Gospodarka. 3.1 Andrzej J. Piotrowski Gospodarka elektroniczna. Cechy gospodarki elektronicznej

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Gospodarka. 3.1 Andrzej J. Piotrowski Gospodarka elektroniczna. Cechy gospodarki elektronicznej"

Transkrypt

1 Gospodarka 3.1 Andrzej J. Piotrowski Gospodarka elektroniczna Ju w latach szeêçdziesiàtych XX wieku niektóre obszary dzia alnoêci du ych firm by y wspomagane technikà komputerowà. Lata osiemdziesiàte przynios y mikroprocesor, zbudowany na nim komputer osobisty i wreszcie sieç, która dziê zyska a zasi g globalny. W latach dziewi çdziesiàtych osiàgni cia te wywo a y gwa towne zmiany w metodach funkcjonowania przedsi biorstw, spot gowane rozwojem techniki umo liwiajàcym szybkie udoskonalanie produktów informatycznych i telekomunikacyjnych. Informatyzacja przedsi biorstw przeby a w krótkim czasie d ugà drog : od automatyzacji pracy na odosobnionych stanowiskach (komputer osobisty) przez kompleksowà obs ug funkcjonowania ca oêci przedsi biorstwa (po àczenie stanowisk w poszczególnych dzia ach w sieci lokalne), po zespolenie w ramach globalnej sieci telekomunikacyjnej ca oêci procesu gospodarczego. Motorem tych przemian jest fakt, e niemal ca a otoczka produkcji materialnej to dzia ania, które sprowadzajà si do przetwarzania i przesy ania informacji. Ponadto, informacja w ró norodnych aran acjach sama sta a si przedmiotem dzia alnoêci wytwórczej i obrotu gospodarczego. W tym rozdziale zostanà przedstawione przyk ady zmian wynikajàcych z zastosowania nowych technik informatycznych i telekomunikacyjnych oraz ich wp yw na dzia alnoêç gospodarczà. Dla lepszego zobrazowania skali i znaczenia tych zmian zostanà przywo ane g ówne procesy towarzyszàce dzia alnoêci gospodarczej. Cechy gospodarki elektronicznej Elektroniczne metody gospodarowania zmieni y znaczenie czynników obrotu gospodarczego takich, jak: wartoêç, odleg oêç i czas. WartoÊç towaru dostarczanego konsumentowi w coraz mniejszym stopniu zale y od materialnych sk adników tego towaru (surowców zu ytych do wyprodukowania), a w coraz wi kszym stopniu od wiedzy potrzebnej do jego wytworzenia i sprzedania. Odleg oêç czy, ogólniej, uwarunkowania geograficzne majà coraz mniejszy wp yw na kszta towanie si stosunków gospodarczych. W wyniku rozwoju elektronicznych metod komunikacji globalny zasi g handlowy przesta byç wy àcznà domenà pot nych, wielooddzia owych korporacji. Dzi ki Internetowi taƒsze i prostsze sta o si zarówno badanie cech odleg ych rynków, jaki i promowanie na nich swej oferty. Obieg elektronicznych dokumentów zmniejszy ucià liwoêci zwiàzane z negocjowaniem i zawieraniem kontraktów. Dla coraz wi kszej liczby zaj ç miejsce zamieszkania pracownika traci na znaczeniu. U ycie sieci skraca te czas potrzebny na realizacj procedur, gdy obieg informacji i dokumentów jest praktycznie natychmiastowy, niezale nie od dzielàcej kontrahentów odleg oêci. Przy porównywalnym zapleczu i potencjale wytwórczym o sukcesie gospodarczym zaczyna przesàdzaç czas reakcji na zjawiska rynkowe. Jest on pochodnà posiadanej przez firm wiedzy o rynku i dost pu do êróde informacji. Czas staje si czynnikiem wp ywajàcym na efektywnoêç ekonomicznà precyzyjne planowanie w uk adzie czasowym pozwala ograniczyç iloêç Êrodków zamro onych w surowcach i pó produktach oraz lepiej zagospodarowaç potencja wytwórczy. Rola, jakà zaczyna odgrywaç w obrocie gospodarczym wiedza i informacja, otwiera nowy obszar obrotu gospodarczego. Jest nim obrót towarem niematerialnym oraz informacjà cyfrowà. Na potrzeby tego nowego obszaru obrotu powstajà nowe organizacje gospodarcze. 27

2 Gospodarka Wojciech Cellary Rodzaje handlu elektronicznego Przedsi biorstwo-przedsi biorstwo B2B Business-to-Business Przedsi biorstwo-klient B2C Business-to-Consumer Klient-Klient C2C Consumer-to-Consumer Wn trze przedsi biorstwa, Intra-Business, w tym przedsi biorstwo wirtualne virtual enterprise Poniewa w zale noêci od kraju od 25% do 75% biznesu dotyczy administracji publicznej, to zamiast litery B (od angielskiego Business) mo emy podstawiç liter A Administracja. Otrzymujemy wówczas dodatkowo: Administracja-Przedsi biorstwo A2B Administration-to-Business Administracja-Klient A2C Administration-to-Consumer Administracja-Administracja A2A Administration-to-Administration Wn trze administracji Intra-Administration Istotà gospodarki elektronicznej jest wi ksza efektywnoêç wynikajàca z faktu, e informacja dostarczona do w aêciwego miejsca, we w aêciwym czasie i w najbardziej u ytecznej formie umo liwia podejmowanie optymalnych decyzji i dzia aƒ. Optymalnych, czyli takich, które pozwolà na uzyskanie najni szych kosztów przy zadanych kryteriach jakoêciowych albo umo liwià wykorzystanie potencja u rynku, czyli zwi kszà sprzeda. Oba czynniki w perspektywie pewnego czasu prowadzà do maksymalizowania zysku. SkutecznoÊç opisanych dalej mechanizmów gospodarki elektronicznej jest ÊciÊle powiàzana z powszechnoêcià dost pu do sieci. Matematycznie, mo liwoêç nawiàzania àdanego kontaktu jest zale noêcià kwadratowà udzia u osób (fizycznych lub prawnych) z dost pem do sieci w ca oêci populacji. JeÊli wi c w danej grupie dost p do sieci ma 70% jej cz onków, to wówczas jest mo liwe zrealizowanie 50% wszystkich dajàcych si przewidzieç kontaktów. Gdy dost p do sieci jest zbyt ograniczony, to efektywnoêç rozwiàzaƒ sieciowych mo e okazaç si znacznie mniejsza od spodziewanej. Âcis e uzale nienie efektów gospodarki elektronicznej od stopnia rozwoju sieci stanowi bezpoêredni powód koniecznoêci odgrywania aktywnej roli przez administracje paƒstwowe w tworzeniu warunków dla powszechnego dost pu do us ug teleinformatycznych. Promocja i reklama Internet jako medium przekazywania informacji jest wyjàtkowo efektywnym narz dziem promocji i reklamy. Internet umo liwia zarówno wprowadzenie nowych, jak i stosowanie zmodyfikowanych wersji tradycyjnych form promocji i reklamy, na przyk ad og oszeƒ i korespondencji reklamowej. Na ogó reklama elektroniczna jest znacznie taƒsza w przygotowaniu i og aszaniu, atwiej skierowaç jà do w aêciwego odbiorcy na dowolnie wybranym rynku, a w przypadku form pasywnych, takich jak teksty reklamowe umieszczane na stronach WWW, istnieje mo liwoêç bardzo szybkiego reagowania na zmieniajàcà si sytuacj. Zamieszczane na stronach WWW reklamy w postaci tzw. banerów sà w przypadku serwisów personalizowanych automatycznie i dynamicznie dobierane w miar post pów w identyfikacji zainteresowaƒ aktualnego u ytkownika serwisu. Na przyk ad, jeêli u ytkownik wyka e zainteresowanie roêlinami ogrodowymi, to na oglàdanych przez niego stronach b dà reklamowane ró ne materia- y ogrodowe, a jeêli zwierz tami domowymi to pojawià si produkty dla psów i kotów. Przewagà reklamy w Internecie jest te powiàzanie banera reklamowego z odnoênikiem do stron, gdzie mo na uzyskaç poszerzone informacje o towarze, a nawet dokonaç zakupu. W przypadku reklam w czasopismach lub w telewizji wywo any anonsem impuls bardzo rzadko przek ada si na oczekiwanà reakcj, a skutecznoêç reklamy uzyskuje si po wielokrotnych powtórzeniach. Internet jest pozbawiony tej wady, gdy osoba zainteresowana najcz Êciej ju przy pierwszej prezentacji przejdzie na strony z dodatkowymi informacjami. 28

3 Broszury informacyjno-reklamowe w przypadku gospodarki elektronicznej przybierajà postaç firmowych witryn WWW. W ten sposób informacja jest dost pna dla zainteresowanych przez 24 godziny na dob, mo e byç na bie àco aktualizowana oraz wzbogacona o mechanizmy, które u atwiajà u ytkownikowi szybkie odnalezienie tego, co go interesuje. W odró nieniu od publikacji papierowych, w prezentacjach WWW przekaz mo na uatrakcyjniç, stosujàc animowane rysunki, wstawki audio i wideo. JeÊli Êrodki te zostanà prawid owo u yte, to prezentacja internetowa mo e w wielu przypadkach zastàpiç spotkania z przedstawicielem firmy. W sytuacji gdy oferta jest kierowana do u ytkowników dysponujàcych sprz tem o zaawansowanych mo liwoêciach, sà ju stosowane rozwiàzania, gdzie z okreêlonego miejsca internetowego serwisu WWW jest mo liwe nawiàzanie rozmowy telefonicznej, a nawet wideotelefonicznej z pracownikiem firmy specjalizujàcym si w danym zagadnieniu. Do dyspozycji masowych u ytkowników oddaje si natomiast mechanizm komunikacji przez poczt elektronicznà oraz tzw. czat, czyli elektronicznà pogaw dk (wielu u ytkowników, którzy przebywajà w tym samym pokoju, zadaje pytania i otrzymuje odpowiedzi przez sieç w czasie rzeczywistym). Rozwój Internetu zaowocowa te zupe nie nowymi metodami promocji, nie spotykanymi w gospodarce tradycyjnej. NoÊnikiem treêci reklamowych mogà byç prywatne listy elektroniczne (w zamian za bezp atnà obs ug skrzynki pocztowej) oraz banery umieszczane na prywatnych stronach WWW (tak e w zamian za ich bezp atne utrzymywanie). W nag ówkach stron WWW jest mo liwe umieszczenie zestawu hase, które u atwià dotarcie do serwisu firmowego osobom korzystajàcym z wyszukiwarek. Innym przyk adem jest reklama lawinowa. Polega ona na rozpowszechnianiu pocztà elektronicznà informacji, którà odbiorca z racji jej szczególnie atrakcyjnej treêci lub na przyk ad mo liwoêci uzyskania nagrody rozsy a do kolejnych osób z kr gu znajomych, dobierajàc kolejnych odbiorców zgodnie z w asnym rozeznaniem co do ich zainteresowaƒ. JeÊli ten mechanizm zostanie umiej tnie u yty, to kràg poinformowanych osób przyrasta w sposób niemal lawinowy. Takiej metody u y jeden z nowych banków internetowych w USA. Kierownictwo po przeanalizowaniu kosztów klasycznej akcji promocyjnej w przeliczeniu na uzyskanych tà drogà klientów postanowi o po ow tej kwoty zap aciç ka demu, kto otworzy konto w banku. Informacja o tym fakcie zosta a rozpowszechniona w aênie pocztà elektronicznà z sugestià, by poinformowaç tak e znajomych o nadarzajàcej si okazji. Na seminarium zorganizowanym przez Zwiàzek Banków Amerykaƒskich praktycznie ka dy z uczestników przyzna, e jego oddzia utraci przynajmniej kilku klientów na rzecz nowego banku. Marketing i badanie rynku èród em sukcesu w ka dej sferze dzia alnoêci jest dobre rozpoznanie potrzeb klienta i odnalezienie tych cech towaru, które oka à si dla klienta istotne w podejmowaniu decyzji o zakupie. Techniki elektroniczne otworzy y wiele nowych mo liwoêci taƒszego i szybszego zebrania poszukiwanych informacji. Ponadto Internet umo liwi opracowanie wielu niekonwencjonalnych metod pozyskiwania informacji o rynku i preferencjach potencjalnych klientów. W wiedzy o rynku coraz wi kszà rol odgrywa te mo liwoêç przewidywania czynników zewn trznych majàcych wp yw na zachowania klientów. Nowym mechanizmem zdobywania wiedzy o kliencie i jego reakcjach jest personalizacja serwisów WWW. W niektórych internetowych sklepach oraz w portalach tematycznych (tzw. vortalach) odwiedzajàcym proponuje si rejestracj. W jej wyniku serwer rozpoznaje konkretnych u ytkowników i na podstawie informacji podanych przez u ytkownika w ankiecie oraz obserwacji zachowania danej osoby, czyli wyboru przez nià oglàdanych stron, dynamicznie do- 1. Sprzeda produktów i/lub us ug niematerialnych (treêci informacyjnej) 2. Mar a ze sprzeda y produktów i/lub us ug niematerialnych 3. Mar a ze sprzeda y towarów i/lub us ug materialnych 4. Sprzeda reklam i innych form promocji 5. Abonament 6. Op ata za przeprowadzenie transakcji 7. Wspó udzia we wp ywach za op aty telekomunikacyjne 8. Op aty za licencje 9. Barter reklamowy i/lub informacyjny Wojciech Cellary Andrzej J. Piotrowski èród a przychodów z biznesu w Internecie 29

4 Gospodarka Wojciech Cellary Zalety biznesu elektronicznego B iznes elektroniczny lub bardziej precyzyjnie realizacja procesów biznesowych przez sieç ma cztery g ówne zalety: Czas Realizacja procesów biznesowych trwa znacznie krócej wystarczy porównaç wys anie papierowego listu pocztà z wiadomoêcià przes anà pocztà elektronicznà. Czas dost pu przez sieç do informacji biznesowych, które sà podstawà zarzàdzania, ogromnie si skraca, co bezpoêrednio przek ada si na efektywnoêç zarzàdzania. Ponadto informacje biznesowe sà dost pne 24 godziny na dob i 7 dni w tygodniu. Koszty Koszty sà wielokrotnie mniejsze. Na przyk ad, ocenia si, e transakcja bankowa obs ugiwana przy tradycyjnym okienku w oddziale banku kosztuje oko o 1,5 dolara, a ta sama transakcja realizowana przez Internet oko- o 4 centów. Geografia Procesy biznesowe uniezale niajà si od odleg oêci geograficznych. Wys anie wiadomo- Êci pocztà elektronicznà do sàsiedniego pokoju i na sàsiedni kontynent niczym si nie ró ni. Automatyczna reakcja Identyfikujàc choçby cz Êciowo komunikujàcà si osob, mo na automatycznie spersonalizowaç proces biznesowy jej obs ugi, si gajàc do bazy danych okreêlajàcych jej profil lub profil segmentu rynku, do którego nale y, lub histori komunikacji z nià. Na przyk ad, wirtualny sklep mo e automatycznie ukierunkowaç ofert lub dobraç odpowiednià form i treêç reklamy. biera zestaw prezentowanych informacji. Natomiast informacje zbiorcze o zachowaniach i reakcjach odwiedzajàcych sà podstawà do analiz rynkowych. Informacje o potrzebach i preferencjach klientów mogà byç te czerpane z tematycznych list dyskusyjnych. List takà czasem zak adajà dostawcy okreêlonych towarów lub us ug, aby u atwiç w asnym klientom wymian opinii i doêwiadczeƒ. Istnieje te wiele list nie nale àcych do podmiotów komercyjnych, poêwi conych wybranym zainteresowaniom. Problemy, wokó których koncentruje si wymiana elektronicznych listów, sà cz sto wa nà wskazówkà, w jakim kierunku nale y planowaç zmian oferty rynkowej. Internet jako nieskr powane forum wymiany poglàdów pozwala badajàcym rynek na si gni cie do znacznie bardziej autentycznych wypowiedzi ni w przypadku ankiet. Dzi ki utworzeniu specjalnych mechanizmów wyszukujàcych okreêlone informacje mo na przeanalizowaç cechy licznej grupy odbiorców rynkowych przy nak adach na badania marketingowe nieporównywalnie mniejszych ni w metodach tradycyjnych. Z mechanizmu takiego korzystajà ju w Polsce mi dzy innymi internetowe banki takie jak mbank i Inteligo. Internet jako medium powszechnie dost pne daje te mo liwoêç przeglàdania konkurencyjnych ofert tego samego produktu lub us ugi bez ograniczeƒ geograficznych. Jest ju budowane specjalne oprogramowanie, które automatycznie poszukuje najkorzystniejszej oferty produktu lub us ugi o podanych cechach. Skutki tego sà dwojakie. Po pierwsze, klienci majà do dyspozycji znacznie szerszà ofert. Po drugie, konkurencyjni producenci na bie àco widzà swoje oferty i mogà si do nich dynamicznie dopasowywaç. W efekcie mamy do czynienia z rynkiem bardziej konkurencyjnym ni rynek tradycyjny, z rynkiem, na którym cz Êciej zachodzà zmiany ofertowe i wreszcie z rynkiem, na którym cechy produktów i us ug inne ni cena odgrywajà coraz wi kszà rol. Ze wzgl du na podniesionà konkurencyjnoêç ceny ulegajà sp aszczeniu, a wyboru towaru klient dokonuje na podstawie zaufania do firmy, kulturowych cech produktów i us ug oraz warunków dostaw. Negocjowanie i zawieranie kontraktów Komunikacja elektroniczna w bardzo szybkim tempie zaczyna wypieraç tradycyjne formy negocjowania i zawierania kontraktów. W najprostszym wydaniu dwustronne negocjacje zapisów kontraktowych odbywajà si przez wymian elektronicznej korespondencji, cz sto w postaci szyfrowanej, co pozwala na korzystanie z ogólnodost pnej poczty elektronicznej przez Internet. Jeszcze niedawno zwieƒczeniem takiego procesu negocjacji by a wymiana ostatecznie uzgodnionych dokumentów w wersji papierowej albo dla celów dowodowych (ad 30

5 probationem), albo poniewa prawo narzuca o okreêlonym typom umowy form pisemnà pod rygorem niewa noêci (ad validiatem), albo dla osiàgni cia okreêlonych, dodatkowych skutków prawnych dokonanej czynnoêci (ad eventum). Obecnie w coraz wi kszej liczbie krajów, w tym i w Polsce, wprowadzono zmiany w systemie prawnym sankcjonujàce równowa noêç pisemnej i elektronicznej formy dokumentu dla wszystkich trzech przypadków przy spe nieniu okre- Êlonych warunków, w tym poêwiadczenia przez zaufanà stron trzecià spe niajàcà wymogi ustawowe. Coraz cz stszà formu à przetargów publicznych sà anonse umieszczane na stronach WWW. W ten sposób sà na przyk ad publikowane konkursy na prace badawczo-rozwojowe finansowane ze Êrodków Komisji Europejskiej. Odpowiednikiem przetargów zamkni tych sta y si natomiast bran owe rynki internetowe. Spotykane sà tu zarówno przedsi wzi cia zrealizowane przez du ych odbiorców (na przyk ad dla rynku motoryzacyjnego), jak i przez niezale ne firmy. W przypadku towarów standardowych rynki elektroniczne stajà si formà gie dy, gwarantujàcej kupujàcemu i sprzedajàcemu zawarcie transakcji po cenie najkorzystniejszej w danym momencie. Rosnàcà popularnoêcià cieszà si te serwisy WWW prowadzàce aukcje zg oszonych towarów, najcz Êciej u ywanych. W logistyce aƒcuch dostaw definiuje si jako ciàg procesów, w wyniku których dochodzi do wytworzenia koƒcowego produktu nabywanego przez konsumenta. aƒcuch dostaw obejmuje zatem ca à gam procesów, poczynajàc od pozyskania surowców, przez transport, produkcj, dystrybucj, magazynowanie, marketing, na sprzeda y koƒczàc. W latach szeêçdziesiàtych powsta y pierwsze komputerowe systemy wspomagajàce produkcj. Systemy te umo liwia y g ównie kontrol stanów magazynowych. Lata siedemdziesiàte zaowocowa y powstaniem systemów planowania zapasów zwanych MRP (Material Requirement Planning). Systemy MRP pozwala y producentom kontrolowaç przep yw surowców, komponentów oraz pó fabrykatów, umo liwiajàc dzi ki temu planowanie zapasów z wyprzedzeniem. Wraz z poczàtkiem lat dziewi çdziesiàtych systemy MRP ewoluowa y do zintegrowanych systemów ERP (Enterprise Resource Planning) umo liwiajàcych kompleksowe zarzàdzanie wszystkimi procesami biznesowymi wewnàtrz przedsi biorstwa. U podstaw systemu ERP le- y zintegrowana baza danych przechowujàca dane opisujàce wszystkie aspekty dzia alnoêci przedsi biorstwa. System ERP sk ada si natomiast z modu ów wyspecjalizowanych w przetwarzaniu okreêlonych danych, a tak e w ich kompleksowej analizie. Przyk adowe modu y to: finanse, zakupy, planowanie produkcji, zarzàdzanie zapasami, kontroling, zarzàdzanie zasobami ludzkimi itp. Rozwój systemów informatycznych wspomagajàcych funkcjonowanie przedsi biorstw doprowadzi do optymalizacji wewn trznych procesów biznesowych w przedsi biorstwie. Dalsza poprawa funkcjonowania biznesu by a mo liwa jedynie przez àcznà optymalizacj ca ego aƒcucha dostaw. Potrzebà chwili sta y si elektroniczne aƒcuchy dostaw. Ich idea nie by a zupe nie nowa. Pierwsze kroki w kierunku utworzenia elektronicznych aƒcuchów dostaw przypadajà na lata siedemdziesiàte, kiedy opracowano standard elektronicznej wymiany danych EDI (Electronic Data Interchange). Z perspektywy czasu mo emy oceniç, e standard EDI zapoczàtkowa znaczàce zmiany w zarzàdzaniu aƒcuchem dostaw, gdy drastycznie skróci czas przes ania i przyj cia zamówienia do realizacji. Niestety, mia i nadal ma jednà powa nà wad jego wdro enie jest bardzo kosztowne, co czyni go dost pnym jedynie dla wielkich korporacji. Dopiero Internet umo liwi wprowadzanie elektronicznych aƒcuchów dostaw na szerokà skal i pozwoli na obj cie nimi zarówno du ych, jak i ma ych przedsi biorstw. Dzi ki elektronicznym aƒcuchom dostaw nastàpi o rozdzielenie przep ywu informacji i dokumentów od przep ywu towarów i us ug. W konsekwencji by o mo liwe odejêcie od koncepcji sztywnych aƒcuchów dostaw i sta- ych dostawców. Naturalnà formà konfigurowania elektronicznych aƒcuchów dostaw sta- y si gie dy i odwrotne gie dy internetowe. Na gie dzie producenci wystawiajà na sprzeda swoje produkty i negocjujà z nabywcami warunki ich sprzeda y, na odwrotnej gie dzie nabywcy zg aszajà zapotrzebowanie na okre- Êlone towary lub us ugi i negocjujà z producentami warunki ich zakupu. Otwarty charakter Internetu prze o y si na niski koszt uczestnictwa w takich gie dach, a to z kolei spowodowa o, e sta y si one dost pne nie tylko dla wielkich korporacji, lecz tak e dla Êrednich i ma ych przedsi biorstw. Dzi ki temu mo liwoêci konfiguracji elektronicznych aƒcuchów dostaw sà niemal nieograniczone, pozwalajàc na dynamiczne, cz sto nawet jednorazowe, dopasowanie partnerów biznesowych oferujàcych w danej chwili najlepsze warunki wspó pracy. Wojciech Cellary Elektroniczne aƒcuchy dostaw 31

6 Gospodarka Wojciech Cellary Organizacja wspó pracy mi dzy przedsi biorstwami M o na zauwa yç tendencj do krystalizowania si w gospodarce przedsi biorstw dwóch kategorii: integracyjnych i specjalistycznych i powolnym zanikaniu innych. Przedsi biorstwa integracyjne dà à do zaj cia pozycji globalnej. Cechujà si znanà markà lub dà à do uzyskania jej rozpoznawalnoêci na ca- ym Êwiecie. Ich g ównym zadaniem operacyjnym jest organizacja wspó pracy i wymiany handlowej pomi dzy specjalistycznymi przedsi biorstwami rozsianymi na ca ym Êwiecie w celu wyprodukowania i sprzeda y produktów pod swojà markà. Ich g ównym zadaniem strategicznym jest planowanie i zapewnianie rozwoju, co cz sto ma wp yw na ca à Êwiatowà bran. Przedsi biorstwa specjalistyczne cechujà si posiadaniem know-how i technologii w pewnej wàskiej dziedzinie. Mogà mieç one dowolny charakter produkcyjny, us ugowy, handlowy, projektowy, konsultingowy itp. Przedsi biorstwa te zatrudniajà ekspertów w swojej dziedzinie; sà efektywne i elastyczne, czyli zdolne do szybkiego dostosowywania si do zmian na rynku. Wykazujà dobrà znajomoêç rynku lokalnego. Sà te noênikiem post pu naukowo-technicznego. W gospodarce elektronicznej wspó praca pomi dzy przedsi biorstwami tych dwóch rodzajów odbywa si przez gie d elektronicznà (por. Elektroniczne aƒcuchy dostaw ), cz sto organizowanà przez przedsi biorstwo integracyjne na skal globalnà. W miar post pu elektroniczna gie da z miejsca kupna-sprzeda y b dzie ewoluowaç w kierunku uniwersalnej platformy wspó pracy pomi dzy specjalistycznymi przedsi biorstwami na potrzeby globalnego przedsi biorstwa integracyjnego. Taka wspó praca jest niezb dna ze wzgl du na koniecznoêç uczestniczenia we wspólnych przedsi wzi ciach przedsi biorstw reprezentujàcych ró ne dyscypliny, rynki i kraje. Formà realizacji b dzie telepraca za pomocà specjalnego oprogramowania wspomagajàcego, które dziê znajduje si w stadium intensywnych badaƒ i rozwoju. Przed Polskà stojà dwa pytania. Pierwsze, czy Polska jest w stanie wypromowaç choçby kilka swoich przedsi biorstw na poziom globalny? Zauwa my, e sztuka ta uda a si nawet tak ma ym paƒstwom jak Finlandia (Nokia). Drugie, czy polskie ma e i Êrednie przedsi biorstwa specjalistyczne b dà odpowiednio wczeênie zdolne do wspó pracy z globalnymi przedsi biorstwami integracyjnymi przez sieç, aby nie wypaêç z rynku? Rys Wspó praca Ma ych i Ârednich Przedsi biorstw (MÂP) specjalistycznych przez elektronicznà platform wspó pracy na rzecz przedsi biorstwa integracyjnego klient klient klient Przedsi biorstwo integracyjne elektroniczna gie da dostawców MÂP MÂP MÂP klient klient klient Przedsi biorstwo integracyjne elektroniczna platforma wspó pracy MÂP MÂP MÂP 32

7 Warto te odnotowaç powstawanie elektronicznych rynków specjalizujàcych si w obrocie barterowym. Organizator takiego rynku wprowadzajàc umownà walut rozliczeniowà, daje uczestnikom mo liwoêç aran acji wielostronnych transakcji zamiennych, których uzgodnienie w przypadku tradycyjnej formy negocjacji by oby bardzo czasoch onne. Rynki tego typu u atwiajà pozbycie si nadwy ek towarów, szczególnie na nasyconych rynkach i w okresach dekoniunktury. Z myêlà o przysz oêci sà prowadzone intensywne badania naukowe nad automatyzacjà negocjacji. Chodzi tu zarówno o negocjacje cz owieka z agentem programowym, jak i negocjacje pomi dzy agentami programowymi dzia ajàcymi na rzecz i w imieniu swoich w aêcicieli. Us ugi po sprzeda y Kompetentna i sprawna obs uga klientów po sfinalizowaniu transakcji kupna-sprzeda y jest okazjà nie tylko do budowania presti u firmy, lecz tak e sposobem na uzyskanie dodatkowych wp ywów. Mogà byç one zwiàzane zarówno ze sprzeda à kolejnych towarów temu samemu klientowi, jak i dostawà materia ów eksploatacyjnych, us ug serwisowych itp. Zale nie od natury oferowanego towaru i typu klientów sà tu stosowane rozwiàzania o ró norodnym poziomie zaawansowania technicznego. Najprostszym rozwiàzaniem jest tzw. telefoniczna infolinia, która w przypadku znacznej liczby typowych zg oszeƒ mo e byç wzbogacona o komputerowy system generujàcy komunikaty s owne, stosownie do wybieranych przez klienta opcji. W obs udze bardziej z o onych zg oszeƒ sà stosowane systemy wspomagajàce zarzàdzanie kontaktami z klientem rejestrujàce zg oszenia, terminy, sprawy, tok za atwiania, pracowników prowadzàcych okreêlony etap itp. Przyjmujàcy kolejne zg oszenie pracownik mo e dzi ki temu udzieliç kompetentnych odpowiedzi dotyczàcych spraw w toku lub odnaleêç w aêciwà procedur. Rozszerzeniem tego typu systemów bywajà te coraz cz Êciej mechanizmy komunikacji internetowej. Zainteresowany klient mo e na stronach WWW odnaleêç zarówno dodatkowe informacje, jak i skorzystaç z mechanizmów pocztowych lub nawiàzaç dialog z pracownikiem. Metoda ta mo e byç wzbogacona o komunikacj g osowà z pracownikiem konkretnego dzia u. Praktykowane sà te coraz cz Êciej rozwiàzania umo liwiajàce klientom Êledzenie P rzyk ad niech stanowi firma b dàca jednym ze Êwiatowych liderów na rynku nowoczesnych technologii, obecna w ponad 130 krajach, o rocznych obrotach przekraczajàcych 30 mld dolarów. Jeszcze niedawno ka de pytanie, zw aszcza mniej standardowe, o aktualny stan biznesu, powiedzmy o miesi czne wyniki sprzeda- y danego produktu na ca ym Êwiecie, generowa o lawin telefonów i faksów mi dzy centralà a filiami, a weryfikacja i konsolidacja danych przez rzesze pracowników mog a trwaç wiele dni. Dzisiaj dane te sà dost pne natychmiast, o ka dej porze dnia i nocy, bez wzgl du na to, czy pytajàcy jest pod àczony do wewn trznej sieci firmy w jej siedzibie, czy z pokoju hotelowego, lub z domu. Dzieje si to za sprawà zautomatyzowanego systemu informacji handlowej. Zainstalowany na komputerach wszystkich sprzedawców, ich szefów i administracji, system stanowi podstawowe, codzienne narz dzie pracy. Wszelkie dane dotyczàce nie tylko ju podpisanych, lecz tak e potencjalnych kontraktów sà dost pne w czasie rzeczywistym dla wszystkich zainteresowanych, posiadajàcych prawo wglàdu. System s u y nie tylko do generowania raportów dla wy szych szczebli zarzàdzania, lecz przede wszystkim umo liwia natychmiastowà wymian informacji ze wspó pracownikami zaanga owanymi w dany temat, niezale nie do tego, w jakim geograficznie miejscu znajdujà si w danej chwili i jakie jest ich miejsce w strukturze organizacyjnej firmy. System stanowi zatem bardzo efektywne narz dzie pracy zespo owej na odleg oêç. Ka dy u ytkownik ma obecnie instalowany osobisty portal, który pozwala na przedstawianie informacji w najwygodniejszej dla niego formie. Portal wykorzystujàc inteligentnà, personalizowanà wyszukiwark, wyêwietla na ekranie ostatnie informacje z wewn trznych i zewn trznych serwisów informacyjnych, informacje na zdefiniowane wczeêniej tematy oraz informacje, które program selekcjonuje sam, uczàc si zainteresowaƒ u ytkownika na podstawie zadawanych wczeêniej przez niego zapytaƒ. System umo liwia sprawdzenie, kto w firmie pracuje lub pracowa na podobny temat, czy w aênie przygotowywana oferta dla klienta jest podobna do oferty z o onej ju wczeêniej komukolwiek na Êwiecie itp. Trudno przeceniç wartoêç tych wszystkich funkcji, zw aszcza w przygotowaniu i realizacji z o onych i rozproszonych geograficznie projektów. Jan Gliƒski Handlowy system informacyjny w mi dzynarodowej korporacji 33

8 Gospodarka Wojciech Cellary NowoÊç a globalizacja G ospodarka elektroniczna o zasi gu globalnym cechuje si bardzo du à konkurencyjnoêcià, a w konsekwencji obni aniem cen produktów i us ug. Prowadzi to do reorientacji z rynku producenta (strategia dzia ania typu push) na rynek konsumenta (strategia dzia ania typu pull). Jeszcze nie tak dawno konsumenci byli skazani na dyktat producentów w zakresie sposobów i warunków prowadzenia handlu. Obecnie to opinie i oczekiwania klientów determinujà sposób prowadzenia dzia alnoêci przez producentów. Klienci natomiast po àdajà nowoêci, która sta a si podstawowym czynnikiem przewagi konkurencyjnej, bo tylko w przypadku nowoêci producent mo- e za àdaç wy szej ceny. To dlatego zdolnoêç do prowadzenia badaƒ aplikacyjnych i rozwojowych (B+R) decyduje w przewa ajàcym stopniu o konkurencyjnoêci gospodarki. Jak wynika z samej nazwy, czas ycia nowoêci jest krótki wzrasta wi c procentowy udzia badaƒ i rozwoju w kosztach produktu. Ten dodatkowy koszt B+R nie mo e byç pokryty przez wyd u enie czasu ycia produktu, musi wi c byç pokryty z rozszerzenia rynku zbytu, a zatem z przejêcia z rynku lokalnego na rynek globalny. To dlatego operowanie na rynku globalnym powinno byç strategicznym celem przedsi biorstw. na stronach WWW toku realizacji konkretnego zamówienia, na przyk ad przesy ki kurierskiej, dostawy zamówionego towaru itp. W najbardziej zawansowanych rozwiàzaniach klient jest po sprzeda y obs ugiwany na zasadzie telepracy. Pionierem w tym zakresie by Êwiatowy potentat w dziedzinie routerów firma CISCO. Obs uga administracyjna Zarzàdzanie i obs uga administracyjna dzia aƒ wewnàtrz firmy zosta a znacznie uproszczona, gdy w wewn trznych sieciach komputerowych zacz to stosowaç mechanizmy analogiczne do Internetu, czyli tzw. intranet. U atwi o to za atwianie spraw pracowniczych, dost p do aktualnych informacji z ró nych obszarów aktywnoêci firmy, stosowanie formularzy elektronicznych zamiast papierowych itp. Do intranetu mogà mieç równie dost p pracownicy znajdujàcy si poza firmà i korzystajàcy z przenoênych komputerów z modemem. Rozszerzeniem tej formy jest wykorzystanie Internetu do po àczenia oddalonych oddzia ów firmy. Tego typu wydzielona sieç firmowa funkcjonujàca na bazie sieci publicznej jest nazywana ekstranetem. Dzi ki wykorzystaniu Internetu komunikacja wewn trzna w firmie mo e byç bardzo wszechstronna, u atwia pokonywanie barier zwiàzanych z ró nicami czasowymi w odleg ych zakàtkach globu i jest znacznie taƒsza od àcznoêci telefonicznej i korespondencji na papierze. W dalszej konsekwencji prowadzi do uproszczenia administracji w przedsi biorstwach wielozak adowych. Niezale nie bowiem od struktury produkcyjnej i dystrybucyjnej przedsi biorstwa, która ze wzgl du na materialny charakter towarów jest w naturalny sposób rozproszona, administracja mo e byç scentralizowana i korzystaç z telepracy, co przyczynia si do obni enia kosztów jej dzia alnoêci. Obs uga finansowa Stosowane w firmach systemy finansowo-ksi gowe coraz cz Êciej sà przystosowywane do bezpoêredniej wspó pracy z systemem bankowym. Pozwala to zautomatyzowaç takie czynno- Êci, jak: zlecenia przelewów, wykupywanie opcji walutowych, rejestracja wp ywu nale noêci i uzgodnienie stanu kont. Dzi ki eliminacji opóênieƒ w rejestrowaniu zdarzeƒ finansowych przedsi biorstwo jest w stanie lepiej gospodarowaç Êrodkami finansowymi, lokujàc na przyk ad wolne Êrodki na lokatach terminowych lub wykorzystujàc inne instrumenty rynku finansowego. Rozbudowane systemy bankowoêci elektronicznej umo liwiajà dost p do us ug bankowych ró nymi kana ami komunikacji. O ile w przypadku wspó pracy systemu finansowo-ksi gowego z systemem bankowym sà wykorzystywane bezpoêrednie po àczenia, to na potrzeby kierownictwa firmy wygodniejszy bywa dost p do us ug banku za poêrednictwem Internetu oraz telefonii komórkowej poszerzonej o standard WAP. Wraz z poszerzajàcà si gamà produktów oferowanych przez sektor finansowy roênie zarazem znaczenie komunikacji elektronicznej. W zwi kszeniu p ynnoêci rynku znaczàcà rol mo e odegraç elektroniczna gie da wie- 34

9 rzytelnoêci. Mechanizmem ogromnie u atwiajàcym funkcjonowanie firm otrzymujàcych masowe p atnoêci sà internetowe systemy regulowania nale noêci (obecnie w Polsce Bill Bird i PayBill). P atnicy korzystajà z u atwienia, jakim jest elektroniczna prezentacja rachunków i mo liwoêç elektronicznej akceptacji obcià eƒ natomiast odbiorcy unikajà k opotów zwiàzanych z identyfikacjà wp at, gdy informacje te sà przekazywane w formie zgodnej z formatem systemu ksi gowania. 3.2 Maciej Markowski Gospodarczy sektor produktów i us ug niematerialnych Gospodarka elektroniczna wywiera znaczàcy wp yw na wszystkie sektory gospodarki dzi ki zmianie wielu procesów biznesowych zachodzàcych w przedsi biorstwach. Jednak e w wi kszoêci z nich ostateczny produkt musi byç dostarczony klientowi w sposób tradycyjny. Inaczej jest w przypadku kilku sektorów, w których produkt lub us uga sà niematerialne. Mo na je dostarczyç równie przez sieç. Sà to nast pujàce sektory: 1) informatyczny (oprogramowanie), 2) medialny (informacyjny, publicystyczny i rozrywkowy), 3) finansowy (bankowy, kapita owy, ubezpieczeniowy, podatkowy itp.), 4) wiedzy (edukacja, konsulting ekonomiczny, prawny, zdrowotny itp.). Wymienione sektory stanowià obecnie najszybciej rozwijajàcà si cz Êç gospodarki i majà mo liwoêç wygenerowania najwi kszych zysków z inwestycji. Sà ponadto otwarte dla nowych podmiotów, które chcia yby zaczàç dzia alnoêç gospodarczà. W cz Êci z nich do rozpocz cia dzia alnoêci gospodarczej nie potrzeba wielkiego kapita u finansowego, który mo e byç zastàpiony kapita em wiedzy dla przyk adu porównajmy przedsi wzi cie utworzenia nowej elektrowni z przedsi wzi ciem utworzenia nowej firmy software owej lub konsultingowej. Z gospodarczego punktu widzenia bardzo wa ne jest równie to, e sektory te tworzà popyt i otwierajà wielki rynek narz dzi i aplikacji technologii informacyjno-komunikacyjnych. W historii handlu detalicznego adna innowacja nie zdominowa a ca kowicie wczeêniejszych metod dystrybucji. Rynki, sklepiki, centra miast i wielkie centra handlowe na obrze ach miast wszystkie te formy przetrwa y, choç w ciàgu wieków ich role si zmienia y. Na przyk ad, sprzeda katalogowa w Stanach Zjednoczonych pod koniec XIX wieku ros a w tempie 25% rocznie, jednak e obecnie osiàga jedynie oko o 10% ca kowitej wartoêci sprzeda y. Jednymi z pierwszych entuzjastów wykorzystania Internetu w biznesie by y osoby z sektora informatycznego. Zaprzeczajàc powiedzeniu szewc bez butów chodzi, podj y próby wykorzystania mo liwoêci sieci do nowej organizacji produkcji. Na przyk ad, tworzenie oprogramowania w rozproszonym Êrodowisku doprowadzi o do powstania globalnych organizacji mogàcych tworzyç oprogramowanie 24 godziny na dob, mimo i wszyscy zatrudnieni pracowali na pierwszej zmianie. Efekt ten uzyskano dzi ki wykorzystaniu ró nicy czasów na ró nych kontynentach po zakoƒczeniu pracy póênym popo udniem w amerykaƒskim oddziale firmy wyniki pracy przesy ano przez Internet do innej strefy czasowej na przyk ad do Azji, gdzie prac kontynuowano, równie za dnia. W sektorze informatycznym wiele mechanizmów i metod dzia ania, które by y uprzednio wykorzystywane wewnàtrz przedsi biorstw w Êrodowiskach lokalnych sieci informatycznych, mog o byç nieomal wprost przeniesionych do Internetu i zastosowane do wspó pracy pomi dzy przedsi biorstwami i ich klientami, zarówno instytucjonalnymi, jak i indywidualnymi. Chodzi tu przede wszystkim o zdalnà aktualizacj i parametryzacj oprogramowania. W konsekwencji mo na jednak w ten sposób wp ywaç na wszystkie instalacje sterowane przez komputery. Najlepszym przyk adem w tym zakresie jest zdalne zarzàdzanie tak zwanymi inteligentnymi budynkami, czyli budynkami, w którym wszystkie instalacje techniczne sà zarzàdzane przez zintegrowany system komputerowy. 35

10 Gospodarka Wojciech Cellary Modele biznesowe w Internecie D oêç powszechnie uwa a si, e biznes elektroniczny polega po prostu na zawieraniu transakcji kupna sprzeda y przez sieç. Jest to bardzo uproszczony poglàd, który nie oddaje w pe ni istoty sprawy. Poni ej przedstawiono szereg modeli biznesowych w Internecie, z których najpopularniejsze sà dwa: brokerski i promocyjny. Model brokerski Brokerzy doprowadzajà do spotkania kupujàcego ze sprzedajàcym, umo liwiajàc im dokonanie transakcji. Model promocyjny Model promocyjny polega na oferowaniu najcz Êciej darmowych us ug (na przyk ad poczta elektroniczna) i/lub produktów (na przyk ad gry) w zamian za mo liwoêç przedstawiania klientowi materia ów promocyjnych. PoÊrednictwo informacyjne Model poêrednictwa informacyjnego oferuje klientom, najcz Êciej darmowe, us ugi (na przyk ad dost pu do Internetu) i/lub produkty (na przyk ad komputery) za informacje o ich zainteresowaniach i zachowaniach w Internecie. Model ten mo e równie funkcjonowaç w drugà stron wówczas polega na oferowaniu konsumentom informacji o konkurencyjnych wzgl dem siebie produktach i us ugach. Model handlowca Klasyczny handlowiec hurtowy lub detaliczny produktów lub us ug materialnych lub cyfrowych. Sprzeda odbywa si na podstawie katalogu z cenami lub przez aukcje. Model producencki Model producencki polega na wykorzystaniu Internetu przez producenta danego produktu w celu dotarcia do jak najwi kszej liczby koƒcowych odbiorców bezpoêrednio, czyli przy wyeliminowaniu poêredników hurtowników i detalistów. Model stowarzyszeniowy W modelu stowarzyszeniowym odwo ania do punktu sprzeda y (banery) sà rozmieszczone na witrynach wielu przedsi biorstw stowarzyszonych ze sprzedawcà. Przedsi biorstwo stowarzyszone otrzymuje procent od sprzeda y, której poczàtek przypad na jego witryn. Model wspólnotowy Model wspólnotowy opiera si na lojalno- Êci swoich klientów, a nie na du ym ruchu. Klienci, którzy zainwestowali du o czasu i ewentualnie pieni dzy w zbudowanie witryny wspólnoty, regularnie przyczyniajà si do jej rozwoju. Model abonencki Model abonencki polega na odp atnoêci za oglàdanie treêci witryny. Model ten mo e àczyç w sobie treêci mniej interesujàce dost pne za darmo i bardziej interesujàce (na przyk ad najbardziej aktualne) dost pne po op aceniu abonamentu. Model u ytkowania Model u ytkowania polega na op acie proporcjonalnej do stopnia u ytkowania witryny (czas oglàdania, liczba ods on poszczególnych stron itp.) Sektor medialny w naturalny sposób by pierwszym beneficjantem rozwoju Internetu, ale jedynie nieliczni osiàgn li sukces finansowy w tej dziedzinie. Model dzia alnoêci polegajàcy na nieodp atnym Êwiadczeniu us ug przez Internet, a utrzymywaniu si z op at za reklamy, okazuje si skuteczny w przypadku zaledwie kilku firm na Êwiecie, a w bli szej perspektywie mo- e pozwoliç utrzymaç si bardzo ograniczonej liczbie przedsi biorstw. Przyk ad Napstera pokaza jednak, e istnieje masowy, globalny rynek na cyfrowe utwory muzyczne przesy ane przez sieç. Obecnie sprzeda muzyki przez sieç roênie o oko o 80% rocznie szybciej ni liczba u ytkowników Internetu i w 2002 roku b dzie stanowiç co najmniej 10% Êwiatowej sprzeda y. Najlepiej zapowiadajàcy si, aczkolwiek przez wielu odbierany jako sprzeczny z pierwotnà ideà Internetu, jest model odp atnych us ug przez sieç. Nale y przypuszczaç, e us ugi te rozwinà si jednak dopiero po zaawansowaniu procesów konwergencji (por. Konwergencja ) oraz wprowadzeniu do sieci multimediów na wi kszà skal i o podwy szonej jakoêci. Nowe technologie informacyjno-komunikacyjne umo liwiajà klientom nowe sposoby komunikowania si, s uchania i oglàdania informacji, czytania, robienia zakupów, oglàdania telewizji i filmów, grania w gry i zajmowania si fotografikà. A czynnoêci te wype niajà wi kszoêç prywatnego czasu w USA niemal 40% czasu przeci tny konsument poêwi ca tym czynno- Êciom. Mo na przypuszczaç, e w niedalekiej przysz oêci dzi ki post powi technologii du a cz Êç tych zaj ç b dzie podejmowana przez Internet nowej generacji, powodujàc znaczàce zmiany w strukturze wydatków przeci tnego konsumenta. 36

11 W sektorze finansowym na poczàtku zdecydowanie szybciej ni bankowoêç detaliczna rozwija y si biura maklerskie. Dzia o si to dzi ki znacznie wi kszemu znaczeniu szybkoêci dzia ania w operacjach gie dowych ni w dzia alnoêci bankowej. Ponadto grupa osób samodzielnie inwestujàca na gie dzie jest o wiele bardziej sk onna do ponoszenia ryzyka w celu osiàgni cia zysku, a tym samym do u ywania nowoczesnych, ma o sprawdzonych narz dzi. Gwoli prawdy dodajmy, e w przypadku wielu systemów handlu akcjami przez Internet ryzyko kradzie y jest mniejsze ni w przypadku banku, gdy nie mo na wyprowadziç pieni dzy z konta. Jednak e wraz z zakoƒczeniem hossy zainteresowanie gie dà u wielu graczy os ab o i ten segment przesta si tak dynamicznie rozwijaç. Elektroniczna bankowoêç jest najbardziej widocznym przyk adem nieuchronnego wykorzystania narz dzi internetowych w biznesie. W ciàgu niespe na roku od udost pnienia dojrza ych rozwiàzaƒ w Polsce uzyska y one tysiàce klientów (por. BankowoÊç elektroniczna w Polsce ). OczywiÊcie, elektroniczna bankowoêç nie wyprze ca kowicie bankowoêci tradycyjnej, bo cz Êç klientów przychodzi do banku nie po to, aby dokonaç operacji finansowych, a w celu kontaktu z innymi ludêmi, ale prawdopodobnie z czasem b dzie stanowiç dominujàcy sposób obs ugi klientów. Rozwój bankowoêci elektronicznej znajduje si obecnie w najkorzystniejszej fazie. Nie doêç, e klienci korzystajàcy z sieci generalnie reprezentujà segment bardziej zyskownych klientów, to elektroniczna bankowoêç dodatkowo obni y a koszty pozyskania klientów oraz rozszerzy a zasi g dzia alnoêci na nowe obszary geograficzne i spo ecznoêci. Dzi ki temu banki mogà redukowaç inwestycje w zakresie infrastruktury fizycznej i personelu, zw aszcza w dystrybucji, i osiàgaç korzyêci skali. Korzystanie z nowych poêredników witryn w Internecie umo liwia im przechwycenie nowych dochodowych nisz i klientów. W bankowoêci elektronicznej krytycznym zagadnieniem jest zdobycie i utrzymanie klientów on-line przy zachowaniu rentownoêci. Pozycjonowanie oferty Powstaje osobny ebank pod nowà markà lub wprowadza si istniejàcy bank on-line. Tworzy si wirtualny sklep oferujàcy pe ny wachlarz us ug finansowych lub ogranicza si jego ofert do kilku produktów. Strategia cenowa i rentownoêç Co ma stanowiç czynnik konkurencyjnoêci cena, wygoda czy zakres us ug? Wiele banków poszukuje alternatywnych êróde dochodów, na przyk ad oferujàc produkty innych firm na swej witrynie, prowadzàc sprzeda àczonà bardziej dochodowych produktów lub przekazujàc dane klientów stronom trzecim. Integracja kana ów Co zrobiç, aby postrzeganie banku przez klienta nie by o zale ne od u ywanego kana- u (oddzia, telefon, Internet, telewizja interaktywna itd.)? Zarzàdzanie relacjami z klientem Jak udoskonalaç obs ug klienta? Jest to istotny sk adnik oferowanych wartoêci, jako e przejrzystoêç cen prowadzi do ich wyrównania, coraz bardziej mobilni klienci poszukujà elastycznoêci, wygody, spersonalizowanych produktów i bezb dnej obs ugi. Unikanie spowszednienia Wraz z upodabniajàcymi si cenami us ug bankowych podstawowe produkty oferowane przez banki stajà si coraz bardziej standardowe. W ró ny sposób reagujà na to ebanki: skupiajàc si na najbardziej wartoêciowych klientach, oferujàc nowe produkty o wy szych mar ach, takich jak fundusze inwestycyjne, lub dzia ajàc jako portale sklepowe, z odsy aczami do sprzedawców. Sprzeda pod cudzà markà Wi ksze banki mogà zwi kszaç przychody, oferujàc swoje taƒsze moce przerobowe czystym ebankom, stajàc si w ten sposób wielkimi centrami przetwarzania transakcji. Redukcja kosztów Jak skorzystaç z nowych technologii i Internetu, aby zredukowaç koszty; czy zmniejszyç sieç oddzia ów i ryzykowaç nieprzychylne opinie ze strony mediów i klientów? Ârednioterminowa strategia konkurencji z ofertami parabankowymi Rozwiàzania internetowe pozwalajà na tworzenie nowych produktów uszczuplajàcych obszar obrotu, w którym uczestniczà banki. Przyk adem mogà byç rynki barterowe lub nowa organizacja obiegu finansowego s u- àcego do lokowania gotówki i zaciàgania po- yczek o znacznie mniejszej mar y ni typowa oferowana przez banki. Maciej Markowski Najwa niejsze problemy ebanków 37

12 Gospodarka Bartosz Strycharczyk BankowoÊç elektroniczna w Polsce Homebanking Homebanking, rozumiany jako dost p do rachunków przez modem po zainstalowaniu specjalnego programu komputerowego, jest oferowany przez 25 banków. Liczba korzystajàcych z tej us ugi klientów wynosi oko o 75 tys. BankowoÊç internetowa Us ugi bankowoêci internetowej oferuje w Polsce 15 banków komercyjnych oraz 7 banków spó dzielczych. Dynamiczny rozwój bankowoêci internetowej daje si zauwa yç od 2000 roku. Wed ug danych ze stycznia 2002 roku oko o 680 tys. rachunków w bankach komercyjnych jest prowadzonych z dost pem przez Internet, a korzysta z nich ponad 625 tys. klientów. Oferowany zakres us ug obejmuje: dyspozycje przelewu (sta e oraz jednorazowe), w tym przelewy do ZUS, zak adanie (likwidacja) lokat, polecenie zap aty (direct debit), zamawianie (zastrzeganie) czeków, zamawianie (zastrzeganie) kart p atniczych, zmian kodu PIN, anulowanie zleceƒ z przysz à datà realizacji, anulowanie lub korekta niektórych dyspozycji przed zadeklarowanym czasem ich realizacji, zastrzeganie dokumentów, przeglàdanie salda i historii rachunku oraz z o onych zleceƒ. Karty p atnicze, bankomaty oraz terminale POS Wed ug danych na 31 grudnia 2001 roku w Polsce zosta o wydanych kart bankowych, w tym karty bankomatowe. Krajowe karty p atnicze w liczbie stanowià 1,25% ogó u wydanych kart, natomiast 82% stanowià karty tylko do u ytku elektronicznego. Na czele wydawców w Polsce sà VISA i Europay. Liczba punktów sprzeda y akceptujàcych karty p atnicze wynios a w sierpniu 2001 roku ponad 120 tys. Wed ug danych z 31 grudnia 2001 roku dzia ajà 6442 bankomaty, z których 6393 akceptuje karty VISA, a 6155 karty EuroCard/MasterCard. Dost p do rachunków bankowych przez telefon Us ugi tego typu oferuje 18 banków, cz Êç z nich jedynie umo liwia sprawdzanie salda rachunku oraz ostatnio wykonanych operacji. Inne banki majà w ofercie aktywny dost p do rachunku, na przyk ad wykonywanie przelewów i zak adanie lokat. Dost p do rachunków bankowych za pomocà telefonu komórkowego i protoko ów WAP oraz SMS Obecnie dost p do rachunku za pomocà telefonu komórkowego z protoko em WAP zarówno pasywnà, jak i aktywnà obs ug rachunku oferuje 5 banków, a serwis SMS 10 banków, z czego 2 banki umo liwiajà aktywnà obs ug rachunku. Banki, które oferujà tego typu us ug umo liwiajà jednoczeênie dost p do rachunku bankowego przez Internet. Internetowe serwisy informacyjne banków W chwili obecnej serwisy informacyjne w Internecie posiada ponad 60 banków komercyjnych. Sà to strony opracowane zazwyczaj na wysokim poziomie pod wzgl dem wizualnym oraz informacyjnym. Zawierajà podstawowe informacje o banku, jego strukturze i kadrze zarzàdzajàcej oraz aktualny wykaz oferowanych produktów bankowych. Wiele banków elektronicznych powsta o od podstaw i dlatego nie majà one skostnia ych systemów, a wewn trzne procesy biznesowe sà nowoczesne i wydajne. Stosujà równie nowoczesne metody zarzàdzania i cz sto produktywniej u ywajà kapita u, wykorzystujàc outsourcing. Niestety, z oty okres zbli a si ku koƒcowi, o ile ju si nie zakoƒczy. Oferta banków elektronicznych jest bardzo szeroka, a nowych klientów raczej nie przybywa. Dzi ki stosunkowo niskiej barierze wejêcia pojawiajà si nowi konkurenci instytucje finansowe, które potrzebowa y wi cej czasu, aby zaistnieç na tym rynku. Nie tylko konkurencja prowadzi do obni enia zyskownoêci zwi kszony dost p klienta do informacji o cenach obni a i ceny, i mar e. JednoczeÊnie atrakcyjnoêç ofert on-line prowadzi do obni enia cen w tradycyjnych kana ach sprzeda y, a mimo to klienci zaczynajà postrzegaç banki tradycyjne jako dro sze. Ponadto koszty zapewnienia integralnoêci pomi dzy kana ami dystrybucji i jednolitoêci doêwiadczeƒ klienta sà wysokie. W sferze bankowoêci klientów instytucjonalnych banki sà zmuszane do przedefiniowania swojej roli, poniewa ulega zmianie aƒcuch dostaw àczàcy kupujàcych i sprzedajàcych (banki i klientów banków) i pojawiajà si nowi konkurenci, zagra ajàcy tradycyjnej pozycji banków. Tutaj bankowoêç elektroniczna mo e byç rozwini ciem istniejàcych zwiàzków mi dzy bankami a klientami. Niektóre banki pomagajà dyrektorom finansowym zarzàdzaç bie àcà p ynno- Êcià. Dzi ki posiadaniu du ej wiedzy i doêwiadczeniu w technologii i zarzàdzaniu danymi banki majà szanse wygenerowania dodatkowego zysku przez oferowanie w formie outsourcingu szerokiego spektrum funkcji zaplecza (back-office). Przyk adem mogà byç: pe ne us ugi w za- 38

13 kresie zarzàdzania wyp atami, ksi gowoêç i zarzàdzanie finansami, przechowywanie danych, administrowanie zasobami ludzkimi, CRM itp. Niestety, banki w Polsce nie wykorzysta y swojej uprzywilejowanej pozycji na rynku transferów pieni nych, aby staç si brokerami w sferze elektronicznego handlu przedsi biorstwo- -przedsi biorstwo. W sektorze finansowym mo na oczekiwaç, e w Polsce biznesem elektronicznym zainteresujà si obecnie towarzystwa ubezpieczeniowe. Dotychczas nie by y one zainteresowane, poniewa nie by o w Polsce ustawy o podpisie elektronicznym. Uchwalenie tej ustawy daje mo liwoêç zawierania umów ubezpieczeniowych przez Internet. Najbardziej wysublimowane wykorzystanie Internetu wyst puje w sektorze wiedzy, który obejmuje edukacj, opisanà w rozdziale 7 Raportu, oraz szeroko rozumiany konsulting z prawie wszystkich dziedzin od podatków po ochron zdrowia. Sà to dziedziny, w których komunikacja cz owiek cz owiek odgrywa dominujàcà rol i zastosowanie nowych technologii cz sto wymaga prze amania wielu barier, z których technologiczne nie sà najwa niejsze. Prowadzenie konsultingu z wykorzystaniem nowych technologii wymaga zupe nie nowego zachowania zarówno przekazujàcych wiedz, jak i odbiorców. Na przyk ad, konsultanci powinni nauczyç si mówienia do kamery, a nie do osoby lub audytorium, pokazywania wa nych elementów na ekranie, a nie na tablicy, a osoby konsultowane wi kszej dyscypliny i uwagi. Prawdopodobnie konsulting na odleg oêç z wykorzystaniem najnowoczeêniejszych technologii informacyjno-komunikacyjnych d ugo jeszcze b dzie szuka optymalnej formy przekazu i odbioru dostosowanej do innych jakoêciowo mediów. 3.3 Józef Lubacz Rozwój infrastruktury informacyjnej Infrastruktura informacyjna spo eczeƒstwa informacyjnego jest kszta towana przez telekomunikacj, informatyk i media elektroniczne. Stwierdzenie to wydaje si ju dziê banalne, chocia jeszcze ca kiem niedawno by oby niezrozumia e. Nie znaczy to jednak, e jest w aêciwie rozumiane przeciwnie, naros o wokó niego wiele uproszczeƒ, nieporozumieƒ i opacznych interpretacji, zresztà nie tylko w Polsce. W nawet najbardziej prostych formach organizacji spo ecznej mo na wyró niç t sfer, którà dziê przyj o si nazywaç infrastrukturà informacyjnà. Nie jest to wi c wynalazek wspó czesny. Konstatacja ta jest o tyle wa na, e nakazuje szerokie rozumienie poj cia infrastruktury informacyjnej. Jego ograniczanie, jak to cz sto ma miejsce, do wspó czesnych Êrodków informatyki, telekomunikacji i mediów elektronicznych jest nieuprawnionym, szkodliwym zaw - eniem. Termin infrastruktura jest cz sto odnoszony li tylko do Êrodków technicznych, co powoduje jego kolejne nieuprawnione i niepo àdane zaw enie. Wed ug definicji s ownikowej infrastruktura to Êrodki techniczne i instytucjonalne s u àce Êwiadczeniu us ug wspomagajàcych funkcjonowanie ró nych aspektów egzystencji spo eczeƒstw. Zgodnie z tà definicjà analizowanie infrastruktury informacyjnej wymaga odnoszenia si nie tylko do Êrodków technicznych, lecz tak e do Êrodków instytucjonalnych, w tym regulacyjnych, oraz do us ug, które sà Êwiadczone za pomocà tych Êrodków. Infrastruktura telekomunikacyjna by a istotnym elementem infrastruktury informacyjnej spo eczeƒstw ju sporo ponad sto lat temu. Warto przypomnieç, e Mi dzynarodowa Unia Telekomunikacyjna (ITU) niedawno obchodzi a 135 lat swego istnienia. Podstawowym celem ITU od poczàtku by o, i pozostaje do dziê dnia, upowszechnienie telekomunikacji w skali Êwiatowej, a wi c w obecnie modnej terminologii globalizacja infrastruktury informacyjnej. Wbrew doêç rozpowszechnionym obecnie poglàdom, nie zmniejsza si rola ITU w globalizacji infrastruktury telekomunikacyjnej. Poglàd o zmniejszaniu si roli ITU jest oparty na przekonaniu, e post pujàca liberalizacja i deregulacja sektora telekomunikacyjnego, a tak e do- 39

14 Gospodarka Wojciech Cellary Konwergencja K onwergencja jest procesem ujednolicania, zlewania si w jedno trzech wielkich dziedzin: informatyki, telekomunikacji i mediów. U podstaw konwergencji le à techniki cyfrowe, dzi ki którym wszystkie sygna y elektryczne, Êwietlne i radiowe sà reprezentowane w postaci cyfr binarnych. W konsekwencji, przetwarzanie i przesy anie informacji zosta o sprowadzone do przetwarzania i przesy ania bitów, a techniki przesy ania i przetwarzania zosta y ujednolicone centrala telefoniczna to dzisiaj specjalizowany komputer z odpowiednim oprogramowaniem, a nie urzàdzenie mechaniczno-elektryczne. Je- Êli zatem u ytkownikowi damy mo liwoêç odbioru strumienia bitów przez kabel elektryczny, Êwiat owodowy lub drogà radiowà to, w uproszczeniu, od jego terminalu b dzie zale a o, czy ten strumieƒ zostanie zamieniony na g os, obraz, tekst czy dane komputerowe. OczywiÊcie, ten g os, obraz, tekst i dane komputerowe muszà mieç sens, dlatego trzecim udzia owcem procesu konwergencji sà media jako dostawca treêci. Konwergencja to jednak nie tylko procesy techniczne, lecz tak e procesy gospodarcze àczenie si przedsi biorstw z rozdzielnych poprzednio sektorów oraz prawne, poniewa rozwiàzania prawne dominujàce w tych trzech dziedzinach ukszta towa y si niejednakowo, ze wzgl du na ró nà histori rozwoju i odmienne uwarunkowania. Obserwujemy wi c liczne, cz Êciowe procesy konwergencji àczenie si sieci telekomunikacyjnych i sieci komputerowych, komunikacji przewodowej i bezprzewodowej, sprz tu komputerowego i telekomunikacyjnego, wytwarzania sprz tu, wytwarzania oprogramowania i integracji systemów, telewizji i komputerów, telewizji i telefonii oraz technologii informacyjnych i treêci informacyjnych. Idealistycznym celem konwergencji jest doprowadzenie do tego, aby ka dy cz owiek, niezale nie od tego, gdzie si znajduje, móg za pomocà tego samego terminalu uzyskaç (kupiç) dowolnà informacj i us ug komunikacyjnà: obejrzeç telewizj, nawigowaç w Internecie, rozmawiaç z dzieckiem, które jest na wakacjach, i widzieç je na ywo ekranie, sprawdziç stan swojego konta w banku, z o- yç zeznanie podatkowe w urz dzie czy dokonaç zakupu w sklepie. Êwiadczenia zwiàzane z upowszechnieniem Internetu, spowodujà zanik potrzeby tworzenia normalizacji de iure i przej cie jej roli przez normalizacj de facto, ustanawianà w wyniku dzia- ania mechanizmów rynkowych. Dotychczasowe doêwiadczenia nie potwierdzajà tego przekonania. Owszem, tworzenie normalizacji de facto zosta o zdynamizowane w wyniku liberalizacji i deregulacji, lecz przyspieszy o to jedynie powstawanie normalizacji de iure, nie spowodowa o natomiast zaniku potrzeby jej tworzenia. Notabene, w czasach gdy tworzono ITU, dostrzegajàc po ytki p ynàce z normalizacji de iure, gospodarka Êwiatowa by a znacznie bardziej liberalna ni obecnie. Post pujàca deregulacja i liberalizacja sektora telekomunikacyjnego jest nierzadko traktowana jako przezwyci enie okresu b dów i wypaczeƒ w historii rozwoju tego sektora panuje przekonanie, e oto dochodzimy do szcz Êliwego koƒca historii telekomunikacji, by u yç okreêlenia w stylu Fukujamy. Jest to poglàd bardzo uproszczony. Ukszta towana historycznie forma instytucjonalno-regulacyjna sektora telekomunikacyjnego by a wynikiem Êwiadomego wyboru uznania telefonii za dobro powszechne, tego typu co us ugi pocztowe lub dystrybucja energii elektrycznej. W konsekwencji zdecydowano, e Êwiadczenie us ug telekomunikacyjnych b dzie si odbywaç na zasadzie tak zwanego monopolu naturalnego, wy àczonego z bezpoêredniego oddzia ywania mechanizmów rynkowych. W Êlad za tym powsta- y monopolistyczne przedsi biorstwa operatorskie (w krajach europejskich paƒstwowe, w USA prywatne), poddane szczegó owym regulacjom paƒstwowym. Celem tych regulacji by o, cz sto ma o skuteczne, ograniczenie negatywnych nast pstw uk adu monopolistycznego. Pomimo swych wad uk ad monopolistyczny doprowadzi do szerokiego upowszechnienia us ug telefonicznych wysokiej jakoêci (pomijajàc znane z autopsji przypadki patologiczne). Mo na si spieraç, czy nie uzyskano by podobnych lub lepszych efektów, gdyby rozwój telefonii poddano grze rynkowej. Z obecnej perspektywy trudno to osàdziç, gdy sytuacja w poczàtkach rozwoju telekomunikacji ró ni a si od obecnej pod wieloma wzgl dami. Nie od rzeczy jest jednak braç pod uwag, e odejêcie od historycznie ukszta towanej formy instytucjonalno-regulacyjnej telekomunikacji nastàpi o stosunkowo niedawno, gdy g ówny cel utrzymywania tej formy zosta osiàgni ty w krajach najbardziej rozwini tych i jej dalsze utrzymywanie sta o si hamulcem rozwoju us ug bardziej z o onych i ró norodnych ni prosta us uga telefoniczna. 40

15 W przeciwieƒstwie do telekomunikacji rozwój infrastruktury informatycznej nast powa od poczàtku w wyniku gry rynkowej nie poddanej adnym specjalnym regulacjom sektorowym. Ró nica wynik a z tego, e w pierwszym okresie rozwoju informatyki Êrodki techniki komputerowej stosowano g ównie lokalnie i prawie wy àcznie do celów profesjonalnych. W konsekwencji nie ukszta towa a si adna us uga informatyczna, którà uznawano by za powszechnà w takim sensie jak telefoni. Nie zaistnia y zatem przes anki do standaryzacji technicznej de iure, do interwencji regulacyjnej paƒstwa, ani do rozwa ania koncepcji monopolu naturalnego. Znaczna, ukszta towana historycznie, odr bnoêç i autonomia infrastruktur telekomunikacji i informatyki okaza a si ju w latach siedemdziesiàtych hamulcem rozwoju obu, pobudzajàc dà enia do integracji stosowanych przez nie Êrodków technicznych i us ug. Doprowadzi o to do procesu konwergencji ujednolicania infrastruktur telekomunikacji i informatyki w sferze technicznej, us ugowej i instytucjonalno-regulacyjnej. Proces ten stopniowo obejmuje te media elektroniczne, w których rozwoju mo na dostrzec analogie zarówno do rozwoju telekomunikacji, jak i informatyki. Dla jasnoêci nale y podkreêliç, e sfera wytwarzania urzàdzeƒ technicznych dla potrzeb telekomunikacji i mediów elektronicznych nie by a regulowana w takim stopniu jak sfera us ugowa tych infrastruktur. Niemniej ukszta towa si znaczny stopieƒ specjalizacji wytwórców sprz tu i ich ukierunkowanie na odr bne sektory rynku: telekomunikacyjny, informatyczny i mediów elektronicznych. Nale y tak e podkreêliç, e poczynione tu uwagi dotyczà g ównie infrastruktury publicznej. W asna infrastruktura informacyjna przedsi biorstw rozwija a si przede wszystkim pod naciskiem sygna ów rynkowych, a oddzia ywania administracyjne odgrywa y rol poêlednià; dlatego integracja i konwergencja sfery telekomunikacyjnej z informatycznà nast powa a i w dalszym ciàgu nast puje w tych obszarach szybciej, bez specyficznych obcià eƒ zwiàzanych z misjà upowszechniania us ug. Przytoczone tu okolicznoêci odnoszà si g ównie do cech historycznego procesu, który ukszta towa dzisiejsze oblicze sk adowych infrastruktury informacyjnej: telekomunikacji, informatyki i mediów elektronicznych. Wzi cie pod uwag tych okolicznoêci u atwia w aêciwe zdiagnozowanie stanu obecnego oraz wybór racjonalnych przedsi wzi ç rozwojowych. Bioràc pod uwag znaczne dotychczasowe zró nicowanie telekomunikacji, informatyki i mediów elektronicznych, trudno przypuêciç, aby proces ich konwergencji majàcy doprowadziç do powstania uniwersalnej, globalnej infrastruktury informacyjnej, by atwy czy krótkotrwa y. Przebieg tego procesu b dzie zapewne wypadkowà wielorakich, z o onych oddzia ywaƒ o charakterze ekonomicznym, technicznym i spo eczno-kulturowym, których ostateczny efekt jest obecnie trudny do przewidzenia. Co wi cej, ma o prawdopodobne wydaje si, by konwergencja mog a doprowadziç do zlania si telekomunikacji, informatyki i mediów elektronicznych w jeden homogeniczny twór, i e wytworzy si jakiê rodzaj uniwersalnych us ug telekomunikacyjno-informatyczno-medialnych. Bardziej prawdopodobne jest wy onienie si, na pewnym etapie procesu konwergencji, nowych podzia ów wed ug kryteriów trudnych dzisiaj do odgadni cia. Mo na jedynie przypuszczaç, e nowe podzia y b dà wynikiem krystalizowania si odr bnych dziedzin aplikacyjnych, takich jak praca, edukacja, rozrywka itp., w których ukszta tujà si nowe rodzaje us ug z o onych, b dàce konglomeratem dzisiejszych us ug prostych, a wi c majàce cechy zarówno telekomunikacyjne, informatyczne, jak i medialne. Takie kszta towanie si rynku ju si zacz o, choç wcià jest w fazie poczàtkowej. Charakterystyczne dla niej sà mi dzy innymi: rozliczne i szybko zmieniajàce si fuzje przedsi biorstw ró nych segmentów rynku informacyjnego, powstawanie i upadki licznych przedsi wzi ç zwiàzanych z us ugami internetowymi, horrendalne zad u enie zyskownych jeszcze do niedawna operatorów telekomunikacyjnych, spowodowane op atami licencyjnymi na rzecz paƒstw, rosnàcà konkurencjà i przeinwestowaniem w nowe rodzaje Êrodków technicznych i us ug, oraz znaczne wahania wartoêci akcji przedsi biorstw sektora informacyjnego. Dotychczasowa struktura i model ekonomiczny sektora informacyjnego, w szczególnoêci telekomunikacyjnego, odchodzà do przesz oêci, a nowe dopiero si wykluwajà. DoÊwiadczenia z ostatnich lat zwiàzane z baƒkà internetowà dobitnie Êwiadczà o tym, e nie nale y liczyç na cudowne rozwiàzania, które jak za dotkni ciem czarodziejskiej ró d ki ukszta tujà nowe oblicze sektora informacyjnego. Wiele wskazuje na to, e huraoptymizm zwiàzany z inwestycjami w telefoni komórkowà trzeciej generacji (UMTS/IMT) doprowadzi do skonstruowania bomby z opóênionym zap onem, która mo e spowodowaç kolejny powa ny wstrzàs w sektorze informacyjnym. Dotychczasowy brak dojrza ego ukszta towania infrastruktury informacyjnej dotyczy nie tylko jej sfery gospodarczej, lecz tak e sfery us ug i Êrodków technicznych. Us ugi oferowane obec- 41

16 Gospodarka nie, chocia niewàtpliwie fascynujàce i u yteczne, dajà jedynie przedsmak tego, co nas mo e czekaç w przysz oêci. Opracowywanie i wprowadzanie na rynek nowych us ug i ich aplikacji jest jednak trudne i obarczone znacznym ryzykiem. Przyk adem ca kowitej pora ki by a próba upowszechnienia us ug typu wideo na yczenie, z którymi jeszcze niedawno wiàzano znaczne nadzieje. Inny przyk ad, wbrew szumnym zapowiedziom, w dalszym ciàgu nie uda o si upowszechniç publicznej telefonii internetowej. Równie wprowadzenie us ug zwiàzanych z WAP i GPRS w telefonii komórkowej nie przynios o spodziewanych efektów rynkowych. Wiele innowacyjnych us ug mia o bardzo krótki ywot. Poszukiwanie us ug, które sta yby si lokomotywà rynku masowego poszukiwanie killer applications trwa; daleko jeszcze do osiàgni cia stanu, który zapewnia by wzgl dnie stabilny rozwój, nie nara ony na gwa towne wstrzàsy. Obecny brak stabilnoêci w sferze gospodarczej i us ugowej nie ominà tak e sfery Êrodków technicznych wydawa oby si znacznie bardziej odpornej na zawirowania gospodarcze, instytucjonalno-regulacyjne lub aplikacyjne. Dotyczy to zw aszcza Êrodków technicznych telekomunikacji. Spektakularny sukces Internetu przyczyni si do powstania wiary w omnipotencj techniki internetowej w aêciwych jej metod i Êrodków budowania sieci oraz tworzenia us ug. Upowszechni o si przekonanie, e nale y porzuciç tradycyjne techniki zwiàzane z budowà sieci zintegrowanych (ISDN i B-ISDN) i oprzeç rozwój infrastruktury sieciowej i us ugowej telekomunikacji na technice internetowej. Przekonanie to okaza o si mieç bardzo wàt e podstawy. Rozwój techniki internetowej, tak by mog a ona staç si podstawà budowy uniwersalnej platformy technicznej dla potrzeb przysz ej infrastruktury informacyjnej, okaza o si znacznie trudniejsze ni si spodziewano. W szczególnoêci nie uporano si do dziê z zapewnieniem odpowiedniej jakoêci, niezawodnoêci i bezpieczeƒstwa us ug. Przekonanie o omnipotencji techniki internetowej przechodzi do historii. Zaczyna dominowaç poglàd, e infrastruktur sieciowà nale y rozwijaç w sposób hybrydowy, wykorzystujàc najlepsze cechy techniki wyros ej z klasycznej telekomunikacji (sieci zintegrowane) i techniki internetowej, zespalajàc funkcjonalnie Internet z sieciami ISDN/B-ISDN. Tej nowej koncepcji nadano ju nazw : Sieci Nowej Generacji (New Generation Networks NGN). Jest to kolejny krok na dalekiej drodze prowadzàcej do ukszta towania telekomunikacyjno-informatycznej platformy technicznej, która mog aby sprostaç wymogom stawianym przez zaawansowane us ugi informacyjne. Koƒca tej drogi jeszcze nie widaç. Podsumowujàc: proces kszta towania wspó czesnej infrastruktury informacyjnej jest nawet w krajach najbardziej rozwini tych w fazie intensywnego poszukiwania najw aêciwszych rozwiàzaƒ zarówno w sferze instytucjonalno-regulacyjnej, us ugowej, jak i technicznej. Niewiadomych jest wi cej, ni definitywnych rozstrzygni ç. Wynikajà stàd istotne przes anki do kszta towania racjonalnej polityki prorozwojowej w Polsce, które przedstawiono poni ej wraz z kilkoma komentarzami dotyczàcymi dotychczasowego rozwoju wydarzeƒ. Polska powinna aktywnie w àczyç si do trwajàcego w krajach rozwini tych procesu poszukiwania najw aêciwszych sposobów rozwoju infrastruktury informacyjnej, szczególnie w sferze instytucjonalno-regulacyjnej i us ugowo-aplikacyjnej. Jest to dziedzina, w której Polska mo e tworzyç odwa ne, nowatorskie i dalekowzroczne rozwiàzania stymulujàce upowszechnianie us ug informacyjnych we wszystkich obszarach ycia spo ecznego i gospodarczego. To jakoêç tych rozwiàzaƒ w wi kszym stopniu ni nasycenie Êrodkami technicznymi b dzie decydowa a o u ytecznoêci infrastruktury informacyjnej. Opracowanie takich rozwiàzaƒ nie wymaga wielkich nak adów kapita owych wystarczy wykorzystaç kapita intelektualny, którego w Polsce jeszcze nie brakuje. Niestety, dotychczas niewiele zrobiono, by wykorzystaç t szans. Podejmowane dzia ania majà w wi kszoêci charakter deklaratywny lub/i czàstkowy, zazwyczaj zostajà wymuszone przez proces dostosowawczy do Unii Europejskiej. Sejmowe i rzàdowe dokumenty dotyczàce rozwoju spo eczeƒstwa informacyjnego sà z regu y ma o przemyêlanymi kopiami dokumentów Unii, opracowaniami ogólnikowymi i w znikomym stopniu odnoszàcymi si do specyficznych uwarunkowaƒ polskich. Elity rzàdzàce najwyraêniej jeszcze nie uêwiadomi y sobie, e rozwój infrastruktury informacyjnej to nie tylko warunek konieczny dalszego rozwoju spo ecznego i gospodarczego, lecz tak e wielka szansa dla Polski na szybsze nadrobienie zapóênienia cywilizacyjnego. Zwa ywszy, e oblicze infrastruktury informacyjnej dopiero si kszta tuje tak e w krajach najbardziej rozwini tych dotychczasowe zapóênienie Polski w tej dziedzinie nie ma decydujàcego znaczenia. Jest to unikalna szansa, która mo e niepr dko si powtórzyç. Wykorzystanie tej szansy wymaga traktowania rozwoju infrastruktury informacyjnej w szerokim kontekêcie strategii pobudzania i ukierunkowywania rozwoju spo ecznego i gospodar- 42

17 W potocznym u yciu znajduje si poj cie dostawcy us ug internetowych, które ma odpowiadaç angielskiemu terminowi Internet service provider. Nale y si jednak zastanowiç, co ma wspólnego ten e dostawca z dostawcà, jakiego spotykamy w obrocie prawnym, b dàcym stronà umowy dostawy, zbli onej w swym charakterze do umowy sprzeda y, umowy o dzie o lub kontraktacji? W ka dej z wymienionych umów dostawca przyjmuje ryzyko i zwiàzanà z tym odpowiedzialnoêç za doprowadzenie do okreêlonego rezultatu w postaci wydania nabywcy okre- Êlonego produktu (rzeczy), którego najcz Êciej jest w aêcicielem. Cz sto sam te wytwarza rzeczy b dàce przedmiotem umowy. Tymczasem okreêlenie dostawca us ug internetowych jest u ywane wobec podmiotów, których rola w relacji pomi dzy nadawcà i odbiorcà treêci jest zupe nie odmienna. Dostawca taki nie tylko nie wytwarza treêci przekazywanej przez nadawc, lecz nie ma na nià najmniejszego wp ywu, a nawet najcz Êciej nie orientuje si, jaka treêç jest przekazywana. Udost pniajàc infrastruktur technicznà umo liwiajàcà przekaz, pe ni on de facto funkcj operatora infrastruktury, by nie rzec przewoênika zawarto- Êci. Nazywanie go dostawcà jest zapewne wynikiem mechanicznego t umaczenia angielskiego terminu provider, ale tak e odpowiedzià na zapotrzebowanie, wynikajàce z szybkiego rozwoju Internetu. Gdy jednak dochodzimy do pytania o tak istotne kwestie jak odpowiedzialnoêç tego rodzaju podmiotów, to niezale nie od przyczyn u ywania takiego czy innego poj cia, nale y braç pod uwag faktycznà pozycj, w jakiej wyst pujà one w relacji pomi dzy nadawcà i odbiorcà treêci. Zastanówmy si : czy komuê przysz oby do g owy, by czyniç odpowiedzialnym PLL LOT za to, e na przyk ad jego pasa- er przemyca narkotyki? Tymczasem w wielu publikacjach, jak równie w niektórych orzeczeniach sadowych za granicà, obserwujemy sk onnoêç do obarczania dostawców us ug internetowych rolà, do jakiej nie aspirujà rolà policjanta, s dziego i egzekutora w jednej osobie. Z drugiej jednak strony skala zjawiska, jakim jest Internet, jego globalny charakter oraz niezwyk e mo liwoêci powodujà koniecznoêç poszukiwania takich rozwiàzaƒ, aby operatorzy internetowi w jakimê stopniu byli w àczeni (w rozsàdnym zakresie) w system ochrony przed wykorzystywaniem Internetu do dzia aƒ sprzecznych z prawem. Najtrudniej bodaj okreêliç granice owego rozsàdnego zakresu. O ile nie ma wàtpliwoêci, gdy chodzi o pornografi dzieci cà, rasizm lub publikowanie instrukcji na temat produkcji bomb, to w przypadkach mniej drastycznych i spektakularnych, na przyk ad rozpowszechniania niedozwolonej reklamy lub muzyki z naruszeniem praw autorskich, problem udzia u operatora internetowego w przeciwdzia aniu tym zjawiskom nie rysuje si tak klarownie. Czy operator, którego infrastruktura przenosi treêci naruszajàce na przyk ad prawo autorskie, o czym ten e nawet nie wie, jest w Êwietle prawa pomocnikiem osoby, która naruszenia tego si dopuszcza? Dzieje si to z regu y bez wiedzy operatora. Czy prawo ma nak adaç na operatora obowiàzek cenzurowania ruchu, jaki przechodzi przez jego serwer? W takim przypadku operator stawa by si w a- Ênie po trochu cenzorem, policjantem, uzyskiwa by w adz prokuratora (który Êciga) i s dziego (bo rozstrzyga, co legalne). Âciganiem czynów naruszajàcych prawo zajmujà si (i powinny czyniç to nadal) powo ane do tego organy. Czy ta zasada ma ulec zmianie? OczywiÊcie, nie mo e budziç wàtpliwoêci obowiàzek wykonywania przez operatorów internetowych decyzji uprawnionych organów s u àcych ochronie porzàdku prawnego i przeciwdzia aniu jego naruszeniom. Wydaje si, e poza przypadkami zachowaƒ, którym mo na przypisaç pierwiastek winy, a wi c dzia ania Êwiadomego lub cechujàcego si niedbalstwem (wiedzia lub przy do o eniu starannoêci móg wiedzieç lub przewidzieç) operator internetowy nie powinien odpowiadaç za treêç przekazu. Powinien natomiast w àczaç si wówczas, gdy uprawniony organ lub osoba zwrócà si o zablokowanie okreêlonego przekazu, powo ujàc si na postanowienie sàdu, nakaz prokuratora itp. Poszukiwanie nowych rozwiàzaƒ prawnych nie powinno pójêç w kierunku przypisywania operatorom zadaƒ, do których nie sà powo ani, i obarczania ich odpowiedzialno- Êcià za zadania, w których Êwiadomie nie uczestniczà. Nale a oby raczej skupiç si na tworzeniu regulacji zapewniajàcych lepszà wspó prac organów powo anych do Êcigania przest pstw oraz dochodzenia i egzekwowania praw przez tych, których prawa zosta y naruszone. W ten sposób Internet przyczyni by si do rozwoju wspó pracy w dziedzinach wymagajàcych intensyfikacji i przyspieszenia. Tadeusz Piàtek Czy dostawca us ug internetowych odpowiada za treêç informacyjnà? 43

18 Gospodarka czego, a w szczególnoêci rozstrzygni cia kwestii roli paƒstwa w tym wzgl dzie. Choç niewàtpliwie mechanizmy rynkowe rozwoju infrastruktury informacyjnej sà i pozostanà najistotniejsze, nie mo na nie doceniaç skutecznoêci roli stymulujàcej (bàdê hamujàcej!) polityki paƒstwa. Dotychczasowa polityka paƒstwa polskiego jest pasywna. Nieliczne pozytywne przyk ady, takie jak udzia funduszy publicznych w informatyzacji szkó, sà z regu y izolowane, nie osadzone w szerszej, spójnej i dalekowzrocznej polityce. Przyk adem pasywnoêci i braku dalekowzrocznoêci rzàdu i sejmu jest wprowadzone niedawno nowe prawo telekomunikacyjne, nad którym pracowano wiele lat. Jest to prawo nastawione na kwestie, które z punktu widzenia potrzeb zwiàzanych z rozwojem nowoczesnej infrastruktury informacyjnej szybko stanà si drugorz dne prawo nastawione bardziej na usuwanie barier rozwoju tradycyjnych us ug powszechnych (telefonicznych) ni na tworzenie warunków pobudzajàcych rozwój i upowszechnienie nowoczesnej infrastruktury technicznej i us ugowej. Nic, poza brakiem tzw. woli politycznej i wyobraêni, nie sta o na przeszkodzie, by ustanowiç prawo znacznie bardziej nowoczesne dotyczàce ca ej infrastruktury informacyjnej. Ustanawiajàc nowe prawo, a taka potrzeba pr dzej czy póêniej si pojawi, nale y w szczególnoêci dà yç w zgodzie z zachodzàcym procesem konwergencji do stworzenia podmiotu niezale nego od w adzy ustawodawczej i wykonawczej, obejmujàcego swymi kompetencjami m.in. zadania URT i KRRiT (wymaga to nowelizacji konstytucji RP), którego misjà by oby regulowanie ca ego rynku informacyjnego. Tworzenie spójnego prawa dotyczàcego ca ej infrastruktury informacyjnej, a nie tylko sektora telekomunikacyjnego, wymaga tak e unowoczeênienia podejêcia do roli us ug powszechnych. Niewykluczone, e w aêciwe b dzie zastàpienie poj cia us ugi powszechnej poj ciem dost pu do us ug informacyjnych. Jest to kwestia bardzo z o ona, której rozstrzygni cie musi byç poprzedzone jasno sformu owanà politykà paƒstwa w zakresie infrastruktury informacyjnej, a w szczególnoêci jej roli w rozwoju kraju. Doprowadzenie do postulowanych tu rozwiàzaƒ instytucjonalno-regulacyjnych wymaga zdecydowanej inicjatywy ustawodawczej ze strony agend rzàdowych. Likwidacj Ministerstwa àcznoêci w jego dotychczasowej postaci b dzie mo na uznaç za decyzj uzasadnionà, pod warunkiem, e na jego miejsce powstanie silny podmiot rzàdowy odpowiedzialny za kszta towanie polityki paƒstwa w zakresie rozwoju infrastruktury informacyjnej jako ca oêci. JeÊli tak si nie stanie, mo na obawiaç si jeszcze wi kszej ni dotychczas pasywnoêci rzàdu w tej dziedzinie, a w konsekwencji tak e pasywnoêci parlamentu. Poziom rozwoju infrastruktury informacyjnej w Polsce jest, ogólnie rzecz bioràc, pochodnà poziomu rozwoju spo ecznego i gospodarczego naszego kraju, a wi c sytuuje Polsk na dole tabeli obejmujàcej kraje OECD. Dystans do krajów najbardziej rozwini tych jest du y. Nale y tak e braç pod uwag, e poziom rozwoju infrastruktury informacyjnej oraz stopieƒ upowszechnienia jej us ug powoduje zró nicowanie zarówno w sensie regionalnym, jak i spo ecznym. Utrwala si przez to podzia na Polsk A i Polsk B, pog biajà si nierównoêci spo- eczne. Podejmujàc dzia ania pobudzajàce rozwój infrastruktury informacyjnej, nale y na t kwesti zwróciç szczególnà uwag. Szybkie tempo rozwoju infrastruktury informacyjnej w gospodarce b dzie wymuszane przez mechanizmy rynkowe; rola paƒstwa w tym zakresie sprowadza si g ównie do tworzenia warunków skutecznego funkcjonowania tych mechanizmów. W sferze pozagospodarczej natomiast, czyli w sferze, w której bezpoêrednie oddzia ywanie regulacyjne mechanizmów rynkowych jest ograniczone, Êwiadoma i aktywna polityka paƒstwa ma istotne znaczenie. Od w aêciwego rozwoju infrastruktury informacyjnej w tej sferze b dzie zale a o, czy zbudujemy spo eczeƒstwo informacyjne dla wszystkich, czy tylko gospodark informacyjnà dla nielicznych. 44

19 3.4 Micha Goliƒski Wybrane statystyki gospodarcze telekomunikacji i informatyki 180 6% [USD] Âwiat 94,00 6,50 5,60 USA 44,00 19,90 0,70 Niemcy 47,00 11,60 0,60 Francja 49,17 12,60 0,60 Szwecja 128,00 13,80 0,60 Hiszpania 158,00 10,70 0,90 Czechy 101,00 3,90 0,70 W gry 142,00 6,40 1,70 Polska 141,00 4,60 1,10 5% 4% 3% 2% 1% 0% [procent PKB na 1 mieszkaƒca] Ceny us ug telefonii stacjonarnej w 1999 roku pod àczenie opracowanie w asne na podstawie ITU 2001 abonament abonament/pkb 45% 40% 35% 30% 25% [%] 20% 15% 10% 5% 0% -5% Âwiat 7,5% 8,5% 6,7% USA 7,8% 5,2% 8,3% Niemcy 3,9% 1,8% 10,1% Francja 4,3% 3,2% 2,2% Szwecja 2,1% -1,6% 12,1% Hiszpania 2,2% 1,6% 10,9% Czechy 13,4% 21,8% 9,4% W gry 16,3% 25,1% 6,6% Polska 27.0% 39,7% 15,4% Ârednioroczne tempo wzrostu wydatków na techniki informacyjne w latach ogó em opracowanie w asne na podstawie WITSA 2000 telekomunikacja informatyka 45

20 Gospodarka Rozpowszechnienie telefonii stacjonarnej i komórkowej w 1999 roku [na 100 mieszkaƒców] Âwiat 15,16 8,22 USA 67,30 31,55 Niemcy 59,03 28,57 Francja 58,17 36,56 Szwecja 66,46 58,29 Hiszpania 40,99 30,60 Czechy 37,09 18,95 W gry 37,09 16,21 Polska 26,27 10,21 telefon stacjonarny telefon komórkowy opracowanie w asne na podstawie ITU % 50% 40% 30% 40,1% 44,3% 52,6% 53,7% 38,9% 39,1% 31,9% 35,7% 20% 21,5% Stosunek wydatków na oprogramowanie do wydatków na sprz t w 1999 roku 10% 0% Âwiat Niemcy USA Francja Szwecja Hiszpania Czechy W gry Polska procent wydatków Êwiatowych opracowanie w asne na podstawie WITSA % ,1 9% % 2464,9 Wydatki na techniki informacyjne per capita i jako procent PKB w 1999 roku [procent PKB] 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% ,9 1706, , ,0 417,4 390,2 357,0 6,6% 8,9% 5,3% 6,0% 9,3% 4,0% 8,5% 6,4% 4,9% 0 Âwiat USA Niemcy Francja Szwecja Hiszpania Czechy W gry Polska [na 1 mieszkaƒca w USD] na 1 mieszkaƒca opracowanie w asne na podstawie WITSA

DEKLARACJA PRZYSTÑPIENIA DO KONKURSU BANK DOST PNY

DEKLARACJA PRZYSTÑPIENIA DO KONKURSU BANK DOST PNY DEKLARACJA PRZYSTÑPIENIA DO KONKURSU BANK DOST PNY OBS UGA ELEKTRONICZNA BANKU Konkurs realizowany przez oraz Narodowy Bank Polski Warszawa 2005 Projekt Bank Dost pny realizowany jest przez i Narodowy

Bardziej szczegółowo

IMPORT PRZELEWÓW. 1. Schemat dzia ania funkcji IMPORT PRZELEWÓW 2. 2. Dodatkowe zabezpieczenia funkcjonalnoêci IMPORT PRZELEWÓW 2

IMPORT PRZELEWÓW. 1. Schemat dzia ania funkcji IMPORT PRZELEWÓW 2. 2. Dodatkowe zabezpieczenia funkcjonalnoêci IMPORT PRZELEWÓW 2 IMPORT PRZELEWÓW 1. Schemat dzia ania funkcji IMPORT PRZELEWÓW 2 2. Dodatkowe zabezpieczenia funkcjonalnoêci IMPORT PRZELEWÓW 2 3. Funkcja IMPORT PRZELEWÓW - najcz Êciej zadawane pytania 3 4. Import plików

Bardziej szczegółowo

Nowa funkcjonalnoêç,,aktywowanie odbiorców w systemie bankowoêci internetowej

Nowa funkcjonalnoêç,,aktywowanie odbiorców w systemie bankowoêci internetowej Nowa funkcjonalnoêç,,aktywowanie odbiorców w systemie bankowoêci internetowej Maj 2006 Biuro Elektronicznych Kana ów Dystrybucji str 1 Szanowni Paƒstwo, Uprzejmie informujemy, e zgodnie z pkt. 7.9 Ogólnych

Bardziej szczegółowo

DZIAŁALNOŚĆ INNOWACYJNA PRZEDSIĘBIORSTW

DZIAŁALNOŚĆ INNOWACYJNA PRZEDSIĘBIORSTW DZIAŁALNOŚĆ INNOWACYJNA PRZEDSIĘBIORSTW Opole, 29.01.2016 r. Danuta Michoń Opolski Ośrodek Badań Regionalnych Badania z zakresu innowacji ujęte w PBSSP Podstawowe pojęcia Działalność innowacyjna przedsiębiorstw

Bardziej szczegółowo

Ceny op at jednorazowych i abonamentu ustala si w oparciu o poj cie kana u telefonicznego.

Ceny op at jednorazowych i abonamentu ustala si w oparciu o poj cie kana u telefonicznego. cennik us ugi CENTREX Rozdzia 1 Wst p Ceny op at jednorazowych i abonamentu ustala si w oparciu o poj cie kana u telefonicznego. Kana em telefonicznym nazywamy: dla dost pu ISDN 2B+D i 0B+D dost p do publicznej

Bardziej szczegółowo

BADANIE RYNKU. Prof. dr hab. Andrzej Pomykalski. Katedra Innowacji i Marketingu

BADANIE RYNKU. Prof. dr hab. Andrzej Pomykalski. Katedra Innowacji i Marketingu BADANIE RYNKU Prof. dr hab. Andrzej Pomykalski Katedra Innowacji i Marketingu LUDZIE MUSZĄ KUPOWAĆ. ale mogą wybierać Fazy procesu zarządzania marketingowego zawierają: Badanie rynku Analiza rynku docelowego

Bardziej szczegółowo

Systemy wspierające sprzedaż i marketing w logistyce. Iwo Baszkowski Wojtek Dubicki

Systemy wspierające sprzedaż i marketing w logistyce. Iwo Baszkowski Wojtek Dubicki Systemy wspierające sprzedaż i marketing w logistyce Iwo Baszkowski Wojtek Dubicki Sprzedaż SEVEN Subiekt GT nowoczesny i przyjazny dla użytkownika system obsługi sprzedaży skierowany jest do małych i

Bardziej szczegółowo

Wyciąg z taryfy prowizji i opłat za czynności i usługi bankowe dla Klientów Banku Spółdzielczego Ziemi Kaliskiej Stan aktualny na dzień 01.03.2011r.

Wyciąg z taryfy prowizji i opłat za czynności i usługi bankowe dla Klientów Banku Spółdzielczego Ziemi Kaliskiej Stan aktualny na dzień 01.03.2011r. CZĘŚĆ 1 prowizje i opłaty za czynności i usługi bankowe pobierane od OSÓB FIZYCZNYCH DZIAŁ I RACHUNKI. ROZDZIAŁ I - Rachunek Oszczędnościowo Rozliczeniowy ROR. OTWARCIE I PROWADZENIE STANDARD JUNIOR (osoby

Bardziej szczegółowo

Zobacz to na własne oczy. Przyszłość już tu jest dzięki rozwiązaniu Cisco TelePresence.

Zobacz to na własne oczy. Przyszłość już tu jest dzięki rozwiązaniu Cisco TelePresence. Informacje dla kadry zarządzającej Zobacz to na własne oczy. Przyszłość już tu jest dzięki rozwiązaniu Cisco TelePresence. 2010 Cisco i/lub firmy powiązane. Wszelkie prawa zastrzeżone. Ten dokument zawiera

Bardziej szczegółowo

Zapytanie ofertowe M.M. Druk Serwis Sp. z o.o.

Zapytanie ofertowe M.M. Druk Serwis Sp. z o.o. Kraków, 09.05.2014 ZAPYTANIE OFERTOWE Zwracamy się z prośbą o przedstawienie oferty handlowej na planowany zakup 2 aplikacji Web to Print oraz Print od Demand w ramach działania 2.1 schemat B Wspólne przedsięwziecia

Bardziej szczegółowo

Ogólna charakterystyka kontraktów terminowych

Ogólna charakterystyka kontraktów terminowych Jesteś tu: Bossa.pl Kurs giełdowy - Część 10 Ogólna charakterystyka kontraktów terminowych Kontrakt terminowy jest umową pomiędzy dwiema stronami, z których jedna zobowiązuje się do nabycia a druga do

Bardziej szczegółowo

h o r e c a Kraków, 17-19.11.2010 Media

h o r e c a Kraków, 17-19.11.2010 Media Media 3 UWAGA! Od roku 2009 obowiàzuje nowy, zmieniony formularz nr 3 MEDIA 3 MEDIA (pràd, woda, internet) Formularz 3.1 - powierzchnia ZABUDOWANA - maszyny i urzàdzenia Dotyczy Wystawców, którzy zamówili

Bardziej szczegółowo

Warunki Oferty PrOmOcyjnej usługi z ulgą

Warunki Oferty PrOmOcyjnej usługi z ulgą Warunki Oferty PrOmOcyjnej usługi z ulgą 1. 1. Opis Oferty 1.1. Oferta Usługi z ulgą (dalej Oferta ), dostępna będzie w okresie od 16.12.2015 r. do odwołania, jednak nie dłużej niż do dnia 31.03.2016 r.

Bardziej szczegółowo

WNIOSEK o sfinansowanie kosztów studiów podyplomowych

WNIOSEK o sfinansowanie kosztów studiów podyplomowych Powiatowy Urząd Pracy w Wodzisławiu Śl. Wodzisław Śl., dnia... Znak sprawy.... WNIOSEK o sfinansowanie kosztów studiów podyplomowych Na podstawie art. 42a ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia

Bardziej szczegółowo

ZAPYTANIE OFERTOWE. Dubeninki, dnia 27 stycznia 2015 r. na prowadzenie bankowej obsługi budżetu Gminy Dubeninki

ZAPYTANIE OFERTOWE. Dubeninki, dnia 27 stycznia 2015 r. na prowadzenie bankowej obsługi budżetu Gminy Dubeninki ZAPYTANIE OFERTOWE na prowadzenie bankowej obsługi budżetu Gminy Dubeninki Dubeninki, dnia 27 stycznia 2015 r. w okresie od dnia 01.02.2015 r. do dnia 31.01.2017 r. Postępowanie nie podlega ustawie z dnia

Bardziej szczegółowo

ROZPORZÑDZENIE MINISTRA FINANSÓW. z dnia 31 marca 2003 r.

ROZPORZÑDZENIE MINISTRA FINANSÓW. z dnia 31 marca 2003 r. Dziennik Ustaw Nr 56 3690 Poz. 502 i 503 6. Posiedzeniu Rady przewodniczy Przewodniczàcy lub zast pca Przewodniczàcego. 7. 1. W sprawach nale àcych do jej zadaƒ Rada rozpatruje sprawy i podejmuje uchwa

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 3 do SIWZ

Załącznik nr 3 do SIWZ Załącznik nr 3 do SIWZ UMOWA ZR- 33/2013 (projekt) zawarta w dniu... w Białymstoku pomiędzy: Miejskim Przedsiębiorstwem Energetyki Cieplnej Spółką z o.o. z siedzibą w Białymstoku przy ul. Warszawskiej

Bardziej szczegółowo

Kupno spółki Metodologia Azimutus Warszawa 2008 1

Kupno spółki Metodologia Azimutus Warszawa 2008 1 Kupno spółki Metodologia Azimutus Warszawa 2008 1 Zakres prac przy kupnie spółki Oferowany przez nas zakres prac obejmuje przegląd branży oraz szczegółową analizę operacyjnofinansową potencjalnych celów

Bardziej szczegółowo

Ewidencja abonentów. Kalkulacja opłat

Ewidencja abonentów. Kalkulacja opłat Wachlarz możliwości programu w całości wykorzystywać będą operatorzy o szerokiej strukturze oraz rozbudowanej ofercie. Jednak program został zaprojektowany tak, by umożliwić obsługę zarówno niewielkiej

Bardziej szczegółowo

Niniejszy dokument obejmuje: 1. Szablon Umowy zintegrowanej o rachunek ilokata, 2. Szablon Umowy zintegrowanej o rachunek ilokata oraz o rachunek

Niniejszy dokument obejmuje: 1. Szablon Umowy zintegrowanej o rachunek ilokata, 2. Szablon Umowy zintegrowanej o rachunek ilokata oraz o rachunek Niniejszy dokument obejmuje: 1. Szablon Umowy zintegrowanej o rachunek ilokata, 2. Szablon Umowy zintegrowanej o rachunek ilokata oraz o rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy. Umowa zintegrowana o rachunek

Bardziej szczegółowo

àczy nas energia KODEKS DOBRYCH PRAKTYK OPERATORÓW SYSTEMÓW DYSTRYBUCYJNYCH ENERGII ELEKTRYCZNEJ

àczy nas energia KODEKS DOBRYCH PRAKTYK OPERATORÓW SYSTEMÓW DYSTRYBUCYJNYCH ENERGII ELEKTRYCZNEJ àczy nas energia OPERATORÓW SYSTEMÓW DYSTRYBUCYJNYCH ENERGII ELEKTRYCZNEJ Spis treêci Preambu a................................................................................ 3 Kim jest Operator Systemu

Bardziej szczegółowo

Szczegółowe zasady obliczania wysokości. i pobierania opłat giełdowych. (tekst jednolity)

Szczegółowe zasady obliczania wysokości. i pobierania opłat giełdowych. (tekst jednolity) Załącznik do Uchwały Nr 1226/2015 Zarządu Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. z dnia 3 grudnia 2015 r. Szczegółowe zasady obliczania wysokości i pobierania opłat giełdowych (tekst jednolity)

Bardziej szczegółowo

SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA. na obsługę bankową realizowaną na rzecz Gminy Solec nad Wisłą

SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA. na obsługę bankową realizowaną na rzecz Gminy Solec nad Wisłą SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA na obsługę bankową realizowaną na rzecz Gminy Solec nad Wisłą P r z e t a r g n i e o g r a n i c z o n y (do 60 000 EURO) Zawartość: Informacja ogólna Instrukcja

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie projektami. wykład 1 dr inż. Agata Klaus-Rosińska

Zarządzanie projektami. wykład 1 dr inż. Agata Klaus-Rosińska Zarządzanie projektami wykład 1 dr inż. Agata Klaus-Rosińska 1 DEFINICJA PROJEKTU Zbiór działań podejmowanych dla zrealizowania określonego celu i uzyskania konkretnego, wymiernego rezultatu produkt projektu

Bardziej szczegółowo

OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA DO ZAPYTANIA KE1/POIG 8.2/13

OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA DO ZAPYTANIA KE1/POIG 8.2/13 Zapytanie ofertowe - Działanie PO IG 8.2 Warszawa, dnia 13.12.2013 r. OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA DO ZAPYTANIA KE1/POIG 8.2/13 ISTOTNE INFORMACJE O PROJEKCIE: Celem projektu "Wdrożenie zintegrowanego systemu

Bardziej szczegółowo

Wynagrodzenia i świadczenia pozapłacowe specjalistów

Wynagrodzenia i świadczenia pozapłacowe specjalistów Wynagrodzenia i świadczenia pozapłacowe specjalistów Wynagrodzenia i podwyżki w poszczególnych województwach Średnie podwyżki dla specjalistów zrealizowane w 2010 roku ukształtowały się na poziomie 4,63%.

Bardziej szczegółowo

ZMIANY W KRYTERIACH WYBORU FINANSOWANYCH OPERACJI PO IG

ZMIANY W KRYTERIACH WYBORU FINANSOWANYCH OPERACJI PO IG ZMIANY W KRYTERIACH WYBORU FINANSOWANYCH OPERACJI PO IG LP Działanie Poprzednie brzmienie Aktualne brzmienie 1. 1.4-4.1 Projekt obejmuje badania przemysłowe i/lub prace rozwojowe oraz zakłada wdroŝenie

Bardziej szczegółowo

Ogólne bezpieczeƒstwo produktów

Ogólne bezpieczeƒstwo produktów Ogólne bezpieczeƒstwo produktów !?! PRODUKT to rzecz ruchoma: nowa lub u ywana, naprawiana lub regenerowana, przeznaczona do u ytku konsumentów lub co do której istnieje prawdopodobieƒstwo, e mo e byç

Bardziej szczegółowo

II. WNIOSKI I UZASADNIENIA: 1. Proponujemy wprowadzić w Rekomendacji nr 6 także rozwiązania dotyczące sytuacji, w których:

II. WNIOSKI I UZASADNIENIA: 1. Proponujemy wprowadzić w Rekomendacji nr 6 także rozwiązania dotyczące sytuacji, w których: Warszawa, dnia 25 stycznia 2013 r. Szanowny Pan Wojciech Kwaśniak Zastępca Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego Pl. Powstańców Warszawy 1 00-950 Warszawa Wasz znak: DRB/DRB_I/078/247/11/12/MM W

Bardziej szczegółowo

Postanowienia ogólne. Usługodawcy oraz prawa do Witryn internetowych lub Aplikacji internetowych

Postanowienia ogólne. Usługodawcy oraz prawa do Witryn internetowych lub Aplikacji internetowych Wyciąg z Uchwały Rady Badania nr 455 z 21 listopada 2012 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Uchwała o poszerzeniu możliwości

Bardziej szczegółowo

Zamawiaj cy: Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych (PKPP Lewiatan) ul. Klonowa 6, 00-591 Warszawa

Zamawiaj cy: Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych (PKPP Lewiatan) ul. Klonowa 6, 00-591 Warszawa ZAPYTANIE OFERTOWE Zamawiaj cy: Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych (PKPP Lewiatan) ul. Klonowa 6, 00-591 Warszawa Data: 28 wrze nia 2010 r. Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan,

Bardziej szczegółowo

DE-WZP.261.11.2015.JJ.3 Warszawa, 2015-06-15

DE-WZP.261.11.2015.JJ.3 Warszawa, 2015-06-15 DE-WZP.261.11.2015.JJ.3 Warszawa, 2015-06-15 Wykonawcy ubiegający się o udzielenie zamówienia Dotyczy: postępowania prowadzonego w trybie przetargu nieograniczonego na Usługę druku książek, nr postępowania

Bardziej szczegółowo

Działalność gospodarcza i działalność statutowa odpłatna organizacji pozarządowych. Tadeusz Durczok, 8 grudnia 2008

Działalność gospodarcza i działalność statutowa odpłatna organizacji pozarządowych. Tadeusz Durczok, 8 grudnia 2008 Działalność gospodarcza i działalność statutowa odpłatna organizacji pozarządowych Tadeusz Durczok, 8 grudnia 2008 Około 18% organizacji pozarządowych prowadziło w roku 2008 działalność gospodarczą lub

Bardziej szczegółowo

DOTACJE NA INNOWACJE ZAPYTANIE OFERTOWE

DOTACJE NA INNOWACJE ZAPYTANIE OFERTOWE Rentis S.A. ul. Krakowska 204 02-219 Warszawa Warszawa, dnia 20.10.2014 r. ZAPYTANIE OFERTOWE W związku z realizacją projektu pn. Wdrożenie systemu B2B pomiędzy Global Rent a Car S.A. i jego partnerami

Bardziej szczegółowo

Regulamin konkursu Konkurs z Lokatą HAPPY II edycja

Regulamin konkursu Konkurs z Lokatą HAPPY II edycja Regulamin konkursu Konkurs z Lokatą HAPPY II edycja I. Postanowienia ogólne: 1. Konkurs pod nazwą Konkurs z Lokatą HAPPY II edycja (zwany dalej: Konkursem ), organizowany jest przez spółkę pod firmą: Grupa

Bardziej szczegółowo

1. PODMIOTEM ŚWIADCZĄCYM USŁUGI DROGĄ ELEKTRONICZNĄ JEST 1) SALESBEE TECHNOLOGIES SP. Z O.O. Z SIEDZIBĄ W KRAKOWIE, UL.

1. PODMIOTEM ŚWIADCZĄCYM USŁUGI DROGĄ ELEKTRONICZNĄ JEST 1) SALESBEE TECHNOLOGIES SP. Z O.O. Z SIEDZIBĄ W KRAKOWIE, UL. REGULAMIN ŚWIADCZENIA USŁUG DROGĄ ELEKTRONICZNĄ W ZAKRESIE UDOSTĘPNIANIA MOŻLIWOŚCI PRZYSTĄPIENIA DO UMÓW UBEZPIECZENIA GRUPOWEGO ZAWARTYCH Z LINK4 S.A. ORAZ OBSŁUGI PŁATNOŚCI ONLINE 1. PODMIOTEM ŚWIADCZĄCYM

Bardziej szczegółowo

Regulamin Sprzedawcy Wszystko.pl I. DEFINICJE

Regulamin Sprzedawcy Wszystko.pl I. DEFINICJE Regulamin Sprzedawcy Wszystko.pl I. DEFINICJE 1. Sprzedawca Sklep Motoryzacyjny REGMOT inż. Wiesław Ptak z siedzibą w 31-571 Kraków ul. Mogilska 121c, posiadający numer identyfikacji podatkowej NIP: 676-103-16-84,

Bardziej szczegółowo

Audyt SEO. Elementy oraz proces przygotowania audytu. strona

Audyt SEO. Elementy oraz proces przygotowania audytu. strona Audyt SEO Elementy oraz proces przygotowania audytu 1 Spis treści Kim jesteśmy? 3 Czym jest audyt SEO 4 Główne elementy audytu 5 Kwestie techniczne 6 Słowa kluczowe 7 Optymalizacja kodu strony 8 Optymalizacja

Bardziej szczegółowo

Warszawska Giełda Towarowa S.A.

Warszawska Giełda Towarowa S.A. KONTRAKT FUTURES Poprzez kontrakt futures rozumiemy umowę zawartą pomiędzy dwoma stronami transakcji. Jedna z nich zobowiązuje się do kupna, a przeciwna do sprzedaży, w ściśle określonym terminie w przyszłości

Bardziej szczegółowo

newss.pl Ultraszybki internet nowej generacji - UPC Fiber Power

newss.pl Ultraszybki internet nowej generacji - UPC Fiber Power UPC Polska, lider w zakresie prędkości przesyłu danych i jeden z największych polskich dostawców usług internetowych, wprowadza na rynek ultraszybki internet kablowy najnowszej generacji UPC Fiber Power,

Bardziej szczegółowo

Taryfa Prowizji i Opłat

Taryfa Prowizji i Opłat Bank Spółdzielczy w Pszczółkach Taryfa Prowizji i Opłat Rachunki rozliczeniowe WYSZCZEGÓLNIENIE CZYNNOŚCI Tryb pobierania opłaty STAWKA OBOWIĄZUJĄCA BIZNES PLUS MOJA FIRMA NON-PROFIT WSPÓLNOTA AGRO 1.

Bardziej szczegółowo

PROJEKTOWANIE PROCESÓW PRODUKCYJNYCH

PROJEKTOWANIE PROCESÓW PRODUKCYJNYCH PROJEKTOWANIE PROCESÓW PRODUKCYJNYCH Do celów projektowania naleŝy ustalić model procesu wytwórczego: Zakłócenia i warunki otoczenia Wpływ na otoczenie WEJŚCIE materiały i półprodukty wyposaŝenie produkcyjne

Bardziej szczegółowo

Warszawa: Dostawa kalendarzy na rok 2017 Numer ogłoszenia: 41127-2016; data zamieszczenia: 15.04.2016 OGŁOSZENIE O ZAMÓWIENIU - dostawy

Warszawa: Dostawa kalendarzy na rok 2017 Numer ogłoszenia: 41127-2016; data zamieszczenia: 15.04.2016 OGŁOSZENIE O ZAMÓWIENIU - dostawy Strona 1 z 5 Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.knf.gov.pl/o_nas/urzad_komisji/zamowienia_publiczne/zam_pub_pow/index.html Warszawa:

Bardziej szczegółowo

Jak zostać przedsiębiorcą, czyli własna firma za unijne pieniądze Anna Szymańska Wiceprezes Zarządu DGA S.A. Poznań, 20 kwietnia 2016 r.

Jak zostać przedsiębiorcą, czyli własna firma za unijne pieniądze Anna Szymańska Wiceprezes Zarządu DGA S.A. Poznań, 20 kwietnia 2016 r. Jak zostać przedsiębiorcą, czyli własna firma za unijne pieniądze Anna Szymańska Wiceprezes Zarządu DGA S.A. Poznań, 20 kwietnia 2016 r. UWAGA w obecnej perspektywie UE maksymalna kwota dotacji nie przekracza

Bardziej szczegółowo

KRYTERIA DOSTĘPU. Działanie 2.1,,E-usługi dla Mazowsza (typ projektu: e-administracja, e-zdrowie)

KRYTERIA DOSTĘPU. Działanie 2.1,,E-usługi dla Mazowsza (typ projektu: e-administracja, e-zdrowie) Załącznik nr 1 do Uchwały nr / II / 2015 Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata 201-2020 KRYTERIA DOSTĘPU Działanie 2.1,,E-usługi dla Mazowsza (typ projektu:

Bardziej szczegółowo

Rozdział I - Postanowienia ogólne. Przedmiot Regulaminu

Rozdział I - Postanowienia ogólne. Przedmiot Regulaminu Rozdział I - Postanowienia ogólne 1 Przedmiot Regulaminu 1. Niniejszy Regulamin, zwany dalej "Regulaminem" określa zasady, zakres i warunki uczestnictwa w Programie AJP extra!. 2. Organizatorem Programu

Bardziej szczegółowo

Instrukcja UŜytkownika HaloŚląski - serwisu telefonicznego dla klientów korporacyjnych

Instrukcja UŜytkownika HaloŚląski - serwisu telefonicznego dla klientów korporacyjnych Instrukcja UŜytkownika HaloŚląski - serwisu telefonicznego dla klientów korporacyjnych Spis treści Rozdział 1 Korzystanie z serwisu HaloŚląski... 3 Rozdział 2 Serwis automatyczny... 4 Rozdział 3 Serwis

Bardziej szczegółowo

Zalety Wspó pracy. Gwarantujemy prawid owoêç i terminowoêç prowadzonych procesów personalnych. Korzystamy z profesjonalnego systemu TETA_Personel

Zalety Wspó pracy. Gwarantujemy prawid owoêç i terminowoêç prowadzonych procesów personalnych. Korzystamy z profesjonalnego systemu TETA_Personel PAYROLL CONSULTING HRK Payroll Consulting specjalizuje si w zarzàdzaniu dokumentacjà personalnà i profesjonalnym rozliczaniu wynagrodzeƒ. Naszymi atutami sà wiedza i doêwiadczenie zespo u. Tworzà go konsultanci

Bardziej szczegółowo

ZAPYTANIE OFERTOWE z dnia 03.12.2015r

ZAPYTANIE OFERTOWE z dnia 03.12.2015r ZAPYTANIE OFERTOWE z dnia 03.12.2015r 1. ZAMAWIAJĄCY HYDROPRESS Wojciech Górzny ul. Rawska 19B, 82-300 Elbląg 2. PRZEDMIOT ZAMÓWIENIA Przedmiotem Zamówienia jest przeprowadzenie usługi indywidualnego audytu

Bardziej szczegółowo

Państwa członkowskie - Zamówienie publiczne na usługi - Ogłoszenie o zamówieniu - Procedura otwarta. PL-Warszawa: Usługi hotelarskie 2011/S 117-193543

Państwa członkowskie - Zamówienie publiczne na usługi - Ogłoszenie o zamówieniu - Procedura otwarta. PL-Warszawa: Usługi hotelarskie 2011/S 117-193543 1/5 Niniejsze ogłoszenie w witrynie TED: http://ted.europa.eu/udl?uri=ted:notice:193543-2011:text:pl:html PL-Warszawa: Usługi hotelarskie 2011/S 117-193543 OGŁOSZENIE O ZAMÓWIENIU Usługi SEKCJA I: INSTYTUCJA

Bardziej szczegółowo

UMOWA PORĘCZENIA NR [***]

UMOWA PORĘCZENIA NR [***] UMOWA PORĘCZENIA NR [***] zawarta w [***], w dniu [***] r., pomiędzy: _ z siedzibą w, ul., ( - ), wpisaną do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego prowadzonego przez Sąd Rejonowy, Wydział

Bardziej szczegółowo

Regu g l u a l min i n w s w pó p ł ó p ł r p acy O ow o iązuje od dnia 08.07.2011

Regu g l u a l min i n w s w pó p ł ó p ł r p acy O ow o iązuje od dnia 08.07.2011 Regulamin współpracy Obowiązuje od dnia 08.07.2011 1 1. Wstęp Regulamin określa warunki współpracy z firmą Hubert Joachimiak HubiSoft. W przypadku niejasności, prosimy o kontakt. Dane kontaktowe znajdują

Bardziej szczegółowo

Segmentacja i plasowanie dr Grzegorz Mazurek. Wybór rynku docelowego. Istota segmentacji

Segmentacja i plasowanie dr Grzegorz Mazurek. Wybór rynku docelowego. Istota segmentacji Segmentacja i plasowanie dr Grzegorz Mazurek Wybór rynku docelowego Istota segmentacji Do rzadkości należy sytuacja, w której jedno przedsiębiorstwo odnosi znaczne sukcesy w sprzedaży wszystkiego dla wszystkich

Bardziej szczegółowo

mprofi.pl nowa generacja usług mobilnych TWOJA APLIKACJA MOBILNA: Komunikator na smartfony

mprofi.pl nowa generacja usług mobilnych TWOJA APLIKACJA MOBILNA: Komunikator na smartfony TWOJA APLIKACJA MOBILNA: Komunikator na smartfony APLIKACJE MOBILNE Liczba aplikacji mobilnych stale rośnie i mierzona jest w milionach! Współczesne smartfony obsługują ich dziesiątki, każda może służyć

Bardziej szczegółowo

Biznesplan - Projekt "Gdyński Kupiec" SEKCJA A - DANE WNIOSKODAWCY- ŻYCIORYS ZAWODOWY WNIOSKODAWCY SEKCJA B - OPIS PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA

Biznesplan - Projekt Gdyński Kupiec SEKCJA A - DANE WNIOSKODAWCY- ŻYCIORYS ZAWODOWY WNIOSKODAWCY SEKCJA B - OPIS PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA Załącznik nr 5 do regulaminu Biznesplan - Projekt "Gdyński Kupiec" SEKCJA A - DANE WNIOSKODAWCY- ŻYCIORYS ZAWODOWY WNIOSKODAWCY SEKCJA B - OPIS PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA SEKCJA C - PLAN MARKETINGOWY/ANALIZA

Bardziej szczegółowo

Rozeznanie rynku na analizę merytoryczną i budżetową projektów informacyjnych poświęconych FE

Rozeznanie rynku na analizę merytoryczną i budżetową projektów informacyjnych poświęconych FE 2016-02-29 Rozeznanie rynku na analizę merytoryczną i budżetową projektów informacyjnych poświęconych FE W ramach procedury rozeznania rynku zapraszamy do składania ofert na analizę merytoryczną i budżetową

Bardziej szczegółowo

Lublin, 19.07.2013. Zapytanie ofertowe

Lublin, 19.07.2013. Zapytanie ofertowe Lublin, 19.07.2013 Zapytanie ofertowe na wyłonienie wykonawcy/dostawcy 1. Wartości niematerialne i prawne a) System zarządzania magazynem WMS Asseco SAFO, 2. usług informatycznych i technicznych związanych

Bardziej szczegółowo

BIZNES PLAN PRZEDSIĘWZIĘCIA (obowiązuje od dnia 28.11.2011 r.)

BIZNES PLAN PRZEDSIĘWZIĘCIA (obowiązuje od dnia 28.11.2011 r.) BIZNES PLAN PRZEDSIĘWZIĘCIA (obowiązuje od dnia 28.11.2011 r.) I. INFORMACJE OGÓLNE Pełna nazwa Wnioskodawcy/Imię i nazwisko II. OPIS DZIAŁALNOŚCI I PRZEDSIĘWZIĘCIA 1. KRÓTKI OPIS PROWADZONEJ DZIAŁALNOŚCI

Bardziej szczegółowo

videostrada tp przewodnik u ytkownika telewizja tp

videostrada tp przewodnik u ytkownika telewizja tp 12 videostrada tp przewodnik u ytkownika telewizja tp Witamy w us udze videostrada tp Gratulujemy wyboru us ugi videostrada tp! Videostrada tp to nowoczesna telewizja cyfrowa. Nie musisz kupowaç dodatkowego

Bardziej szczegółowo

KONKURS NA NAJLEPSZE LOGO

KONKURS NA NAJLEPSZE LOGO KONKURS NA NAJLEPSZE LOGO Stowarzyszenie Unia Nadwarciańska ogłasza konkurs na logo. Regulamin konkursu: I. POSTANOWIENIA WSTĘPNE 1. Regulamin określa: cele konkursu, warunki uczestnictwa w konkursie,

Bardziej szczegółowo

PKN ORLEN S.A. Elektroniczny słownik lub tłumacz multijęzyczny. Zapytanie ofertowe. Dotyczy: Wersja: 1.0 Data: 26.07.2010r.

PKN ORLEN S.A. Elektroniczny słownik lub tłumacz multijęzyczny. Zapytanie ofertowe. Dotyczy: Wersja: 1.0 Data: 26.07.2010r. PKN ORLEN S.A. Zapytanie ofertowe Dotyczy: Elektroniczny słownik lub tłumacz multijęzyczny. Wersja: 1.0 Data: 26.07.2010r. 1 1. KLAUZULA OCHRONY INFORMACJI Dostawca zobowiązuje się do traktowania wszelkich

Bardziej szczegółowo

Regulamin Konkursu Start up Award 9. Forum Inwestycyjne 20-21 czerwca 2016 r. Tarnów. Organizatorzy Konkursu

Regulamin Konkursu Start up Award 9. Forum Inwestycyjne 20-21 czerwca 2016 r. Tarnów. Organizatorzy Konkursu Regulamin Konkursu Start up Award 9. Forum Inwestycyjne 20-21 czerwca 2016 r. Tarnów 1 Organizatorzy Konkursu 1. Organizatorem Konkursu Start up Award (Konkurs) jest Fundacja Instytut Studiów Wschodnich

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie kosztami w dziale utrzymania ruchu

Zarządzanie kosztami w dziale utrzymania ruchu Zarządzanie kosztami w dziale utrzymania ruchu Cele szkolenia Zapotrzebowanie na wykwalifikowanych menedżerów zarządzania procesami i kosztami utrzymania ruchu potęguje się wraz ze wzrostem postrzegania

Bardziej szczegółowo

Wdrożenie systemu Inteligentnego Opomiarowania (AMI) w Energa-Operator. 8 grudnia 2010

Wdrożenie systemu Inteligentnego Opomiarowania (AMI) w Energa-Operator. 8 grudnia 2010 Wdrożenie systemu Inteligentnego Opomiarowania (AMI) w Energa-Operator 8 grudnia 2010 Agenda Cel i zakres wdrożenia Inteligentnego Opomiarowania Status projektu Standaryzacja i interoperacyjność Kluczowe

Bardziej szczegółowo

Program sektorowy pn. Program

Program sektorowy pn. Program POMIĘDZY FASCYNACJĄ A KRYTYCYZMEM ITIL W URZĘDZIE MIASTA KRAKOWA Strategia Rozwoju Krakowa 13 kwietnia 2005 r. Rada Miasta Krakowa Cel operacyjny I-8 Rozwój samorządności lokalnej i doskonalenie metod

Bardziej szczegółowo

Bieszczadzki Bank Spółdzielczy w Ustrzykach Dolnych. Taryfa opłat i prowizji bankowych BBS dla klientów indywidualnych

Bieszczadzki Bank Spółdzielczy w Ustrzykach Dolnych. Taryfa opłat i prowizji bankowych BBS dla klientów indywidualnych Załącznik do Uchwały Nr 44/A/Z/2015 Zarządu Bieszczadzkiego Banku Spółdzielczego w Ustrzykach Dolnych z dnia 27 marca 2015 r. Bieszczadzki Bank Spółdzielczy w Ustrzykach Dolnych Taryfa opłat i prowizji

Bardziej szczegółowo

revati.pl Drukarnia internetowa Szybki kontakt z klientem Obs³uga zapytañ ofertowych rozwi¹zania dla poligrafii Na 100% procent wiêcej klientów

revati.pl Drukarnia internetowa Szybki kontakt z klientem Obs³uga zapytañ ofertowych rozwi¹zania dla poligrafii Na 100% procent wiêcej klientów revati.pl rozwi¹zania dla poligrafii Systemy do sprzeda y us³ug poligraficznych w internecie Drukarnia Szybki kontakt z klientem Obs³uga zapytañ ofertowych Na 100% procent wiêcej klientów drukarnia drukarnia

Bardziej szczegółowo

RYZYKO WALUTOWE - NARZĘDZIA MINIMALIZACJI. Wysoka konkurencyjność. Produkty dostosowywane do indywidualnych potrzeb Klienta

RYZYKO WALUTOWE - NARZĘDZIA MINIMALIZACJI. Wysoka konkurencyjność. Produkty dostosowywane do indywidualnych potrzeb Klienta RYZYKO WALUTOWE - NARZĘDZIA MINIMALIZACJI str. 1 Wysoka konkurencyjność Produkty dostosowywane do indywidualnych potrzeb Klienta Oferta cenowa negocjowana indywidualnie dla każdego Klienta Elektroniczne

Bardziej szczegółowo

Postanowienia ogólne.

Postanowienia ogólne. Regulamin udostępniania przez Bank Ochrony Środowiska S.A. elektronicznego kanału dystrybucji umożliwiającego Klientom Banku przystępowanie do Umowy grupowego ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków

Bardziej szczegółowo

Program Google AdSense w Smaker.pl

Program Google AdSense w Smaker.pl Smaker.pl Program Google AdSense w Smaker.pl Pytania i odpowiedzi dotyczące programu Google AdSense Spis treści Czym jest AdSense... 2 Zasady działania AdSense?... 2 Jak AdSense działa w Smakerze?... 3

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZENIE NR 82/15 WÓJTA GMINY WOLA KRZYSZTOPORSKA. z dnia 21 lipca 2015 r.

ZARZĄDZENIE NR 82/15 WÓJTA GMINY WOLA KRZYSZTOPORSKA. z dnia 21 lipca 2015 r. ZARZĄDZENIE NR 82/15 WÓJTA GMINY WOLA KRZYSZTOPORSKA w sprawie wprowadzenia regulaminu korzystania z systemu e-podatki w Urzędzie Gminy Wola Krzysztoporska Na podstawie art. 31 oraz art. 33 ust. 3 ustawy

Bardziej szczegółowo

2. Promocja trwa w okresie od dnia 18 grudnia 2009 r. do dnia 31 maja 2011 r. na zasadach okreêlonych poni ej.

2. Promocja trwa w okresie od dnia 18 grudnia 2009 r. do dnia 31 maja 2011 r. na zasadach okreêlonych poni ej. regulamin Promocji DSL Sprinter. Promocja DSL Sprinter zwana dalej Promocjà, polega na: ) obni eniu op at instalacyjnych z tytu u Êwiadczenia us ugi Dost pu do Internetu DSL, zwanej dalej Us ugà Êwiadczonej

Bardziej szczegółowo

Biuro Administracyjno-Gospodarcze Warszawa, dnia 8.04.2016 r. UR.BAG.AGG.240.1.2016.UK.2

Biuro Administracyjno-Gospodarcze Warszawa, dnia 8.04.2016 r. UR.BAG.AGG.240.1.2016.UK.2 Załącznik Nr 1 do Regulaminu udzielania zamówień publicznych oraz przygotowywania i zawierania umów Biuro Administracyjno-Gospodarcze Warszawa, dnia 8.04.2016 r. UR.BAG.AGG.240.1.2016.UK.2 Zapytanie ofertowe

Bardziej szczegółowo

Nasz kochany drogi BIK Nasz kochany drogi BIK

Nasz kochany drogi BIK Nasz kochany drogi BIK https://www.obserwatorfinansowy.pl/tematyka/bankowosc/biuro-informacji-kredytowej-bik-koszty-za r Biznes Pulpit Debata Biuro Informacji Kredytowej jest jedyną w swoim rodzaju instytucją na polskim rynku

Bardziej szczegółowo

Stan prac w zakresie wdrożenia systemów operacyjnych: NCTS2, AIS/INTRASTAT, AES, AIS/ICS i AIS/IMPORT. Departament Ceł, Ministerstwo Finansów

Stan prac w zakresie wdrożenia systemów operacyjnych: NCTS2, AIS/INTRASTAT, AES, AIS/ICS i AIS/IMPORT. Departament Ceł, Ministerstwo Finansów Stan prac w zakresie wdrożenia systemów operacyjnych: NCTS2, AIS/INTRASTAT, AES, AIS/ICS i AIS/IMPORT Departament Ceł, Ministerstwo Finansów Usługa e-tranzyt System NCTS 2 Aktualny stan wdrożenia Ogólnopolskie

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN FINANSOWANIA ZE ŚRODKÓW FUNDUSZU PRACY KOSZTÓW STUDIÓW PODYPLOMOWYCH

REGULAMIN FINANSOWANIA ZE ŚRODKÓW FUNDUSZU PRACY KOSZTÓW STUDIÓW PODYPLOMOWYCH REGULAMIN FINANSOWANIA ZE ŚRODKÓW FUNDUSZU PRACY KOSZTÓW STUDIÓW PODYPLOMOWYCH ROZDZIAŁ I POSTANOWIENIA OGÓLNE 1 Na podstawie art. 42 a ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach

Bardziej szczegółowo

Regulamin promocji: Promocja 1973 - od 43 lat produkujemy pompy.

Regulamin promocji: Promocja 1973 - od 43 lat produkujemy pompy. Regulamin promocji: Promocja 1973 - od 43 lat produkujemy pompy ciepła. Danfoss Poland Sp. z o.o. ul. Chrzanowska 5 05-825 Grodzisk Mazowiecki Tel: +48 22 755 07 00 Fax: +48 22 755 07 01 E-mail: info@danfoss.pl

Bardziej szczegółowo

Polska-Warszawa: Usługi skanowania 2016/S 090-161398

Polska-Warszawa: Usługi skanowania 2016/S 090-161398 1 / 7 Niniejsze ogłoszenie w witrynie TED: http://ted.europa.eu/udl?uri=ted:notice:161398-2016:text:pl:html Polska-Warszawa: Usługi skanowania 2016/S 090-161398 Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy

Bardziej szczegółowo

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego ZAPYTANIE OFERTOWE

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego ZAPYTANIE OFERTOWE Legnica, dnia 22.05.2015r. ZAPYTANIE OFERTOWE na przeprowadzenie audytu zewnętrznego projektu wraz z opracowaniem raportu końcowego audytu w ramach projektu, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej

Bardziej szczegółowo

DANE MAKROEKONOMICZNE (TraderTeam.pl: Rafa Jaworski, Marek Matuszek) Lekcja IV

DANE MAKROEKONOMICZNE (TraderTeam.pl: Rafa Jaworski, Marek Matuszek) Lekcja IV DANE MAKROEKONOMICZNE (TraderTeam.pl: Rafa Jaworski, Marek Matuszek) Lekcja IV Stopa procentowa Wszelkie prawa zastrze one. Kopiowanie i rozpowszechnianie ca ci lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek

Bardziej szczegółowo

od 41 do 100 portów (w àcznie) do 40 portów (w àcznie)

od 41 do 100 portów (w àcznie) do 40 portów (w àcznie) cennik us ugi centrala PABX tp, Êwiadczonej przez Telekomunikacj Polska S.A. Op aty za us ugi realizowane w ramach umowy o Êwiadczenie us ugi PABX tp Tabela 1 Us ugi do 40 portów od 41 do 100 portów od

Bardziej szczegółowo

Dziennik Ustaw Nr 216 15582 Poz. 1610 i 1611

Dziennik Ustaw Nr 216 15582 Poz. 1610 i 1611 Dziennik Ustaw Nr 216 15582 Poz. 1610 i 1611 4. Oprogramowanie, dla którego cofni to Êwiadectwo zgodnoêci, o którym mowa w ust. 3 oraz w 22 ust. 2, jak równie oprogramowanie, dla którego odmówiono wydania

Bardziej szczegółowo

Oferta kompleksowego serwisu sprzętu komputerowego dla przedsiębiorstw, instytucji oraz organizacji.

Oferta kompleksowego serwisu sprzętu komputerowego dla przedsiębiorstw, instytucji oraz organizacji. Oferta dla FIRM Outsourcing IT Oferta kompleksowego serwisu sprzętu komputerowego dla przedsiębiorstw, instytucji oraz organizacji. OUTSOURCING INFORMATYCZNY W PRAKTYCE Outsourcing informatyczny to w praktyce

Bardziej szczegółowo

Skuteczność i regeneracja 48h albo zwrot pieniędzy

Skuteczność i regeneracja 48h albo zwrot pieniędzy REGULAMIN AKCJI PROMOCYJNEJ Skuteczność i regeneracja 48h albo zwrot pieniędzy 1. ORGANIZATOR, CZAS TRWANIA AKCJI PROMOCYJNEJ, PROGRAM AKCJI 1.1 Organizatorem akcji promocyjnej prowadzonej pod nazwą Skuteczność

Bardziej szczegółowo

Urząd Zamówień Publicznych Al. Szucha 2/4; 00-582 Warszawa Faks: (022) 45 87 700 Przesyłanie ogłoszeń on-line: http://www.uzp.gov.

Urząd Zamówień Publicznych Al. Szucha 2/4; 00-582 Warszawa Faks: (022) 45 87 700 Przesyłanie ogłoszeń on-line: http://www.uzp.gov. Urząd Zamówień Publicznych Al. Szucha 2/4; 00-582 Warszawa Faks: (022) 45 87 700 Przesyłanie ogłoszeń on-line: http://www.uzp.gov.pl FORMULARZ ZP-300 Rodzaj zamówienia OGŁOSZENIE O ZAMÓWIENIU Dostawy Publikacja

Bardziej szczegółowo

TAJEMNICA BANKOWA I OCHRONA DANYCH OSOBOWYCH W PRAKTYCE BANKOWEJ

TAJEMNICA BANKOWA I OCHRONA DANYCH OSOBOWYCH W PRAKTYCE BANKOWEJ OFERTA dotyczące realizacji e-szkolenia nt: TAJEMNICA BANKOWA I OCHRONA DANYCH OSOBOWYCH W PRAKTYCE BANKOWEJ dla sektora bankowego OFERTA dotycząca realizacji e-szkolenia nt.: Tajemnica bankowa i ochrona

Bardziej szczegółowo

Krótkoterminowe planowanie finansowe na przykładzie przedsiębiorstw z branży 42

Krótkoterminowe planowanie finansowe na przykładzie przedsiębiorstw z branży 42 Krótkoterminowe planowanie finansowe na przykładzie przedsiębiorstw z branży 42 Anna Salata 0 1. Zaproponowanie strategii zarządzania środkami pieniężnymi. Celem zarządzania środkami pieniężnymi jest wyznaczenie

Bardziej szczegółowo

Szpital Iłża: Udzielenie i obsługa kredytu długoterminowego w wysokości 800 000 zł na sfinansowanie bieżących zobowiązań.

Szpital Iłża: Udzielenie i obsługa kredytu długoterminowego w wysokości 800 000 zł na sfinansowanie bieżących zobowiązań. Szpital Iłża: Udzielenie i obsługa kredytu długoterminowego w wysokości 800 000 zł na sfinansowanie bieżących zobowiązań. Numer ogłoszenia: 159554-2012; data zamieszczenia: 17.05.2012 OGŁOSZENIE O ZAMÓWIENIU

Bardziej szczegółowo

Klasyczny model: jakość lojalność już dawno przestał działać!

Klasyczny model: jakość lojalność już dawno przestał działać! Programy lojalnościowe Co to program lojalnościowy? Program lojalnościowy to długotrwałe działania marketingowe służące do budowania oraz podtrzymywania pozytywnych relacji z wybranymi, najbardziej atrakcyjnymi

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN PROMOCJI: BĄDŹ GOTÓW NA VAT! WYBIERZ SYMFONIĘ

REGULAMIN PROMOCJI: BĄDŹ GOTÓW NA VAT! WYBIERZ SYMFONIĘ REGULAMIN PROMOCJI: BĄDŹ GOTÓW NA VAT! WYBIERZ SYMFONIĘ Postanowienia ogólne 1. Organizatorem Promocji Bądź gotów na VAT! Wybierz Symfonię (dalej: Promocja) jest firma Sage Sp. z o.o. w Warszawie, ul.

Bardziej szczegółowo

Regulamin Usługi Certyfikat SSL. 1 Postanowienia ogólne

Regulamin Usługi Certyfikat SSL. 1 Postanowienia ogólne Regulamin Usługi Certyfikat SSL 1 Postanowienia ogólne 1. Niniejszy Regulamin reguluje zasady świadczenia Usługi Certyfikat SSL ( zwanej dalej : Usługa Certyfikat SSL) przez Az.pl Sp. z o.o. z siedzibą

Bardziej szczegółowo

ROZPORZÑDZENIE MINISTRA FINANSÓW. z dnia 31 marca 2003 r.

ROZPORZÑDZENIE MINISTRA FINANSÓW. z dnia 31 marca 2003 r. Na podstawie art. 49 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 13 paêdziernika 1998 r. o systemie ubezpieczeƒ spo ecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887, z póên. zm. 1) ) zarzàdza si, co nast puje: 503 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA

Bardziej szczegółowo

Tomice, dnia 15 lutego 2012 r.

Tomice, dnia 15 lutego 2012 r. WSPÓLNA METODA OCENY CAF 2006 W URZĘDZIE GMINY TOMICE PLAN DOSKONALENIA Sporządził: Ryszard Góralczyk Koordynator CAF Cel dokumentu: Przekazanie pracownikom i klientom Urzędu informacji o przyjętym planie

Bardziej szczegółowo

Dlaczego transfer technologii jest potrzebny MŚP?

Dlaczego transfer technologii jest potrzebny MŚP? Dlaczego transfer technologii jest potrzebny MŚP? Kamil Bromski Kierownik, Dolnośląski Ośrodek Transferu Wiedzy i Technologii Specjalista ds. transferu technologii, Agencja Rozwoju Innowacji S.A. Dolnośląski

Bardziej szczegółowo

U M O W A. zwanym w dalszej części umowy Wykonawcą

U M O W A. zwanym w dalszej części umowy Wykonawcą U M O W A zawarta w dniu pomiędzy: Miejskim Centrum Medycznym Śródmieście sp. z o.o. z siedzibą w Łodzi przy ul. Próchnika 11 reprezentowaną przez: zwanym dalej Zamawiający a zwanym w dalszej części umowy

Bardziej szczegółowo

CZĘŚĆ 1. PODSTAWY KONCEPCYJNE MARKETINGU BEZPOŚREDNIEGO

CZĘŚĆ 1. PODSTAWY KONCEPCYJNE MARKETINGU BEZPOŚREDNIEGO Marketing bezpośredni. Koncepcja, zarządzanie, instrumenty. Autor: Mariusz Trojanowski Wstęp CZĘŚĆ 1. PODSTAWY KONCEPCYJNE MARKETINGU BEZPOŚREDNIEGO 1. Istota i reguły marketingu bezpośredniego 1.1. Mity

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 1 do specyfikacji BPM.ZZP.271.517.2011 UMOWA NR

Załącznik nr 1 do specyfikacji BPM.ZZP.271.517.2011 UMOWA NR Załącznik nr 1 do specyfikacji BPM.ZZP.271.517.2011 PROJEKT UMOWA NR Zawarta w dniu w Nowym Sączu pomiędzy Miastem Nowy Sącz z siedzibą 33-300 Nowy Sącz ul. Rynek 1 zwanym dalej Zamawiającym reprezentowanym

Bardziej szczegółowo

LISTA ZLECEŃ I USŁUG ORAZ KANAŁÓW DOSTĘPU W ZAKRESIE INSTRUMENTÓW I PRODUKTÓW FINANSOWYCH

LISTA ZLECEŃ I USŁUG ORAZ KANAŁÓW DOSTĘPU W ZAKRESIE INSTRUMENTÓW I PRODUKTÓW FINANSOWYCH Załącznik do Komunikatu nr KO/DMD/3/14 z dnia 23 maja 2014 r. LISTA ZLECEŃ I USŁUG ORAZ KANAŁÓW DOSTĘPU W ZAKRESIE INSTRUMENTÓW I PRODUKTÓW FINANSOWYCH Część I Lista zleceń / usług i kanały dostępu fundusze

Bardziej szczegółowo

Regulamin i cennik Promocji TV+INTERNET NA PRÓBĘ

Regulamin i cennik Promocji TV+INTERNET NA PRÓBĘ Regulamin i cennik Promocji TV+INTERNET NA PRÓBĘ 1. Organizatorem promocji są: A) EVIO Sp. z o.o. z siedzibą w Poznaniu, 61-714, al. Niepodległości 27, wpisana w rejestrze przedsiębiorców KRS pod numerem

Bardziej szczegółowo

wzór Załącznik nr 5 do SIWZ UMOWA Nr /

wzór Załącznik nr 5 do SIWZ UMOWA Nr / wzór Załącznik nr 5 do SIWZ UMOWA Nr / zawarta w dniu. w Szczecinie pomiędzy: Wojewodą Zachodniopomorskim z siedzibą w Szczecinie, Wały Chrobrego 4, zwanym dalej "Zamawiającym" a nr NIP..., nr KRS...,

Bardziej szczegółowo