku znamion czynu zabronionego (NIK, 2001 ). Niezaleznie od tej ryczaltowej oplaty, firma zarz4dzajitrcajest uprawniona clo wynagrodzenia za wyniki finansowe NFI. Zasady ustaiania wynagrodzenia sit nastqpuj4ce: 10% kapitafu akcyjnego NFI w dniu wej$cia w zycie umowy o \\rynagrodzenie za wyniki finansowe jest przeznaczone roczny rezerwowy pakict akcji, a dodatkowo 5% kapitafu akcyjnego na koficowy rezerwowy pakiet akcji. corocznie, poczqwszy od pierwszego roku obrotowego NFI, a na dziesi4tym roku skofczywszy, cze(i akcji rocznego rezerwowego pakietu akcji w rvysoko$ci 1'li, kapitatu akcyjnego NFI stanowi akcje przeznaczone na sfinansowanie rocznegg wynagrodzenia firmy zarzqdzajqcej za wyniki finansowe. W odnicsieniu do dzicsiqtego roku obrotowego NFI (koricz4cego siq 31 grudnia2004 r.) wszystkie akc- je koticowego rezerwowego pakietu akcji bqd4przeznaczone sfinansowanie koricowego wynagrodzenia za wyniki finansowe. Zadaniem funduszu jest zwiqkszanic warloici akcji znajduj4cych sip w ich portfelu inwesfycyjnym. Uzasadnienier-n tak s ow i tych wyn agrodze h fi nn zar zqdzaj qcy ch ma byc argume nt, iz b qd4 on e zalelne od kursu gieldowego akcji, funduszu, ktorym dana fitma zarzqdza: im lepsza bqdzie kondycja firm, ktorymi fundusz siq opiekuje, tym wipksze zyski funduszu. co z kolei powinno przeloly(, siq na wzrost cen jego akcji, a co za tym idzie, wzrost zarobk6w menedzer6w. Rozumowanie to wykazuje jednak zasadnicze slabo(e i' Kursy akcji s4wypadkow4wielu czynnik6w, spo(rod kt6rych wklad melredzert'rr nie musi byi wcale najwa2niejszy.dotyczy to nawet gield dojrzalych i wysoko rozwiniqtych, a wiqc tym bardziej tak mlodej jak polska, gdzie czqsto ruchy cen nie maj4 zwi4zku zkondycjqfinansowe przedsiqbiorstw. Ow rzekomy mechantznr efektywno6ciowy moze zatem stanowic okazjq dla, uzywaj4c popularnego w zachodniej ekonomiiterminu,sazdy na gapq" (ree riding). Aby uzasadni6 podejrzenia o,,ptzeja2d2kach na gapq" zarz4dcow NFI' wystarczy zwroci(, uwagq na fakt, 2e po kryzysie lat (kiedy rodztl siq program) nast4pila faza gospodarczego wzrostu, w warunkach kt6rego lattt'o o przyrost wartosci majqtku funduszy bez rvigkszych staraf ze strony firmy z'art'4', dzaj4cej. A trzeba przypomnie6,2e firma zarz1dzaiqca funduszem o przeciqtnej wartosci wysoko$ci 150 mln dol., kt6ra wynegocjowala przeciqtn y roczny ryczal.t 3 mln dol., otrzyma rocznie okolo 4 mln 500 tys. dol., a po 10 latach, nawet jesll nie spowoduje wzrostu maj4tku, okolo 52 mln 500 tys. dolarow' Zaktualizowana warto$i owej stalej opiaty siega niemal I mid zlotych, czyli lednej sz6stej wartosci zarzqdzanych aktyw6w, 'wiqc, nie licz4c premii. Dokladnie m6- w postaci 15% akcji. w formie owego podstawowego wynagrodzenia l3 tr1m zarzqdzajqcych zgarnialo lqcznie co roku lqcznie okolo 40 mln dol., czyli Srednio okolo 3 mln 76 rys. 924 dol. Ujmuj4c to inaczej, kaldy z funduszy placil rocznie firmie zarzqdzajqcej co najmniej I mln 600 tys. euro - czyltponad 7 rnln zl (,,Rzeczpsspolita" I I 999), NIK bezskutecznie domagala siq od ministra Skarbu paristwa m.in. podjpcia, na walnych zgromadzeniach akcjonariuszy NFI, dzialari zmierzajqcych do'"vprowadzenia mechanizm6w wzmacniaj4cych pozycjq rad nadzorczych NFI przy podejmowaniu decyzji o wyplatach firmom zarzqdzajqcym rocznych wynagrodzeri ry czahow y ch, rene gocj acj i um6w zaw arty ch z fi rmam i zar zqdzaj qcymi maj qtki em NFI w taki spos6b, aby wysoko(6 wynagrodzenia dla tych firm byla odpowiednio powiqzana np. z wielkoiciqzarzqdzanego przez nie maj4tku funduszy lub osi4- ganych zysk6w, wyplata zas poprzedzona merytorycznqocen4 dzialalno(ci tych firm, dokonan4 na podstawie sprawozdarl kwartalnych (NIK, 2001). Trzeba tez uzmyslowii sobie, ze te astronomiczne uposazenia - znacznie przev,ry2szaj4ce, jak niechetnieprzyznal4sami menedzerowie - standardy rynk6w kapitalowych, s4 zupeln i e niewsp6lmi eme z pono szone p r zez firmy zarz4dzaj 4c e niklq odpowiedzialnosci4. przedstawicieli samych fim mozna ustyszei, ze odpowiadaj4 one z kodeksu handlowego. Jednakze, jak zwracaj4 uwagq prawnicy, w kodeksie polskim nie istnieje pojgcie,,firmy zarzqdzajqcej', (w Ustawie o NFI natomiast jest). Ustawa wspomina o odpowiedzialnosci tylko w jednym punkcie (art.23, ust.2), gdzie m6wi siq o,,odpowiedzialnojci finny zarzqdzaiqcej za szkodp wyrz4dzon4 funduszowi na skutek winy umydlnej lub raz4cego niedbalstwa". w opinii prawnik6w zarowno,,umyslne", jak i,,raz4ce" jest niezrvykle trudne do udowodnienia, co czyni 6w przepis praktycznie maftwym (,,F.zeczpospolita" ). Janusz Lewandowskiprzyznal, ze kwestia systemu motywacyjnego firm zarzqdzaj4cych funduszami nie zostala nalezycie dopracorvana, choc odpowiedzialno5ci4 za to obciqzyi post6w. Dysponujemy sprawdzianem jako(ci owego systemu dzipki temu, ze firmy zarzqdzaj4ce, kt6rych racj4 bytu w PPP miaty byi, obok kapitatu, specjalistyczne umiejetnosci. dzialaly nie we wszystkich funduszach. I oto NFI im. Eugeniusza ttwtatkowskiego SA, kt6ry od pocz4tku dzialal bez firmy zarzqdzaj4cej, okazal ste jednym z dw6ch funduszy, kt6re zakorl czyly rok 1996 z zyskiem. Rzekomo nieodzowne fachowe kwalifikacje zachodnich mag6w nie tylko okazaly sig zastqpowalne, ale r6wniez - jak wynika z nizszych koszt6w,,sierotki" - stanowczo Przeplacane. Koszry zewnqtrznych porad ianaliz w NFI im. Eugeniusza Krviatktore zastgpuj4wla(nie 131skt_eeo' bieaqcardzralalno$i fimty zarzqdzajqcej,sipgaj4 :,T:1"]00 tys. dol. rocznie. podobnie po wypowiedzenir: umowy o zarzqdzanie korzysta l_u \FI z pomocy ekspertow amerykariskiej firmy,,the Lucas ciroup" oraz jednego fra'cuskiego konsultanta. Jak zapewnial prezes funduszu, koszly

4 zagranicznych konsultantow VII NFI bqd4nizsze ni2 dziaianie finny zarzqdzaj4cc.l f,orporation 200 tys. Swiadectw udzialowych dokonano w sienrniu l99:' r. za Donad l0 mln dol. w trzecim kwarrale rggi r. furdusz odnorowal juz choiby ztego tytulu, ze ich pracy nie torvarzyszy dodatkowy aparat administracyjny. Prezes wyrazil takze przekonanie, ze efekty dzialah i rad wynajptycll )yru,,"li,"lraj<cji. Umowa przewidywala uregulowanie czerici zobowiezahnabytymi siwiailectwarni. SBC dokonal dwoch wplat (ponad 800 tys. dol.), natomiast w styczniu za_ fachowcow bqdq lepsze ni2 firmy. Wedtug prezesa (...) poprzednia.firnta ntiulrt pewne ttmieiqtnoic'i \r,operctc.joch spekulacyjnych, ole.jej eksperci nie clvsponov,uli 6iasttrzeciej wplaty (ponad 9 mln 200 tys. dol.), przekazal funduszowi200 tys. wiedzcl niezbqdnq przy restrukturyzacj i naszych sp(tlek. powszechnych iwiadectw udzialowych. ponrew a2 cena rynkowa powszechnych Ta opinia zdaje sip posiadai og6lniejsze znaczente: w mlodym polskim kapitalizmie kariery robilo sig tak latwo! Zaledwie dwudziestotrzyletni absolwent 4 mln zl straty. 3l rnaja 1996 r. minister prywatyzacji, wieslaw Kaczmarek. 6wiadectw udzialowych od tego czasu znac^rie spadla, fundusz poni6sl okolo finans6w i bankowosci, Flubert Stgpniewicz, zostal analitykiem finansowyur. odwolal cai4 radp nadzorczq xlii NFI. Rada zapowieclz.iala zerwanic umowy a p6zniej dyrektorem inwestycyjnym w I NFI. Z perspektywy czasu ocenial takzr Tfirmqzarz4dzaj4cqYamaichi Regent Speciar projects Ltd., kt6ra miala zarabiac i swoj4 rolq: Program NFI byl ek,sperymenlem, bo zatrudniono lom ludzi, kt6r:r' 3 m\n200 tys. dol. rocznie. Rada uwazala,2e firma nie jest przygotowa na d,o z,arz4dzania funduszem (nie potrafila sig nalvet ustosunkowai do pytari stawianych dopiero siq uczyli zawodu menedzera. Kiedy ju2 siq nauczyli, bylo luz za p6hto, aby spdlki restrukturyzowac (,,Zycie Warszawy" ). przezradg, bo - jak informowaljeden z dyrektor6w,,yamaichi" - nie pozwaiaj4 Ekipa zarz4dzajqca VII NFI zmieniala siq dwukrotnie. Po pierwszym polroczu jej na to braki finansowe i kadrowe). Minister zdecydowal sig rozwi4zac funkcjonor.vania funduszu zmieniono pierwsz4 ekipq. Cho6 nowa -- konlli[t, zdaniem prczesa funduszu - zwalniajqc radp. Firm zarzqdzajqcych nie ma natomiast piq6 innych funduszy. wc (...) byla lepsza od poprzednie.j,.jqj osiqgniqc'ia byly niev'spilmierne do lego, co tv lvm c'za.sie osiqgnqly inne.ftmdtrsze. Na lo nalol,la,si(.f e.szc':c zazwyczaj byl ten sam: zarzqdca chcraljak najszybciej sprzedai przedsiqbiorstrvo, wszystkich wypadkach rady nadzorcze wyporviedz,ialy firmom unowy. powiicl negatyvtna oc'end racly nadzorczej VII IVFI do\,czqca zakuptr iwiodec'/tt'udziulow),ch. Odbierale ona :;zensq uzy5liarri, korzylsi r lvypadku zvvjtzki cen pov,szet'b nara2alo fundusze na koszty - w NFI,,Foksal" umowq z firm4 zarz4dzaj4cqze- polscy akcjonariusze woleli je najpierw restrukturyzowa6. Rozwi4zanie um6r.v n1,ch!--iadectv, udziaktw),ch, nalomiasl narezalo na pelne ryzyko przy ich spotlku. Taka operac'.ja!w'iadczyla o brahr pro.fesjonalizmu.firmy zarzcldza.iqce.j. firma KNK,New England, z kt6rej usrug zrezygnowal w kwietniu 1996 r.xl NFI. rwano' ale fundusz rnusial zaplaci6 383 tys. dol. odszkodowania. Pracp stracila tez Rclacja ta dotyczy decyzji rady nadzorczej VII NFI im. Kazimierza Wielkiego, kt6ra wyrzucila zpracy firmq zarz4dzajqcqfunduszem - Pow6d: konflikt migdzy udzialowcami konsorcjum zarzqdzajqcego i niewlasciwe szwajcarskq sp6ikq prowadzenie rachunkowosci funduszu (,,wprost" 39lgi).Konsorcjum,,Raiffeisen Kazirnierz Wielki Fund Management Co. - oraz prezesa tego funduszu. Do Atkins" zarz4dzaj4ce NFI,,progress" narazilo ten funduszna l0 mln zi strat - korica 1996 r.kaztmterzwielki Fund Management Co. otrzymala za sw'oje usltrcr uznala rada nadzorcza,,progressu" i zlvolnil a zarzqdcq.,,raifl'eisen Atkins,' w wystosowanym do rady nadzorczej NFI,,progress" liscie skrytykou,ali4za pospicszne 4 rnln 116 tys. dol. (ok. 14 mln 500 tys. zl). Udzialowcanri frrmy zarzqdzajqcej s4 VIIF Advisory Scrvices SARL (6'17 decyzje i zaporviedzial, 2e bgdzie domagai siq odszkodowania z,a),erwanieumowy akcji) oraz trzej sz,wajcarscy obywatele, maj4cy po jednej akcji, i w tym grorlre ozarzqdzanie. Rada NFI,,Progress" upierala siq, ze pracownicy,,raifl'eiscn prezes fi,rmy zarz4dz.ajqcej, Firuoz Vakil. W Poisce dziala KWFM Polska Sp. Atkins" popelnili karygodne blpdy, narazai4c fundusz na powazne straty. Dlatego z o.o., kt6rej prezesem jest Ryszard Michalski, bqd4cy rownocze5nie prezcsen funduszu. Polska spolka wykonywala tylko czpsi czynnosci zwiqzanvclt Itosunki miedzy NF[,,Progress" i firm4 nimzarzqclzal1c4,,raiffeisenatkins,;byry,,raifi-eisen"niebgdzie dtuzej zarzqdzalnfi,,progress". Umowq rozwi,4zano30 Iistopacla. z zarzqdzaniem funduszem. Niekt6re analizy byty przcprowadzanc we Franc'jt^ napiqte juz od kilku miesiecy. w sierpniu w zarzqdzaniu pomagal takze polski Bank Gospodarstwa Krajowego. W pierwsz.'i,,raiffeisen Atkins', zostal oskarzony o to, ze dzialal na szkodg funduszu, kt6ryrn zarzqd,zal.powolal do 2ycrakonkurencyjny do NFI,,Progress" fundusz o podobnym profilu kolejno5ci rada zarzuctla firmie zarz4dzajqcej m.in. niewystarczaj4cil aktywno(c i brak strategii u,obec sp6lek porlfela wiqkszosciowego (33%). W ci4gu pl'a\\ rc dzialalnojci. oskarzenia te wvsunql jede' ze zwolnionych pracownikor.v,,raiffeisen dw6ch lat fundusz nie upublicznil ani jednej spolki, ktrira weszlaby na gieldq ltrt' Atkins,'. Mimo Itadzorcza to rada NFI nie zdecydowala siq na zerwanie umowy poza gieldowy rynek CeTO (w Komisji Papier6w Wartoiciowych i Gield nie ttra z firrn4 zarz.4cl.zai4ca,. t,::y:'" przettltr:ylibyinry'.i4 rtlc v1:tzla ttuiav'unt()tru.ltw(tr!lt tez obecnie zadnego prospektu). Udalo sig wprowadzii tylko jednego pt.:1,: inwestora wtcieli l)t.z(ll.\!lt-.,railjbi.st'n Alkins" ze spolkq strategicznego do,,polfy Boleslawiec",Poza tym funduszowi niezbyt trdala sit',,oakshir.e", ktrira przelala cz(.rrq gory)cz)l przewodniczqcy rady inwestycja w Swiadectwa udzialowe NFI. Obstawil wzrost kursu i zainwesto$'lrl i^.jllytl nad,zorczej NFI,,progress,,, Stanistaw petrynowski. Umowq tg zawarto przed poltora rokiem. lv nie ponad polowg swojego plynnego maj4tku. Dodatkowo sprzedal Swiadectwa Swiss Bank Corporation, a potem pono\\'- ^r lrt"yilryala ona, ze iilandzka sp6lka,,oakshire" kupi na ryrrku (gl6wnic uq tnnych NFI) okreslon4 hczbp akcji dziewigciu rvybranych nie odkupil, tracec po clrodze miliony z.lotycl't. Transakcji sprzedal.y Swiss sp<ilek, Blnk a nastepnie

5 odsprzeda je NFI,,Progress" po ustalonej z gory cenie. Chodzi o spcilki z tzn Prezes zarz,qdu NFI im. l:ugeniusza Kwiatkowskiego mial zatemdobre podstaportfela mnrejszosciowego NFI,,Progress", ktore fundusz uznal'za atrakcy.;nc,^/y, by twierdzi(,, ze wynajqcie finny zarzqdzajqg,ej nic ma rvplyrvu na e fbktywnosc i chcialby zwiqkszyi ich pakiet. Warto$c zakup6w miala wynosit 29 mln zi. Umowq datowanq na 22lipca 1997 z ramieuia NFI,,Progress" podpisali jegtr NFI. Z opini4 t4 milcz4co zgodzila sip kapitula nagrod Polskiego Klubu Biznesu, przlznaj4c swoje trol'eum rv kategorii firmy roku 6wczesny prezes Thomas Upchurch i prokurent Marek Worobiej. Jak twierdzi racla 'go.,za wlainie NFI im. Kwiatkowskieodu'agq i skuteczne z,arzqdzanie wielkirn organizmcm gospodarczyur". nadzorcza fuudusztt, do korica listopada r.rtrzymywali j4w tajemnicy. Umorvy nlc Jednoczesnie jednak nieprzypadkowo 6w chodzipy samopas fundusz stal sig konsultowan o ant z zarzqdem,,raiffeisen Atkins", ani z zarzqdem NFI,,Progress". obiektem zukusrirv ze strony tych ru,4cych sig do zajgcia owego pustcgo nriejsca. Brak zaplccz.a moze bor.viern ulatwic inrvestorom przejpcie kontroli nad taki- ani z komitetem inwestycyjnym funduszu. To noruszo tt'szv,vtkie regtrly podeinutw-anicr clecyzji, ktore uslalililm), z,,rctffiisen Atkins " - mowil dziennikarzortt rni funduszami. Nie ma wszak firmy, kt6ra identyfikowalaby siq z u,lasnym fur.rduszem i bronila przed zakusami innych - najczqsciejpoprzezzakup akcji srvo- na konlbrencji prasowej poprzedniego dnia szef rady nadz,otczej, Petrykowski. (...),,Raffbisen Atkins" w przeslanym nom oiwiqdczeniu twierdzi, ze Upchurt'lt jego NFI. i worobiel mielipraw.o podpisat umowq, a rada nadzorcza I,IFI,,Progress" o nil'i 19 wrzesnia 1997 r. odbylo sig walne zgronradzenie NFi im. Kwiatkorvskiego, kt6re mialo za zadanie pokrzyzowanie planou, jego glownych akcjonar-ir.rszy: od poczcghr *-iedziala. Umowa zdaliem przedstawicieli tunduszu jest tez razilct) niekorzystna dla ich sp6lki. Wa1ojc ksiqgow akcii, ktore majqbl,c kupione pr:t': III NFI i Pekao SA, czlonka finny zarz4dzajqcej III NFI, ktore po cichu skutr-rolr'aly spritkq,,oakshire", to :t'lko 20 mln zl, a nty rnusint.t,:tr ttie zatrtlac'ic uz 29 rnln:l akcje,,kwiatkorvskiego". Wyst4pily dlatego lv tandemie, It ct.s:e straty szctc'ujemy na l0 mln z/ - Ze III NFI nic byl w dowodzll Jan Buczkowski, prezes z-arz'a3lv stanieprzejq(' kontroii nad,,kwiatkowskim" na wlasn4rqkq. Ustari,a o NFI NFI,.Progress". IlladzeJilnclusztt dowiedzialy siq o istttieniu umov'y dopierut ograniczabowiem dozu'olone zakupy akcjijednego funduszu przez drugi (maksymallie Ttttl koniec lislopada, kiedv z praq'odc'hoclzil Marek Worobie.l, przeka:trjqt'rr'.r':j'.r'//rlt' do 5% aktyw6w). Jednyrn ze drodk6w obrony przed clokttmentlt swojenm naslqpcy-- powiedzial Buczkowski. NFI,,Progress" powiadomil o podejrzeniu popelnienia przestqpstwa prokuraturq i wystipil do s4cltr piratami mograby byc nowa emisj a akcj i NF I i rn. Kwi atkowskiego. Zeby ntiec znaczqcy wptyw na decy zj e zarz4du funduszu, inwestor musialby teraz dokupi6 o uniewaznienie umowy z,,oakshire" (,,Gazeta Wyborcza" ). dodatkowe akcje, tym sanlym znacznie podnosz4c koszty operacji przejqcia Nawet nie uwzglgdniaj4c tego, co ekonomisci nazywaiq kosztami uttacoul'ch funduszu. Zarz4d,,Kwiatkowskiego" chcial w istocie rzecz.y podwyzszy(jego mozlirvosci, finausolve konsekrvencje rvynajqcia do obshrgi programu NFI zlchodnich specjalist6w tnusz4 sklania6 do zadumy. kapital, emituj4c akcje nor.r,ej erlisji o wartosci do 25o/" kapitalu. Erlisja akcji miala by6 skierowana do norvych i du- Zych inwestor6rv z RzEd polski gwarantowal firmom zatzqdzajqcyl ponad 2 mhl dol. roczrtic sektora finansowego, a z prawa poboru rnieli byc wylqczeni dotychczasowi Choc z.nalazl siq fundusz, w kt6rym fi rmaz,arz.qdzajqca zebrala 78 mhl dol. rv cill5llr akcjonariusze. Jak wyja5nial prezes,,kwiatkowskiego", Miroslaw Bojariczyk: dw6ch lat. Na poczet wyplat clla firm zarz4dzajqcych fu[duszami (w pocz4tkaclt cdyb-v nasze akc'fe kupil du2yjitndus zctgraniczny,,,ktt,ialkoy,ski" uniezale2nilby dzialalnofci w 100% rvlasno(6 Skarbu Paristwa) zaci4gniqto gigantyczne krcdytl' siq ocl gieldowych spelrulantr'tv,, kt6rzy dltsponujclc nieu,ielkc{ liczbqakcji, w zachodnich i polskich bar-rkach. Kazdy (poza IX NFI) otrzymal kredyty z Banku mogqv) tej c'hwili y,plywac na decvzle wlaclz.fi,tirittszu. Swiato,uve-uo (56 mln dol,) oraz 3 mln 200 tys dol. z Europejskiego Ilanku Odbudorvy i Rozu,oju. Krcdyty s4grvarantowaneprzez Skarb Paristwa, gdyby rriqc Stosowna uchrvala miala byc podjgta na walnym zgromadzeniu, do glosowania jednak nie doszlo, gdyl zarz4d,,,kwiatkowskiego" wostatniej chwili siq w.ycofal (,,Gazeta kt6ry6 z funduszy nie zlvr6cil ich na czas, musialyby zostac splacone przezbudz'ct wyborcza" lggt).prezes,,kwiatkor.r,skiego" chcial srq dorvieclzici od tych (,,Polityka" 12196). WedlLrg badari, jakie przeprowadzil nad NFI dr Danicl Alrttrt akcjonariuszy, jakie ntajqzarniary rvobec jego funduszu. Usryszal, ze nie Korona, pracownik Instytutu Nauk Ekonomicznych PAN, byly doradca prze'uvoclnicz4cego Komisji Papier6w WartoSciowych, prezes Clownego Krajowego St'r- :najqzadnych, bo dla nich jest to tylko kapitalowa inwestycja. prezes nie dal sip 3ednak zwiesc. widzqc, ze obie te instytucje zwiqkszaj4 sw6j udzial w NFI im. \wtatkowskiego warzyszenia Udzialowc6w, bezposrednie koszty programu NFI wynosz4 lqczntc do poziomu, ktory wyrainie sr.viadczy, ze nie jest to zwykla iny:stycja kapitalowa. Ponadto nato,zew grg wchod ziraprobawiogiego przejqcia, okolo 230 mln zl, z czego 60 mln zl to Srodki z budzetu, a 84 mln zl z fundusztt Jednoznacznie prywatyzacji. Zachodnie podmioty udzielity lqcznie okolo 80 mln dol. kredytotr: wskazywa I fakt, zeto IiI NiI i pekao SA zabiokowaty podniesienie ttapitalu Po yczkt zaciqgniqte w poiskich bankach to 4 mln dol. i 8 mltr zl. Znaczttn czqsc przezrx Fundusz. wprawdzie to sam prezes Bojariczyk przecl glosowaniem kredyt6w postuzyla clo oplacenia r,r,yuagrodzenia firm zatzldzajilcych. I jcdyrrrc na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy zmienil uchwalg. ale uczynil to zprostego 8 mln dol. przeznaczol-lo ua inne cele. Wynika st4d zatem, ze gdyby zre/\'!" powodu. Gt6wni akcjonariusze: III NFI, pekao SA oraz Skarb paristwa oswiadczyli, nowano z trdzialu fin11.z.arz.qdzaj4cych w modelu NFI, mozrra by bylo zmniejszl'c ze na podniesienie kapitalu srg nie zgodzar.glosowanie takiej uchwaly ue u, sutnie koszty kredytowc programu NFI o ponad 97 rnln dol' mialo wigc sensu. Pekao sa i III NFI na walnym mialy razem nrespelna g%o

6 I akcji, lecz Pekao SA przyznalo siq, ze dysponuje nilionem Swiadectw udziaio, wych, ktorych zamiana na akcje oznacza uzyskanic po 3o/n akcji ka2dego NFl. Zdobycie l0% gios6rv pozwaia zas wprorvadzic srvoich przedstawicieli clo rady nadzorczej, a dziqki temu wptywai na jej p6lniejsze decyzje. W szczegolnosci. przejrrrujqc kontrolq nad radq nadzorcz4 mozna sklonic j4 do wybon'r okrcslonej firmy zarzqdzajqcej - np. tej sarnej. ktora zarzqdza,,tr6jkr1".,.dziewiiltka" nie byla jedynym obiektem po24dah pozostalych funduszy czy innych duzych akcjonariuszy. Pocz4tkor.vo fundusz ten byl jedynym samotnikiem, lecz p62niej dolqczyly do niego Xl NFI i ll NFI. kt6re rozrvi4zaly urnowy o ziirz4dzanie. N1,,Drvojkq" ostrzyla sobie zqby grupa Pekao SA, lecz ubiegl j4 czeski tlndusz inwestycyjny,,expandia". Zalolona w 1993 r.,,expandia" dysponuje kapitalenr o rvartosci ponad 350 mln dol. ijest jedn4z czterech najwipkszych grup kapitalowo-inrvestycyjnych lv Czechach. Jej obroty w 1997 r. ltrzekroczyly 3 mld dol. Iliografia,,Expandii" ukrywa co najmniej drva rztrcaj4ce na Iriq cieri firkty. I'o pienvsze, fundusz zmieni{ siq z zamkniqtego w otwafiy. nie infbrnr.rj4c o tym dostatecznie lvcze:inie klientor.v. Po wt6re, fundus zostal zalozony przez ogronrny kottcerl petrochemiczny,,chcurapol", kt6ry cieszy siq opini4 ftrrny clpanowalrej przc/ postkomunistyczn4 nomenklaturq, o wielkich ambicjach politycznych. Czcska prasa atakuje,.chemapol" za kontakty w Moskwie, obecno5c rv kierownictu'ie bylych esbek6w czy pr6by wykupywania duzych dziennik6rv i stacji telewizllnych. W 1996 r.,,expandia" zostata odkupiona od,,chemapolu". Nowi wlaiciciele to grupa pracownik6w,,chenrapolu" i druga - pracowrlicy,,expandii". Od tego czasu raz po raz zaprzeczaj4 oni jakimkolwiek zwiilzkom z koncernenr. Do dzi( jednak nie wiadomo, skqd rvzigli pieni4dze na kupno,,expandii"(,.gazcta Wyborcza" ).,,E,xpandia" przez dlu2szy czas,,kolqdowala" po NFI i zbierala o nich infbmracje. Jej pierr.vsz4..polskq'inwes['cj4byt zakup akcji ll NFI l0 paldziern ika odbyto siq nadzwyczajne walne zgrotradzenie akcjonariuszy, ktorego inicjatorem byl Skarb Paristwa, dysponuj4cy na nim az l8 mln 700 tys. rkc.1t sposr6d ponacl 2l mln rvszystkich zarejestrotvanych. Drugim, a zat'azern pozostalym znaczllcym akcjonariuszem ll NFI jest rr lasnie,,expandia", ktora skupila ich ponad 2 mln 400 tys., czyli 7,8ok kapitrrlrt akcyjnego funduszu. Jak strvierdztla reprezentuj4ca Skarb Panstw'a wiccdi'- rektor departamentu NFI w resorcie skarbu, Anna Siejda: (...) u,ctlcl ntini's/rtt.ykarbu jesl to, aby kazely akc.jonariusz, ktriry uiau'ni, 2e mu ponad Slft ctlitll w rlanym NFI, rnogt v,ltyowaclzit jo rady nadzorcze.i stuo.iego przeclstav'ic'it'lu I tez istotnie nowym czlonkiem rady nadzorczejll NFI zostal Marek KantirisKt z,,expandii". Nie ukrywa on, ze jego firnta chcialaby, 2eby Il NFI wynajql iri rlo zarzqdzania jego majqtkiem. Czeska gnrpa kapitalowa,,expandia" zamierzrr powiqkszyc srvoje udzialy w II NFL Szefowie.,Expandii" chcieliby te2z,artqdt'rc spotkami II NFI.,,Expandia" posiada okolo 8% akcji II NFI, funduszu, kt<iry obor' NFI im. Kazimierza Wiclkiego nie ma swojej fi,rmy zarzzldzajqcej. Czesi chctc' hby zarz4clzac maj4tkierl II NFI przy pomocy konsorcjum. W jcgo sktad oprticz miatyby..expandii" wej56 jeszcze dwie du2e instytucje finansorve. Vladislav Vesely,prezes,,Expandii", twierdzi, 2e zakvp akcji II NFI byt bardzo dobr.l inwestycjq. przez nujbliz.sze lulct nie bqtl:iem1,.spr:edov,rtc uclziul6v,v,/t,m NFI. Wccttttg qnaliz naszych wurloit akt'lijunduszu bqdzie rcsla, jelli bqdzie on tlobrze zar:qdzany - powiedzial nam Vesely. Szef,,Expandii" nie wykluczyl, ze jego lirrna bqdzie zwiqkszac sr.voje udzia{y takze lv innych NFI. Zdaniem prezesakcje NFI 54tanie, a rvipc atrakcyjne dla inwestorow takich jak,,e,xpandia". W ubicglym 16[u czeska grupa skupila Swiadectwa udzialowe warte 35 rnln dol. Wiadomo, zc sros z nich zamienila juz na udzialy rv r6znych NFI, m.in. w VII, XIII. Czeska pianuje w tym!rupa roku otworzyc r.r, Polsce wlasne biuro rnakierskie. Do tej pory pozaczechami ttra dwa: na Ukrainie i w Rumunii. Biura rnaklerskie s4 Czechont potrzebne, bo zarnierzaj4 oni stworzyc na ich podstawie najwigkszy w tej czqsci Europy bank inr.vestycyjny (,,Gazeta Wyborcza" l99b). Ostatecznie jednak,,llxpandia" przegrala b6j o II NFI z PZU, na co te n rvydal okolo 50 mln zl. \le2 kosztowalo wyrzucenie banku Raiffcisen z NFI,.Progress", ale bylo to mozliu,e dzigki pomocy Skarbu Pafstrva, ktory u, lgg8 r. byljeszcze silnym inwestorctn lv prograrnie NFI. PZU anga2,owalo olbrzymie kwoty rv akcje NFI lv larach l99b-1999, czyli w okresie najostrzejszej u,alki o kontrolp nad firnduszami na gieldzie. PZIJ, na kt6rego czele stal Grzegorz Wieczerzak, wszelkimi silanti pr6borvalo wyprzei bank Pekao z pozycji najrviqkszego udzialow,ca NFI im. E,ugeniusza Krviarkowskiego, kupujec akcje funduszu na gieldzie, wywindorvalo kurs jego akcji o 50oh w ciegr-r du,och micsiqcy do 12 zl za walor (lv 2003 r. ich warloic wyrrosila 7,90 zl). W przejgcte tego tunduszu zaangalorvanokolo 100 mln zl. W sumic PZU zaanga2owalo w akcje NFI okolo 200 mln zl.przy czym warto(c posiadanych akcji w koricu 2003 r. byla nrniej wiqcej o 100 mln zlmniejsza. Z drugiejcdnak strony rvladze PZU mogly liczyc na to, ze inr',,estycje ',v akcje NFI siq zrvr6c4, poniewaz sprarvowanie kontroli nad funduszani pozwalalo narzucic int usllrgi swojej firmy zarzqdzajqcej - PZIJ NFI,,Management". Te rachuby latwo zrozumiei, jesli zestarvic wysoko(c rvynagrodzenia dla fimry zarzqdzaj4cej, czyli I mln 600 tys. euro rocznie od kazdego l'unduszu, z faktem, i2w trzechkontrolowanych funduszach pozostaly 23 spr5lki wiod4ce (wniesione rant przez Skarb Paristwa), czyli zaledrvie jedna czwarlatego. co do funduszy rvniesiono, a wipc niewiele do zatzqdzania- co uwypukla obecnosc w owym rvynagrodzeniu elementu, mor.r,iqc lezykiem ekonomistow, renfy, czyli,w kategoriach ekonomiczno-socjoiogicznych - ekononricznej wlasrrosci i.,zycie Warszawy" ).. W drvuip6lletnim okresie (od czer-rvca 1998 do grudnia 2000 r.) indeks ilustru- JQcy sredni udzial pojedynczego najwigkszego inwestora wzr6sl z 5,41 do prawie z+, a tndeks ilustruj4cy Sredni udzial trzech najwipkszych inwestor6w z prawie t do 42. Tb.szybkit, t npo koncenlrac.ji w.funchrszach spon,oclowalo, iz c:zler1, lalo pct wejiciu na parkier gieldowy i clwa kttcr po utracie wiqkszolciowl,ch uclzialoyy przez n;karb Pqn.srwa ws:ysrkie.fimdu.sze osiclgnqly stctn koncentrcrc.ji pozwarajcpy grotv-

7 ry)m akc'jonarilrszonl na ich v)zglqdnie stabilnclkontrolq. W rezultac'ie rnoiliv'o.i1r wejlcia nowych akc.jonarius:1' ogt'unic':u.f qsiq do cluz.vch inv,'esty,c.ji porlfelov:1 t 11 (odkupu pukie t6w akcji od istniejqcyc'h clomirujclcych wla,ic'ic'ieli). Przyczyny nasilonego procesu koncentracji konsolidacji fundr-rszy w tali krotkim czasie nie sq trudne do rozszyfrowania; pierwszoplanowym ich motyrvcrl r.vydaje siq d4zenic do osi4gnipcia zysk6w z kontrakt6w menedzerskich za zarzqdzanie funduszami, kt6re byly zawierane miedzy funduszami a firmarni mencdzcrskimi (maj4cymi najczpsciej tych samych akcjonariuszy). Calkou'ita u,arto6c t1cll wynagrodzefi w latach siggngla a2 50oh wartosci rynkorvcj majiltl'u zarzqdzanego przez {irmy menedzerskie w funduszach. Inwestorzy, dqzqc du uzyskania pakiet6w akcji daj4cych im przewagp glos6rv rv radach nadzorczyclr funduszy, mieli na uwadze mozliwo66 przeforsowania norvych (lub utrzymania starych) kontrakt6w menedzerskich dla firmzarzqdzaj4cych, kt6re rciwntez korrtrolowali. Ponadto efekt synergii, wynikaj4cy z zarz4dzania wiqkszq liczb4 firn. duszy, byl potencjalnym zr6dlem dodatkowych zysk6w. Dlatego inwestorzy czr,- nili wysilki, aby uzyskai kontrolq nad rvipksz4liczbq funduszy, Z danych rvynika, 2e (...) niekiedl, v,ystarczal pakiel nawet nieco ntnie.jszy niz 15, aby zapev'tric zarzqdzanie firnduszent przez,,stuojq".fir*q menedierskq. Jednak na.jczqicief 1tukiet ten przekraczal 20, co polwierdza w-,spomniany wyiej indeks, ohrazr.rjclcy ud:iul nrlw,iqkszego akcjonariusza, kt(tr1, pod koniec 2000 r. w-lnosil przeciqlnie 2-1,\i. Mo liwoit.sprawowania kontroli wla.{cicielskiej przy tak niskim pakiecie ctkcji v,ynikala prawdopodobnie z koalicji miqdzy glownym akcjonariuszem a_jecln.r,nt. dv,oma innymi. Potwierdza lo indeks dla roku 2000, ktdrv pokarujc'. 2e tt'zt't'h tt,riwiqk.sr),s'ft akcjonariuszy pctsiadakt jui pakiet 42, co prau-dopodobnie zapewniuht im pelnclkontrctlq, pod wctrunkiem zgodnego wsp6ldzialania. Il/ v'ielu przypotlkut'h kilktr gl6wnych akcjonariuszy NFI byly to sp(tlki po*-iqzane lub vl'(t'z :ttleirt,', crt znakomicie (np byly nimi inne NFI, bgdqce pod kontrolq tego samego akcjonariusza) ulatwialo tak4wsp6lprac9. Jak potwierdzila dotychczasowa prakryka. koalre'ie te mogq sip rozpadc w sytuacjach zmiany wlascicieli firm bqd4cych inwestolirrui wiod4cymi lub tez na skutek silnych interwencji Skarbu Paristwa. Glowni inwestorzy instytucjonalni w funduszach mog4by6 podzielenina du'te grupy: pier-wsza grupa to inwestorzy instytucjonalni zainteresowani kontrolon'aniem funduszy; do drugiej grupy zaliczajq sig najbardziej aktywni inwestorz portfelowi. Pocl koniec 2000 r. trzech najwigkszych inwestorow (dwa brrrkr i jedno towarzystwo ubezpieczeniowe) kontrolowalo 11 funduszy. Firmom ty'nt wyznaczono od pocz4tku bardzo wysokie wynagrodzenia, ktore rrie znajdourll uzasadnienia w wartosci zarzqdzanychprzez nie zasob6w. Ponadto staly eletne tlt tych wynagrodzeh (roczne wynagrodzente ryczaltowe) byl relatywnie za wysoki w stosunku do wynagrodzeh za wyniki finansowe (roczne i koficowe), co potsllcjalnie zaklocalo system mofywacji menedzer6w. Na koniec 2000 r. ogolna sunra (w cenach biez4cych) wydana na oplacenie uslug wszystkich firm zarzqdzalqcyclt NFI przekroc'zyha756mln zl, co r6wnalo siq42,4 wado5ci kapitalizacji wszystkiclt W cenach stalych 2000 r. bylaby to olbrzymia kwota ponad I mld 500 funduszy. mlnzl. Jeden z funduszy osiqgn4l pod koniec 2000 r. wskaznik udzialu koszt6w w wartoici kapitalizacji rzgdu 91,3. Dla kontrastu, jedyny fundusz, zarzqdzania wkt6rym ten wskaznik nie przekroczyl 15, nie mial od poczqtku swojej firmy xagqdzajqcej. Relatywne z.naczenie wynagrodzeri za wyniki finansowe, zanizonc ifi na samym pocz4tku, stawalo siq z roku na rok coraz nilsze ze wzglgdu na iryoje powiqzanie z cenami akcji funduszy, ktore systematycznie spadaly. Suma qynagrodzeri za wynikifinauso',ve stanowi jedynie okolo jednej pi4tej sumy wydatk6w stalych wszystkich funduszy. Gdyby np. wszystkie fundusze nic skorzystaly zopcjizatrudnienia firm mcnedzerskich, tak jak stalo siq wyjqtkowo u,przypadkr.t lx NFI, mozliwe byloby zmnicjszenie koszt6u, zarzqdzania do okolo 300 mln zl, so zmniejszyloby tq astronomiczn4 kwotp o wigcej niz polorvg. Jedynie IX NFI w"ykazuje przyzwotte koszty, na poziornie nilszym niz I 5 kapitalizacji, a dwa innc fundusze (VIII i,,jupiter") ntieszcztl siq w granicach 30 (Ba{towski, 2002, s. 28). Jest wiqc jakims paradoksern,2e na owe interuvencje Skarbu Patistwa czq(ciej moinabylohczyc w przypadkach sugeruj4cych niepubliczny bynajrnnicj intcres. a w praktyce dotninowala pasywno(i, jak to pokazlrje chocby przyzr.volenie na zablokowanie podwyzszenia kapitahr akcyjnego wlasnie IX NFI, pasyrvnodc, kt6ra znakomicie ulatrviala zadanie inr.vestorom gotuj4cym siq do wrogiego przejqcia. Bierno6i nie oznacza zatem neutralnodci, o czyn Srviadcz4 nie tylko czyny, alc nawet slowa przedstawicieli rz4du, takie jak wyporviedz wiceminister skarbu, Ilwy Freyberg, ktora w zwi'4zku z atakjern na IX NFI stwierdzila, ze Skarb Paristu'a nie powinien ingerowai w sprawy funduszy. Jej zdanrem nale y siq cieszyc, ze NFI podlegajqnormalnej grze rynkorvej oraz ze w jej rvyniku akcje obydwu funduszy rosn4 (,,Gazeta Bankowa" ). Czym innym jest jednak wzrost kurs6rv wynikaj4cy z poprawy sytuacji finansorvej funduszy, a czym( zupehrie innynr zwylkawywolana tynt, z,e inwestorzy, d4zqc do przejqcia kontroli nad futrduszent, wykupuj4 akcje, nie ogl4daj4c siq na ich cenq. Wrogie przejqcie nole z jednej strony zagraza6 wlasnosciolvym interesom udzialowc6rv funduszu padajqcego jcgo ofiar4 jak i jest sprzec zne z deklarowanym celem PPP. Szcf NFI im. Kr.viatkowskiego obawial sip wiqc, ze fundusz-agresor, tj. III NFI bqdzie stanowic centruln zysk6w, a,,kwiatkowski" centrum koszt6w. Obawy te nie byly bezpodstawnc, jak o tym Swiadczzl naciski III NFI na pol4czenie zaklad6w,,stomi1", nalez4cych do jednego i drugiego funduszu. Zdaniern szefa IX NFI byloby to nieoplacalne, gdyz ich sp6lka jest o wiele lepsza. Trudno jednocze(nie nie dostrzec sprzeczno5ci rozpatrywanej operacji z,ptzynajmniej oficjalnymi, zalolentami programu NFL NFI mialy restrukturyzowac przedsiqbiorstwa, przygoto\\,ujec je tym samym do wprowadzeniana gietdq lub sprzedazy strategicznemu inwestorowi (co, wskutek przyjgcia zawqzonej, niezgodnej z ekonomiczno-socjologiczn4 teori4 wlasnosci interpretacj i, oznaczaloby oopiero ich prywatyzacjq). Na to - jak podkre5la zawiaduj4cy IX NFI - rnioll, tsc pienitldze, a nie na wrogie prze.jmol'uuiefundusztr. 14/ sytuac.ji, kiedy zamiasl wykonywctc sw-oje normalne zadania, zastanuv'iamy siq, co zo motnent zrobi lion-

8 kurenc,u'in1t.firndtrsz, Skarh Pahstv,a pow,inien inlent,enion'ac. Tukie operoc.fc rti1, zart-.td1ajqcei w zalezno6ci od wynik6w finansowych funduszu. Wyniki te, majqnriqzku z ideq NFI. T\torcom rego programu navter.siq ',,; firrny nie.{nilo, zc./irntlr sze' zantiasr z rnrrju,cz(l oornna2am e majqtku funduszu, mog4 byc jednak osi4gane nie tylkcl w drodze cierpliwo.ic.icl restruktutyzowac.sttttja.sp6lki, hqcll.strr,t,,, wac najborclziel clrapiezne laktt,ki roclem z Wall leitn*nryzacji spolek, alc i innymi metodarni. Ustarva nie okre6la, w jakirn stopniu Slreet. Podobnie Jaroslaw Dusilo, wiccprezl-s wvniki te majq byc osi4ganc w drodze restrukturlzacji. a w jakim irrnymi sposobami.,,hydroburjorvy Sl4sk". skarzyl sir, Kiedv,,Jupirer" inwe.srottcr/ tr,,lryc{robudcnvq",:tryttnrit,dn1, Brak takich - ilosciorvych b4d2 jako(cior.vyc,h - miernikow naprau,- z" hqcrzic iruu.rrt,,,r,,,i, clokonarl I)ds.r'tt'try:m. Teroz.fitndu.szttt'i c'lndzi o uz1t jg ktttlrcli czo-rnodernizacyjnych hrn zarzqdzaj4cych sprawia, ze oclno(ne zapis1' rtad.s;p6lk1. -jako w polowie stycznia 2003 r. sporka,,seba", kt6ra zajmlrjc oozostajq nieegzekwowalne - maftwi1 literq. sig handlem wqglcil ' podobnie papierou,y charakter maj4 strategie dzialania deklarowane pvez i wierzytelnosciarni, zaczqla skupowac akcje gieldowcj"sp6lki, zrnierralqc w porozumieniu z jej gli^vnymi akcjonariuszami: NFI fundusze, kt6re przedstawiaj4 bardzo szeroki wachlarz z.amierzeh wobec spolek,,jupiter" i,,energopolcrrr Poludnie" - do jej wrogiego przeiqcia. zdaniem Komisja papier6w iportfela i obiccuj4: (...) zrobiml,wszyslko, c'o v, nusze.l mocv.w swoich deklaraciach war-rr_ sciowych i Gieldy (KPwiG) fundusz zlamar prawo, za*,ieraiqc porozurue.rc fundus ze przede wszystkim wskazywaly przy tym na zalniar prowadzeuia z,,energopolem Poludnie", w ktorym, wobec spolek intensyu'nych proces6w restrukturyzacy.inych, maj4cych na cclu warto dodac,,,jupiter" mial 422',,, udzial6w, i przekraczaiqc bez zgody komisji 33%u glos6ri, dokonanie zmiany pozycji konkurencyjnej przcdsigbiorstwa. Restrukluryzac-1a na rvaluyrn zgrorrrdzeniu. Tym razem zastosorva'rr przez,,hydroblrdoll,q" tamabyt obrona, polegai4ca prowadzona sarrodzielnie przez fundusze lub tez wspomagalta pr7.ez '' skupou'aniu wlasnych akcji ir.l,indowaniu r.v inwestora strategicznego (Szomburg i in., l99b). O tym, jak dalece siqgalo ijak ten spostib ich kursu, poparta (l()- nicsieniem na nielegalne zakusy pi.ackiego tria, posuwai4ce skuteczne bylo zaangazowiuie sig funduszy 'uv dzialania restrukturyzacyjne spolck sig wrqcz do prob1, silowego zablokowania obrad r.r,alnego portfelowych. (rviadczq nastqpuj4ce darre. zgronradzen ia pr)ezgrupq, czy tez racze.j boj6wkq, kilkunastu osilk6w sprawila, Po wniesieniu spolck do NFI ich zdolno(c do generowania zysku zdccydowanie zmalala. Przed przystqpieniem do programu ponad 609/o sp6lek wykazy- Le zamysl prze.h.ycenia kontroli rurcj gieldowq spolk4 spalil na panewce (.,prrls Biznesu" r :.os.zooiy. Katorvicka sptiika,,seba" sprzedal akcje walo zysk, po przystqpieniu mniej nt2 50Y". W gnrpie 7 tys. 49 przedsiqbiorstw,,ilydrob'dowy Srqsk", choi pozbycie sip niechcian.go akcjo'ariusza w postaci,,seby" nie badanych przez GUS na kouiec 1996 r. 66,7% wykazywalo dodatni wynik ne'tto. obylo siq dla szcf'6w,.ilydrobudor"y Stqri., bez dalszych reperkusji KPWiG W polowie 1997 r. przedsigbiorstw tych bylo 65,4'/o. Dla firm z programu NFI zlo yla w prokurattrize za'iadonierric o popetnieniu przestqpstr",a. chodzi udzialy tewynosilyodporviednio 48,6i64,1o/o.Pozalanranir.rw l996r.nastqpila o skupowarie przez spotkg duzych p.- kiet6w akcji wlasnych bez zgody wprawdzie pewna poprawa sytuacji i, jak siq twierdzi, w 1998 r. procent firm Kpwic i bez oglaszunio,""rr"orl (,,plrrs Biznesu" ). z ujemnym wynikiern byl w obu grupach podobny. Spotki portfelowe majqjcdnak Jezeli tw6rcy programu o ponad NFI rzeczywiricie polowq gorszq rentownosi. W przemysle wskaznik rentownosci obrotu nie zdawali sobie sprarvy, zc wpfowadzaiqc fundusze na gieldg, brutto trzeba liczyc na koniec 1996 r. wyni6sl 3,60/o, a w polorvie l99u r. wyni6sl 4,4oh. podczas gdy siq z wszystkimi tego konsekli.encjami, a wiqc r6wniez stawania sip ich obiektem nomalnych w firmach z programu NFI odpor.viednio: 0,4 i 2,790. WskaZnik rentowno6ci wszak dla rynku obrotu tytulow wlasnoici operacji akumulowania tych obrotow netto tytulorv dla przedsiqbiorstwyniosl 1,6 oraz 2,2o/o, a dla sp6tek w celu zawlaclniqcia danym NFI, to z programu stanowi to kolcjny dow6d nieprzygotowania NFI odpowiednio - 1,5 i 1o. calego progranrlr. clla ktorego autororv najwazniejszabyla W sama por6wnaniu idea masorvej do 1993 r. spolki parterowe zanotorvaly w 2000 r. wzrost i szybkiej pr1rrn,,,,r,- zacji, natomiast przychod6w na przen, y:ilenie wszystkich konsekrvencji.yej realizacji juz z caloksztaltu dzialalnoici o 121,496, kosztow o 137,2o/u oraz straty nic starczylo finansowej energii, a byi moze takze wiedzy. netto o 4g2%. Dla por6wnania podmioty gospodarcze (zatrr-rdniajqce Nierozpoznanie implikacji'uvlasnosciprywatnej powyzej dotyczylor6wniez jej l0 osob) w tym okresie generorvaly rvzrost przychod6w o 338,2"/o zwi4z,ku t z eksponowanymi kosztow w propagandzie programu jego o 345,7%oraz restrukturyzacyjny-i wypracowaly w 2000 r. zysk netto w wysoko5ci 8 mld zaclariami. ustawa okresla cel glowny NFI jako 12l mln zl (wobec pomnazanie I mld 566 mln zl straty w 1993 r.). maj4tku funduszu popttc/. powrqkszanie W wartorlci akcji sprilek, w ktorych fundusze s4 akcjonariuszarli., spolkach parterorvych nastqpil gwaltowny spadek wyniku finansolvego orutto wedlug ustawowych z zapis6w 617 rnln zl w cel 1994 r. do 180 mln zl w 1995 r. oraz wyniku finansowego ten NFI maj4 osiqgac w drodze poprawy zrrrzqdzania spolkami, pozyskiwania netto dla nich nowych z mln technologii kredyt6w itp. zl do -278 mln zl. W 2000 r. koszty uzyskania przych od6u, Stawiajqc takie cele Przewy szyly przed funduszami, ustawa traktuje je jednak o 1,9o/o przychody z caloksztahu dzialalno5ci sp6lek pafierorvych, czysto deklaratywnie, nie okresla te2, w jakim wzrost nastqpil rozmiarze straty maj4 by( zreilizowane ani w jakirrr brutto do wysoko(ci 520 nrln 100 tys. zl oraz straty netto qo czasie, nie przewiduje 740 r6wnie2 zadnych mln 800 tys. zl. Z chwll4rozpoczecia realizacji programu NFI. sankcji za ich nicrvykonanie. Mozna b) d. w potowie wprawdzie argumentowai, ze ustawa o NFI przewiduje przecie2 wynagrojzenic 1995 r.,26,9oh ticzby sp6lek parterowych nic przynosilo zysku. W 1997 r.

9 sytuacja nieznacznie sig pogorszyla i I loh ww. sp6lek generowalo zysk, w 1993, zai ocenianym jako niekorzystny dla gospodarki narodowej -- zaledwie 5691, sp6lek, w kt6rych NFI posiadaly akcjeludzialy wiqkszosciowe, odnotowalo dodatn; wynik finansowy netto. Tendencja spadkowa utrzymywala siq w nastgpnych latac 1 W 2000 r. odsetek spolek parterowych ponosz4cych stratg netto wzr6sl do 53,3'1, Do dnia 3l grudnia 2000 r. - wedtug Ministerstwa Skarbu Paristwa - 75 spirlcl parterowych, Lj. 14,6oh wszystkich sp6lek uczestniczecych w programie N[:1 zostalo objgtych postgpowaniem upadlosciowym (63 sp6lki) lub likwidacyjnvrl ( 12 spolek) (NIK, 200 I ). Do polowy 2004 r, z wniesionych do NFI sp6tek 32 zli. krvidowano, a blisko 100 znajdowalo siq w stanie upadlo6ci (,,Polityka" 24101,\ Zestawienie przychod6w z caloksztaltu dzialalno6ci, kosztow ich uzyskanil oraz wynik finansowy netto sp6lek parterowych na tle u,ynikou, ekonomicznl.,ch przedsigbiorstw przedstawia ponizsza tabela (w mln zl). Lata I'rzedsigbiorstwa og6lenr Spirlki parterowc Przychody Koszty \Vynik netkr Prz-1'chody Koszty \!inik nctto I t75 2s3872 L 566 I I 53(-) t I l 306 t I I l3l 431 lj l2l Uu,agi: Dane rv zakrcsic gospodarki finansowej przcdsiqbiorstr.v obcjmule(z w114tkicr"n banko*. instytur:ji ubezpieczcniowych i szkol rvyzszych, a dla 2000 r. dodatkorvo z wyi4czcnicm rolnictur. lowicctrva, le(nictrva, rybolciwsf;r,a irybacrwa) podrnioty gospodarcze prowadza.ce ksiqgi rachunkorrt i zatnrdniajecc porvy2ej l0 os6b. Dane dla spi)lek parterow,ych osiqgalne rv 1993 r. dla -199 spolck. rv 1995 r. dla 495 sp6lck i lv 2000 r. dla T,rodlo: Roc:nik Sta,l stt'c:ny t996,gus Warszau'a 199(' r.. Pn'u'aly:acjtr przetl.riqbior.stw, poftshtov,1th w' 2000 r., GUS $'arszitwit 2000 r., l4/t'niki.t'inurt.toti' Ttotlntiotitl gosptxlart:z.1.ch I-XII 2000 r:, GUS Warszau,a 2001 r. Zbadanprzcprowadzonych w okrcsic '/ rvynika, ze naklady inwcsty'- cyjne przekraczaly poziom anlortyzac-ii rv przedsiebiorstrvach sprywatyzowanr ch niemal rvszystkimi Sciezkami. Niechlubny wyj4tek stanowiiy pod tyrn r'vzglqclcrtr wlasnie przedsiqbiorstwa nalc24cc do NFI, w jakich inrvestor,van o znacz,nic poniz.'.i amortyzacji (Baltowski, 2002). Trudrro przes4dzic, czy ze zlej rviary czy z niedostatk6u' r,viedzy z zakrcsll organizacji izarzqdzania wynika zapoznanic strukturalncj przeslanki nicskutccznosci zarzqdc6w NFI j ako,,lekarzy przeds iebi orstw", tkwi 4cej w sarnej kon st rulie i i stosunk6w rniedzy firmami zarzqdzaj4cymi, finduszami a sp6lkarni. Te pierusze bowiem, jako instrument oddzialywania na sp6lki, majqz zalo2cnia jcdrrrrc uchwaly walnego zgromadzenia, ktore nieszczeg6lnie, jesli w ogole, nadajq siq do przeprowadzania restrukturyzacji sp6lek. Restrukturyzacja nalczy bowicttt raczej do bie24cego zarzqdzania ijako taka wchodzi w zakres odpowiedzialnosct zarzqdu, a nie walnego zgromadzcnia sp6lki. Formalnoprawnie zatcm NFI ntoglt jedynie okreslii sarnq intencjq restrukturyzacji sp6lek i jej w najlepszyn ratit najog6lnicjsze liniq, a firmy zarzqdzajqce mogq najwy2ej doradzac sp6lkottt takie lub iunc rozr,r,iqzania, kt6re si1 jednak przyjrnowane na odpowiedzialnosd tu-".l, lecz sp6lki i jel zatzqdu. Latwo bylo przewidziec, i.e w praktyce fir.1..1,tfi,,ut jak wiqkszo(c tcgo typu instytucji na Swiecie, bqd4 mialy tendencjq jo traktowania jako gl6wnej - nie owej naprar.vczej, lecz pasywnej dzialalno-!ci, polegaj4cej na spekr,rlacji pakietami akcji, czyli sprzedawaniu akcji sp6lck o niepewnych czy kiepskich perspcktywach i dokupywaniu akcji sprilek lepszych, co stanowi znacznte szybsz4 i pewniejsz4 droge powiqkszania wartosci majqtku funduszu niz rozlo2one na wiele lat, mozolne resttukturyzowanic kiepskich sp6lek. Potwicrdzajq to dane empiryczuc. W polowie 199U r. iredni udzial pozosiatych, tj. innych niz wniesione przez Skarb Paristwa papier6lv rvartoscior.vych oraz Srodkow pieniqznych w aktywach funduszy, rvynosil Srednio okolo [J%,. W niekt6rych NFI wskaznik ten byl jednak znacznie wylszy, siqgajrlc np. w NFI,,Progress" 18,39oh, NFI,,Fortuna" - 23,91% czy w Zachodnim NFI - 24,76o/u. Z 512 sp6lek, ktorych akcje wniesione zostaly przez Skarb Paristwa do NFI, do korica 1999 r. fundusze te sprzedaly akcje 187 sp6lek, tj. 36,50/0, a wedlug danych pochodz4cych z dzier.'riqciu funduszy (ti. I NFI SA, NFI,,Jupiter" SA, NFI,,Progress" SA, NFI,,Victoria" Sn, NFI,,Octava" SA, NFI..Foksal" SA, NFI.,Fortuna" SA, Zachodni Fundusz Inwestycyjny NFI SA i NFI,,llctman" SA) - w pierwszyrn p6lroczu 2000 r. dokonano transakcji dotycz4cych kolejnych lg sp6lck parterowych. W porownaniu z dynaniik4 prywatyzacji posredniej, przeprowadzonej przez ministra Skarbu Palistrva rv latach (sprzedar-ro akcje 8B spolek), stanorvilo to istotne przyspieszenie procesu zbycia akcji spolek powstalych w wyniku komercjalizacji przedsigbiorstw paristwowych. Mniejsz4 efektywno5i uzyskal Skarb Paristwa r6wniez przy zbywaniu akcji sp6lek parterowych,2g stycznia 2001 r. Skarb Paristwa postadal pakiety akcji w 414 sptitkach parterorvych, t;. w B0,B% sp6lek wniesionych do NFI, podczas gdy lundusze dysponowaly pakietarni u'ipkszosciowymi tylko 63,5yo sp6lek parterowych, ito juz w 1999 r. (NIK,2001). W okresie z og6lu 512 sp6lek porlfelowych f undusze sprzedaly akcje 494, czyli 96,5% sp6- lek (,,Puls Biznesu" ). WlaSnie fundusze pozbywajqcc sip paristwowcgo wiana zanotowaly - wbrc'rv deklarowanym ceiom tw6rc6w programu - w citlgu roku dzialalno(ci, tj. od czerwca 1996 r. do czerwca 1997 r., najwigkszy przyrost aktyw6w na akcjq; od- Powiednio: l0,l1o/o; I 6,6 I ; I B,62oh; rirednia dla wszystkich NFI wyniosla w tym okresie zaledwie l,82yo, co samo w sobie wystawia niezbyt pochlebne, oglqdnie rn6wiec, Swiadectwo kwalifikacj o m ich zarzqdc6w. Do polowy I 998 r. a2 11 z 15 funduszy zanotowalo straty (,,Wprost" 45198), w calym zas 1998 r. tylko piq6 funduszy osi4gnqlo zyski (,,Rzeczpospolita" I 999). Po pierwszym kwarlale 1999 r. sytuacja stala siq jeszcz,e gorsza, bo opr6cz zysk6w obni2yty siq takze aktywa netto funduszy, czyli wartosc posiadanego Przez nie maj4tku. Rok wczeiniej na plusie bylo 14 funduszy. W 1998 r. efekty dzialania NFI pogorszyly siq, choi lundusze sprzedaly wielc spolek z portf'eli.

10 Po pierwszym kwartale 1999 r. straty netto funduszy liczone od poczqtku ic5 dzialalno5ci wyniosty l4cznie 837 mln 600 tys. zl, zysk zas w tym czasie rvykazll tylko NFI.,Progress". Wniesienie ostatniej transzy spolek parterowych (13 czerwca 1996 r.) c[r zarejestrowanych w marcu 1995 r. NFI oznaczalo zarnkrrigcie procesu tworzenil furrduszy. Na koniec 1996 r. - pier-wszego roku dzialalnosci NFI - akryw'a og6lcrrr wszystkich funduszy wedlug ich warlorici bilansowej wyniosly 5 mld 930 mlu 21, W ciqgr"r polrtiejszych lat rvartosc aktyu'6w zrnniejszala sig, wynosz4c odpou,icdnio: 5 mld 980 rnln zl w 1998 r.,3 mld 540 mln ziw 1999 r. i3 mld 310 mln zl na koniec pierwszego p6lrocza 2000 r. Oznacza to spadek aktyw6lv wszystkictl funduszy w stosunku clo korica 1996 r. az o 44,2%o. W wll,. okresie zaden z liirrduszy nie zu,iekszyl warlosci swoich aktyrvorv. Najwigksz4 warto(i aktywriu 1a dzien 30 czelwca 2000 r. notowaly: NFI,,Jupiter" (509 rnln 700 tys. zl), VIII NIil,,Octava" (336 rnln 100 tys. zl) i IX NFI irn. E. Ku'iatkou,skiego (334 mln 200 tr s zl). Najrnnicjsz4natomiast wartos6 aktyw6w'wykazaly: VII NFI irn. K. Wiclkicqo (120 mln 900 tys. zl), VNFI..Victoria" (148 rnln 600 tys. zl) ixii NFI,,Piasr" (l5l rnln 60[) tys. z]). Nalezl, zaznztczyc, ze istotuy u,plyrv na u,ielko(c aktynou i wyniki funduszy mialy operacje ksiggor",e zwiqzane z tworzenieln rczer\\' n,l stalq utratq warto5ci akcji sp6lek pafterowych oraz odpisy aktualizujqce. Odpisv akttralizuj4ce (traktor"'ane w' rachunku r,r'ynik6rv jako straty zrealizor'",anc) lrttz rezerwy Iako straty niezrealizowane) pomniejszyly rv okresie czcr\\- ca 2000 r. wartosi bilansorv4 udzial6w w portfelu inwestycyjnyrn i wyniki finansorve funduszy o 3 mld 374 mln 900 tys. zl Pierwszych tego typu operacji lirirdusze dokonaly w 1996 r. na podstawie rozporz4dzenia Rady Ministrriw z clnia 22 grudnia 1995 r. rv sprawie szczeg6lowych u,arur-rk6rv, kt6rym powinua oclpowiadac racirunkowodi NFI. Zasadniczego przeszacorvania u'yceny sp6iek prrr terorvych, w wyniku kt6rego ich lqczna wartosc obnizyla siq o I mld 942 nrlrt 500 tys. zl, dokonano w 1999 r. Aktyr.i'a netto rvszystkich fundr,rszy (aktyrva nrzetl minus zoborviilzania irezerwy razem) rvyniosly na koniec 1996 r. -5 rrrl.l 670 mln zl, a w polowie 2000 r. 3 mld 120 mln zl, co oznacza spadek ich rviu-tosci o 44,9o/u. Rciwniez rv przypadku aktyw6w netto zaden z funclr"rszy nic zri igkszyl ich warlosci w ww. okresie. Do korica 2000 r. nie zostal zatem zrealizowany ustawowy cel, dla klorcgtr powolano NFI, tj. pomnozenie ich maj4tku, w szczeg6lnosci poprzez pou'iqkszt'rrir wartosci akcji spolek partcrorvych (art. 4 ust. I Ustawy o NFI). Aktywa NFI od 1996 r. do 30 czerwca 2000 r. ulegly zmniejszeniu z 5 urlit 92'7 nln 500 tys. zi do 3 mld 3 I I mln 700 tys. zl, t;. o 4l o/o. Zaden z funduszv nrc zwiqkszyl w tym okresie rvartosci swoich aktyw6w. Od 1996 r. do 2000 r. aktywa NFI spadty z 5 mld 900 mln do 3 mld 400 mltt zt' Pigcin ftrnduszy NIK nie byla przy tym w stanie skontrolorva6, bo kontrolerorr'..' nie rvpuszczono! (,,Nie" 4/05). Lqczny wynik finansowy netto funduszy od 1991 r. (wyl4cznie w tym lylko roku notowano zysk w wysokosci 199 rrln zl) pogarszal sig. W kolejnych lataclt fundusze wykazaly straty w wysokosci 624 mln 400 tys. zl w 1998 r', 2 mld 70 mltt r^o fvs. zl w 1999 t'. oraz48 mln 100 tys. z-l na dzieh 30 czerwca 2000 r' Glirwny- Tr"ni"o"w"anri wystqpienia strat byty korekta wartosci ksiqgorvej akcji spolek irurt.ro*v.n oraz ujemna wartoid przychod6rv z inwestycji (NIK,2001)' v"'porio^ zyskow ltrb strat zale y oczywiscie od relacji miqdzy przychodamr ok sztami.na poziom kosztorv operacyjnych firnduszy rvplyw ntaly zzri przcdc irryrtt i,'r,"vynagroclzenia ryczaltowe wyplacone firlnom zarzqdzalqcym oraz 'i,*oy finansowe. Poziom tych koszt6w w latach byl zr6znicowany ii tggs r. rvynosit on 5 I mln I 00 tys. zl, w 1997 r.261 mln 100 rys. zl, a rv I 999 r' Z'il4 mln 300 tys. zi (vide zal4cz,nrk ttt 4). L4czne koszty operacyjne poniesiottc lrzez fundusze do korica pienvszego polrocza 2000 r' rvyniosly I rnld 74 ml1 zl' lniyr torrty wynagrodzenia finn zarz4dzaiqcych -513 urln 300 tys. zl, stanowiqc '4,1,8o/o calosci rych koszt6r.v. NajnrZszc koszty operacyjne poniosl w tyrl okrcsic wrpominunyiuznfl im. Il. Krviatkowskiego (44 mln 900 tys. zl), ktciry jako jedyn-v nii tu*urt 12 lipca I 995 r. Lrr.l'rowy o z.arz4dzanie i najdluzej, tj. przez cztery lata. nie korzystal z uslug firmy z.arz4cjzalqcej. Najwyzsze koszty poni6sl tlatomiast XV NFI,,H"tr)]on" ( I 32 m1n 500 tys. zl). Na znaczny poziom koszt6rv operacyjnych w tym funclu szu zlo2ylo sig zaro,,vncl wysokie wynagrodzenia '"vyplacatte firtntlm,ar;qdru14"ym(creditanstalt SCG Fr.rnd Management SA), jak r6wniez odsetkr od zaci4gnierych kre dytow (NFI,.Hetman" byt jednym z rrajbardziej zadluzonyclt NFI). Najwazniejszym miernikiem dzialania spolek jest osi4garry prz'ez' nie rvynik finansowy netro. w przypadku NFI miemik ten nie byl korzystny. w latach czerwca 2000 r. dzialalno(c NFI zamknqla siq strat4 w wysokosci 3 mlcl 352 mln 400 tys. zl.poza 1997 r.. w kt6rym lundusze wygenerowaty l4cznie zysk w wysoko6ci 199 mln zl, pozostale lata koriczyty strat4. Najwyzsz4stratQ NFI odlotowaly w 1999 r., u,yrriosla borviem ona 2 mld 70 nrln 400 tys. zl. w ratlach poszczegolnych NFI najwyzszq l4cznqstrarq netto w latach I Q!-5-polowa 2000 r. odnoto$'al X NFI,,Fokial;'(345 mln 500 tys. zl), najnizsz4 natomiast IX NFI in.r. E. Kr'r,'ratkowskiego (83 m6 100 tys. zl). Zaclen z firn6uszy 'ie osi4gnql \v w\!. okresie l4cznego dodatniego wyniku finanso'uvego netto. Zasadnrczy wplyw na wyttik finansowy netto, a rv konsckr.vencji na wrelkoic majqtku NFI. mialy wynagrodzenia za zarz4dzztnie. Z tytulu realizacji r-rmow o z.arz'qdzirttie malzitkiem NFI ich zarzqdy wyplacily firmom z,arz4)zajqcym rv okresie od 1995 r' do 30 czerwca 2000 r. wynagrodzenia w l4cznej kwocie 5l 3 rrln 286 tys. zl, co stanowilo I 5,59,i, wartosci zarzqdzatego maj4tku (aktywow) i34,8% u'aftosci rynko$'ej iirndr'rszy na koniec tego okresu (NIK, 2001). W ci4gu clziervigcioletnie-eo okresu dzialalnoici furrclusze odnotowirly ponacl dwukrotny spadek rvartogci altyw6rv. Jedynie w 199T r. osiqgnqly l4czrlic dodatni lvynik netto, ktory wyni6sl 199 rnln zlr. Pozostale lata sektornfi zamykal stratil netto. LAczna wartosc tej stlaty w latach rvyniosta 3 mld 615 trln 400 tys. zl. Tlumaczy to jednoznacznie rvskazuj4cy na glownych beneficjentow programu fakt, i2 osiilgane ze sprzeda y spolek przychody funduszy nie pokrywaly koszt6w ich funkcjonolvania, rvsr6d ktorych donrinuj4c.l czg{c stanorvily urynagrodzenia dla lirm zarz;ydz.ajqcych, wynosz4ce od 62 do 65oh kosztow opcracyjrrych

11 (,,Puls Bizne su" ). Innymi slowy, place w NFI siqgaly rzgdu I mln clgl, miesiqcznie (,,Puls Biznesu" ). Mimo ze jcdn4 z glownych zalet programu NFI i zarazem pobudek jcgq wprowadzenia miala stanowic elirninacja czasochlonnej i kosztownej wycsny majqtku sp6lek, program NFI nie spowodowal obnizenia kosztow, ponosz()- nych przez Skarb Paristwa przy prywatyzacji przedsiqbiorstw pafistwowyclt i;- nymi metodami. Wedtug stariu na koniec 2000 r. Sredni koszt, poniesiorty pt'zrz Skarb Paristwa na prywatyzacjq jednej sp6lki paflerowej, wyniosl 492 tys.200 tl. tj byl o l4o/o wy2szy niz Sredni koszt prywatyzacji kapitalowej jednej sptilki w latach (nieobjqtej programem NFI), szacowany na 437 tys. 700 zl N alezy pr zy ty m zauw aly c, 2e p owy Zsz,e dane s4 zani 2one, gdy 2 nie uwz gl qdn i al q koszt6w, jakie poniesie jeszcze Skarb Paristwa w zwi4zku z wyplatami firrnorn zarz4dzajqcym wynagrodzef za wyniki finanso'uve. Do kofica 2000 r. Skarb Paristwa wydatkowal na realizacjq programu NFI 252 mln zl, Wydatki (koszty) zostaly sfinansowanc ze 6rodk6w pochodz4cych z'. - budzetu (58 mln 800 tys. zli. Funduszu Pryr.vatyzacyjnego ( 141 mln 600 tys. zl), poirycz-ekbanku Swiatr)\\'e - go (38 mln 800 tys. zl), sprzeda?y akc.f i NFI wydatkowane na wyplaty wynagfr)- dzeri firmom zarzqdzaj4cym ( l2 mln 800 tys. zl). Wptywy Skarbu Pafistwa uzyskanc do korica 2000 r. z programu NFI wyniosly lqcznie I mld 40 mln 100 tys. zl, z tego: - 61 mln 700 tys. zl pocho dztlo z-e sprzedaly akcji spolek pafterorvych, nrln 400 tys. zl stanou,ilo Srodki Funduszu Prywatyzacyjnego przekazane do budze tlr. I mln uzyskano od funduszy jako prowizjq z tytufu udzielonych przez Skarb Paristrva gwarancji splaty kredyt6w Europejskiego Banku Odbudowy i Rozn'o.ju. Stosunek rvydatkow poniesionychprzez. Skarb Pafistwa na program NFI do osi4grtte'- tych z tytulu jego realizacjiwplyworv wyni6sl24,2o/n,podczas gdy stosunekosztow do przychodow (dochodow) z.prywatyzacji realizorvanychprz.ez Ministersluo Skarbu Paristwa rvyni6sl 2,3oA w 1996 r. i obnizyl sip do zaledwic 0,5% lv 1999 t Ministrowie przeksztalceh wlasno(cio11,ych i Skarbu Paristwa, poctpislrlec z tlntrrrrri z-arzqdzaj'4cymi umowy o rvynagrodz,enie za wyniki finansowe -- wbrew poslltnowieniom arl.24 ust. 3 pkt 2 i ust. -5 Ustawy o NFI - nie uzalcznill tyclt titnagrodzeri od wynik6r.v uzyskirvanych przez fundusze. W dniu 12 lipca 1995 t minister Skarbu Pafistwa zawarl z XIV NFI (z lrryj4tkiem nieposiadajtlcego firnr1 zarz4dz,ajqcej lx NFI im. E. Kw,iatkowskiego) i ich fimiami zarz4dzajqcymi rttloti 1' o wynagrodzenie zawyniki finansowe. Umolvy te przewidyrvaly wynagrodze Irit' w maksymalnej wysokosci, jak4dopuszczalaustawa o NFI, tj. 1% lvarlo(ci ake.1t funduszu zakaldy rok Swiadczenia usfug przezfirmqzarzqdzajqcq. Postanorvicntlr wszystkich um6w pomijaly warunek uzalcznienia wysokosci wynagrodzcri trd wynikow finansowych funduszy, mimo iz byty to wynagrodzenia dodatkowe, firntr' zarzqdz,ajqce bowiem otrzymywaly przede wszystkim ryczaltowe wynagrodzc'rrrj za zarzqdzanie maj4tkiem funduszy, kt6re w kazdym kolejnym roku stanorvtl)' coraz wiqkszy procent rvafiosci maj4tku funduszy. Dyrektor departamentu N[il w Ministcrstwic Skarbu Pafistwa, pelni4cy tq funkcjq w okresie zawierania 'wr\'. wyja:init taki ksztah umow tym, ze (...) podstawov,eprzeslunkqprogranu NFI bylo powiqzunie wynagrodzenia z osiqganymi przez Fundusze wynikami rrn6w. To komisja selekcyjnct uslalala.szczeg(tlou,e fulonsowfmi. warunki przelqrglt na 'frrrny zortrtdraicpe. (Jstawrtwo okrellone I,5'% rocznie.iesl i tak znuc'znic ntnie.i, "nii placi siq tego typtt firmont v, podobnych instyttrcjach za podobne uslugi. rff listopadzi e 1999 r. minister Skarbu Paristwa zawarl z I I f unduszami (oprocz VI NFI,,Magna Polonia", VIII NFI,,Octava", XII NFI,,Piast" i XV NFI,,Hetman") nowe umowy o wynagrodzenie za wyniki finansowe. Wynagrodzenie to ustalono s yysokosci 2oA wartoici akcji funduszu za ka2dy rok Swiadczenia us{ug, tj. na rnaksymalnym dopuszczalnyrn przez Ustawp o NFI poziomie. Wyplatg wynagrodzefi uwarunkowano w tych umowach od splaty (przez fundusze) kredytow gwarantowanych przez Skarb Paristwa oraz od zlolenia Skarbowi Pahstwa of-ert nabyciaprzez inwestor<iw akcji sp6lek pafterowych, na takich samych warunkach jak funduszom, nadal jednak nie powi4zano prawa do wynagrodzenia z sytuacjq ekonomiczno-finansowq funduszy. Wedlug wyja- $nieri bylego ministra Skarbu Paristwa, Emila W4sacza, umowy z 1999 r. byly zawierane w oparciu o filozofiq zawartew Ustawie o NFI, wedlug ktorej (...) wynikifnansowe Fundttszy bqdqsiq przekladac na wyniki na gieldzie (...) i nie bylo innych miarodajnych wskaznik6w oceny wynik6w funduszy. Natomiast podstawowymi przeslankami dla ustalenia w umowach poziomu wynagrodzenia na maksymalnym pulapie, bylo wedlug wyja6nieh ministra to, ze (...) Skctrb Pafistwa zagwarctntowul w tych umowach pewnolc zbycia 25'% pakietow akc.ii sp(tlek parterowych po cenie pakietu strategicznego, podczas gdy rzeczywi.sla warlolc rynkowa tego pakietu byla bliska zeru. Oznacza lo zorazem obnizenie vvarloici transakcji dla Ir,lFI, a poniewa2 w wiqkszolci przypaclk)wfirnty zarzcldza.jclce bt,l1' akcjonariuszami NFI oznacza lo zmniejszenie warloici lransakcji dla samej firm.vzarzqdzajqcej orazto, ze firma zarzqdzajqca w r.vyniku umowy stracila okolo 50% wynagrodzenia ryczaltowego i mozna mowic o pewnej formie rekompensaty za tamtq strat. NIK nie zgodzrla sig z powyzsz4 argumentacj4 wskazuj4c. 2e wynagrodzenia nie uzaleznionod notowafi gieldowych funduszy, ze istnieje wiele miarodajnych wskaznikow oceny wynikow finansowych funduszy, np. ROI (zwrot z aktyw6w ogolem), ROE (rentowno6i kapital6w wlasnych), EPS (zysk netlo na akcjg) itd., wartos6 rynkowa (cena sprzed a y) zbytychprzez Skarb Paristwa pakiet6w 89 sp6lek parterowych wahala siq od 2l tys. 878 zl (Przedsiqbiorstwo Flandtowo-Uslugowe,,Arpis" SA) do 79 mln 40 tys. 400 zl (Materialy Izolacyjne 'Izolacja" SA). Srednia cena sprzeda2y pakietu akcji spotki parterowej wyniosla 7.rnln 546 tys. zl i w spos6b znaczqcy odbiegala od wartorici okreslonej przez.minrstra - firmy z,arzqdzaj4ce nie byty akcjonariuszami NFI (to akcjonariusze NFI byli wlascicielami firm zarz4dzaj4cych) i w zwi4zku z tym nie mozna m6wi6 o,,zmniejszeniu wartosci transakcji dla samej firmy zarz4dzalqcej" Warlo(c wynagrodzeri zazarz,4dzanie wyplacona firmom zarz4dzaj4cym wyniosla w l99b r. 104 mln 900 tys. zl, w 1999 r. l0l mln 300 tys. zl oraz 53 mln 600 tys. zl

12 tl ll w pierwszym polroczu 2000 r., a wigc wysoko(c wynagrodzenia za z,arzqdzants pozostawata na niezmienionym poziomie. Izba nie przyjgla r6'uvniez str.vierdzenilr ministra, iz (.. ) norre umoxl mu s ialy hyt kom prom is ern n iqdz.t, po.szczegi l nt'r t1 1 slronctmi, gtlvz v, przec'itvnynt x,ypadku nie zostttlvby zav:arte (...) orazwyja(nicri dyrektor Departamentu Funduszy Kapitalowych Ministerstwa Skarbu Pafistwn. 7g (...); uv,trgi nu.skomplik(^1:any charakter :agatlnienia oraz./itkt, i2 Skarb Pafi.sttt 11 n i e m i a l.form a l n op r av,n y'c lt moi l iw o! c i n arn t c' e n ia swy c h rozw i tlz afi filn cl u s : o 1 r i.firmctm zarzcldzajqcym ic'h majqlkiem (wynikalo to z mnie.jszoic'iowego uclziultt Skarbtr Pafislwa w kctpitale akcyjnym NFI), nie podjqto clolszyt'h, barclziej skortkrelyzotuurt.ych rozmow na lemat ttslalenia v'skulnik6w/za.secl tr;ale2niajcy'.v< lt wyplalq w.t'rtagrodzenie zu v:))niki fnans'owe. Powiqzanie borviern prarva firrrtr zarzqdzaj4cej do uzyskania wynagrodzenia za wyniki finansowe ijego wysokosci z okreslonymi osiqgniqtymi dodatnirni wynikami finansowymi funduszy bi,lo. zdaniem l'zby,mo2liwe przynajmniej w przypadku 1l funduszy. Trojstronnc uurowy o wynagrodzenie za wyniki finansowe za\\,arte w 1995 r. pomigdzy: Skarbe1r Pafistwa, II NFI, IV NFI,,Progress", V NFI,,Victoria", VII NFI irn. K. Wielkiego. X NFI..Foksal", XI NFI. XII NFI,,Piast", XIII NFI,,Foffuna" i XIV Zachodni N IrJ a firmarni zarz4dzajqcymi rnaj4tkiem ww. flnduszy sta{y sig niewaznc z u\\rg na ich wypowiedzenie firnrom zarzqdzaj4cyfir przez rady nadzorcze funduszr w latach nastqpnych. W tych przypadkach oraz w przypadku IX NFI iur E. Kr.viatkorvskiego (umowa o zarz4dzanie zayvarta zostala dopiero rv 1999 r ) i NFI,,Jupiter"(powstal w pierwszyrn kwarlale 2000 r.) minister Skarbu Paristwa dysponowal pelnq swobod4 w zarvierani umow i,,ntiai formainopraunc. mozliwosci narzucenia srvych rozwiqzah lunduszom i firmom zarz4dzaj4cyn tch maj4tkiem ". Nie byto natomiastakiej swobody w przypadku czterech fundr,rszr' (I NFI, VI NFI,,Magna Polonia", VIII NFI,,Octava" i XV NFI,,Hetman"), gclzic umowy o wynagrodzenraza r.lyniki finansowe bvly renegocjowane, a ich nowe ri u- runki wymagaty akceptacji finn z,arzedzajqcych. Mozliwo66 otrzymania przez fir-nry' zarzqdzajqce kwot uzyskanych ze sprzedaly do l 5 % akcj i NFI (wr az z nalczl\ rl dywidendami), przy jednoczednie bardzo wysokim rvynagrodzeniu ryczaltou vrtt czyntla kontrakty na zarz4dzanie NFI bardzo atrakcyjnymi. W kontekicic je dnak osi4ganych przez fundusze ujemnych wynikow finansowych i nierealizowartilt przeznie ustawowego celu, t1. pomnazania maj4tku funduszy, wyplacanie lvyurgrodzenia (iprzeznaczenie na nie kolejnych akcji funduszy) firmom zarz4dzajecx'rtt w dotychczasowej wysokoscinik ocenila jako dzialanie niecelorve. W okresit'otl 12lipca I995 r. do 27 kwietnia 1998 r. maj4tkiem X NFI,,Foksal" zarzqdzalafirnt,r,,fidea Management" Sp. z o.o. z rocznym wynagrodzeniern ryczaltovn'r'nt w wysokosci stanowiqcej rownowarto5c w zlotych polskich I mln 480 tys. dol. ()i1 25 marca 1999 r. do l4 wrze6nia 2000 r. f'unduszem zarzqdzalafirma,.everest Citirttal Polska" Sp. z o.o. zrocznyrnrvynagrodzeniem w wysoko5ci I mln 600 tys. curo, W 1995r. stratanettofunduszuwyniosla2smh 135 tys. zl,w 1996r:-31 mln77l rys. zl. w 1998 r.- 74 min 750 tys. z,l, w 1999 r rnln 509 tys. zl i w pierr,vszvttr n6hoczul000 r. -- I mln 214 tys. zl. Tylko 1997 r. fundusz zarnkr4l zyskiem netto ',y yvysokosct 6 mln 455 tys. zl. Niesfinansowalta strata z lat ubiegiych funduszu sa30 czenvca 2000 r. wynosila 333 mln 560 tys. zl, co stanowiio'10,2 % kapitalu,upuro*.go rtrzbyta lll razy wiqksza od kapitalu akcyjnego. Warto6c porll'ela inwesfycyjnego obnizyla sip o 59,1 o. z kwoty 394 mln 631 tys. zl na dzicri 3l grudnia 1995 r. do kwoty 161 mln 506 tys. zl na 30 czer\vca 2000 r. WartoSc akryw6w netto na jedn4 akcjq funduszu zmniejszyla siq w tym okresie z 11,23 z'l do 5,56 zl (tj. o 50,5'%), natomiast aktywa og6lem z 5 mld 927 mln 500 tys. zl do 3 mld 3l I mln 700 tys. zi (tj. <t 44,1o/o). Mimo jednak zlych wynikow ekonomicznych funduszu firmie zarzqdz,a-i4cej zgodnie z tllllowq nalczy sip wynagrodzenie zawyniki finansowepochodz4ce zesprzedazy oznaczonycl)przez.lttinistra Skarbtr pafistwakcji tunduszu, rv liczbie 147 tys.56 akcji za 1995 r.,310 tys. 262 akcji za1996 r.,303 tys. 961 akcjtz.a1997 r. i 123 tys.250 akcji za okres I stycznia-28 maja 1998 r. tj. do dnia wygasniecia umowy o zarz'4dzanie rnaj4tkiem lundusztt, w zwi4zku z jej wypowiedzeliem przez radq o1ldzorczq fundusztt. Wyplata ww. wynagrodzenia nie zostala dotychczas zrealizorvaua w zwi4zku 7. niez+o onrem przez finnq zarzqdzal4cil zqdanra zbycia oznaczonych akcji (NlK, 2001). Dodatkowe w4tpliwosci rodzq siq po dokladniej szymprzyjrzeniu siq tlu transakcji zawieranych przez NFI. I{iszpariska fimra z bran2y miqsnej,,campofrio" podpisala z NFI,,Hetrnan" przedwstqpn4umowq na sprzedaz nalez4cych jeszcze do NFI 30,8% akcji Zaklad6w M iqs nych,,o str6da-morliny" oraz wantukowq umow na sprzedaz 33% akcji Zaklad6u' Miqsnych,,OstrolEka" (.44'% akcii,.ostroleki" posiadaly,.morliny", po transakcji rv rqkach,,campofrio" t.nialo sip wiec z.nalelc 77%akcji). Firrna z.avqdzajqca NFI oglosila, ze wybrala najkorzystniejsz4ofertq. kt6ra przynicsie maksymalny zysk. Pytanie tylko komu. Inni inrvestorzy,kt6rzy brali udzial w negocjacjach, darvali znaczniewiqccj nii.lb zl za akcjq, jakic zaof'erolvala hiszpariska finria..canlpoliio". W szczeg6lno6ci..farm-food", ktory propono\\'al 24 zi z.a akcjg...morliny" sr1 uznawanc za najlepszy zaklad branzy, jaki pozostal do sprzcclazy, Pytanie, dlaczego zostal sprzedany (umolva zostala sfinalizorvana lv kofcu grudnia 1998 r.) -,,Campo1'rio" kuptl od NFI,,Hetman" 1 mln 790 tys. akcji,,morlin" (30,9% wszystkich) (,.Gazeta Wyborcza" ). Tak tanio - taka ocena nerzuca si tym silniej, 2e nie byl to przecie2zrujnowany zaktadzik, ktory na grvah potrzebuje inwestycji, na kt6re nie stai polskiego kapitatu, rvigc trzcba szukac chqtnych za granicq. Prezes funduszu przyznal,2e (.. ) [ry'l1,.iednqz lepszl'c'lt.spolek.firndusztr. Nale2aly te: tlo czolowki.finn za.jmujqcyc'h siq przelv'(tr:ilwent rniqso, a nawet, zc byly jec)nqz lokctmotvw,,hetntana"(,,nowe Zycie Gospodarcze" 3I99). Akcje,,Ostrolqki" sprzcdano zaglo/o ich wartosci ksiqgowcj, natomiast,,morliny" za 87"/u icl"twartosci. Transakcja, wydawaloby sig wbrew logice, gdy lepsze sprzedaje siq taniej niz gorsze. Zzrstanawiajq w' tcj transakcji zar6\\'tlo rclacje cenowe, jak i sam fakt d4zenia do niej;,,hetman" oglaszal niedarvno swojq chqc udzialu w konsolidacji branzy rniesnej i zgodnie z tyrn sze$6 miesiqcy wczesniej

13 kupil,,ostrolqkq", i planowal utworzenie holdingu, ktorego rdzeniem bytyby oba zaklady. Byi moze klucz do zagadki tkwi w wojazu prezesa Chabowskicgrr z,,morlin" i wiceprezesa rady nadzorczej, z kt6rym zlozyl wizytq, i to podczl5 negocjacji, u przyszlego hiszpariskiego wla6ciciela. W materialach prasowych rozdanych dziennikarzom na konferencji prasowej z okazji przedwstppnej urro_ wy sprzedazy,,morlin" i,,ostrolgki" napisano, 2e odwlqczenia,,morlin" do NFI,,Hetman" fundusz natychmiast przyst4pil do restrukturyzacjt sp6lki, a zart;ld,,morlin" realizowal jq z sukcesem. Nasuwa sip zatem pytanie: Skoro zarzqd bl,1 taki dobry, to dlaczego w maju odwolano prezesa Miroslawa Szulca, a nastqpnig odszedl wiceprezes Robert Zulewski? Zapewne obaj protestowaliby przeciwko takiej sprzeda2y. Oczyszczono wipc przedpole. Na marginesie zabieg6w wok(r},,morlin" byty minister finans6w Marek Belka stusznie zwr6cil uwagq, ze (.. ) IVFI powslal z pieniqdzy podatnika i dlatego nie moie nikogo dziwit, 2e podo/nik chce miec pewnolc, i2 majqtek zo,stal sprzedanv z zachowaniem wszelkich obov itlzuiclcych procedur. Wynika z tego praktyczny wniosek, oby Minislerstwo Skat.htr nadzorowalo organizowane przetargi na sprzeda2 majqlku ltrzekazanego do lif'l (,,Gazeta Wyborcza" ). Tego, iz z tej przestrogi nie wyci4gnigto zadnych wnioskow, dowodzi kolejny przypadek transakcji zudzialem tegoz,,hetmana", kt6rej wiele szczeg6lor.v przypomina te omowionq powyzej. W 1999 r. NFI,,Hetman", wowczas wigkszo6ciowy wlasciciel sp6iki,,wagon" SA, zacz$ naciskai na zarzqd przedsiqbiorstwa, by przyspieszyi jego restrukfitryzacjp. Rozpoczgto rozmowy, kt6re mialy wylonic ewentualnego inwest()ra. Wszystko wskazywalo na to, 2e zostanie nim Polskie Konsorcjum Kolejori'c Prezesi r6znych spolek spotykali siq w kraju i za granic4. Wszyscy badali grunt. kto kogo za ile m6glby kupic. Akcje,,Wagonu", zdaniem zbywajqcego je prczcsr NFI,,Hetman", mialyby kosztowac 24 zl. Bylato cena zaporowa. Po negocjacjach zbito jqdo 23 zl, ale na horyzoncie pojawila sig grupa firm ze Slowacji Szwajcarii. Od tej pory sprawy potoczyty sig z niezwyki4 szybkosci4 praktycznie unicmozliu,iaj4c4 innym kontrahentomzlo ente konkurencyjnych ofert. W przypadku NFI,,Hetman" zaproszenie do skladania ofefi wystosowano do kilkunastu podmiotti*' krajowych izagrantcznych 6 marca 2001 r., podczas gdy juz najp6zniej 20 t.ni.rrca 200 I r. zawarto porozumienie z,,paftner Marketing" AG dotycz4ce sprzedai.l' akcji. JednoczeSnie 2adenz funduszy inwestycyjnych w og6le nie sprawdzal u'irtrygodnosci nabywcow oraz 2rodel finansowania transakcji. W kwietniu 2001 r. slowaccy,,biznesmeni" zostali wlascicielami polskiej fabryki, plac4c poptlcl zarejestrowane na siebie w Szwajcarii spolki tylko po 14 zl za akcjq. Ponadto, jako ze w momenci e sprzeda2y,,wagon" posiadal zalegle platno:ct od firmy PKP SA siqgajqce 32 mln zl, Slowacy po przejpciu fabryki odzyskair dlug i w efekcie stali sig wlascicielami,,wagonu" za jego wlasne pieni4dzc Kandydaci na wlascicieli,,wagonu" rozpoznanie fabryki realizowali za pomocl1 kupowania informator6w, a prezes6w zabierali na obiadki do najdrozszych restauracji. Na ich pasku zaczqh chodzi6 dzialacze zwi4zkowi z,,wagonu". Doszlo citr &go,ze zw1a1k1.wcv z,,solidamo(ci" sami zaczqli zabiegac, by kontrolny pakiet 2giji sprzedac Slowakom i zwiqzanemu z nimi Szwajcarowi. nikt rratomiast rric siq. by sprawdzi6, ze Slowacy weszli w posiadanie,ofatygowal fabryki,,tatra 'uy2gonka" w Popradzie metodami, najoglpdniej m6rvi4c, pokrqtnymi. KiedyS byli cinkciarzami, handlowali walut4 i blachzl. Szwajcar okazal siq po(rednikiem nar rynku nieruchomosci. Jego Iirma dysponowala kapitalem 20 tys. frankow. Tyle tizeba,by zalolyc w tamtym kraju kiosk zwafzywami. W Polsce wystarczylo to do kupna najwiqkszej, rentownej fabryki produkujqcej nowoczesne wagony. Zanin sig w niej rozpanoszyli, wykonali ruch, kt6ry zdrowo mysl4cem urzpdnikowi oafstwowemu i prezesowi stoj4cemu na strazy funduszy inwestycyjnych powinien iad co5 do rnyslenia. Kiedy w fabryce staly prawie gotowe do rvysylki wagony samowyladowcze typu Falns. Slowacy wstrzymali dostawq w6zk6w do tych wagon6w ze swojej fabrykilv Popradzie. Mozna przypvszczac, ze,,wagon" byl juz im obiecany, a oni dobrze wiedzieli, co robi4! Gdy bowiem do,,wagonu" weszli, natychmiast tc wozki podstawilt i natychmiast sprzedali 75 wagonow warlych 280 tys. zlkaldy.20 marca 2001 r. go6cie z potudnia zamiast 23 zl za akcjq zaplacili niespelna 14 zi, co jednak najzupelniej usatysfakcjonowalo Macieja Di$ka, szefa,,hetmana" zbywaj4cego akcje. Zadowolony byl r6wniez szef zakladolvej,,solidamo6ci", Andrzej Finke, kt6ry w kr6tkim czasie ze zwttlzkowca przedzierzgn'$ sig w dyrektora do spraw pracowniczych. Jego pensja wzrosla pigtnastokrotnie, do 37 tys. zl miesiqcznie. Koledzy ze zwiqzkow pozakladali sp6lki, ktore $wiadczyly uslugi na rzecz fabryki i pozajmorvali fotele rv radach nadzorczych. Dz,ialacze zwiqzkowi reprezcntuj4cy zalogg lv radzie nadzarczel samego,,wagonu" nie popisali sig przez cate rniesi4cc, nie dostrzegaj4c, czy tez. bierr-rie przygl4daj4c sig wyczynom kolejnych prezcs6r.v i drenazor'vi funduszy, o jakim rvspominatto we wczesniejszym rozdziale. Wszak na stanorvisku prezesa zarz4du slorvaccy wla6ciciele postawili weterynarza, sprzedali fabryce osobowego mercedesa za 70 tys. marek, by nadal go uzytkowa c za pieniqdzc fabryki - za te same, ktorych nie starczylo na zakup blachy i farby do rerlontu wagon6rv. Nikt z rz4du, mimo pisemnyctr sygnal6lr, posla Cirzegorza Wolnego (SLD), nikt reprezentuj4cy NFI,,Hetman" nie widzial tez nic zlego w szeregu innych destrukcyjnych pociqgniq6 rzekomo strategicznvch inwestor6u'. 30 kr.vietnia 200 I r. Kancelaria Prezesa Rady Ministrow skijrolvaia clo 6r,vczesnej pani minister pismo Grzegorza Woznego w sprawie potrzeby kontroli sprzeda?-y akcji,,wagonu" przez. NFI,,Hctrnan". Kontroli nie bylo. Nikt rrie sprarvdzrl, czy po.wstal pakiet inwestorski. A nie porvstal. Nikt nie interesorval siq, jak realizowany jest pakiet soc.jalny. Ten dla odmiany zostal zagubiony, bo stal siq niewygodny dla oszusttiw. W efckcie stal sig nic uewartym,,swistkiem papieru" (,,Trybuna" ). Te fakty nie pozwalaj qprzyje(, bez zastrze2eri samousprarviedliwienia, jakie wyglosila byla minister Skarbu Pafistwa, Aldona Kamela-Sowifiska, vr wywiadzie dla.,trybuny", rv ktorym wine za obecn4 sytuaciq fabryki,,wagon" zrzucila na NFI,,Hetman" SA: Przec'iez to nie pafistwo robilo interes, t.ylko NFI. Tam nie b1,lo iweresu parislwa, tylko inleresy prywalne.

14 Krytyczna pod tym wzglqdem ocena zbyt latwo uwalniaj4cej siq od odpowicdzialnoici bylej minister skarbu nie zmienia faktu, iz zajgla ona trafnc teoretycznie, bo zgodne z ekonomiczno-socjologiczn4 teori4 wlasno6ci, choi niezgodng z oficjalnymt zaloleniami prograrnu NFI, stanowisko w kr,r'estii stosultku tego programu do prywatyzacji: Sprzeda2 akc' ji miqdzy spdlkami nie jest 7trywat.1;211- c.iq. Dolyczy to rdwniez akc.ji,,wagonu". Prywatyzac.:ja odbyla siq wted.v, gdy,riq twnrzyly 1/F1 (,,Trybuna" ). I tez prywatyzacja, na warunkach ustalonych przez - coz zc jcden z poprzecinich - rz4d, doprowadzila rnirno dramatycznej u'alki zalo-qi do upadlo(ci krvitrrilce przedsigbiorstrvo. UdzialNFI,,llctman" w powyzszej, jak i innych wczesniej omawianych kontrowersyjnych transakcjach sprzeda y sp6lek, nie moze zai dz:wic w Swietle wiedzy o irrrrych prowadzonych przez ten fundusz interesach. Szef-em NFI.,Hetrnan" byl Maciej D4bek, ktory obj4l to stanowrsko w czerwcu 1999 r. Po czterech latach nieskrgpowanych rz4dciw D4bek opuscit NFI i osiadl na stanowisku prczesa w sp6lce utworzonej za pieniqdze nadzororvanych i pryu a- tyzowanych przedsiqbiorstw. Cala sprawa r.r,i4ze siq z pomystem zbudo'uvaniu Konsorcjum Cyr.r,ilno-Prawnego,.S14sk". Utrvorzylo je rv czerwcu l99c) r. z nadania NFI,,Hetman" sze(c podmiot6rv:,,budostal 8" w Krakor,',,ic, Zakiadl G6rnicze,,Trzebionka",,,Fabud Siemianorvice", Kopalnie Piasku.,Szczakorva" oraz,,kotlarnia" i G6micze Zaklady Dolomitowe w Siewierzu. Wla6nie wtedy stolek prezesa zarz4du NFI,,Hetman" zaj$ Maciei D4bck. ustanowiony 16'uvlioczeinie prokurentem firnry zarz4dzqtpej. Spolki porlfblouc NFI, jak je nazywano, powolaly konsorcjum, by stworzyc wsp6lne kanaly dy'strybucyjne, wsp6lni1 siec marketingow4, transport i (r.viadczyc sobie uawzajcnr uslugi. Zdaniem Dqbka miala nast4pic synergia ukladu, a konsorcjum nrialo brc jego zr.viericzeuienr. Jego partnelem i wsp6lautorem pomyslu byl Jan Pisula. zrurny Slqski biznesmen, szel.,budostalu 8" i Zakad6w Gorniczych,.T\'zebionkr" LI/iqzemv z nlz (konsorcjum--- przyp. red.) rus;-i,sc], duze nedzieje, ule lic'zvtrt.t.ri( lakie z dtt21tr71i lrudno,{ciami, ktorych przelantanie v)ymagdc bqdzie determinut'li i c:ttsu-- stwierdzil w rvywiadzie prasorvyrn Pisula. Do przeszkod pan prczcs zalicz.yl (...) ni.rki Ttoziom prz.v-golowania zol69 y' :ukres ie ;ugudnieh pr.vrut,t':ttt ii, restrukturyzuc'ji, zas'ad kodeksu handktwego. Mogloby sig wydawac, 2c zalosi srl od obslugi maszyn i urzqdzefi, a kadra menedzerska od zarzqdzama. Wypowicdzi Pisuli towarzyszylo pozbywanie siq starej kadryr, ktolu z bliskl rr i- dziala kulisy pseudoprywatyzacji. Robotnicy - chociaz pracy mieli colaz urni.'.i milczeii ze strachu. Deklarowane cele porvolania konsorcjum okazah'sig czczrl teoriq. Firmy o roznym profilu dzialalnosci, r6znych rynkach zbytu. po prostu rricpasujqce do siebie, nie byly w stanie dzralac wsp6lnie. Za to D4bek zostal przcwodnicz4cym rad nadzo rczy ch wszystkich sp6lek tworz4cych konsorcj rr rn. Inforrnacja miala charakter publiczny. Zawieral j4 rapofl rtr 31102, stanorviqc)' element komunikat<iw sp6lek GPW. Prezes NFI,,Hetrnan" posiadl'uvladzq absolutntl nad nie srvoim ukladem gospodarczyrn. Czyjego intcresu pilnowall fz1'jc p.sle reahzowat'/ Aby jeszcze silniej zwiezac firmy. D4bek i Pisula wpadli na,rornyst utworzenia nowych podmiot6w. Rozlokowatro je dla niepoznaki w roz- 'nvch wojewodztwach: opolskim, Slqskim imalopoiskim. Jak sig szybko okazalo, ;gh prawdziryytn zadaniem bylo przejqcie rnaiqtku sze(ciu spolek wspoltrvorzqcych konsorcjutn' Nowa firma,,wlodzimierz"(rejestr sqdowy - KRS 55536), pocz4tkou'<r sp6lka-c6rka Zaklad6w G6rniczych,,Trzebionka", podleglych NFI,,Hetman",,tuZytu do opr6zniania kasy sp6lek pofifelowych tegoz NFI. Czynila to pop;zcz r'rzucone im swiadczenie uslug. Panorvie prezcsi wysilili sip na prorvadzenie dztatalnosci gospodarczcj, jerili pisanie faktur mozna nazwa6 tak42 dzialalnosci4. Kopalnia,,szczakowa" sprzedawala i dowozila sp6lce,,trzebionka" piasek, kt6ry byl wykorzystywany do pocisadzania wyrobisk. Piasek sprzedawano na podstawie faktur wystarvianych zgoclnie z prawd4 rra,,trzebionkq", ale jego prt.ewoz optacal,,wlodzimierz" i relakturorval go z zyskiem na r.vlasciwego odbiorcp. Urzqcinic,v i prezes,,wlodzimierza" nie widzieli tego piasku nigdy na oczy. Dbali, by 2adne ziarenko nie uwieralo ich w blrcic. Nic spos6b byloby sip przeciez delcktor.vac wielomilionorvymi dywidendami. Kiedy zaloga,.szczakowej" wypracowala l2 mln zl zysku neffo. polowq kwoty (tyle, ile bylo pieniqdzy w kasic) rvyplacono od rqki akcjonarir.tszom.,,wlodzimierz" szybko zmicnil udzialowc6rv. Akcje kupily,,budostal 8", Kopalnia,,Szczakowa", gdzie tz4dzil Pisula, oraz G6rnicze Zaklady Dolomrtowe w Siewierzu. W rezultacie tych i nastgpnych ruchtlw kapitalowych fundusze zakladowe,,wlodzimierza" u'zrosly w ci4gu p6ltora roklr zkwoty 1 min 300 tys. zl clo 4 mln 700 tys. zi. Inwcstycyjna Grupa Budorvlano-Surowcowa (KRS 66545) byla drugim podrniotem st$'orzonyrx do nieskrgpowanych ruch6w kapitalowych. Sp6tkq zalo2yly fimry,,fabul" i,,budostal 8". Jcj wiantl w dniu 9 listopada 2001 r. rrialo warlo(c 3 mln zl. Siedzib4byl pok6j o powierzchni l5 mkw., wynajqty przy ul. Marka Prawego 24 rv Strzelcach Opolskich. Przedrniot i zakres dzialalnofci IGBS obejrnorval tak egz-otyczne dziedzit"ry dla,,budorvlano-surowcowych", jak pozaszkolne fbrmy ksztalcenia, wynajem ttieruchonlosci, transmisja clanych i teleinformatyka. Powinny one rvzbudzic zastrze enia szel",t,,hetmana" D4bka. Ten jednak nie reagowal, bo byl pomyslodarvc4 tych dzialai. Nic zalezno(ci kapitalorvych srrula sie dalcj.2ti listopada 2001 r. roku sp6lka IGBS zostala wpisana do s4dorvego rejestru. a l0 grudnia zarz4d uchrvalil, 2e podnosi kapital zakladowy do 10 mln zl rv drodze ernisji akcji. Czlonkowic rady nadzorczej tego samego dnia zatwierdzili uchwalg zarzqdu. Minqly kolejne trzy dni, a rv Katowicach, przy ul. Clirvrckiej 15, odbyto sie rvaltte zgromadzenie akcjonariuszy. Pilnie trzeba byto podja6 uchrvaly o podniesieniu kapitahr I uszczqslirvi6 akcjami kolejne spolki NFI,,Hetman". Te, zamiast racjonalizow'ac w{asnq dzialalnosc gospodarcz4, na polecenie Dqbka inwestowaly deficytowc srodki finansor.ve w jego u,irtualny twor. Sprawno(i ukladu byla nadzwyczajna. Gdy w Katorvicach obradorvalo nadzwvczajne zgronradzenic akcjonariuszy wirtualnej sp6lki IGBS, z.ttrzqd Kopaini Piasku,,Szczakowa" podejmowal uchu,alq o obiqciu 330 tys. akcji za kwote 3 mln 300 tys. zl. Nastqpnego dnia zarz'4d

15 IGBS skierowal do nabywcy akcji pisemn4 infonnacjg o podniesieniu kapitirlq zakladowego i zaoferowal wymienione 330 tys. akcji po cenie cmisyjrrej 20 zt.tydzieri przed Bozym Narodzeniem zarz4d Kopalni Piasku,.Szczakorvl" odpou,iedzial pozytywnie na of'ertq, a po up{ywie 24 godzin zarvarl umowq z I(il}5 na postarvionych warunkach. Sprawa byla szyta grub4 nici4 ale w biurzc N[]l,,Hetrnan" nikt nie reagowal. W analogiczny sposob, nic budzqc niczyjego zlrirrtercsowania, koledzy zmontowali -WZy aktywnej pomocy kancelarii notarialrre'1 rv Koriskich - kolejn4 sp6lkg do drenowania paristworvego rnaj4tku. Za pierriqdze sp6lek poclleglych NFI,,Hetman", tv tym samym gorqcym grudniu 2001 r.. zlo2yli wniosck o rejestracjg,,kruszpolu". Przy ulicy Przerv oz 34 w Krakou rc rodzil siq rvirtualny trv6r, na ktory z,rzucity sig:,,fabud", Cortticze Zaklady Dolomitowe i.,kotlarnia"- po 2 mln 34 tys. zl oraz opisywane wyzej sptilki,,wlodzimierz" (l rnin 808 tys. zl) iigbs (3 mln 390 tys. zi). R6wnie2,,Kmszpoi". ktorego petna nazwa brzmiala: Przedsiqbiorstwo Obrotu Kruszywanti (zarejestrowany w sqdzie dopiero 22 stycznia2002 r. - KRS 86094), w rubtyce,,przedlniot clzialalnoici" nie ograniczal siq do spraw bran2orvych. Zarezenvorval sobic tal<zc wynajenr samochod6rv, maszyll budowlanych, zarzqdz.anie nieruchornoscianli. prace badawczo-rozwojowe rv dziedzinie nauk technicznych. Spolka sieclziala kqtem w obrektach.,budostalu 8". Prezesi prywatyzowanych i dzialaj4cych llrz rvirtlalnych podmiotow uzbierali na dobry pocz4tek I I rnln 300 tys. zl. Pieni4tlzc krqzy+y miqdzy spolkarni. Porvstal oscylator w rvydarriu gomo5l4skiur. w NI:l,,Iletman" jesieni4 200 I r. w sklad rady nadzorczej, obok proi'esora ekonorlti: z SGH, weszli: Marck Ryszard Durlik -- chimrg, clyrektor Centralttego Szpiiala Klinicznego MSWiA oraz Gwidon W6jcik -- absolwent Akademii lvledyczrrc.j w Krakorvie, posel Unii WolnoSci Unii De'tnokratycznei latach 1991-l()')7. p6zniejszy wiceszef Urzqdu Kultury Fizycznel i Turystyki, podsekretarz stantr w Nlinistcrstwie Transporu igospodarki Morskiej. Pan doktorwojcik odpor.r'iadrtl tam za sprawy lotnictwa cywilnego iturystyki. W radzie nadzorcze-i NFI ptrzrrrrl tez sprawy zaplecza koiejowego, gdy2 prezes zarzzldu, D:1bek, przl'nlilcz'1e'1 aprobacie rniuistr6u, skarbu w rzalzie Jcrzego Buzka, sprzedal Slorvakour ktrtrtrolny pakict akcji f-abrlki,,wagon". Nabywcy okazali siq oszustatni. ztlrenoir.rli poclstqpem kasg,,wagouu" i tylko za laskarvosci4 s4c1u w Kaliszu, ktory odstrl;rrl od ich aresztou,ania, wyjechali z Polski. Slowacy, podoblie jak szef NFI,,Hetman", mieli slaboric do lekarzy i 1r,tstawili na stanowisku prezesa zarzqdu,.wagonu" lekarza wetcryttarii. Fabrrkrt,,Wagon". mimo grubego portl'ela zam6wiefi, z.nalazla si9 na dnic' \\rticmy jednak r-ra Gorny Slqsk, gdzie akcje bogatych nicgdy( przcdsigtriorstti w dziwny spos6b po faz kolejny zmienialy wtafciciela. Sp6lki NFI trzcl.''t restrukturyzowac. Do akcji wkroczyl,,wlodzimierz" i kupil 297 tys. ilkclt..budostalu 8". Zakrvotg 4 mln 950 rys. zl akcje sprzedal ich dysponent Nlrl..Hetman". Operacja odbywala siq l9 grudnia 2001 r. Fakt, ze iclt tuatlo(i ctttdencyjna krotko przcd zbyciem byla wylsz.a i u'ynosila 6 nrln l-58 tys. zl. ntc zainteresowal ani profescrra ekonomii, ani parrow cioktororv, alri przedstawicicro Skarbu Palistwa -- stanorvi4cychradq nadzorczq w NFI Prezes "Hetrnau"' 'i"";:" D4bck'.podpisat siq, jak zawsze' pod oficjalnym komunikatem' kt6ry ^h$rieszczal, ze \..') nie ma powiqzctri poniqdzl' NFI SA i osobami zavv. "Hetman", tud na(eontiepynri NFI,,HetmQn" stl a nabywcc\ i iego ctsohami 7qqdza1Qc1'rtil -^-adzaiqc),nti. Autorzy pomyslu starali siq, by wyprowadzic maj4tek prywatyzotq'- \ przedslgolo,,,* do nowych spolek bez cierria podejrzeri. Pilrlorvali \vipc, wanych nn. akciollarluszcln sp6lki,'wlodzimierz" "., nie byl po to' by nowa "Fabud"' lloiil, r"*tr kupic jego akcje.zkolei w,,kruszpolu" zaloiycieletn nie uczyniono tt-"r."*"i", i",*i" miaijqpozniej przej4c na drodze kapitalowyclrnachinacji',i1;".ij zobr I 2002, pod.r.,1ny* okie'-r prezesa NFI, Dqbka, wvkonano caty,r*g i podobnyth operacji. Mimo publikacji prasowych w "Rzeczpospolitei,,-..Raporcie" "fitft i w prasie regionalnej karawana z konsorcjalnyrni bizttesrncnattti..jrru.rrn,..slqsk posu*ala siq dalej. Nie skurkowaly monity poslow u prernrera il;;ii"g" ministr6w. Nadal nic nie widzieli przedstawiciele Skarbu Pafisrrva ^tl^a^:*iw radach nadzorczychsp6lek NFI Po zakoticzeniu kariery "Hetman"' rvszczytachwladzy, bez podawanta prz'yczyny rczygnacji' kt-o:e zlozyl rv dnitt swoich48.urodzrn,panmaciejdabekosiadlwspolce,,wtodzimierz,'.jejbiu. ramieszczqsiq na II piqtrze, i-azimkniqtymi drzr,viamt,przy ui. Prze'ryslowej l0 w Katowicach. Drugie. blizniacze centntm decyzyjne sp6lka,,kruszpol" w Krakowie _ dzialaljw obiektach g",,,budostalu kt6rym zarzqdza Jan Pisula. celem ustawy o NFI bylo znalezienie inwestora strategicznego i catkowita prywatyzacjasp6lek. Konsekwencj4mial-v by6 wymieme korzy6ci w postaci kapitalu inwestycyjnegoinowychtechnologii,s}u2qcychrestrukfuryzacjiiunowoczesniettiu starych paristwowych moloch6w.bczywisty brak konsekwencji w dzialaniach NFI,,Hetman" rodzi pytanie: Gdzie byly instytucje stoj4ce na strazy prawa? Wysocy urzqdnicy zasiadajqcy w radach natdzotczych NFI,,Hetn-ran'' woleli nie widziec posunlee stoj4cych w sprzecznosci z rzetelnq dzialalnosci4 gospodarczq i liter4 pru*u. bqu"l formalnie dzralal w interesie paristrva, faktycznie - we wlasnym' Za paristwowe pieniqdze, cudzymi rqkami, strvorzyl podwaliny pod zupelnie nowy' wlasny biznes (,,Trybuna" 08'09'2003). w lggg r. pod patronatem,.hetmana" zawi4zalo siq Konsorcjum Cywilno- -Prawne,,Sl4sk". Ut*orrylo je szesd podmiotow wchodz4cych w sktad NFI,,Hetmatt":,,Budostal 8" w Krakowie, Zaklady G6'ricze "Trzebionka"' "Fabud Siemianowice,', Kopalnie Piasku,,Szczakorva" i,,kotlamia" oraz Gornicze ZatfuOy Ool"*itowe w Siewierzu. Kondycja poszczegolnych przedsiqbiorstw byla zr62nicowana. Jedne osi*galy rvielomilionowe zyski, inne ledwo wiqzaly kotrtec z koricem. Mimo to do przejqcia pozostawal wielkr maj4tek. By wej56 w jego posiadanie, grupa Sl4ski"i] i*atopotskich.biznesmen6w, ttiekoniecznie dysponulqcych wielkimi pierriqdz'ri, na*i4zalascislq wsp6lpracq' W radach nadzotcz'ych znale2li siq sarni swoi, a na ich czele stan4l Maciej D4bek. I chociaz rz4dzll zpozycji szefa, dyrektywy i dyspozycje wydawal czlonkom zatzqdow zakulisowo' g"rdr" *i"6,orrtrrygniqc nie znajdzie si9 w protokolach posiedzeri organow sp6-

16 lek. Znaj4 je podr.vladni. Bilanse przedsiqbiorst',ri -- przed nastaniern D4bka badaly 16zne fimry audytorskie. Gdy szefbm radnadzorczych sp6lek zostal Dqbsk. badanie bilans6r,v powierzono jednej firmie -- doktora Piotra Rojka, prezesa Stowarzyszenia Ksipgowych rv Polsce. Wielc wskazuje na to, 2epan prezes sporo sig napracuje, by rozszyfrowac przebieg izapis wszystkich operacji migdzy sp6lkarni konsorcjum, ale dodajmy: nie tylko. Zbadania wymagajqtakze operacje gospodarcze, jakie robily migdzy sob:l niekt6re spolki. Bywalo. ze biedna sprzedau'ala 1owar bogatszcj po cenie piqciokrotnie wyzszej niz innym kontrahentom, by uratowai swoj4 sk6rq. Bogatsza nie miala wyboru, bo dzialata na polecenie wladz konsorcjum. Wydobyciem i dowozeniem piasku do kopalni r'vqglowych i rud tnetalr zajmowala sig Kopalnia Piasku,,Szczakowa". Piasek byl lakturowany na,.trzcbionkq", a w oplacie transportu posredniczyla sp6lka,,wlodzimierz", kttira refakturorvala uslugg. Na razie nikt nie pofatygowal siq sprarvdzit., jaki piascli, sk4d i dok4d przewrozly dziesiqtki wagonow jakie byty ceuy lefakturowanych usfug. Latem 2000 r.,,szczakowa" zostala zoborviqzana do zakupu akcji,,wlodzrmierza". Byla to decyzja konsorcjum, kt6re ror.vniez u'yzttaczylo cenq akcji. Ich wycen4 zajgla srp wskazana finna z Katowic. W polowie lat dzierviqcdziesiqti'ch,,szczakorva" miala dobrq kondycjq finansowq. Rokrocznie wykazywala zy'sl< netto od 9 do 12 rnln zl. Osi4gane zyski byty wypiacane akcjonariuszom w lbrmic dyrvidendy. Spolkq potraktowano jak dojn4 krowq. Wcze5niej zwolniono prezcsa odpowiedzialnego 2a... zbyt wysokie zyski. Jego miejsce zaj4l Stanislarv Gtricn'- kiewicz, stary znajony D4bka. Finna miala dziala(, tak, by zyski przezrlaczac na cele firm nalezqcych do konsorcjum. Polityka nowego szefostwa byla wicloczna gotym okiem, a prezes D4bek byl tak pewny siebie, zc gto:ino wyrazal zyczerrr.' co do kwoty zysku, jaki nale2aloby rvykazai na konicc roku. Profity miallt bvc storlowane. K-rytyk6w kolejnych pomysl6w karcono, napominano i wyrzrtcrttto z roboty jako niedostosowanych funkcjonowania w watunkach gospochrki ryrrkorvej. Najpowazniejszym byl zarzut niechgci wobec wspolnych dzialari kottsorcjum. Na odprawach rozprawiano wspolnych pieni4dzach i korzy6ciach. jakrc grupa wypracuje rv przyszlosci. Bzdura gonila bzdurq, a poprawa t'ellto\\'nosci byla ostatni4rzeczat, na kt6rej zalelalo nowemu kiero',l,nictwu spolki. Zapy'trrrri o szczegoly finansisci sp6lck u,chodz4cych rv sktad konsorcjum ttabierajq tvo.lt w usta. Gorq bierze strach. Pytania, kto wydawal polecenia, jakim trybem nabywano pakiety akc.1t' w jakirn stopniu i dlaczego je rozdrabniano, jak opisywano zmiany w' ksigrlrclt raclrunkorvych, pozostaj4 bez odpowiedzi. Z woli szefow konsorcjum tworzotttr kolejne wifiualne spolki. Inrvesfycyjna Grupa Budowlano-Surorvcowa w Strzclcacll Opolskich rniala jedynie prezesa i nie prorvad zila 2adnej dzialalnoici gospodar c2.11 Do biznesu wystarczyty glowy szef6w. Mieli przeciez wsp6lny cel aprobor,r'att1' przez prezesa NFI,,Hetman" i szefa rad nadzorczych sp6lek w jcdne.i osoht'' Z dokumentow IGBS wynika, 2e l0 grudni a 2001 r. jednoosobeu'y zarzqd IG 85 uchwalil podniesicnie kapitalu zakladowego do l0 mln zl w clroclzemisji akc.1t serii B, C i D. Trzy clni pozniej zalo1ycicle, czyli finny,,buclostal 8" i.,fabucj" <4,spotkalisiqnrnadzwyczajnynrrvalnymzgrot-tradzcniuakclonariuszy.bv ili*ufie ieclnogloinie poani"ti"ni" kapitatu zakladorvego z 3 do l0 mln zl To #;;;;;il;., ;lsri decyzje podejrnujel sami swoi. Akcjonariusze, jakjede' m4z, flli"ro*uti po330,y..o"t.ji pocenierromrnalnej l0zlkopalrri Piasku,'Szczall*"^::ri^uLudon', clrnicrym,,trzebionka".,,fabud" otrzymal od akcjonariuszy +o.yr. w tej sarnej cenie. Nasrppnego dnia, l4 grudnia, prezes 1GBS :ffi;;;i" aoplt.n..luinych labywc6w, w ktoryrn zaof'erowal objqcie akcjipo firirrprr*" cenie emrsy;lle1 o\\'a,o,y *yz""i'itoty intcresl Ztrakomitemu tempu rvielomiliono*'j "p"t.cjikapitalou,o-fi,]ansorucj nie przeszkoclzil ttawet okres SrViqtcczno-.noworoczlly'5stycznia2a02r.oddzialBankuSl4skiegowStrzelcachopolskich ze na rachunek IGBS SA wptynpla kwota 17 mln zt. stanowia.u tupitul zakladorvy. Wydanie oiwiadczenia o wniesieniu pelnych wkladow *fiuirus**dczenie, 'zajqlo.zarzqdowilgbs kilka minut. Prezesi odctchnqli z ulg4' Kornplet,.1U.:" dokumentowmoznaby ozawielcdos4durejestrowegowopolu'tempodzialania ii.l"".vsr.os6 ilaskich biz'esmenow byly zadziwiaj4ce. Lekk4 r9k4 zamiast l0 )afiacili2o zl zakazdqz 700 tys. akcji wirrualnej spolki IGBS. Kapita{ zapasowy w kwocie 7 mln zl.stanowii nadwyzkq ze sprzeda y akcji pou'yzej u'arto(ci nominalnej. Kto mial w tym interes? Czlonkami rady nadzorczej IGBS zostalo piqciu najblizszych wsp6tpracownikowprezesanfl',fletman''maciejadqbka:.ianpisula-szefzakadow G6rniczych,,Trzebtonka", Mieczyslaw Olender - prezes Kopalni Piasku,,Szczakowa", Edward Bargiela - prezes 8"' Stanislarv Zasada - "Budostalu prezes Gorniczych zaktadiw Dolomitowych w Siewierzu i Jan czerkawski '- prezes,,fabudusiemianowicc"'srodkifittansowe'jakieuzyskallgbsu'kr6tkim czasie, posluzyly do utr.vorzenia,.kr-uszpolu". Te same pieniqdzekrqzyly miqdzy spolkami podleglynri NFI,,Hetnran,, za rviedzqjego szefa i wjemu rviadotnl,t"tl celu. Byl silny nacisk,.,irony'p.ezesa NFI Dqbka. by wszystkie operacje zakoticzyt' w grudniu 200I r. Chodzilo o silne wztnocnicnie finansowc nowych wirtualnych sp6lek, co sip czqsciowo udato. Przy rejestracji,,kruszpolu" popelniono jednak blpdy formalne i zarejestrowano go-w s4dzie dopiero 28 stycznia 2002 r' Lepie.l byiokupic duz4 firmq,,trzebionkq" jeszcze rv starym roku' by na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, dokonuj4cym oceny dzia'lalnosci u' roku rninionym, nie wystqpowal jako ut..lonuriuri NiI,'Fletman", a norvy' sw6j inwestor' czyli ',Kruopoi". tvtacie.lowi D4bkowi zaczynal siq palii gnrnt pod.nogami' jcgo ruchy byiy coraz ostrzejsze. Sp6lka jak,,kotlarnia" na zlo56 byta bardzo biedna' P.zy aproua"i" orgunl* zwierzchnich wypuscita obligacje, kt6re kupila bogata,,sr.ruko*u',. Uzfskane 2 mln zl,,kotlarnia" zamiast na wlasny rozw6j wydala na nrc innego jak na zakup akcji,,kruszpolu". Za zmianaml kapitalowymi poszly kobjn";;'i"; p"rronut,t". o iistopadaizlonkiem zarzqdupowolanej przez kotrsorcjum spolki,,wiodrirnierz" zoslal np. Grzegol-z Krasowski, zt!( Pisr'rli' Na poczetku grudnia zigc obdarowany zostal stanowiskiem czlonka rady nadzorczej w,,kruszfolu". Ws)yscy tworzyli hermetyczn4 uniq pcrsonaln4' W takich oko-

17 licznosciach dochodzilo do rozstrzygniq6 ktore, najdelikatniej m6wi4c, budzily zdziwienie ludzi znaj4cych siq na biznesie. 24\ipca NFI,,Hetman" zawarl un'rswq sprzedazy 33% akcji zaklad6w,,chemet" w Tarnowskich G6rach. Naby\\,- cami okazala sig grupa dwudziestoparoletnich os6b, osadzonych kilka tygodni wcze6niej na etatach w,,fabudzie". Protegowani wykonywali polecenia swoicll mocodawc6w. Sp6lka o warlo5ci rynkowej kilkunastu milion6w z.lotych za spraw4 D4bka zmienila wlaiciciela. Kontrolny pakiet akcji sprzedano za 901 tys. zl Warto66 ewidencyjna pakietu, jak podano w oficjalnym komunikacie. wynosrla 2 mln 250 tys. zl. Kolejne zdanie tegoz komunikatu mowiqce, ze nie ma powiqzafi pomiqdzy NFI,,Fletman" i osobami zarzqdzajqcymi lub nadzoruj4cymi NIrl a nabywc4 i osobami zarzqdzajqcymi, bylo kpin4 ze zdrowego rozsqdku. Nikonru z organow stanowi4cych w paristwie prawo nie udalo siq zweryfikowa6 tresci komunikatu podpisanego przez prokurenta NFI,,Hetman", kt6rym takzc byl Macicl D4bek (,,Trybuna" ). Wspomniane wy2ej na pr zykladzie,,wagonu" zj awi sko przej mowani a kontlolowanych przez NFI sp6lek za ich wlasne Srodki nie wyst4pilo bynajmniej jedynie w tej firmre. Hemmerling kupowal od NFI kole.jne zaklady naprawcze za got6u'kq otrzymywanqprzez nie z Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju (PKP splacaly dtugi wobec ZNTK ze 100 mln euro kredytu z EBOiR). W 2001 r. Hemmerling kupit od NFI,,Jupiter" 46oh ZNTK w Ole6nicy za2 mln zl. Wyprowadztl z{irny 4 mln 200 tys. zl Srodkow z Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju i kupit za nie z kolei pakiet akcji ZNTK Nowy S4cz, kt6remu z Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju nale2alo siq ponad 23 mln zl (.,,Rzeczpospolita" ). l6 czlonkom kierownictwa, wywodz4cej sig z grupy,,magna Polonia", sp6tki,,polmozbyt Krak6w", postawiono zarzut wyprowadzenia z niej do innych podmtotow,bqd2 na wlasne rachunki, maj4tku o warto5ci prawie 40 mln zl. Mechanizrtr przestqpstwa polegal na tym, ze oskarzeni kupili pakiet akcji daj4cy kontrolq rrrtl spolk4 finansuj4c ten zakup za Srodki,,Polmozbytu". Nastqpnie juz po przcjpciu kontroli nad spolkq - wyprowadzali maj4tek do innych prywatnych spttlek. Sprzedawali rowniez maj4tek sp6lki, w tym nieruchomo5ci, ponizej ich n'artosci. Opisany proceder odbywal sie przy pomocy fikcyjnych umow za*ierettvch w imieniu spolki przez spolki-c6rki lub utworzone specjalne w tym celu linrl'' Takich podmiot6w wykorzystywanych dla trwajqceg od 1997 r. procedertt hvlo co najmniej kilkanaicie. Podobnych przestqpstw czqic z nich dopu6cila si9 takze na szkodg Zaklad,ow Migsnych w Krakowie (,,Puls Biznesu" ). \\''- ceprezesowi lll NFI i zarazem wiceprczesowijego fir'n'ry zarzqdz.aiecej..trirtitt Management" oraz bylemu przewodnicz4cemu rady nadzorczej,,centrozapu. zostal postawiony zarzutprzyjpcia 500 tys. dol. (2 mln zl) lapowki. Mialo to byc wynagrodzenie za umozliwienie proby nabycia pakietu wigkszo5ciowego akc'ii gieldowego,,centrozapu" przez Agencjq Wqgla i Stali (AWiS). Nowymi akcjonr' riuszami,,centrozapu" mialo by6 czterech wla5cicieli rybnickiej finny SIL CORP - maj4cej kontrolny pakiet AWiS: Henryk Wydra (posiadaj:1cy 28o/o akcjiawis)' (adeuszwerrecki. byly prezes Koksowni,,Przyja2n" (28%), Dorota Krviatkowska ity%) oraz Jatrusz Okoniewski (20%)(,,Puls Biznesu" ). t- W ocenie prokuratury to wlasnie Marek Mioduszervski mial za2qdat w 2000 r. lap6wki. Natomiast Janusz Okoniewski, prezes AWiS, przystal na tq propozyc.lq. Sirony ustalily, 2e byty wiceprezes III NFI otrzyma Srodki w dwirch ratach -- w surnie I mln dol. (4 mln zl). Mioduszcwski zd4zyl wzi4c tylko pierwszq ratq bp6wki. Srodki na ten cel pom6gl zorganizowa6 Henryk Mularczyk, ciwczesny ois2ss,,centrozapu", kt6ry polecil przelac na kouto wskazanej spolki 2 n-rln ioo tyt. zl pod pretekstem zakupu wierzytelnosci Huty,,Zygmunt", nalezece.l do AWiS (kt6r4 przej$ tez od NFI). Aktem oskarzenia zostal objqty tel oni,e Henryk Mularczyk, kt6remu prokuratura zarzuclla za2qdanie korzysci majqtkorvych oraz utrz-ymania posady. Natomiast Janusz Okoniewski, prezes AWiS, zostal oskarzony o pomoc we wrqczeniu lap6wki Markowi Mioduszewskiemu (,,Puls Bi2nesv" ). Do pr6by przejpcia kontrolnego pakietu ponad 30% akcji,,centrozapu" doszlo przy obrotach wierzytelnosciami wartosci 10 mln zl -,,Qen{1o7ap" placi} got6wk4,,kolshandowl" za zakup wicrzytelnosci, a,,kolshand" przelal je od razu do funduszy inwestycyjnych r-ra poczet zaplaty za akcjq,,centrozapu". Sprawa 11'yszla na jaw w zwiqzku z 4daniern Banku Pekao SA, aby,,centrozap" wykupil rveksel warszawskicj finr-ry,,kolshand", ktorego to weksla byl gwarantem, choi ze stolecznq sp6lk4 nie lqczyly go zadne interesy. 5 I %, udzial6w w,,kolshandzie" miala wspomniana AWiS. Aby zrozumie6 powi4zania kapitalowo-osobowe. kt6re doprow adzlly,,centrozap" do klopotow,lrzeba cofnq6 sie do poczqtku lat dzicwiqcdziesi4tych. W Zielonej Gorze powstala wo'"vczas firmamb, ktora zajqla sig handlem rvgglem i... dlugami. Jej r.viceprezesem byl Janusz Okoniewski. Na Sl:1sku MB pojau'ita siq w 1992 r. i dla Rybnickiej Fabryki Maszyn (,,Ryfarna") zacz4la egzekwowad naleznosci od jcj dluznik6"v. W 1991 r. MB zostala sprzedana obywatelorvi Armenii Wigenorvi Ch. i zniknqla z gospodarczej sceny (w niewyjasnionych okolicznosciach zaginqla tez ciokumcntercja rejestrowa sp6lki). Zostaly jednak wyrazne Slady po jej istnicniu: m.iu. Janusz Okoniewski byl (cigany listem goriczyrn za uporczywe unikanie rozprawy przed sqdem w Rybniku, dotyczecej niegospodarno(ci rv.,ryfamie". W6rvczas byl on prezesemawis. Orv4Agencjq Wqgla i Stali ut'uvorzono w 1995 r. z inicjatywy Centrali Zbytu Wqgla (,,Wgglozbyt") - sp6lk a zajpla si9 handlern rvpglem, s1al{... i wierzytelno(ciami. Sklad udzialorvc6rv zmienial siq czqsto w rezultacic znalazla siq wsrod nich warszarvska spoika,,kolsped". Agenc.ja ";zybko zclobylo Dlrdzo moc'nqpoz1,c.iq na rvnku. Spotko zalndniola byll:6'fu prezestitv i dyvgl;1urow kopaln ihut, zna.iclcych nie 4,lko lemel, ale itrklaclt,h, l))m lrodov,iskr. lva c_zlm dokladnie tct sila polegctla, doskonale v,itlac na przykladzie handlu dluganti H,ty,,Kototvice". Kctntrctla weh)netrzna PKP wykryla, ie kolej slrac'ila l.vlko wiednej lransokcii tego typu 95 ntln zl. Zarobilo AW\S. Jak clo tego do.szlo'? Hula bylq dlu2nikiem kolei za niezapletcr,tne uslugi lransportowe. PKP, nic wiet':c1c rt'tt wlasne mo2liv,o.ici, zaangaiowctta sprstki AW$ i,,kolspect", z kl6rvmi podpisula

18 ce.s.iq v,ierzvlelnoici na (odpowiednio) I 30 mln zl i I 20 mln zl, rezygntrlclc' pr:.t'!.t rr1 z oclselek. Tb, co b1,lo niernozlitve rlo osicll4niqcia silami kolei, okazulo siq bulkt, z nnslent clla chyoc'h rnal;'ch spolek. Htrla,,Kuknvice" :altlucila '4WiS nie t.)'lko dlrrt, potlstawou,.v, ale i 95 rnln zl odsetek - p<tdobny inleres zrobila spolka,, Kol";pe< " Cala taienmica tltch tran,sakcji tultdaje siq lkwic tu powitlzanictch personuln.tt lt llcrywiqksze zaclltccnie Httl.t,,,Kulott,ice" potvslctlo za czls(nt prezesq Jerzegrt $ - po orlei.{c,itr z htttt, znalazl prac'q luko ieden z szefrjw AWis i na.iprutudojtodtthniel to on, w imieniu ctgencji, negocio*-al splalq dlugu. Ifedlug wstqpntch rr,ttulr'l organ(tv, icigania y,lalnie zakrp kttleinegrt t)lugu Huty ',Kalowice" ntial w.ftttttle doprovraclzic do pr:ejqcict uclziulcity w,,cenlro:upie". W 1999 r. Bank Pcl;,r,t Si (pssiactajqcv 21,%, akcji,,centrozaltu") i ill NFI (19% ukcii) oglosil.v tltqt.sprzedazy.stu6ic'l'r uclziuhjw v, te.i spolc'e. lva v'ielc o tymjirnta Kolshund (bqrlqrtt v'lasno,{citl AI+'iS) kupila zct l() niln zl ocl Cenlrcrli Zbyltt llqgla v'ierz.t'lelnoit l',t' rox,ickiej httt.v.,,kol.shand" nie z,aplacil il,szqk2e anizlol6v:ki, 0lg w.v.sltnf il v'cli:al z gwarancjanti,,centrozapu". Sledztu,o prokuralury skpilo siqprzede v:s;t'sll';irrt nu te.j sprawie; v,.jakich okolicznoit'iach poprzeclnie kierov'nic'lvrt utl:ieliltt gtrtr' rancii. Polent x' laric'ttc'hu x'zajemn'ch rozlit'zeri,.kttlshund" sprzeclttl httlttit:t1 v,,ierzytelnctit...,,centrozapov;i", a pienicldze przelal nu lqnto AIiliS. Z krtlti,,kolshantl" odrnowil wltkyol",rto swojego u'eksla i,,centrozap" juko pt'tt)'tttll splacil ten tllug...,sttoiuti u'ekslami, l;t(l'c,,llqglozb.t't" (:tuicpany, iuk w'c':eirrit'i v,zmiaflkov,ano, z Al4/iS) zdyskontov,ctl w.jetlnvnt ze 'ilqskich bankriv" lfs:1lil;ic te operacje r,tdbyt1, siq v,t'lqcznie nu papierze. trl/ lutl'nt ieclnak bank zatylul od,,cintrtnctpu" rtatt,chntiaslov)ego tt'1'ktrpienia x'eksli',,cenlrozctlt":uplut'il' T'tlt tt.rtq.ftt,iqkszy,ntskr<jciet:yglqclalctyvekslowakaruzela. I0mln:llooc:21'tt:iicic-htt mul7, uby probr.nt,ac przejcp konlrolqnacl duzclgielclov't1.sp6lkc1. Iliodttnrt.icdnttli ie takic'h t).ansakc.ji bylo v,iqcej (,,Polityka" 15i00). Ogolnic, co d$'udzicsta sptiiiirr bior4ca udzial \\,programie byla przedmiotern kryrninalnych ai'cr i koruircji 'httl': biznes. interia.pl/news?inf:564040>. PRZYPISY I W nier.vielkim stopniu wplywa na tg og6ln4 ocenq fakt, i2 NFI rv 200-l t poprarvily wynik finansowy netto, ktory wyniosl l4cznie 505 rlhr 500 ty's. zl Nrt wynik ten zln.zyly siq zyski wykazane ptze'z l0 i strata poniesiotta prze/ c7tct'j. fundusze (minr:s 186 m tys. zl). Wporciwnaniu z poprzednim rol<ietn l() NFI wypracowalo lepszc wyniki (,,Rzeczpospolita" 20'06'2005)' ROZDZIAL 4 KREC Srn, KREC WRZECIONO Wyzbywanie siq przcz fundr,rsze za pol ccn,v po\\'ierzonych itn przedsiqbiorstu' nie nale2y do rzadko(ci. jak o tyrn (wiadczy reakcja grupy mniejszo(ciowych udzialowcorv jednej z takich sp6lek. Piszq orri: St'ttrttc;ia n',,pepac,;" SA, ie:t:li chodzi o czqi[,,skrchiott't7" i,,pitvtr1", ic.sl batdzo clobru. Sp6lka kor;-t'.s/cr: tt'ie' loletniego tr:nania, ittkim ciesz.t,.siq tnorlax;e lti:r o LIlt,horrnt'e, c':.t'li lzv'. Lrtnt' iynskie lulet'zki. Prz.t, niey'ielkic'h nakladac'h no reklarnq.ies/,tprzedon'onrt culo produkcio, tt ty okrcs'ie letnim hnm'ur bttrcl;o (':(s!o nie nudqzu z protltrkc.jq. Browar je.rt rdx,niez w.stunia nriqk.r:yc (nave/ porltoic) produkt'iq. Pr:.t'nic'- wielkim nav'el z\rieliszenitr nakladdy, na reklumq,,pcpecs" SA rtto:r' zttu(:({l'i) zwiqkszl,i.strtrzedoz pitt'o..le,ili c'hoclzi o proclukc'jq sktobi, lo je.s'/ oito v lej t'hwili rdwnie2 docltoclou,ct, c'o tt,t,niltu z tt'1tt'rtttud:eniu c'el zuttrtrou'\'c'lr, kl6re sktrlet':nie uniemozliwiojclnopll'v,.skrobi z zagrellict'. Il' lei srluucji nie dziy;i chyha fukt, ze w spdlce pojax,il siq lak :nanv inweslor gieltlott1v.iak J6ze/' Hubcrl Gierow'gki. Dziwi natoniasl, 2e tloty6'7rto'rutv1' ukc.ionat'itr'sz tt'iqk'sztticiott'-t' ilfi.,jttpiter" nie dostrzegl tego ilto c'ertoc'h zbli:ont'c'h do v'.tprllczvnniku c'enuhlurlrt.(c k.siqgrtwa 0,5 pozbl,l,siq akc.l i sprilki. Obecne dzialanie akcionorhr.szl' u;iql;.e;,,'4rirttt'r'c'h, kt6re ciqgnie.siq.luz ocl marc'a 2000 r., nie prov,adzi jednuk do spruv'iadlit'ego, czyli r6wnego v'edle trclziakht, procettlott'\'ch v' ltqtitole ul;r:vix1'111, It'aklotrtrniu akcjonariuszl,. Bdc{c grltpcl qkc'f onctriu.sz),, kl6ro clvsponuf e oltolo 5'%' trclziokiw w kapitale,,pepee.s" SA,.lesleim!- zeintere.tott'tttti jt'i ro:tojctrt. lvie moient.t' iednak zgod;ic siq ntt pr:eprov'ad:enie emi,sji nov"vch ukcji z rtvlry'-en ct'1 l)roilq pobortt dla dot.t,chc'zasov'\,ch okcjonctritr.tir'. u.iuwn(( nit.tltt'an'iedliv'rt.ic'iq jc.tl uprzywilejou,anie akcii tt'slosunktt l;-5. Nie zgadzamy siq riv'niez z prtibanti v',t'- Prowadzeniu brov,ctru ze.spdlki, co pnn,adzilolty clo.stopniowej ulral.t'kntrolinacl browqrem przez,,pepecs" SA. (/clnt,ul), poprzeclniego nadzwl,czaf nego tvttlnegtt zgromadzenia.rptilki :ct.stuly przez nas za.skarzone i znalttzll'final w Sqdzie Gostrtttclarczym w Bialymstttku. Sc@ uchylil je wyrokiem z dnia r. Pragniemy Poinforntowac, 2e o ile dalsze dziulania gney akcjonariuszy v,i(,dq('.yc'h bqdq prowqdzily do naruszania inleresritt,sprllki,,pepees" SA oraz, ltuniqc clobre rtlt.t"- czaje kupieckie, bqdq krzywdzily pozostctlych akc.ionarittsz)', to zoslattqprzez na'\ zaskar2one i znajdcl epilog w.sqdzie(,,parkiet" 17. I i.2000).. Wspomniani akcjonariusze mniejszosciowi {omzyriskiego,,pepeestt", sprzecrwiajec sip pianorn Joz,cfa Huberla Gierowskiego, zapowiedzieli, 2e bpd4,,do

19 ,r(trt,,,v\ r! Jcuil(il\ ziljc./.llego udztalu \\' nlej tr'lastto(ci I-Call)(rr.k{, nie sq gorsze niz w przypadku 1inn, ktorc Ebnomi.tne ju2 lrafily na rvarszawski nomiczne.j. Mozna postalvii tezp, ii, rozmiary pracor.vniczej rvlasrrosci akulr,,p,i' Ak:j:..Poli.lnrbu lck z PPP. w tyrn sanro osiqgnigcie progu rvlasrrosci rzeczywistej zale2qo,l Fftr,. DEbica". kt6ry w ciqgu sicdrniu miesiqcy rcgti roku.h,' mln 400 t5ts. zl zysku, notowanc rakteru rynku rvyznarczaj4cego l'pracowal7 byly * koficu wlzeinia 1996 ich wartoic rynkow4- w odrciznieniu od '^spoziomie r. n,,11,,' 50 zl. Oznaczato,2.c popularny wska2nik ceuy do zysklr (ClZt-icst nalne.; (pozostanie na poziomie tej ostatniej generalnie, jak mozna prryj,l.. 'orory ni, oa l0..analogiczue lvska2niki dla obu gicldorvych,,polilhrbor"'. kttirc pozwala raczej r'vykroczyc poz,a granicq wlasnoici formalnej; np. sreclrri,r ;"1,,j tylko wyzszq renlownosc. si1 dwr ruzv wylsze. Jeszezc rriz,-'i pracownik w poznariskirn.,pomecie" majanieco rrrecoi*r otrzyrnal 88 akcji plus clodatkotu.r,.,., za kazdy przepracowany rok. Niektorzy odbicrali wiqc po 200 lub wiqcc j ra akcje Zakladorv Cherlicznych..O5rviqcim", jednej z najbardzicj doclrsdowlch 1i..i finn NFI (ponad 44 rnln zl zysku netto w' 1995 r.). Wska2nik CiZ ptt.5, o wartoici 1,60 zl). JakoSciowa granica dzieli ru, z jednej strony rynek giclck,ly, i,,monorynek" w postaci slrategicznego inu,estora, zglaszajqcego popyt cenie okoto 24 r-l jest ni2sz,y od 7, podczas gdy iledni u'skaznik dla gicldone'.j ua rrkci,, a z drugiej obr6t poza gieldor.vy. bran2y chenticzncj przckrar--za 17. Podobnc przyklady lnozna lnnozyc. Slosurtcl< Obr6t akcjami ponad 500 spotek z PPP, organizorvany cerry akcji KPIIP,,Budus" do przypadaj4cego na ka2dq z nich zysku spcilki to lesl przez kilkrrpa(cic biur rnaklerskich, ktore dostaly zgodq Komisji papierorv niespelna 4, podczas gdy w wypadku gieldorvego KPIIP BICK siqga on 15. Akcrc warrodcior.r,ych.,\kci,, pienvszych sp6lek z irrogranru NFI pojawily Lubuskich Zaklad6n' Przetnyslu Sktirzancgo r"na1q CIZ ponizej 2, akcje,,chcmisk6ru" ponad 100. PapicLy Zakladou'Magrtctyzoivych,,Ropczyce",,,Pollen1' siq u'obrocic w kor'rcu lutego 1996 L. nlajq wipc krotszy' (o ponad trzy rniesiilce) staz rynkowy niz (,ul'iaclectu'a lclzi..- lowc. Do wrzcinia Lechii",,Modctty",,,Andropolu",,Fotonu" czy,,farnegu" maj4 teu rvskazltik 1996 r. w obrocie tym znajdowaly siq juz papier.l,hliskir 100 firl.. czyli niemaljcdncj wprzedziale 26 is4nicpororvtranic tansze od akcjipodobnych sp6lck gieldorvl'ch. pi4tej uczestnicz:1cych rv progranrie. Obrot al<c.jarrri spolek parterou,l'ch prou'aclzonyjest Generalnie u,iqc nrozna ur6',vic o ponacl drvulairtnic nizszcj rvyccnic ilochodou'ych na chva sposoby. Ponacl 50 finl norowau\ cl).lesl u'systernie jednolitcgo firm NFI na tlc gieldou'ej staw'li. Nieliczne (np. Zaklady Cltetnicztrc kursu dnia. A,,viqc tak, jak tradycyjnie handlqe sig al,r'janri "vyjqtki na gieldzic, gdzie cena dnia jest,,rokita" z Cl7, rzqdu 20) tylko potrvicrdzaj4 tq rcgulq. \isk4 wycer)f rnol-r)rr wypadkow4 zlo2onycl'r przcz inrveslorrju,zlcceri tlumaczyi u,yraznic ni2szq niz w przypadku sp6lck gieldorvych plynnosci4. czyli kupna i sprzeda2y. Najbardziej aktyu'ne na tym rynku.iest biuro BRII Brokers mo2liwosci4 kupna b.1dz sprzcdazy papierou' rv danynt trontencic. Nie mantl' organizui4ce irandel kilkunastorna papierami. Akcje okolo 40 sp6lek no[()\\,iu)c danych, aby ocenii czy ijak4rolp rv(rod przyct.yti niezaclou,olenia zi,r'i4zkorvcow' si1 na rynku ci4glyrtr. gdzie transakcje zar.viera siq na bie2:1co u,trakcie ses.ji" czqsto po r6zrrych cenach. Ten rodzaj obrotu zdominorvany jest przcz pryr.varnl,ch, z,,wierzbicy" odegrala polit,vka zrvolnieti przy'jqta przez 1r'ancuskich rvla(cicie li. Oparto jq na systenrie zachqt dla t1,ch, ktorzy sanri zwolniq sig z pracy.,,[-aliirge", kupujqc cenrcntou'niq, zgodzil sie tvprarvdzie ttie przeprowadzac z"r'oltrie ri niezwi4zanycli z bankami po(rednik6rv, takich jak Beskidzki Dorn Maklc'rski i krakowski,.penetrator". Skala transakcji papierami spolek parterowych jcst raczel skromtra, co wynika st4d, ze w' handlu tym bior4 udziai u, zasadzie tylko tzu'. grupowych prz.ez trz.y lata, nie ukryrvajqc 7,at"Jzen) swego zantiat'u zrcdr.tkor'l'ania liczebno3ci zalogi o ponad polou,9. akcjonariusze pienvotni notorvanvch firm. S4to z jedncj strony ich prlre.'',rrrter Wprowadzono (ew. dlatcgo zasaclq, ze osoby, ktcire odejcl4u'ciqgu szc(ciu rniesiqcy', rolnicy bzldz rybacy), z drugiej same fundusze inrvestycyjne. W pralitvc.' otrzymajepo zresztq handel ten jest jednostronny, gdy2 to czpsc pracownikorv pozbvu l siq 25 tys. zl, r.v ci4gu roku l5 t1,s. zl.przcrj uptyu'cnr tt'zcclt lat - 7 tys. 500 posiadanych zl. akcji, a fundusze konsekr.ventnie je Pracou,nicy rozpoczl,naj4cy clzia.lalnosc gospoclarcz4 dostattil doskupuj4. Nie zawsze sig to Lrrl;r1.'.datkowe W przypadku co trzeciej spolki, gl6rvnie notowanych rv systcmie jednolitcso kurstr 5 rvs. zl h.,fl dnia, w zasadzie nie dochodzi do transakcji. Finny maklerskic ustala;i1.jed1,ntc, Redukcje stanou,ie jakze czqsto poclstawou'i1, jeili nie jed-vnq ntetodq re strukszacunkowe \zacji spod kursy znaku NFI (choi fundusze nie sq u' tyrn rvzglgclzie natut'alnic jaktli obowi4zuj4ce do nastqpnej sesji. Obroty papicranri rvigkszoscr anomali4. firrn NFI nie przekraczajql} Charaktcrysryczua jesr trr u y pou iedz tys. zl na sesjq. Tylko lv wypadku osmiu, dzicsi,,'cttt l)rczc\u zulzqdu..piustu". Ralirll {ag6rnego. sp6lek (rn.in. takich jak Zaklady Chemiczne,,Rokita", Zaklady Magnctl zotic dotyczqca Zak.lad6r.v Chcmicznych,,Rokita'" rv Brze-9u Dolnytt-t, wkt6ryclrfunduszmrkontrolnypakict,,ropczyce" czy Zaklady G6rnicze,,Trzebionka") wartodi pojedynczych transekc)i akcji:lv,lartx'il.t,naspogtrrszufqce,tiqvyniki Irhqnso'tve sigga 100 tys..tprilai (rvyu,olanc, jak zl. Wigksze transakcje (do tys. zl) dotyczrl akcji Zakhddtt' s:rm przyznal. clekoniunkturq cen chemikaliou, na Vnkach Chemicznych Swiatou'ych przyp. I.T.) i rozpoc'zqliltm,v,t'c.szc'ie gnullov't1(l r<,.slrlrli-,,o(wiqcint" i.,polifarbu Dqbica". Handel tymi ostatrrirtti 1'rirlttcrami nie ustqpuje wiqc specjalnie obrotom akcjami wiellr spolek notolvattyclt llx kt,)t'rt.jt,st i/ok o cct nujmnic.i thyo lata.tp6irtiorttt. Pod szylclcur IuQzacjqfit'nr-t'. restrukturyzacji gieldzie, zwlaszcza na rynku r6r.vnoleglym. Nie da siq zreszte ukryc, ze prirwlu kryjq siq zrvolnierria grupowc, u, rarnach ktorych pracq straci btisko wszyscy liderzy,,ryr-rku parterowcgo" maj4 gieldowc aspiracje, a ich a06 pr,,...,rr,ril.,orv, a rviqc uietnal jedna szosta z.aiogr. dokonlttlli'

20 itiii.iak powszcchna i intensyrvna byla polityka redukcji zatrudnienia ri'srod \1 1 SrrcaruS stettu z 3l grtrdrria r. zatnrdnienie \v reprczcntatywnrj (lviadczy fjj uczestntcz4cych rv progratnie NFI rvynosilo ponad 64 tys. osob i w stosunku fakt, Zc wyroznialy siq onc pod tym wzglgdem nawet na tlc ogolu \\ o111,,' rynkowych przemian zacllodzqcych w r6znych sektorach krajowej gospodlr[, r. zmniejszylo siq o 22,5% (Snopek-Rybak, }ZO0O Liczba pracownikclrv w przcdsigbiorstrvach, a nastppnie spoikaclr objqt),ch prugr naktadajqcy srq na powyzszy wielkipotcncjalnie konlliktogenny obszar prograrnem NFl zrnniejszyla siq 2426 tys. w 1993 r. do l7l tys. u'2000 p.1; ochl'ony interes6w pracownikorv bryczyl sp6iek parlerorvych. W urlttwach sprzco 59,8%. W analogicznym okresie zatrudnienie og6lem spadlo o -13,30,,,. rr r1,,, 6gty akcji spolck parterowych zawartych migdzy Skarbem Par'rstwa i inwcsrorarni w scktorze publicznynr o 34,5o1', a w sektorze pryu,atnym o 50,loh. W sptilliltch dc ujeto postanowieli dotycz4cych ochrony intcresow pracorvnik6u/ sprzeda\\'agych spolek. co minister Skarbu Pafistrva uzasadnial tym, ze Ustau,a o NFI. (...) partcrowych zwolnieniami byl lviqc objqty relatyu,nie znacznie wigksz.v oclsclel pracownikow r.riz "v podmiotach czy prywatnego. nicnie w sp6lkach parterowych tra tle zatrudnicnia r',, sektorach: puhliczrtr,lll nakiet1w nigwprotuurl:u ohttu'itlzku uwzglqdnienia w umowie sprzedazt; przerisiqbirtr.s/tt'u socjulnych dla pracou'nlirju NIK zajqla w tej sprawie dosi racjonalnc i plyrvatnynt prezcntuje ponizsza tabela. 5trnowisko, zgodnie z ktoryur Ustar,va o NFI uie l)arzuca co pra\\,cla obo'uviilzku gwarantowatria pakict6w socjalnych, ale i tego nie zabrania. Nie bylo u,iqc lbriralnych przeszkod do zabez,pieczenia u, umowach sprzed,a2y akcji spolck ---'] parterowych ittteres6w' iclr pracownikolv, np. na zasadach stoso*anycli pt.zcz stak I'oR Lata nrinistra Skarbu Patistrva u,innych procesach prywatyzacyjnvch, prowadzonych ua O96lem Publiczny PrvH'rl n y NI'Ii" podstawie Ustawy o komcrcjalizacji i pryu'atyzacji przedsiqbiorstrv paristrvorvych r l ,1000 ti (r 001) Zuwagi na utrudnieuia u'przeprou'adzeniu kontloli w'nfi Izba nie byla *'stanic 199:) l (X) 56t l2l I 00{l wpelni ustalic, czy zabezpieczenia powyzsze znalttzly sig w zawartych przez tundusze 2000 u l20 ooo* *.1069 ooot i 7 I 0(ir) umowacir sprzedazy pakietow rviodipcych. Wyniki przeprorvadzclncj kontroii * I)oza rolnictl'cnr. o[rronrl naroclowq i lrczpicczeristrvcnr pulrliczuvnr. wix NFI im. E. Kwiatkorvskicgo vu'skazuj4 natorniast, ze furrdusz teu, zarvicra.jllc 1'* Danc osiigalne w 199-l r dla 499 sp6lck paltcrorvvch. rr' 1995 r. clll 49-5 spolck i u umowy sprzedazy spolek parterowych l0{}0 r. nic chronil w zasadzie intcresorv praco\\'- dlrt 449. nik6w w nich zatrudnionych. Spo(r6d 2l urn6rv sprzeda2y akcli przez IX NFI Zrotllo.Roc:nil<Sltrt.t'.st_y<:tt.rl996r,CiLISWarszarval996r'.. P1ntut.r:<ttyttpt':cL/.\i(;hittt\/\it.tn' im. E. Kwiatkovi,skiego u'20 nic zalvarto grvarancji dotycz4cych zabezpicczenia sln,rnt.tthv1000 r.cius\\iirrszar.r'a20()0r..,,biulctvnstatystvcznv"nr6.cus\\411q711q111 l(x)i socjalnego pracownikow w\\'. sprilek. Tylko w przypadku jednej transakcji zawar-rej w 1996 r., tj. sprzedazy pakietu akcji sp6lki,,bolmar" Tlusz.cze Roslirrnc SA rvraz z,,umow4 sprzeda2y akcji" fundusz zawlrl.,umou,'g inwestycyjnil". W urrrow ic tej inwestor N4inisterstrvo Skarbu Paristrva nic dysponowalo danymi dotyczllcy'nrr z.ttlltdnienia \\, sp6lkach parterorvych, zatruclnionych zobowi4zal siq do: utrzynrania zatmdnicnia rv sptilce na poziorrric nie mniejszym niz 349 os6b rviekszosc zas firnduszy nie uclzielila kontrrtlctrtttr na cztrs nieokle(lony \\,ecltllg stanu la28 czerwca NIK inlbrmacji u,tvrn zakrcsic. Z danych uzyskanych od nicktcirych firncluszv rtl r. lv okresic tt'zech lat od dnia podpisania niniejszc.y urno\\'-\'; wprowadzenia w Irika, ze przecigtne zatruclnienic u, sp6lkach, u'ktorych posiadaly r'r'iodquc plkiutt spolce prograrnu dlugotermino\r'cgo podnoszenia kwalifikacji Pracownik6r.v; utrzymania slviadczeri socjalnych na poziomie nic nizszl'm niz akcji. systenratycznie (ok. l0% rocznic) zrniejszalo sig u.rvynil<u prou'aclzorrvchw dniu podpisania Lrmowy (NIK. 2001, s. 50;. proccs(ru, fcstnlkturyzacyjnych. co obrazujc ponizsza tabcla., Trudno nie uzupetnic tej infomracjiwiaclornoicie o clalszyclr smutnl,clr t0sach owego wyjqtkclwego,,gwarantowanego" przypadkr.r. A skoficzylo siq to (oniecznosciq ---,.1 pomocy paristwa udzieloncj juz nou,emu podmiotowi gospodarlt.*u, I 996 do 1997 do l99lt do 1999 do 2()l xx)" d0 1 I-ata, ktriryclr do11'cz-v por6rvnanie I 995 I 996 t997 l e ) ktory pod14l na rnajqtku zakladu. W czerwcu 2001 r. zpowodu stalego zalegania z platno(crami s4il w Zarnosciu ogiosil upadlo(c i.iczba tuntluszl', z ktrirl'ch uzyskano urrny rlanc clotvczrtce znrirrn zatrudnlcnra l o l I ri Nowy krajowy inwestor uzyskal pomoc par'rstwa na podstawie Ustalvl, v nnansowyrn rv sp6lkaclr 1rrrtcronrych rvspieran iu i nll estycj i. l l)rzccictnc zmnicjszenie zatnrclnienirr tr ')i L),7 I t3 fi,,, ZSodnie z umowq podpisan4 z tym inwestorem qzakladzie zobowi4zal sig on utworzyc 35 uowych rniejsc pracy i utrzymac jcprz.ezpigc rat. w konkursie i' I)ltrtc tloty'czil stanu llir tlzicri 30 czcrr"'cir 2000 r "q qofillansou'anie w lllarcu 2003 r. rvniosek inrvestora i grriny Szczcbrzcszvn \flskal picrwsze rnicjscc (,,Puls Biznesu" ). "il' $