NIWELATORY TECHNICZNE

Transkrypt

1 NIWELATORY TECHNICZNE NIWELATORY TECHNICZNE Niwelatory słu te do wyznaczania kierunku poziomego lub pomiaru małych któw odchylenia osi celowej cc od poziomu. Podział niwelatorów: ze wzgldu na zasad działania: libelowe i automatyczne. ze wzgldu na konstrukcj: z lunet stał, ze rub elewacyjn lub z lunet obracan wokół osi geometrycznej. ze wzgldu na dokładno: budowlane 8 mm/km, techniczne 2,5 mm/km, precyzyjne l mm/km., a gdzie w tej klasyfikacji niwelatory laserowe i kodowe (cyfrowe)?

2 Podział niwelatorów: ze wzgldu na sposób odczytu: optyczne, elektroniczne kodowe (cyfrowe), laserowe. Budowa niwelatora: 1. spodarka z 3 rubami poziomujcymi 2. zespól składajcy si z 2 elementów: lunety i alidady 3. libela niwelacyjna lub kompensator 4. koło poziome 5. ruba elewacyjna lub nie 6. libela pudełkowa Mikroskop: skalowy lub kreskowy (szacunkowy) - koło poziome. Luneta: obiektyw, soczewk ogniskujc (ustawia ostro), płytka z nacitym krzyem kresek, okular złoony, obserwujemy krzy kresek i otrzymujemy obraz celu.

3 Schemat niwelatora libelowego KOMPENSATOR układ mechaniczno-optyczny, który mimo przechylenia osi celowej, skieruje poziom wizk promieni dokładnie na rodek siatki krzya kresek

4 KOMPENSATOR układ mechaniczno-optyczny, który mimo przechylenia osi celowej, skieruje poziom wizk promieni dokładnie narodek siatki krzya kresek

5 Właciwoci, parametry kompensatora Definiowane s przez dwie podstawowe wartoci dokładno i zakres działania. Dokładno - z jakim błdem mechanizm doprowadza o celow do poziomu. Dokładno wyraana jest w sekundach ( ). Zakres działania - o ile minut ( ) lub stopni ( ) urzdzenie moe by maksymalnie odchylone fizycznie od poziomu (pionu), aby kompensator jeszcze korygował przebieg osi celowej. Jeli przechylimy instrument poza zakres kompensatora, ten przestanie spełnia swoje funkcje. Warunki geometryczne jakie musi spełnia niwelator oznaczenia osi: o pionowa obrotu niwelatora - vv o celowa lunety - cc o libeli niwelacyjnej (rurkowej) - ll płaszczyzna główna libeli sferycznej - pg

6 Niwelator libelowy podstawowe warunki: 1. ll vv 4. pg vv 2. cc ll 5. w niwelatorach zerub elewacyjn nie powinno 3. kreska,,- vv by wichrowatoci osi libeli i osi celowej Niwelator automatyczny podstawowe warunki: 1. pg vv 2. kreska -" vv 3. musi by sprawne urzdzenie wahadłowe w granicach zasigu pracy kompensatora 4. i powinno zapewnia dokładne kompensowanie pochylenia osi celowej Sprawdzenie i rektyfikacja (niwelatora libelowego): 1. ll vv - sprawdzenie i rektyfikacja warunku libeli 2. cc ll - metoda podwójnej niwelacji, metoda Kukkamaki i inne lub sprawdzenie na kolimatorze 3. sprawdzenie krzya kresek 4. sprawdzenie libeli sferycznej (pg) Sprawdzenie i rektyfikacja (niwelatora automatycznego): sprawdza si te działanie kompensatora -- sposoby sprawdzenia, rektyfikacji --

7 Inne błdy mogce wystpowa w niwelatorach (ich systemach odczytowych koła poziomego): 1. paralaksa systemu odczytowego - obraz kresek limbusa nie tworzy si w płaszczynie skali, jeden obraz jest nieostry, usuwamy - okularem ostro kresek skali a ostro podziału głównego krgu soczewk, 2. run - wystpuje, gdy obie podziałki nie s sobie równe, usuwamy soczewk, 3. nierównoległo kresek i skali. Schemat budowy lunety geodezyjnej z dalmierzem kreskowym i zasada pomiaru odległoci

8 Dalmierz kreskowy Reinchenbacha - interwał na łacie l - stała dodawania c np. 0 - stała mnoenia k np. 100 D = k * l + c D = 100 * (g - d) Literatura Szymoski J.: Instrumentoznawstwo geodezyjne, cz. 1. PPWK, Warszawa Szymoski J.: Instrumentoznawstwo geodezyjne, cz. 2. PPWK, Warszawa Tatarczyk J., Wybrane zagadnienia z instrumentoznawstwa geodezyjnego, Wyd. AGH, Kraków, Wanic A., Instrumentoznawstwo geodezyjne i elementy technik pomiarowych, Wyd. UWM, Olsztyn, wikipedia.pl Kompensatornivellier.jpg