Me c h a n i c z n o-b i o l o g i c z n e p r z e t wa r z a n i e
|
|
- Tadeusz Żukowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1
2 Me c h a n i c z n o-b i o l o g i c z n e p r z e t wa r z a n i e frakcji biodegradowalnej odpadów komunalnych Przewodnik po wybranych technologiach oraz metodach badań i oceny odpadów powstałych w tych procesach
3
4 Me c h a n i c z n o-b i o l o g i c z n e p r z e t wa r z a n i e f r a k c j i b i o d e g r a d o wa l n e j odpadów komunalnych Przewodnik po wybranych technologiach oraz metodach badań i oceny odpadów powstałych w tych procesach pod redakcją naukową Grzegorza Siemiątkowskiego Opole 2012 Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego UNIA EUROPEJSKA EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOLECZNY
5 Autorzy Grzegorz Siemiątkowski Alfred Nolepa Erwin Binner Maciej Paciorkowski Robert Glanz Joanna Poluszyńska Daria Gąsior Recenzenci dr Dorota Anders dr inż. Tomasz Ciesielczuk dr inż. Grzegorz Ligus Projekt okładki Iwona Marcjasz-Siemiątkowska Redakcja i korekta Maria Szwed Redakcja techniczna Andrzej Pasierbiński Tłumaczenie tekstów źródłowych z języka niemieckiego Alfred Nolepa ISBN WYDAWNICTWO INSTYTUT ŚLĄSKI Sp. z o.o. Opole, ul. Piastowska 17, tel. (77) wydawnictwo@is.opole.pl Nakład 100 egz. Objętość 10,00 ark. wyd., 8,25 ark. druk.
6 Spis treści 1. Wprowadzenie 7 2. Ważniejsze definicje Kierunki zagospodarowania zmieszanych odpadów komunalnych w Polsce Preferowane metody przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych w Polsce Wytyczne dotyczące mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych Prawodawstwo polskie dotyczące mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych [2] Polskie prawodawstwo z zakresu mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów na tle wymagań innych państw Unii Europejskiej Teoretyczne podstawy biologicznego przetwarzania odpadów Kompostowanie odpadów zielonych i selektywnie zebranych bioodpadów z gospodarstw domowych Biologiczne przetwarzanie frakcji biodegradowalnej odpadów komunalnych Możliwości oddziaływania na przebieg procesu intensywnego biologicznego przetwarzania Biologia procesu tlenowej stabilizacji/kompostowania Czas kompostowania Czynniki warunkujące skuteczną tlenową stabilizację/kompostowanie Nieprawidłowa tlenowa stabilizacja/kompostowanie Przykłady technologii unieszkodliwiania frakcji biodegradowanej odpadów komunalnych metodą tlenowej stabilizacji/kompostowania Kompostowanie w technologii otwartej Sztuczne metody tlenowej stabilizacji/kompostowania Wpływ mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów (MBP) na procesy zachodzące na składowiskach odpadów Wpływ MBP na ilość deponowanych odpadów Wpływ MBP na jakość odpadów kierowanych do składowania Odcieki Wpływ na właściwości mechaniczne Wpływ na emisję gazów składowiskowych 58
7 7. Metody oceny zdolności do dalszego biologicznego rozkładu stabilizatu po procesie mechaniczno-biologicznego przetwarzania (AT 4, GS 21, GB 21 ) Pobieranie prób do badań Przygotowanie prób do badań Ocena utraty zdolności do dalszego biologicznego rozkładu stabilizatu w warunkach tlenowych oznaczanie parametru AT Ocena utraty zdolności do dalszego biologicznego rozkładu stabilizatu w warunkach beztlenowych Określenie wytwarzania gazów w procesie fermentacji oznaczenie parametru GB 21 [7] Określenie wytwarzania gazów w procesie inkubacji oznaczenie parametru GS 21 [6] Porównanie testów do oceny utraty zdolności do dalszego biologicznego rozkładu stabilizatu w warunkach beztlenowych GS 21 i GB Błędne interpretacje wyników przy określaniu aktywności oddechowej (AT 4 ) oraz potencjału gazotwórczego (GS 21 /GB 21 ) Parametry reaktywności Przyczyny błędnych interpretacji Ocena odpadów powstałych w polskich instalacjach mechaniczno- -biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych w aspekcie obowiązujących wymagań prawnych Wyniki badań i ich omówienie w odniesieniu do wymagań Rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie mechaniczno- -biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych Wyniki badań i ich omówienie w odniesieniu do wymagań Załącznika 4 do Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 2005 r Możliwości wykorzystania mechaniczno-biologicznie przetworzonych zmieszanych odpadów komunalnych Literatura 129
8 1. Wp r o wa d z e n i e Polska podpisując traktat o przystąpieniu do Unii Europejskiej zobowiązała się do stosowania wszystkich aktów przyjętych przez instytucje Wspólnot, również tych, które zostały wydane przed dniem jej przystąpienia. W ten sposób podjęła jednoczesne zobowiązanie do osiągnięcia założonych poziomów redukcji składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, które zostały zawarte w Dyrektywie Rady 1999/31/WE z 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów (Dz.Urz. WE L 182 z r., s. 1). Aby wywiązać się z przyjętych zobowiązań, konieczną okazała się intensyfikacja działań legislacyjnych właściwych organów władzy państwowej, umożliwiających odpowiednie zmiany w systemie gospodarki odpadami, które przyczynią się do osiągnięcie wymagań UE. Mając na uwadze efekty tych działań (stan prawny na dzień 30 września 2012 r.), należy zauważyć, że w 2013 r. w wyniku wejścia w życie znowelizowanych i nowo wprowadzonych aktów prawnych, w Polsce nastąpi kumulacja znaczących zmian w dotychczasowym systemie gospodarowania odpadami komunalnymi, przez niektórych określana wręcz jako rewolucja śmieciowa. Jednym z głównych aktów wykonawczych skutkujących koniecznością wprowadzenia zmian jest znowelizowane Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 7 września 2005 r. w sprawie kryteriów oraz procedur dopuszczania odpadów do składowania na składowisku odpadów danego typu (Dz.U. z 2005 r. nr 186, poz z późn. zm.). Zgodnie z jego zapisami, od 1 stycznia 2013 r. zaczną obowiązywać ujęte w załączniku 4a tego Rozporządzenia, wcześniej niestosowane, kryteria dopuszczające odpady komunalne do składowania. Zgodnie z nimi odpady komunalne, dla których przekroczone będą wartości graniczne dotyczące zawartości całkowitego węgla organicznego (TOC) 5% s.m., straty przy prażeniu (LOI) 8% s.m. oraz ciepła spalania maksimum 6 MJ/kg s.m., nie będą mogły być deponowane na składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne. Ustalenie tych wartości granicznych na wyżej wymienionych poziomach, w większości przypadków, praktycznie uniemożliwia składowanie odpadów komunalnych bez ich wcześniejszego przetworzenia. Mając na uwadze wejście w życie wyżej wymienionych zapisów Rozporządzenia, w znowelizowanej Ustawie o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U. z 2010 r. nr 185, poz. 1243) oraz w Krajowym planie gospodarki odpadami 2010, a później 2014 przyjęto, że jednym z zasadniczych kierunków działań, mających na celu redukcję składowania odpadów ulegających biodegradacji, jest intensywny wzrost zastosowania mechaniczno-biologicznych metod przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych. W ślad za zapisami ustawy o odpadach oraz mając na względzie 7
9 wprowadzone kryteria ograniczające możliwość składowania odpadów komunalnych, pojawiła się konieczność budowy nowych linii technologicznych do przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych. Wiąże się z tym wprowadzenie kolejnej nowości w prawodawstwie polskim zmieniającym system gospodarowania odpadami, a mianowicie Rozporządzenia Ministra Środowiska z 11 września 2012 r. w sprawie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych (Dz.U. z 2012 r. poz. 1052). Rozporządzenie to określa wymagania dotyczące prowadzenia procesów mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz wymagania dla odpadów wytworzonych w tych procesach. Kolejną bardzo ważną zmianę wprowadza znowelizowana Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z dnia 19 września 1996 r. (tekst jednolity Dz.U. z 2012 r. poz. 391). Zapisy tej ustawy stanowią, że gminy od 1 lipca 2013 r. będą właścicielami odpadów i to im powierzono obowiązek zbierania odpadów oraz zapewnienia budowy, utrzymania i eksploatacji własnych lub wspólnych z innymi gminami regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych, zapewniających osiągnięcie odpowiednich poziomów recyklingu oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania. Tym samym na gminach spoczęła odpowiedzialność za wywiązanie się Polski z zobowiązań wobec Unii Europejskiej związanych z osiągnięciem założonych poziomów redukcji składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. Tak znaczące zmiany w polskim systemie gospodarowania odpadami są ogromnym wyzwaniem dla wszystkich tych, którzy bezpośrednio oraz pośrednio uczestniczą w tym systemie. Wejście w życie Rozporządzenia Ministra Środowiska z 11 września 2012 r. w sprawie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych wprowadza całkowicie nowy (do tej pory w tym kształcie praktycznie w Polsce niestosowany) standard, zarówno w zakresie przetwarzania odpadów komunalnych, jak i badania produktów po tym procesie. Należy jednak mieć na uwadze, że samo wprowadzenie aktu prawnego to jeszcze nie wszystko. Istnieje przecież konieczność odpowiedniego wdrożenie jego zapisów do praktyki inżynierskiej i laboratoryjnej. Ze względu na niewielkie doświadczenia w tym obszarze, może stwarzać to wiele trudności i niepowodzeń. Mając na uwadze wyzwania, jakie stoją przed praktykami wdrażającymi w Polsce zapisy rozporządzenia w sprawie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych Oddział Inżynierii Procesowej Materiałów Budowlanych w Opolu 1, podjął się wraz z austriackim partnerem przemysłowym firmą M-U-T Maschinen-Umwelttechnik- 1 Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych Oddział Inżynierii Procesowej Materiałów Budowlanych w Opolu od wielu lat prowadzi działalność naukową i wdrożeniową związaną z zagospodarowaniem odpadów (odpady energetyczne, paliwa alternatywne, odpady papiernicze, łupki węglowe, biomasa, osady ściekowe). 8
10 -Transportanlagen GmbH 2 oraz przy współudziale austriackiego partnera naukowego Universität für Bodenkultur Institut für Abfallwirtschaft 3 w Wiedniu, realizacji partnerskiego projektu ponadnarodowego pn. Adaptacja rozwiązań kompostowania i mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów oraz badań i oceny 4-dniowego zapotrzebowania na tlen (AT 4 ) 4. Celem projektu była wymiana informacji i transfer wiedzy umożliwiający adaptację do polskich warunków wypracowanych w Austrii rozwiązań kompostowania i mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów oraz badań i oceny 4-dniowej aktywności oddychania (AT 4 ). Projekt skierowany był do przedsiębiorców i pracowników przedsiębiorstw związanych z gospodarką odpadami, w szczególności do tych prowadzących instalacje przetwarzania i składowania odpadów oraz do przedstawicieli uczelni i jednostek badawczo-rozwojowych. Przedkładana czytelnikom publikacja podsumowuje realizację projektu, a zgodnie z jej tytułem stanowi przewodnik po wybranych technologiach mechaniczno- -biologicznego przetwarzania odpadów oraz po metodach badań i oceny odpadów powstałych w tych procesach. Przedstawiono w niej doświadczenia naukowe zdobyte podczas przeprowadzonych badań odpadów po ich mechaniczno-biologicznym przetwarzaniu, ze szczególnym uwzględnieniem określania parametru aktywności oddychania (AT 4 ) oraz potencjału tworzenia się biogazu w warunkach inkubacji (GS 21 ) lub fermentacji (GB 21 ). Publikacja zawiera także dyskusję wyników i wskazuje możliwe do popełnienia błędy interpretacyjne. Opisuje również wieloletnie doświadczenia austriackie związane z wdrażaniem metod mechaniczno- -biologicznego przetwarzania odpadów. Wydając tę książkę, autorzy żywią nadzieję, iż przyczyni się ona do poszerzenia wiedzy na temat mechaniczno-biologicznego przetwarzania frakcji biodegradowalnej odpadów komunalnych, a jej treści okażą się pomocne w efektywnym wdrażaniu technologii przetwarzania oraz metod badań i oceny odpadów powstałych w tych procesach. Grzegorz Siemiątkowski 2 M-U-T Maschinen-Umwelttechnik-Transportanlagen GmbH firma oferująca szerokie spektrum instalacji i urządzeń do zbiórki, obróbki i recyklingu odpadów, w tym opatentowaną unikalną metodę kompostowania M-U-T Kyberferm. 3 Universität für Bodenkultur Institut für Abfallwirtschaft w Wiedniu od wielu lat zajmuje się mechaniczno-biologicznym przetwarzaniem odpadów komunalnych, jest jednostką naukową, która wytycza zapisy austriackich normatywów w zakresie badań odpadów po ich przetworzeniu. 4 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 9
11 2. Wa ż n i e j s z e definicje Odpady komunalne odpady powstające w gospodarstwach domowych, z wyłączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji, a także odpady niezawierające części niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych [1]. Odpady obojętne odpady, które nie ulegają istotnym przemianom fizycznym, chemicznym lub biologicznym; są nierozpuszczalne, nie wchodzą w reakcje fizyczne ani chemiczne, nie powodują zanieczyszczenia środowiska lub zagrożenia dla zdrowia ludzi, nie ulegają biodegradacji i nie wpływają niekorzystnie na materię, z którą się kontaktują; ogólna zawartość zanieczyszczeń w tych odpadach oraz zdolność do ich wymywania, a także negatywne oddziaływanie na środowisko odcieku muszą być nieznaczne, a w szczególności nie powinny stanowić zagrożenia dla jakości wód powierzchniowych, wód podziemnych, gleby i ziemi [1]. Odpady zielone stanowiące części roślin odpady komunalne, pochodzące z pielęgnacji terenów zieleni oraz targowisk, z wyjątkiem odpadów pochodzących z czyszczenia ulic i placów [1]. Bioodpady ulegające biodegradacji odpady z terenów zieleni, odpady spożywcze i kuchenne z gospodarstw domowych, zakładów gastronomii, zakładów żywienia zbiorowego i jednostek handlu detalicznego, a także podobne ze względu na swój charakter lub skład odpady z zakładów produkujących lub wprowadzających do obrotu żywność [1]. Odpady ulegające biodegradacji odpady, które ulegają rozkładowi tlenowemu lub beztlenowemu przy udziale mikroorganizmów [1]. Gospodarowanie odpadami zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, w tym również nadzór nad takimi działaniami oraz nad miejscami unieszkodliwiania odpadów [1]. Proces odzysku odpadów wszelkie działania, niestwarzające zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub środowiska, polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub w części, albo prowadzące do odzyskania z odpadów substancji, materiałów lub energii i ich wykorzystania. Możliwe działania w zakresie odzysku odpadów określone zostały w Załączniku nr 5 do Ustawy o odpadach z 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U. z 2001 r. nr 62, poz. 628 z późn. zm.) [1]. Proces przetwarzania odpadów wszelkie procesy odzysku lub unieszkodliwiania, w tym przygotowanie poprzedzające odzysk lub unieszkodliwianie [1]. Odzysk energii termiczne przekształcanie odpadów w celu odzyskania energii [1]. 10
12 Recykling taki odzysk, który polega na powtórnym przetwarzaniu substancji lub materiałów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub materiału o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu, w tym także recykling organiczny, z wyjątkiem odzysku energii [1]. Termiczne przekształcanie odpadów spalanie odpadów przez ich utlenianie, a także inne procesy termicznego przekształcania odpadów, w tym piroliza, zgazowanie i proces plazmowy, o ile substancje powstające podczas tych procesów termicznego przekształcania odpadów są następnie spalane [1]. Unieszkodliwianie odpadów poddanie odpadów procesom przekształceń biologicznych, fizycznych lub chemicznych mających na celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub środowiska. Możliwe działania w zakresie unieszkodliwiania odpadów określone zostały w Załączniku nr 6 do Ustawy o odpadach z 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U. z 2001 r. nr 62, poz. 628 z późn. zm.) [1]. Mechaniczno-biologiczne przetwarzanie zmieszanych odpadów komunalnych zintegrowany proces technologiczny przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, składający się z procesów mechanicznego przetwarzania odpadów i biologicznego przetwarzania odpadów, których celem jest przygotowanie odpadów do procesów odzysku, w tym recyklingu, odzysku energii, termicznego przekształcania lub unieszkodliwiania poprzez składowanie [2]. Proces mechanicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych procesy rozdrabniania, przesiewania, sortowania, klasyfikacji i separacji, ustawione w różnorodnych konfiguracjach, mające na celu mechaniczne rozdzielenie strumienia zmieszanych odpadów komunalnych na frakcje dające się w całości lub w części wykorzystać materiałowo lub/i energetycznie oraz na frakcję ulegającą biodegradacji, wymagającą dalszego biologicznego przetwarzania [2 3]. Proces biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych procesy prowadzone w warunkach tlenowych (tlenowa stabilizacja) lub beztlenowych (beztlenowa stabilizacja/fermentacja metanowa) z udziałem mikroorganizmów, w wyniku których następują zmiany właściwości fizycznych, chemicznych lub biologicznych odpadów [2]. Proces tlenowej stabilizacji odpadów proces biologicznego unieszkodliwiania odpadów w warunkach tlenowych, w wyniku którego wytworzony zostanie nowy odpad stabilizat, który nie spełnia wymagań dla nawozów organicznych lub środków wspomagających uprawę roślin [3]. Proces beztlenowej stabilizacji odpadów/fermentacji metanowej proces biologicznego unieszkodliwiania odpadów w warunkach beztlenowych, w wyniku którego wytworzony zostanie biogaz oraz nowy odpad stabilizat, który nie spełnia wymagań dla nawozów organicznych lub środków wspomagających uprawę roślin [3]. Fermentacja mezofilowa proces biochemiczny zachodzący w warunkach beztlenowych, z udziałem mikroorganizmów mezofilnych, które są aktywne w temperaturze o C [4]. 11
13 Fermentacja termofilowa proces biochemiczny zachodzący w warunkach beztlenowych, z udziałem mikroorganizmów termofilowych, które są aktywne w temperaturze o C [4]. Stabilizat odpady wytworzone w procesach biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych prowadzonych w warunkach tlenowych lub w dwustopniowo najpierw w warunkach beztlenowych, a następnie tlenowych [2]. Kompost naturalny nawóz organiczny, który został wytworzony w procesach biologicznego przetwarzania w warunkach tlenowych selektywnie zbieranych odpadów zielonych i innych bioodpadów. Aktywność oddychania ocena reaktywności biologicznej lub stopnia dojrzałości kompostów w warunkach atmosfery tlenowej, definiowana jako liczba określająca masową ilość tlenu, zużytą w określonym czasie przez drobnoustroje [5]. Parametr AT 4 parametr wyrażający zapotrzebowanie tlenu przez próbkę odpadów w ciągu 4 dni, określany w mg O 2 /g s.m. 1. Wyznacza się go w krótkotrwałym teście mikrobiologicznym, służącym do określania aktywności oddychania [3]. Test AT 4 krótkotrwały test mikrobiologiczny służący do określania aktywności oddychania emisji dwutlenku węgla lub szybkość pobierania tlenu, która może być oznaczana w warunkach statycznych [3]. Test GS 21 test przeprowadzony w warunkach beztlenowych, służący do określania potencjału tworzenia się biogazu w procesie inkubacji. Polega on na wyznaczeniu objętości suchego biogazu lub korzystniej metanu (w normalnych warunkach ciśnienia i temperatury), wytwarzanego przez jednostkę masy wprowadzonego substratu w Nl/kg s.m. (litr w stanie normalnym na kilogram suchej masy) w określonym czasie 21 dni [6]. Test GB 21 test przeprowadzony w warunkach beztlenowych, służący do określania potencjału tworzenia się biogazu w procesie fermentacji. Polega on na wyznaczeniu objętości suchego biogazu lub korzystniej metanu (w normalnych warunkach ciśnienia i temperatury), wytwarzanego przez jednostkę masy wprowadzonego do odpowiednio zaszczepionego substratu w Nl/kg s.m. w określonym czasie 21 dni [7]. Całkowita suma gazu/potencjał gazu liczba wymiarowa dla określenia ilości gazu, który wydziela się w określonym czasie (np. w ciągu 21 dni), w teście inkubacyjnym lub fermentacyjnym wskutek działania mikroorganizmów beztlenowych [6]. Faza opóźnienia, czyli tzw. lag-phase przedział czasu pomiędzy startem pomiaru a początkiem wykładniczo wzrastającej aktywności mikroorganizmów [6 7]. 1 Ze względu na wielokrotne powoływanie się w publikacji na zapisy Rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych z 11 września 2012 r. oraz normatywy austriackie, w niniejszej publikacji nie stosuje się jednostek miar układu SI, ale jednostki zgodne z zapisanymi w wyżej wymienionych dokumentach. 12
14 3. Ki e r u n k i z a g o s p o d a r o wa n i a z m i e s z a n y c h o d pa d ó w k o m u n a l n y c h w Polsce Jedną z najważniejszych regulacji Unii Europejskiej w zakresie gospodarki odpadami jest Dyrektywa Rady 1999/31/WE z 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów (Dz.Urz. WE L 182 z , s. 1). Na podstawie zapisów artykułu 5 tej Dyrektywy ( Odpady i obróbka niedozwolone na składowiskach odpadów ) państwa członkowskie UE zostały zobowiązane do ustanowienia krajowych strategii dotyczącej zmniejszenia ilości odpadów ulegających biodegradacji, które trafiają na składowiska. Opracowana przez każde z państw członkowskich strategia musiała zapewnić, że odpady komunalne ulegające biodegradacji kierowane na składowiska zostaną zredukowane w stosunku do całkowitej ilości (według wagi) odpadów komunalnych ulegające biodegradacji wytworzonych w 1995 r., do: 75% do 16 lipca 2006 r.; 50% do 16 lipca 2009 r.; 35% do 16 lipca 2016 r. Od wskazanych terminów została wprowadzona 4-letnia derogacja dla państw członkowskich, które w 1995 r. zdeponowały więcej niż 80% swych odpadów komunalnych na składowisku [8]. Osiągnięcie powyższych założeń powinno odbywać się głównie poprzez: recykling, kompostowanie, produkcję biogazu i odzyskiwanie materiałów/energii. Inną bardzo ważną regulacją Unii Europejskiej w zakresie gospodarki odpadami jest Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy, która między innymi określa hierarchię postępowania z odpadami. Zgodnie z tą hierarchią składowanie jest ostatnim i najmniej pożądanym sposobem postępowania z odpadami [9]. Ze składowania muszą zostać wyłączone również nieprzetworzone odpady organiczne, które w efekcie ich deponowania na składowisku są źródłem powstawania metanu (zaliczanego do gazów cieplarnianych). Prawodawstwo Unii Europejskiej nie narzuca jednolitego sposobu przetwarzania odpadów. Efektem tego są znaczne różnice pomiędzy państwami członkowskimi m.in. w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi stałymi i bioodpadami. W raporcie o stanie środowiska, opracowanym przez Europejską Agencję Środowiska (EEA) [10], dokonano klasyfikacji sposobów postępowania z odpadami, które odzwierciedlają trzy podstawowe podejścia w poszczególnych państwach członkowskich: 13
15 termiczne przekształcanie w celu ograniczania składowania odpadów podejście to jest powszechnie stosowane w Danii, Szwecji, Belgii (Flandrii), Holandii, Luksemburgu i Francji. Poza tym państwa te uzyskują wysoki poziom odzyskiwania materiałów oraz w większości przypadków posiadają strategie, które wspierają także biologiczne metody przetwarzania odpadów; wysoki współczynnik odzyskiwania materiałów przy stosunkowo niskim poziomie termicznego przekształcania odpadów podejście to jest dominujące w Niemczech, Austrii, Hiszpanii i we Włoszech. Ponadto, Niemcy i Austria charakteryzują się najwyższym w UE współczynnikiem stosowania metod kompostowania i mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów. Hiszpania i Włochy również intensywnie zwiększają możliwości w tym zakresie; stosunkowo niski współczynnik recyklingu i powszechne stosowanie składowania nieprzetworzonych odpadów podejście to wciąż dominuje w pozostałych państwach członkowskich, gdzie ograniczenie składowania odpadów stanowi nadal duże wyzwanie. Na rycinie 1 przedstawiono zmieniającą się gospodarkę odpadami komunalnymi w latach w obecnych 27 państwach UE 14 Ryc. 1. Rozwój gospodarki odpadami w 27 krajach Unii Europejskiej w latach [11] W oparciu o dane Eurostat Europejska Agencja Środowiska przedstawiła analizę ilości odpadów komunalnych stałych, które w 2003 i 2008 r. trafiały na składowiska w poszczególnych państwach członkowskich EEA oraz jako średnia dla 27 państw Unii Europejskiej (ryc. 2). Jak wynika z tych danych, w przeważającej liczbie państw należących do EEA dominuje metoda utylizacji odpadów komunalnych poprzez ich składowanie. W 27 państwach UE odsetek odpadów komunalnych stałych, trafiających na składowiska w 2008 r., wynosił średnio 40% m/m. Uzyskanie takiego wyniku było możliwe tylko dzięki takim państwom, jak Niemcy, Holandia, Szwecja, Austria, Dania i Belgia, w których deponowanych na składowiskach jest poniżej 5% m/m
16 Ryc. 2. Procentowa ilość odpadów komunalnych, które w 2003 i 2008 r. trafiały na składowiska w państwach członkowskich EEA oraz wartość średnia dla 27 państw UE [11] odpadów komunalnych. Składowanie odpadów poniżej średniej unijnej notuje się jeszcze tylko w Luksemburgu (19% m/m) i we Francji (35% m/m). Pozostałe państwa UE składują odpady na składowiskach w ilościach znacznie przekraczających średnią unijną. W tym miejscu warto zwrócić uwagę, że w niektórych państwach członkowskich (np. na Malcie, Łotwie, Litwie i w Bułgarii) ilość deponowanych na składowiskach odpadów komunalnych stanowi ponad 90% m/m. Należy również zauważyć, iż w wyniku wymogu dostosowania się do Dyrektywy 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów oraz działań wewnętrznych poszczególnych państw UE, od 2003 r. średnia ilość odpadów komunalnych stałych deponowanych na składowiskach w Unii spadła z 50% m/m do 40% m/m w 2008 r. [11 12]. Wśród państw Unii Europejskiej w latach największy, bo blisko 20%, spadek składowanych odpadów zanotowała Polska, która w 2003 r. składowała 95% odpadów komunalnych, a w 2008 r. 70%; pomimo tego poziom składowania odpadów w Polsce wciąż wyraźnie przekracza średnią unijną Preferowane m e t o d y p r z e t wa r z a n i a zmieszanych odpadów komunalnych w Polsce Polska, przystępując do Unii Europejskiej, przyjęła cele Dyrektywy Rady 1999/31/WE z 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów, odpowiednio przystosowując zapisy Ustawy o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U. z 2001 r. nr 62, poz. 628 z późn. zm.). Jednocześnie, korzystając z derogacji, przesunęła terminy osiągnięcia zapisanych w tej Dyrektywie odpowiednich poziomów ograniczenia składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji o 4 lata [1]. W prawodawstwie polskim z ustawą o odpadach ściśle jest powiązane Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 7 września 2005 r. w sprawie kryte- 15
17 riów i procedur dopuszczania odpadów do składowania na składowisku odpadów danego typu (Dz.U. z 2005 r. nr 186, poz z późn. zm.) [13], które szczegółowo określa warunki, jakie muszą spełniać odpady, aby mogły być deponowane na odpowiednich składowiskach. Założone w Dyrektywie 1999/31/WE poziomy redukcji składowania odpadów, które transponowano do ustawy o odpadach, znalazły także swoje odzwierciedlenie w zapisach Krajowych planów gospodarki odpadami 2010 oraz 2014 [14 15]. Działaniom mającym przyczynić się do zmniejszenia ilości deponowanych na składowiskach odpadów komunalnych ulegających biodegradacji poświęcono rozdziały 4 Krajowych planów gospodarki odpadami 2010 i Zgodnie z tymi zapisami założono, że w wyniku podjętych planowanych działań w 2013 r. zostanie ograniczone składowanie odpadów komunalnych ulegających biodegradacji do poziomu nieprzekraczającego 50% m/m, a w 2020 r. 35% m/m odpadów wytworzonych w 1995 r. Założono również, że w 2014 r. uda się osiągnąć zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do maksymalnie 60% m/m wytworzonych odpadów. Z kolei w rozdziale 5 Krajowych planów zapisano, że jednym z głównych kierunków działań mających przyczynić się do redukcji składowania ulegających biodegradacji odpadów komunalnych jest intensywny wzrost zastosowania mechaniczno-biologicznych metod przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych co związane jest z koniecznością budowy odpowied- Ź r ó d ł o: Opracowanie własne. Ryc. 3. Preferowany system gospodarki odpadami komunalnymi 16
18 nich do tego celu linii technologicznych. Jednak nie wszędzie zaleca się stosowanie mechaniczno-biologicznych metod przetwarzania odpadów komunalnych. W przypadku aglomeracji lub regionów obejmujących powyżej 300 tys. mieszkańców preferowaną metodą zagospodarowania zmieszanych odpadów komunalnych powinno być ich termiczne przekształcanie. Mechaniczno-biologiczne przetwarzanie należy wdrażać w zakładach zagospodarowania odpadów (zzo) przyjmujących odpady od mniejszej liczby mieszkańców, tj. co najmniej od 150 tys. mieszkańców [14 15]. Preferowany w Polsce system gospodarki odpadami komunalnymi przedstawiono na rycinie 3. W Polsce przewiduje się funkcjonowanie znacznie większej liczby zakładów zagospodarowania odpadów obsługujących co najmniej 150 tys. osób, aniżeli tych obsługujących powyżej 300 tys. osób, co oznacza, że preferencyjnym i dominującym sposobem zagospodarowania zmieszanych odpadów komunalnych będzie ich mechaniczno-biologiczne przetwarzanie. W ten sposób Polska wytyczyła strategiczne kierunki zagospodarowania zmieszanych odpadów komunalnych zbieżne z austriackimi i niemieckimi, gdzie powszechnie stosuje się metody kompostowania i mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów Wy t y c z n e d o t y c z ą c e m e c h a n i c z n o-b i o l o g i c z n e g o przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych [3] Pierwszą krajową regulacją w zakresie mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów były wydane przez Departament Gospodarki Odpadami Ministerstwa Środowiska Wytyczne dotyczące wymagań dla procesów kompostowania, fermentacji i mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów. Wytyczne te przygotowano na podstawie opracowania dr. inż. Ryszarda Szpadta i dr. hab. inż. Andrzeja Jędrczaka według stanu prawnego na dzień 15 grudnia 2008 r. W wytycznych tych określono, że w przypadku gospodarki odpadami procesy mechaniczno-biologiczne mają zastosowanie w odniesieniu do zmieszanych odpadów komunalnych (w tym pozostałych po selektywnym zbieraniu wybranych frakcji do recyklingu). Jednocześnie kierując się zaleceniami wymagań BAT (Waste Treatments Industries), a także wynikami badań efektywności przetwarzania odpadów w różnych instalacjach, przedstawione zostały wymagane minimalne warunki prowadzenia procesów mechaniczno-biologicznych, które zapewnią uzyskanie nowych odpadów, tzw. stabilizatów o wymaganych parametrach jakościowych i wymaganym stopniu ustabilizowania, mając na względzie warunki dopuszczenia do składowania na składowiskach odpadów. Na podstawie tych wymagań określono, że w celu uzyskania stabilizatów o pożądanych właściwościach proces mechaniczno-biologicznego przetwarzania powinien być prowadzony w dwóch etapach. Pierwszym etapem jest mechaniczne przetwarzanie odpadów, polegające na rozsortowaniu zmieszanych odpadów komunalnych na minimum 2 frakcje granulometryczne: 17
19 frakcja pozostająca na sicie (odsiew) wysokokaloryczna, z której wydzielona zostanie część surowców wtórnych przydatnych do recyklingu, a pozostałość kierowana będzie do dalszego przetwarzania w celu uzyskania paliwa alternatywnego. Paliwo to, jeśli spełni wymagania odbiorcy, może być wykorzystane do odzysku energii w procesie współspalania (np. w cementowni) lub może być przeznaczone do spalania w spalarni odpadów komunalnych; frakcja podsitowa (przesiew) kierowana jest w całości do biologicznego przetwarzania. Autorzy wytycznych zalecają jednak, aby w procesie mechanicznego przetwarzania powadzić rozdział strumienia zmieszanych odpadów komunalnych na 3 frakcje, co pozwoli zmaksymalizować w procesie przesiewania wydzielenie ilości składników ulegających biodegradacji skierowanych do biologicznej stabilizacji oraz odzysk masy odpadów o charakterze surowców wtórnych lub paliwa alternatywnego. Zdaniem autorów wytycznych optymalne wielkości frakcji to: 0 80/100 mm frakcja, w której znajduje się ponad 80% odpadów ulegających biodegradacji zawartych w zmieszanych odpadach komunalnych. Powinna być ona w całości poddana procesowi stabilizacji biologicznej, po której może być składowana; 80/ /300 mm frakcja, która zawiera odpady o dużym potencjale surowców wtórnych nadających się częściowo do recyklingu. W skrajnych przypadkach frakcję tę można skierować w całości do produkcji paliw alternatywnych; powyżej 200/300 mm frakcja zawierająca głównie tekstylia, drewno, tektury, tworzywa sztuczne itp., które po odzyskaniu nadają się częściowo do recyklingu. Pozostała część tej frakcji najczęściej wysokokaloryczna również może zostać skierowania do produkcji paliw alternatywnych. Drugim etapem mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów jest ich przetwarzanie biologiczne. Zaleca się, aby było ono prowadzone w procesie quasi-dynamicznym, z aktywnym napowietrzaniem trwającym od 8 do 12 tygodni w tym minimum 2 tygodnie w zamkniętym reaktorze lub w hali z ujmowaniem i oczyszczaniem powietrza procesowego. Jak wcześniej wspomniano, procesowi temu poddawana jest cała frakcja podsitowa (0 80/100 mm), uzyskana podczas mechanicznego przetwarzania (sortowania) zmieszanych odpadów komunalnych. Etap biologicznego przetwarzania (stabilizacji) odpadów może być prowadzony w procesie z wykorzystaniem jedynie tlenowej stabilizacji lub w procesie dwustopniowym najpierw poprzez beztlenową, a następnie tlenową stabilizację. Proces stabilizacji w warunkach tlenowych polega na umieszczeniu frakcji 0 80/100 mm zmieszanych odpadów komunalnych najpierw na co najmniej 2 tygodnie w zamkniętym reaktorze lub hali, z aktywnym napowietrzaniem, z ujmowaniem i oczyszczaniem powietrza procesowego, a następnie przez 6 8 tygodni na pryzmach umieszczonych na otwartym terenie, regularnie napowietrzanych poprzez przerzucanie odpadów z częstotliwością raz w tygodniu lub, w niektórych przypadkach, co 5 dni. 18
20 Dwustopniowy proces stabilizacji, który prowadzony jest najpierw w warunkach beztlenowych, a następnie w warunkach tlenowych, polega w pierwszym stopniu na fermentacji mezofilowej lub termofilowej, a w drugim stopniu na stabilizacji tlenowej w zamkniętym reaktorze lub hali, z aktywnym napowietrzaniem, z ujmowaniem i oczyszczaniem powietrza procesowego (gdzie zaleca się regularne przerzucanie odpadów, z częstotliwością raz na tydzień lub co 5 dni) przez 2 4 tygodnie. W omawianych wytycznych opisano także wymagania dotyczące osiągnięcia parametrów jakościowych i kryterium oceny stopnia ustabilizowania stabilizatów po procesie mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych, mając na względzie warunki dopuszczenia ich do składowania na składowiskach odpadów. Autorzy wytycznych zaproponowali, aby w przypadku oceny stopnia ustabilizowania stabilizatów, obok straty prażenia i TOC (Total Organic Carbon), dokonywany był również pomiar wartości parametru AT 4 jako parametru uzupełniającego, mówiącego o utracie zdolności stabilizatu do dalszego biologicznego rozkładu. W treści wytycznych zaproponowano przyjęcie dopuszczalnej wartości tego parametru dla odpadów przeznaczonych do składowania (stabilizatów), na poziomie: AT 4 < 15 mg O 2 /g s.m. dla instalacji oddanych do użytkowania do 31 grudnia 2012 r., AT 4 < 10 mg O 2 /g s.m. dla instalacji oddanych do użytkowania po 31 grudnia 2012 r., przy czym w przypadku stabilizacji tlenowej wartość AT 4 powinna wynosić: poniżej 20 mg O 2 /g s.m. bezpośrednio po 2-tygodniowym biologicznym przetwarzaniu w reaktorze zamkniętym lub zamkniętej hali, poniżej 15 mg O 2 /g s.m. (poniżej 10 mg O /g s.m. dla instalacji oddanych do 2 użytkowania po 31 grudnia 2012 r.) po końcowym przetwarzaniu na pryzmach otwartych (na wolnym powietrzu) regularnie napowietrzanych poprzez przerzucanie stabilizatu. Ze względu na to, że w Polsce nie było wdrożonych metod oznaczania parametru AT 4, w wytycznych zaproponowano, aby w okresie przejściowym, tj. do czasu ich wdrożenia (zakładano, że nastąpi to do końca 2010 r.), w istniejących instalacjach mechaniczno-biologicznego przetwarzania przyjąć następujące podejście do wyznaczania stopnia ustabilizowania odpadów: Mając na uwadze, że frakcje ulegające biodegradacji zawierają zarówno składniki organiczne, jak i nieorganiczne (mineralne), a składniki nieorganiczne, jako związki chemiczne wchodzące w skład biomasy, stanowią integralną jej część składową, której nie można oddzielić metodami fizycznymi od części organicznych, to zawartość substancji organicznych można oznaczyć jako strata prażenia lub zawartość TOC. W efekcie biologicznego przetwarzania odpadów, frakcja organiczna ulegając biodegradacji zostaje rozłożona, w części zmineralizowana, 19
21 a w części przekształcona w nową substancję organiczną charakteryzującą się większą trwałością, która również może być oznaczana jako strata prażenia lub zawartość TOC. Tak więc różnica pomiędzy oznaczonymi stratami prażenia lub zawartością TOC odpadów przed poddaniem ich procesom biologicznym oraz stabilizatu po procesie biologicznego przekształcania, przedstawia całkowity ubytek substancji organicznej w wyniku mineralizacji, a jego określony poziom może być podstawą do uznania, że stabilizat nie zawiera już frakcji ulegających biodegradacji o potencjale gazotwórczym [3]. Na podstawie powyżej przedstawionego toku interpretacji zaproponowano, aby w omawianym okresie przejściowym, uznawać stabilizat za niezawierający już frakcji ulegających biodegradacji o potencjale gazotwórczym i dopuszczać go do składowania, jeśli spełniony byłby jeden z poniższych warunków: strata prażenia stabilizatu 35% s.m. i zawartość TOC 20% s.m. (oba parametry spełnione łącznie) lub ubytek masy organicznej stabilizatu w stosunku do masy organicznej w odpadach, mierzonej stratą prażenia lub zawartością TOC wynosi 40%. W przypadku kiedy stabilizat nie spełni co najmniej jednego z wyżej wymienionych wymagań, wówczas powinno się wyznaczyć rzeczywisty ubytek masy organicznej odpadów podczas procesu ich stabilizacji oraz obliczyć jaki jest stopień redukcji składowania odpadów ulegających biodegradacji. Stopień redukcji składowania odpadów należy obliczyć jako stosunek wyznaczonego ubytku masy organicznej do przyjętego w wytycznych poziomu odniesienia 40% ubytku. Autorzy omawianych wytycznych zalecili, aby do obliczenia ubytku masy organicznej odpadów (UMO) stosować następujące wyrażenie: M 0 1 W0 MO 0 UMO = 100 [%] M k ( 1 Wk) MOk gdzie: M 0, M k początkowa i końcowa całkowita masa odpadów poddawanych procesowi biologicznej stabilizacji [Mg], W 0, W k początkowa i końcowa wilgotność odpadów poddawanych procesowi biologicznej stabilizacji [ułamek dziesiętny], MO 0, MO k początkowa i końcowa zawartość masy organicznej (jako strata prażenia lub TOC) odpadów poddawanych procesowi biologicznej stabilizacji [% s.m.]. W wytycznych wyraźnie zaznaczono jednak, że powyżej przedstawione podejście, dotyczące wyznaczania stopnia ustabilizowania odpadów w procesie biologicznym, może być traktowane jedynie jako rozwiązanie zastępcze i powinno być stosowane tylko w okresie przejściowym, tj. do czasu wdrożenia w Polsce metod oznaczania parametru AT 4. Motywowano to tym, że podejście planowane na okres przejściowy faktycznie sprowadza się do wyznaczenia całkowitego ubytku substancji organicznej w wyniku mineralizacji, a nie odzwierciedla zmiany postaci substancji organicznej powstałej w wyniku humifikacji i jej biologicznego ustabilizowania, czyli utraty zdol- 20 ( )
22 ności do dalszego biologicznego rozkładu. Dopiero ustalenie dla stabilizatów granicznych wartości takich parametrów, jak aktywność oddychania (AT 4 w mg O 2 /g s.m.) i/lub jednostkowy potencjał biogazu oznaczany w procesie fermentacji (GB 21 w Nl/kg s.m.) lub inkubacji (GS w Nl/kg s.m.) umożliwi jednoznaczną ocenę ubytku 21 zdolności masy organicznej odpadów do dalszego rozkładu w procesie tlenowym lub beztlenowym i podjęcie decyzji o dopuszczeniu stabilizatów do składowania Pr a w o d a w s t w o polskie d o t y c z ą c e m e c h a n i c z n o-b i o l o g i c z n e g o przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych [2] Pomimo że Polska przystępując do Unii Europejskiej świadomie, przyjęła wynikające z Dyrektywy 1999/31/WE poziomy redukcji składowania odpadów, które zapisano do Ustawy o odpadach i w Krajowych planów gospodarki odpadami 2010 oraz 2014, a także, mimo iż: już w 2007 r. w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki zmieniającym rozporządzenie w sprawie kryteriów oraz procedur dopuszczania odpadów do składowania na składowisku odpadów danego typu, wprowadzono zapis mówiący, że od 1 stycznia 2013 r. nie będą dopuszczone do składowania między innymi odpady komunalne łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie sklasyfikowane w grupie 20 (klasyfikacja wg Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 21 września 2001 r. w sprawie kodów odpadów Dz.U. z 2001 r. nr 112, poz. 1206), które będą charakteryzowały się: zawartością całkowitego węgla organicznego (TOC) powyżej 5% s.m., stratą prażenia (LOI) powyżej 8% s.m., ciepłem spalania powyżej 6000 kj/kg s.m.; w 2010 r. wprowadzono w Ustawie o odpadach (Dz.U. z 2010 r. nr 185, poz. 1243) zapis mówiący, że od 1 stycznia 2013 r. będzie obowiązywał zakaz składowania odpadów ulegających biodegradacji selektywnie zbieranych (art. 55 ust. 1, pkt 7 b); jako preferencyjny i dominujący sposób zagospodarowania zmieszanych odpadów komunalnych przyjęto ich mechaniczno-biologiczne przetwarzanie, to do września 2012 r. w prawodawstwie polskim nie było żadnego aktu wykonawczego dotyczącego mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych. Dostępne były jedynie opisane w poprzednim rozdziale, wydane w 2008 r. przez Departament Gospodarki Odpadami Ministerstwa Środowiska, Wytyczne dotyczące wymagań dla procesów kompostowania, fermentacji i mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów, które choć nie miały mocy aktu wykonawczego, stanowiły jedyny dokument, na podstawie którego można było planować w Polsce inwestycje związane z uruchamianiem instalacji mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych. Dopiero 11 września 2012 r. Minister Środowiska wydał Rozporządzenie w sprawie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów ko- 21
23 munalnych (Dz.U. z 2012 r. poz. 1052). Jest ono aktem wykonawczym określającym wymagania dotyczące procesów mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz wymagania dla odpadów powstałych z tych procesów. W paragrafie 2 tego Rozporządzenia sprecyzowano pojęcie mechaniczno-biologicznego przetwarzanie zmieszanych odpadów komunalnych, które składa się z procesów mechanicznego przetwarzania odpadów i biologicznego przetwarzania odpadów, połączonych w jeden zintegrowany proces technologiczny przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych w celu ich przygotowania do procesów odzysku, w tym recyklingu, odzysku energii, termicznego przekształcania lub składowania. Mając na uwadze wyeliminowanie dowolności w rozmieszczaniu maszyn lub urządzeń na kwaterze przeznaczonej do składowania odpadów, zapisem paragrafu 2 ustęp 2 uniemożliwiono lokalizację instalacji do procesu mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych na kwaterze składowiska. Paragraf 3 ustęp 1 poświęcono zdefiniowaniu celu mechanicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, jakim jest wydzielenie z nich określonych frakcji dających się wykorzystać materiałowo lub energetycznie oraz frakcji, które wymagają dalszego biologicznego przetwarzania. Jednocześnie mając na uwadze spójność z zapisami Rozporządzenia Ministra Środowiska z 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U. z 2001 r. nr 112, poz. 1206), dokonano także odpowiedniej klasyfikacji odpadów wytworzonych w procesach mechanicznego przetwarzania. Zgodnie z katalogiem odpadów, odpady te klasyfikuje się je jako odpady w podgrupie Odpady z mechanicznej obróbki odpadów nieujęte w innych grupach z wyjątkiem odpadów o kodzie Minerały. Odpady o kodzie , które powstają w wyniku przesiania zmieszanych odpadów komunalnych na sicie o prześwicie oczek 0 20 mm, celowo zostały wyłączone, ponieważ autor Rozporządzenia uznał, że zawierają one zbyt duże ilości odpadów ulegających biodegradacji, w związku z czym muszą być poddane obróbce biologicznej w celu ich dalszego wykorzystania do odzysku lub unieszkodliwiania poprzez składowanie. Odpady o kodzie zawierają się zatem w masie odpadów określonych kodem Inne odpady (w tym zmieszane substancje i przedmioty) z mechanicznej obróbki odpadów inne niż wymienione w W paragrafie 3 ustęp 2 Rozporządzenia zapisano, że dopuszcza się również wytwarzanie ze zmieszanych odpadów komunalnych poddanych mechanicznemu przetworzeniu, odpadów klasyfikowanych w podgrupach: Odpady opakowaniowe (włącznie z selektywnie gromadzonymi komunalnymi odpadami opakowaniowymi), Odpady urządzeń elektrycznych i elektronicznych, Baterie i akumulatory, Odpady komunalne segregowane i gromadzone selektywnie (z wyłączeniem 15 01). 22
24 Mając na uwadze hierarchię postępowania z odpadami, odpady wytworzone w procesie mechanicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych są kierowane do odzysku albo do unieszkodliwiania, z zastrzeżeniem zapisów paragrafu 4 ustęp 1 Rozporządzenia, które mówią, że frakcja ulegająca biodegradacji wydzielona w procesach mechanicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych o wielkości co najmniej 0 80 mm, oznaczona kodem Inne odpady (w tym zmieszane substancje i przedmioty) z mechanicznej obróbki odpadów inne niż wymienione w , wymaga dalszego biologicznego przetworzenia, przez które rozumie się procesy prowadzone w warunkach tlenowych lub beztlenowych z udziałem mikroorganizmów, w wyniku których następują zmiany właściwości fizycznych, chemicznych lub biologicznych odpadów. Zapis ten wprowadzono celowo, aby w sposób bezpośredni uzyskać zgodność treści Rozporządzenia z Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylającą niektóre dyrektywy (Dz.Urz. UE L 312 z , s. 3) i z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), które mówią, że proces przetwarzania odpadów nie może być jednocześnie procesem odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Mechaniczne przetwarzanie zmieszanych odpadów komunalnych klasyfikuje się zatem jako przetwarzanie odpadów w celu ich przygotowania do odzysku (w tym do recyklingu) albo przetwarzanie odpadów, w wyniku którego są wytwarzane odpady przeznaczone do unieszkodliwiania o czym mówią zapisy paragrafu 3 ustęp 4 omawianego Rozporządzenia. O ile zapisy paragrafu 3 Rozporządzenia z 11 września 2012 r. dotyczyły procesu mechanicznego przetwarzania odpadów i ich klasyfikacji, o tyle zapisy paragrafu 4 poświęcono w całości określeniu warunków właściwego prowadzenia procesów biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, w tym wykorzystania procesów tlenowych i beztlenowych oraz procesu biologicznego suszenia. Wymaganiom dotyczącym prowadzenia procesów biologicznego przetwarzania w warunkach tlenowych poświęcono treść paragrafu 4 ustęp 2. W punkcie 1 tych wymagań określono, że wydzielone podczas mechanicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych frakcje o wielkości co najmniej 0 80 mm, oznaczone kodem Inne odpady (w tym zmieszane substancje i przedmioty) z mechanicznej obróbki odpadów inne niż wymienione w , są przetwarzane z przerzucaniem odpadów przez 8 12 tygodni łącznie. Punkt 2 wymagań precyzuje zapisy punktu 1, stanowiąc, że proces biologicznego przetwarzania odpadów przez okres co najmniej 2 pierwszych tygodni odbywa się w zamkniętym reaktorze lub w hali, z aktywnym napowietrzaniem, z zabezpieczeniem uniemożliwiającym przedostawanie się nieoczyszczonego powietrza procesowego do atmosfery, aż do czasu osiągnięcia wartości parametru AT 4 poniżej 20 mg O 2 /g s.m. Zapisy punktu 3 wymagań umożliwiają zarówno skrócenie, jak i wydłużenie łącznego czasu przetwarzania odpadów, o którym była mowa w punkcie 1 tych wymagań, jednakże pod warunkiem uzyskania, określonych w paragrafie 6 ustęp 1 omawianego Rozporządzenia, odpowiednich wartości parametrów dla odpadów po mechaniczno-biologicznym przetworzeniu. 23
25 Paragraf 4 ustęp 3 poświęcono określeniu wymagań dla prowadzenia procesów biologicznego przetwarzania w warunkach beztlenowych, którym poddawane mogą być odpady o wielkości frakcji co najmniej 0 80 mm, jakie zostały wydzielone podczas mechanicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych i oznaczone kodem Inne odpady (w tym zmieszane substancje i przedmioty) z mechanicznej obróbki odpadów inne niż wymienione w Odpady te przetwarzane są w dwustopniowym procesie biologicznym: 1) pierwszy stopień stanowi fermentacja mezofilowa przez co najmniej 20 dni lub fermentacja termofilowa przez co najmniej 12 dni; 2) drugi stopień stanowi stabilizacja tlenowa w zamkniętym reaktorze lub w hali, z aktywnym napowietrzaniem, z zabezpieczeniem uniemożliwiającym przedostawanie się nieoczyszczonego powietrza procesowego do atmosfery, przez okres co najmniej 2 tygodni. Jednocześnie autor rozporządzenia dopuszcza w drugim stopniu stabilizacji tlenowej, stabilizację w pryzmach na otwartym terenie, napowietrzanych przez przerzucanie odpadów co najmniej raz w tygodniu, przez okres co najmniej 3 tygodni. W paragrafie 4 ustęp 4 omawianego Rozporządzenia określono wymagania dla procesów biologicznego przetwarzania odpadów z wykorzystaniem procesów biologicznego suszenia. Zgodnie z tymi wymaganiami, zmieszane odpady komunalne lub ich frakcje o wielkości co najmniej 0 80 mm, które zostały wydzielone podczas procesu mechanicznego przetwarzania, oznaczone kodem , są suszone w warunkach tlenowych, z aktywnym napowietrzaniem, w zamkniętym reaktorze lub hali, z zabezpieczeniem uniemożliwiającym przedostawanie się nieoczyszczonego powietrza procesowego do atmosfery, przez okres co najmniej 7 dni. Zapisy paragrafu 4 ustęp 5 Rozporządzenia precyzują kierunki postępowania z odpadami wytworzonymi w procesie biologicznego przetwarzania. Zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami są one kierowane do odzysku albo do unieszkodliwiania. Niejako podsumowaniem paragrafu 4 jest ujęty w ustępie 6 Rozporządzenia sposób klasyfikacji biologicznego przetwarzania frakcji ulegającej biodegradacji, wcześniej wydzielonej w mechanicznym przetwarzaniu zmieszanych odpadów komunalnych. Zgodnie z tą klasyfikacją omawiany proces biologicznego przetwarzania odpadów określa się jako: 1) obróbka biologiczna, w wyniku której powstają odpady unieszkodliwiane za pomocą któregokolwiek z procesów: a) składowanie na składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, lub b) termiczne przekształcanie odpadów w instalacjach lub urządzeniach zlokalizowanych na lądzie, albo 2) inne działania polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub części, albo 3) przetwarzanie odpadów w celu ich przygotowania do odzysku, w tym do recyklingu. 24
Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych
Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych Scientific Works of Institute of Ceramics and Building Materials Nr 10 ISSN 1899-3230 Rok V Warszawa Opole 2012 GRZEGORZ SIEMIĄTKOWSKI * Słowa kluczowe: składowiska,
Bardziej szczegółowoRegiony gospodarowania odpadami komunalnymi definicja regionalnej instalacji. Katowice, 12 grudnia 2011 r.
Regiony gospodarowania odpadami komunalnymi definicja regionalnej instalacji Katowice, 12 grudnia 2011 r. Uwarunkowania ogólne hierarchia postępowania z odpadami Unieszkodliwianie Odzysk (w tym odzysk
Bardziej szczegółowoStan obecny i perspektywy gospodarki odpadami biodegradowalnymi w Polsce
Stan obecny i perspektywy gospodarki odpadami biodegradowalnymi w Polsce Kształtowanie Joanna Kwapisz Departament Gospodarki Odpadami Ministerstwo Środowiska Ustawa o odpadach Ustawa z dnia 14 grudnia
Bardziej szczegółowoProces Innowacji. Emilia den Boer Ryszard Szpadt Politechnika Wrocławska. Urząd Marszałkowski Dolnego Śląska. Wrocław, 23 listopad 2011
Proces Innowacji Emilia den Boer Ryszard Szpadt Politechnika Wrocławska Urząd Marszałkowski Dolnego Śląska Wrocław, 23 listopad 2011 Zakres Cel procesu innowacji na Dolnym Śląsku Przedstawienie scenariuszy
Bardziej szczegółowoProjekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna
ZAŁĄCZNIK NR 5 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna Załącznik Nr 2 do SIWZ Załącznik Nr 1 do SOPZ Lista kontrolna Propozycja listy kontrolnej
Bardziej szczegółowoWyzwania w gospodarce odpadami komunalnymi w świetle strategii wyznaczonej w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami
Wyzwania w gospodarce odpadami komunalnymi w świetle strategii wyznaczonej w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami doc. dr Lidia Sieja Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych Plan krajowy w gospodarce
Bardziej szczegółowoMechaniczno biologiczne metody przetwarzania odpadów (MBP) technologie wykorzystania
Mechaniczno biologiczne metody przetwarzania odpadów (MBP) technologie wykorzystania odpadów dr Lidia Sieja Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych - Katowice Tarnów, grudzień 2014 Stan gospodarki
Bardziej szczegółowoNowy system gospodarowania odpadami komunalnymi - obowiązki wynikające ze nowelizowanej ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO WYDZIAŁ OCHRONY ŚRODOWISKA Nowy system gospodarowania odpadami komunalnymi - obowiązki wynikające ze nowelizowanej ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
Bardziej szczegółowoz dnia.. w sprawie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych 2)
Projekt z dnia 28 lipca 2015 r. R O Z P O R Z Ą D Z E N I E M I N I S T R A Ś R O D O W I S K A 1) z dnia.. w sprawie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych 2) Na podstawie
Bardziej szczegółowoPrzykładowe obliczenia wymaganej redukcji składowania odpadów biodegradowalnych. Firma X
Przykładowe obliczenia wymaganej redukcji składowania odpadów biodegradowalnych Firma X Obliczanie wymaganej redukcji składowania odpadów biodegradowalnych Przykładowe obliczenia dla roku 2010 Dopuszczalne
Bardziej szczegółowoKrajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014
Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014 - założenia dotyczące selektywnego zbierania, segregacji i recyklingu w Polsce Doc. dr Lidia Sieja Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych Katowice Szczecin, marzec
Bardziej szczegółowoOsiągnięty poziom ograniczenia BIO
Sporządzanie sprawozdań o odebranych odpadach komunalnych, odebranych nieczystościach ciekłych oraz realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi Cz. 3 Obliczanie limitu BIO Dr inż. Paweł
Bardziej szczegółowoPOTENCJAŁ WYKORZYSTANIA ODPADÓW BIODEGRADOWALNYCH NA CELE ENERGETYCZNE W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM
DEPARTAMENT ŚRODOWISKA, ROLNICTWA I ZASOBÓW NATURALNYCH POTENCJAŁ WYKORZYSTANIA ODPADÓW BIODEGRADOWALNYCH NA CELE ENERGETYCZNE W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM Anna Grapatyn-Korzeniowska Gdańsk, 16 marca 2010
Bardziej szczegółowoZOBOWIĄZANIA UNIJNE POLSKI W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI
ZOBOWIĄZANIA UNIJNE POLSKI W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI Beata B. Kłopotek Departament Gospodarki Odpadami Gdańsk, dnia 16 października 2012 r. Plan prezentacji 1. Dyrektywy unijne odnoszące
Bardziej szczegółowoInstytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych
Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych Scientific Works of Institute of Ceramics and Building Materials Nr 18 (lipiec wrzesień) Prace są indeksowane w BazTech i Index Copernicus ISSN 1899-3230 Rok
Bardziej szczegółowoMechaniczno-biologiczne przetwarzanie zmieszanych odpadów komunalnych na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 września 2012 r.
Mechaniczno-biologiczne przetwarzanie zmieszanych odpadów na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 września 2012 r. w sprawie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XXVIII / 209 / 12 RADY MIASTA LĘDZINY. z dnia 29 listopada 2012 r.
UCHWAŁA NR XXVIII / 209 / 12 RADY MIASTA LĘDZINY z dnia 29 listopada 2012 r. w sprawie sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania
Bardziej szczegółowoFrakcja positowa wydzielić co dalej?
Frakcja positowa wydzielić co dalej? dr inż. Andrzej Białowiec Katedra Biotechnologii w Ochronie Środowiska, UWM Olsztyn e-mail: andrzej.bialowiec@uwm.edu.pl tel. 089 523 38 76 Charakterystyka jakościowa
Bardziej szczegółowoLogistyka, koszty i jakość selektywnej zbiórki bioodpadów z odpadów komunalnych - doświadczenia z Włoch i Polski
Logistyka, koszty i jakość selektywnej zbiórki bioodpadów z odpadów komunalnych - doświadczenia z Włoch i Polski dr Grzegorz Hoppe Poznań, 08.10.2013 Aspekty prawne Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 o odpadach
Bardziej szczegółowoGospodarka odpadami komunalnymi w kontekście planów gospodarki odpadami r.
Gospodarka odpadami komunalnymi w kontekście planów gospodarki odpadami 2007 r. Prawo Wspólnotowe Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/12/WE z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie odpadów Dla osiągnięcia
Bardziej szczegółowoRYNEK BIOMASY W POLSCE ZINTEGROWANY SYSTEM GOSPODARKI BIODEGRADOWALNYMI. Zbigniew Grabowski Politechnika Krakowska
RYNEK BIOMASY W POLSCE ZINTEGROWANY SYSTEM GOSPODARKI KOMUNALNYMI ODPADAMI BIODEGRADOWALNYMI Zbigniew Grabowski Politechnika Krakowska W Krajowym planie gospodarki odpadami zgodnie z Dyrektywą składowiskową
Bardziej szczegółowoKRYTERIA DOPUSZCZANIA ODPADÓW DO SKŁADOWANIA NA SKŁADOWISKACH. Paweł Relidzyński Kancelaria Marekwia & Pławny Sp. p
KRYTERIA DOPUSZCZANIA ODPADÓW DO SKŁADOWANIA NA SKŁADOWISKACH Paweł Relidzyński Kancelaria Marekwia & Pławny Sp. p DELEGACJA USTAWOWA USTAWA Z DNIA 14 GRUDNIA 2012 ROKU O ODPADACH (DALEJ U.O.O.) Art. 109.
Bardziej szczegółowoRegionalny zakład przetwarzania odpadów
Kompleksowa gospodarka odpadami Regionalny zakład przetwarzania odpadów Mechaniczno Biologiczne Suszenie Odpadów Kołobrzeg 2011 rok Regionalne instalacje Regionalnej instalacji do przetwarzania odpadów
Bardziej szczegółowoGospodarka odpadami ulegającymi biodegradacji na instalacji ZZOK w Adamkach. Jerzy Kułak Prezes Zarządu ZZOK Adamki
Gospodarka odpadami ulegającymi biodegradacji na instalacji ZZOK w Adamkach Jerzy Kułak Prezes Zarządu ZZOK Adamki Słowniczek z Ustawy o odpadach Art. 3 Odpady ulegające biodegradacji rozumie się przez
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O OSIĄGNIĘTYM POZIOMIE OGRANICZENIA MASY ODPADÓW KOMUNALNYCH ULEGAJĄCYCH BIODEGRADACJI PRZEKAZANYCH DO SKŁADOWANIA CZ.
INFORMACJA O OSIĄGNIĘTYM POZIOMIE OGRANICZENIA MASY ODPADÓW KOMUNALNYCH ULEGAJĄCYCH BIODEGRADACJI PRZEKAZANYCH DO SKŁADOWANIA CZ. V Sławomir Chybiński, progeo Sp. z o.o. Wrocław Paweł Szyszkowski, Uniwersytet
Bardziej szczegółowoBiogazownia utylizacyjna uzupełnieniem krajowego systemu gospodarki odpadami
Zakład Odnawialnych Zasobów Energii Biogazownia utylizacyjna uzupełnieniem krajowego systemu gospodarki odpadami Aneta Marciniak Izabela Samson-Bręk Definicje (Ustawa o odpadach z 14 grudnia 2012 r.) Bioodpady
Bardziej szczegółowoMechaniczno-biologiczne przetwarzanie zmieszanych odpadów komunalnych. Biologiczne suszenie. Warszawa, 5.03.2012
Mechaniczno-biologiczne przetwarzanie zmieszanych odpadów komunalnych Biologiczne suszenie Warszawa, 5.03.2012 Celem procesu jest produkcja paliwa alternatywnego z biodegradowalnej frakcji wysegregowanej
Bardziej szczegółowoProjekt planu gospodarki odpadami dla województwa śląskiego 2014.
URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO WYDZIAŁ OCHRONY ŚRODOWISKA Projekt planu gospodarki odpadami dla województwa śląskiego 2014. RAJCZA 17.02.2012 Gospodarka odpadami komunalnymi w UE-2009 rok (Eurostat)
Bardziej szczegółowoGOSPODARKA ODPADAMI W ŚWIETLE NOWEJ USTAWY O ODPADACH z dnia 14 grudnia 2012r (Dz. U. z 8 stycznia 2013 r., poz. 21)
GOSPODARKA ODPADAMI W ŚWIETLE NOWEJ USTAWY O ODPADACH z dnia 14 grudnia 2012r (Dz. U. z 8 stycznia 2013 r., poz. 21) Władysława Wilusz Kierownik Zespołu Gospodarki Odpadami PRZEPISY PRAWNE USTAWA O ODPADACH
Bardziej szczegółowoAnaliza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Gminy Wierzbinek za 2013 r.
Gmina Wierzbinek Pl. Powstańców Styczniowych 110 62-619 Sadlno Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Gminy Wierzbinek za 2013 r. Wierzbinek 2014-1 - 1. Wprowadzenie 1.1. Cel przygotowania
Bardziej szczegółowoNowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
Nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach Projekty rozporządzeń wykonawczych Krystyna Szpadt XXXVIII Zjazd Krajowego Forum Dyrektorów Zakładów Oczyszczania Miast Wisła 26.05.2011 Rozporządzenie
Bardziej szczegółowoEnergia z odpadów komunalnych. Karina Michalska Radosław Ślęzak Anna Kacprzak
Energia z odpadów komunalnych Karina Michalska Radosław Ślęzak Anna Kacprzak Odpady komunalne Szacuje się, że jeden mieszkaniec miasta wytwarza rocznie ok. 320 kg śmieci. Odpady komunalne rozumie się przez
Bardziej szczegółowoDZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 4 lutego 2013 r. Poz. 591 UCHWAŁA NR XXI/152/12 RADY GMINY I MIASTA BŁASZKI w sprawie ustalenia szczegółowego sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie
Bardziej szczegółowoWDROŻENIE NOWOCZESNYCH ROZWIĄZAŃ W GOSPODARCE ODPADAMI KOMUNALNYMI ZGODNIE Z PLANEM GOSPODARKI ODPADAMI DLA WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
WDROŻENIE NOWOCZESNYCH ROZWIĄZAŃ W GOSPODARCE ODPADAMI KOMUNALNYMI ZGODNIE Z PLANEM GOSPODARKI ODPADAMI DLA WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO Prezentuje: dr Lidia Sieja Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych
Bardziej szczegółowoM-09. Sprawozdanie o wywozie i unieszkodliwianiu odpadów komunalnych. za 2014 r.
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY, al. Niepodległości 208, 00-925 Warszawa Nazwa i adres jednostki sprawozdawczej M-09 Sprawozdanie o wywozie i unieszkodliwianiu odpadów komunalnych Numer identyfikacyjny - REGON
Bardziej szczegółowoOdzysk i recykling założenia prawne. Opracowanie: Monika Rak i Mateusz Richert
Odzysk i recykling założenia prawne Opracowanie: Monika Rak i Mateusz Richert Odzysk Odzysk ( ) jakikolwiek proces, którego wynikiem jest to, aby odpady służyły użytecznemu zastosowaniu przez zastąpienie
Bardziej szczegółowoMINISTERSTWO ŚRODOWISKA PODSEKRETARZ STANU
Warszawa, dnia 02-11-2015 r. MINISTERSTWO ŚRODOWISKA PODSEKRETARZ STANU Janusz Ostapiuk DGO-III.070.1.2015.MK Pani Małgorzata Kidawa-Błońska Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Odpowiadając na pismo
Bardziej szczegółowoSprawozdania podmiotów odbierających odpady komunalne r.
Sprawozdania podmiotów odbierających odpady komunalne 19.01.2016r. Odpadach komunalnych - rozumie się przez to odpady powstające w gospodarstwach domowych, z wyłączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji,
Bardziej szczegółowoZarząd Województwa Łódzkiego. Plan gospodarki odpadami województwa łódzkiego 2012. Łódź, lipiec 2012
Zarząd Województwa Łódzkiego Plan gospodarki odpadami województwa łódzkiego 2012 Łódź, lipiec 2012 1 Podstawy formalne Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014 ustawa o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości
Bardziej szczegółowoAnaliza stanu gospodarki odpadami komunalnymi w Gminie Nałęczów za 2016 rok
Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi w Gminie Nałęczów za 2016 rok Art. 9tb ustawy z dnia 13 września 1996 roku o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz. U. z 2016 roku poz. 250 z
Bardziej szczegółowoPROJEKT AKTUALIZACJI PLANU GOSPODARKI ODPADAMI DLA WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
PROJEKT AKTUALIZACJI PLANU GOSPODARKI ODPADAMI DLA WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO KONSORCJUM: IETU Katowice IMBiGS CGO Katowice GOSPODARKA ODPADAMI KOMUNALNYMI Plan z 2003r zakładał że do do roku 2010 na terenie
Bardziej szczegółowoROCZNA ANALIZA STANU GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI NA TERENIE GMINY MIASTA SUWAŁKI ZA 2014 ROK
ROCZNA ANALIZA STANU GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI NA TERENIE GMINY MIASTA SUWAŁKI ZA 2014 ROK SUWAŁKI, KWIECIEŃ 2015 1 SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie.. 3 1.1 Ramy prawne... 3 1.2 Kształt systemu odbioru
Bardziej szczegółowoMiejsce termicznych metod przekształcania odpadów w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami
Miejsce termicznych metod przekształcania odpadów w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami Doc dr Lidia Sieja INSTYTUT EKOLOGII TERENÓW UPRZEMYSŁOWIONYCH Katowice Bilans odpadów wytworzonych w 2004r Rodzaj
Bardziej szczegółowoEKOLOGISTYKA Z A J Ę C I A 2 M G R I N Ż. M A G D A L E N A G R A C Z Y K
EKOLOGISTYKA Z A J Ę C I A 2 M G R I N Ż. M A G D A L E N A G R A C Z Y K ĆWICZENIA 2 Charakterystyka wybranej działalności gospodarczej: 1. Stosowane surowce, materiały, półprodukty, wyroby ze szczególnym
Bardziej szczegółowo(Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy)
(Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy) Głównym zadaniem ww. dyrektywy jest ochrona środowiska i zdrowia
Bardziej szczegółowoAnaliza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Gminy Łagiewniki za 2016 rok
marzec 2017 Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Gminy za 2016 rok 1. Cel przygotowania analizy Analizę stanu gospodarki odpadami na terenie Gminy sporządza się w celu weryfikacji możliwości
Bardziej szczegółowoSelektywna zbiórka bioodpadów w gminie, jako niezbędny element systemu gospodarki odpadami
Wydział Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska FORUM RECYKLINGU Zbiórka, odzysk i recykling odpadów Barbara Kozłowska Selektywna zbiórka bioodpadów w gminie, jako niezbędny element systemu gospodarki
Bardziej szczegółowoEmisje stałych pozostałości poprocesowych w metodach wykorzystania i unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Zbigniew Grabowski
Emisje stałych pozostałości poprocesowych w metodach wykorzystania i unieszkodliwiania odpadów komunalnych Zbigniew Grabowski Politechnika Krakowska Katarzyna Dohnalik Do obowiązkowych zadań własnych gmin
Bardziej szczegółowoRegionalna instalacja do przetwarzania odpadów komunalnych aspekty praktyczne.
Regionalna instalacja do przetwarzania odpadów komunalnych aspekty praktyczne. dr inż. Piotr Manczarski Wydział Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej Zadania Gmin 1. tworzenie warunków do wykonywania
Bardziej szczegółowoWYTYCZNE DO SPORZĄDZANIA KRAJOWEGO ORAZ WOJEWÓDZKICH PLANÓW GOSPODARKI ODPADAMI W ZAKRESIE ODPADÓW KOMUNALNYCH
WYTYCZNE DO SPORZĄDZANIA KRAJOWEGO ORAZ WOJEWÓDZKICH PLANÓW GOSPODARKI ODPADAMI W ZAKRESIE ODPADÓW KOMUNALNYCH 1. Cel opracowania planów inwestycyjnych Informacje o konieczności sporządzania planów inwestycyjnych
Bardziej szczegółowoAnaliza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie gminy Wojaszówka za 2017 r.
Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie gminy Wojaszówka za 2017 r. I. Cel opracowania. Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt. 10 ustawy z dnia 13 września 1996 r. ( Dz.U. z 2017 r., poz. 1289 ze
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 22 lipca 2015 r. Poz ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 1 lipca 2015 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 22 lipca 2015 r. Poz. 1016 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 1 lipca 2015 r. w sprawie sposobu i formy sporządzania wojewódzkiego planu
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 17 grudnia 2012 r. Poz. 9871
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Warszawa, dnia 17 grudnia 2012 r. Poz. 9871 UCHWAŁA Nr 749/XXVII/2012 RADY MIEJSKIEJ W PIASECZNIE w sprawie ustalenia szczegółowego sposobu i zakresu świadczenia
Bardziej szczegółowoWyzwania w gospodarce odpadami komunalnymi w świetle strategii wyznaczonej w krajowym planie gospodarki odpadami
Wyzwania w gospodarce odpadami komunalnymi w świetle strategii wyznaczonej w krajowym planie gospodarki odpadami Lidia Sieja Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych Wrocław, marzec 2012 Dyrektywa ramowa
Bardziej szczegółowoCz. 2 Dział I, II. Dr inż. Paweł Szyszkowski STROBILUS Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Zielona Góra, r.
Sporządzanie sprawozdań o odpadach komunalnych, nieczystościach ciekłych oraz realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi Cz. 2 Dział I, II Dr inż. Paweł Szyszkowski STROBILUS Uniwersytet
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 16 stycznia 2013 r. Poz. 558
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Warszawa, dnia 16 stycznia 2013 r. Poz. 558 UCHWAŁA Nr XXXVI/226/12 RADY MIEJSKIEJ W TARCZYNIE z dnia 27 grudnia 2012 r. w sprawie ustalenia szczegółowego sposobu
Bardziej szczegółowoM-09 Sprawozdanie o wywozie i przetwarzaniu odpadów komunalnych
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY, al. Niepodległości 208, 00-925 Warszawa Nazwa i adres jednostki sprawozdawczej M-09 Sprawozdanie o wywozie i przetwarzaniu odpadów komunalnych Numer identyfikacyjny - REGON Portal
Bardziej szczegółowoCz. 4 Dział V. Dr inż. Paweł Szyszkowski STROBILUS Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Zielona Góra, r.
Sporządzanie sprawozdań o odebranych odpadach komunalnych, odebranych nieczystościach ciekłych oraz realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi Cz. 4 Dział V Dr inż. Paweł Szyszkowski
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XXXIX/392/2017 RADY MIASTA NOWEGO SĄCZA z dnia 25 kwietnia 2017 r.
UCHWAŁA NR XXXIX/392/2017 RADY MIASTA NOWEGO SĄCZA z dnia 25 kwietnia 2017 r. w sprawie zmiany Uchwały Nr XIII/122/2015 Rady Miasta Nowego Sącza z dnia 23 czerwca 2015 r., w sprawie regulaminu utrzymania
Bardziej szczegółowoRozwój rynku odpadów w Polsce. Małgorzata Szymborska Ministerstwo Środowiska Departament Gospodarki Odpadami
Rozwój rynku odpadów w Polsce Małgorzata Szymborska Ministerstwo Środowiska Departament Gospodarki Odpadami Paliwa alternatywne odpady o kodzie 19 12 10 posiadające zdolność opałową, stanowiące alternatywne
Bardziej szczegółowoAktualizacja Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami wraz z Planem Inwestycyjnym w zakresie odpadów komunalnych
Aktualizacja Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami wraz z Planem Inwestycyjnym w zakresie odpadów komunalnych Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego Departament Rolnictwa, Środowiska i Rozwoju Wsi
Bardziej szczegółowoNie segregowane (zmieszane) odpady komunalne
SPRAWOZDANIE WÓJTA, BURMISTRZA LUB PREZYDENTA MIASTA Z REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU GOSPODAROWANIA ODPADAMI KOMUNALNYMI ZA 2013 ROK ADRESAT 1) 1) MARSZAŁEK WOJEWÓDZTWA Opolskiego 2) Opolski Wojewódzki INSPEKTOR
Bardziej szczegółowoAnaliza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Gminy Tomice za 2016 rok
Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Gminy Tomice za 2016 rok Tomice, 29 kwiecień 2017 r. 1 I. Wprowadzenie 1. Cel przygotowania analizy Niniejszy dokument stanowi roczną analizę stanu
Bardziej szczegółowoBudowa Zakładu Termicznego. dla Bydgosko-Toruńskiego Obszaru Metropolitalnego
Budowa Zakładu Termicznego Przekształcania Odpadów Komunalnych dla Bydgosko-Toruńskiego Obszaru Metropolitalnego Prawo - Ustawa o odpadach Zadania własne gminy: Selektywna zbiórka odpadów - zapewnianie
Bardziej szczegółowoKrajowy Program Gospodarki Odpadami
Krajowy Program Gospodarki Odpadami KPGO został sporządzony jako realizacja przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 oraz z 2002 r. Nr 41, poz. 365 i Nr 113, poz.
Bardziej szczegółowoPROBLEMATYKA PRAWNA ZAGOSPODAROWANIA RDF
PROBLEMATYKA PRAWNA ZAGOSPODAROWANIA RDF Kinga Załęcka-Kościukiewicz Radca prawny Elbląg, 8 października 2015 roku MIEJSCE NA RYNKU ODPADÓW - WYGRAJĄ NAJLEPSI, ZATEM REZERWUJ MIEJSCE - CZAS NA INSTALACJE
Bardziej szczegółowoAnaliza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Gminy Tomice za 2014 rok
Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Gminy Tomice za 2014 rok Tomice, 2015 r. 1 I. Wprowadzenie 1. Cel przygotowania analizy Niniejszy dokument stanowi roczną analizę stanu gospodarki
Bardziej szczegółowoAnaliza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Gminy Rzekuń za rok 2014
URZĄD GMINY W RZEKUNIU Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Gminy Rzekuń za rok 2014 Kwiecień 2015 adres: ul. Kościuszki 33 07-411 Rzekuń telefon: 29 761 73 01 29 761 73 02 faks: 29
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XXXVI/426/2013 Sejmiku Województwa Opolskiego z dnia 26 listopada 2013 r.
UCHWAŁA NR XXXVI/426/2013 Sejmiku Województwa Opolskiego z dnia 26 listopada 2013 r. zmieniająca uchwałę w sprawie wykonania Planu dla Województwa Opolskiego na lata 2012-2017 Na podstawie art. 18 pkt.
Bardziej szczegółowoANALIZA STANU GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI NA TERENIE GMINY MIASTO KROSNO ZA ROK 2018
ANALIZA STANU GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI NA TERENIE GMINY MIASTO KROSNO ZA ROK 2018 KROSNO 2019 SPIS TREŚCI Wprowadzenie... 3 1.. Możliwości przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów
Bardziej szczegółowoAnaliza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Gminy Łagiewniki za 2015 rok
marzec 2016 Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Gminy za 2015 rok 1. Cel przygotowania analizy Analizę stanu gospodarki odpadami na terenie Gminy sporządza się w celu weryfikacji możliwości
Bardziej szczegółowoIŚ ANALIZA STANU GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI GMINY MIASTA PIONKI ZA ROK 2015
IŚ.6232.16.2016 ANALIZA STANU GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI GMINY MIASTA PIONKI ZA ROK 2015 Kwiecień 2016 1 I. WPROWADZENIE Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt. 10 oraz art. 9tb ustawy z dnia 13 września 1996
Bardziej szczegółowoKrajowe Inteligentne Specjalizacje Grupa 11
Krajowe Inteligentne Specjalizacje Grupa 11 MINIMALIZACJA WYTWARZANIA ODPADÓW, W TYM NIEZDATNYCH DO PRZETWORZENIA ORAZ WYKORZYSTANIE MATERIAŁOWE I ENERGETYCZNE ODPADÓW (RECYKLING I INNE METODY ODZYSKU)
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR... RADY MIEJSKIEJ W PIASECZNIE. z dnia r.
Projekt z dnia 5 listopada 2012 r. Zatwierdzony przez... UCHWAŁA NR... RADY MIEJSKIEJ W PIASECZNIE z dnia... 2012 r. w sprawie ustalenia szczegółowego sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie odbierania
Bardziej szczegółowoAnaliza stanu gospodarki odpadami komunalnymi Gmina Krynica-Zdrój za 2013 rok
Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi Gmina Krynica-Zdrój za 2013 rok Zgodnie z ustawą z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach gminy dokonują corocznej analizy stanu
Bardziej szczegółowoAnaliza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Gminy Rajgród za 2014 rok
Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Gminy Rajgród za 2014 rok Rajgród 2015 1 1. Wstęp Podstawę do przeprowadzenia Analizy stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Gminy Rajgród
Bardziej szczegółowoGospodarka odpadami komunalnymi - obowiązki i odpowiedzialność gmin
14.06.2018 Gospodarka odpadami komunalnymi - obowiązki i odpowiedzialność gmin Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego Wydział Ochrony Środowiska Poczesna, dn. 8 czerwca 2018 r. Cele w gospodarce odpadami
Bardziej szczegółowoOświęcim, dnia 25 kwietnia 2018 r. ANALIZA STANU GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI NA TERENIE GMINY OŚWIĘCIM za 2017 r.
Oświęcim, dnia 25 kwietnia 2018 r. ANALIZA STANU GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI NA TERENIE GMINY OŚWIĘCIM za 2017 r. I. Wprowadzenie 1. Cel przygotowania analizy Niniejsza analiza stanu gospodarki odpadami
Bardziej szczegółowoSprawozdawczość z zakresu realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi.
Sprawozdawczość z zakresu realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi. Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego Wydział Ochrony Środowiska ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia
Bardziej szczegółowoAnaliza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie gminy Stanisławów za 2016 rok
Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie gminy Stanisławów za 2016 rok Stanisławów, kwiecień 2017 1. Cel i główne założenia analizy Roczna analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi
Bardziej szczegółowoWojewódzki Plan Gospodarki Odpadami dla Mazowsza
Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami dla Mazowsza na lata 2012-2017 z uwzględnieniem lat 2018-2023 Andrzej Daniluk Dyrektor Departamentu Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie
Bardziej szczegółowoMOŻLIWOŚCI ROZWOJU SPALARNI ODPADÓW W POLSCE
MOŻLIWOŚCI ROZWOJU SPALARNI ODPADÓW W POLSCE VI MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NOWA ENERGIA USER FRIENDLY 2010 Jean-Michel Kaleta Warszawa 18 czerwca 2010 Spis treści Strona Czy można spalać odpady komunalne?
Bardziej szczegółowoAKTUALNY STAN I PLANOWANE ZMIANY PRAWA ODPADOWEGO W ASPEKCIE GOSPODARKI O OBIEGU ZAMKNIĘTYM
AKTUALNY STAN I PLANOWANE ZMIANY PRAWA ODPADOWEGO W ASPEKCIE GOSPODARKI O OBIEGU ZAMKNIĘTYM Joanna Darska Naczelnik Wydziału Strategii i Planowania Departament Gospodarki Odpadami Katowice, 8.05.2018 Pakiet
Bardziej szczegółowoNowy system gospodarowania odpadami komunalnymi - obowiązki wynikające ze nowelizowanej ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO WYDZIAŁ OCHRONY ŚRODOWISKA Nowy system gospodarowania odpadami komunalnymi - obowiązki wynikające ze nowelizowanej ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia... 2008 r.
Projekt z dnia 4 czerwca 2008 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia... 2008 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych kwalifikowania części energii odzyskanej z termicznego przekształcania
Bardziej szczegółowoBIOGAZOWNIA JAKO ROZWIĄZANIE PROBLEMU OGRANICZENIA ODPADÓW BIODEGRADOWALNYCH W GMINIE
BIOGAZOWNIA JAKO ROZWIĄZANIE PROBLEMU OGRANICZENIA ODPADÓW BIODEGRADOWALNYCH W GMINIE dr inż. Iwona Kuczyńska Katedra Inżynierii Środowiska i Przeróbki Surowców Akademia Górniczo-Hutnicza im. S. Staszica
Bardziej szczegółowoROCZNE SPRAWOZDANIE WÓJTA Z REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU GOSPODAROWANIA ODPADAMI KOMUNALNYMI - KOREKTA ADRESAT 1)
ROCZNE SPRAWOZDANIE WÓJTA Z REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU GOSPODAROWANIA ODPADAMI KOMUNALNYMI - KOREKTA SPRAWOZDANIE WÓJTA, BURMISTRZA LUB PREZYDENTA MIASTA Z REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU GOSPODAROWANIA ODPADAMI
Bardziej szczegółowoDSR-II Poznań, dnia 16 stycznia 2018 r. za dowodem doręczenia DECYZJA
MARSZAŁEK WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO DSR-II-2.7222.75.2017 Poznań, dnia 16 stycznia 2018 r. za dowodem doręczenia DECYZJA Na podstawie art. 181 ust. 1 pkt 1, art. 183 ust. 1, art. 192, art. 201 ust. 1,
Bardziej szczegółowo711 841 229 959 Mg. 2 078 840 801 904 Mg. 996 145 333 060 Mg. 754 249 245 239 Mg
Plan gospodarki odpadami dla województwa śląskiego 2014 cele strategiczne Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego Wydział Ochrony Środowiska Mikołów, 26 czerwca 2014 r. Uchwałą Nr IV/25/1/2012 z dnia
Bardziej szczegółowoROCZNA ANALIZA STANU GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI NA TERENIE GMINY GRĘBÓW ZA 2013 ROK
Gmina Grębów 39-410 Grębów, Grębów 394 tel. 15 811 27 15, fax 15 811 28 05, e-mail: ug@grebow.com.pl www.grebow.com.pl ROCZNA ANALIZA STANU GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI NA TERENIE GMINY GRĘBÓW ZA 2013
Bardziej szczegółowoGmina Krzepice ul. Częstochowska Krzepice Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Gminy Krzepice za 2014 rok
Gmina Krzepice ul. Częstochowska 13 42-160 Krzepice Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Gminy Krzepice za 2014 rok Krzepice, dn. 29 kwietnia 2015 r. 1 1. Wstęp Zgodnie z art. 3 ust.
Bardziej szczegółowoROCZNA ANALIZA STANU GOSPODRAKI ODPADAMI KOMUNALNYMI NA TERENIE GMINY RACHANIE ZA 2017 ROK
GMINA RACHANIE UL.DOLNA 1 22 640 RACHANIE ROCZNA ANALIZA STANU GOSPODRAKI ODPADAMI KOMUNALNYMI NA TERENIE GMINY RACHANIE ZA 2017 ROK RACHANIE, KWIECIEŃ 2018 ROK 1 1. Uwarunkowania formalno prawne. Zgodnie
Bardziej szczegółowoNowe trendy w mechaniczno - biologicznym przetwarzaniu odpadów
Otwarte seminaria 2013 Nowe trendy w mechaniczno - biologicznym przetwarzaniu odpadów Katowice, 21 marzec 2013 Nowy system gospodarowania odpadami komunalnymi Stan gospodarki odpadami komunalnymi w 2011
Bardziej szczegółowoPodczas opracowania niniejszej analizy wykorzystano następujące dokumenty:
1. CEL I ZAŁOŻENIA ANALIZY Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 10 ustawy z dnia 13 września 1996 roku o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2016 poz. 250 z późn. zm.), Gminy mają obowiązek dokonać
Bardziej szczegółowoUrząd Gminy Tarnów Opolski
WZÓR SPRAWOZDANIA WÓJTA, BURMISTRZA LUB PREZYDENTA MIASTA Z REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU GOSPODAROWANIA ODPADAMI KOMUNALNYMI SPRAWOZDANIE WÓJTA, BURMISTRZA LUB PREZYDENTA MIASTA Z REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU
Bardziej szczegółowoAnaliza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Gminy Malbork za 2015r. GMINA MALBORK
Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Gminy Malbork za 2015r. GMINA MALBORK I. Wstęp. Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 10 ustawy z dnia 13 września 1996r. o utrzymaniu czystości i porządku
Bardziej szczegółowoAnaliza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Gminy Rzekuń za rok 2016
URZĄD GMINY W RZEKUNIU Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Gminy Rzekuń za rok 2016 Kwiecień 2017 adres: ul. Kościuszki 33 telefon: 29 761 73 01 faks: 29 643 20 93 strona internetowa:
Bardziej szczegółowoANALIZA STANU GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI NA TERENIE GMINY MŚCIWOJÓW
ANALIZA STANU GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI NA TERENIE GMINY MŚCIWOJÓW Opracowała: Alina Woźnicka-Koch- Inspektor ds. ochrony środowiska i zabytków Mściwojów, kwiecień 2016 r. Analiza Stanu Gospodarki
Bardziej szczegółowoZasady gospodarki odpadami w Polsce
Zasady gospodarki odpadami w Polsce Poznań, dnia 23 września 2010 r. Beata Kłopotek Beata Kłopotek Dyrektor Departamentu Gospodarki Odpadami Ministerstwo Środowiska Filary gospodarki odpadami Technika,
Bardziej szczegółowoCo można nazwać paliwem alternatywnym?
Co można nazwać paliwem alternatywnym? Grzegorz WIELGOSIŃSKI Politechnika Łódzka Wydział Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska Alternatywa Alternatywą dla spalarni odpadów komunalnych może być nowoczesny
Bardziej szczegółowo